ẢNH HƯỞNG bổ SUNG bột tỏi, dầu MÀNG gạo lên NĂNG SUẤT, CHẤT LƯỢNG TRỨNG của gà đẻ THƯƠNG PHẨM GIỐNG HISEX BROWN lúc 21 29 TUẦN TUỔI NUÔI TRÊN CHUỒNG kín tại bà rịa VŨNG tàu

TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

LÂM TH NG C NGÂN

NH H
NG B SUNG B T T I, D U MÀNG
O LÊN N NG SU T, CH T L
NG TR NG
A GÀ
TH
NG PH M GI NG HISEX BROWN
LÚC 21 - 29 TU N TU I NUÔI TRÊN CHU NG KÍN
I BÀ R A – V NG TÀU

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 2011


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p

Tên

tài:

NH H
NG B SUNG B T T I, D U MÀNG
O LÊN N NG SU T, CH T L
NG TR NG
A GÀ
TH
NG PH M GI NG HISEX BROWN
LÚC 21 - 29 TU N TU I NUÔI TRÊN CHU NG KÍN
I BÀ R A – V NG TÀU

Giáo viên h ng d n:
PGS.TS. Nguy n Nh t Xuân Dung
ThS. Lê Thanh Ph ng

n Th , 2011

Sinh viên th c hi n:
Lâm Th Ng c Ngân
MSSV: 3077088
p: CN – TY K33


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Tên

tài:

NH H
NG B SUNG B T T I, D U MÀNG
O LÊN N NG SU T, CH T L
NG TR NG
A GÀ
TH
NG PH M GI NG HISEX BROWN
LÚC 21 - 29 TU N TU I NUÔI TRÊN CHU NG KÍN
I BÀ R A – V NG TÀU

n Th , ngày…tháng…n m 2011
GIÁO VIÊN H
NG D N

NGUY N NH T XUÂN DUNG

LÊ THANH PH

C n Th , ngày…tháng…n m 2011
DUY T B MÔN

……………………….

NG

n Th , ngày…tháng…n m 2011
DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

………………………………………

NG D NG


I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình
bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai công b trong b t c công trình
nghiên c u hay báo cáo nào tr c ây.
Tác gi lu n v n

Lâm Th Ng c Ngân

i


IC MT
Con xin t lòng bi t n n cha m , ng
dành tr n tình c m, ni m tin cho con.

i ã sinh thành, d

ng d c con khôn l n và ã

Em xin chân thành c m n quý th y cô tr ng
i h c C n Th ã h t lòng truy n t
nh ng ki n th c quý báo, kinh nghi m th c ti n trong su t quá trình h c t p t i tr ng
em b c vào i.
Xin chân thành c m n cô Nguy n Nh t Xuân Dung ã h t lòng d y b o, h
trong quá trình h c c ng nh là hoàn thành tài này.

Xin c m n cô Nguy n Th H ng Nhân luôn t n tình giúp
th c m c c a em trong vi c h c.

,

ng d n em

ng viên, gi i quy t m i

Xin chân thành c m n cô Tr n Th
p ã h ng d n em trong quá trình thí nghi m t i
phòng thí nghi m dinh d ng gia súc, B môn Ch n nuôi.
Xin chân thành c m n Th c S Lê Thanh Ph ng và KS. Tr n v n t ã t n tình h ng
n, t o
u ki n thu n l i cho em hoàn thành thí nghi m. Cám n các chú, anh, ch
tr i gà Nguy n Th Xuân Trung
p 4, xã H c D ch, huy n Tân Thành, t nh Bà R a –
ng Tàu ã giúp
em trong quá trình ti n hành thí nghi m.
Chân thành c m n các b n trong l p Ch n Nuôi – Thú Y K33 ã cùng tôi chia s bu n
vui, khó kh n trong su t quá trình h c t i tr ng.
Cu i cùng, tôi xin chúc m i ng

i nhi u s c kh e và thành

t.

Chân thành c m n!
n Th , ngày tháng

n m 2011

Sinh viên th c hi n

Lâm Th Ng c Ngân

ii


CL C
Trang
CH

NG 1:

CH

NG 2: C S LÝ LU N........................................................................................ 2

2.1 S L

TV N

................................................................................... ....... 1

C V GI NG GÀ HISEX BROWN ............................................................ 2

2.2 CH T CH NG OXY HÓA......................................................................................... 2
2.2.1 các ch tiêu l a ch n ch t ch ng oxy hóa ................................................................. 2
2.2.2 Ch c n ng và m c

s d ng ch t ch ng oxy hóa trong th c n ......................... 3

2.2.3 Các ch t ch ng oxy hóa t nhiên ..............................................................................3
2.2.3.1 Vitamin C................................................................................................................. 3
2.2.3.2 Beta - carotene ....................................................................................................... 3
2.2.3.3 Vitamin E ................................................................................................................. 3
2.2.3.4 T i

.......................................................................................................................4

2.2.3.5 D u màng g o ......................................................................................................... 4
2.3 VAI TRÒ CÁC CH T DINH D
2.3.1 Vai trò c a n ng l

NG TRONG TH C N GIA C M ............... 6

ng .............................................................................................. 6

2.3.1.1 T m quan tr ng c a n ng l

ng............................................................................ 6

2.3.1.2 Vai trò cung c p n ng l

ng c a ch t b t

ng ................................................ 6

2.3.1.3 Vai trò cung c p n ng l

ng c a ch t béo .......................................................... 7

2.3.2 Vai trò c a ch t béo ................................................................................................... 7
2.3.2.1 Vai trò dinh d

ng.................................................................................................. 7

2.3.2.2 Nh ng h n ch c a ch t béo khi b oxy hóa ......................................................... 9
2.3.2.3 Các ph

ng pháp ng n ch n s oxy hóa ch t béo............................................... 9

2.3.2.4 Nh ng bi n pháp

t ng s h p thu ch t béo....................................................10

2.3.3 Vai trò c a protein trong th c n gia c m ............................................................10
2.3.3.1 Vai trò dinh d

ng................................................................................................10

2.3.3.2 Nhu c u protein và acid amin ..............................................................................12
2.3.4 Vai trò c a ch t khoáng.........................................................................................12
2.3.5 Vai trò c a vitamin ................................................................................................13
2.3.6 Vai trò c a n

c.....................................................................................................13
iii

2.4 NHU C U DINH D
2.4.1 Nhu c u n ng l

NG C A GÀ MÁI

.......................................................15

ng.................................................................................................15

2.4.1.1 Nhu c u duy trì......................................................................................................15
2.4.1.2 Nhu c u sinh tr

ng ......................................................................................................... 15

2.4.1.3 Nhu c u s n xu t tr ng.........................................................................................16
2.4.2 Nhu c u protein...................................................................................................... 16
2.4.2.1 Nhu c u sinh tr
2.4.2.2 Nhu c u

ng .............................................................................................17

tr ng .............................................................................................................. 17

2.4.3 Nhu c u vitamin và mu i khoáng ...........................................................................18
2.5 QUY TRÌNH CH N NUÔI GÀ
2.5.1 Ch n l c gà

TR NG TH

NG PH M..........................19

........................................................................................................19

2.5.2 Th c n và nuôi d
2.5.3 Quy lu t c a s

ng gà sinh s n ......................................................................20
tr ng.......................................................................................21

2.5.4 Quy trình phòng b nh ............................................................................................22
2.6 CÁC CH TIÊU V N NG SU T, CH T L

NG TR NG ..............................19

2.6.1 S n l

ng tr ng........................................................................................................22

2.6.2 Kh i l

ng tr ng......................................................................................................22

2.6.3 Ch t l

ng tr ng ....................................................................................................23

3.6.4 Thành ph n tr ng gia c m.....................................................................................24
2.6.5 Thành ph n hóa h c c a lòng
2.6.6 M t s y u t làm nh h

CH
3.1 PH

NG 3: PH

n n ng su t ch t l

NG TI N VÀ PH

ng qu tr ng ......................25

NG PHÁP THÍ NGHI M..........................26

NG TI N THÍ NGHI M ................................................................................26

3.1.1 Th i gian và
3.1.2

ng

..........................................................................24

a

m th c hi n..............................................................................26

ng v t thí nghi m.................................................................................................26

3.1.3 Chu ng tr i thí nghi m ............................................................................................27
3.1.4 Th c n thí nghi m ..................................................................................................27

3.1.5 D ng c thí nghi m..................................................................................................28
3.2 PH

NG PHÁP THÍ NGHI M ...............................................................................28

3.2.1 B trí thí nghi m ......................................................................................................28
3.2.2 Quy trình ch m sóc nuôi d

ng..............................................................................28

3.2.3 Ti n hành thí nghi m ...............................................................................................29
iv


3.2.4 Ph

ng pháp l y m u ..............................................................................................29

3.2.5 Quy trình phòng b nh

tr i ....................................................................................30

3.2.6 Các ch tiêu theo dõi ................................................................................................32
3.2.6.1 Ch tiêu n ng su t tr ng.......................................................................................32
3.2.6.2 Ch tiêu v ch t l

ng tr ng ................................................................................32

3.2.6.3 Phân tích hóa h c ................................................................................................32
3.2.7 Hi u qu kinh t .......................................................................................................33

3.2.8 X lý s li u .............................................................................................................33
CH

NG 4: K T QU VÀ TH O LU N ..................................................................34

4.1 NH N XÉT CHUNG V
4.2 NH H

ÀN GÀ TRONG TH I GIAN THÍ NGHI M..........34

NG C A KH U PH N THÍ NGHI M LÊN T L

VÀ TIÊU

N TH C N ................................................................................................................34
4.3 HI U QU KINH T C A CÁC KH U PH N B SUNG B T T I VÀ
U MÀNG G O ...........................................................................................................39
CH

NG5: K T LU N VÀ

NGH ........................................................................41

5.1 K T LU N .................................................................................................................41
5.1

NGH .....................................................................................................................41

Tài li u tham kh o .............................................................................................................42

v


DANH M C HÌNH
Hình 2.1: Gà

tr ng th

Trang
ng ph m Hisex Brown ...................................................... 2

Hình 3.1: Tr i gà thí nghi m........................................................................................ 26
Hình 3.2: Các dãy chu ng nuôi ................................................................................... 26
Hình 3.3: H th ng làm mát và qu t thông gió .......................................................... 27
Hình 4.1: nh h

ng c a các nghi m th c thí nghi m lên t l

và tiêu t n th c

n................................................................................................................... 27
Hình 4.2: Bi u

so sánh tr ng l

ng tr ng và

n v Haugh qua các nghi m

th c ................................................................................................................ 36

Hình 4.3: Bi u

so sánh ch s hình dáng và màu long

c a tr ng qua các

nghi m th c................................................................................................... 37
Hình 4.4: Bi u

so sánh t l lòng tr ng, t l lòng

, t l v qua các nghi m

th c ............................................................................................................... 38

vi


DANH SÁCH B NG
Trang
ng 2.1: Thành ph n c a d u màng g o thô............................................................... 5
ng 2.2: kh n ng tiêu hóa c a ch t béo và n ng l
ng 2.3: Nguyên li u có ch a ch t béo và hàm l
ng 2.4: Ch tiêu v sinh n
ng 2.5: M c n ng l

ng c a m t vài lo i ch t béo . 8
ng các acid béo......................... 9

c u ng c a gà ............................................................. 14

ng trong kh u ph n theo t l

ng 2.6: Tiêu chu n dinh d

......................................... 16

ng trong th c n cho gà

(19 – 72 tu n tu i)....... 19

ng 2.7: Nh ng

c

m bên ngoài c a gà mái h u b t t và x u ......................... 20

ng 2.8: Nh ng

c

m bên ngoài c a gà mái

ng 2.9:

nh m c th c n cho gà mái
tr ng trong

u ki n nhi t

t t và

theo tr ng l

kém ......................... 20

ng c th và n ng su t

i. ................................................................. 21

ng 2.10: L ch tiêm phòng vaccine cho gà

.......................................................... 22

ng 3.1: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a th c n c s .................. 28

ng 3.2: B trí thí nghi m ......................................................................................... 28
ng 3.3: Quy trình phòng b nh cho àn gà t 1 – 104 ngày tu i............................ 30
ng 3.4: Ch

ng trình thu c và vaccine cho gà

ng 4.1: nh h

Hisex Brown .......................... 31

ng c a các kh u ph n thí nghi m lên t l

và tiêu t n th c

n ................................................................................................................ 34
ng 4.2: nh h

ng c a các kh u ph n thí nghi m lên ch t l

ng tr ng ............. 35

ng 4.3: Hi u qu kinh t c a các kh u ph n th c n thí nghi m .......................... 39

vii


DANH SÁCH CH
Ca

Canxi

CP, %

Prôtêin thô

CSLT

Ch s lòng tr ng

CSL

Ch s lòng

DCP

Dicalciumphosphate

DM

VI T T T

c

t ch t khô

KPCS

Kh u ph n c s (nghi m th c

BT2

Nghi m th c b t t i 2%

GMG2

Nghi m th c d u màng g o 2%

BTDMG2

Nghi m th c (b t t i – d u màng g o)2%

EE

Béo thô

ME

ng l

ng trao

NDF

trung tính

NFE

Chi t ch t không

NT

Nghi m th c

P

Phosphor

TTTA

Tiêu t n th c n

i

m

viii

i ch ng)


TÓM L

C

Thí nghi m
nh h ng b sung b t t i và d u màng g o lên n ng su t và ch t l ng
tr ng gà th ng ph m gi ng Hisex Brown lúc 21 - 29 tu n tu i nuôi trên chu ng kín
Bà R a V ng Tàu
c b trí theo th th c hoàn toàn ng u nhiên v i b n nghi m th c
và m i hai l n l p l i:
Nghi m th c 1: kh u ph n c s .
Nghi m th c 2: kh u ph n c s b sung 2% b t t i.
Nghi m th c 3: kh u ph n c s b sung 2% d u màng g o.
Nghi m th c 4: kh u ph n c s b sung 2% b t t i và 2% d u màng g o.
Các ch tiêu theo dõi bao g m: t l
, tiêu t n th c n, tr ng l ng tr ng, dày v , ch
Haugh, màu lòng , ch s hình dáng, ch s lòng tr ng, ch s lòng , t l các ph n
a tr ng và hi u qu kinh t .
Sau th i gian nuôi thí nghi m chúng tôi thu

c m t s k t qu nh sau:

l
gi a các nghi m th c không có s khác bi t mang ý ngh a th ng kê (P > 0,05).
Trong ó, DMG2 cho t l
cao nh t (93,09%), k
n là BT2, KPCS, BTDMG2 l n l t
là (91,56%),(91,55%), (91,34%).
TTTA/ gà/ ngày gi a các nghi m th c có s khác nhau và s khác bi t này có ý ngh a
th ng kê (P = 0,03). DMG2 có TTTA/ gà/ ngày th p nh t (106,4 g/ gà/ ngày) và cao nh t
là BT2 (118,5g/ gà/ ngày).
TTTA/tr ng c a các nghi m th c có s chênh l ch, tuy nhiên s chênh l ch này không có
ý ngh a th ng kê (P = 0,27).
Tr ng l ng tr ng gi a các nghi m th c khác bi t r t có ý ngh a (P < 0,01), cao nh t
nghi m th c BTDMG2 (61,29 g) và th p nh t nghi m th c BT2 (58,66g).
Màu lòng
gi a các nghi m th c có s khác bi t r t có ý ngh a th ng kê (P < 0,01).
Cao nh t là BTDMG2 (10.59) và th p nh t là BT2 ( 9.91).
Ch s hình dáng cao nh t là BT2 (80,87) và th p nh t là BTDMG2 (78,64). S khác bi t
này r t có ý ngh a th ng kê (p < 0,01).
n v Haugh, t l lòng tr ng, ch s lòng tr ng c, ch s lòng , dày v không có
khác bi t. Riêng t l lòng và t l v thì có s khác bi t (P < 0,01).
Hi u qu kinh t cao nh t
th c BT2 (1.093.960 ng).

nghi m th c DMG2 (1.542.361

ix

ng) và th p nh t

nghiêm

CH

NG 1:

TV N

Ch n nuôi óng m t vai trò r t quan tr ng trong n n kinh t nông nghi p c a n c
ta. Trong ó, ch n nuôi gà ã tr thành m t ngành công nghi p, ch n nuôi v i quy
mô l n. Th t gà là lo i th c ph m có giá tr dinh d ng cao, nhi u m, th t gà th m
ngon và d ch bi n nên so v i các lo i th t khác (trâu, bò, l n) th t gà
c a
chu ng h n. Tr ng gà là lo i th c ph m r t có gí tr ,
c nhi u ng i tiêu dùng a
thích. Tr ng t i có tác d ng b i b s c kh e con ng i (Tr nh Quang Kh i, 2003).
Chính vì v y mà hi n nay ngành ch n nuôi gà l y tr ng r t
c quan tâm phát
tri n. Tuy nhiên, trong tr ng có ch a m t l ng l n cholesterol và n u nh m t ch
n u ng có nhi u cholesterol c h i s có nh ng nh h ng tr c ti p n hàm
ng cholesterol trong máu.
Do ó,
m b o quy trình s n xu t ra các s n ph m s ch, c ng nh kích thích,
thúc y thêm s phát tri n và áp ng nhu c u c a ng i tiêu dùng ngày càng cao
chúng ta c n nghiên c u s d ng các ch t b sung nh t i, ngh , g ng, trà xanh, m
cá tra, d u màng g o…b sung vào kh u ph n n c a gà nh m nâng cao n ng su t
và ch t l ng trong s n ph m.
i là m t lo i th c ph m ch c n ng có gía tr hàng u trong vi c ch ng oxy hoá,
o v màng t bào, gi m cholesterol, gi m huy t áp d phòng ch ng các lo i b nh
tim m ch. T i có 3 ho t ch t chính là allicin, liallyl sulfide và ajoene. Trong ó

Allicin là ch t kháng sinh t nhiên m nh nh t và quan tr ng nh t c a t i
(www.ykhoanet.com).
u màng g o
c chi t xu t t l p v cám c a h t g o, là n i l u gi nhi u nh t
các lo i vitamin và d ng ch t. Các nhà khoa h c trên th gi i ã tìm th y m t lo i
ng ch t quan tr ng và r t có l i cho s c kh e ch có trong m m h t gao và m t
vài lo i ng c c khác (ngô, lúa m ch), ó chính là Gamma oryzanol. Gamma
oryzanol là m t ch t ch ng ôxy hóa t nhiên m nh g p 4 l n vitamin E, vì v y nó
có kh n ng ng n ng a hi u qu quá trình lão hóa. Gamma oryzanol còn có các tác
ng phòng ng a các b nh ung th , tim m ch và giúp gi m áng k l ng
cholesterol x u v n là tác nhân gây ra r t nhi u nh ng ch ng b nh nguy hi m v
tim m ch, huy t áp (www.my. opera.com).
nh ng l i ích c a t i và d u màng g o nói trên chúng tôi ti n hành nghiên c u
tài:
nh h ng b sung b t t i và d u màng g o lên n ng su t và ch t
ng tr ng gà
th ng ph m gi ng Hisex Brown lúc 21 - 29 tu n tu i nuôi
trên chu ng kín Bà R a – V ng Tàu” v i m c tiêu: ánh giá nh h ng c a
vi c b sung b t t i và d u màng g o n t l
, ch t l ng tr ng và hi u qu kinh
c a nó.

1


CH
2.1 S

L

NG 2: C

S

LÝ LU N

C V GI NG GÀ HISEX BROWN

Hisex Brown là gi ng gà có ngu n g c t Hà Lan, gà chuyên
tr ng th ng
ph m. Nó thích nghi v i
u ki n khí h u mi n nam. Gà
tr ng màu nâu, t l
nuôi s ng n 17 tu n tu i là 96 – 98%, trung bình m t mái 250 tr ng/n m. Tiêu
n th c n 1,5 – 1,6 kg/10 qu , kh i l ng tr ng t 55 – 65 g/qu (Lê H ng M n,
1999).

Hình 2.1: Gà

tr ng th

ng ph m Hisex Brown

2.2 CH T CH NG OXY HÓA
Ch t oxy hóa có th gây ra s phá h y kim lo i, t ng t ch t oxy hóa có trong th c
n có th làm cho ch t béo b ôi hóa, phá v c u trúc các vitamin A, D, E, các s t
ch t (carotenoids), acid amin và h u qu làm gi m giá tr sinh h c c a th c n. N u
phá h y n y không
c ki m tra thì gia súc s tiêu th th c n ít và gây ra xáo
tr n quá trình trao i ch t c ng nh thi u các d ng ch t khác. Do ó, vi c s

ng các ch t ch ng oxy hóa là c n thi t, c bi t là i v i kh u ph n ch a l ng
cao ch t béo ng v t hay th c v t (Rumsay, 1978).
2.2.1 Các ch tiêu l a ch n ch t ch ng oxy hóa
Theo Rumsay (1978) ch t ch ng oxy hóa ã
c a vào s d ng trong th c n
tr nên ngày càng ph bi n, hàng tr m h p ch t hóa h c ã
c th nghi m, ch có
t s là có ch t l ng m b o thích h p trong vi c ng n ng a ch t oxy hóa trong
th c n, trong th c n v béo, trong ru t và trong th t c a ng v t.
c công
nh n là m t ch t ch ng oxy hóa c n ph i áp ng các tiêu chí sau:
Ph i có hi u qu trong vi c b o qu n các ch t béo
o ch t l ng th c n tr c ch t oxy hóa.
Ph i không có

c tính

i v i ng

i và

ng v t.

2

ng th c v t, vitamin và

m

Ph i có hi u qu
Ph i có giá th p

n ng

th p.

m b o hi u qu kinh t .

2.2.2 Ch c n ng và m c

s d ng ch t ch ng oxy hóa trong th c n

Phòng ng a thi u d ng ch t: s thi u vitamin A và E d ng nh
thông qua vi c d tr vitamin A trong gan t ng lên khi t ng c
ethoxyquin trong kh u ph n.

c c i thi n
ng m c

Ng n ng a ch t béo b oxy hóa: các acid béo ch a b o hòa b m t hydrogen nên
hình thành g c t do c nh bên c a g c không b o hòa. N u các v t li u th c n có
ph n ng này x y ra mà không ch a vitamin E hay vài ch t ch ng oxy hóa có hi u
qu thì các g c t do s nhanh chóng chuy n i thành các acid béo có g c proxye
và cu i cùng tr thành các acid béo hydroperoxye. Các antioxydant có th khóa các
peroxyation b ng cách cung c p 1 hydrogentrong g c t do u tiên, vì th s
chuy n i acid béo tr l i d ng ban u c a nó. N u các hydroperoxyes cho phép
hình thành, chúng ti p t c phân gi i b ng cách b gãy thành m t vài d ng c a
aldehydes và th ketones.
Ng n ng a s m t vitamin A và E và các s c ch t

c d tr trong th c n: ch t
ch ng oxy hóa làm n nh, gi m thi u s m t hay gi m ch t l ng các n ch t có
t trong th c n trong quá trình ph i tr n hay d tr (Rumsay, 1978).
2.2.3 Các ch t ch ng oxy hóa t nhiên
2.2.3.1 Vitamin C
ây là ch t ch ng oxy hóa c n b n trong huy t t ng, nó tiêu hóa g c t do và
ng n không cho g c này xâm nh p vào các phân t cholesterol x u LDH. Nó t ng
ng s b n b c a mao m ch, ng n không cho g c t do xâm nh p qua màng t
bào, y m nh mau lành v t th ng, kích thích s n xu t kích thích t , kháng th ,
acetylcholyle, ng n ch n tác d ng có h i c a oxygen. Vitamin C có nhi u trong trái
cam, chanh, quít, dâu, cà chua, lá rau xanh, t xanh, d a. Theo Pauling (1979), s
ng vitamin c li u 1000 mg/ngày có th ng n ng a
c 45% b nh c m cúm.
Vitamin C r t c n thi t cho c th nh m t ng s c
kháng và ch ng l i các hi n
ng choáng ho c ng
c b i các hóa ch t c ng nh các c t c a vi trùng ( u
u Mãnh et al., 1999).
2.2.3.2 Beta - carotene
Beta - carotene thu c h carotenoid. Nó là ti n sinh t c a vitamin A tìm th y trong
th c v t. Ngoài vi c là 1 lo i ti n sinh t , beta - carotene ho t ng nh m t ch t
ch ng oxi hoá.
u này có ngh a là nó s h tr c th tránh nh ng ch t gây h i
góp ph n gây nên b nh tim m ch. Carotenoids óng vai trò chính trong vi c t o nên
màu vàng, cam và
m th c v t, vì th beta – carotene có nhi u trong rau và
qu màu
nh : m , d a , cà r t, bí …(www.milex.com.vn/Beta-carotene).
2.2.3.3 Vitamin E
Vitamin E là m t Vitamin tan trong d u (ngh a là a thích ch t béo h n n c) và có

8 d ng khác nhau. Nó là m t sinh ch t ch ng oxy hóa sinh h c, có tác d ng ng n
ng a có hi u qu b nh gà iên. Ngoài ra, Vitamin C còn tham d t ng h p acid
ascorbic, ubiquinone, trao i acid nhân và tham d trong ph n ng phosphoryl –
3


hóa. Vitamin E có nhi u trong c t
1999).

i, c non, h t ng c c (

u H u Mãnh et al.,

2.2.3.4 T i
i là m t lo i th c v t thu c h hành, sinh tr ng t t trong môi tr ng nóng và
m. Nó là m t ch t ch ng oxy hóa t nhiên, có c tính sát khu n, ch ng n m.
Ngoài ra, t i còn là thu c ch a b nh ti u
ng, phòng ng a tr ng thái ung th ,
nh x c ng ng m ch, huy t áp cao. T i
u hòa h sinh v t
ng ru t, là
thu c tr giun c bi t là giun kim, là ch t kích thích c th và
u hòa các ch c
ng ch
y u nh
các r i lo n
gan và các tuy n n i
ti t…(www.wikipedia.org/wiki/garlic).
Các ch t chính trong t i là tinh d u (0,1 – 0,36%); các sulphur và polysulfur de
vinyle; các vitamin A, B1, B2 và C; các ch t kháng khu n, trong ó có allycin,

allycetoin I và II, men allynin và acid nicotinic. Ba ho t ch t chính là allicin, liallyl
sulfide và ajoene (www.wikipedia.org/wiki/garlic). Allicin là ho t ch t m nh nh t
và quan tr ng nh t c a t i. Allicin không hi n di n trong t i, tuy nhiên khi
cc t
ng ho c p d p và d i s xúc tác c a phân hoá t anilaza, ch t aliin có s n
trong t i bi n thành allicin. Do ó, càng c t nh ho c càng p nát, ho t tính càng
cao. Ngoài ra, Allicin còn d b bi n ch t sau khi
c s n xu t ra, càng lâu càng
t b t ho t tính. Allicin là m t ch t kháng sinh t nhiên r t m nh, m nh h n c
penicillin. N c t i pha loãng 125.000 l n v n có d u hi u c ch nhi u lo i vi
trùng gram âm và gram d ng nh saphylococcus, streptococcus, samonella,
mycobacterium tuberculosis (www.ykhoanet.com/yhoccotruyen).
Liallyl sulfide không m nh b ng allicin. Tuy nhiên, sulfide không h ho i nhanh
nh allicin và v n gi
c ho t tính i v i nhi t. Gi ng nh allicin, càng giã nh
càng sinh ra nhi u sulfide, n u s d ng nguyên c t i s không có hi u l c. M t
ho t ch t khác ít
c nh c n là ajoene. Ajoene c ng có tác d ng làm gi m
dính c a máu. Ngoài ra, t i còn có hàm l ng khoàng ch t selenium, m t ch t
ch ng oxy hoá m nh làm t ng kh n ng b o v màng t bào, phòng ch ng ung th
và b nh tim m ch c a t i (www.ykhoanet.com/yhoccotruyen).
2.2.3.5 D u màng g o
u màng g o
c chi t xu t t l p v cám c a h t g o, là n i l u gi nhi u nh t
các lo i vitamin, khoáng ch t và ch t béo.
u màng g o thô có th
c tinh luy n thông qua ph ng pháp hóa h c ho c
ng pháp v t lý. D u màng g o là m t lo i d u r t b n d i các ch
nhi t
n b t k lo i d u th c v t nào khác do nó có s cân b ng gi a các thành ph n

acid linoleic và oleic, r t ít acid linolenic, và l ng l n các ch t ch ng oxy hóa t
nhiên (tocopherols và tocotrienols).
ph

4


ng 2.1: Thành ph n c a d u màng g o thô

Acid béo

l ,%

Ch t béo trung tính

85

Glycolipids

6

phospholipids

4

Sterols

1,8

4 – Methyl Sterols

0,4

Tryterpence alcohols

1,2

Các h p ch t phân c c ít

0,8

• Squalene

0,12

• Tocopherols

0,04

• Tocotrienols

0,07

u màng g o thô th ng ph m c chi t xu t b ng dung môi n - hexane thông
th ng ch a 3 - 4% ch t sáp và kho ng 4,2% ch t béo không xà phòng hóa. Trong
các ch t không xà phòng hóa có sterol ( -sitosterol, campesterol và stigmasterol):
43%; triterpene alcohol (24-methylene cycloartanol, cycloartanol và cycloartenol):
28%; 4-methyl sterol: 10%; và m t s h p ch t phân c c kém khác (squalene,
tocopherol, and tocotrienol): 19%. Hàm l ng các ch t không xà phòng hóa trong
u cám g o thô cao h n t t c các lo i d u th c v t khác.

Các ch t sterol có ngu n g c th c v t t lâu
c bi t n nh tác nhân làm gi m
h p thu cholesterol do nó c nh tranh v i cholesterol trong vi c t o micell v n
chuy n qua thành ru t. H u h t các sterol th c v t u h p th kém. 3 gam sitosterol m i ngày trong ch
dinh d ng s làm gi m s h p thu cholesterol lên
n 50%.
Tocopherol và tocotrienol trong d u màng g o không nhi u h n trong các lo i d u
th c v t khác. Tuy nhiên, tác d ng ch ng oxi hóa tuy t v i d u màng g o
c
bi t n không ch do tocopherol hay tocotrienol mà còn do các ester c a axít
ferulic. Axit ferulic
c ester hóa v i triterpene alcohols, sterols và methanol. H n
p các ester c a axít ferulic v i sterols và các triterpene alcohol, ch y u là sitosterol, campesterol, cycloartenol và 24-methylene cycloartanol
c g i là
oryzanol (hay gamma oryzanol).
Gamma oryzanol là m t ch t ch ng oxy hóa t nhiên m nh g p 4 l n vitamin E, vì
y nó có kh n ng ng n ng a hi u qu quá trình lão hóa. Nhi u nghiên c u khoa
c còn cho th y Gamma oryzanol còn có các tác d ng phòng ng a các b nh ung
th , tim m ch và giúp gi m áng k l ng cholesterol x u v n là tác nhân gây ra r t
nhi u nh ng ch ng b nh nguy hi m v tim m ch, huy t áp (www.my.opera.com).
Oryzanol
c xác nh n có tác d ng nh kích thích t nh h ng lên h th ng th n
kinh t ch . Nó
c ch ng minh là có tác d ng kích thích sinh tr ng, kéo dài chu
trình sinh s n trên ng v t, và làm gia t ng s phát tri n h th ng mao qu n trên
bi u bì da. Oryzanol có kho ng 2% trong d u cám g o thô, và kho ng 1,7% trong

5

u sau khi tách keo. L ng oryzanol này ch y u t p trung trong ch t keo và h n
p xà phòng tách ra trong quá trình tinh luy n (www.my.opera.com).
2.3 VAI TRÒ CÁC CH T DINH D
2.3.1 vai trò c a n ng l

NG TRONG TH C N GIA C M

ng

2.3.1.1 T m quan tr ng c a n ng l

ng

ng l ng c n thi t cho các ho t ng s ng c a c th nh tiêu hóa, tu n hoàn, hô
p, sinh s n, bài ti t và trao i ch t.
ng l ng là m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng
ánh giá giá tr dinh d ng
a th c n. N ng l ng to nhi t tu thu c vào môi tr ng nuôi d ng, thành ph n
dinh d ng c a kh u ph n và tr ng thái, ch c n ng sinh lý c a c th (V Duy
Gi ng et al., 1997).
Theo Hi p h i ch n nuôi gia c m Vi t Nam (2007), thì ngu n cung c p n ng l
cho c th gia c m ch y u là tinh b t, m , protein trong th c n.
1 gam tinh b t cho 4,1 kcal n ng l

ng t ng s .

1 gam protein thô cho 5,65 kcal n ng l
1 gam m cho 9,3 kcal n ng l

ng

ng t ng s .

ng t ng s .

Khi nhi t
môi tr ng t ng cao, gà có ph n ng t nhiên
ch ng l i là
u ti t
thân nhi t b ng cách t ng t n s hô h p, n ít, u ng nhi u n c...Khi y vi c t ng
ng l ng và protein trong kh u ph n là r t c n thi t
bù p hao t n nói trên
0
nh ng khi ti p t c t ng quá 27 C c th gà s b r i lo n. N u nhi t
ti p t c t ng
a thì c th không còn kh n ng
u ti t thân nhi t n a, lúc này c th không b
t n ng l ng nh tr ng h p trên. Vì v y không nên t ng n ng l ng trong th c
n mà còn ph i gi m xu ng m t cách h p lý (D ng Thanh Liêm, 2003).
Ngoài ra, hàm l ng n ng l ng c a th c n gia t ng thì gà mái s n ít i. Quy lu t
là s tiêu t n th c n s gi m 4% cho m i 50 kcal gia t ng. N u ch d a trên s gia
ng tr ng l ng c a gà mái không th bi t
cm c
th c n. B i l m t ph n
t l n n ng l ng tiêu th
c dùng vào vi c t ng c ng s n sinh nhi t (D ng
Thanh Liêm, 2003).
Gia c m có kh n ng tiêu hóa ch t b t
ng r t t t so v i heo con. Lúc m i n ra
gà con có th n t m và trong

ng tiêu hóa ã b t u có men amylase tiêu hóa
tinh b t. M t khác, gia c m có m có th nghi n nát th c n h t tiêu hóa tinh b t
vì th b p xay m nh gia c m tiêu hóa t t h n heo. Tuy nhiên giai
n nh i béo t
tiêu hóa tinh b t có kém h n vì l ng th c n tiêu th quá nhi u (D ng Thanh
Liêm, 2003).
2.3.1.2 Vai trò cung c p n ng l

ng c a ch t b t

ng

Theo D ng Thanh Liêm (2003), ch t b t
ng chi m trên 50% trong th c n gia
m. ây là nguyên li u ban u chuy n hóa ra ch t béo, cung c p khung carbon
t o ra các acid amin không thi t y u và nhi u ch t khác trong c th . Ngoài ra,
gia c m có kh n ng tiêu hóa ch t b t
ng r t t t. Lúc m i n ra gà con có th n
m và trong
ng tiêu hóa ã b t u có men amylase
tiêu hóa tinh b t. M t
khác, gia c m có m có th nghi n nát th c n h t
tiêu hóa tinh b t vì th b p
6


xay m nh gia c m tiêu hóa t t h n heo. Tuy nhiên giai
hóa tinh b t có kém h n vì l ng th c n tiêu th quá nhi u.

n nh i béo t l tiêu

Các lo i
ng khác nhau có kh n ng tiêu hóa và h p thu khác nhau, các lo i
ng nh : fructose, glucose, maltose, saccharose gia c m tiêu hóa r t t t, nh ng
tiêu hóa
ng lactose kém vì trong h tiêu hóa c a gia c m không có men lactase.
Khi s d ng c b t ho c m t
ng
nuôi gia c m thì c n l u ý cung c p y
vitamin nhóm B, c bi t là B1 vì chúng tham gia h th ng men
chuy n hóa tinh
t. N u thi u vitamin nhóm B thì s làm gi m r t áng k kh n ng l i d ng tinh
t c a gia c m (D ng Thanh Liêm, 1996).
2.3.1.3 Vai trò cung c p n ng l

ng c a ch t béo

Theo Hi p h i ch n nuôi gia c m Vi t Nam (2002), 1 g m cho 9,3 kcal n ng l ng
ng s . Vì n ng l ng cao nên khi b sung thêm vào th c n gà th t s nâng cao
kh n ng sinh tr ng c a gia c m áng k n i gi ng gà có t c
sinh tr ng l n.
u kh u ph n có nhi u ch t m th ng khó nâng cao
c giá tr n ng l ng.
u ta thêm ch t béo vào s cân i t t h n.
ng l ng t a nhi t khi chuy n hóa ch t béo ít h n chuy n hóa ch t m và ch t
t
ng nên trong mùa hè gi i quy t n ng l ng b ng ch t béo cho gà t t h n
ch t b t
ng và protein. Ngoài ra, acid linoleic dùng b sung n ng l ng cho gà
nh ng không sinh thêm nhi u nhi t, trong tr ng h p gà b stress do nóng, n

không h t kh u ph n, không h p thu
n ng l ng c n thi t ta có th b sung cho
gà nh m duy trì n ng su t và kích c tr ng (Võ Bá Th , 1996).
Theo D ng Thanh Liêm (2003) thì ch t béo là ngu n cung c p n ng l ng cao cho
gia c m. N ng l ng t cháy trong c th c a ch t béo cao g p 2 – 2,5 l n so v i
t
ng và ch t protein. Xu h ng trong dinh d ng ng i trên th gi i, ng i ta
d ng d u th c v t, nên m
ng v t ngày càng ít
c s d ng. S l ng m d
này
c dùng
làm giàu n ng l ng trong th c n gia c m v n có nhu c u n ng
ng cao h n các lo i thú khác.
ng l ng t a nhi t khi chuy n hóa ch t béo ít h n chuy n hóa ch t m và ch t
t
ng nên trong mùa hè gi i quy t n ng l ng b ng ch t béo cho gà t t h n
ch t b t
ng và protein giúp cho gà ch ng l i stress nhi t t t h n (D ng Thanh
Liêm et al., 2002).
2.3.1 Vai trò c a ch t béo
2.3.2.1 Vai trò dinh d

ng

Ch t béo c n thi t cho s s ng c a ng v t và th c v t trong nhi u m t. Chúng
th ng
c bi t n nh n ng l ng t th c n. Trong th c n h n h p cho gà,
thành ph n ch t béo không nhi u nh ng không th thi u. H u h t các lipid th c v t
u có ch a acid béo bão hoà và acid béo ch a bão hoà. Trong ó các acid béo ch a

bão hoà nh acid linoleic, acid lenolenic và acid arachinoic, ây là nh ng acid béo
thi t y u cho c th gà (Võ Bá Th , 1996).
Lipid c n thi t cho s hình thành tr ng. Trong lòng
tr ng gà có ch a 31% lipid
trung tính, 9% photphatid và 1,7% cholesterol (Melekhin và Gri in, 1977).
Ch t béo là dung môi

hòa tan các vitamin và s c t tan trong béo giúp cho c th
7


p thu thu n ti n. N u thi u béo thì s h p thu carotene, vitamin A, D, E, K s
gi m.
c bi t gia c m ch t béo xúc ti n h p thu và tích l y s c t vàng
t o
màu lòng
và da gà thích h p v i th hi u c a ng i tiêu dùng. Ch t béo còn có
tác d ng bôi tr n (lubriean) khi gia c m nu t th c n. N u ta thay th b t b p, cám
o b i b t c mì có r t ít ch t béo thì gà n r t khó nu t, t ó nó n ít th c n.
Ng c l i n u phun ch t béo vào t 4 – 5% trong th c n thì th c n êm d u l i, ít
bay b i, gà s n nhi u lên (D ng Thanh Liêm, 2003).
Ch t béo còn ch a acid linoleic r t c n thi t cho s sinh tr ng và m c lông c a gia
m, n u thi u chúng thì gà s còi c c, tr i lông, l da, gan b tích m . Kh n ng
ch ng b nh
ng tiêu hóa gi m. S c
tr ng c a gia c m s gi m, ch t l ng
tr ng kém, nh h ng x u n t l p n . T acid linoleic c th có th chuy n hóa
thành acid arachidonic v i s có m t c a vitamin B6, t acid linolenic thì không
(D ng Thanh Liêm, 2003).
ng 2.2: Kh n ng tiêu hóa c a ch t béo và n ng l

Các lo i ch t béo
u

Kh n ng tiêu hóa (%)

ng c a m t vài lo i ch t béo

ME (MJ/kg)

ME (kcal/kg)

u nành

95

38,36

9,168

um mb p

92

30,87

7,378

heo

89

36,76

8,785

bò

73

30,16

7,208

90

17,57

4,200

Tinh b t
Ngu n: Kakuk và Schmidt (1988)
Ghi chú: ME: N ng l

ng

Trong th c n gia c m ch t béo có th
c cung c p t d u th c v t nh d u nành,
cám, d u ph ng, d u d a…Và t m
ng v t nh m bò, heo, cá… Trong th c n

gia c m th ng không b sung v t quá 8% ch t béo (D ng Thanh Liêm, 2003).

8


ng 2.3: Nguyên li u có ch a ch t béo và hàm l

Hàm l ng ch t
béo, %

ng các acid béo

Acid béo không no

Acid
béo no,%

Lo i 1 n i ôi, Lo i nhi u n i
%
ôi,%

Nguyên li u
u mè

46,4 – 56

12,7

48,1

40

u ph ng

44,5

19,0

39,0

42

u nành

18,4

15,0

25

60

ub p

30 – 40

16,0

30

54

u cám

16 – 18

20,0

40

40

40 – 50

10,0

13

77

ud a

47,6

94,0

5

1

uc

44,63

50

40

10

25

36

35,0

14,7

83,5

66

30

4

heo

20 – 30

47

50

3

bò

10 – 20

44

43

26

uh

ng d

ng

cá basa

Ngu n: Hoàng

c Nh (1997).

2.3.2.2 Nh ng h n ch c a ch t béo khi b oxy hóa
Theo D ng Thanh Liêm et al (2002), ch t béo khi b oxy hóa có m t s tác h i

i v t nuôi nh sau:

i

Gi m th p tính ngon mi ng v i th c n do có s thay i mùi v r t khó ch u,
aldehyde có mùi hôi khét g t, acid thì có mùi chua n ng. Hai s n ph m này tích l y
trong th c n làm cho th c n b ôi không h p d n cho gà.
n ph m trung gian nh peroxyde gi i phóng oxy nguyên t
oxy hóa mau l các
vitamin nh y c m v i oxy nh : vitamin A, carotene, vitamin E, D, B1… phá h y
các acid béo thi t y u.
Peroxyde d ph n ng v i nhóm – NH2 t do c a lysine, làm m t tác d ng c a
lysine, m t acid amin th ng có gi i h n trong th c n c a gia c m.
Peroxyde khi h p thu vào c th s gây ra h h ng các mao m ch làm cho huy t
ng có th th m ra ngoài mô, tích t trong xoang b ng, trong bao tim…gây ra
ch ng tích n c ngo i mô (exsudative diathesis) th ng th y trên gia c m.
2.3.2.3 Các ph

ng pháp ng n ch n s oxy hóa ch t béo

Trong th c t s n xu t có r t nhi u ph
th c n nh :

ng pháp h n ch s oxy hóa ch t béo c a

9


o v b ng ph ng pháp v t lý nh dùng bao bì kín, y oxy ra kh i môi tr
th c n. Gi nguyên h t khi b o qu n, khi s d ng m i em xay nghi n.

ng

o qu n th c n b ng hóa ch t, ch t ch ng oxy hóa. Ch t ch ng oxy hóa trong t
nhiên nh vitamin E, vitamin C. Ch t ch ng oxy hóa nhân t o nh : etoxy methy
quinolin (EMQ), butyl hydroxy anizol (BHA), butyl bydroxy boluen (BHT), bropil
ballat (PG).
n l u ý ch t ch ng oxy hóa tinh khi t không tan
c trong n c, vì v y mu n
phát tán chúng u trong môi tr ng th c n c n ph i hòa tan vào trong d u
paraffin l ng ho c d u r i phun lên ch t m
t o nên premix, sau ó m i tr n
u vào th c n
c.
Bên c nh vi c b o qu n nh trên, nên c n cho thú n y
vitamin E và Se vì hai
ch t này khi vào c th nó giúp c th ch ng l i s oxy hóa ch t béo r t t t.
Vitamin E c ch s hình thành các peroxyde trong c th , còn Se tham gia c u trúc
nên men peroxydase
phá h y các peroxyde sinh ra trong c th (D ng Thanh
Liêm, 2003).
2.3.2.5 Nh ng bi n pháp

t ng s h p thu ch t béo

Theo D ng Thanh Liêm (2003), thì bi n pháp ch y u làm t ng s h p thu ch t
béo là làm cho nó nh hóa b i các ch t nh hóa. Nh nh ng ch t này làm gi m s c
ng m t ngoài c a nh ng h t m , nh vào s nhu ng c a ru t bi n các h t m
tr nên nh li ti d h p thu tr c ti p qua niêm m c ru t ho c b men lipase tác ng.
Bình th ng trong

ng ru t có d ch m t m nhi m ch c n ng này, song khi ta
ng hàm l ng lipid trong th c n n u
c nh hóa s c i thi n t t h n.
Trong công ngh ch bi n d u th c v t, ch bi n xà phòng t d u, ng i ta thu
c
các s n ph m ph nh : lecitin, SMG (sulfo mono glicerid) là nh ng ch t có tác
ng nh hóa t t có th s d ng làm t ng kh n ng tiêu hóa ch t béo c a th c n.
n ây, ng i ta còn s d ng m t d n xu t c a hóa d u
làm nh hóa ch t béo
có tên g i là: natri tetrapropylen benzensulfonat, natri dedecyl benzensulfonat,
dedecyl sulfat…có tác d ng nh hóa m nh
b sung vào th c n làm t ng kh
ng tiêu hóa ch t béo. Song vì nó có ch a vòng benzen do ó c n ki m tra tránh
t n ng trong s n ph m ch n nuôi, không có l i cho s c kh e c a con ng i.
ti n l i cho vi c s d ng ch t béo, sau khi tr n ch t nh hóa, ng i ta ti n hành
cho tr n ch t h p ph và ch t ch ng oxy hóa
làm thành b t giàu ch t béo b
sung vào th c n gia súc. Tiêu chu n k thu t c a các lo i b t này ph i có ch s
acid d i 50, ch s peroxyde d i 25.
2.3.3 Vai trò c a protein trong th c n gia c m
2.3.3.1 Vai trò dinh d

ng

Protein là c s c a s s ng, chúng th c hi n vai trò t o hình và c u t o nên t bào,
hoormone, kháng th . Protein là ngu n n ng l ng duy trì tr ng thái cân b ng acid
– bazo u hòa và trao i ch t trong c th (Melekhin và Grindin, 1997).
Theo D ng Thanh Liêm (2003), có th tóm t t vai trò c a protein nh sau: protein
tham gia c u trúc t bào, n v quan tr ng c a s s ng. gia c m t bào lông v
ch y u do protein c u t o nên. Vì v y n u trong th c n thi u protein gia c m s

10


c lông ch m. C u t o nên ch t xúc tác sinh h c, ch t
u khi n sinh h c nh :
enzyme, hormone, t bào th n kinh
u khi n m i ho t ng s ng trong c th .
u t o nên h th ng m gi pH n nh, h th ng v n chuy n, d ch gian bào. Do
u trúc ph c t p, nhi u b c và phân t l n nên protein có th v n chuy n r t nhi u
p ch t ph c t p và các ion, c bi t là các ion kim lo i n ng. Ph n l n là do các
- globulin m nhi m, nó
c coi là các protein v n chuy n. C u t o nên các ch t
kháng th
c hi u và không c hi u. Ch t kháng th trong máu ch y u là các globulin. M t kh u ph n n u thi u protein s làm cho c th ch ng
b nh t t kém,
áp ng mi n d ch sau khi ch ng ng a y u. C u t o nên ch t thông tin di truy n,
ch y u là các nucleoprotein. C u t o nên h th ng t bào sinh d c
th c hi n
ch c n ng sinh s n duy trì nòi gi ng. Khi protein chuy n hóa, phân gi i nó cung c p
ng l ng t ng
ng v i n ng l ng c a tinh b t cung c p cho c th ho t ng
ng. Protein c ng chuy n hóa thành các ch t khác cung c p cho c th . Protein b o
m cho c th sinh tr ng l n lên bình th ng.
Protein là nguyên li u chính t o nên th t, tr ng gia c m cung c p th c ph m giàu
protein cho con ng i (D ng Thanh Liêm, 2003). Trong tr ng gia c m có kho ng
13 – 20% protein. Trong c th gia c m protein ch
c t ng h p khi trong th c n
có ch a chúng v i s l ng và ch t l ng c n thi t. Quá trình tiêu hóa protein chính
là s phân gi i chúng thành các acid amin d i tác d ng c a các enzym t o ra
protein c a b n thân c th và cho s n ph m (L ng

c Ph m, 1982).
Giá tr sinh h c c a protein trong th c n
c ánh giá b ng s hi n di n c a các
acid amin thi t y u. Trong các acid amin thi t y u nh ng acid amin th ng thi u
trong th c n là acid amin gi i h n và nó quy t nh m c
t ng h p protein trong
th . i v i gia c m có các acid amin gi i h n là: lysine, methionine, tryptophan
và threonine. Trong th c n ch n nuôi gia c m c n chú ý các lo i th c li u có giá tr
sinh h c cao cân i các th c li u có giá tr sinh h c th p. ng th i b sung các
acid amin t ng h p
có m t kh u ph n cân i hoàn ch nh (Melekhin và Grindin,
1977).
n ph m ch n nuôi gia c m là th t tr ng, chúng là các s n ph m có giá tr sinh h c
cao.
t o ra các s n ph m này và t n ng su t cao gia c m ph i có kh u ph n
th c n t t cân b ng dinh d ng y
v ch t l ng c ng nh s l ng.
u cung c p protein th a trong th c n s lãng phí làm t ng giá thành s n ph m.
t khác protein th a không tiêu hoá s gây lên men th i ru t già và có th d n
n tình tr ng tiêu ch y.
ng th i s d th a acid amin d n n ph n ng v acid
amin quá m nh th i ra urea và acid uric có h i cho gan th n. S d th a protein làm
cho n ng
acid amin trong máu t ng, gi m tính thèm n c a gia c m, không c i
thi n
c t ng tr ng mà còn làm gi m tr ng l ng và s ng
c protein s x y ra
khi kh u ph n có ch a 30% protein. Ng c l i n u không cung c p
protein, c
th s thi u nguyên li u cho nhu c u duy trì và t ng tr ng ng th i s c

kháng
a gà c ng gi m. Th c n thi u protein nh t là thi u các acid amin gi i h n s làm
quá trình trao i ch t b phá hu , gi m kh n ng ch u nóng và l nh c a gà, gi m s
o lông và thay lông không úng quy lu t và có th xu t hi n hi n t ng c n m
nhau. Ngoài ra s thi u protein trong th c n làm cho gà n nhi u h n (D ng
Thanh Liêm, 2003).

11


2.3.3.2 Nhu c u protein và acid amin
Theo D ng Thanh Liêm (2002), trong giai
n
tr ng c n cung c p y
protein cho gà
gi cho c th luôn luôn có s trao i ch t cao ng th i m
o cho ho t ng n i ti t bình th ng (nh tuy n yên, tuy n giáp tr ng, tuy n
bu ng tr ng…). Vì nh ng tuy n này nh h ng r t l n n s c s n xu t c a gia
m. Ngoài ra, còn c n
t o tr ng. Nhi u thí nghi m th c t ã ch ng minh r ng,
u thi u protein trong th c n là m t trong nh ng nguyên nhân làm cho s n l ng
tr ng th p, khi t ng l ng protein trong kh u ph n thì s n l ng tr ng c ng
c
nâng cao. Tuy nhiên, theo Bùi Xuân M n (2007), protein luôn là thành ph n th c n
t nh t c a m t kh u ph n, s không kinh t n u nuôi ng v t quá m c protein,
t khác còn gây h i i v i v t nuôi. Vì lý do này mà m c protein trong kh u
ph n cho v t nuôi luôn ph i gi g n v i m c nhu c u t i thi u h n là các ch t dinh
ng khác nh ng c n ph i cung c p
l ng các acid amin thi t y u.
2.3.4 Vai trò c a ch t khoáng

Ng i ta phát hi n trong c th
ng v t có t i 70 nguyên t c a b ng h th ng tu n
hoàn. Có 4% n ng c th thu c v tro chúng g m các nguyên t vi l ng, a l ng
tùy thu c vào s l ng c a chúng. Trong c th các nguyên t a l ng bao g m:
Ca, P, K, Cl, Mg, S (1,01%). Các nguyên t vi l ng: Fe, Co, Cu, Zn, Mn, I, Se và
các nguyên t khác (10-3 – 10-6 %) (Melekhin và Gridin, 1997).
Ca, P gi vai trò dinh d ng khoáng quan tr ng, tr c h t nó là thành ph n c u trúc
a x ng, r ng. P là thành ph n c a acid nucleic, phospholipid, tham gia vào
nh ng ph n ng phosphoryl hóa và nh ng ph n ng chuy n hóa n ng l ng. Ca,
Mg có vai trò quan tr ng trong kích thích th n kinh, hai nguyên t này có tác d ng
c ch s h ng ph n cho nên n u thi u chúng s xu t hi n quá trình h ng ph n, n u
nghiêm tr ng s xu t hi n co gi t, li t. Do nh ng vai trò nh v y nên khi thi u Ca,
P s có nh ng bi u hi n x u n kh n ng sinh s n, t c
sinh tr ng, kh n ng
n xu t c a v t nuôi (V Duy Gi ng et al, 1997).
Mu i n c n cho vi c hình thành d ch v tiêu hóa, duy trì pH n nh, duy trì s cân
ng các d ch th , áp l c th m th u bên trong c th (Võ Bá Th , 1996).
Sulfur tham gia c u t o lông, ch t s ng móng và m . S t, ng, cobalt tham gia
u t o máu. Thi u s t gà b thi u máu, th a s t gây tích l y các h p ch t phosphor
không hòa tan trong c th (Võ Bá Th , 1996).
Mangan c n cho c u t o x ng. Mn là nguyên t vi l ng hay thi u gà. Thi u nó
gà b b nh perosis, phôi d d ng do r i lo n sinh s n, t l n gi m (Võ Bá Th ,
1996). Iod c n cho tuy n giáp tr ng ti t hoormone thyroxin,
u hòa trao d i n ng
ng. Thi u iod gà còi c c gi m
(Võ Bá Th , 1996). Selen có quan h ch t ch
n trao i ch t c a vitamin E, dùng phòng b nh thoái hóa c , tích n c xoang
ng do thi u vitamin E (Võ Bá Th , 1996).
Theo V Duy Gi ng (1997), ch t khoáng quan tr ng cho gà
là Ca, P. Gà mái có

c
chuy n hóa Ca r t cao, kh u ph n không
Ca s làm gi m s n l ng tr ng,
tr ng m ng, d v , tr ng nh , t l n kém. Nhu c u Ca cung c p cho gà mái
p 2 – 3 l n so v i gà mái không , do ph n Ca c n s d ng
t o thành v
tr ng. Nhu c u Ca t i thi u kho ng 3 g/ngày ho c 3 – 4 %/kg th c n. Nhu c u P

12


cung c p cho gà mái
c ng c n cao h n so v i mái không , nhu c u P t i thi u
kho ng 0,5 – 0,6 g/kg th c n. Khi cung c p Ca, P c n m b o t l thích h p là 2/1
– 3/1. Ngoài Ca, P c n cung c p cho gà mái
Na, Cl, K, Fe, Cu, Zn, Mn, Mg, I,
Se và Co.
2.3.5 Vai trò c a vitamin
Vai trò c a vitamin trong c th là xúc tác nên ch c n l ng vitamin r t ít mà các
chuy n hóa trong c th c ng t t c
ph n ng nhanh và hi u qu s d ng cao
(V Duy Gi ng, 1997).
Theo Võ Bá Th (1996), vitamin óng vai trò c c k quan tr ng mà không c th
ng nào thi u nó
c. Trong các loài gia c m, gà công nghi p r t nh y c m v i s
thi u các vitamin. c bi t i v i các gi ng gà có n ng su t cao, ch c n thi u m t
ít vitamin c ng làm nh h ng x u sinh tr ng phát d c và gi m s c s n xu t c a
chúng. Tùy theo m c
thi u vitamin mà d n n ch ng b nh thi u vitamin, gà còi
c,

kháng kém có th d n n nh ng h u qu nghiêm tr ng khó kh c ph c và t
hao h t cao nh nh ng v d ch l n. D i ây là tóm t t tác d ng quan tr ng c a
các vitamin trong ngành ch n nuôi gà công nghi p:
Vitamin A c n cho vi c b o v niêm m c, n i m c c a c th ch ng l i s xâm
nh p c a m m b nh. Thi u vitamin A gà có bi u hi n khô lông, khô da, viêm k t
c m t, gà còi c c, r i l an th n kinh gà ch t
t nh b d ch. Gà mái
gi m,tr ng p n kém.
Vitamin D là tác nhân ch ng còi x ng. Thi u D3 gà ch m l n, x
gà gi m , v tr ng m m, t l p n gi m.

ng b bi n d ng,

Vitamin E tác d ng trên kh n ng sinh s n c a gà. Thi u vitamin E gà tr ng b teo
ch hoàn, gà mái b thoái hóa bu ng tr ng kh n ng th tinh p n gi m ho c m t
n.
Vitamin B1 là tác nhân ch ng phù th ng, viêm th n kinh óng vai trò quan tr ng
trong trao i ch t b t
ng. Vitamin B2 là nhân t quan tr ng cho quá trình oxi
hóa c a t bào, ch ng r i lo n th n kinh, m b o t l
. Thi u B2 gà b khèo chân
ch m l n. N u b nh n ng thì b li t, run r y và ch t trong 3 tu n u tiên. Vitamin
B6 c n cho quá trình trao i ch t m, ch t béo
phát tri n c th , ch ng viêm
da. Vitamin B12 r t quan tr ng trong c u t o máu, t ng h p các protid t bào, thúc
y quá trình sinh tr ng bình th ng c a c th , m c lông, m b o t l p n c a
tr ng.
Vitamin K là nhân t làm ông máu, ch ng ch y máu.
Vitamin C làm t ng s c kháng cho gia c m i v i các y u t stress ho c b b nh
và tránh tình tr ng v tr ng b m ng (Võ bá Th , 1989).

2.3.6 Vai trò c a n

c

c là thành ph n vô cùng quan tr ng i v i c th
ng v t. N u protein là ch t
c hi u c a s s ng thì n c là môi tr ng không th thi u
c
cho s s ng
ti n hành. Tuy n c không cung c p n ng l ng, song chúng gi vai trò h t s c
quan tr ng, n u không
c cung c p
n c s n l ng tr ng s gi m i áng k
(V Duy Gi ng et al., 1997).
13