NGHIÊN cứu QUY TRÌNH ấp nở TRỨNG gà SAO và NUÔI gà SAO GIAI đoạn úm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG

NGUYỄN VĂN HOAN

NGHIÊN CỨU QUY TRÌNH ẤP NỞ TRỨNG GÀ SAO
VÀ NUÔI GÀ SAO GIAI ĐOẠN ÚM

Luận văn tốt nghiệp
Ngành: CHĂN NUÔI - THÚ Y

Cần Thơ, 12/2010


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG

Luận văn tốt nghiệp
Ngành: CHĂN NUÔI - THÚ Y

Tên đề tài:

NGHIÊN CỨU QUY TRÌNH ẤP NỞ TRỨNG GÀ SAO
VÀ NUÔI GÀ SAO GIAI ĐOẠN ÚM

Giáo viên hướng dẫn:
PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Đông

Cần Thơ, 12/2010

Sinh viên thực hiện:

Nguyễn Văn Hoan
MSSV: 3077065
Lớp: Chăn Nuôi K33


MỤC LỤC
MỤC LỤC................................................................................................................i
DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT..............................................................................v
DANH MỤC HÌNH...............................................................................................vi
DANH SÁCH BẢNG............................................................................................vii
TÓM LƯỢC.........................................................................................................viii
Chương 1 ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................1
Chương 2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU......................................................................2
2.1 ĐẶC ĐIỂM CỦA GÀ SAO...............................................................................2
2.2 TẬP TÍNH SINH DỤC CỦA GÀ SAO.............................................................3
2.3 ĐẶC ĐIỂM CỦA TRỨNG GÀ.........................................................................3
2.3.1 Thành phần cấu tạo.........................................................................................3
2.3.2 Chất lượng trứng gà Sao.................................................................................5
2.3.3 Phẩm chất trứng.............................................................................................5
2.3.4 Hình dạng trứng..............................................................................................7
2.3.5 Trọng lượng trứng...........................................................................................7
2.3.6 Những biến đổi của trứng trong quá trình bảo quản........................................7
2.3.7 Trứng dị hình..................................................................................................8
2.3.8 Điều kiện để ấp trứng......................................................................................8
2.4 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI
VÀ TỶ LỆ ẤP.........................................................................................................9
2.4.1 Ảnh hưởng của việc thu lượm trứng..............................................................9
2.4.2 Ảnh hưởng của nhiệt độ................................................................................10
2.4.3 Ảnh hưởng của ẩm độ...................................................................................11
2.4.4 Ảnh hưởng của độ thông thoáng...................................................................12

2.4.5 Ảnh hưởng của việc đảo trứng......................................................................12
2.4.6 Bảo quản trứng ấp.........................................................................................12
2.4.7 Ảnh hưởng của thiếu vitamin và khoáng......................................................13
2.4.8 Những ảnh hưởng khác.................................................................................14
i


2.5 ẤP TRỨNG GIA CẦM...................................................................................15
2.5.1 Yêu cầu trứng đưa vào ấp.............................................................................15
2.5.2 Bảo quản và vận chuyển trứng ấp.................................................................15
2.5.3 Điều kiện để ấp trứng gia cầm......................................................................16
2.5.4 Quy trình ấp..................................................................................................16
2.6 QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI........................................................17
2.7 NUÔI ÚM GÀ SAO........................................................................................18
2.7.1 Chuồng trại...................................................................................................18
2.7.2 Ích lợi của việc thiết lập chuồng trại.............................................................18
2.7.3 Địa thế xây dựng chuồng..............................................................................19
2.7.4 Thiết kế chuồng nuôi....................................................................................19
2.7.5 Chăm sóc gà mới nở.....................................................................................20
2.7.5.1 Nuôi úm trên lồng .....................................................................................20
2.7.5.2 Nuôi úm trên nền.......................................................................................21
2.8 ĐIỀU KIỆN TIỂU KHÍ HẬU..........................................................................21
2.8.1 Nhiệt độ và ẩm độ.........................................................................................21
2.8.2 Không khí.....................................................................................................22
2.8.3 Chiếu sáng....................................................................................................24
2.9 CẮT MỎ GÀ...................................................................................................26
2.10 QUY TRÌNH VỆ SINH PHÒNG BỆNH.......................................................26
2.10.1 Vệ sinh chuồng nuôi...................................................................................26
2.10.2 Quy trình phòng bệnh.................................................................................27
Chương 3 PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM........................28

3.1 PHƯƠNG TIỆN THÍ NGHIỆM......................................................................28
3.1.1 Thời gian thí nghiệm.....................................................................................28
3.1.2 Địa điểm thí nghiệm.....................................................................................28
3.1.3 Các dụng cụ thí nghiệm................................................................................28
3.1.4 Đối tượng thí nghiệm....................................................................................28
3.2 PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM...............................................29
ii


3.2.1 Kỹ thuật ấp....................................................................................................29
3.2.2 Phương pháp tiến hành.................................................................................30
3.2.2.1 Điều kiện ấp...............................................................................................30
3.2.2.2 Những thao tác cần làm trong quá trình ấp................................................31
3.3.1 Quy trình chăm sóc nuôi dưỡng gà Sao úm..................................................31
3.3.1.1 Quy trình úm gà Sao từ 1 ngày tuổi đến 4 tuần tuổi...................................31
3.3.1.2 Cách tiến hành...........................................................................................32
3.3 Các chỉ tiêu theo dõi........................................................................................33
3.3.1 Nhiệt độ (0C) và ẩm độ bảo quản (%)...........................................................33
3.3.2 Sự giảm trọng lượng trứng trong quá trình bảo quản (%).............................34
3.3.3 Tỷ lệ trứng không phôi (%)...........................................................................34
3.3.4 Tỷ lệ trứng chết phôi (%)..............................................................................34
3.3.5 Tỷ lệ trứng có phôi (%).................................................................................34
3.3.6 Tỷ lệ trứng sát (%)........................................................................................34
3.3.7 Tỷ lệ nở (%)..................................................................................................53
3.3.8 Tăng trọng trung bình...................................................................................35
3.3.9 Tiêu tốn thức ăn............................................................................................35
3.3.10 Hệ số chuyển hóa thức ăn...........................................................................35
3.4 XỬ LÝ SỐ LIỆU.............................................................................................35
Chương 4 KẾT QUẢ - THẢO LUẬN...................................................................36
4.1 QUY TRÌNH KĨ THUẬT ẤP TRỨNG GÀ SAO BẰNG MÁY ẤP BÁN

TỰ ĐỘNG.............................................................................................................36
4.1.1 Mô tả cấu tạo máy ấp trứng bán tự động được sử dụng trong thí nghiệm
4.1.2 Chuẩn bị trứng trước khi đưa vào máy ấp.....................................................36
4.1.3 Chế độ nhiệt độ và ẩm độ của máy ấp được áp dụng trong quá trình
ấp...........................................................................................................................37
4.1.4 Chế độ đảo, làm mát và soi trứng gà Sao trong quá trình ấp.........................37
4.2 NHIỆT ĐỘ VÀ ẨM ĐỘ MÔI TRƯỜNG BẢO QUẢN TRỨNG...................38
4.3 KẾT QUẢ THEO DÕI NHIỆT ĐỘ TRONG MÁY ẤP QUA CÁC THỜI
ĐIỂM TRONG QUÁ TRÌNH ẤP..........................................................................39
iii


4.4 SỰ GIẢM TRỌNG LƯỢNG CỦA TRỨNG GÀ SAO TRONG QUÁ
TRÌNH ẤP.............................................................................................................40
4.5 KẾT QUẢ CÁC CHỈ TIÊU ẤP NỞ Ở TRỨNG GÀ SAO ĐƯỢC ẤP BẰNG
MÁY ẤP BÁN TỰ ĐỘNG...................................................................................42
4.6 KẾT QUẢ NUÔI ÚM GÀ SAO TỪ MỚI NỞ ĐẾN 4 TUẦN TUỔI44
Chương 5 KẾT LUẬN – ĐỀ NGHỊ......................................................................48
5.1 KẾT LUẬN.....................................................................................................48
5.2 ĐỀ NGHỊ.........................................................................................................49

iv


DANH SÁCH CHỮ VIÊT TẮT
TB

Trung bình

SE

Sai số chuẩn

TT

Tiêu tốn

CP

Protein thô

Ca

Calci

P

Phosphore

CSHD

Chỉ số hình dáng

CSLĐ

Chỉ số lòng đỏ

CSLT

Chỉ số lòng trắng

HSCHTA

Hiệu số chuyển hóa thức ăn

FCR

Hiệu số chuyển hóa thức ăn

SGTL

Sự giảm trọng lượng

TLTKP

Tỷ lệ trứng không phôi

TLTN

Tỷ lệ trứng nở

TLTP

Tỷ lệ trứng có phôi

TLTS

Tỷ lệ trứng sát

TLTCP

Tỷ lệ trứng chết phôi

v


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Gà Sao.....................................................................................................3
Hình 2.1 Cấu tạo trứng gia cầm...............................................................................5
Hình 3.1. Trứng trước khi ấp và trứng được đặt trong máy ấp..............................30
Hình 4.1. Cấu tạo máy ấp trứng bán tự động ........................................................36
Hình 4.2. Biểu đồ sự giảm trọng lượng trong quá trình ấp.................................... 41
Hình 4.3. Biểu đồ tỷ lệ trứng không phôi, chết phôi, phôi còn sống, trứng sát và tỷ
lệ con nở ra còn sống............................................................................................ 44
Hình 4.4. Trứng được ấp trong máy và trứng đã nở...............................................44
Hình 4.5. Biểu đồ tăng trọng, tiêu tốn thức ăn và FCR của gà sao trong giai đoạn
nuôi úm..................................................................................................................47

vi


DANH SÁCH BẢNG
Bảng 2.1. Một số đặc điểm sản xuất của gà Sao......................................................2
Bảng 2.2. Chỉ tiêu chất lượng trứng gà Sao.............................................................5
Bảng 2.3. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến tỉ lệ ấp nở trứng gà ..................................10
Bảng 2.4. Nhiệt độ thích hợp cho gà Sao ..............................................................22
Bảng 2.5. Nhu cầu nhiệt độ thay đổi theo lứa tuổi.................................................26
Bảng 2.6. Quy trình phòng bệnh bằng vacxin cho gà............................................28
Bảng 3.1. Thành phần thức ăn hỗn hợp (C225)....................................................35
Bảng 4.1. Nhiệt độ và ẩm độ áp dụng trong quá trình ấp trứng gà sao bằng máy ấp

bán tự động............................................................................................................37
Bảng 4.2. Nhiệt độ và ẩm độ môi trường bảo quản trứng (0C)...............................38
Bảng 4.3. Kết quả nhiệt độ trong máy ấp qua các thời điểm trong quá trình ấp của
11 đợt ấp................................................................................................................39
Bảng 4.4. Sự giảm trọng lượng của trứng gà Sao trong quá trình ấp.....................40
Bảng 4.5. Kết quả các chỉ tiêu ấp nở ở trứng gà Sao được ấp bằng máy ấp bán tự
động.......................................................................................................................42
Bảng 4.6 Kết quả trọng lượng, tăng trọng, tiêu tốn thức ăn và hệ số chuyển hóa
thức ăn của gà sao trong giai đoạn từ 1-4 tuần tuổi................................................45
Bảng 4.7. Trung bình trọng lượng, tăng trọng, tiêu tốn thức ăn và HSCHTA của 4
đợt nuôi úm gà sao từ 1-4 tuần tuổi.......................................................................46

vii


TÓM LƯỢC
Đề tài “Nghiên cứu quy trình ấp nở trứng gà Sao và nuôi gà Sao giai đoạn úm”
nhằm mục đích nghiên cứu quy trình ấp trứng gà Sao bằng máy ấp bán tự động và
quy trình nuôi úm gà Sao khi mới nở đến 4 tuần tuổi được thực hiện tại trại chăn
nuôi Bà Bộ 474C/18 khu vực Bình An, phường Long Hòa, Thành phố Cần Thơ từ
tháng 8 đến tháng 12-2010. Thí nghiệm được tiến hành trên 825 trứng gà Sao đẻ
lứa đầu, được lấy từ thí nghiệm nuôi gà Sao sinh sản bằng khẩu phần thức ăn hỗn
hợp có hàm lượng đạm 18% và năng lượng trao đổi 2900kcal và 224 gà Sao từ 1
đến 30 ngày tuổi được cho ăn bằng thức ăn hỗn hợp C225 của công ty Proconco
với mức độ đạm thô là 20% và mức năng lượng là 2850Kcal/kg.
Kết quả ghi nhận được như sau:
Chế độ ấp trứng gà Sao bằng máy ấp bán tự động
Nhiệt độ sử dụng trong máy ấp bán tự động ấp gà Sao: 1-7 ngày: 37,8 - 380C,
8 - 14 ngày: 37,5 - 37,80C, 15 – 21 ngày: 37,5 - 37,60C, 22 ngày đến nở hết
37,0 - 37,50C.

Ẩm độ cho ấp trứng gà Sao: 1 – 7 ngày 60 - 65 %, 8 – 14 ngày: 65 - 70%, 15 –
21 ngày: 75 - 80%, 22 ngày đến nở hết: 85 - 95%.
Từ ngày ấp thứ 21 – 24 làm mát 5 lần/ngày bằng cách phun sương. Từ ngày ấp
thứ 25 đến khi nở làm mát 5 lần/ngày phun ướt trứng.
Đảo trứng 5 lần/ngày.
Thời gian nở của trứng gà sao từ 26 – 28 ngày.
Kết quả ấp nở qua 11 đợt ấp với tổng số 825 trứng gà Sao: tỷ lệ phôi sống: 54,1%,
tỷ lệ trứng nở: 73,5%
Kết quả nuôi úm gà Sao qua 4 đợt:
Tăng trọng/con/ngày ở tuần tuổi 1 là 2,32g, tuần tuổi thứ 2 là 6,86g, ở tuần tuổi
thứ 3 (10,53g), tuần tuổi thứ 4 là 9,58g. Tiêu tốn thức ăn/con/ ngày tăng dần qua
từng giai đoạn nuôi, ở tuần tuổi thứ 1 là 4,3g, tuần tuổi thứ 2 là 13,87g, tuần tuổi
thứ 3 là 20,34g và tuần tuổi thứ 4 là 24,2g. Hệ số sử dụng thức ăn qua các tuần
tuổi thứ nhất là 1,66, tuần tuổi thứ 2 là 1,8, tuổi thứ 3 là 1,72 và tuần tuổi thứ 4 là
2,25.
Từ những kết quả đó chúng tôi kết luận rằng có thể áp dụng ấp trứng nhân tạo
vào chăn nuôi gà Sao giống để nâng cao chất lượng và góp phần phát triển chăn
nuôi đàn gà Sao.

viii


Chương 1 ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong những năm gần đây ngành chăn nuôi gia cầm của nước ta không ngừng phát
triển, với nhiều mô hình chăn nuôi trên nhiều giống gà khác nhau, đặc biệt gần đây
xuất hiện một số mô hình chăn nuôi gà Sao. Gà Sao có sức đề kháng cao, dễ nuôi,
thích hợp với nhiều vùng sinh thái, có thể nuôi nhốt hoặc thả vườn, thịt thơm ngon
(Phùng Đức Tiến et al, 2006). Thêm vào đó giá cả trên thị trường của giống gà Sao
khá cao so với các giống gà thông thường khác như gà Tàu, Tam Hoàng, Lương
phượng…vì vậy người nuôi thu được lợi nhuận cao.

Hiện nay ở Đồng Bằng Sông Cửu Long chăn nuôi gà Sao mới bắt đầu chăn nuôi
gia đình với quy mô nhỏ và một số ít trại gà Sao như ở Tiền Giang. Để đáp ứng
cho nhu cầu phát triển giống gà Sao phải đưa gà Sao vào quy mô chăn nuôi lớn, và
nên sử dụng ấp trứng nhân tạo nhằm cung cấp số lượng lớn con giống. Bên cạnh
một số các nghiên cứu về nhu cầu dinh dưỡng như đạm, năng lượng và khả năng
tận dụng chất xơ trong khẩu phần nuôi, cho gà Sao tăng trưởng và sinh sản thì nhu
cầu về kĩ thuật ấp trứng nhân tạo cũng cần quan tâm nghiên cứu. Việc ấp trứng
nhân tạo không chỉ đáp ứng nhu cầu lớn về con giống, mà còn rút ngắn thời gian
nghỉ đẻ do ấp, nâng cao năng suất trứng/năm. Hiện nay chưa có nhiều công trình
nghiên cứu về ấp trứng gà Sao, nên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên
cứu quy trình ấp nở trứng gà Sao và nuôi gà Sao giai đoạn úm” nhằm mục
đích nghiên cứu quy trình ấp trứng gà Sao bằng máy ấp bán tự động và quy trình
nuôi úm gà Sao từ mới nở đến 4 tuần tuổi, từ đó có thể khuyến cáo kết quả đạt
được đến người chăn nuôi nhằm góp phần phát triển nghề chăn nuôi gà Sao ở
Đồng Bằng Sông Cửu Long.

1


Chương 2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
2.1 ĐẶC ĐIỂM CỦA GÀ SAO
Gà Sao (Guinea Fowl) có tên khoa học là Numida melagis là động vật hoang dã có
tiềm năng phát triển trong điều kiện thức ăn có nhiều xơ, có phẩm chất thịt, trứng
đặc biệt thơm ngon, thịt săn chắc, ít tích lũy mỡ và có hương vị giống như thịt các
loài chim (Phùng Đức Tiến et al, 2006). Gà Sao có nhiều tên gọi như: Gà Nhật, Gà
Phi, Gà Lôi, chim Trĩ Châu Phi. Gà Sao có đặc điểm ngoại hình có bộ lông xám
đen, trên phiến lông điểm nhiều những chấm trắng tròn nhỏ.
Gà Sao có nhiều ưu điểm như: sức đề kháng cao, dễ nuôi, thích nghi với nhiều
vùng sinh thái, có thể nuôi nhốt hoặc thả vườn. Đặc biệt gà sao không mắc các
bệnh như: Marek, Gumboro, Leucois, do vậy và gà Sao không phải tiêm Marek

hay Gumboro. Những bệnh mà trong giai đoạn sinh sản những giống gà khác hay
mắc như: Mycoplasma, Sallmonella thì ở gà Sao chưa thấy.
Gà Sao có tỉ lệ nuôi sống cao 96,6 - 100%. Năng suất trứng/mái/23 tuần đẻ: 85,73
- 113,9 trứng. Khả năng cho thịt đến 12 tuần tuổi 1415 - 1891g. Gà Sao có phẩm
chất thịt trứng đặc biệt thơm ngon, giá bán thường cao hơn các loại gia cầm khác
(Phùng Đức Tiến et al, 2006).
Bảng 2.1. Một số đặc điểm sản xuất của gà Sao
Số lượng trứng/ năm

100

Trọng lượng trứng (g)

40 – 45

Khả năng sinh sản (trứng)

75 – 80

Trọng lượng trứng/trọng lượng cơ thể (%)

2,8

Trọng lượng cơ thể (kg)

1,6 – 1,7

Tuổi trưởng thành sinh sản (ngày)

186

Thời gian ấp (ngày)

26 – 28

Trọng lượng một ngày tuổi (g)

24,62

Nguồn: Fani et al. (2004)

2


Hình 1.1 Gà Sao

2.2 TẬP TÍNH SINH DỤC CỦA GÀ SAO
Các giống gà khác khi giao phối thường bắt đầu bằng hành vi ghẹ mái của con
trống, đó chính là sự khoe mã, ngoài ra chúng còn thể hiện sức mạnh thông qua
tiếng gáy dài nhưng ở gà Sao lại không như vậy, chúng không bộc lộ bản tính sinh
dục rõ ràng ngay cả khi người chăn nuôi hàng ngày cũng khó phát hiện thấy. Gà
Sao mái khi đẻ trứng ra không cục tác mà lặng lẽ đi ra khỏi ổ (Phùng Đức Tiến et
al, 2006).
Gà Sao mái bắt đầu đẻ vào mùa xuân (ánh sáng ban ngày tăng) và kéo dài khoảng
6 - 9 tháng. Thời gian đẻ cũng có thể kéo dài bằng cách sử dụng ánh sáng nhân tạo.
Tỷ lệ trống mái có thể sử dụng 1 trống/4 - 5 mái (Moreki, 2005). Theo Sở Nông
Nghiệp Hoa Kỳ (USDA) nếu quản lý tốt có thể sử dụng 1 trống cho 6 - 8 mái, tuy
nhiên sử dụng 1 trống/5 mái là tốt nhất.
2.3 ĐẶC ĐIỂM CỦA TRỨNG GÀ
2.3.1 Thành phần cấu tạo

Trứng cấu tạo gồm 3 phần: phần vỏ vôi, phần lòng trắng, phần lòng đỏ.
Tìm hiểu về cấu tạo quả trứng từ ngoài vào trong ta thấy: lớp ngoài cùng là lớp
màng keo đây chính là lớp bảo vệ vỏ vôi quả trứng. Vỏ vôi không những bảo vệ
thành phần bên trong quả trứng mà còn cung cấp canxi cho nhu cầu phát triển của
phôi sau này. Trên bề mặt vỏ vôi có nhiều lỗ nhỏ li ti gọi là lỗ thông khí. Sự phân
bố những lỗ khí trên bề mặt vỏ vôi không đều nhau giữa các điểm, thường thì lỗ
khí tập trung nhiều ở phần đầu lớn quả trứng, quan sát trên một cm2 quả trứng: đầu
lớn có 77 - 144 lỗ, giữa có 106 - 131 lỗ, đầu nhỏ có 16 - 90 lỗ.
Dưới lớp vỏ vôi là lớp màng vỏ (còn gọi là vỏ lụa). Vỏ lụa quả trứng gồm có lớp
rất mỏng, lớp ngoài sát với vỏ vôi, lớp trong sát với lòng trắng, bề dày của hai lớp
3


màng không giống nhau, lớp ngoài dày hơn lớp trong. Độ dày của hai lớp khoảng
0,057 - 0,069mm. Cả hai lớp màng đều có các lỗ thở cho không khí đi vào. Khi
quả trứng chưa được đẻ ra ngoài, hai lớp màng vỏ nằm sát vào nhau. Nhưng khi
quả trứng được đẻ ra ngoài, hai lớp màng vỏ mới từ từ tách rời nhau để tạo thành
buồng khí ở đầu lớn quả trứng, sau 24 giờ buồng khí có độ lớn cực đại. Tuy nhiên
độ lớn của buồng khí còn phụ thuộc vào thời gian và điều kiện môi trường nơi bảo
quản trứng. Lòng trắng trứng chứa nhiều chất dinh dưỡng và nước cung cấp cho
nhu cầu phát dục của phôi thai. Chất dinh dưỡng chủ yếu trong lòng trắng là đường
vitamin B2. Lòng trắng trứng gồm 4 lớp (tính từ ngoài vào trong):
Lớp lòng trắng loãng ngoài chiếm 23% trọng lượng lòng trắng.
Lớp lòng trắng đặc ngoài chiếm 50 - 57% trọng lượng lòng trắng.
Lớp lòng trắng loãng trong chiếm 16,8% trọng lượng lòng trắng.
Lớp lòng trắng đặc trong, lớp này dính chặt vào màng lòng đỏ và chiếm khoảng
2,7% trọng lượng lòng trắng.
Trong cùng là lòng đỏ: lòng đỏ là một tế bào rất lớn, được bao bọc bởi một lớp
màng gọi là màng lòng đỏ. Lớp này rất mỏng có tính đàn hồi rất lớn, nhờ đó mà
lòng đỏ được bảo vệ, nó ngăn cản sự thẩm thấu của lòng đỏ và lòng trắng. Tuy

nhiên nếu trứng bảo quản lâu ngày hoặc được bảo quản trong điều kiện không tốt
thì tính đàn hồi của màng lòng đỏ sẽ ngày một giảm đi. Tế bào trứng có nhiều nếp
sậm và lợt màu khác nhau (màu vàng), cứ một lớp vàng sậm, lại một lớp màng lợt
xen kẽ nhau. Ngay tại trung tâm tế bào trứng có một lớp lợt màu nhất gọi là lõi của
lòng đỏ. Trên bề mặt của lòng đỏ có một đĩa phôi hay còn gọi là điểm phôi. Sau
khi được thụ tinh đĩa phôi sẽ phát triển thành phôi.
Ở hai đầu lòng đỏ có hai sợi dây giữ chặt hai đầu của nó thành một trục ngang và
được gọi là dây chằng hay dây treo. Nhiệm vụ của dây treo là giữ cho lòng đỏ luôn
ở trạng thái cân bằng, tránh khỏi sự tác động của những chấn động bên ngoài, nhất
là những khi vận chuyển trứng.

4


Hình 2.1 Cấu tạo trứng gia cầm

2.3.2 Chất lượng trứng gà Sao
Theo Phùng Đức Tiến et al (2006), chất lượng trứng được trình bày qua bảng sau:
Bảng 2.2. Chỉ tiêu chất lượng trứng gà Sao
Chỉ tiêu

Dòng nhỏ

Dòng trung

Dòng lớn

Chỉ số hình thái trứng

1,28

1,29

1,31

Độ dầy vỏ (mm)

0,45

0,46

0,44

>5

>5

>5

Tỷ lệ lòng đỏ (%)

30,77

30,56

30,59

Tỷ lệ lòng trắng (%)

54,05

54,20

55,25

Màu lòng đỏ

8,13

8,40

8,10

Độ chịu lực (kg/cm2)

2.3.3 Phẩm chất trứng
Trọng lượng trứng: theo Moreki (2006) nếu trọng lượng trung bình của quả trứng
nặng 40g và có vỏ trứng rất khó kiểm tra khả năng sinh sản của chúng và có thể
gây ra vấn đề với máy ấp nhân tạo. Thời gian ấp khoảng 26 - 28 ngày. Trọng lượng
trung bình của gà con một ngày tuổi là 24,62g, ở khí hậu ôn đới giai đoạn đẻ phù
hợp cho gà Sao là 40 tuần. Một gà mái có thể đẻ 170 - 180 trứng/năm, một
phương thức nuôi trên đất gà có thể đẻ 70 - 100 trứng/năm.

5


Theo Phùng Đức Tiến et al (2006), một số đặc điểm về phẩm chất trứng như sau:
Sự cân đối của quả trứng: Sử dụng chỉ số hình dáng (CSHD) của trứng:
Đường kính ngắn

CSHD =

Đường kính dài

x 100

Đường kính ngắn: đường xích đạo của quả trứng.
Đường kính dài: khoảng cách giữa đầu lớn và đầu nhỏ.
Độ bền của vỏ trứng: thông thường việc tính độ bền của vỏ trứng thông qua độ dày
của vỏ trứng là 0,45 – 0,46 mm.
Chỉ số lòng đỏ (CSLĐ):
Độ cao lòng đỏ
CSLĐ =

Đường kính lòng đỏ

Chỉ số lòng trắng (CSLT):
Độ cao lòng trắng đặc
CSLT =

Đường kính trung bình lòng trắng đặc

Nếu trứng cũ thì độ cao lòng trắng đặc và độ cao lòng đỏ thấp, làm cho chỉ số thấp.
Khi gia cầm đẻ trứng so hoặc đã đến tuổi loại thải thì bao giờ chỉ số lòng trắng
cũng nhỏ hơn yêu cầu. Nếu gia cầm nuôi trong điều kiện nhiệt độ hơn 30 0C thì bao
giờ cũng cho chỉ số lòng trắng thấp do mất nước. Nếu gia cầm ăn khẩu phần đạm
cao (cao hơn nhu cầu) hoặc hàm lượng vitamin B1 thì chỉ số lòng trắng thấp (Lã
Thị Thu Minh, 2000).
Kiểm tra chất lượng lòng đỏ: kiểm tra hàm lượng caroten, dùng quạt so màu:
Từ 1 – 6 không đạt yêu cầu.

Từ 7 – 12 đạt yêu cầu.
Từ 13 – 15 rất tốt.
Chỉ số Haugh là 82,26 – 83 (Phùng Đức Tiến et al, 2006).

6


Trứng dị hình: là những trứng khác thường như quá bé, quá to hoặc tròn, méo mó,
sần sùi hoặc không có lòng đỏ, hai lòng đỏ, không phân biệt được đầu lớn, nhỏ,
trứng có vỏ mềm.
2.3.4 Hình dạng trứng
Để đánh giá về hình dạng quả trứng ta dựa vào các chỉ tiêu sau:
Quả trứng cân đối phải có hình dạng “chuẩn” (hình ovan một đầu hơi to hơn đầu
kia).
Theo Lã Thị Thu Minh (2000), quả trứng cân đối có hình dáng được tính theo
công thức:
CSHD

=

Đường kính ngắn
x100
Đường kính dài

Hình dạng quả trứng là một đặc tính có liên quan đến tỷ lệ ấp nở. Kết quả ấp nở sẽ
cao đối với các trứng có hình dạng bình thường, cân đối, đúng “chuẩn” và ngược
lại sẽ cho tỷ lệ ấp nở thấp.
2.3.5 Trọng lượng trứng
Trọng lượng của trứng thay đổi tùy theo tuổi, cá thể , giống…
Trọng lượng trứng là một đặc tính có liên quan đến tỷ lệ ấp nở (Bùi Đức Lũng,

Nguyễn Thị San, 1993).
2.3.6 Những biến đổi của trứng trong quá trình bảo quản
Theo Lã Thị Thu Minh (2000) thì trứng có những biến đổi sau:
Giảm khối lượng: trứng được bảo quản có hiện tượng bay hơi nước, chủ yếu là ở
lòng trắng do đó mà khối lượng của nó bị giảm.
Trong điều kiện bảo quản giống nhau trứng gà tơ sự giảm khối lượng nhiều hơn
trứng gà trưởng thành.
Sự giảm khối lượng của trứng phụ thuộc vào độ lớn của nó. Trứng lớn hơn sự
giảm về khối lượng ít hơn, trứng nhỏ hơn sự giảm về khối lượng nhiều hơn.
Trứng có vỏ vôi sù sì và mỏng sự giảm về khối lượng nhiều hơn trứng bình thường
tới 2 - 2,5 lần.
Sự giảm về khối lượng trứng trong thời gian bảo quản diễn ra không giống nhau.
Sự giảm trọng lượng riêng: khối lượng của quả trứng giảm trong quá trình bảo
quản trong khi thể tích không thay đổi, dẫn đến trọng lượng riêng của trứng giảm.

7


Sự thay đổi của vỏ vôi: sự bay hơi nước của trứng làm cho vỏ vôi của quả trứng
xuất hiện những vết loang dạng đá hoa.
Màu sắc của vỏ vôi thay đổi theo thời gian bảo quản.
Nếu trứng được bảo quản trong phòng tối có nhiệt độ thấp thì tốc độ thay đổi màu
sắc của vỏ trứng sẽ chậm lại.
Mùi của trứng: những trứng tươi, vỏ vôi của chúng có mùi vôi nhẹ. Trứng sau khi
được đẻ ra ngoài rất dễ dàng hấp thu những mùi của môi trường xung quanh. Vì
vậy cần phải tránh không cho trứng tiếp xúc hoặc để gần các loại có mang mùi.
Những thay đổi của lòng trắng và lòng đỏ: Khi các điều kiện bảo quản trứng không
tốt, đặc biệt khi nhiệt độ quá cao sẽ kích thích sự phân hủy của lòng trắng và lòng
đỏ về mặt hóa học. Phản ứng của lòng trắng tươi nghiêng về kiềm tính, pH=7,6 9,3. Trong quá trình bảo quản dần trở lên trung tính. Độ pH của lòng đỏ tăng lên
nhưng chậm hơn lòng trắng. Nó có thể tăng từ 6,0 - 6,8. Sự tăng độ kiềm (tăng pH)

là hậu quả của việc mất CO2 trong trứng.
2.3.7 Trứng dị hình
Theo Đào Đức Long (1993), trứng dị hình là những trứng có hình dạng khác
thường hoặc là trứng quá bé, quá to, trứng dài hoặc tròn, trứng méo mó, sần sùi, vỏ
dày mỏng không đều…
Trứng không có lòng đỏ.
Trứng 2 lòng đỏ.
Trứng nhỏ nằm trong trứng to.
Trứng vỏ mềm hoặc trứng không vỏ.
Trứng méo mó sần sùi.
Theo Lê Hoàng Mận và Hoàng Hoa Cương (1999), trứng không quá bé hoặc quá
to đừng nghĩ đơn giản: “trứng to là tốt” thực ra trứng quá to là trứng dị tật, có khi 2
lòng đỏ, chỉ tốt để ăn không thể ấp được.
2.3.8 Điều kiện để ấp trứng
Theo Bùi Đức Lũng và Nguyễn Xuân Sơn (1999), điều kiện ấp trứng tự nhiên (gà
mẹ tự ấp) phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện môi trường tự nhiên và sự khéo léo
điều khiển nhiệt độ trong khi ấp của con mái. Tuy nhiên để nở được, nhiệt độ của
con mẹ cung cấp cho trứng ấp cũng phải đạt yêu cầu cho sự phát triển sinh lý của
phôi biến động 37 - 390C, đôi khi nhiệt độ này không đảm bảo được, do nhiệt độ
môi trường quá cao hoặc quá thấp. Cho nên tỷ lệ ấp nở phụ thuộc hoàn toàn vào
nhiệt độ, ẩm độ của môi trường. Thường tỷ lệ ấp nở rất thấp, chỉ đạt 60 - 70%, ở
8


mùa hè hoặc mùa đông. Vì vậy ở các nước tiên tiến có nền chăn nuôi gia cầm công
nghiệp đã chế tạo ra máy ấp để ấp trứng nhân tạo. Điều kiện môi trường trong quá
trình ấp trứng là:
Nhiệt độ: nhiệt độ môi trường để ấp trứng là yếu tố quan trọng nhất, có ý nghĩa
quyết định đến khả năng nở, phát triển , sức sống của phôi. Nhiệt độ ấp trong máy
tối ưu phụ thuộc vào giai đoạn phát triển phôi, vào loại gia cầm và môi trường

trong phòng ấp. Nhưng bình thường phải đạt 370C. Đến nay nhiều tác giả nghiên
cứu đã đưa vào quy trình ấp nhiệt độ thích hợp là 37,5 - 390C.
Độ ẩm: độ ẩm không khí cần thiết để điều chỉnh sự thải nhiệt của trứng qua thời
gian ấp, nó tạo ra môi trường cân bằng cho quá trình sinh lý, sinh hóa xảy ra của
phôi thai. Nếu độ ẩm không đạt (cao hoặc thấp hơn tiêu chuẩn) làm trứng tích trữ
hoặc mất nước nhiều, làm cho phôi phát triển yếu, gà nở muộn, gà nhỏ hoặc nặng
bụng. Tỷ lệ nở kém do trứng sát và chết phôi nhiều.
Qua nghiên cứu, các nhà kĩ thuật đã đưa thành quy trình về độ ẩm trong máy ấp là
55 - 60% (ngày đầu) đến 70 - 75%, còn qua nửa cuối chu kỳ đặc biệt vài ngày
cuối, ẩm độ phải bảo đảm 70 - 75%.
Trao đổi không khí trong máy: trứng ấp yêu cầu không khí như cơ thể gia cầm
sống bên ngoài. Khi lượng O2 trong máy ấp dưới 15% gây chết phôi hàng loạt. Khi
lượng CO2 trong không khí khoảng 1% làm đình trệ sự phát truển, sinh trưởng của
phôi thai cũng như tăng cao tỷ lệ chết của chúng những nghiên cứu của Trechiacov
(1979) đã xác định rằng lượng khí CO2 biến động trong khoảng 0,2 – 0,4% là đảm
bảo cho phôi phát triển tốt.
2.4 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA
PHÔI VÀ TỶ LỆ ẤP
2.4.1 Ảnh hưởng của việc thu lượm trứng
Theo Lê Hồng Mận và Hoàng Hoa Cương (1999), việc thu nhặt trứng ngay có lợi:
Trứng ít bị nhiễm khuẩn (do thời gian tiếp xúc với tạp chất ít). Trong vòng 2 giờ
sau khi ra khỏi cơ thể gà mái, trứng có khả năng ngăn cản sự xâm nhập của vi
khuẩn vào bên trong trứng. Trứng không bị nóng lên khi gà khác vào nằm đẻ nhất là vào mùa hè.
Theo Hồ Văn Giá (1969), nếu không thu lượm trứng sau mỗi khi gà vào đẻ, gà sẽ
nằm lên trứng. Gặp nhiệt độ của gà chuyển sang mầm của trứng sẽ tượng hình.
Đến khi đẻ xong gà rời ổ, trứng nguội trở lại. Mầm trứng vừa tượng hình, rơi vào
hoàn cảnh không phù hợp thì chết hoặc bị yếu đi. Khi đem ấp, trứng không nở,
chết phôi ở giai đoạn đầu hoặc nở yếu đi.

9

Việc thu lượm trứng sẽ ảnh hưởng đến tỷ lệ ấp nở, vì vậy nên thường xuyên thu
lượm trứng, mỗi ngày thu 5 lần vào lúc 8 giờ, 10 giờ, 12 giờ, 14 giờ và 17 giờ.
2.4.2 Ảnh hưởng của nhiệt độ
Theo Bùi Đức Lũng và Nguyễn Xuân Sơn (1999), trong các máy ấp lớn, nhiệt độ
ấp thường xuyên trong phạm vi 37 - 380C và rất ít khi vượt ra ngoài giới hạn này.
Giai đoạn đầu (6 - 7 ngày sau khi ấp) cần nhiệt độ cao hơn khoảng 37,8 - 38 0C.
Nhiệt độ cao làm phôi phát triển nhanh, do làm tăng tiêu hóa thức ăn trong trứng
của phôi, niệu nang khép kín sớm. Nước trong trứng bốc hơi nhanh tạo khoảng
trống niệu nang để chứa nước nội sinh (nước tạo ra do quá trình trao đổi chất). Do
đó kích thích phôi tiêu hóa nhiều lòng trắng lòng đỏ hơn và thải nhiều nước cặn
hơn.
Vào cuối chu kì ấp, khoang niệu nang khép kín, màng niệu nang tiêu đi, lúc này
phôi hô hấp bằng phổi.
Nếu thiếu nhiệt trong những ngày đầu ấp trứng sẽ làm giảm sự lớn của phôi biểu
hiện phôi nhỏ, nằm gần vỏ và di động yếu, mạch máu ở lòng đỏ phát triển kém,
làm phôi chết nhiều sau 4 - 6 ngày ấp. Những trứng chết phôi lúc này có vòng máu
nhỏ, nhạt.
Nếu nhiệt đủ hoặc thấp chút ít, gà nở khỏe, lông bung, bụng nhẹ, nhanh nhẹn.
Nếu thiếu nhiệt kéo dài dưới 370C gà nở bị nặng bụng, thường bị ỉa chảy, sau khi
nở mặt trong của vỏ trứng có màu nâu ngà hoặc hồng nhạt.
Khi ấp, trứng phải chịu nhiệt độ quá thấp dưới 35 - 360C kéo dài trong nhiều thời
điểm ấp, thì túi lòng đỏ không co vào được xoang bụng, gà nở bị hở rốn, túi lòng
đỏ có màu xanh lá cây.
Bảng 2.3. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến tỉ lệ ấp nở trứng gà
Nhiệt độ
(oC)
35,6
36,1

36,7

Tỷ lệ nở
(%)
10
50
70

Thời gian kéo dài
(ngày)
22,5
21,5

37,2
37,8

80
88

21,0
21,0

38,3
38,9

85
75

21,0
19,5

39,4

50

19,5

Nguồn: Petkova (1978)

10


2.4.3 Ảnh hưởng của ẩm độ
Theo Bùi Đức Lũng và Nguyễn Xuân Sơn (1999), có hai ảnh hưởng quan trọng:
Thứ nhất: ảnh hưởng bởi sự bay hơi của nước từ trứng. Phần lớn trong thời gian
ấp độ bay hơi nước từ trứng phụ thuộc trực tiếp vào độ ẩm tương đối của máy ấp.
Nếu độ ẩm trong máy tăng, thì lượng nước bay hơi từ trứng giảm và ngược lại. Khi
bay hơi làm cho khối lượng trứng giảm.
Trong những ngày đầu ấp trứng, cần làm giảm bay hơi nước trong trứng để các
chất dinh dưỡng của lòng trắng và lòng đỏ dễ hòa tan, cung cấp cho phôi phát triển
và làm giảm tỉ lệ chết phôi. Vì vậy độ ẩm tương đối trong máy phải duy trì ở mức
quy định, để giảm độ bay hơi nước trong trứng.
Giữa quá trình ấp (sau mười ngày ấp), lượng nước trong trứng bớt dần, cho nên độ
ẩm tương đối trong máy cao hơn, chỉ đủ để bay hơi nước nội sinh (nước tạo ra
trong quá trình trao đổi chất của phôi).
Vào cuối thời kì ấp (sang máy nở), phôi đã phát triển hoàn toàn thành gà con,
trong trứng cần đủ độ ẩm để gà con dễ nở. Cho nên độ ẩm tương đối trong máy
cao hơn so với các giai đoạn ấp khác, mục đích làm giảm độ bay hơi nước trong
trứng. Nếu lúc này độ ẩm trong máy thấp hơn so với quy định sẽ làm gà chết trong
trứng. Độ ẩm trong máy ở giai đoạn gà con chuẩn bị nở phải đảm bảo 86 - 95,5 0F

hay 75 - 80%. Nếu cao hơn mức yêu cầu, gà nở chậm, lông ướt.
Thứ hai: điều chỉnh sự tỏa nhiệt của trứng phụ thuộc vào từng giai đoạn ấp. Trong
nửa đầu của chu kì ấp nhiệt độ của trứng chỉ bằng hoặc thấp hơn nhiệt độ của
không khí trong máy ấp, vì trứng mới vào chỉ thu nhiệt. Lúc này trứng bị mất nhiệt
do sự bay hơi nước (nước bay hơi làm thu nhiệt của trứng). Vì vậy độ ẩm cao
trong những ngày đầu sẽ làm giảm bay hơi nước, góp phần giữ nhiệt, đồng thời
làm nước trong trứng bốc hơi từ từ.
Vào nửa sau của chu kì ấp trứng, do quá trình trao đổi chất của phôi tăng, trứng
sản sinh nhiệt nhiều. Một phần nhiệt này dùng vào làm bay hơi nước. Nhiệt độ của
trứng, nhất là những ngày cuối của chu kì ấp cao hơn so với nhiệt độ không khí
trong máy ấp. Vì vậy trong những ngày cuối cùng này (ở máy nở) phải tăng độ ẩm
trong máy để hút bớt nhiệt độ của trứng, làm hạ nhiệt độ trong trứng và trong máy
ấp.
Khi ẩm độ trong máy vượt quá yêu cầu (quá 80%) gà nở bị yếu, ít hoạt động, lông
gà bị dính bết ở rốn và hậu môn, màu lông vàng đậm, mỏ và chân nhợt nhạt. Gà
con bị bụng to và nặng. Sau này nuôi gà chậm lớn, tỷ lệ chết cao.

11


2.4.4 Ảnh hưởng của độ thông thoáng
Khái niệm: độ thông thoáng là tốc độ hút không khí sạch ở ngoài vào và tốc độ đẩy
không khí bẩn (chứa nhiều CO2, H2S…), khí nóng trong máy ra ngoài. Đảm bảo
thông thoáng khí là đảm bảo cung cấp lượng oxi cần thiết cho phôi hô hấp và phát
triển, đồng thời loại khí độc CO2.
Nếu nồng độ CO2 vượt cao, nồng độ khí O2 giảm cũng có thể làm cho phôi chết
hàng loạt.
Dấu hiệu phôi chết ngạt thường thấy ở phôi của trứng được ấp sau 9 - 12 ngày tất
nhiên còn có thể kết hợp một số nguyên nhân khác như trứng bị bẩn lấp hết lỗ
thông khí trên mặt vỏ trứng.

Để đảm bảo độ thông khí, thì những hệ thống quạt hút, quạt đẩy phải làm việc liên
tục chạy đủ tốc độ.
2.4.5 Ảnh hưởng của việc đảo trứng
Theo Đào Đức Long (1993), trứng xếp vào khay ấp ở ngày đầu phải để đầu to
(chứa buồng khí) lên trên, đầu nhọn xuống dưới, nếu xếp ngược lại, thì tuy phôi
phát triển bình thường, nhưng vào cuối chu kì ấp đầu phôi gà ở phía đầu nhọn (đầu
trứng không có buồng khí) sẽ không có không khí thở, bị chết ngạt. Có thể đặt
trứng nghiêng 450 cũng không ảnh hưởng đến sự ấp nở. Nếu đảm bảo đầu to lên
trên. Khi sang máy nở, thì trứng không phải xếp như trên mà đặt trứng nằm ngang,
vì lúc này đầu gà con đã ngóc lên buồng khí rồi hơn nữa để trứng nở dễ dàng.
Trứng trong khay ấp khi còn trong máy phải được đảo nghiêng (trái, phải) theo chu
kì 1 - 2 giờ/lần.
Trong những ngày ấp đầu tiên, nếu không đảo trứng phôi sẽ bị lòng đỏ ép vào vỏ,
sự phát triển bị ngừng lại và phôi bị chết. Khi soi trứng sẽ thấy vết đen dính vào
vỏ.
Điều này cũng có thể xảy ra khi trong máy ấp có nhiệt độ và độ ẩm cao, tốc độ
quạt gió lớn.
2.4.6 Bảo quản trứng ấp
Theo Bùi Quang Toàn (1981), chế độ bảo quản trứng như sau: nhiệt độ sau khi
mới đẻ ra trứng sẽ bị lạnh đi so với cơ thể mẹ, sự phát triển phôi thai tạm dừng lại
nhưng sự trao đổi chất trong trứng vẫn tiếp tục. Để bảo vệ khả năng sống của phôi
người ta thường bảo quản trứng ấp ở nhiệt độ 100C đến 150C, nhiệt độ thấp quá
cũng không tốt đối với trứng. Khi nhiệt độ lên cao quá 270C các quá trình sống
trong trứng sẽ tăng lên, nhưng sự phát triển của phôi diễn ra không đúng quy luật
dẫn đến sự chết phôi. Nhiệt độ là yếu tố quan trọng nhất trong thời gian bảo quản
12


trứng, nhiệt độ có liên quan đến thời gian, nhiệt độ 150C – 160C có thể bảo quản
trứng trên 1 tuần và nhiệt độ thấp hơn có thể bảo quản trứng lâu hơn nữa.

Ngoài ra nhiệt độ cao còn làm lòng trắng và lòng đỏ bị phân giải và tạo thành khí
CO2. Khi nhiệt độ lên cao 270C thì trứng bắt đầu phát triển phôi, nhưng phôi lớn
không đều và bị chết sớm (khi soi trứng thấy vết máu hay lòng đỏ ở phôi thai).
Ẩm độ thích hợp nhất là từ 70 - 80% về mùa khô.
Theo Đào Đức Long (1993), nhiệt độ tốt nhất cho việc bảo quản trứng ấp là 13 180C với ẩm độ tương đối là 75 - 80%. Trứng ấp mùa hè không nên để lâu quá 7
ngày, tốt nhất là 5 ngày trở lại. Nhiệt độ cao quá 300C còn gây ra tình trạng phôi
phát triển sớm rồi chết nửa chừng.
2.4.7 Ảnh hưởng của thiếu vitamin và khoáng
Sự thiếu một số vitamin và khoáng trong trứng (chính là thiếu chúng trong thức ăn
của gà đẻ) đã ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của phôi và quá trình ấp nở, cũng
như chất lượng của gà con.
Thiếu vitamin B (Thiamin): đặc trưng khi trong trứng thiếu vitamin B1 là gà con
nở ra có hiện tượng viêm đa thần kinh (Polineurist). Gà đi ngật ngưỡng, loạng
choạng, một số con có thể bị liệt. Cần tăng vitamin B1 trong thức ăn.
Thiếu vitamin B2 (Riboflavine): khi thiếu vitamin B2 làm phôi chậm phát triển,
phôi chết nhiều vào giữa và cuối thời kì ấp. Từ 9 – 14 ngày sau khi ấp ở những
phôi chết thường thấy hiện tượng chân ngắn, ngón cong, mỏ trên ngắn. Cần bổ
sung vitamin B2 vào thức ăn cho gà đẻ…
Thiếu vitamin H (Biotin): khi thiếu vitamin H trong thức ăn của gà đẻ, gây chết
phôi. Những phôi chết thấy biến dạng – đầu to, mỏ dưới ngắn, mỏ trên quặp
xuống, các xương đùi, bàn chân ngắn lại. Gà con ngữa đầu vào lưng và quay tròn
đến khi chết, gà bị bệnh thần kinh.
Thiếu vitamin B12 (Cobalamine): Khi thiếu vitamin B12 tỷ lệ chết phôi tăng, thận
sưng, xung huyết và đọng nhiều muối urat màu trắng ngà. Gà và vịt con nở ra mắt
nhắm nghiền, có nhiều mắt dữ, da chân khô.
Thiếu vitamin D3 (Cholecalcipherol): Khi thiếu vitamin D3 thì chất lượng trứng
giảm, tỷ lệ nở giảm. Trứng bị dị hình nhiều, vỏ mỏng, do đó nước trong trứng bay
hơi mạnh. Khả năng sử dụng Calci, Photpho của phôi kém. Gây tỉ lệ chết phôi cao
trong giai đoạn cuối thời kì ấp. Tuy nhiên thừa D3 cũng làm giảm tỉ lệ ấp nở.
Thiếu Calci, Photpho làm vỏ trứng mỏng, dị hình, tỷ lệ trứng có phôi và ấp nở

kém, phôi chết nhiều. Gia cầm nở ra bị khuyết tật ở các bộ phận xương chân, đầu,
cánh…
13


Thiếu Manga làm giảm chất lượng vỏ trứng: phôi phát triển kém và dị hình như
chân ngắn, đầu to, mỏ vẹt, đùi cong. Gia cầm con đầu gục vào bụng. Điển hình gia
cầm con nở ra bị sưng khớp xương, đi lại khó khăn, bị liệt (bệnh Perosis).
Nói tóm lại khi sự phát triển của phôi và gà con nở ra kém phát triển, bị khuyết tật,
tỷ lệ chết phôi cao, gà con một ngày tuổi bị loại thải nhiều cũng còn bởi nguyên
nhân khác, nhưng nguyên nhân quan trọng là thức ăn cho gà sinh sản thiếu dinh
dưỡng, vitamin và khoáng. Cần bổ sung chúng vào thức ăn cho đủ.
2.4.8 Những ảnh hưởng khác
Theo Đào Đức Long và Trần Long (1993), con đực tốt trứng có phôi cao, sức sống
của phôi thai cũng tốt hơn. Những con đực bị bệnh hoặc nuôi theo chế độ ăn kém
cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của phôi thai.
Những trứng ấp của những đàn gà mái nuôi thiếu dinh dưỡng sẽ không cho tỷ lệ
nở cao, một số phôi thai có thể phát triển rồi chết nửa chừng hoặc nở ra bị dị hình.
Việc bảo quản và vận chuyển trứng cũng gây ra những ảnh hưởng nhất định.
Trứng bẩn do nhiễm khuẩn dễ làm phôi chết nửa chừng.
Đặc biệt với những gia cầm có bệnh, trứng ấp sẽ kém, nhiều gà con nở ra yếu đuối,
dị hình hoặc chúng có thể chết trước khi sinh nở ra. Quan sát những phôi thai
không nở ra được ta có thể nhận biết một số nguyên nhân đã gây ảnh hưởng đến sự
phát triển của phôi gà.
Theo Bùi Quang Toàn (1981), tỷ lệ nở của trứng ấp không những đơn thuần phụ
thuộc vào những yếu tố nhiệt, ẩm độ, đảo trứng…mà còn phụ thuộc vào các yếu tố
sau:
Ảnh hưởng của gia cầm trống và cơ cấu đàn lên tỉ lệ ấp nở: qua nhiều kết quả
nghiên cứu, người ta thấy rằng trứng ở những con gà ghép đôi giao phối khác tuổi
có tỷ lệ thụ tinh cao hơn là trứng ở những con gà bố mẹ cùng tuổi. Khi thời tiết

nóng cũng trong thời gian thay lông của gà trống thì khả năng thụ tinh của trứng
cũng giảm đi.
Tuổi của gà trống càng tăng thì tỷ lệ thụ tinh càng giảm. Ở những con gà trống
thành thục thì tỷ lệ thụ tinh cao hơn những con gà trống chưa thành thục.
Dinh dưỡng: trứng ấp thiếu dinh dưỡng là trứng có chất lượng kém không thể cho
tỷ lệ nở cao, từ đó gia cầm con nở ra không thể khỏe mạnh bình thường được.
Nguồn gốc của trứng thiếu dinh dưỡng là do đàn gia cầm sinh sản không được
cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết trong khẩu phần hàng ngày.
Chất lượng đàn giống: đàn gia cầm sinh sản bị mắc bệnh có nhiều bệnh truyền
nhiễm mà mầm bệnh có thể xâm nhập vào trứng. Trứng bị nhiễm bệnh từ trong cơ
14


thể mẹ mắc bệnh ẩn tính, mãn tính hoặc trong những gà mái mang mầm bệnh. Mặt
khác trứng cũng bị nhiễm bệnh trong lúc thu lượm trứng, bảo quản trứng.
Phôi thai bị nhiễm khuẩn có thể chết bất cứ giai đoạn nào, tỷ lệ nở thấp, gia cầm
con nở ra có triệu trứng mắc bệnh này hay bệnh khác.
2.5 ẤP TRỨNG GIA CẦM
2.5.1 Yêu cầu trứng đưa vào ấp
Theo Bùi Đức Lũng và Nguyễn Xuân Sơn (1999), nên thu mua trứng từ những đàn
gà đã trưởng thành, khỏe mạnh, không bị nhiễm bệnh. Những con gia cầm này đã
đẻ được 40 - 50% trở lên, vì lúc đó trở đi mới có nhiều trứng đạt khối lượng để ấp.
Theo Lã Thị Thu Minh (2000) khi chọn trứng cần lưu ý các chỉ tiêu sau:
Sự cân đối của quả trứng (CSHD) : 71 - 75.
Kết cấu vỏ vôi trơn láng, đều đặn, không có lỗi.
Vỏ vôi sạch sẽ, trứng gà sạch hoàn toàn.
Màu của vỏ vôi làm màu đặc trưng của giống.
Độ cao của buồng khí: 5 - 6mm.
2.5.2 Bảo quản và vận chuyển trứng ấp
Bảo quản: theo Bùi Đức Lũng và Nguyễn Xuân Sơn (1999), trứng gà được thu

nhặt ngay sau khi gà đẻ thường vào buổi sáng, số ít vào buổi chiều. Phải thu trứng
ngay sau khi đẻ, vì tránh gà mái nằm ủ lâu làm hỏng trứng, trứng bị nhiễm bệnh.
Nhặt trứng và đặt trứng lên nhẹ nhàng, khi xếp vào khay để đầu to lên trên.
Bảo quản trứng: giữ nhiệt độ trong phòng không quá 280C vào mùa hè và không
quá 200C vào mùa Đông Xuân. Để đạt được nhiệt độ này phòng bảo quản trứng
phải có trần, trên mái phải có cây làm bóng mát. Nếu trời nóng, khô nên phun
nước trên nền và quanh bên ngoài phòng trứng. Không đặt vật liệu khác trong
phòng bảo quản trứng.
Nếu đảm bảo nhiệt độ phòng trứng như trên, có thể bảo quản trứng không quá 3 - 4
ngày vào mùa hè và 6 - 7 ngày vào mùa đông. Nếu trứng đẻ ra được ấp ngay thì
càng tốt.
Điều kiện ẩm độ không khí trong phòng cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng trứng
giống thích hợp nhất là trong phòng có ẩm độ 70 - 80%. Độ ẩm trên 80% làm vỏ
trứng ẩm ướt, tạo điều kiện nấm và vi sinh vật trên vỏ trứng phát triển, sau đó xâm
nhập vào trứng, trứng bị mang mầm bệnh. Nếu độ ẩm quá thấp dưới 60% nước
trong trứng bốc hơi qua các lỗ khí làm trứng giảm khối lượng và thiếu nước cung

15