Một số tố chất và kỹ năng mang lại thành công cho người lãnh đạo

MỘT SỐ TỐ CHẤT VÀ KỸ NĂNG MANG LẠI THÀNH CÔNG CHO
NGƯỜI LÃNH ĐẠO

Trong một tổ chức, nếu mỗi bộ phận, phòng ban được ví như những bộ phận
của cơ thể thì người lãnh đạo chính là bộ óc. Lãnh đạo chính là người đưa ra
tầm nhìn về tương lai của tổ chức như một bức tranh thật rõ ràng, cụ thể và
truyền thông nó đến toàn bộ nhân viên cũng như gây ảnh hưởng để mọi người
làm việc biến tầm nhìn đó thành hiện thực. Khi người lãnh đạo đưa ra một yêu
cầu thì người đó đã truyền đến nhân viên 2 thông điệp một là nội dung công
việc phải thực hiện và hai là cách thức mà họ sẽ phải thực hiện công việc đó.
Nhìn vào hình thức và cách thức ứng xử của người lãnh đạo ta có thể hình dung
được về tầm vóc cũng như văn hoá của tổ chức đó. Người lãnh đạo là tấm
gương, là người làm nên phong cách ứng xử ở nơi làm việc. Hơn ai hết, họ thiết
lập nên những giá trị thực tế của một tổ chức và cụ thể hơn là mối quan hệ với
khách hàng, với nhà cung cấp hay các đối tác. Vậy điều gì đã tạo lên sự khác
biệt và thành công của các nhà lãnh đạo trong công việc lãnh đạo, điều hành tổ
chức của mình? Chúng ta hãy cùng xem xét hai yếu tố quan trọng để tạo lên
thành công hay thất bại của người lãnh đạo là các tố chất và kỹ năng của người
lãnh đạo.
II. Tố chất và kỹ năng của người lãnh đạo:
1. Tố chất của người lãnh đạo:
Tố chất lãnh đạo là khả năng và phẩm chất giúp con người trong nỗ lực tạo nên
giá trị mới cho xã hội, thông qua khai thác và phát triển tiềm năng của chính bản
thân mình và của tổ chức mà họ lãnh đạo. Tố chất lãnh đạo cũng giúp mỗi cá
nhân có tác động tích cực đến các cá nhân khác thông qua các quan hệ tương
tác. Thiếu tố chất lãnh đạo sẽ làm cho cá nhân không chỉ không phát huy hết
tiềm năng của bản thân và của tổ chức mà mình lãnh đạo mà còn làm nó thui
chột theo thời gian.


Tố chất lãnh đạo được coi là tổng hoà của 3 yếu tố là lòng khát khao học khỏi,

tư duy và tầm vóc. Trong đó:
+ Lòng khát khao học hỏi: cơ bản bao gồm khả năng và tính cầu thị trong
học hỏi cái mới của tri thức khoa học, cái tinh hoa của nhân loại. Phẩm
chất này thể hiện khả năng và nỗ lực vươn lên của cá nhân.
+ Tư duy: khả năng nhận thức thấu đáo cơ hội, thách thức, và qui luật phát
triển; ý thức học hỏi và kiểm nghiệm chân lý từ thực tiễn cuộc sống; và
khả năng nhận ra cái hay, cái tốt đẹp của đồng nghiệp, cấp trên, cấp dưới,
các đối thủ và đối tác.
+ Tầm vóc: thể hiện ở khả năng học hỏi và lớn lên từ mỗi thất bại hay
thách thức mà chính mình gặp phải. Người ta chỉ có thể lớn lên nếu thấy
mình còn quá nhiều khiếm khuyết và trăn trở vì chưa đóng góp gì được
cho cộng đồng, xã hội, tổ chức mà mình đang làm việc.
2. Kỹ năng của người lãnh đạo
a. Kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ: bao gồm kiến thức về phương pháp, các
quá trình và thiết bị để thực hiện các hoạt động chuyên môn của tổ chức. Kỹ
năng chuyên môn cũng bao gồm sự hiểu biết thực tế về tổ chức, hiểu biết về các
sản phẩm và dịch vụ của tổ chức. Kỹ năng này cũng có thể thu được thông qua
sự kết hợp giữa đào tạo chính quy và kinh nghiệm trong quá trình làm việc.
Việc tiếp thu kiến thức nghiệp vụ đòi hỏi phải có trí nhớ tốt các chi tiết và học
hỏi tài liệu kỹ thuật nhanh. Người quản lý thành công có khả năng thu thập
thông tin và ý tưởng từ nhiều nguồn khác nhau và lưu trữ trong trí nhớ để huy
động sử dụng bất cứ khi nào cần.
Để giám sát công việc của người khác, người quản lý cần phải có kiến thức,
hiểu biết về công nghệ, thiết bị, phương pháp mà cấp dưới sử dụng để thực hiện
công việc.


Kiến thức chuyên môn đặc biệt hữu ích đối với những nhà quản lý doanh
nghiệp. Tầm nhìn về sản phẩm và dịch vụ mới dường như xuất hiện tự nhiên từ
một ý tưởng, sáng kiến nào đó nhưng trên thực tế, đó là sản phẩm của nhiều

năm học hỏi và kinh nghiệm. Ngoài kiến thức về sản phẩm và các quy trình
công việc mà người quản lý đó chịu trách nhiệm , người quản lý cũng cần phải
có kiến thức rộng về các sản phẩm và dịch vụ của các công ty đối thủ cạnh
tranh.
b. Các kỹ năng nhận thức: bao gồm khả năng phân tích, tư duy lôgíc, xây
dựng khái niệm, tư duy quy nạp, tư duy suy diễn. Nhìn chung, kỹ năng nhận
thức bao gồm khả năng sáng suốt, có tầm nhìn xa, có khả năng trực giác, có tính
sáng tạo và khả năng hiểu được ý nghĩa và trật tự trong các dữ liệu mập mờ,
không chắc chắn. Kỹ năng nhận thức được đánh giá bằng nhiều phương pháp
khác nhau bao gồm các bài kiểm tra năng khiếu, các bài kiểm tra tình huống,
phỏng vấn và các biến cố quan trọng có thể xảy ra.
Các kỹ năng nhận thức là cần thiết trong việc lập kế hoạch, tổ chức và giải
quyết vấn đề. Trách nhiệm quản lý là phối hợp các bộ phận chuyên môn tách
biệt trong tổ chức. Để phối hợp được hiệu quả, người quản lý cần hiểu rõ mối
liên hệ giữa các bộ phận trong tổ chức và một sự thay đổi trong một bộ phận sẽ
tác động như thế nào đến các bộ phận khác. Người quản lý có tư duy phức tạp
có thể phát triển mô hình tâm lý tốt hơn về tổ chức để có thể hiểu được các nhân
tố quan trọng nhất và mối quan hệ giữa các yếu tố này.
Trực giác là một công cụ đặc biệt hữu ích khi đưa ra quyết định trong những
hoàn cảnh mơ hồ, không rõ ràng, khi thông tin còn hạn chế và nhiều yếu tố chưa
chắc chắn. Tuy nhiên, để đưa ra các quyết định trực giác thành công đòi hỏi
phải có kiến thức sâu rộng về tổ chức, các sản phẩm dịch vụ, môi trường.
c. Các kỹ năng giao tiếp: bao gồm kiến thức về hành vi của con người và các
quá trình của nhóm, khả năng hiểu cảm xúc, thái độ và động cơ của người khác,
khả năng truyền đạt rõ ràng và thuyết phục. Nghiên cứu về tố chất lãnh đạo chỉ


ra răng kỹ năng giao tiếp có ý nghĩa quan trọng với hiệu quả quản lý và sự thăng
tiến.
Kỹ năng giao tiếp như sự đồng cảm, sức lôi cuốn, hiểu biết xã hội, tế nhị, sự

khéo léo trong ngoại giao, tính thuyết phục và khả năng giao tiếp bằng lời nói là
những yếu tố cần thiết để phát triển và duy trì các mối quan hệ hợp tác với cấp
trên, cấp dưới, đồng sự và người bên ngoài tổ chức.
Kỹ năng giao tiếp cũng rất quan trọng để gây ảnh hưởng đối với người khác. Sự
đồng cảm, hiểu biết xã hội đồng nghĩa với khả năng hiểu động cơ, giá trị và tình
cảm của người khác. Tính thuyết phục và kỹ năng giao tiếp giúp cho người quản
lý thực hiện chiến lược ảnh hưởng của mình một cách hiệu quả hơn.
Kỹ năng giao tiếp giúp tăng tính hiệu quả của các hành vi định hướng mối quan
hệ. Kỹ năng giao tiếp giỏi giúp cho người quản lý lắng nghe một cách chăm
chú, thong cảm những vấn đề cá nhân, sự phàn nàn và sự phê bình của người
khác.
Tố chất và các kỹ năng lãnh đạo sẽ được thể hiện ra thành những phẩm chất cụ
thể của người lãnh đạo như: đặc điểm tính cách, uy tín, cam kết, lắng nghe và
giao tiếp, năng lực, lòng can đảm, khả năng dự đoán tương lai, cam kết cho sự
phát triển chung của cá nhân cũng như những người dưới quyền, sự tập trung,
sự rộng lượng, sáng kiến, niềm say mê, thái độ tích cực, cách giải quyết vấn đề,
xây dựng cộng đồng và các mối quan hệ, trách nhiệm, sự bảo đảm, tự khiển
trách, lãnh đạo theo tinh thần phục vụ, khả năng dạy được…. trong đó 4 phẩm
chất quan trọng nhất của người lãnh đạo là đặc điểm tính cách, khả năng gây
ảnh hưởng, tầm nhìn và khả năng giao tiếp.
Ta thấy hầu như không nhà lãnh đạo nào có đầy đủ tất cả các phẩm chất trên và
có những phẩm chất là trời phú cho, do môi trường tạo nên nhưng cũng có
những phẩm chất có thể đào tạo, tự rèn luyện, cải thiện được.


III. Một số tố chất và kỹ năng mang lại thành công cho người lãnh đạo trực
tiếp của tôi trong công tác quản lý điều hành tại chi nhánh Minh Khai –
Ngân hàng TMCP Nhà Hà Nội:
Chi nhánh Minh Khai – Ngân hàng TMCP Nhà Hà Nội là đơn vị nơi tôi công
tác được thành lập từ tháng 7/2009. Kể từ khi thành lập đến nay, chi nhánh luôn

là đơn vị hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu kế hoạch mà Ngân hàng giao về lợi
nhuận, tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ nợ quá hạn, qui mô không ngừng mở rộng đồng
thời cũng như là một đơn vị tích cực tham gia vào các hoạt động văn hoá, thể
thao của Ngân hàng và đạt được nhiều thành tích. Để đạt được thành tích này,
tôi nhận thấy vai trò rất nổi bật của người lãnh đạo trực tiếp của tôi là giám đốc
chi nhánh. Sau khi được học tập các kiến thức về môn học Phát triển khả năng
lãnh đạo, tôi đã kết hợp các kiến thức được học cùng với kinh nghiệm sống và
làm việc để tìm hiểu về những tố chất, kỹ năng giúp người lãnh đạo trực tiếp
của tôi gặt hái được những thành công liên tiếp trong quá trình lãnh đạo điều
hành. Đó là:
Luôn chân thành, thẳng thắn, cởi mở: Với lối giao tiếp chân thành, thắng
thắn anh luôn dành được sự tin tưởng, nể phục của người đối diện từ nhân viên,
đồng nghiệp, cấp trên, khách hàng đến cả đối thủ cạnh tranh.
Dám chịu trách nhiệm: Anh luôn sẵn sàng đứng ra nhận trách nhiệm, đương
đầu với khó khăn, vấn đề nảy sinh trong quá trình hoạt động của chi nhánh.
Khả năng giao tiếp tốt, có thể truyền lửa cho người đối diện: Mỗi khi giao
tiếp với anh, chúng tôi luôn cảm thấy một cảm giác hân hoan khó tả. Anh có
cách diễn đạt suy nghĩ thật giản dị nhưng rất hài hước khiến người đối diện có
thể hiểu được rõ ràng thông điệp anh muốn truyền đạt với một tâm trạng thoải
mái, thích thú.
Ham học hỏi và thích đào tạo nhân viên: Anh thường xuyên tìm kiếm các
khoá học nâng cao kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ. Mỗi khi tiếp thu được
những kiến thức mới anh lại truyền lại cho nhân viên các tài liệu học cũng như


tổ chức các buổi đào tạo nội bộ để trực tiếp hoặc đề nghị các trưởng phòng ban
chuyên môn truyền đạt, đào tạo mọi người về các lĩnh vực như thanh toán quốc
tế, bảo lãnh, luật dân sự…
Có hiểu biết sâu sắc về các nghiệp vụ Ngân hàng: trong hoạt động hàng ngày
anh vừa là người lãnh đạo vừa là người trực tiếp tổ chức thực hiện các hoạt

động chuyên môn của chi nhánh. Với nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực Ngân
hàng và trải qua nhiều vị trí, công việc nên anh nắm chắc các nghiệp vụ cơ bản
của Ngân hàng.
Là người ham học hỏi, anh học hỏi được nhiều điều ngay từ những thất bại, khó
khăn của mình, nhân viên và các đồng nghiệp. Mỗi khi gặp thất bại, anh luôn
bình tĩnh phân tích những mặt làm tốt và chưa làm tốt để từ đó tìm ra hướng
khắc phục, xử lý tình huống tốt hơn khi gặp lại tình huống này trong tương lai.
Có tầm nhìn tốt: Ngay từ ngày đầu thành lập chi nhánh, anh đã đặt ra mục tiêu
đưa chi nhánh phát triển toàn diện, lọt vào top 3 chi nhánh có qui mô tổng tài
sản lớn nhất Ngân hang và tập trung mọi nỗ lực của toàn thể nhân viên chi
nhánh để đạt được mục tiêu này. Anh luôn theo dõi và có những đánh giá sắc
sảo về những diễn biến phát sinh trên thị trường tiền tệ và nền kinh tế cũng như
những thay đỏi trong chủ trương, chính sách của Ngân hàng trong từng thời kỳ.
Thông qua những giờ họp giao ban hàng tuần anh đã giúp nhân viên có cái nhìn
rõ nét hơn về các biến động cũng như xu hướng của thị trường để từ đó mọi
người tự tìm ra cách ứng xử cho phù hợp và mang lại hiệu quả cao trong công
việc.
Khả năng phát hiện và sử dụng người tài: Thông thường, lãnh đạo của tôi sẽ
quan sát rất kỹ các nhân viên chủ chốt đặc biệt là người đứng đầu các phòng
ban thông qua các hoạt động thường ngày, công việc, sinh hoạt văn hóa, thể
thao tập thể và đặc biệt là cách người đó phản ứng, xử lý các vấn đề phát sinh
trong công việc. Những thông tin đánh giá ưu điểm, nhược điểm, tiềm năng của
họ sẽ được lập thành những bản đánh giá chi tiết, có chấm điểm dựa vào trọng


số được lưu lại và cập nhật thường xuyên. Việc đánh giá, làm việc về quy
hoạch các việc về quy hoạch cho các ứng viên thường được anh tiến hành công
khai với các ứng viên đó. Những người được đánh giá là có uy tín tốt, làm việc
hiệu quả với chất lượng cao sẽ được giao việc, ủy quyền ở mức cao và lãnh đạo
vẫn chịu trách nhiệm với các công việc mà mình ủy quyền cho nhân viên và

người này thực hiện công việc trong phạm vi được ủy quyền và chịu trách
nhiệm trực tiếp với lãnh đạo. Trong 4 năm kể từ ngày thành lập đến nay, anh đã
phát hiện, đào tạo, tiến cử cho Ngân hàng 2 giám đốc chi nhánh ngang cấp và 4
trưởng các phòng ban chi nhánh khác từ đội ngũ nhân viên của mình.
Yêu thể thao và tích cực tham gia các hoạt động văn hoá thể thao: Anh là
một người rất yêu thể thao và luôn đóng vai trò gương mẫu đầu tàu trong việc
xây dựng đội bóng đá, tennis, cầu lông của chi nhánh cũng như tham gia tích
cực vào các hoạt động văn hoá, thể thao của ngân hàng với vai trò tổ chức cũng
như người chơi.
Xây dựng lòng tự trọng cho nhân viên: Luôn coi trọng mọi đóng góp, cống
hiến của từng cá nhân dù là nhân viên quan trọng hay nhân viên bình thường.
Anh luôn tìm ra những điểm mạnh, những đóng góp tích cực để khen, khích lệ
nhân viên nâng cao tinh thần làm việc và giúp họ có thể tự hoàn thiện, phát huy
mặt mạnh của mình. Anh luôn biết lựa chọn những cách khen thưởng rất hiệu
quả như khen tặng trước đám đông, mời ăn trưa, tặng những món quà nhỏ sau
những chuyến công tác, du lịch; quan tâm hỏi han chia sẻ chuyện gia đình, tạo
điều kiện để nhân viên hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, đóng góp hết khả
năng của mình vào công việc cũng như các hoạt động của Ngân hàng.
Tin tưởng, tôn trọng những người làm việc với mình: Anh luôn là người
đứng ra bảo vệ và bênh vực quyền lợi của nhân viên trong những trường hợp họ
bị khách hàng nạt nộ, mắng chửi vô cớ hoặc phản ánh sai sự thật. Tuy nhiên,
điều để lại ấn tượng nhất cho tôi là cách xử lý tình huống của anh thật cương
quyết theo đúng nguyên tắc, qui định làm việc nhưng với một thái độ rất cầu thị,
niềm nở tạo được sự thoải mái cho khách hàng nhưng vẫn bênh vực được nhân


viên của mình. Mặc dù luôn khuyến khích nhân viên cố gắng, nỗ lực cung cấp
các dịch vụ cho khách hàng với chất lượng cao nhất, coi quyền lợi khách hàng
như quyền lợi của mình nhưng anh cũng sẵn sàng cho phép nhân viên từ chối
cung cấp sản phẩm dịch vụ cho các khách hàng có đòi hỏi vô lý, vô cớ xúc

phạm nhân viên của mình.
Khích lệ tinh thần cấp dưới thường xuyên: Anh luôn tỏ ra tự hào khi có được
sự giúp đỡ, cộng tác làm việc của các nhân viên, đồng nghiệp và cấp trên trong
Ngân hàng. Tôi hiểu rằng để nhân viên luôn tỏ ra phấn khích vì đã giúp được
sếp tìm kiếm được những khách hàng lớn, mang lại nhiều lợi ích cho Ngân
hàng, tránh được những khách hàng có hành vi gian dối, làm được những việc
có ích cho Ngân hàng chính là nhờ việc anh luôn trân trọng những đóng góp của
họ. Anh luôn có cho mình một lịch khen thưởng trong năm cho các nhân viên
của mình. Tùy vào những dịp thích hợp và đặc điểm tích cách của từng nhân
viên anh sẽ có những lời khen tặng họ.
Tôi từng quan sát và thấy rõ sự thay đổi của một số nhân viên sau khi được anh
khen tặng từ chị nhân văn phòng đến bạn cán bộ tín dụng. Dường như họ lao
động, làm việc với một tâm lý rất vui vẻ, phấn khích, công việc với họ như một
cơ hội để thể hiện mình, để cống hiến và họ thấy công việc của mình thật sự
quan trọng.
Anh cũng thường dành những khoảng thời gian nhất định trong các sự kiện, các
ngày lễ lớn trong năm khi có sự tham gia của vợ, chồng, con cái các nhân viên
để tuyên dương, khen thưởng sự đóng góp của các nhân viên tiêu biểu, xuất sắc.
Điều này khiến gia đình, người thân của các nhân viên hiểu và chia sẻ với
những khó khăn vất vả mà vợ, chồng, cha mẹ mình phải nỗ lực trong công việc,
đôi khi là cả những buổi làm việc vất vả đến 2-3 giờ sáng của chị em kế toán
trong ngày 31/12 dương lịch cũng như những ngày làm việc thâu đêm của các
anh em tín dụng, thẩm định để kịp tiến độ công việc của khách hàng. Đây cũng
là sự khích lệ đối với những người chưa có thành tích trong công việc để họ
vươn lên.


Luôn lắng nghe ý kiến đóng góp từ nhân viên: Anh thường khuyến khích mọi
người đưa ra những ý tưởng mới để cải thiện, nâng cao chất lượng hiệu quả
công việc. Bên cạnh việc thực hiện các quy chế của Ngân hàng về khen thưởng

nhân viên có những đóng góp ý kiến cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng
công việc anh còn rất sáng tạo trong việc nghĩ ra những phần quà nhỏ để tưởng
thưởng cho những ý kiến đóng góp của nhân viên, kể cả những ý kiến không
mang lại hiệu quả.
Quan tâm đánh giá hiệu quả công việc của từng nhân viên: Đối với nhân
viên các bộ phận trực tiếp kinh doanh, tiếp xúc với khách hàng, anh thường yêu
cầu các trưởng phòng, trưởng bộ phận phải liên tục cập nhật theo từng tuần,
tháng số liệu, thành tích của từng cá nhân so với kế hoạch và so với quá khứ và
thể hiện bằng những đồ thị, hình ảnh trực quan sinh động. Các bản tin cập nhật
này sẽ liên tục được gửi đến toàn bộ các nhân viên trong các bộ phận, phòng
ban này để họ có thể thấy rõ kết quả quá trình công tác, sự tiến bộ và sự đóng
góp của mình vào kết quả chung của đơn vị. Điều này đã khích lệ rất tốt những
cá nhân xuất sắc cũng như động viên, thúc đẩy những nhân viên chưa có thành
tích cao phấn đấu vươn lên từ đó năng cao năng suất và chất lượng công việc
của toàn chi nhánh.
Quan tâm đến tất cả nhân viên dưới quyền, coi họ như anh em trong nhà:
Thông thường, người lãnh đạo chỉ chú ý đến những cá nhân xuất sắc, hoặc
những người còn thụ động trong công việc, cá biệt. Hậu quả là một số nhân viên
thường thường bậc trung hầu như bị lãng quên và họ sẽ làm việc hời hợt cho
xong trách nhiệm. Anh luôn quan tâm đến tất cả mọi người và biết cách thúc
đẩy bộ phận nhân viên này nhiệt tình trở lại trong công việc bằng cách tiếp lửa,
truyền sự say mê cống hiến cho họ.
Biết phát huy ưu điểm, hạn chế nhược điểm của nhân viên và bản thân:
Anh luôn có sẵn bảng liệt kê những ưu, khuyết điểm của nhân viên và của chính
bản thân. Anh thường không vội phê bình nhân viên khi họ mắc lỗi mà luôn hỏi
họ đã học được gì từ sai lầm vừa phạm phải và chỉ bảo cho họ cách thức cải


thịên công việc hiệu quả hơn và tránh lặp lại lỗi đã mắc. Với những điểm mạnh,
anh luôn biết khen thưởng, khích lệ để nhân viên biết và có thể phát huy tối đa

khả năng của họ.
Qua quan sát và đánh giá, tôi thấy điểm mạnh nhất của anh để thực hiện tốt
công việc lãnh đạo, điều hành chi nhánh của lãnh đạo mình là khả năng đắc
nhân tâm, thu phục được sự tin yêu, kính phục của nhân viên, đồng nghiệp, cấp
trên và khách hàng. Từ đó, anh đã gây được những ảnh hưởng tích cực đến
những người làm việc, tiếp xúc với mình và giúp chi nhánh hoạt động hiệu quả,
đạt được những mục tiêu đề ra trong tầm nhìn.
IV. Kết luận
Qua việc nghiên cứu về những kỹ năng, tố chất của người lãnh đạo cũng như ví
dụ về người lãnh đạo trực tiếp của mình, tôi thấy rằng có rất nhiều tố chất, kỹ
năng để giúp người lãnh đạo thực hiện thành công công việc của mình. Trên
thực tế, cũng không có nhiều người lãnh đạo có đầy đủ các tố chất, kỹ năng
được nghiên cứu. Tuy nhiên, điểm nổi bật của tất cả những người lãnh đạo
thành công là tầm nhìn, khả năng thu phục người khác, khích lệ họ làm việc,
giúp họ cùng trưởng thành, phát triển sự nghiệp của họ gắn vơí sự phát triển của
tổ chức. Mỗi người lãnh đạo, tổ chức đều có điểm mạnh, điểm yếu của riêng
mình nên không thể dập khuôn cách làm của người khác vào công tác lãnh đạo
mà phải biết học hỏi một cách sáng tạo, biết cách phát huy những điểm mạnh,
nổi bật của mình.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách tham khảo:
- Phát triển khả năng lãnh đạo - Tài liệu tham khảo chương trình Đào tạo
Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh quốc tế, 2012.
- Slide bài giảng Phát triển khả năng lãnh đạo,2012, GaMBA.


- Anh Cường – Hương Trang - Lệ Huyền – Bích Hằng biên soạn, 2006,
Nguyên tắc quản lý bài học xưa và nay, NXB Tài chính.
- Gary Yukl, 2008, Leadership in Organizations , seventh edition, Pearson,

Inc.
2. Nguồn từ Internet:
- Vai trò của người lãnh đạo, Trang điện tử: tailieu.vn; đường link:
/>- 10 tố chất của một nhà lãnh thành công, Trang điện tử: saga.vn; đường
link: />- Những tố chất, kỹ năng cần có của nhà lãnh đạo, Trang điện tử:
doanhnhan360.com;

đường

/>
link: