LUẬN văn sư PHẠM hóa HOÀN CHỈNH THƯ VIỆN PHIM ẢNH DÙNG CHO GIÁO dục môi TRƯỜNG TRONG GIẢNG dạy hóa học ở TRƯỜNG TRUNG học PHỔ THÔNG

TR12NG Đ3I 45C C6N TH7
KHOA S1 843M

HOÀN CH9NH TH1 VIAN PHIM BNH
DÙNG CHO GIÁO DCC MƠI TR12NG TRONG GIBNG
D3Y HĨA H5C D TR12NG
TRUNG H5C PHE THÔNG
LuFn văn Tt nghip
Ngành: S1 PH3M HÓA H5C

123o viên h45ng d6n:

Sinh viên th7c hi8n:

Th.s.GVC. Phan Thành Chung

Nguy9n Trúc Linh
L5p: S4 phAm Hóa K32
MSSV: 2060414

CBn ThC, năm 2010


L2I CBM 7N
&
Đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y
hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thơng” đã đ3Cc hồn thành sau gDn 10 tháng. NhEng kFt qu5
đ1 tài đ8t đ3Cc là nh7 vào s đng viên, s giúp đ nhi4t tình và s đóng góp ý kiFn ca gia
đình, q thDy cô và b8n bè. Nhân đây tôi xin chân thành gi l7i c5m n sâu sc đFn:
Cha m cùng tt c5 nhEng ng37i thân trong gia đình đã ln quan tâm, đng viên và
ng h tôi trong sut th7i gian thc hi4n đ1 tài.

ThDy Phan Thành Chung đã tn tình ch2 b5o và t8o m9i đi1u ki4n thun lCi cho tơi
hồn thành đ1 tài này. Trong nhEng lúc tơi gp khó khăn hay v3ng mc mt vn đ1 nào đó,
thDy đã ln tn tình h3ng dn và đng viên tơi. ThDy đã đ3a ra nhi1u ý kiFn đóng góp giúp
đ1 tài đ3Cc hồn ch2nh hn.
Tt c5 q thDy cơ b mơn Hóa, Khoa S3 Ph8m, tr37ng Đ8i h9c CDn Th đã nhi4t tình
giúp đ tơi t lúc tìm tài li4u cho đFn khi hoàn thành đ1 tài.
Các b8n lp S3 ph8m Hóa khóa 32, các thành viên ca phịng 3 dãy B1 kí túc xá
tr37ng Đ8i h9c CDn Th, đc bi4t là b8n Th8ch Th Pht, cùng tt c5 b8n bè đã luôn giúp đ,
đng viên tôi trong sut th7i gian thc hi4n lun văn này.


NHN XÉT CA GIÁO VIÊN H1NG DN
Đ tài: HOÀN CH9NH TH1 VIAN PHIM BNH DÙNG CHO GIÁO DCC
MÔI TR12NG TRONG GIBNG D3Y HĨA H5C D TR12NG TRUNG H5C PHE
THƠNG
Sinh viên thc hin: Nguyn Trúc Linh
Cán b hng dn: Phan Thành Chung
1. Phn hình thc
Lun văn có 142 trang g m có 2 phDn ni dung và ph6 l6c, đính kèm mt DVD các
video clip v1 giáo d6c môi tr37ng. Tài li4u đ3Cc in n trang nhã, đ8t yêu cDu ca mt lun
văn tt nghi4p.
2. Phn ni dung
Bao g m 3 phDn: phDn mA đDu, phDn ni dung và phDn kFt lun và kiFn ngh.
Trong phDn mA đDu, tác gi5 đã nêu rõ và c6 th! m6c tiêu và gii h8n ca đ1 tài,
ph3ng pháp và ph3ng ti4n nghiên c"u.
Trong phDn ni dung, phDn lý thuyFt đ3Cc trình bày dùng làm c sA cho đ1 tài là cDn
thiFt và phù hCp vi m6c tiêu và ni dung ca đ1 tài, đc bi4t là nhu cDu kFt hCp giáo d6c
môi tr37ng vào gi5ng d8y môn h9c A tr37ng trung h9c phB thông. PhDn lý thuyFt c#ng đã
nêu bt đ3Cc c sA ca ni dung sách giáo khoa đ3Cc khai thác đ! xây dng các video clip
phù hCp vi ni dung ca bài gi5ng.

Trong phDn thc nghi4m, tác gi5 đã trình bày đ3Cc c6 th! ph3ng pháp thiFt kF mt
video clip đ8t yêu cDu đ! s d6ng trong thc tF gi5ng d8y. Tác gi5 đã thiFt kF l8i, bB sung và
hoàn ch2nh 60 video clip đ3Cc s d6ng cho 41 mô đun giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y
hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thông. Các video clip đ3Cc thiFt kF theo ph3ng pháp này
có ni dung phù hCp vi ni dung sách giáo khoa nên có th! khai thác tt ni dung giáo d6c
môi tr37ng c#ng nh3 k$ năng vn d6ng kiFn th"c ca ng37i h9c thông qua phDn thuyFt minh
và h4 thng các câu h%i th5o lun.
Trong phDn kFt lun và kiFn ngh, tác gi5 đã rút ra đ3Cc nhEng đi!m m8nh, yFu đi
vi kFt qu5 ca đ1 tài và đ1 xut các bi4n pháp phát tri!n s hi4u qu5 và tính "ng d6ng thc
ti&n mà đ1 tài ch3a thc hi4n đ3Cc.
3. Kt luFn
Tác gi5 đã hoàn thành rt tt m6c tiêu ca đ1 tài. KFt qu5 ca đ1 tài có tính thc ti&n
và cDn đ3Cc đ3a vào thc tF gi5ng d8y đ! đánh giá nh'm hoàn thi4n hn nEa ni dung và
kh5 năng "ng d6ng trong giáo d6c môi tr37ng. Trong quá trình thc hi4n đ1 tài, tác gi5 đã
th! hi4n tính tích cc, tính ch đng, s sáng t8o và kh5 năng s d6ng tt các phDn m1m vi
tính đ! thiFt kF và hồn ch2nh các video clip. Vi t3 cách là cán b h3ng dn, tôi xin có l7i
khen ngCi.
Cán b hng dn

Phan Thành Chung


NHN XÉT CA GIÁO VIÊN PHBN BIAN


MCC LCC
Trang
L7i c5m n
Nhn xét ca giáo viên h3ng dn
Nhn xét ca giáo viên ph5n bi4n

M6c l6c ................................................................................................................................... 1
Tóm tt ni dung đ1 tài........................................................................................................... 4
PH6N M T: MD Đ6U ....................................................................................................... 5
1. LÍ DO CH(N Đ) TÀI ................................................................................................. 5
2. CÁC GI* THUY+T C,A Đ) TÀI ............................................................................. 5
2.1. M6c tiêu ca đ1 tài ................................................................................................ 5
2.2. Gii h8n ca đ1 tài................................................................................................. 6
3. CÁC PH-.NG PHÁP VÀ PH-.NG TI/N TH0C HI/N Đ) TÀI ......................... 6
3.1. Các ph3ng pháp thc hi4n đ1 tài ......................................................................... 6
3.2. Các ph3ng ti4n thc hi4n đ1 tài........................................................................... 6
4. CÁC B-1C TH0C HI/N Đ) TÀI............................................................................. 6
5. H-1NG D2N S3 D4NG CÁC VIDEO CLIP .......................................................... 7
PH6N HAI: N I DUNG...................................................................................................... 8
1. C. S5 LÝ THUY+T ................................................................................................... 8
1.1. Thc tr8ng xung quanh ni dung nghiên c"u ca đ1 tài ....................................... 8
1.2. Trích ch2 th 36 CT/ TW ca B chính tr v1 tăng c37ng cơng tác b5o v4 mơi
tr37ng trong th7i kì cơng nghi4p hóa, hi4n đ8i hóa đt n3c ................................................ 8
1.3. Tóm tt ni dung quyFt đnh 1363/ QĐ – TTg ngày 17/10/2001 v1 vi4c phê duy4t
đ1 án “Đ3a các ni dung b5o v4 môi tr37ng vào h4 thng giáo d6c quc dân” .................. 10
1.4. Môi tr37ng và các vn đ1 môi tr37ng ................................................................. 10
1.4.1. Khái ni4m môi tr37ng ................................................................................. 10
1.4.2. Khái ni4m ô nhi&m môi tr37ng ................................................................... 11
1.4.3. Khái ni4m b5o v4 mơi tr37ng...................................................................... 11
1.4.4. Các vn đ1 mơi tr37ng tồn cDu.................................................................. 11
1.4.5. Các vn đ1 môi tr37ng đc bi4t A Vi4t Nam............................................... 13
1.5. Giáo d6c môi tr37ng............................................................................................. 15
1.5.1. Khái ni4m v1 giáo d6c môi tr37ng.............................................................. 15
1.5.2. S cDn thiFt ca giáo d6c môi tr37ng.......................................................... 15
1.5.3. Giáo d6c môi tr37ng trong gi5ng d8y A tr37ng phB thông ......................... 15
1.5.4. Các nguyên tc chung đi vi giáo d6c môi tr37ng.................................... 16

1.5.5. Các bi4n pháp ch yFu nh'm thc h4n giáo d6c môi tr37ng ...................... 17
1.5.6. NhEng vn đ1 giáo d6c môi tr37ng cDn tp trung....................................... 17
1.5.7. KFt qu5 ca vi4c giáo d6c mơi tr37ng......................................................... 17
1.6. Các hình th"c giáo d6c mơi tr37ng qua mơn hóa h9c A tr37ng trung h9c phB
thơng ..................................................................................................................................... 18
1.6.1. Đc đi!m ca ni dung giáo d6c môi tr37ng .............................................. 18
1.6.2. Ph3ng pháp giáo d6c môi tr37ng qua môn hóa h9c A tr37ng trung h9c phB
thơng ..................................................................................................................................... 18
1.6.3. Mt s hình th"c phB biFn tB ch"c các ho8t đng giáo d6c môi tr37ng ..... 18
1


1.7. Khai thác ni dung giáo d6c môi tr37ng t sách giáo khoa đ! gi5ng d8y hóa h9c A
tr37ng trung h9c phB thông .................................................................................................. 20
1.8. L ng ghép ni dung giáo d6c s"c kh%e vào giáo d6c môi tr37ng trong gi5ng d8y
hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thơng ................................................................................. 20
1.9. Cách l ng ghép ni dung giáo d6c môi tr37ng vào bài gi5ng hóa h9c ............... 21
1.9.1. ThiFt kF mô đun giáo d6c môi tr37ng ........................................................ 21
1.9.2. Ni dung ca mô đun ................................................................................. 21
1.9.3. Ph3ng ti4n th! hi4n ni dung giáo d6c môi tr37ng .................................. 22
2. TH0C NGHI/M .............................................................................................................. 23
2.1. M6c tiêu hoàn ch2nh, bB sung các video clip và câu h%i th5o lun cho tng ni
dung giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c lp 10, 11, 12 ..................................... 23
2.2. Ni dung công vi4c.............................................................................................. 23
2.2.1. Xây dng ni dung cho các video clip ....................................................... 23
2.2.2. Ph3ng pháp tiFn hành ............................................................................... 23
2.3. KFt qu5................................................................................................................. 24
2.3.1. Các video clip dùng cho gi5ng d8y hóa h9c trên lp ................................. 24
2.3.2. Các video clip dùng cho ho8t đng ngo8i khóa.......................................... 31
PH6N BA: K!T LUN VÀ KI!N NGH" ....................................................................... 32

1. K+T LU6N ...................................................................................................................... 32
1.1. Mt tích cc ......................................................................................................... 32
1.2. Mt h8n chF ......................................................................................................... 32
2. Đ) NGH7.......................................................................................................................... 32
PHC LCC ............................................................................................................................ 33
PH4 L4C 1: CÁC MÔ ĐUN S3 D4NG K+T H8P V1I CÁC VIDEO CLIP Đ-8C
THI+T K+ CHO CH-.NG TRÌNH HĨA H(C L1P 10 .................................................. 33
MÔ ĐUN – 1 ............................................................................................................... 33
MÔ ĐUN – 2 ............................................................................................................... 35
MÔ ĐUN – 3 ............................................................................................................... 37
MÔ ĐUN – 4 ............................................................................................................... 39
MÔ ĐUN – 5 ............................................................................................................... 41
MÔ ĐUN – 6 ............................................................................................................... 43
MÔ ĐUN – 7 ............................................................................................................... 45
MÔ ĐUN – 8 ............................................................................................................... 46
PH4 L4C 2: CÁC MÔ ĐUN S3 D4NG K+T H8P V1I CÁC VIDEO CLIP Đ-8C
THI+T K+ CHO CH-.NG TRÌNH HĨA H(C L1P 11 .................................................. 48
MƠ ĐUN – 1 ............................................................................................................... 48
MÔ ĐUN – 2 ............................................................................................................... 51
MÔ ĐUN – 3 ............................................................................................................... 53
MÔ ĐUN – 4 ............................................................................................................... 56
MÔ ĐUN – 5 ............................................................................................................... 58
MÔ ĐUN – 6 ............................................................................................................... 60
MÔ ĐUN – 7 ............................................................................................................... 63
MÔ ĐUN – 8 ............................................................................................................... 66
MÔ ĐUN – 9 ............................................................................................................... 68
MÔ ĐUN – 10 ............................................................................................................. 70
2

MÔ ĐUN – 11 ............................................................................................................. 72
MÔ ĐUN – 12 ............................................................................................................. 75
MÔ ĐUN – 13 ............................................................................................................. 77
MÔ ĐUN – 14 ............................................................................................................. 79
MÔ ĐUN – 15 ............................................................................................................. 81
MÔ ĐUN – 16 ............................................................................................................. 83
PH4 L4C 3: CÁC MÔ ĐUN S3 D4NG K+T H8P V1I CÁC VIDEO CLIP Đ-8C
THI+T K+ CHO CH-.NG TRÌNH HĨA H(C L1P 12 .................................................. 85
MÔ ĐUN – 1 ............................................................................................................... 85
MÔ ĐUN – 2 ............................................................................................................... 87
MÔ ĐUN – 3 ............................................................................................................... 90
MÔ ĐUN – 4 ............................................................................................................... 92
MÔ ĐUN – 5 ............................................................................................................... 95
MÔ ĐUN – 6 ............................................................................................................... 97
MÔ ĐUN – 7 ............................................................................................................... 98
MÔ ĐUN – 8 ............................................................................................................. 100
MÔ ĐUN – 9 ............................................................................................................. 102
MÔ ĐUN – 10 ........................................................................................................... 105
MÔ ĐUN – 11 ........................................................................................................... 107
MÔ ĐUN – 12 ........................................................................................................... 109
MÔ ĐUN – 13 ........................................................................................................... 111
PH4 L4C 4: CÁC MÔ ĐUN S3 D4NG K+T H8P V1I CÁC VIDEO CLIP Đ-8C
THI+T K+ CHO HO9T Đ:NG NGO9I KHÓA.............................................................. 114
MÔ ĐUN – 1 ............................................................................................................. 114
MÔ ĐUN – 2 ............................................................................................................ 118
MÔ ĐUN – 3 ............................................................................................................ 122
MÔ ĐUN – 4 ............................................................................................................ 125
PH4 L4C 5: N:I DUNG THUY+T MINH TRONG CÁC VIDEO CLIP ............. 127
TÀI LI/U THAM KH*O .................................................................................................. 141

3


TĨM T#T N I DUNG Đ$ TÀI
fl
Đ1 tài “Hồn chDnh th4 vi8n phim Enh dùng cho giáo dFc môi tr4ng trong
giEng dAy hóa hc  tr4ng trung hc ph thơng” nh'm sa chEa và bB sung các video
clip có ni dung ph5n ánh các vn đ1 môi tr37ng liên quan đFn hóa h9c. Vi nhEng video
clip ch9n l9c đ3Cc thuyFt minh kèm theo h4 thng các câu h%i th5o lun, đ1 tài s; t8o ra th3
vi4n phim 5nh hoàn ch2nh dùng cho giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37ng
trung h9c phB thông. Các thông tin trong các video clip khai thác ch yFu t các vn đ1 môi
tr37ng đang đ3Cc thF gii quan tâm, đc bi4t là các vn đ1 môi tr37ng A Vi4t Nam nên có
tính thuyFt ph6c cao.
Vi nhEng kiFn th"c hóa h9c đ3Cc cung cp trong sách giáo khoa, các mô đun
cùng vi các video clip s; hoàn thi4n thêm cho h9c sinh các kiFn th"c v1 mơi tr37ng: thc
tr8ng v1 tình hình ô nhi&m môi tr37ng, các nguyên nhân gây ô nhi&m có liên quan đFn hóa
h9c, bi4n pháp khc ph6c và các vi4c làm hi4u qu5 nh'm b5o v4 môi tr37ng vì “s phát tri!n
b1n vEng”.
Đ! đ8t đ3Cc nhEng m6c tiêu đã đ1 ra, đ1 tài đã xây dng hoàn ch2nh 60 video clip
có đDy đ l7i thuyFt minh và h4 thng các câu h%i th5o lun có ni dung phù hCp liên quan
đFn hóa h9c đ3Cc thiFt kF da trên 170 video clip thu thp đ3Cc, có th! s d6ng l ng ghép
cho 41 mô đun giáo d6c môi tr37ng. Trong đó có 56 video clip dành cho gi5ng d8y hóa h9c
trên lp và 4 video clip dành cho các ho8t đng ngo8i khóa. Bên c8nh đó, đ1 tài cịn thiFt kF
đ3Cc mt s video clip có ni dung l ng ghép giáo d6c s"c kh%e vào giáo d6c môi tr37ng đ!
nâng cao ý th"c cho h9c sinh trong vi4c b5o v4 môi tr37ng, b5o v4 s"c kh%e cho b5n thân và
m9i ng37i xung quanh. Vi th3 vi4n phim 5nh này giáo viên có th! la ch9n các video clip
phù hCp đ! minh h9a cho các vn đ1 môi tr37ng nh'm làm tăng tính thuyFt ph6c ca các mơ
đun, nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c mơi tr37ng nói chung và giáo d6c mơi tr37ng trong
gi5ng d8y hóa h9c nói riêng.

4


PH6N M T: MD Đ6U
1. LÝ DO CH5N Đ$ TÀI:
Hi4n nay s phát tri!n v3Ct bc ca khoa h9c công ngh4 và k$ thut đã làm cho
cuc sng ca con ng37i thay đBi rt nhi1u, cht l3Cng cuc sng ngày càng đ3Cc tăng lên.
Bên c8nh nhEng thành qu5 to ln mà nó mang l8i thì nhân t chu 5nh h3Ang nng n1 nht
ph5i k! đFn đó là mơi tr37ng. Có l; ch3a bao gi7 m"c đ ô nhi&m môi tr37ng l8i nghiêm
tr9ng nh3 bây gi7. Nó đã trA thành vn đ1 ca c5 thF gii mà không ph5i ca riêng quc gia
hay vùng lãnh thB nào. Trong nhEng năm gDn đây, mơi tr37ng khí hu tồn cDu b thay đBi,
thiên tai, l# l6t, lc xoáy,…liên tiFp xãy ra và lDn nào c#ng đ! l8i nhi1u hu qu5 nghiêm
tr9ng. Ngoài ra nhEng s5n phphđem l8i nhi1u th5m h9a cho con ng37i: b4nh ung th3 ngày càng tăng nhanh, sinh quái thai,
tr= em b d d8ng, đDn đn A nhEng vùng ô nhi&m vi n ng đ cao.
Vi thc tr8ng ô nhi&m mơi tr37ng trên thF gii nói chung và Vi4t Nam nói riêng
nh3 hi4n nay, con ng37i cDn ph5i ra s"c b5o v4 môi tr37ng. B5o v4 môi tr37ng là vi4c làm
ca tồn nhân lo8i. Đ! b5o v4 mơi tr37ng ngồi nhEng bi4n pháp, chiFn l3Cc lâu dài ca
chính ph thì vi4c đ3a giáo d6c môi tr37ng vào nhà tr37ng là mt vi4c làm hFt s"c cDn thiFt.
Giáo d6c môi tr37ng đóng vai trị quan tr9ng đ! hình thành cho ng37i h9c khơng ch2 kiFn
th"c, k$ năng mà cịn hình thành cho h9 thái đ, hành vi và li sng b5o v4 mơi tr37ng. Mơn
hóa h9c trong nhà tr37ng phB thơng có nhi1u thun lCi đ! giáo d6c mơi tr37ng cho h9c sinh
vì các ngun nhân, các q trình gây ơ nhi&m mơi tr37ng đ1u có liên quan đFn kiFn th"c
hóa h9c nói chung và kiFn th"c hóa h9c trong sách giáo khoa nói riêng.
Thc hi4n ch2 th 36 CT/TW ca B chính tr v1 tăng c37ng cơng tác b5o v4 mơi
tr37ng trong th7i kì cơng nghi4p hóa-hi4n đ8i hóa đt n3c và tri!n khai quyFt đnh
1363/QĐ-TTg “Đ3a các ni dung giáo d6c b5o v4 môi tr37ng vào h4 thng giáo d6c quc
dân”, B Giáo d6c và Đào t8o đã thc hi4n l ng ghép giáo d6c môi tr37ng vào vi4c gi5ng
d8y các mơn h9c A các cp h9c trong đó có mơn hóa h9c.

Thc tF có mt s đ1 tài đã xây dng đ3Cc các mô đun giáo d6c môi tr37ng, cùng
vi nhEng hình 5nh minh h9a và các video clip ch9n l9c v1 ni dung đ3Cc s d6ng đ! giáo
d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c. Và đ! nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c môi tr37ng
ph6c v6 cho cơng tác gi5ng d8y thì u cDu đt ra là ph5i có mt th3 vi4n phim 5nh hồn
ch2nh. Vì vy, đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c mơi tr37ng trong
gi5ng d8y hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thơng” tiFp t6c hồn ch2nh kFt qu5 ca đ1 tài
“Xây dng th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c A bc
trung h9c phB thông” đã đ3Cc Nguy&n Th M$ H8nh – sinh viên S3 ph8m Hóa khóa 31,
tr37ng Đ8i h9c CDn Th, đã thc hi4n vào năm 2009.
Các video clip s; đ3Cc đ3a vào bài gi5ng nh'm hình thành cho h9c sinh ý th"c
trách nhi4m đi vi s phát tri!n ca trái đt, mt kh5 năng biFt đánh giá v= đp ca thiên
nhiên và mt giá tr nhân cách sâu sc bAi mt n1n t5ng đ8o lý v1 môi tr37ng, đc bi4t hình
thành cho h9c sinh nhEng hành đng đúng đn đi vi môi tr37ng.

2. CÁC GIB THUY!T CA Đ$ TÀI:
2.1. M%c tiêu c&a đ tài:
Đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37ng trong gi5ng
d8y hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thơng” nh'm sa chEa và bB sung các video clip có ni
dung ph5n ánh các vn đ1 môi tr37ng liên quan đFn hóa h9c. Vi nhEng video clip ch9n l9c
5


đ3Cc thuyFt minh kèm theo h4 thng các câu h%i th5o lun, đ1 tài s; t8o ra th3 vi4n phim 5nh
hồn ch2nh dùng cho giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37ng trung h9c phB
thơng.
T đó, giáo viên có th! s d6ng th3 vi4n phim 5nh này đ! minh h9a các vn đ1
môi tr37ng nh'm làm tăng tính thuyFt ph6c ca các mơ đun, nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c
mơi tr37ng nói chung và giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c nói riêng.
Vi nhEng kiFn th"c hóa h9c đ3Cc cung cp trong sách giáo khoa, các mơ đun
cùng vi các video clip s; hồn thi4n thêm cho h9c sinh các kiFn th"c v1 môi tr37ng: thc

tr8ng v1 tình hình ơ nhi&m mơi tr37ng, các ngun nhân gây ơ nhi&m có liên quan đFn hóa
h9c, bi4n pháp khc ph6c và các vi4c làm hi4u qu5 nh'm b5o v4 mơi tr37ng vì “s phát tri!n
b1n vEng”.
2.2. Gii h'n c&a đ tài:
Đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37ng trong gi5ng
d8y hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thơng” ch yFu xây dng và hoàn ch2nh các video clip
ph5n ánh các vn đ1 mơi tr37ng có liên quan đFn ni dung gi5ng d8y hóa h9c trong sách
giáo khoa lp 10, 11, 12 A tr37ng trung h9c phB thông. Các thông tin trong các video clip
khai thác t các vn đ1 môi tr37ng đang đ3Cc thF gii quan tâm, đc bi4t là các vn đ1 môi
tr37ng A Vi4t Nam.

3. CÁC PH17NG PHÁP VÀ PH17NG TIAN TH(C HIAN Đ$ TÀI:
3.1. Các ph)ng pháp thc hin đ tài:
- Thu thp các thông tin, s li4u v1 các vn đ1 môi tr37ng t sách, báo, internet.
- Quan sát và tìm hi!u thc tr8ng ơ nhi&m môi tr37ng A các đa ph3ng trong
n3c và trên thF gii.
- Tìm hi!u và phân tích k> sách giáo khoa hóa h9c lp 10, 11, 12 đ! khai thác ni
dung giáo d6c mơi tr37ng.
- S3u tp và thiFt kF hồn ch2nh các video clip phù hCp dùng cho giáo d6c mơi
tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thơng, đ! t8o thành mt th3 vi4n
hồn ch2nh có ni dung phong phú và thiFt thc.
- Xây dng mt vài giáo án đi4n t có s d6ng các video clip giáo d6c mơi tr37ng
đ! có th! tiFn hành thc nghi4m s3 ph8m, đ! ki!m tra, đánh giá hi4u qu5 ca vi4c giáo d6c
môi tr37ng.
3.2. Các ph)ng tin thc hin đ tài:
- Máy vi tính.
- Máy ch6p hình, quay phim.
- Các ph3ng ti4n thông tin đ8i chúng: internet, sách, báo, tivi.
- Các sách tham kh5o, sách giáo khoa hóa h9c lp 10, 11, 12 ( ban c b5n và nâng
cao) hi4n hành ca B GD & ĐT và các lun văn ca các khóa tr3c có liên quan.

4. CÁC B1C TH(C HIAN Đ$ TÀI:
Đ1 tài đ3Cc thc hi4n t tháng 8/ 2009 đFn tháng 5/ 2010 g m các giai đo8n sau:
- Giai đo8n chu+ Nhn đ1 tài và viFt đ1 c3ng ca đ1 tài t 17/ 7 đFn 3/ 8/ 2009.
+ Tìm tài li4u, s3u tp và xây dng các video clip t tháng 8/ 2009 đFn tháng 1/ 2010.
- Giai đo8n viFt ni dung đ1 tài: t tháng 2/ 2010 đFn tháng 4/ 2010.
- Giai đo8n hoàn thành đ1 tài: tháng 5/ 2010.
+ GV h3ng dn góp ý kiFn.
6


+ Đi1u ch2nh và hoàn tt lun văn.
+ Báo cáo lun văn.

5. H1NG DN S* DCNG CÁC VIDEO CLIP:
Tìm hi!u ni dung giáo d6c môi tr37ng trong các mô đun A phDn ph6 l6c.
Xem các đo8n video clip nào đ3Cc s d6ng đ! minh h9a cho các mô đun ( s th" t
ca các video clip trong đ>a CD đ3Cc ghi c6 th! trong các mô đun).
Trong các mô đun đ3Cc thiFt kF có th! có nhi1u đo8n video clip, giáo viên có th! s
d6ng mt hay nhi1u đo8n tùy vào đi1u ki4n ca tiFt d8y.
L3u ý, nFu s d6ng đo8n video clip nào thì giáo viên ph5i yêu cDu h9c sinh th5o lun
và tr5 l7i tt c5 các câu h%i xut hi4n A cui đo8n video clip. NFu có đi1u ki4n, giáo viên có
th! s d6ng thêm các câu h%i khác đ3Cc trình bày trong các mơ đun.

7


PH6N HAI: N I DUNG
1. C7 SD LÝ THUY!T:

1.1. Thc tr'ng xung quanh ni dung nghiên cu c&a đ tài
Giáo d6c mơi tr37ng có th! đ3Cc thc hi4n b'ng nhi1u hình th"c khác nhau: giáo d6c
thơng qua các ph3ng ti4n truy1n thơng đ8i chúng nh3: phát thanh, truy1n hình, báo chí,
phim 5nh…hay thơng qua các tB ch"c quDn chúng hoc ni dung gi5ng d8y trong nhà
tr37ng.
5 n3c ta, giáo d6c môi tr37ng đ3Cc bt đDu t nhEng năm cui thp niên 70, cịn
vi4c giáo d6c mơi tr37ng trong nhà tr37ng phB thông đ3Cc thc hi4n vào đDu nhEng năm 80
cùng vi kF ho8ch c5i cách giáo d6c.
Giáo d6c môi tr37ng trong h4 thng các tr37ng đã b3c đDu đ3Cc thc hi4n, ch yFu
là theo ph3ng th"c l ng ghép hoc liên h4. B Giáo d6c và Đào t8o đ3Cc phép ca chính
ph đã thc hi4n hai d án ca ch3ng trình Phát tri!n Liên HCp Quc (UNDP) v1 “Giáo
d6c b5o v4 môi tr37ng trong các tr37ng phB thông” là VIE/ 95/ 041 và VIE/ 98/ 018.
Giáo d6c môi tr37ng đ3Cc tri!n khai dDn t các bc mDm non, ti!u h9c, trung h9c c
sA vi nhi1 hình th"c ho8t đng phù hCp l ng ghép trong các môn h9c. Mt s tr37ng trung
h9c phB thơng ngồi vi4c gi5ng d8y tích hCp A các mơn h9c cịn tiFn hành giáo d6c ngo8i
khóa theo các ch đ1 có liên quan đFn tình hình môi tr37ng A đa ph3ng nh3: n3c ung,
cht th5i sinh ho8t, năng l3Cng s d6ng trong gia đình,…Ho8t đng xanh hóa nhà tr37ng,
mt ch tr3ng ln ca B đã thu đ3Cc nhi1u kFt qu5 A các đa ph3ng trên toàn quc. Hai
hi th5o quc gia v1 giáo d6c b5o v4 môi tr37ng ngày 4/ 6/ 1982 và ngày 26 – 27/ 9/ 1995,
đánh du các b3c phát tri!n v1 giáo d6c b5o v4 môi tr37ng trong tr37ng h9c A khp các
vùng ca đt n3c. B Giáo d6c và Đào t8o phi hCp vi B Khoa h9c công ngh4 và môi
tr37ng đã tB ch"c biên so8n, d8y th nghi4m các tài li4u v1 mơi tr37ng A mt s đa ph3ng.
Vì các ngun nhân, các q trình gây ơ nhi&m mơi tr37ng ít nhi1u đ1u có liên quan
đFn kiFn th"c hóa h9c nói chung và kiFn th"c hóa h9c trong sách giáo khoa nói riêng nên
các ho8t đng giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y mơn hóa h9c ngày càng đ3Cc tri!n khai
và đ8t hi4u qu5 cao hn. Thc tF đã có mt s đ1 tài đã xây dng đ3Cc các mô đun giáo d6c
mơi tr37ng, cùng vi nhEng hình 5nh minh h9a và nhEng đo8n video clip ch9n l9c v1 ni
dung đ3Cc s d6ng đ! giáo d6c môi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c. Đ1 tài “Hồn ch2nh th3
vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37ng trung h9c
phB thơng” tiFp t6c hồn ch2nh kFt qu5 ca đ1 tài “Xây dng th3 vi4n phim 5nh dùng cho

giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y hóa h9c A bc trung h9c phB thông” đã đ3Cc Nguy&n
Th M$ H8nh – sinh viên S3 ph8m Hóa khóa 31, tr37ng Đ8i h9c CDn Th, đã thc hi4n năm
2009. Đ1 tài s; sa chEa và bB sung các video clip có ni dung ph5n ánh các vn đ1 mơi
tr37ng, t8o ra th3 vi4n phim 5nh hoàn ch2nh dùng cho giáo d6c mơi tr37ng trong gi5ng d8y
hóa h9c A tr37ng trung h9c phB thông, nh'm nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c mơi tr37ng
trong gi5ng d8y hóa h9c. Bên c8nh đó, đ1 tài còn xây dng thêm các video clip ph5n ánh tác
h8i ca nhEng cht đc h8i t n t8i trong môi tr37ng đi vi s"c kh%e con ng37i dùng đ! giáo
d6c s"c kh%e cho h9c sinh, nâng cao nhn th"c ca h9c sinh trong vi4c b5o v4 môi tr37ng,
b5o v4 s"c kh%e cho b5n thân và nhEng ng37i xung quanh.
1.2. Trích ni dung ch+ th, 36 CT/ TW c&a B chính tr, v tăng c-ng cơng tác
b.o v mơi tr-ng trong th-i kì cơng nghip hóa, hin đ'i hóa đ/t nc

8


B5o v4 mơi tr37ng là mt vn đ1 sng cịn ca đt n3c, ca nhân lo8i, là nhi4m v6
có tính xã hi sâu sc, gn li1n vi cuc đu tranh xóa đói gi5m nghèo A m?i n3c, vi cuc
đu tranh vì hịa bình và tiFn b xã hi trên ph8m vi tồn thF gii.
Đ5ng và nhà n3c ta đã có nhEng ch tr3ng, bi4n pháp gi5i quyFt các vn đ1 môi
tr37ng. Ho8t đng b5o v4 môi tr37ng A n3c ta đã đ8t đ3Cc nhEng kFt qu5 b3c đDu, đã
xut hi4n nhEng g3ng ng37i tt, vi4c tt trong công tác b5o v4 môi tr37ng.
Tuy nhiên, vi4c b5o v4 môi tr37ng A nuc ta hi4n ch3a đáp "ng yêu cDu ca quá trình
phát tri!n kinh tF xã hi trong giai đo8n mi. Nhìn chung mơi tr37ng n3c ta vn tiFp t6c b
ơ nhi&m và suy thối, có ni nghiêm tr9ng. Vi4c thi hành pháp lut b5o v4 môi tr37ng ch3a
nghiêm minh, ý th"c t giác b5o v4, giE gìn mơi tr37ng cơng cng ch3a trA thành thói quen
trong cách sng ca đ8i b phn dân c3.
Rng tiFp t6c b tàn phá nng n1, khoáng s5n b khai thác ba bãi. Đt đai b xói mịn
và thối hóa, đa d8ng sinh h9c trên đt li1n và d3i bi!n đ1u b suy gi5m. Ngu n n3c mt
và n3c ngDm đang ngày càng b ô nhi&m và c8n ki4t, vùng bi!n đã bt đDu b ô nhi&m.
Nhi1u đô th và khu công nghi4p b ô nhi&m do n3c th5i, khí th5i, cht th5i rn…Đi1u ki4n

v4 sinh môi tr37ng A nông thôn quá thp kém, tiêu chuphCác vn đ1 mơi tr37ng tồn cDu, nhEng biFn đBi khí hu, suy gi5m tDng ozon, dâng
mc n3c bi!n, ơ nhi&m xuyên biên gii, suy gi5m cht l3Cng n3c ca các dịng sơng ln
và các th5m rng, hi4n t3Cng m3a axit, hi4n t3Cng ElNino,… ngày càng 5nh h3Ang xu đFn
môi tr37ng n3c ta.
Đ! góp phDn đ5m b5o thng lCi trong s nghi4p cơng nghi4p hóa, hi4n đ8i hóa đt
n3c, B chính tr yêu cDu các cp, các ngành cDn đBi mi nhn th"c, tăng c37ng lãnh đ8o,
ch2 đ8o công tác b5o v4 môi tr37ng, nm vEng, quán tri4t các m6c tiêu, quan đi!m và gi5i
pháp sau:
1.2.1. MFc tiêu:
Ngăn nga ô nhi&m môi tr37ng, ph6c h i và c5i thi4n môi tr37ng ca nhEng vùng đã
b suy thoái, b5o t n đa d8ng sinh h9c, tng b3c nâng cao cht l3Cng môi tr37ng A các khu
công nghi4p, đô th và nông thơn, góp phDn phát tri!n kinh tF - xã hi b1n vEng, nâng cao
cht l3Cng cuc sng ca nhân dân, tiFn hành thng lCi s nghi4p cơng nghi4p hóa, hi4n đ8i
hóa đt n3c.
1.2.2. Các quan đim cC bEn:
B5o v4 mơi tr37ng là s nghi4p ca toàn Đ5ng, toàn dân và tồn qn.
B5o v4 mơi tr37ng là ni dung c b5n không th! tách r7i trong đ37ng li, ch tr3ng
và kF ho8ch phát tri!n kinh tF - xã hi ca các cp, các ngành, là c sA quan tr9ng đ5m b5o
phát tri!n b1n vEng.
Coi phịng nga và ngăn chn ơ nhi&m là nguyên tc ch đ8o kFt hCp vi x lý ô
nhi&m, c5i thi4n môi tr37ng, b5o t n thiên nhiên.
1.2.3. Các giEi pháp:
1/ Th37ng xuyên giáo d6c, tuyên truy1n, xây dng thói quen, nFp sng và các phong
trào quDn chúng b5o v4 môi tr37ng.
Đ3a các ni dung b5o v4 môi tr37ng vào ch3ng trình giáo d6c ca tt c5 các bc h9c
trong h4 thng giáo d6c quc dân.
T8o đi1u ki4n và khuyFn khích đ! ng37i dân th37ng xuyên nhn đ3Cc các thông tin
v1 môi tr37ng,…

9


2/ Hoàn ch2nh h4 thng văn b5n pháp lut b5o v4 mơi tr37ng, ban hành chính sách v1
phát tri!n kinh tF ph5i gn li1n vi b5o v4 môi tr37ng, nghiêm ch2nh thi hành lut b5o v4
mơi tr37ng.
3/ Ch đng phịng chng ô nhi&m và s c môi tr37ng, khc ph6c tình tr8ng suy
thối mơi tr37ng.
4/ Khai thác, s d6ng hCp lý, tiFt ki4m tài nguyên thiên nhiên, b5o v4 đa d8ng sinh
h9c, b5o t n thiên nhiên.
5/ Tăng c37ng và đa d8ng hóa đDu t3 cho ho8t đng b5o v4 môi tr37ng.
6/ Tăng c37ng công tác qu5n lý nhà n3c v1 b5o v4 môi tr37ng t trung 3ng đFn đa
ph3ng.
7/ Đgia v1 l>nh vc b5o v4 môi tr37ng.
8/ MA rng hCp tác quc tF v1 b5o v4 mơi tr37ng.
1.3. Tóm t0t ni dung quyt đ,nh 1363/ QĐ – TTg ngày 17/ 10/ 2001 v vic phê
duyt đ án “ Đa các ni dung b.o v môi tr-ng vào h thng giáo d%c quc dân”
1.3.1. MFc tiêu ca đ án:
Giáo d6c h9c sinh, sinh viên các cp h9c, bc h9c, trình đ đào t8o trong h4 thng
giáo d6c quc dân có hi!u biFt v1 pháp lut và ch tr3ng chính sách ca Đ5ng, Nhà n3c
v1 b5o v4 mơi tr37ng, có kiFn th"c v1 mơi tr37ng đ! t giác thc hi4n b5o v4 môi tr37ng.
Đào t8o, b i d3ng đi ng# cán b gi5ng d8y, giáo viên, cán b nghiên c"u khoa h9c
công ngh4 và cán b qu5n lý v1 b5o v4 môi tr37ng.
1.3.2. Ni dung, ph4Cng thc giáo dFc đào tAo v bEo v8 môi tr4ng
1.3.2.1. N1i dung giáo d2c b3o v4 môi tr56ng
Ni dung giáo d6c b5o v4 mơi tr37ng ph5i đ5m b5o tính giáo d6c toàn di4n:
Đi vi giáo d6c mDn non: cung cp cho tr= em nhEng hi!u biFt ban đDu v1 môi
tr37ng sng ca b5n thân nói riêng và con ng37i nói chung, biFt cách sng tích cc vi mơi
tr37ng, nh'm đ5m b5o s phát tri!n lành m8nh v1 c th! và trí tu4.

Đi vi giáo d6c ti!u h9c: trang b nhEng kiFn th"c c b5n phù hCp vi đ tuBi và
tâm sinh lý ca h9c sinh v1 các yFu t môi tr37ng, vai trị ca mơi tr37ng đi vi con ng37i
và tác đng ca con ng37i đi vi môi tr37ng, giáo d6c cho h9c sinh có ý th"c trong b5o v4
và gìn giE mơi tr37ng.
Đi vi giáo d6c trung h9c c sA và trung h9c phB thông: trang b nhEng kiFn th"c v1
sinh thái h9c, mi quan h4 giEa con ng37i vi thiên nhiên, trang b và phát tri!n k$ năng b5o
v4 và gìn giE mơi tr37ng, biFt "ng x tích cc vi môi tr37ng sng xung quanh.
Ph3ng th"c giáo d6c b5o v4 môi tr37ng:
Vi4c giáo d6c b5o v4 môi tr37ng ch yFu thc hi4n theo ph3ng pháp khai thác tri4t
đ! tri th"c v1 mơi tr37ng hi4n có A các mơn h9c trong nhà tr37ng. Ni dung giáo d6c b5o v4
môi tr37ng cịn đ3Cc thc hi4n ngồi nhà tr37ng d3i nhi1u hình th"c khác nhau nh'm nâng
cao nhn th"c và trách nhi4m b5o v4 môi tr37ng cho cng đ ng.
1.4. Môi tr-ng và các v/n đ môi tr-ng:
1.4.1. Khái ni8m môi tr4ng:
Môi tr37ng bao g m các yFu t t nhiên và yFu t vt cht nhân t8o có quan h4 mt
thiFt vi nhau, bao quanh con ng37i, có 5nh h3Ang đFn đ7i sng, s5n xut, s t n t8i, phát
tri!n ca con ng37i và thiên nhiên (Đi1u 1, Lut b5o v4 môi tr37ng ca Vi4t Nam, 1993).
10


Ngày nay ng37i ta đã thng nht vi nhau v1 khái ni4m môi tr37ng: Môi tr37ng là
các yFu t vt cht t nhiên và nhân t8o, lý h9c, sinh h9c và hóa h9c cùng t n t8i trong
khơng gian bao quanh con ng37i. Các yFu t đó có quan h4 mt thiFt, t3ng tác ln nhau và
có tác đng lên các cá th! sinh vt hay con ng37i đ! cùng t n t8i và phát tri!n
1.4.2. Khái ni8m ô nhi9m mơi tr4ng:
Ơ nhi&m mơi tr37ng là s thay đBi trc tiFp hoc gián tiFp các thành phDn và đc tính
vt lý, sinh h9c, hóa h9c, nhi4t đ, cht hịa tan, cht phóng x8,…A trong bt k@ thành phDn
nào ca mơi tr37ng hay tồn b mơi tr37ng v3Ct q m"c cho phép đã đ3Cc xác đnh. S
gia tăng các cht l8 vào môi tr37ng, s thay đBi các yFu t môi tr37ng này gây tBn h8i hoc
có ti1m năng gây tBn h8i đFn s"c kh%e, s an toàn hay s phát tri!n ca con ng37i và sinh

vt trong mơi tr37ng đó. NhEng tác nhân gây ô nhi&m đ3Cc g9i là cht gây ô nhi&m (Lê Huy
Bá, Môi tr37ng, Nhà xut b5n Đ8i h9c quc gia TPHCM, 2000).
1.4.3. Khái ni8m bEo v8 mơi tr4ng:
B5o v4 mơi tr37ng g m các chính sách, ch tr3ng, đ3a ra các ch2 th nh'm ngăn
chn các hu qu5 xu ca môi tr37ng, các s c môi tr37ng do con ng37i và thiên nhiên gây
ra. B5o v4 môi tr37ng là bao g m nhEng ho8t đng, nhEng vi4c làm trc tiFp, t8o đi1u ki4n
giE cho môi tr37ng trong lành, s8ch đp, c5i thi4n đi1u ki4n sng ca con ng37i, sinh vt,
duy trì cân b'ng sinh thái, tăng đa d8ng sinh h9c, làm cho cuc sng ngày càng tt đp hn
(Nguy&n Kim H ng, Giáo d6c môi tr37ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 2002).
1.4.4. Các vn đ môi tr4ng tồn cBu:
a. Hi4u 7ng nhà kính:
Nhi4t đ b1 mt trái đt đ3Cc t8o thành bAi s cân b'ng giEa năng l3Cng mt tr7i
chiFu xung trái đt và năng l3Cng b"c x8 nhi4t ca mt đt ph5n x8 vào khí quy!n. B"c x8
mt tr7i là b"c x8 sóng ngn nên nó d& dàng xun qua các lp khí CO2 và tDng ozon r i
xung mt đt, ng3Cc l8i, b"c x8 nhi4t t mt đt ph5n x8 vào khí quy!n là b"c x8 sóng dài,
nó khơng có kh5 năng xun qua lp khí CO2, l8i b khí CO2 và hi n3c trong khơng khí
hp th6, do đó nhi4t đ ca khí quy!n bao quanh trái đt s; tăng lên và làm tăng nhi4t đ b1
mt trái đt. Hi4n t3Cng này đ3Cc g9i là hi4u "ng nhà kính, vì lp khí CO2 A đây có tác d6ng
t3ng t nh3 lp kính giE nhi4t ca nhà kính tr ng rau xanh trong mùa đơng, đi1u khác là
vi quy mơ tồn cDu.
Các tác nhân gia tăng s hp th6 b"c x8 sóng dài trong khí quy!n là khí cacbonic
(CO2), b6i, hi n3c, khí mêtan (CH4)…
Hi4n nay, các ho8t đng ca con ng37i t8o ra khí CO2 và các khí nhà kính khác trong
khí quy!n trái đt ngày càng nhi1u, làm cho nhi4t đ trái đt tăng lên. S gia tăng nhi4t đ
trái đt do hi4u "ng nhà kính có tác đng m8nh m; đFn nhi1u mt ca môi tr37ng trái đt.
Khi nhi4t đ trái đt tang lên s; làm băng A hai cc trái đt tan ra và mc n3c bi!n
dâng cao. Nhi1u vùng s5n xut l3ng thc trù phú, các khu đông dân c3, các đ ng b'ng ln,
nhi1u đ5o thp s; chìm d3i n3c bi!n. S nóng lên ca trái đt s; làm thay đBi đi1u ki4n
sng bình th37ng ca các sinh vt sng trên mt đt. Mt s lồi thích nghi vi đi1u ki4n
mi s; phát tri!n thun lCi. trong khi đó nhi1u lồi b gi5m s l3Cng hoc b tiêu di4t. Khí

hu trái đt biFn đBi sâu sc, các đi khí hu có khuynh h3ng thay đBi, đ7i sng ca các
quc gia đ1u b xáo đng. Ho8t đng s5n xut nông, lâm nghi4p, thy s5n b 5nh h3Ang
nghiêm tr9ng. nhi1u lo8i b4nh tt đi vi con ng37i xut hi4n, các lo8i dch b4nh lan tràn,
s"c kh%e con ng37i b suy gi5m.
b. M5a axit:
11


Các q trình đt các nhiên li4u hóa th8ch (than đá, dDu m%,…) t các nhà máy nhi4t
đi4n, đúc qung, công nghi4p ch3ng ct cùng vi ho8t đng ca các ph3ng ti4n giao thông
vn t5i đã phát th5i mt l3Cng ln khí SO2, NOx. Các khí này hịa tan vi các hi n3c trong
khơng khí t8o thành các axit sunfuric (H2SO4) và axit nitric (HNO3) r i ri xung trái đt
d3i d8ng m3a axit.
M3a axit đã gây ra nhEng hu qu5 nghiêm tr9ng cho con ng37i c#ng nh3 các h4 sinh
thái trên trái đt. M3a axit làm cho n3c trong các ao, h , sơng, sui có tính axit, dn đFn
các sinh vt sng d3i n3c b chFt. M3a axit làm tăng đ chua, gi5m đ màu m ca đt,
đt đai b thối hóa nhanh, vi sinh vt trong đt gi5m kh5 năng ho8t đng, cht hEu c phân
hy chm, kh5 năng t8o keo đt kém dDn, 5nh h3Ang đFn s phát tri!n ca cây, gi5m năng
sut và s5n l3Cng cây tr ng.
Bên c8nh đó, s"c kh%e con ng37i c#ng chu 5nh h3Ang xu nFu các cht nhi&m bcó tính axit trong khí quy!n nh3 l3u hu@nh đioxit (SO2), nit oxit (NOx). Các khí này vào
phBi s; gây ra các b4nh v1 đ37ng hô hp, gây viêm phBi, t8o ra các b4nh mãn tính, hen
suy&n, có th! dn đFn ung th3.
M3a axit còn ăn mòn các vt li4u b'ng kim lo8i, phá hy các t3Cng đài, di tích văn
hóa, làm gi5m tuBi th9 ca các cơng trình xây dng.
c. S8 suy gi3m t9ng ozon:
TDng ozon là lp v% che chn tia t ngo8i cho mt đt. Nó hp th6 nhi4t ca mt tr7i
và truy1n cho tDng bình l3u, đ! tDng bình l3u trao đBi nhi4t vi tDng đi l3u, giE m trái đt.
ĐDu nhEng năm 80, ng37i ta đã phát hi4n đ3Cc tDng ozon đang b suy gi5m nghiêm tr9ng và
yêu cDu cng đ ng quc tF quan tâm, đDu t3 nghiên c"u, tìm ra gi5i pháp hEu hi4u nh'm c"u

ly tDng ozon, c"u ly con ng37i và trái đt.
Trong t nhiên, ozon đ3Cc t8o ra và b phân hy, nh3ng hai quá trình này xãy ra A
tr8ng thái cân b'ng. báo cáo v1 ozon ca tB ch"c khí t3Cng thF gii đã khAng đnh: “vi4c s
d6ng quá m"c mt s hóa cht nhân t8o là th ph8m gây ra hi4n t3Cng suy gi5m tDng ozon”.
Đi!n hình cho các hóa cht là các khí CFC (cloroflorocarbons), các hCp cht ca clo vi
cacbon,…chúng th37ng đ3Cc dùng trong l>nh vc làm l8nh, đi1u hịa khơng khí,…NhEng
cht này có đc tính rt b1n vEng, có kh5 năng t n t8i trong khí quy!n 60 – 120 năm, vì thF
chúng có đ đi1u ki4n và th7i gian lan t%a đFn tDng bình l3u, ni có tDng ozon và xãy ra q
trình phá hy các phân t ozon.
Khi tDng ozon b suy gi5m, b"c x8 t ngo8i (UV) đFn trái đt tăng lên v3Ct quá yêu
cDu, nhEng tác đng 5nh h3Ang sau s; xãy ra: tăng kh5 năng mc b4nh ung th3 da và các
b4nh v1 mt, đc bi4t là b4nh đ6c nhân mt, s"c đ1 kháng ca c th! gi5m, h8n chF năng
sut cây tr ng, phá hy cân b'ng h4 sinh thái.
d. Ô nhiAm phóng xB:
Vi4c s d6ng năng l3Cng h8t nhân vào nhEng m6c tiêu dân s c#ng nh3 quân s đã
đt ra nhi1u vn đ1 liên quan đFn kh5 năng ô nhi&m phóng x8 cc kì nguy hi!m. S ơ nhi&m
phóng x8 đ3Cc th! hi4n qua s tăng l3Cng b"c x8 mà con ng37i ph5i h"ng chu trong mơi
tr37ng.
Các cht phóng x8 th37ng xâm nhp vào môi tr37ng b'ng nhi1u con đ37ng khác
nhau: t các quá trình khai thác qung t nhiên, t các v6 nB h8t nhân, s d6ng đ ng v
phóng x8 trong đi1u tr các b4nh, nghiên c"u khoa h9c, các lò ph5n "ng h8t nhân, s d6ng
đ ng v phóng x8 làm nguyên t đánh du trong nông nghi4p và công nghi4p…
12


Hu qu5 ca s ơ nhi&m phóng x8 đi vi loài ng37i là tăng xác sut mc b4nh ung
th3 và nhEng b4nh liên quan đFn gen di truy1n, th! hi4n qua hi4n t3Cng quái thai. Các nhà
khoa h9c cho r'ng khi tăng gp đơi li1u b"c x8 thì s tr37ng hCp quái thai tăng 20%.
e. Ô nhiAm do chCt th3i:
Cht th5i là nhEng vt cht, trong q trình nào đó, nó khơng có kh5 năng s d6ng

đ3Cc nEa và b lo8i ra t các q trình s5n xut đó, có th! là s5n xut nông nghi4p, công
nghi4p, ho8t đng du lch, giao thông vn t5i, t sinh ho8t đ7i sng, t khu dân c3 và k! c5
các ho8t đng du hành v# tr6 đ1u là cht th5i. Cht th5i có th! A d8ng khí, l%ng hoc rn.
Cht th5i rn th37ng đ3Cc g9i là rác.
Rác và cht th5i b5n cht đDu tiên ca nó có th! ch3a ơ nhi&m hoc ch2 A m"c đ làm
bcht th5i mi trA nên ơ nhi&m. Rác th5i hEu c b lên men gây thi và đc. N3c th5i ch"a
hóa cht làm ơ nhi&m đt, ơ nhi&m n3c mt, n3c ngDm. HDu hFt, A đâu có sinh vt sng là
A đó có cht th5i hoc A d8ng này hay A d8ng khác. Vì vy, ch? nào càng tp trung nhi1u
sinh vt, con ng37i và ho8t đng ca h9 càng cao thì cht th5i càng nhi1u.
Ngày nay, vn đ1 ô nhi&m do cht th5i đang đe d9a đFn môi tr37ng và cht l3Cng
cuc sng ca con ng37i. T đó, các c quan ch"c năng đang tp trung nghiên c"u, đ1 ra
các gi5i pháp hi4u qu5 nh'm khc ph6c tình tr8ng ô nhi&m môi tr37ng do cht th5i gây ra.
1.4.5. Các vn đ môi tr4ng đc bi8t  Vi8t Nam:
a. Tài nguyên rDng bE suy gi3m:
Rng là mt trong nhEng ngu n tài nguyên quý giá ca đt n3c ta. Rng cung cp
lâm s5n cho xây dng, nguyên li4u cho các ngành cơng nghi4p nh, các lồi thuc q cho y
h9c,…Rng tham gia vào q trình đi1u hịa khí hu, duy trì mc n3c ngDm, h8n chF l# l6t,
h8n hán, ngăn chn xói mịn đt,…
Qua q trình phát tri!n, đ che ph ca rng Vi4t Nam đã gi5m đFn m"c báo đng.
Cht l3Cng ca các vùng còn rng b gi5m sút quá m"c. Vi4t Nam có 19 tri4u ha đt lâm
nghi4p thì ch2 có 11,3 tri4u ha là đt có rng ( 9,7 tri4u ha rng t nhiên và 1,6 tri4u ha rng
tr ng). PhDn ln là rng nghèo và rng tái sinh, ph6c h i (chiFm 55%). Hi4n nay, di4n tích
rng t nhiên vn liên t6c gi5m, khai thác vn v3Ct quá m"c quy đnh, khai thác bt hCp
pháp vn ch3a ngăn chn đ3Cc. Rng tr ng không đ8t ch2 tiêu. Khuynh h3ng suy gi5m tài
nguyên rng vn còn tiFp di&n.
b. N5Fc ngt đang ô nhiAm, thiu n5Fc sBch cho sinh hoBt hàng ngày
Vi4t Nam có l3Cng m3a trung bình 1960 mm/ năm, ch yFu tp trung vào mùa m3a
(chiFm 70 – 80%). L3Cng m3a bình quân đDu ng37i kho5ng 64000 m3/ ng37i/ năm. Hi4n
nay có nhi1u vùng b thiFu n3c trDm tr9ng trong mùa khô, nht là Đ ng Văn, Lai Châu, Hà

T>nh và Qu5ng Tr. Vn đ1 ô nhi&m n3c do n3c th5i sinh ho8t và n3c th5i công nghi4p,
đc bi4t là t8i các thành ph ln nh3 Hà Ni, thành ph H Chí Minh, H5i Phịng và t8i các
khu công nghi4p ngày càng nghiêm tr9ng. Ho8t đng s5n xut nông nghi4p, nht là vùng
châu thB sông H ng và sơng Cu Long, c#ng góp phDn đáng k! vào vi4c gây ô nhi&m ngu n
n3c. 5 mt s vùng ven bi!n, ngu n n3c ngDm đã b nhi&m bchua phèn trong quá trình thăm dị và khai thác.
c. Mơi tr56ng bin và vùng ven bin đang kêu c7u
Bi!n và vùng ven bi!n đem l8i lCi ích kinh tF cho ng37i dân qua các ho8t đng nông
nghi4p, lâm nghi4p, thy s5n và du lch…Ngu n lCi thy s5n ven b7 đang b suy gi5m
nghiêm tr9ng do s d6ng các bi4n pháp đánh bt khơng hCp lý, mang tính hy di4t. Bên
13


c8nh đó, ho8t đng nơng nghi4p, cơng nghi4p, dch v6 ca đ ng b'ng châu thB sông H ng
và sông Cu Long đã th5i vào môi tr37ng bi!n ca chúng ta hàng lo8t rác th5i, cht th5i đc
h8i. NhEng năm gDn đây, các tai n8n tàu thuy1n liên quan đFn vi4c tràn dDu đã gây 5nh
h3Ang nghiêm tr9ng đFn h4 sinh thái bi!n.
d. Ơ nhiAm mơi tr56ng do s3n xuCt cơng nghi4p
Hi4n nay q trình đơ th hóa đang phát tri!n m8nh A Vi4t Nam có 5nh h3Ang đFn
nhi1u mt ca cuc sng và môi tr37ng. Cùng vi s đô th hóa đó là s phát tri!n m8nh ca
các khu cơng nghi4p vi hàng ngàn xí nghi4p, cơng nghi4p hóa cht, năng l3Cng, xi măng,
d4t nhum, chF biFn thc phcác đô th, các khu công nghi4p ch3a có h4 thng x lý cht th5i. Ngu n n3c th5i sinh ho8t
và công nghi4p này không đ3Cc x lý đB trc tiFp ra môi tr37ng, gây ô nhi&m ngu n n3c,
khơng khí và là ngu n lây lan dch b4nh. Đc bi4t trDm tr9ng là các ngu n khai thác khống
s5n. Theo thng kê năm 2005, n3c ta có 569 khu khai thác m% (m% kim lo8i, m% vàng, m%
than…) cùng vi hàng trăm đi!m khai thác vt li4u xây dng mt cách t do, không đ3Cc
qu5n lý. Các vùng khai thác này làm suy thối mơi tr37ng đt, gi5m di4n tích rng, tăng di4n
tích đ i tr9c, gây hi4n t3Cng xói lA, b i lng đ ng th7i gây 5nh h3Ang đFn s"c kh%e con
ng37i.

e. Ơ nhiAm mơi tr56ng do s3n xuCt nơng nghi4p
Phân bón hóa h9c và thc b5o v4 thc vt là nhEng đi1u ki4n tt yFu trong s5n xut
nơng nghi4p. Ng37i dân bón phân hóa h9c đ! tăng c37ng cht dinh d3ng cho cây tr ng,
mong đ8t năng sut cao nh3ng l3Cng dùng ph5i thích hCp, dùng nhi1u thì hi4u qu5 s; ng3Cc
l8i. Trong nhEng năm gDn đây đã có nhi1u du hi4u đáng lo ng8i cho môi tr37ng và s"c kh%e
con ng37i do s d6ng quá nhi1u phân bón hóa h9c và thuc b5o v4 thc vt.Trong q trình
s5n xut ng37i nơng dân do s d6ng mt lo8i phân bón hóa h9c lâu dài mà không s d6ng
phân hEu c đã làm cho kFt cu đt b phá ho8i, cht kFt dính ca đt b phân tán, axit hóa,
đt b vón c"ng, gây nhi&m đc l3ng thc thc phdùng cho sinh ho8t hàng ngày ca con ng37i. D3 l3Cng thuc tr sâu tích l#y dDn trong c
th! ng37i, đc bi4t trong m gây ng đc mãn tính vi các tác h8i nh3: thiFu máu, tăng
c37ng ung th3, sgây ơ nhi&m khơng khí.
g. Ơ nhiAm mơi tr56ng do rác th3i sinh hoBt
Rác th5i, đc bi4t là nha phF li4u, đang trA thành gánh nng cho xã hi. Ai c#ng biFt
rác là cht th5i, là nhEng cht không s d6ng đ3Cc nEa nh3ng không ph5i ai c#ng biFt rác
th5i càng nhi1u s; làm cho môi tr37ng càng b ô nhi&m nghiêm tr9ng và là hi!m h9a đi vi
con ng37i.
HDu hFt trên các tuyFn đ37ng, t8i các khu ph và các khu chung c3 đ1u có khvi ni dung vn đng, khuyFn khích ng37i dân thc hi4n nFp sng văn minh đơ th, trong
đó có vi4c đB rác đúng ni quy đnh, không v"t rác ba bãi,…PhDn ln ng37i dân đã nghiêm
túc chp hành, nh3ng thc tF vn còn nhEng đng rác ng?n ngang, nhi1u ng37i vn vô t3 x5
rác trên đ37ng,…T8i các sông, h , rác th5i sinh ho8t ch yFu do ng37i dân sng hai bên b7
và nhEng ng37i dân bn bán ti4n tay v"t xung làm cho các dịng sơng ni đây trA thành
các dịng sơng chFt.
Theo thng kê, bình quân rác th5i sinh ho8t A các n3c đang phát tri!n là 0,3 kg/
ng37i/ ngày. T8i các đô th ca n3c ta, trung bình m?i ngày m?i ng37i th5i ra kho5ng 0,5 –
14

0,8 kg rác. Khi l3Cng rác tăng theo s gia tăng dân s. Rác t n đ9ng trong các khu tp th!,
trên ph xá,…Rác có mt khp ni.
1.5. Giáo d%c môi tr-ng:
1.5.1. Khái ni8m v giáo dFc môi tr4ng (GDMT)
Giáo d6c mơi tr37ng là mt q trình thơng qua các ho8t đng giáo d6c chính quy và
khơng chính quy nh'm giúp con ng37i có đ3Cc s hi!u biFt, k$ năng, giá tr và t8o đi1u ki4n
cho h9 tham gia vào vi4c phát tri!n mt xã hi b1n vEng v1 sinh thái (C6c môi tr37ng, B
Tài nguyên và Môi tr37ng).
Giáo d6c mơi tr37ng là mt q trình nh'm phát tri!n A ng37i h9c s hi!u biFt và
quan tâm ti các vn đ1 môi tr37ng, bao g m: kiFn th"c, thái đ, trách nhi4m, k$ năng đ! t
mình và cùng tp th! đ3a ra nhEng gi5i pháp nh'm gi5i quyFt vn đ1 môi tr37ng tr3c mt
c#ng nh3 lâu dài ( B Giáo d6c và Đào t8o, Ch3ng trình Phát tri!n Liên HCp Quc, 1998).
Tham gia tích cc và tìm ra gi5i pháp là yêu cDu quan tr9ng ca GDMT.
GDMT là s nghi4p ca toàn nhân lo8i gn vi trách nhi4m ca m?i quc gia, m?i
con ng37i c6 th!.
1.5.2. S7 cBn thit ca giáo dFc môi tr4ng
Mi quan h4 giEa môi tr37ng và phát tri!n đang A trong tình tr8ng gây cn giEa khát
v9ng mun c5i thi4n cuc sng hôm nay và duy trì ngu n tài ngun mơi tr37ng cho thF h4
mai sau.
S phát tri!n đã làm cho tình tr8ng mơi tr37ng A thF k2 XXI ch"a đDy mâu thubên là t8o ra hàng lo8t c5nh quan văn hóa có giá tr. Mt bên là nhEng cánh rng nguyên
thy b tàn phá, nhEng vùng bi!n b váng dDu và ch"a cht th5i đc h8i, đa d8ng sinh h9c b
nghèo đi, tDng ozon b thng A Nam cc, nhi4t đ trái đt ngày càng tăng lên. Môi tr37ng
ca chúng ta đã b đnhi&m. Trong hàng thF k2 qua, con ng37i đã có nhEng ho8t đng khơng m4t mõi nh'm c5i
t8o t nhiên, nâng cao cht l3Cng cuc sng ca mình. Con ng37i là mt b phn ca t
nhiên – ho8t đng ca con ng37i đã tham gia vào s thay đBi vt cht và năng l3Cng trong t
nhiên, kFt qu5 tt yFu là làm biFn đBi t nhiên theo chi1u h3ng tiêu cc. C6 th! là hàng năm
ho8t đng ca con ng37i trong các l>nh vc cơng nghi4p, giao thơng vn t5i, khai thác
khống s5n,…đã gây ra nhi1u hu qu5 xu đi vi mơi tr37ng. Đó chính là tt c5 nhEng gì

đ! tr5 l7i câu h%i t8i sao cDn ph5i giáo d6c mơi tr37ng.
M6c đích ca GDMT là nh'm vn d6ng nhEng kiFn th"c, k$ năng vào gìn giE, b5o
t n, s d6ng mơi tr37ng theo cách th"c b1n vEng cho c5 thF h4 hi4n t8i và t3ng lai. Nó bao
hàm c5 vi4c h9c tp cách s d6ng công ngh4 mi nh'm tăng s5n l3Cng và tránh nhEng th5m
h9a mơi tr37ng, xóa nghèo đói, tn d6ng các c hi và đ3a ra nhEng quyFt đnh khôn khéo
trong s d6ng tài nguyên. Hn nEa, nó bao hàm c5 vi4c đ8t đ3Cc nhEng k$ năng, có nhEng
đng lc và cam kFt hành đng, dù vi t3 cách cá nhân hay tp th!, đ! gi5i quyFt nhEng vn
đ1 môi tr37ng hi4n t8i và phòng nga nhEng vn đ1 mi n5y sinh.
1.5.3. GDMT trong giEng dAy  tr4ng ph thông
1.5.3.1. Vai trị ca GDMT  tr56ng ph thơng
5 Vi4t Nam, GDMT đ3Cc coi là mt b phn ca s nghi4p giáo d6c nói riêng và là
mt s nghi4p ca tồn dân nói chung. GDMT là mt phDn bt buc trong ch3ng trình
Giáo d6c – Đào t8o và ph5i thc hi4n trong kF ho8ch d8y h9c – giáo d6c hi4n hành, t8o ta c
hi bình đAng cho m9i ng37i h9c. 5 tr37ng phB thông c#ng nh3 A các cp bc h9c khác,
nhEng vn đ1 môi tr37ng đ3Cc d8y thông qua nhi1u môn h9c.
15


Đ3a GDMT vào ho8t đng nhà tr37ng là mt cách thích hCp. Vi mơi tr37ng tr37ng
h9c, nhEng vn đ1 tr9ng tâm ca GDMT ph5i liên quan trc tiFp đFn môi tr37ng ca đa bàn
nhà tr37ng và ni h9c sinh c3 trú. GDMT làm cho ng37i h9c và ng37i d8y nhn thy giá tr
ca môi tr37ng đi vi cht l3Cng cuc sng, s"c kh%e con ng37i.
Tri!n khai GDMT b'ng các ho8t đng mà h9c sinh là ng37i thc hi4n b'ng nhEng
ho8t đng ca chính mình mà thu đ3Cc hi4u qu5 thc ti&n. ThDy giáo là ng37i tB ch"c các
ho8t đng GDMT da trên ch3ng trình quy đnh và tìm cách vn d6ng cho phù hCp vi đa
ph3ng. GDMT cung cp nhEng kiFn th"c thc tF v1 môi tr37ng, 5nh h3Ang ca con ng37i
lên môi tr37ng, tha nhn trách nhi4m ca con ng37i ph5i chăm sóc, b5o v4 và giE gìn mơi
tr37ng vì s phát tri!n b1n vEng ca cá nhân, xã hi ca tồn nhân lo8i.
Tóm l8i, hình th"c GDMT A nhà tr37ng phB thơng chiFm v trí rt quan tr9ng, vì nhà
tr37ng phB thơng là ni đào t8o thF h4 tr=, nhEng ch nhân t3ng lai ca đt n3c s; biFt s

d6ng các ngu n tài nguyên mt cách hi4u qu5 và khoa h9c, đ ng th7i biFt giE gìn và b5o v4
môi tr37ng. BAi vy, giáo d6c môi tr37ng cho thF h4 tr= là vi4c làm có tác d6ng rng ln
nht, sâu sc và lâu b1n nht.
1.5.3.2. Nhi4m v2 ca GDMT  tr56ng ph thông
GDMT nh'm làm cho giáo viên và h9c sinh đ8t đ3Cc các m6c tiêu sau:
1/ Có ý th"c th37ng xun và ln nh8y c5m đi vi m9i khía c8nh ca mơi tr37ng
và nhEng vn đ1 liên quan đFn môi tr37ng.
2/ Thu nhn đ3Cc nhEng thông tin và nhEng kiFn th"c c b5n v1 môi tr37ng và s
ph6 thuc ln nhau giEa ho8t đng ca con ng37i vi môi tr37ng, v1 quan h4 ca con ng37i
vi mơi tr37ng.
3/ Phát tri!n k$ năng b5o v4 và gìn giE mơi tr37ng, k$ năng d đốn, phịng tránh và
gi5i quyFt nhEng vn đ1 môi tr37ng nãy sinh
4/ Tham gia tích cc vào ho8t đng khơi ph6c, b5o v4 và giE gìn mơi tr37ng.
5/ Có ý th"c v1 tDm quan tr9ng ca môi tr37ng trong s8ch đi vi s"c kh%e con
ng37i, v1 cht l3Cng cuc sng ca con ng37i, t đó hình thành thái đ tích cc đi vi mơi
tr37ng.
1.5.3.3. GDMT là m1t yu t chính th7c trong h4 thng giáo trình gi3ng dBy quc gia
Giáo d6c mơi tr37ng là mt q trình, khơng ph5i là mơn h9c nên GDMT có c hi
thc hi4n qua tt c5 các mơn h9c, khác hAn vi vi4c coi GDMT là mt môn h9c riêng bi4t.
M9i ng37i đ1u có quy1n đ3Cc hi!u biFt, phân tích và t% thái đ tr3c nhEng tình
hung, s c mơi tr37ng bAi đó là nhEng vn đ1 gn bó máu tht vi h9 sut đ7i. Vì thF, m9i
ng37i cDn đ3Cc trao quy1n tiFp nhn thơng tin đúng đ! có đ b5n l>nh và có hi4u lc khi ra
nhEng quyFt đnh quan tr9ng đi vi c chF c#ng nh3 cht l3Cng cuc sng ni mà h9 sng
và làm vi4c. Khi đó tt c5 m9i ng37i cDn đ3Cc trang b nhEng k$ năng mi và nhEng k$
năng này ph5i đ3Cc c5i tiFn liên t6c nh'm làm công c6 hEu hi4u cho các quyFt đnh ca h9.
Mun đ3Cc nh3 thF, m9i ng37i cDn có mt mi quan tâm chung, mt tiFng nói chung và mt
cam kFt chung đ! có th! tham gia hi4u qu5 GDMT.
1.5.4. Các nguyên tc chung đi v5i GDMT
Giáo d6c mơi tr37ng là mt q trình liên t6c, sut đ7i, bt đDu t cp h9c mDm non,
tiFp di&n thông qua nhEng giai đo8n chính th"c và khơng chính th"c. Nó mang tính liên

thơng giEa các mơn h9c trong m9i cách đt vn đ1, ly ra ni dung c6 th! A tng môn h9c
nh'm đ8t đFn mt tri!n v9ng hài hòa.
16


Khi kh5o sát nhEng vn đ1 môi tr37ng, chúng ta cDn kh5o sát ch yFu t quan đi!m
đa ph3ng, quc gia, khu vc và quc tF đ! ng37i h9c có th! hi!u rõ b5n cht ca các đi1u
ki4n môi tr37ng trong nhEng đi1u ki4n đa lý khác nhau. Đc bi4t, giáo d6c mơi tr37ng ph5i
tp trung vào nhEng tình hung mơi tr37ng đang ti1m tàng hi4n nay và tính đFn c5 nhEng
vi&n c5nh lch s. Bên c8nh đó, giáo d6c mơi tr37ng cịn đ1 cao các giá tr, s cDn thiFt ca
quá trình hCp tác đa ph3ng, quc gia và quc tF trong vi4c ngăn chn và tìm gi5i pháp đi
vi s c môi tr37ng. Đ ng th7i, xem xét k$ l3ng các khía c8nh v1 mơi tr37ng trong kF
ho8ch tăng tr3Ang và phát tri!n.
Không ch2 vy, giáo d6c môi tr37ng ph5i ln t8o đi1u ki4n cho ng37i h9c có mt vai
trò trong vi4c ho8ch đnh kinh nghi4m h9c tp ca mình, cho h9 c hi ra quyFt đnh và chu
trách nhi4m. Đ! đ8t đ3Cc hi4u qu5 trong vi4c giáo d6c môi tr37ng, chúng ta cDn ph5i gn s
nh8y c5m, nhn th"c v1 môi tr37ng, các k$ năng gi5i quyFt vn đ1, các giá tr đi vi tng
đ tuBi, đc bi4t là nhEng năm đDu nên nhn m8nh s nh8y c5m môi tr37ng trong cng đ ng
ca cá nhân ng37i h9c. T đó, giáo d6c mơi tr37ng s; giúp ng37i h9c phát hi4n nhEng du
hi4u, nguyên nhân thc s ca các s c mơi tr37ng và nhn m8nh tính ph"c t8p ca các vn
đ1 mơi tr37ng, hình thành li suy ngh> phân tích, phán xét và k$ năng gi5i quyFt vn đ1.
Ngồi ra, q trình giáo d6c mơi tr37ng ph5i tn d6ng các môi tr37ng h9c tp đa
d8ng và các cách đt vn đ1 đi vi vi4c d8y và h9c v1 mơi tr37ng, thơng qua mơi tr37ng,
trong đó nhn m8nh các ho8t đng thc ti&n và nhEng kinh nghi4m trc tiFp.
1.5.5. Các bi8n pháp ch yu nhm th7c hi8n GDMT
Đ! GDMT chúng ta ph5i đ3a GDMT vào tt c5 các cp bc h9c: mDm non, ti!u h9c,
trung h9c c sA, trung h9c phB thông và các bc h9c khác. Đ ng th7i, GDMT ph5i đ3Cc
thc hi4n b'ng ph3ng pháp hi4n đ8i đt tr9ng tâm A ng37i h9c và cách tiFp cn h9c b'ng
vi4c làm.
Quá trình tiFn hành GDMT cDn cung cp kiFn th"c v1 môi tr37ng và rèn luy4n k$

năng b5o v4 môi tr37ng. Đ ng th7i, các tr37ng cDn tB ch"c và tích cc tham gia cùng vi
cng đ ng các ho8t đng b5o v4 môi tr37ng trong và ngồi nhà tr37ng. T đó h3ng h9c
sinh có thái đ đúng và tinh thDn trách nhi4m cao đi vi vi4c b5o v4 môi tr37ng.
GDMT không ch2 là cung cp hi!u biFt v1 mơi tr37ng, mà cịn đ3Cc thc hi4n trong
mơi tr37ng, vi thái đ và tình c5m v1 mơi tr37ng.
1.5.6. Nhng vn đ GDMT cBn t p trung
Trong khuôn khB ca vi4c GDMT thông qua các môn h9c A nhà tr37ng, GDMT là
mt quá trình t8o dng cho ng37i h9c nhEng nhn th"c, mi quan tâm đFn mơi tr37ng. Vì
vy GDMT cDn tp trung vào các vn đ1 sau:
1/ NhEng ngun nhân chính gây ra các vn đ1 mơi tr37ng.
2/ NhEng hu qu5 v1 môi tr37ng đang tác đng đFn con ng37i nh3: ơ nhi&m khơng
khí, đt, n3c, suy gi5m tDng ozon, biFn đBi khí hu tồn cDu,..
3/ KiFn th"c v1 môi tr37ng, nhn th"c v1 môi tr37ng, ý th"c v1 môi tr37ng, k$ năng
và hành đng trong môi tr37ng, trách nhi4m cá nhân, trách nhi4m công đ ng và chính ph.
Mc dù có s quan h4 mt thiFt giEa các vn đ1 mơi tr37ng tồn cDu và đa ph3ng,
nh3ng các ho8t đng GDMT nên xut phát t các tình hung t8i chB, ni mà h9c sinh đã
tng trãi nghi4m trong q trình tr3Ang thành ca mình. Trong hồn c5nh đó, nhEng quan
tâm và thái đ ca các em đi vi vn đ1 mơi tr37ng có c hi bc l mt cách thành thc,
và t đó nhu cDu c5i thi4n hi4n tr8ng s; n5y sinh mt cách t nhiên.
1.5.7. Kt quE ca vi8c GDMT
17


KFt qu5 ca vi4c GDMT là mt thc th! mang tính xun sut trong các mơn h9c,
GDMT mang l8i cho ng37i h9c c hi khám phá môi tr37ng và hi!u biFt v1 các quyFt đnh
ca con ng37i liên quan đFn môi tr37ng.
Các ho8t đng GDMT đ3Cc thiFt kF và thc hi4n nh'm giúp h9c sinh biFt đ3Cc giá tr
ca môi tr37ng, vai trị ca cá nhân mình trong vi4c gìn giE môi tr37ng cho hôm nay và
ngày mai. Đi1u này khích l4 h9c sinh có mt thái đ và hành vi tích cc đi vi mơi tr37ng,
có th! nhìn thy qua các bi!u hi4n sau:

- BiFt đánh giá, quan tâm và lo lng đFn môi tr37ng t nhiên và đi sng ca các sinh
vt.
- Có ý th"c phê phán và thay đBi nhEng thái đ không đúng đn v1 môi tr37ng.
- Có mong mun tham gia vào vi4c gi5i quyFt các vn đ1 môi tr37ng, các ho8t đng
c5i thi4n môi tr37ng và tuyên truy1n ý th"c b5o v4 môi tr37ng trong cng đ ng.
Đ! gi5i quyFt các đ1 môi tr37ng cDn có s nB lc và trách nhi4m ca tng cá nhân,
cng đ ng và chính ph. Thơng th37ng m?i con ng37i s; thy mình có trách nhi4m đi vi
các vn đ1 mơi tr37ng khi h9 hi!u r'ng h9 có th!, dù mt chút nào đó tác đng đFn quá trình
ra các quyFt đnh gi5i quyFt các vn đ1 mơi tr37ng. GDMT t8o đi1u ki4n cho h9 thy đ3Cc
h9 có th! làm đ3Cc đi1u đó và thc s h9 s; làm đ3Cc.
Mt ch3ng trình GDMT đ3Cc xem là thành cơng khi ni dung và ph3ng pháp ho8t
đng đ8t đ3Cc nhEng m6c đích c6 th! t nhn th"c ti k$ năng và cam kFt thc hi4n thông
qua vi4c nâng cao ý th"c trách nhi4m ca m?i cá nhân, tp th! c#ng nh3 ca chính ph trong
vi4c gi5i quyFt các vn đ1 mơi tr37ng hi4n nay.
1.6. Các hình thc giáo d%c mơi tr-ng qua mơn hóa h1c 2 tr-ng trung h1c
ph3 thơng
1.6.1. Đc đim ca ni dung giáo dFc môi tr4ng
Giáo d6c mơi tr37ng có tính liên ngành rng, do ph5i xem xét môi tr37ng nh3 mt
tBng th! hCp thành bAi nhi1u thành phDn: thiên nhiên, cơng ngh4, kinh tF, văn hóa, xã hi…
Ni dung giáo d6c mơi tr37ng nh'm hình thành cho h9c sinh thái đ, cách "ng x và
hành đng tr3c các vn đ1 môi tr37ng. Ng37i h9c không nhEng ch2 biFt kiFn th"c lý thuyFt
phù hCp vi trình đ mà c5 nhEng tri th"c c6 th!, k$ năng thc hành, ph3ng pháp làm vi4c
đ! h9 có th! hành đng đc lp hoc cùng cng đ ng, nh'm phòng nga, x lý các vn đ1
mơi tr37ng mt cách có hi4u qu5.
Giáo d6c môi tr37ng ph5i giúp ng37i h9c nm bt các vn đ1 môi tr37ng và s phát
tri!n b1n vEng v1 môi tr37ng ca đa ph3ng, vùng, quc gia, khu vc và quc tF trong hi4n
t8i và c5 t3ng lai.
1.6.2. Ph4Cng pháp GDMT qua mơn hóa hc  tr4ng ph thông
GDMT là giáo d6c tBng th! nh'm trang b nhEng kiFn th"c v1 môi tr37ng cho h9c
sinh thông qua môn hóa h9c sau cho phù hCp vi tng đi t3Cng và tng cp h9c. Vi4c đ3a

kiFn th"c GDMT vào môn hóa h9c thun lCi và hi4u qu5 nht là hình th"c tích hCp, l ng
ghép.
Tích hCp là kFt hCp mt cách có h4 thng các kiFn th"c hóa h9c vi kiFn th"c GDMT
sao cho hài hòa, thng nht làm cho tiFt h9c trA nên sinh đng và gây n t3Cng, h"ng thú
cho vi4c h9c ca h9c sinh.
L ng ghép là th! hi4n s lp ghép ni dung bài h9c v1 mt cu trúc đ! có th! đ3a vào
bài h9c mt đo8n, mt m6c, mt s câu h%i có ni dung GDMT.
1.6.3. Mt s hình thc ph bin t chc các hoAt đng GDMT
18


Mơn hóa h9c A tr37ng phB thơng ngồi m6c tiêu trang b cho h9c sinh nhEng kiFn
th"c c b5n v1 hóa h9c phB thơng mà cịn đ1 cp đFn mi quan h4 giEa con ng37i vi thiên
nhiên. Cung cp nhEng k$ năng c b5n v1 b5o v4 môi tr37ng, nhn thy đ3Cc vn đ1 và biFt
cách "ng x tích cc đi vi nhEng vn đ1 môi tr37ng c6 th!. Xây dng cho h9c sinh nhEng
kiFn th"c c b5n v1 môi tr37ng đ! m?i h9c sinh trA thành tuyên truy1n viên tích cc trong
gia đình, nhà tr37ng và đa ph3ng.
1.6.3.1. Ph5ng pháp GDMT thông qua gi6 hc trên lFp hay trong phịng thí nghi4m
KiFn th"c GDMT đ3Cc tích hCp và l ng ghép vào ni dung bài gi5ng theo các m"c
đ khác nhau. Tùy đi1u ki4n có th! s d6ng mt s ph3ng pháp sau:
1/ Phân tích nhEng vn đ1 mơi tr37ng trong bài h9c.
2/ Khai thác thc tr8ng môi tr37ng trong n3c, đc bi4t là t8i đa ph3ng đ! xây dng
bài h9c GDMT.
3/ Xây dng bài tp t kiFn th"c môn h9c nh3ng gn li1n vi thc tF đa ph3ng.
4/ S d6ng có hi4u qu5 các ph3ng ti4n d8y h9c đ3Cc trang b tt, hi4n đ8i đ! thuyFt
ph6c, lôi cun h9c sinh t tìm tịi, khám phá kiFn th"c v1 môi tr37ng.
5/ S d6ng tt tài li4u tham kh5o, th37ng xun cp nht thơng tin mi, chính xác đ!
làm rõ thêm các vn đ1 môi tr37ng.
6/ Thc hi4n các tiFt h9c có ni dung gDn g#i vi mơi tr37ng A ngay chính trong mt
đa đi!m thích hCp ca mơi tr37ng.

7/ Vn d6ng ph3ng pháp th5o lun, nêu và gi5i quyFt vn đ1 mt cách hi4u qu5 nht.
8/ Khai thác nhEng kiFn th"c v1 GDMT t bài thc hành, làm thí nghi4m trong phịng
thí nghi4m.
9/ Giúp h9c sinh thy đ3Cc tác nhân gây ơ nhi&m mơi tr37ng đa s đ1u có liên quan
đFn hóa h9c.
1.6.3.2. Ph5ng pháp GDMT thơng qua hoBt đ1ng ngồi gi6 lên lFp
Trong nhà tr37ng phB thơng, ho8t đng ngồi gi7 lên lp đ! GDMT là hình th"c rt
có hi4u qu5, phù hCp vi tâm lý tuBi tr=. S giáo d6c ca thDy, s tiFp thu ca trò rt nh
nhàng và sâu sc.
Ph3ng pháp hành đng c6 th! trong các ho8t đng theo tng ch đ1 đ3Cc tB ch"c A
trong nhà tr37ng hay A đa ph3ng. Thông qua thc tF giúp h9c sinh hi!u biFt đ3Cc tình hình
mơi tr37ng ca đa ph3ng, v1 tác đng ca con ng37i đFn mơi tr37ng. T đó giáo d6c ý
th"c b5o v4 môi tr37ng trong m?i h9c sinh.
Ph3ng pháp hCp tác và liên kFt giEa nhà tr37ng và cng đ ng đa ph3ng trong các
ho8t đng GDMT.
Thơng qua ho8t đng ngồi gi7 lên lp rèn luy4n cho các em mt s k$ năng và
ph3ng pháp tích cc tham gia vào cơng tác GDMT.
Ni dung GDMT trong các ho8t đng ngoài gi7 lên lp có th! theo các hình th"c sau:
- Câu l8c b: câu l8c b môi tr37ng sinh ho8t theo các ch đ1 v1 ăn, ung, s d6ng
năng l3Cng, rác th5i,…
- Ho8t đng tham quan theo ch đ1: nhà máy, ni x lý rác, các b5o tàng, các loài tài
nguyên.
- TB ch"c nghe báo cáo chuyên đ1 v1 b5o v4 môi tr37ng ca các nhà khoa h9c, giáo
viên chuyên môn hay do chính h9c sinh ghi nhn.
- Ho8t đng tr ng cây, xanh hóa nhà tr37ng: tB ch"c nhân dp tFt tr ng cây, ngày
thành lp Đồn 26/ 3, ngày mơi tr37ng thF gii 5/ 6.
19


- TB ch"c tìm hi!u v1 mơi tr37ng: thi v;, thi báo t37ng, thi k! chuy4n v1 các ch đ1

môi tr37ng.
- TB ch"c chuyFn dch truy1n thông, tuyên truy1n b5o v4 môi tr37ng A nhà tr37ng và
đa ph3ng.
- Theo dõi di&n biFn môi tr37ng A đa ph3ng (x lý rác th5i, n3c th5i, v4 sinh công
cng,…).
- TB ch"c thi tái chF, tái s d6ng.
- TB ch"c tri!n lãm, bi!u di&n văn ngh4…
1.7. Khai thác ni dung giáo d%c môi tr-ng t4 sách giáo khoa đ5 gi.ng d'y hóa
h1c 2 tr-ng trung h1c ph3 thơng
GDMT khơng có ngh>a là ch2 gi5ng d8y đn thuDn đnh ngh>a, các khái ni4m cho tt
c5 ng37i h9c thuc m9i l"a tuBi mà nh'm t8o ra các ho8t đng dn ti s hình thành và phát
tri!n các khái ni4m này phù hCp vi tng cp h9c. Đi vi vi4c gi5ng d8y hóa h9c A tr37ng
phB thơng, các khái ni4m này ph5i phù hCp vi ch3ng trình gi5ng d8y hi4n hành và có liên
h4 gn bó vi các kiFn th"c hóa h9c đ3Cc hình thành cho h9c sinh A các cp lp.
Quá trình khai thác các c hi GDMT cDn ph5i đ5m b5o 3 nguyên tc sau:
- Khơng làm thay đBi tính đc tr3ng mơn h9c, khơng biFn bài h9c b môn thành bài
GDMT.
- Khai thác ni dung GDMT có ch9n l9c, có tính tp trung vào ch3ng, m6c nht
đnh, không lan tràn tùy ti4n.
- Phát huy cao đ các ho8t đng tích cc nhn th"c ca h9c sinh và kinh nghi4m thc
tF các em đã có, tn d6ng ti đa m9i kh5 năng đ! h9c sinh tiFp xúc trc tiFp vi môi tr37ng.
N1i dung GDMT qua mơn hóa hc:
PhDn đ8i c3ng: bao g m nhEng kiFn th"c v1 các khái ni4m, các q trình biFn hóa,
các hi4u "ng mang tính cht hóa h9c ca mơi tr37ng nh3: mơi tr37ng là gì, ch"c năng ca
mơi tr37ng, hóa h9c mơi tr37ng, b5n cht hóa h9c trong sinh thái, h4 sinh thái, tính đa d8ng
sinh h9c, mơi tr37ng và phát tri!n, quan h4 giEa con ng37i và môi tr37ng, ô nhi&m môi
tr37ng.
PhDn ni dung ô nhi&m môi tr37ng: phân tích đ3Cc b5n cht hóa h9c ca s ơ nhi&m
mơi tr37ng: đt, n3c, khơng khí. B5n cht hóa h9c v1 hi4u "ng nhà kính, l? thng tDng
ozon, khói quang h9c, m3a axit. Hi4u "ng hóa sinh ca NOx, H2S, SO2,…, các kim lo8i nng

và mt s đc t khác, tác đng ca chúng đFn môi tr37ng. Vn d6ng các nguyên tc chung,
ph3ng pháp hóa h9c đ! x lý ơ nhi&m môi tr37ng.
PhDn GDMT và b5o v4 môi tr37ng qua môn hóa h9c A nhà tr37ng cDn vn d6ng các
nguyên tc v1 s b5o t n năng l3Cng và năng l3Cng thay thF, tiFt ki4m năng l3Cng, b'ng
ph3ng pháp s3 ph8m đ! truy1n t5i, biFn tri th"c ca giáo viên thành tri th"c ca ng37i h9c.
1.8. L6ng ghép ni dung giáo d%c sc kh7e vào GDMT trong gi.ng d'y hóa h1c
2 tr-ng trung h1c ph3 thông
Môi tr37ng ngày càng b ô nhi&m nghiêm tr9ng, dn đFn hàng lo8t b4nh tt, 5nh
h3Ang rt ln đFn s"c kh%e con ng37i, khiFn cho s"c kh%e nhi1u ng37i b rút ngn, có ng37i
thm chí cịn rt tr= đã chFt. My năm gDn đây, khi nghiên c"u mt s căn b4nh th37ng gp
trong cuc sng, ng37i ta không ngng phát hi4n rt nhi1u b4nh tr3c đây không rõ nguyên
nhân nh3ng thc ra không ph5i do vi khuĐi1u này ch"ng t% s"c kh%e ca con ng37i có liên quan cht ch; vi mơi tr37ng đa lý ni
mà h9 sinh sng.
20


Ngày nay môi tr37ng mà con ng37i sinh sng đang phát sinh nhi1u biFn đBi to ln,
môi tr37ng đã b ô nhi&m nghiêm tr9ng. Ho8t đng s5n xut và đ7i sng ca con ng37i đã
sinh ra mt l3Cng ln cht ô nhi&m nh3: thy ngân, chì, cadimi, asen, phenol, bezen, thuc
b5o v4 thc vt,…đã làm ơ nhi&m bDu khơng khí, n3c, đt đai xung quanh chúng ta, r i
xâm nhp vào c th! con ng37i, gây tác h8i rt ln đFn s"c kh%e con ng37i. T đó có th!
thy mơi tr37ng có vai trị vơ cùng quan tr9ng đi vi s"c kh%e và tuBi th9 con ng37i. Vì
vy, đ1 tài này ngoài sa cha và bB sung các video clip ph5n ánh các vn đ1 mơi tr37ng
cịn thiFt kF các video clip ph5n ánh tác h8i ca nhEng cht đc h8i t n t8i trong môi tr37ng
đi vi s"c kh%e con ng37i, dùng đ! giáo d6c s"c kh%e cho h9c sinh trong vi4c b5o v4 môi
tr37ng, b5o v4 s"c kh%e cho b5n thân và nhEng ng37i xung quanh.
1.9. Cách l6ng ghép ni dung GDMT vào bài gi.ng hóa h1c
1.9.1. Thit k mô đun GDMT:
Ni dung giáo d6c môi tr37ng đ3Cc đ3a vào bài gi5ng b'ng hình th"c mơ đun. Mơ

đun là mt phDn hay mt b phn trong mt tBng th!, mt h4 thng nh3ng nFu tách riêng thì
nó vn có th! t vn đng đ! thc hi4n các ch"c năng riêng ca mình. Mơ đun d8y h9c là
mt đn v trong ch3ng trình d8y h9c mang tính đc lp t3ng đi.
Mô đun GDMT ph5i th! hi4n đ3Cc s hài hòa giEa các vi4c làm GDMT và ni dung
bài gi5ng. Nói mt cách khác, mơ đun GDMT là mt chu?i các vi4c làm đ3Cc thiFt kF nh'm
khai thác các ni dung bài gi5ng đ! đ8t đ3Cc m6c tiêu GDMT đ1 ra trong khi vn tuân th
nhEng tiFn trình ca mt bài gi5ng thơng th37ng.
Mt mơ đun GDMT có 4 đc tr3ng c b5n đó là mt tp hCp nhEng cơng vi4c GDMT
đ3Cc thiFt kF xoay quanh mt ni dung có sAn trong sách giáo khoa; có m6c tiêu rõ ràng, d&
đánh giá và giám sát; có s thng nht trong ho8t đng d8y, h9c và ki!m tra đánh giá; có
tính m1m d=o, thích "ng vi nhi1u cách tiFp thu khác nhau nh3ng đi1u đi m6c tiêu chung.
1.9.2. Ni dung ca mơ đun
Ch3ng trình sách giáo khoa hóa h9c lp 10, 11, 12 (ban c b5n và ban nâng cao)
hi4n hành ca B GD & ĐT có rt nhi1u ni dung có th! đ3Cc vn d6ng đ! đ3a vào các mơ
đun GDMT. Vì vy, trong q trình thiFt kF các mơ đun, ni dung ca các mô đun ch yFu
tp trung khai thác các vn đ1 mơi tr37ng có liên quan đFn kiFn th"c hóa h9c trong sách giáo
khoa.
Các vn đ1 mơi tr37ng có th! đ3Cc khai thác trong ch3ng trình hóa h9c A tr37ng
trung h9c phB thơng:
V/n đ mơi tr-ng
Các ni dung c% th5 v GDMT
NhEng vn đ1 chung v1 S thay đBi khí hu trái đt
mơi tr37ng tồn cDu
S suy gi5m tDng ozon
Các ngu n năng l3Cng
Năng l3Cng h8t nhân
ChiFn l3Cc năng l3Cng b1n vEng
Ri ro s"c kh%e, các Các cht đc h8i và s"c kh%e con
ngu n tài ngun và ơ ng37i
nhi&m

Tài ngun thiên nhiên (các lo8i,
s hình thành và đc đi!m, chiFn
l3Cc s d6ng tài nguyên)
Ô nhi&m mơi tr37ng và các hi!m
h9a v1 s"c kh%e
21

Ch)ng trình SGK
Hóa (11)
Hóa (10,11)
Hóa (10)
Hóa (12)
Hóa (10,11,12)
Hóa (10,11)
Hóa (10,11,12)