LUẬN văn sư PHẠM địa PHUƠNG PHÁP KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ kết QUẢ học tập của học SINH TRONG dạy học địa lí 12 THPT
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (586.8 KB, 88 trang )
TR
NG
I H C C N TH
KHOA S PH M
MÔN S PH M A LÍ
PH M ANH
C
PH
NG PHÁP KI M TRA - ÁNH GIÁ
T QU H C T P C A H C SINH TRONG
Y H C A LÍ 12 - THPT
LU N V N T T NGHI P
IH C
NGÀNH S PH M A LÍ
MÃ S : 16
GIÁO VIÊN H
NG D N
Ths. LÊ V N NH
NG
n Th , tháng 05/2011
IC M
Trong quá trình th c hi n
và n l c c a b n thân, tôi còn
môn a lí - Khoa S ph m - tr
Liêm.
N.
tài lu n v n t t nghi p c a mình, ngoài s c g ng
c s giúp
r t nhi t tình c a quý th y cô trong b
ng HCT và các th y cô tr ng THPT Châu V n
u tiên, tôi xin g i l i c m n chân thành nh t
n:
Th y: Lê V n Nh ng ng i ã tr c ti p h ng d n và r t t n tình giúp
quá trình th c hi n lu n v n t t nghi p c a mình.
tôi trong
Cô: Phan Ng c Thanh giáo viên tr ng THPT Châu V n Liêm ã óng góp ý ki n và
o u ki n cho tôi th c hi n tài trong quá trình th c t p.
m n các ý ki n óng góp c a các b n l p S ph m
12B4, 12A4 tr ng THPT Châu V n Liêm.
a lí khóa 33 và t p th l p
i t m hi u bi t còn h n ch c a m t sinh viên, c ng nh trong quá trình
nghiên c u
hoàn thành lu n v n, do th i gian và ngu n t li u còn h n ch , b n
thân ch a có nhi u kinh nghi m trong vi c nghiên c u
tài nên còn nhi u thi u sót
trong quá trình làm bài. R t mong nh n
c nh ng ý ki n óng góp quí báu c a quí
th y cô và các b n
tài ngày m t hoàn ch nh h n.
Xin chân thành c m n!
n th , ngày......tháng......n m 2011
Sinh viên th c hi n
Ph m Anh
c
NH N XÉT C A GIÁO VIÊN H
NG D N
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
.....................
n th , ngày........tháng..........n m 2011
Ch ký c a GVHD
NH N XÉT C A GIÁO VIÊN PH N BI N
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
.........
n th , ngày.........tháng............n m 2011
Ch ký c a GVPB
U
DANH M C N I DUNG
TRANG
1. LÍ DO CH N
TÀI........................................................................................ 1
2. M C ÍCH CH N
3. GI I H N C A
4. L CH S
5. PH
TÀI............................................................................... 1
TÀI ................................................................................... 2
TÀI............................................................................................... 2
NG PHÁP NGHIÊN C U ...................................................................... 2
5.1. Quan
m nghiên c u.................................................................................. 2
5.1.1. Quan
m duy v t bi n ch ng ............................................................. 2
5.1.2. Quan
m t ng h p............................................................................. 3
5.1.3. Quan
m lãnh th ............................................................................. 3
5.1.4. Quan
m l ch s ............................................................................... 3
5.1.5. Quan
m vi n c nh ........................................................................... 4
5.2. Ph
ng pháp nghiên c u .............................................................................. 4
5.2.1. Ph
ng pháp t ng h p tài li u.............................................................. 4
5.2.2. Ph
ng pháp
5.2.3. Ph
ng pháp ánh giá th c nghi m s ph m ...................................... 4
5.2.4. Ph
ng pháp t ng h p x lý ................................................................ 4
u tra, ph ng v n ....................................................... 4
I DUNG
CH
NG 1. KHÁI QUÁT CHUNG V PH
NG PHÁP KI M TRA ÁNH GIÁ K T QU H C T P
1. QUAN NI M V KI M TRA, ÁNH GIÁ TRONG D Y H C ................... 5
2. CÁC V N
CHUNG V KI M TRA, ÁNH GIÁ .................................... 7
2.1. Các Khái ni m............................................................................................ 7
2.1.1. Ki m tra ............................................................................................... 7
2.1.2. ánh giá .............................................................................................. 7
2.1.3. ánh giá trong giáo d c ...................................................................... 8
2.1.4. ánh giá
nh hình và ánh giá t ng k t............................................ 12
2.1.5. ánh giá theo chu n và ánh giá theo tiêu chí................................... 14
2.1.6. Các lo i hình ánh giá khác............................................................... 15
2.1.6.1. ánh giá th
ng xuyên................................................................ 15
2.1.6.2. ánh giá
nh kì .......................................................................... 16
2.1.6.3. ánh giá
u vào ........................................................................ 17
2.1.6.4. Ki m tra ánh giá ch n oán....................................................... 17
2.2. V trí c a ki m tra – ánh giá.................................................................... 18
2.3. M c ích, nhi m v c a ki m tra – ánh giá ....................................... 19
2.4. Ý ngh a c a vi c ki m tra, ánh giá .......................................................... 20
2.5. Nh ng yêu c u chung
i v i công tác ki m tra, ánh giá
trong d y h c ............................................................................................ 21
2.6. Xu h
CH
ng hoàn thi n vi c ki m tra, ánh giá ............................................ 22
NG 2. HÌNH TH C KI M TRA, ÁNH GIÁ K T QU H C T P
TRONG D Y H C A LÍ 12
1. KI M TRA NÓI
1.1. Khái ni m................................................................................................. 24
1.2. Ki m tra v n áp ...................................................................................... 24
1.2.1. Ba ki u ki m tra v n áp ................................................................ 24
1.2.2.
u và nh
c
1.2.3. Nh ng yêu c u
1.2.4. Nh ng
m c a hình th c ki m tra v n áp ......................... 27
i v i vi c t ch c thi v n áp .............................. 28
m c n l u ý khi s d ng hình th c ki m tra v n áp ....... 29
1.3. Ki m tra thuy t trình................................................................................. 30
1.3.1. Khái ni m ....................................................................................... 31
1.3.2.
u và nh
1.3.3. Nh ng
c
m c a hình th c thuy t trình ................................. 31
m c n l u ý khi s d ng hình th c thuy t trình ............... 31
2. KI M TRA VI T ............................................................................................. 32
2.1. Ki m tra tr c nghi m t lu n ............................................................. 32
2.1.1. Khái ni m............................................................................................32
2.1.2.
u và nh
c
m c a hình th c ki m tra tr c nghi m
t lu n ............................................................................................ 35
2.1.3. Tính ch t và yêu c u c a bài ki m tra tr c nghi m
t lu n ............................................................................................ 36
2.1.4. Nh ng
m c n l u ý khi xây d ng lo i
tr c nghi m
t lu n ............................................................................................ 37
2.1.5. Nh ng
m c n l u ý khi ch m bài tr c nghi m t lu
37
2.2. Ki m tra tr c nghi m khách quan ..................................................... 39
2.2.1. Khái ni m....................................................................................... 39
2.2.2. Phân lo i tr c nghi m khách quan ................................................. 39
2.2.3. Các lo i câu h i
c s d ng trong ki m tra tr c nghi m
khách quan......................................................................................................40
2.2.3.1. Lo i câu úng - sai (ho c có không).................................... 40
2.2.3.2. Lo i câu ghép ôi
42
2.2.3.3. Lo i câu
43
n khuy
2.2.3.4. Lo i câu tr c nghi m nhi u l a ch n ………………………….45
3. CÁC HÌNH TH C KI M TRA - ÁNH GIÁ KHÁC…………………………..47
3.1. Quan sát c a giáo viên………………………………………………………47
3.2. H c sinh ánh giá l n nhau…………………………………………………48
3.3. H c sinh t
ánh giá………………………………………………………..49
3.4. ánh giá x p lo i HS và thông báo k t qu ………………………………...51
3.5. ánh giá tr c tuy n…………………………………………………………52
4. L A CH N HÌNH TH C KI M TRA………………………………………….53
CH
NG 3. TH C NGHI M S
PH M
1. M C ÍCH TH C NGHI M…………………………………………………...56
2.
IT
NG TH C NGHI M…………………………………………………56
3. QUÁ TRÌNH TH C NGHI M………………………………………………….57
3.1. Công tác chu n b …………………………………………………………...57
3.2. K t qu th c nghi m………………………………………………………..57
4. NH N XÉT K T QU TH C NGHI M……………………………………….65
4.1. Nh n xét c a b n thân……………………………………………………….65
4.2. Nh n xét c a giáo viên
4.3. Nh n xét c a
4.4. Nh n xét
tr
ng ph thông…………………………………65
ng nghi p.…………………………………………………..66
i v i h c sinh…………………………………………………...66
T LU N
1. T NG K T………………………………………………………………………...67
2. Ý KI N
3. H
XU T………………………………………………………………...67
NG NGHIÊN C U TI P THEO…………………………………………….68
TÀI LI U THAM KH O
PH L C
DANH M C T
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
vi t t t
H
HCT
KTN
B
BSCL
NB
GD - T
GSh
GV
HS
KQHT
KHKT
KT
KTN
V.A.C
SGK
PPDH
PTTH
TTSP
TNKQ
TNNLC
TB
THPT
VI T T T
y
ih c
i h c C n Th
u ki n t nhiên
ng b ng
ng b ng Sông C u Long
ông Nam B
Giáo d c – ào t o
Giáo sinh
Giáo viên
c sinh
t qu h c t p
Khoa h c k thu t
Ki m tra
Ki m tra nói
n, ao, chu ng
Sách giáo khoa
Ph ng pháp d y h c
Ph thông trung h c
Th c t p s ph m
Tr c nghi m khách quan
Tr c nghi m nhi u l a ch n
Trung bình
Trung h c ph thông
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
U
1. LÝ DO CH N
TÀI
Hi n nay b t k
t n c nào, nh ng i m i trong giáo d c ph thông mang
tính c i cách giáo d c u b t u t vi c xem xét
u ch nh các m c tiêu giáo d c
i nh ng k v ng m i v m u ng i HS có
c sau quá trình giáo d c. Trong
nh ng n m qua, nh ng thay i trong vi c ki m tra - ánh giá HS ã thúc y
c
i m i PPDH. Tr c nh ng yêu c u c a xã h i th i i và s phát tri n c a khoa h c
thu t, m c tiêu d y h c c a môn a lí ngày nay không n thu n ch là cung c p
ki n th c, rèn luy n k n ng cho h c sinh mà qua ó ph i góp ph n cùng v i các môn
c khác ào t o ra nh ng con ng i có n ng l c, hành ng gi i quy t nh ng tình
hu ng, nh ng v n
c a i s ng xã h i. Vì v y, thông qua vi c ki m tra - ánh giá
KQHT c a h c sinh nh m nâng cao ch t l ng và hi u qu c a vi c d y h c a lí
các tr ng trung h c ph thông. Ch t l ng d y h c a lí
c nâng cao th hi n
ch : H c sinh ti p thu bài, n m v ng ki n th c
c t t h n, i m i ki m tra - ánh
giá môn a lí s t o ra quá trình d y h c a lí m t ch t l ng và hi u qu cao h n so
i ph ng pháp ki m tra - ánh giá c .
y làm th nào
có th ánh giá
c KQHT môn
THPT m t cách hi u qu nh t? Theo tôi, ó là m t v n
r
th c t hi n nay khi mà toàn ngành giáo giáo d c ang th c
trình, n i dung sách giáo khoa, i m i PPDH và i m i vi c
a lí c a HS trong tr ng
t c p thi t trong u ki n
hi n vi c i m i ch ng
ánh giá KQHT c a HS.
Vi c ng d ng các ph ng pháp ki m tra - ánh giá m t cách chính xác, khéo
léo vào ch ng trình d y h c a lí ph thông ch c ch n s làm t ng tính h ng thú h c
p, kích thích kh n ng t duy, t tìm tòi, t khám phá,….c a HS trong quá trình d y
c. Chính vì l ó, khi nghiên c u
tài này, ã giúp tôi hi u nhi u h n v vi c s
ng các ph ng pháp ki m tra - ánh giá trong gi ng d y a lí 12 - THPT nh m t
hi u qu cao nh t.
u này, giúp ích r t nhi u cho b n thân trong quá trình d y h c
môn a lí sau này.
V i nh ng lý do trên, tôi ã ch n
tài “Ph ng pháp ki m tra ánh giá k t
qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT” làm tài nghiên c u.
2. M C ÍCH CH N
TÀI
c ích nghiên c u ph ng pháp ki m tra - ánh giá và s d ng nh ng ph ng
pháp ó vào gi ng d y ch ng trình a lí 12 nh m phát huy tính tích c c, ch
ng,
sáng t o c a HS. Bên c nh ó, còn ánh giá KQHT c a HS m t cách chính xác h n và
giúp cho vi c gi ng d y t
c hi u qu cao.
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 1 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
3. GI I H N C A
Gi i h n c a
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
TÀI
tài
c d a trên các c s sau:
tài nghiên c u c s lý thuy t v các ph ng pháp ki m tra - ánh giá KQHT c a HS,
và vi c ng d ng các ph ng pháp vào th c t gi ng d y ch ng trình a lí 12 THPT.
-
tài
c gi i h n qua vi c kh o sát, ph ng v n và d gi t i tr ng THPT Châu
n Liêm. Qua ó, làm c s
i n k t lu n cu i cùng cho tài.
4. L CH S
TÀI
Trong l nh v c nghiên c u v ph ng pháp và ph ng ti n d y h c nói chung,
ng nh trong d y h c b môn ã có không ít tác gi bàn v nh ng v n này nh :
- Nguy n Tr ng Phúc có “Ph ng pháp s d ng các ph ng ti n d y h c a lí nhà
tr ng ph thông”. N i dung ch y u mà tác gi mu n
c p trong v n
này ó là
vi c s d ng các ph ng ti n d y h c sao cho h p lí v i t ng i t ng c th . Qua
ó, nh m nâng cao và a n k t qu ánh giá chính xác v n ng l c c a t ng HS
trong vi c h c môn a lí.
- Tác gi Khu t Huy Thành và Tr n Th Vân có “Ph ng pháp d y h c a lí kinh t xã h i ph n c th ”. Trong ph n này, tác gi ã xoay quanh nh ng v n
tr ng tâm
a ch ng trình a lí kinh t - xã h i c a n c ta. Vì v y, trong ch ng trình a lí
12 ây là ph n r t quan tr ng trong vi c thi c . Cho nên, khi gi ng d y ph n này GV
ph i s d ng nh ng PP phù h p và a ra cách ki m tra – ánh giá HS chính xác nh t
không làm nh h ng n KQHT c a HS.
-“ ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh” c a t p th gi ng viên khoa S ph m tr ng
i H c C n Th biên so n, ã trình bày v nh ng ph ng pháp d y h c, ki m tra ánh giá KQHT c a HS m t cách c th và
c v n d ng cho t ng b môn c th .
Tuy nhiên, bàn v ph ng pháp ki m tra - ánh giá KQHT c a h c sinh trong
y h c a lí 12-THPT thì ch a có tác gi nào
c p m t cách c th và y .
Trong lu n v n này tôi s ti n hành tìm hi u chi ti t m t s ph ng pháp ki m tra ánh giá KQHT c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT.
5. PH
NG PHÁP NGHIÊN C U
5.1. Quan
m nghiên c u:
5.1.1. Quan
m duy v t bi n ch ng
i s v t và hi n t ng u t n t i trong th gi i khách quan, chúng luôn v n
ng và bi n i không ng ng, chính vì l ó, khi nghiên c u m t s v t, hi n t ng nào
chúng ta c ng c n ph i xem xét chúng trong u ki n luôn luôn v n ng và phát tri n
không ng ng.
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 2 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
Trong quá trình t n t i và phát tri n các s v t, hi n t ng ph i tr i qua quá trình l ch
nh th nào? Và ngay hi n t i c ng nh trong t ng lai các s v t và hi n t ng ó s ra
sao? Vì v y, khi nghiên c u b t k m t s v t, hi n t ng nào chúng ta ph i d a trên nh ng
quan m v t ng h p, l ch s , vi n c nh và lãnh th làm c s
nghiên c u thì k t qu
thu
cs
m b o tính khoa h c và mang l i hi u qu cao. Vì l ó, khi nghiên c u tài
này tôi ã d a trên c s duy v t bi n ch ng và b n quan m: quan m t ng h p, quan
m l ch s , quan m vi n c nh và quan m lãnh th .
5.1.2. Quan
m t ng h p
Trong quá trình d y và h c mu n t hi u qu cao ph i có s t ng h p và ch u
nh h ng c a nhi u nhân t . Trong ó, quan tr ng nh t là s tác ng qua l i gi a ba
u t là m c tiêu, n i dung và ph ng pháp ki m tra - ánh giá. V i ch ng trình a
lí 12,
phát huy
c tính hi u qu trong gi ng d y, nh m làm t ng kh n ng tích
c, s tìm tòi, sáng t o c a h c sinh (HS), thì c n ph i có s tác ng c a nhi u nhân
. Trong ó, ki m tra - ánh giá óng vai trò vô cùng quan tr ng, nh ng ph ng pháp
ki m tra ánh giá
c s d ng trong d y h c a lí ch c ch n ph i có s l a ch n m t
cách h p lý. Quá trình d y và h c môn a lí ph i có s h tr thêm c a các ph ng
ti n d y h c, m i ph ng ti n có vai trò khác nhau và nó c ng h tr cho ph ng pháp
ki m tra - ánh giá t hi u qu t t nh t và làm cho ti t h c thêm ph n h p d n.
5.1.3. Quan
m lãnh th
y và h c là hai ho t ng ph bi n trên th gi i. Tuy nhiên, t ng qu c gia s
có nh ng ph ng pháp và hình th c giáo d c riêng. V i n n giáo d c c a n c ta hi n
nay, m c dù mi n núi, h i o hay ng b ng u v n m b o
c mô hình chung
là trong m t l p h c có GV và HS. N n giáo d c c a n c ta ngoài giáo d c v m t tri
th c còn có giáo d c v nhân cách c a con ng i cho HS. Tuy nhiên, vi c t ch c l p
c và qui mô l p h c t ng vùng trên lãnh th thì luôn có s khác nhau.
Chính vì v y, khi nghiên c u
tài này c ng c n ph i gi i h n trong m t ph m
vi lãnh th c th là n n giáo d c t i BSCL ( ng b ng sông c u long) mà c th
n n a là ch ng trình a lí kh i 12 t i tr ng trung h c ph thông Châu V n Liêm.
5.1.4. Quan
m l ch s
Nh chúng ta ã bi t, m i s v t và hi n t ng t n t i trên Trái t u có c i
ngu n c a nó. Do v y, khi xem xét m t s v t hi n t ng ta c n ph i hi u v ngu n
c l ch s c a nó
th y
c nh ng b c phát tri n khác nhau trong kho ng không
gian và th i gian nh t nh.
Trong vi c gi ng d y c ng v y,
ki m tra – ánh giá KQHT c a HS t
c
hi u qu t t nh t, GV ph i tìm hi u v nh ng c
m, tính ch t c a t ng hình th c
ki m tra – ánh giá sao cho phù h p v i t ng i t ng HS. T ó, nâng cao
c
ch t l ng d y và h c trong giai
n hi n nay.
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 3 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
5.1.5. Quan
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
m vi n c nh
Song song v i vi c nghiên c u theo quan m l ch s , kh ng nh m t v n
nào ó ta ph i s d ng quan
m vi n c nh nh m d oán ph ng pháp ki m tra ánh giá trong t ng lai. Vi c s d ng ph ng pháp ki m tra - ánh giá trong gi ng
y ch ng trình a lí 12 hi n nay ã có nhi u ti n b và thu
c k t qu khá cao.
Tuy nhiên, s phát tri n nh v bão c a khoa h c công ngh òi h i con ng i c n
ph i n m b t và s d ng chúng m t cách h p lí h n. Vì v y, n i dung sách giáo khoa
a lí ph thông nói chung và a lí 12 nói riêng ã có nhi u thay i và theo ó
ph ng pháp ki m tra - ánh giá c ng có s thay i.
Bên c nh nh ng ph ng pháp ki m tra - ánh giá truy n th ng thì ph ng pháp
ki m tra - ánh giá hi n i ã
c s d ng nhi u tr ng ph thông. Tuy nhiên,
vi c ng d ng các ph ng pháp ki m tra – ánh giá v n ch a ph bi n trong giai
n
hi n nay. V n d ng ph ng pháp này
d báo v m t s ph ng pháp ki m tra ánh giá trong t ng lai nh m i n k t qu t t nh t.
5.2. Ph
ng pháp nghiên c u
5.2.1. Ph
ng pháp t ng h p tài li u
t kì m t nghiên c u nào c ng ph i có ngu n tài li u tham kh o áng tin c y,
các tài li u này có th
c t ng t nhi u ngu n nh : sách, báo, t p chí, internet,…..
n d ng các ph ng pháp này thông qua vi c thu th p, t ng h p x lí ng th i so
sánh i chi u v i quá trình TTSP l p 12 THPT
ánh giá
c vi c ki m tra –
ánh giá k t qu h c t p c a HS.
5.2.2. Ph
ng pháp kh o sát, ph ng v n
n d ng các ph ng pháp này nh m kh o sát và ph ng v n m t s giáo viên t i
các tr ng THPTc a thành ph C n Th và giáo viên h ng d n TTSP t i tr ng
THPT Châu V n Liêm. Quan sát, theo dõi xem các giáo viên s d ng ph ng pháp
ki m tra ánh giá h c sinh ra sao trong quá trình gi ng d y.
5.2.3. Ph
ng pháp th c nghi m s ph m
Trong quá trình TTSP tôi ã s d ng các ph ng pháp ki m tra - ánh giá
ánh giá k t qu h c t p c a HS l p 12 nh m ki m nghi m tính chính xác c a . T
ó, rút ra nh ng k t lu n và kh c ph c nh ng thi u sót hoàn thi n h n cho tài.
5.2.4. Ph
ng pháp so sánh – phân tích
vi c thu th p và tìm m t s tài li u có liên quan n
tài c a mình và qua
vi c
u tra ph ng v n. Tôi ã ti n hành t ng h p và x lý nh ng v n
trên
b
sung vào lu n v n c a mình, nh m hoàn thi n h n v m t ki n th c c ng nh vi c
ki m tra - ánh giá HS trong quá trình gi ng d y sau này.
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 4 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
I DUNG
CH
NG 1. KHÁI QUÁT CHUNG V PH
NG PHÁP KI M
TRA ÁNH GIÁ K T QU H C T P
1. QUAN NI M V KI M TRA – ÁNH GIÁ TRONG D Y H C
Ki m tra - ánh giá k t qu h c t p c a HS trong gi ng d y nhà tr ng ph
thông là m t v n
khó và ph c t p. Nhi m v c b n c a ki m tra - ánh giá là làm
rõ
c s l nh h i ki n th c, k n ng và trình
phát tri n t duy trong vi c n m ki n
th c c a HS. Thông qua ó GV t ánh giá
c công vi c gi ng d y, HS t nh n bi t
và ánh giá
c vi c h c t p c a mình. T nh ng vi c ki m tra – ánh giá trên giúp
GV nh n th y
c nh ng thành công và nh ng v n
c n rút kinh nghi m trong
công tác gi ng d y nói chung và i v i n i dung chuyên môn nói riêng. Thông qua
t qu ánh giá
ra nh ng bi n pháp thích h p nh m nâng cao ch t l ng d y –
c a lí. Vì v y, GV c n ph i có quan ni m úng n h n v vi c ki m tra - ánh giá
trong công tác d y h c tr ng ph thông.
Ki m tra - ánh giá là khâu không th thi u
c trong quá trình d y h c và là m t
bi n pháp quan tr ng nâng cao ch t l ng d y h c. Ki m tra - ánh giá không ch là
công vi c c a GV mà còn là c a c HS. Trong quá trình d y h c GV ti n hành ki m
tra - ánh giá KQHT c a HS và HS c ng bi t t ki m tra và ánh giá vi c h c t p c a
mình, ngoài ra còn ph i bi t cách ki m tra - ánh giá l n nhau.
i quan h gi a GV và HS trong vi c ki m tra - ánh giá ph i d a trên nguyên t c tôn
tr ng l n nhau,
c ti n hành m t cách bình th ng và th ng xuyên. Chính vì v y, GV
n t o u ki n cho HS phát huy tính t giác, trung th c, c l p, sáng t o trong khi th c
hi n các bài ki m tra b t k hình th c nào. V m t tâm lý, GV ph i t o ra không khí thoãi
mái, t tin, tránh c ng th ng HS có th
t k t qu úng n ng l c c a mình.
Ki m tra và ánh giá là hai công vi c có n i dung khác nhau, nh ng có m i liên quan
t thi t v i nhau. Thông th ng thì ki m tra (t ki m tra, ki m tra gi a HS v i nhau,....)
i m i ánh giá (GV ánh giá HS, HS t ánh giá mình và ánh giá l n nhau). Tuy nhiên
có nh ng tr ng h p ki m tra không có m c ích ánh giá mà ch nh m tìm hi u tình
hình h c t p c a HS. Song vi c ánh giá nh t thi t ph i thông qua vi c ki m tra ng i
GV có c s cho m và rút ra nh ng nh n xét. Vi c ki m tra - ánh giá nh v y không
ch làm cho HS hi u
c trình h c v n c a b n thân mà còn ng viên, khuy n khích
tinh th n h c t p và b i d ng b sung ki n th c cho HS.
Có quan ni m l i cho r ng ki m tra – ánh giá ph i bám sát theo chu n Ki n
th c – k n ng c a t ng môn h c, c th là:
- GV ph i bám sát theo chu n Ki n th c – k n ng
ra
ki m tra, không s d ng
nh ng n i dung xa l ho c xa r i ch ng trình và vi c ki m tra – ánh giá. Xác nh
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 5 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
i dung ki m tra: d a trên m c tiêu c a t ng bài h c, t ng ch
trình, chu n ki n th c k n ng c a môn h c.
- S d ng các m c
th c – k n ng
ra
trình
HS v i thái
ng d n HS bi t t
nhau, phân bi t
c
c t p, rèn luy n k n
ng và toàn b ch
ng
nh n th c (nh n bi t, thông hi u, v n d ng) trong chu n Ki n
ki m tra, m b o phù h p v i i t ng HS. ánh giá úng
khách quan công b ng, công minh, ng viên t duy sáng t o,
ánh giá k t qu h c t p, t o
u ki n cho HS ánh giá l n
úng, sai và tìm ra nguyên nhân
t ó tác ng tr l i n PP
ng t duy.
- ánh giá m t cách toàn di n c lí thuy t, n ng l c th c hành, các k n ng a lí, l a
ch n t l v ki n th c và k n ng phù h p (câu h i lí thuy t, phân tích s li u, v bi u
, s d ng Atlat, l c ,...). Tu theo m c ích ánh giá mà GV l a ch n hình th c
ki m tra – ánh giá khác nhau (nói, vi t, bài t p, phi u h i, quan sát, các bài t p theo
ch
, k t h p gi a ki m tra t lu n và tr c nghi m).
ki m tra - ánh giá ph i m b o
c s phân hoá HS: HS có trình
c b n,
nâng cao, HS có n ng l c trí tu và th c hành cao h n. K t h p gi a ánh giá trong và
ánh giá ngoài, l y ý ki n c a ng nghi p, l y
ki m tra t bên ngoài
ánh giá
khách quan h n.
- V n d ng linh ho t các hình th c và xác nh rõ yêu c u v ki m tra – ánh giá phù
p v i th i l ng và tính ch t ki m tra.
+ Ki m tra – ánh giá th ng xuyên: Bao g m ki m tra mi ng (cho m b ng ánh giá
ho c nh n xét) có th ti n hành vào u gi ho c trong quá trình d y h c. Khi ki m tra
mi ng, c n chú ý rèn luy n k n ng nói, k n ng di n t tr c t p th .
+ Trong ki m tra – ánh giá h c kì c n chú tr ng ánh giá k n ng phân tích, t ng
p, khái quát hoá ki n th c, rèn luy n kh n ng v n d ng ki n th c vào gi i quy t
các v n
trong h c t p và th c ti n, c bi t chú ý k n ng vi t, k n ng di n t và
trình bày m t v n .
+ Khuy n khích v n d ng các hình th c ki m tra - ánh giá thông qua các ho t
ng h c t p ngoài l p h c c a h c sinh nh : bài t p nghiên c u nh , tham quan th c
, phân tích ánh giá các s li u, b n , làm
dùng d y h c,.......và l y
m thay
cho các bài ki m tra trong l p h c.
- M i quan h gi a ki m tra - ánh giá thúc y i m i PPDH. Tr c khi ra
ki m
tra GV c n nghiên c u k ch ng trình, chu n ki n th c k n ng, n m v ng c
m
tình hình h c t p c a HS yêu c u ki m tra – ánh giá không quá khó, không quá d
và v n m b o
c m c tiêu c a bài, ch ng, môn h c. X lí k t qu sau ki m tra,
phân hoá
c trình
HS, trên c s k t qu ki m tra coi ó là thông tin ph n h i
tác ng tr l i quá trình d y, h c.
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 6 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
quan ni m trên, chúng ta có th kh ng nh: Vi c ki m tra - ánh giá là m t
khâu không th thi u
c trong quá trình d y h c, ó là yêu c u c p bách i v i
vi c d y h c và vi c phát tri n lí lu n d y h c nói chung và ph ng pháp gi ng d y
a lí nói riêng. [3]
2. CÁC V N
CHUNG V
KI M TRA – ÁNH GIÁ
2.1. Các khái ni m
2.1.1. Ki m tra (Testing)
Khái ni m ki m tra có th hi u là vi c thu th p nh ng d li u, thông tin v m t
nh v c nào ó làm c s cho vi c ánh giá. Trong lý lu n d y h c, ki m tra là giai
n k t thúc c a quá trình d y h c, m nh n m t ch c n ng lý lu n c b n, ch y u
không th thi u
c. Ch c n ng ó g m ba ch c n ng b ph n: ánh giá, phát hi n
ch l c và u ch nh. Ba ch c n ng này liên k t th ng nh t v i nhau.
- ánh giá KQHT c a h c sinh là quá trình xác nh trình
t t i nh ng ch tiêu c a
c ích d y h c, xác nh xem khi k t thúc m t giai
n quá trình d y h c ã hoàn
thành n m c
nào v ki n th c, k n ng và trình
t duy c a h c sinh,.......
- Vi c ki m tra s phát hi n ra nh ng m t t
c và ch a t
c mà môn h c ra i
i HS, qua ó tìm
c nh ng khó kh n và tr ng i trong quá trình l nh h i ki n th c, k
ng,...... Xác nh
c nh ng nguyên nhân l ch l c v phía GV c ng nh HS nh m ra
nh ng ph ng án gi i quy t.
- GV có th
u ch nh k ho ch gi ng d y sao cho thích h p
lo i tr nh ng l ch l c,
tháo g nh ng khó kh n, qua ó thúc y quá trình l nh h i tri th c khoa h c t phía HS.
Nh v y, b n ch t c a khái ni m ki m tra thu c ph m trù ph ng pháp, nó gi
t vai trò liên h ngh ch trong quá trình d y h c, nó cho bi t nh ng thông tin v k t
qu v n hành. N u vi c ki m tra
c ti n hành th ng xuyên, nghiêm túc thì vi c
nh h i tri th c c a HS s
c t t h n.
2.1.2. ánh giá (Assessment, Evaluation)
- ánh giá là quá trình hình thành nh ng nh n nh, phán oán v k t qu d y h c d a
trên s phân tích nh ng thông tin thu
c qua ki m tra, quan sát, tr c nghi m,....nh m
i chi u v i nh ng m c tiêu, tiêu chu n, tiêu chí ã ra. Qua ó xu t nh ng ý ki n
thích h p c i thi n th c tr ng, u ch nh, nâng cao ch t l ng và hi u qu gi ng d y.
- ánh giá còn có th hi u là quá trình xác nh m c
t t i m c tiêu c a m c ích d y
c, là mô t nh tính và nh l ng nh ng khía c nh v ki n th c, k n ng và thái
a HS i chi u v i nh ng ch tiêu c a m c ích d ki n, mong mu n c a môn h c.
Nh v y, ki m tra - ánh giá trong d y h c là m t v n
h t s c ph c t p, luôn
luôn ch a ng nh ng nguy c sai l m, không chính xác. Do ó ng i ta th ng nói:
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 7 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
“ki m tra – ánh giá” ho c “ ánh giá thông qua ki m tra”
ng h và thúc y l n nhau gi a hai công vi c này.
ch ng t m i quan h
2.1.3. ánh giá trong giáo d c (Educational assessment)
Có r t nhi u nh ngh a v ánh giá trong l nh v c giáo d c, tuy nhiên tùy thu c
vào m c ích ánh giá, c p
ánh giá, i t ng ánh giá mà m i nh ngh a u
nh n m nh h n vào khía c nh nào ó c a l nh v c c n ánh giá. Có nh ng nh ngh a
ph n ánh ánh giá c p
chung nh t và nh n m nh vào khía c nh giá tr , coi ánh
giá là m t s thu th p và lí gi i m t cách có h th ng nh ng b ng ch ng d n t i s
phán xét v m t giá tr , nh
nh ngh a c a C.E. Beeby (1997): ánh giá là s thu
th p và lý gi i m t cách có h th ng nh ng b ng ch ng d n t i s phán xét v giá tr
theo quan m hành ng [5] hay theo P.E. Griffin (1996):
ánh giá là a ra phán
quy t v giá tr c a m t s ki n, nó bao hàm vi c thu th p thông tin s d ng trong vi c
ánh giá c a m t ch ng trình, m t s n ph m, m t ti n trình, m c tiêu hay ti m n ng
ng d ng c a m t cách th c a ra nh m m c ích nh t nh [5].
Theo Jean Marie De Ketele (1980): ánh giá có ngh a là thu th p thông tin
thích h p, có giá tr và áng tin c y, xem xét m c
phù h p gi a t p h p thông tin
này v i m t t p h p các tiêu chí phù h p v i các m c tiêu nh ra ban u hay ã
u ch nh trong quá trình thu th p thông tin. Nh m ra m t quy t nh .[9]
nh ngh a c a Ralph Tyler (1984): Quá trình ánh giá ch y u là quá trình xác
nh m c th c hi n các m c tiêu trong các ch ng trình giáo d [5].
Theo Robert F. Mager (1993): ánh giá là vi c miêu t tình hình c a HS và GV
quy t nh công vi c c n ph i ti p t c và giúp HS ti n b [5].
Khái ni m ánh giá trong giáo d c theo các nh ngh a trên khi thì
c tác gi
lí theo m c ích, yêu c u, n i dung c a m t ph m vi ho t ng c th , khi thì
c
lí m t bình di n khái quát, khi thì
c x lí theo h ng nh n m nh v m c tiêu,
khi thì
c x lí theo h ng nh n m nh v tính ch t, v quy trình,......
a theo nh ngh a trên, Hoàng
c Nhu n và Lê
c Phúc, trong cu n “C
lý lu n c a vi c ánh giá ch t l ng h c t p c a h c sinh ph thông” ã a ra nh
ngh a sau ây: ánh giá trong giáo d c là quá trình thu th p và lý gi i k p th i, có h
th ng thông tin v hi n tr ng, kh n ng hay nguyên nhân c a ch t l ng và hi u qu
giáo d c c n c vào m c tiêu d y h c, m c tiêu ào t o làm c s cho nh ng ch
tr ng, bi n pháp và hành ng ti p theo. [5]
nh ngh a khái quát trên v ánh giá trong giáo d c hai tác gi ã a ra
nh ngh a v ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh: ánh giá k t qu h c t p là quá
trình thu th p và x lí thông tin v trình , kh n ng th c hi n m c tiêu h c t p c a
HS, v tác ng và nguyên nhân c a tình hình ó nh m t o c s cho nh ng quy t
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 8 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
nh s ph m c a giáo viên và nhà tr
[5]
t ti n b h
.
Liên quan n thu t ng
ng th ng g p sau ây:
ng, cho b n thân HS
h c sinh h c t p ngày
ánh giá trong giáo d c ph i k
n m t s thu t
- Thi (Examination): Thi c ng là m t hình th c ki m tra – ánh giá nh ng có t m quan
tr ng c bi t
c dùng khi k t thúc m t giai
n ào t o, m t quá trình ào t o. N u
trong ki m tra tính ch t “t ng k t” có th n i tr i so v i tính ch t “ nh hình”, thì trong thi
tính ch t “t ng k t” luôn luôn là tính ch t n i tr i so v i tính ch t “ nh hình”.
-
o (Measurement): Trong khoa h c t nhiên “ o” là so sánh m t i l ng này v i
t i l ng khác
c ch n làm chu n, làm n v . Khái ni m “ o” ch
c a
vào tâm lí h c sau khi ng i ta ã xác nh nh ng c s lí lu n v m i quan h gi a
th gi i th ch t và tinh th n, gi a tâm lí và sinh lí.
Trong ánh giá giáo d c, “ o”
c hi u là so sánh h th ng các ki n th c k n ng và
thái
c a m t cá nhân ho c t p th ng i h c ã t
c v i m t h th ng các ki n
th c, k n ng và thái
c dùng làm chu n. Khi s d ng khái ni m “ o” trong ánh giá
là mu n kh ng nh tính nh l ng, tính chính xác, tính n nh t c a k t qu ánh giá.
- K t qu h c t p (studying results): K t qu h c t p (KQHT) có th
hai cách khác nhau tùy theo m c ích c a vi c ánh giá.
c hi u theo
+ KQHT
c coi là m c
thành công trong h c t p c a h c sinh,
c xem xét
trong m i quan h v i m c tiêu ã xác nh, chu n ki n th c k n ng c n t
c và
công s c, th i gian b ra. Theo cách nh ngh a này thì k t qu h c t p là m c
th c
hi n tiêu chí (criterion).
+ KQHT c ng
c coi là m c
thành tích ã t
c c a m t h c sinh so v i
các b n cùng h c. Theo cách nh ngh a này thì k t qu h c t p là m c
th c hi n
chu n (norm).
Nh v y, KQHT là m c th c hi n các tiêu chí và các chu n m c theo m c tiêu h c t p
ã
c xác nh trong ch ng trình giáo d c.
- Chu n, tiêu chí ánh giá: Trong giáo d c thì chu n, tiêu chí ánh giá là m c tiêu
giáo d c ã
c c th hóa thành các m c tiêu c th v ki n th c, k n ng và thái
a t ng môn h c ho c ho t ng c a h c t p.
có th o
c k t qu h c t p thì
các m c tiêu này ph i
c l ng hóa thành các chu n có th o l ng
c.
- M c tiêu trong d y hoc: Hi n nay v n
xác nh m c tiêu trong d y h c v n còn
ang
c bàn lu n nhi u. M c tiêu là cái ích t ra, mô t k t qu
t
c sau khi
hành ng. Trong l nh v c giáo d c, m t quá trình ki m tra ánh giá
c th c hi n
nh m m c ích ch y u là o l ng
c các m c tiêu trong giáo d c. M c tiêu mang
n cái ích tr c ti p cho quá trình giáo d c và là c s cho nh ng quy t nh c n thi t
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 9 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
trong quá trình ó. M c tiêu giáo d c ph n ánh k t qu c n
giáo d c.
t
c trong th c ti n
Nh v y, trong quá trình h c t p, ng i h c c n t
c các m c tiêu nh t nh.
c tiêu h c t p miêu t s thay i
c xác nh tr c ng i h c, m c tiêu không
ch
n gi n là k t qu ã d ki n tr c mà qua ó nó còn ch a ng s th ng nh t
gi a ng i y và ng i h c trong vi c t t i m c ích chung. M c tiêu ch rõ cho
ng i h c (HS) cái mà h ph i th c hi n, nh h ng cho ng i h c qua t t c các giai
n c a quá trình h c t p, do ó giúp ng i h c t ch h n trong vi c n l c v n
lên. Ng c l i, GV c n ph i xác nh rõ ràng các m c tiêu h c t p. Chính nh ng m c
tiêu này ã th hi n rõ nh ng gì c n ánh giá, là c s
xác nh nh ng tiêu chí trong
quá trình ánh giá k t qu h c t p c a HS.
Phân lo i m c tiêu, ánh giá trong giáo d c.
Có nhi u cách phân lo i m c tiêu trong giáo d c tùy theo các ho t
c th hi n t phía ng i h c.
ng c n
Theo cách phân lo i c a Benjamin S. Bloom thì phân lo i m c tiêu trong giáo
c bao g m ba l nh v c nh : nh n th c, xúc c m và tâm v n ng. Trong ó cách
phân lo i l nh v c nh n th c
c quan tâm r t nhi u trên th gi i hi n nay. M c
tiêu nh n th c
c chia thành 6 ph m trù ch y u sau:
- Nh n bi t (Knowledge): ây là m c
th p nh t, ch y u là ghi nh và nh c l i
nh ng m ng ki n th c ã
c h c tr c ây, yêu c u HS ph i nh l i hay nh n th c
c các s ki n, các thu t ng , các quy c, nh ng quy lu t, hay các c tr ng,....mà
không c n gi i thích các thông tin thu
c.
- Thông hi u (Comprehension): bao g m c quá trình nh n bi t nh ng m t m c
cao h n, nó òi h i ph i bi t
c c ý ngh a c a tri th c, liên h chúng v i nh ng gì
ã h c, ã bi t. Thông hi u
c th hi n ba d ng:
+ Chuy n d ch: là truy n t l i các thông tin thu nh n
khác nhau hay b ng m t hình th c khác c a thông tin.
c b ng các thu t ng
+ Gi i thích: là khi a ra m t thông tin, có th n m v ng
c ý t ng chính có
trong thông tin ó, ng th i hi u
c m i liên h bên trong gi a chúng. Có th s p
p l i ý t ng m t d ng m i, bao g m kh n ng nh n ra nh ng cái c b n và phân
bi t chúng v i cái khác.
+ Ngo i suy: là kh n ng a ra nh ng k t lu n b ng s suy lu n, kh n ng tiên oán.
Nó bao g m vi c ánh giá hay d oán d a trên s hi u bi t khuynh h ng hay u ki n
c mô t trong thông tin, bao g m các phán oán v cái t ng th t vi c mô t rõ m t
u hay ng c l i phán oán v m t m u mà thông tin mô t cái t ng th .
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 10 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
- ng d ng (Application):
c d a trên s thông hi u, là m c
cao h n so v i s
thông hi u. Khi áp d ng, c n ph i c n c vào nh ng hoàn c nh ho c nh ng u ki n c
th
l a ch n, s d ng các tri th c ã h c vào vi c gi i quy t m t v n nào ó.
- Phân tích (Analysis): là thao tác phân chia tài li u lý thuy t thành các b ph n n v
ki n th c, cho phép ta có th tìm hi u nh ng d u hi u c thù, c u trúc bên trong c a
lý thuy t. Phân tích là s khám phá ra các t ch c và c u trúc c a m t thông tin, có th
coi phân tích nh là s tr giúp cho quá trình thông hi u
c y
thông tin h n.
Phân tích có th chia ra 3 m c : M c
th nh t là chia tài li u thành nh ng ph n
u thành c a nó, s p x p các y u t c a thông tin, m c
th hai là làm sáng t m i
quan h tác ng qua l i gi a các y u t , m c
th ba là bi t
c các nguyên t c t
ch c, s p x p và c u trúc liên k t thông tin thành m t ch nh th .
- T ng h p (Synthesis): là s liên k t các y u t , các thành ph n t o thành m t t ng
th . Trong quá trình t ng h p, các y u t , các thành ph n
c ch bi n và k t h p l i
ng ph ng th c nào ó
t o thành m t ki u hay m t lo i c u trúc khác v i c u
trúc tr c ó. Trong quá trình phân tích c n ph i có s liên k t các y u t v i nhau
nh ng nó mang tính b ph n h n là tính t ng th . Còn trong ph m trù t ng h p ch
bi n nh ng y u t ã cho thành m t t ng th , nó nh n m nh h n n tính th ng nh t
và tính sáng t o.
-
ánh giá (Evaluation): ánh giá
c xem là vi c phán oán v m t giá tr các ý
ng c a các ph ng pháp, tài li u, các cách gi i quy t,.....
Các thang b c nh n th c c a Bloom
c khái quát b ng s
sau:
ánh giá
T ng h p
Phân tích
V n d ng
Hi u
Bi t
1.1: Mô hình thang b c ánh giá c a Bloom.
i m t ph m trù trên l i
c chia ra thành nhi u m c tiêu nh . Cách phân lo i
a Bloom có ý ngh a trong vi c thi t l p các m c tiêu h c t p, nó cung c p m t s li t
kê bao quát v các m c tiêu h c h c t p m t cách c th , rõ ràng. M c dù cách phân
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 11 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
lo i c a Bloom r t ph bi n trên th gi i, nh ng h n ch c a cách phân lo i này là
tính ph c t p c a nó, c bi t là tính c l p và cách x p th t các ph m trù. Trong
th c hành, h th ng x p lo i này g p m t s khó kh n giai
n gi a. Cho n nay
th ng phân lo i c a Blom v n không ng ng
c c i ti n. Nhìn chung h th ng
phân lo i càng n gi n và c th thì càng d dàng trong vi c s d ng.
Theo cách phân lo i c a Jame H. McMillan: ông ch gi i thi u m t s m c tiêu
c t p n hình. Các m c tiêu này không trình bày theo h th ng t ng b c hay th t
m quan tr ng, mà a n vi c l a ch n các ph ng pháp ánh giá phù h p. Các
c tiêu bao g m:
- M c tiêu ki n th c và hi u n gi n: òi h i HS ph i n m
c các s ki n, thông
tin (nh l i các s u ki n, a danh, nh ngh a, quy lu t,...), ho c hi u n gi n (tóm
t, gi i thích b ng s li u, cho ví d ,...).
- M c tiêu hi u sâu và l p lu n: òi h i ng i h c kh n ng t duy b c cao nh : gi i
quy t v n , phân tích, t ng h p, so sánh các v n ,...
- M c tiêu k n ng: bao g m m t hành vi trong ó ki n th c, hi u bi t và l p lu n
c
n d ng. H u h t các k n ng òi h i ph i n m
c ki n th c và s d ng ki n th c
ó th c hi n m t công vi c.
- M c tiêu s n ph m: ph thu c vào ki n th c ã ti p thu
c. S n ph m th hi n kh n ng
a HS ã s d ng ki n th c và l p lu n t o ra m t s n ph m c th . Do ó, s n ph m
c dùng bi u th ki n th c, hi u bi t, l p lu n và k n ng.
- M c tiêu xúc c m: c p n nh ng xu h ng, ng c , nh ng giá tr và t cách o
c. M c tiêu xúc c m có th mô t là tích c c hay tiêu c c. M c dù nó r t quan tr ng
trong h c t p nh ng trong th c t l i ph c t p và khó kh n trong vi c ánh giá.
Tùy theo m c ích, n i dung và ph ng pháp ánh giá ng i ta l i phân bi t ra
các lo i hình ánh giá khác nhau. Sau ây tôi s
c p n b n lo i hình ánh giá
th ng g p nhà tr ng ph thông. B n lo i hình này
c x p thành hai c p d a
theo các c m v m c tiêu c ng nh cách th c ti n hành.
2.1.4. ánh giá
*
ánh giá
nh hình và ánh giá t ng k t
nh hình (formative assessment):
Tr c ây ng i ta th ng ánh giá HS qua các bài ki m tra ho c các bài thi
cu i m i giai
n ào t o. Vi c ánh giá này ch cung c p thông tin v k t qu h c
p c a HS so v i m c tiêu ã
c xác nh trong ch ng trình các môn h c. Qua ó,
góp ph n vào vi c cung c p các thông tin ph n h i c n thi t v s thành công hay ch a
thành công c a GV và HS trong quá trình d y h c. ánh giá nh hình còn g i là ánh
giá hình thành hay ánh giá ti n trình,
c s d ng nh m m c ích kh c ph c các
nh c
m c a ánh giá. ánh giá ti n trình
c ti n hành trong quá trình d y và
c m t n i dung nào ó, nh m thu th p thông tin ph n h i v k t qu h c t p t phía
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 12 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
HS. Vi c thu th p và s d ng thông tin
theo dõi s ti n b và h tr các b
theo c a vi c d y và h c
c g i là quá trình ánh giá nh hình.
c ti p
Thông qua k t qu ánh giá này GV có th th y
c u
m và nh c
m
a mình
u ch nh n i dung và ph ng pháp d y h c, h ng d n HS h c t t h n.
c sinh c ng th y
c nh ng m t làm
c và ch a làm
c c a mình phát huy
và kh c ph c.
* ánh giá t ng k t (summative assessment):
Cu i m i giai
n ào t o, k t q a h c t p c a HS s
c ánh giá và t ng k t m t
cách chính quy và có h th ng b ng ánh giá t ng k t hay còn g i là ánh giá k t thúc.
ánh giá t ng k t cung c p thông tin v k t qu h c t p c a HS so v i m c tiêu
giáo d c c a m i giai
n. Nó là c s
phân lo i, l a ch n HS, phân ph i HS vào
các ch ng trình h c t p thích h p, c p ch ng ch v n b ng t t nghi p cho HS. Tuy
nhiên nó không góp ph n vào vi c c i thi n k t qu h c t p c a HS trong giai
nh c
p
c ánh giá. T t nhiên nó v n góp ph n vào vi c cung c p thông tin làm c s cho
vi c c i ti n giai
n h c t p này trong t ng lai cho nh ng l p h c sinh k ti p.
Tuy có nh ng khác bi t v m c ích và cách ti n hành song ánh giá nh kì và
ánh giá t ng k t không ph i là hai lo i hình ánh giá hoàn toàn tách r i nhau, mà
chúng g n bó, h tr nhau.
Mô hình sau ây c a A. Lewy s cho th y các ch c n ng c a ánh giá
và ánh giá t ng k t trong t ng th c a c quá trình ánh giá giáo d c.[8]
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 13 -
SVTH: Ph m Anh
nh hình
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
1. Qu n lí công tác d y và h c
1.1. M c tiêu
nh hình
- L p k ho ch d y h c
- S p x p HS vào các ch
ng trình h c t p ti p theo
- Giám sát ti n trình h c t p c a HS
- Chu n oán nh ng khó kh n mà h c sinh g p ph i
ng kh c ph c.
tìm
1.2. M c tiêu t ng k t
- Ph n h i:
+ Cho HS v thành tích h c t p
+ Cho GV v hi u qu gi ng d y
- Cho HS
m, s p x p th h ng HS
2. Phân lo i HS
3. C v n, h
ng d n HS
4. Ch n l c HS
5. X p HS vào các ch
ng trình giáo d c phù h p (cao h n
hay h c l i).
6. C p b ng, ch ng ch cho HS.
1.2. Mô hình cu A. Lewy
Trong mô hình trên ánh giá nh hình
c s d ng trong các công
ánh giá t ng k t s d ng trong công
n 1,2,4,5,6.
n 1 và 3,
2.1.5. ánh giá theo chu n và ánh giá theo tiêu chí
ánh giá theo chu n và ánh giá theo tiêu chí là hai lo i hình ánh giá khác nhau v
c tiêu, cách th c l a ch n n i dung c ng nh cách th c cho m.
* ánh giá theo chu n (norm referenced assessment):
ánh giá theo chu n nh m so sánh k t qu h c t p c a m t HS v i các HS khác
c
c cùng m t ch ng trình giáo d c. Nó cho phép s p x p k t qu h c t p c a HS theo th
và phân lo i HS theo th t . Các k thi ch n HS gi i, thi tuy n sinh vào l p 10, vào
tr ng chuyên, i h c,.....là nh ng ví d c th v ánh giá theo chu n.
*
ánh giá theo tiêu chí (criterion referenced assessment):
ánh giá theo tiêu chí nh m xác nh m c
k t q a h c t p c a m i HS theo
c tiêu giáo d c. Trong ánh giá theo tiêu chí k t qu h c t p c a m i HS
c so
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 14 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
sánh v i các m c tiêu d y h c
c xác nh trong các ch ng trình giáo d c c a các
môn h c, trong ó nêu rõ nh ng ki n th c, k n ng và thái
mà HS c n ph i t
c sau khi h c t p. ánh giá này không t tr ng tâm vào vi c so sánh m c
thành công trong h c t p c a HS. Các kì ki m tra h c kì, ki m tra cu i n m h c, thi
t nghi p,...... là nh ng ví d c th v ánh giá theo tiêu chí.
nh ng phân tích trên ta có th th y:
- ánh giá nh hình ch có th là ánh giá theo tiêu chí, không th là ánh giá theo chu n.
- ánh giá t ng k t có th là ánh giá theo tiêu chí và ánh giá theo chu n.
2.1.6. Các lo i hình ánh giá khác
2.1.6.1. ánh giá th ng xuyên hay ánh giá quá trình (Continuous Assessment).
ánh giá th ng xuyên là d ng ánh giá mà GV c n ph i theo dõi HS liên t c trong
su t quá trình d y h c
ánh giá chính xác thì GV không nh ng thông qua k t qu các
lo i ki m tra c a HS mà còn thông qua nh ng ho t ng trong l p (có th trong m t ti t
y, m t tu n, m t tháng,…), ngoài l p c a HS nh m u n n n và s ph n u c a HS s
c ghi nh n làm c s cho vi c ánh giá toàn di n trong quá trình h c t p, GV có c s
u ch nh các ho t ng th ng xuyên c a mình cho phù h p v i s hi u bi t c a HS.
Trong quá trình d y h c GV c n ph i theo dõi HS liên t c
ánh giá chính xác n ng l c
th t s c a t ng HS, không nh ng thông qua các lo i ki m tra mà còn thông qua nh ng
ho t ng h c t p nh trong l p, ngoài l p c a HS.
Theo tác gi Tr n Th
xu t b n
i h c s ph m)
hàng ngày, nh m k p th i
ng, tích c c h n, ng th
phát tri n cao h n.
Tuy t Loan trong “ ánh giá và o l ng KQHT” (nhà
thì ánh giá th ng xuyên
c GV ti n hành ánh giá
u ch nh các ho t ng c a c GV và HS, thúc y HS c
it o
u ki n cho quá trình d y h c chuy n sang b c
Ki m tra hàng ngày
c th c hi n qua quan sát m t cách có h th ng ho t ng
c t p c a HS, thông qua vi c l nh h i tri th c m i, ôn t p và c ng c tri th c c c ng
nh v n d ng tri th c vào th c ti n. Thông qua các bài ki m tra 15 phút ho c v n áp
c s d ng th ng xuyên trong gi ng d y
theo dõi m c
hi u bài c a HS, GV
quan sát
ánh giá m c
hi u bài và ti n b c a HS khi tr l i các câu h i hay th c
hi n các nhi m v h c t p. ánh giá này
c ti n hành r t linh ho t i v i GV.
-
ánh giá th ng xuyên, liên t c cung c p thông tin ph n h i cho GV và HS
th y
c hi u qu c a vi c gi ng d y. Hình th c ánh giá này th c hi n t t ch c n ng h
tr , h ng vào nâng cao ch t l ng và hi u qu c a quá trình d y h c.
- ánh giá KQHT c a HS c a t p th tác gi khoa s ph m tr ng i h c c n th thì
cho r ng:
ánh giá m t cách chính xác n ng l c h c t p c a HS, GV c n ph i
th ng xuyên theo dõi không ch thông qua các
m s c a các bài ki m tra mà c n
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 15 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
theo dõi c ho t ng h c t p c a HS trong và ngoài gi h c, thái
c a các em i
i môn h c. S d ng lo i ánh giá này s kh c ph c
c nh ng nh c
m c a các
lo i ánh giá hi n nay mang tính quy t nh n s c h c c a HS. Hi n nay lo i ánh
giá này ch a
c th c hi n t t do v m t c ch , c s v t ch t ph c v trong vi c
gi ng d y ch a th t s hoàn thi n,...... th c hi n lo i ánh giá này, GV c n ph i có
ghi chép và ánh giá th ng xuyên các ho t ng, thái
c a HS.
Trong t ng lai không xa, chúng ta c n th c hi n lo i ánh giá này th
xuyên vì nó có tác d ng không nh trong vi c ánh giá KQHT c a HS nh :
- K t qu c a vi c ánh giá th
quá trình h c t p c a HS.
ng
ng xuyên góp ph n ánh giá toàn di n và chính xác
- S theo dõi th ng xuyên này c ng góp ph n ch ng r i ro khi ánh giá toàn di n m t
HS, thay vì chúng ta ch d a thu n túy vào các k t qu c a các bài ki m tra khác.
-
ánh giá th ng xuyên luôn i kèm v i các ph ng pháp d y h c tích c c, cho nên ây
ng là m t u ki n h p lý GV c i ti n ph ng pháp d y h c c a mình.
-
ánh giá th ng xuyên m t cách chính xác, công b ng s t o
u trong quá trình h c t p c ng nh trong cu c s ng.
2.1.6.2. ánh giá
ng l c cho HS ph n
nh k (Fomal Assessment)
Vi c ánh giá nh k k t qu h c t p c a HS
c ti n hành nh m theo dõi qúa
trình h c t p c a HS sau t ng giai
n h c t p và m c
ti p thu ki n th c c a các
em trong nh ng ph n n i dung nh t nh. ây là d ng ánh giá th ng
c th c hi n
sau khi h c m t ph n ch ng trình ho c gi a k , cu i m t h c k
xác nh k t qu
c t p c a HS. ánh giá nh k có tác d ng giúp HS nhìn l i k t qu làm vi c sau
t kho ng th i gian nh t nh, c ng c và m r ng nh ng n i dung ã h c, t o c s
t ó nh h ng ti p t c cho quá trình d y h c ti p theo. ánh giá nh k cung
p thông tin cho các c p qu n lí ch
o qu n lí quá trình h c t p c a HS và gi ng
y c a GV. Vi c ánh giá nh k th ng s d ng các ph ng pháp nh : Ki m tra
n áp, quan sát HS h c t p ho c ho t ng, bài t p th c hành, ki m tra vi t t lu n
hay tr c nghi m khách quan.
m c a các bài ki m tra s
c ghi nh n
phân lo i HS, theo dõi ti n trình
c trong h c k , n m h c và làm k t qu h c t p cu i cùng c a HS. ánh giá nh k
có tác d ng:
- GV bi t
c th c tr ng h c l c c a HS mình
có d ki n cho th i gian t i.
- Chu i m c a ánh giá nh k s là c s chính
ánh giá s c h c c a HS trong
n m. ánh giá nh k t o
u ki n cho GV thay i
c các hình th c ki m tra,
rèn luy n cho HS cách làm các bài ki m tra nh t là trong tình hình i m i hi n nay.
- K t qu c a vi c ánh giá này c ng có th làm m c tham kh o cho các lo i ánh giá khác.
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 16 -
SVTH: Ph m Anh
c
Ph
ng pháp ki m tra
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong d y h c a lí 12 - THPT
2.1.6.3. ánh giá
u vào (Placement Assessment).
Lo i ánh giá này th ng
c ti n hành khi kh i u m t môn h c, m t
ch ng hay m t bài h c, nh m
ki m tra ki n th c, n ng l c c a HS. ánh giá u
vào
c ti n hành nh m tr l i các v n sau:
- HS ã có
nh ng ki n th c và k n ng c n thi t cho vi c b t
trình h c t p m i hay ch a?
- HS ã có nh ng ki n th c và nh ng k n ng
ng n?
m c
ub
nào mà ch
c vào ch
ng
ng trình m i s
Thông th ng lo i ánh giá này do nhà tr ng t ch c tr c khi b t u vào m t
c k , th i l ng cho m i bài ki m tra không th ng n h n 60’. N i dung ki m tra a
ph n là m t ki n th c, k n ng m c
t ng h p. GV c ng có th t t ch c ki m tra
HS b ng hình th c ki m tra ng n (15’) c ng v i m c ích trên, tr c khi vào m t
ch ng hay m t bài quan tr ng.
2.1.6.4. Ki m tra ánh giá ch n oán (Diagnostic Assessment).
Lo i ánh giá này
c t ch c khi quá trình d y h c ang di n ra nh ng m c
ích chính là phát hi n ra nh ng sai sót v ki n th c, k n ng c a HS ho c nh ng khó
kh n trong vi c h c mà h c sinh g p ph i có bi n pháp kh c ph c k p th i. ôi khi
GV có th s d ng ph ng pháp này
phát hi n ra nh ng
m m nh c a HS trong
quá trình h c t p.
t s nhà giáo d c ph ng Tây ã a ra m t lo i ánh giá ch n oán sâu
n, g i là ánh giá “ m mù m nh t”: ây là ki u ánh giá do giáo s Mosteller
(Harvard) a ra trong vi c gi ng d y môn th ng kê.
ây, “ m mù m nh t” là
nh ng ki n th c, k n ng c th mà m t HS hay m t nhóm ho c c l p còn ch a hi u
ra (m t ý ngh a, m t qui lu t, m t s phân bi t nào ó,......),
u ch a th c hi n
c
(liên h ki n th c vào th c t , v bi u , b n ,......). Chúng ta nh n m nh ch
“nh t”
ây bi u hi n rõ cái nh c
m c th x y ra khá th ng xuyên trong quá
trình d y h c, ch không nói “y u” m t cách chung chung.
Nh ng bài ho c câu
ki m tra ch n oán th ng ng n g n, yêu c u rõ ràng và
th , HS ph i vi t ra gi y
tr l i. Th i l ng
ki m tra ch n oán là không
nhi u, có th t m i phút tr l i. N u th i l ng ki m tra nhi u s g p nh ng b t l i
nh : qu th i gian không
và không t o ra
c y u t “b t ng ”
ánh giá m t
cách chính xác. N u ki m tra
phát hi n ra u và nh c
m c a HS thì th i l ng
nên kéo dài kho ng 10 – 15 phút và
c t ch c sau m t ch
h c hay sau m t h c
. N u là ki m tra “ m mù m nh t” thì th i gian làm bài không quá 1 – 2 phút và
có th th c hi n trong ho c cu i bài h c, sau m t s bài ho c ch ng. Do ít t n th i
gian cho nên GV có th làm th ng xuyên lo i ki m tra này
xác nh các
m mù
khác nhau trong quá trình gi ng d y.
GVHD: Ths. Lê V n Nh
ng
- 17 -
SVTH: Ph m Anh
c
