ẢNH HƯỞNG của CALCIUM và PROHEXADIONE CALCIUM lên sự đổ NGÃ của lúa HANANOMAI ở HUYỆN THOẠI sơn, TỈNH AN GIANG vụ ĐÔNG XUÂN 2009 2010

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
I H C C N TH
----- d&c -----

PHAN TH C M NHUNG

NH H

NG C A CALCIUM VÀ PROHEXADIONE

CALCIUM LÊN S

NGÃ C A LÚA HANANOMAI

HUY N THO I S N, T NH AN GIANG
ÔNG XUÂN 2009-2010

LU N V N K S

NÔNG H C

n Th - 2010


GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG

----- d&c -----

PHAN TH C M NHUNG

NH H

NG C A CALCIUM VÀ PROHEXADIONE

CALCIUM LÊN S

NGÃ C A LÚA HANANOMAI

HUY N THO I S N, T NH AN GIANG
ÔNG XUÂN 2009-2010

Chuyên ngành: NÔNG H C
Mã s : 52620104

NG

IH

NG D N KHOA H C:

TS. NGUY N THÀNH H I

n Th - 2010


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG

MÔN KHOA H C CÂY TR NG

Ch ng nh n lu n v n v i
NH H

tài:

NG C A CALCIUM VÀ PROHEXADIONE

CALCIUM LÊN S

NGÃ C A LÚA HANANOMAI

HUY N THO I S N, T NH AN GIANG
V

ÔNG XUÂN 2009-2010”

Do sinh viên: PHAN TH C M NHUNG th c hi n và
Kính trình h i

n p.

ng ch m lu n v n t t nghi p xem xét.

n Th , ngày … tháng … n m 2010
Ng

ih

ng d n khoa h c

TS. NGUY N THÀNH H I


iii
TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG

MÔN KHOA H C CÂY TR NG

i

ng ch m lu n v n t t nghi p ã ch p thu n lu n v n v i

NH H

tài:

NG C A CALCIUM VÀ PROHEXADIONE

CALCIUM LÊN S

NGÃ C A LÚA HANANOMAI

HUY N THO I S N, T NH AN GIANG
V

ÔNG XUÂN 2009-2010”

Do sinh viên: PHAN TH C M NHUNG ã th c hi n và b o v tr

c h i

ng

ngày … tháng … n m 2010.
Lu n v n ã
Ý ki n c a h i

ch i

ng ch p thu n và ánh giá

m c: ...........................................

ng: ......................................................................................................

.......................................................................................................................................
n Th , ngày …. tháng …. n m 2010
Thành viên h i

TS. LÊ THANH PHONG

ng

TS. NGUY N THÀNH H I

Ths. NGUY N HUY TÀI

DUY T KHOA
Tr

ng Khoa Nông Nghi p Và Sinh H c

ng D ng

------------------------------------------------


iv

I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình

bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
nào tr

c ai công b trong b t k lu n v n

c ây.

Tác gi lu n v n

Phan Th C m Nhung


v

LÝ L CH CÁ NHÂN

I. LÝ L CH S

L

C

Sinh viên: Phan Th C m Nhung

Gi i tính: N

Sinh ngày: 30 tháng 10 n m 1988

N i sinh: An Giang

và tên cha: Phan Ti n D ng
và tên m : Lê Th Nguy t
a ch : p Tân ông, Th Tr n Óc Eo, Huy n Tho i S n, T nh An Giang.
E-mail:
II. QUÁ TRÌNH H C T P
m 1994 – 1999: h c tr

ng Ti u h c “B” V ng Thê

m 1999 – 2003: h c tr

ng Trung h c c s V ng Thê

m 2003 – 2006: h c tr

ng Trung h c ph thông V ng Thê

m 2007 – 2010: là sinh viên tr

ng

khóa 33, Khoa Nông Nghi p & Sinh H c

i H c C n Th , ngành Nông H c,
ng D ng.


vi

IC MT

Kính dâng!
Ông Bà và Ba M , nh ng ng
n t t c nh ng ng

i thân ã

i ã h t lòng ch m lo, th
ng viên, giúp

ng yêu và d y b o con, c m

con trong su t th i gian qua.

Lòng bi t n sâu s c!
Th y Nguy n Thành H i và anh Phan Phi Hùng ã t n tình h
truy n

ng d n,

ng viên và

t cho em nh ng kinh nghi m quý báu trong su t th i gian th c hi n và hoàn

thành lu n v n t t nghi p.
Chân thành c m n!
Th y c v n h c t p Nguy n L c Hi n và Cô Phan Th Thanh Th y cùng toàn th quý
Th y Cô, anh ch trong khoa Nông Nghi p & Sinh H c
n Th

ã truy n d y và giúp

ng D ng và Tr

ng

iH c

em trong th i gian h c t p v a qua.

m n!
Chú T , anh Tr n Hi p, các b n: Lâm Xuân H ng, Lê Minh
Nguy n Bùi Anh Ph
Ph

ng, D

ng, Nguy n T n Khanh, Nguy n V n

ng Chí Linh,

ng, Nguy n Th

ng Quyên, Nguy n Th Thu Nga, Nguy n V n Nhí, Ph m Thành Luân, Nguy n
n Lùn và t t c các b n l p Nông H c khóa 33 ã óng góp ý ki n,
tôi trong su t th i gian h c t p và th c hi n

ng viên, giúp

tài.

Phan Th C m Nhung


vii

CL C

i dung
Trang ph bìa

ii

L i cam oan

iv

Lý l ch cá nhân

v

L ic mt

vi

M cl c

vii

Danh sách b ng

x

Danh sách hình

xi

TÓM L

xii

M
CH

NG 1 - L
1.1 S

C
U

1

C KH O TÀI LI U
SINH TR

1.1.1 Các giai
1.1.2 S v
1.2 S

Trang

3

NG VÀ PHÁT TRI N C A CÂY LÚA
n sinh tr

ng

3

n lóng

3

NGÃ TRÊN LÚA

1.2.1 Các d ng

3

4

ngã trên lúa

4

1.2.2 V trí lóng gãy c a cây lúa b

ngã

4

1.2.3 Nh ng b t l i c a cây lúa b

ngã

5

1.2.4 Nguyên nhân d n

n hi n t

1.2.4.1 nh h

ng c a

c tính cây lúa

1.2.4.2 nh h

ng c a th i ti t

1.2.4.3 nh h

ng c a k thu t canh tác

1.3 VAI TRÒ C A CALCIUM
1.4

ng cây lúa b

NG D NG CH T
GI M
NGÃ

n

n

ngã

5

ngã

5

ngã trên lúa

9

n

ngã

I V I CÂY LÚA

U HÒA SINH TR

NG LÀM

9
10
11


viii
1.4.1 C ch sinh t ng h p gibberellin

11

1.4.2 Vai trò c a gibberellin

11

1.4.3 Nh ng ch t c ch sinh t ng h p gibberellin

12

1.5 NH H
CH

NG 2 - PH
2.1 PH

NG C A PROHEXADIONE CALCIUM

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP

NG TI N

2.1.1 Th i gian và

a

m

16
16

NG PHÁP THÍ NGHI M

17

2.2.1 B trí thí nghi m

17

2.2.2 K thu t canh tác

18

2.2.3 Ph

19

ng pháp o các ch tiêu

2.2.4 Phân tích s li u
CH

16
16

2.1.2 V t li u thí nghi m
2.2 PH

14

21

NG 3 - K T QU VÀ TH O LU N

22

3.1 NH N XÉT T NG QUÁT

22

3.2 NH H
NG C A CALCIUM VÀ PROHEXADIONE
CALCIUM LÊN
C TÍNH NÔNG H C C A GI NG LÚA
HANANOMAI

22

3.2.1 Chi u cao cây

22

3.2.2 Chi u cao thân cây

23

3.1.3 Chi u dài lóng

24

3.2.4

26

3.2.5

ng kính lóng
dày lóng

27

3.2.6 Chi u dài t bào lóng

28

3.2.7

29

c ng lóng

3.2.8 T l

ngã và c p

3.2.9 Chi u cao ru ng tr ng

ngã

32
33


ix

3.3 NH H
NG C A CALCIUM VÀ PROHEXADIONE
CALCIUM LÊN N NG SU T C A GI NG LÚA
HANANOMAI
CH

NG 4 - K T LU N VÀ

NGH

34

36

4.1 K T LU N

36

4.2

36

NGH

TÀI LI U THAM KH O

37

PH CH

41

NG


x

DANH SÁCH B NG

ng

T a b ng

Trang

1.1

l (%) c a s n t gãy trên gi ng Sasanishiki và Koshihikari
(Hoshikawa và Wang, 1990)

4

1.2

Chi u cao cây, n ng su t h t và c p
ngã c a các gi ng lúa
truy n th ng và gi ng lúa cao s n Brazil (Morais, 1998)

6

1.3

So sánh tr c nh , tr c l n và tính d t (F%) c a lóng gi a r
ngã và không
ngã (Hoshikawa và Wang, 1990)

8

1.4

Tính

2.1

c c a prohexadione calcium (Sodohara, 2000)

c tính

t

c phân tích tr

15

c khi th c hi n thí nghi m

16

2.2

Phân c p m c

ngã (IRRI, 1988)

19

3.1

Chi u cao cây (cm) lúa Hananomai các giai
theo các hóa ch t x lý

ng

23

3.2

Chi u dài các lóng thân cây lúa (cm) lúa Hananomai lúc thu
ho ch theo các hóa ch t x lý

25

3.3

ng kính các lóng thân (mm) lúa Hananomai lúc thu ho ch
theo các hóa ch t x lý

27

3.4

dày các lóng thân (mm) lúa Hananomai lúc thu ho ch theo
các hóa ch t x lý

28

3.5

Chi u dài t bào các lóng thân ( m) lúa Hananomai lúc thu
ho ch theo các hóa ch t x lý

29

3.6

l
ngã và c p
ngã (1 ngày tr
Hananomai theo các hóa ch t x lý

c thu ho ch) c a lúa

33

3.7

Chi u cao ru ng tr ng (cm) lúa Hananomai theo các hóa ch t
lý

34

3.8

Các thành ph n n ng su t và n ng su t lúa Hananomai lúc thu
ho ch theo các hóa ch t x lý

35

n sinh tr


xi

DANH SÁCH HÌNH

Hình

T a hình

1.1

ng hình elip v i hai tr c l n và nh c a ph u di n c t ngang
lóng thân cây lúa

7

1.2

n gi n hóa các giai
n sinh t ng h p gibberellin và
các v trí c ch sinh t ng h p gibberellin b ng nh ng ch t
anti-gibberellin.

13

1.3

Công th c c u t o c a prohexadione calcium

14

2.1

S

18

2.2

Ph

3.1

Chi u cao thân (cm) lúa Hananomai lúc thu ho ch theo các hóa
ch t x lý

3.2

b trí thí nghi m
ng pháp o

c ng cây lúa

Trang

20
24

c ng lóng th nh t (N) lúa Hananomai theo các hóa ch t x

30

c ng lóng th hai (N) lúa Hananomai theo các hóa ch t x

31

c ng lóng th ba (N) lúa Hananomai theo các hóa ch t x

31

c ng lóng th t (N) lúa Hananomai theo các hóa ch t x lý

32

lý
3.3
lý
3.4
lý
3.5


xii
PHAN TH C M NHUNG. 2010.
NH H
NG C A CALCIUM VÀ
PROHEXADIONE CALCIUM LÊN S
NGÃ C A LÚA HANANOMAI
HUY N THO I S N, T NH AN GIANG V
ÔNG XUÂN 2009-2010. Lu n v n
t nghi p K s Nông H c, Khoa Nông Nghi p & Sinh H c ng D ng, Tr ng i
c C n Th . Ng i h ng d n khoa h c: TS. NGUY N THÀNH H I.

TÓM L

tài: “ nh h
Hananomai

C

ng c a calcium và prohexadione calcium lên s

huy n Tho i S n, t nh An Giang v

th c hi n trong v

ông xuân t tháng 12/2009

ngã c a lúa

ông Xuân 2009-2010 ” ã

c

n tháng 3/2010 t i xã An Bình,

huy n Tho i S n, t nh An Giang

nghiên c u

prohexadione calcium x lý làm gi m

ngã trên gi ng lúa Hananomai. Thí nghi m

d ng calcium v i n ng

ng

nh h

150 ppm, 200 ppm, 250 ppm, prohexadione calcium

30 ppm và k t h p prohexadione calcium v i ba n ng

lý vào hai th i

m 5 ngày sau t

ng

c ng lóng thân qua vi c gia t ng

250 ppm và làm gi m

calcium trên

ng òng (45 ngày sau khi s ) và 5 ngày tr

(55 ngày sau khi s ) trên gi ng lúa Hananomai. K t qu
ng làm gia t ng

ng c a calcium và

ngã so v i

c

c tr

ã cho th y calcium có tác
ng kính,

dày lóng t t

i ch ng. Prohexadione calcium c ch

sinh t ng h p gibberellin trong cây, v a làm gi m chi u dài t bào, chi u dài lóng d n
n gi m chi u cao cây, v a gia t ng

c ng lóng thân. Khi x lý prohexadione

calcium 30 ppm k t h p v i calcium 250 ppm cho hi u qu t t nh t, t l
n ch

r t nhi u. Các nghi m th c x

c

lý prohexadione calcium 30 ppm và

prohexadione calcium 30 ppm k t h p v i các n ng
lúa không

ngã

ngã, trong khi nghi m th c không x lý thì

calcium
ngã

v
c p 7.

ông Xuân làm


U

Trong s n xu t lúa, m t trong nh ng v n
ó là s

ngã c a cây lúa.

mà hi n nay nông dân ang r t quan tâm,

ây c ng là m t trong nh ng y u t

nh h

ng l n

n

ng su t và hi u qu tr ng lúa.
ngã th

ng gây ra nh ng th t thoát l n c v n ng su t l n ch t l

ngã, quá trình t o h t b

ng h t. Cây b

ình tr do quá trình v n chuy n các ch t b tr ng i

(Yoshida, 1981 và Yoshinaga, 2005). Khi lúa b ngã, chúng ch ng ch t lên nhau gây
nh h

ng

trong n

n quá trình quang h p, h n ch s phát tri n c a cây, h t lúa b chìm

c th

ng b h th i, b n m b nh t n công và n y m m khi ch a thu ho ch,

gây th t thoát l n

n n ng su t và làm gi m giá tr th

nhi u hay ít tùy thu c ru ng lúa b
cây lúa. N u ru ng lúa b
khác,

ngã

ng ph m. S gi m n ng su t

ngã vào các th i k sinh tr

ng khác nhau c a

th i k tr bông, n ng su t lúa s gi m rõ r t. M t

ngã còn gây không ít khó kh n cho thu ho ch (Kono, 1995). N i ru ng lúa b

ngã thì khó có th thu ho ch b ng c gi i, vi c thuê m
cao h n r t nhi u so v i ru ng lúa
Hi n nay,

ng, d n

n công c t c ng khó và giá

n làm t ng chi phí s n xu t.

huy n Tho i S n, t nh An Giang, lúa Nh t ang

nhi u. Các gi ng lúa này
i giá cao, n

c các doanh nghi p ký h p

tình tr ng

ng bao tiêu ngay t

uv

nh và hi u qu kinh t . Tuy nhiên, qua s n xu t th c t nhi u v cho

th y h u h t các gi ng lúa này r t y u cây, t l
ng su t, ch t l

c nông dân tr ng r t

ngã cao làm nh h

ng r t l n

n

ng và giá thành s n ph m. Và a s nông dân ch a kh c ph c

ngã trên. Vì v y,

ngã là v n

c n

c

c gi i quy t c a các gi ng lúa

này.
làm gi m

ngã trên lúa thì có m t s ph

bi n pháp canh tác h p lý v m t

ng pháp nh t o gi ng kháng

s , bón phân, rút n

ng calcium làm c ng ch c t bào và anti-gibberellin
c xem là bi n pháp có th làm gi m

ngã trên lúa.

ngã,

c, … Bên c nh ó, vi c s
làm gi m chi u cao cây c ng


2
Do ó,

tài “ nh h

lúa Hananomai

ng c a calcium và prohexadione calcium lên s

huy n Tho i S n, t nh An Giang v

th c hi n nh m m c tiêu: Tìm hi u nh h
lên chi u cao và
làm gi m

c ng thân cây

ông Xuân 2009-2010

c

ng c a calcium và prohexadione calcium

ch n ch t và n ng

ngã trên gi ng lúa Hananomai.

ngã c a

có hi u qu cho vi c x lý


3

CH

NG 1

C KH O TÀI LI U

1.1
1.1.1 Các giai
Cây lúa th

SINH TR
n sinh tr

NG VÀ PHÁT TRI N C A CÂY LÚA
ng

ng c n 3-6 tháng t n y m m

n tr

ng thành tùy theo gi ng và môi

tr

ng canh tác. Trong th i gian này, cây lúa hoàn thành c b n hai giai

tr

ng phân bi t k ti p nhau: dinh d

th i k tr

ng và sinh d c. Giai

c tr gié và th i k sau tr gié. Th i k sau

Ti m n ng n ng su t
sau cùng d a trên l

c quy t

n sinh d c

c chia ra

c bi t rõ là th i k chín.

nh s kh i trong th i k tr

ng tinh b t vào gié hoa,

n sinh

c quy t

c tr gié. N ng su t

nh ph n l n trong th i k

sau tr gié. Do ó, v m t nông h c, theo Yoshida (1981), s phát tri n c a cây lúa
c chia làm ba giai

n chính: giai

n sinh d

ng, giai

n sinh s n và giai

n

chín.
i v i cây lúa có th i gian sinh tr

ng 120 ngày thì 60 ngày

u là giai

n sinh

ng bao g m s m c lá, âm ch i và gia t ng chi u cao cây. S n y ch i b t
khi cây

ut

c 5-6 lá, kho ng 20 ngày sau khi m c m m, 30 ngày k ti p là giai

sinh s n bao g m s v

n

n lóng, gia t ng chi u cao cây, s tàn l i c a nh ng ch i vô

hi u, xu t hi n lá c (lá cu i cùng), ng m òng, tr gié và tr bông và 30 ngày cu i là
giai

n chín v i s t ng d n c a tr ng l

1.1.2 S v
v

n lóng

n lóng c a cây có liên h m t thi t v i th i gian sinh tr

Isawaki, 1960; Vergara, 1965).
th

ng h t.

ng b t

u kho ng t

ng (Hosoda và

nh ng gi ng chín s m và chín v a, s v

ng kh i s kh i c a bông và ti p t c

n lóng

n tr gié. N m lóng

ng n kéo dài lúc tr gié, khi ó chi u cao cây s t ng lên rõ r t (Nguy n Ng c

2008). Nh ng gi ng chín mu n, s v
bông.

n lóng b t

u tr

cs t

,

ng kh i s kh i c a

i v i nh ng gi ng m n c m quang k , quang k kéo dài làm t ng s và chi u


4
dài t ng c ng các lóng.
trên s v

n sinh tr

ng b t th

ng nh n

c sâu và s dày làm cây v

ng s m.

h t sâu 2 cm trong

t không làm v

sâu h n 3 cm có th làm lóng th nh t và lóng th hai g n m t
ngã.

ng

n lóng.

u ki n môi tr
giai

các gi ng không m n c m quang k , không có nh h

lúa n i và lúa n

c sâu, s v
1.2 S

1.2.1 Các d ng

tv

n lóng x y ra theo s t ng

n lóng ngay

n lóng nh ng

t

n dài ra, cây lúa
sâu n

c.

NGÃ TRÊN LÚA

ngã trên lúa

Theo Nguy n Minh Ch n (2003),

ngã

c phân thành hai nhóm:

−

ngã

−

ngã do n t gãy r . Trong d ng n t gãy r có ba d ng nh sau:

r ho c trên b m t

t.

+

ng thân gãy g p khúc: ngay v trí gãy c a cây lúa thân b g p l i.

+

ng gãy tét thân: cây lúa b gãy và tét theo chi u d c c a lóng thân.

+

ng gãy tách r i: lóng thân ch b gãy c a cây lúa có m t bên b

1.2.2 V trí lóng gãy c a cây lúa b

t r i ra.

ngã

Theo Nguy n Minh Ch n (2003), thì Hoshikawa và Wang (1990) cho r ng: Lóng thân
phía d

i th

ng b n t gãy,

u này c ng tùy thu c vào tình tr ng canh tác. Qua

ng 1.1 cho th y r ng s n t gãy lóng thân x y ra ch y u
Sasanishiki (80,4%), k

n là lóng th n m (16,5%) và lóng th ba (3,9).

gi ng Koshihikari thì s n t gãy lóng thân x y ra
th n m (53,6%). Nh ng
thân d n

n

ngã

lóng th t c a gi ng
i v i

lóng thân th t (46,4%) và lóng

c hai gi ng thì không th y có tr

ng h p n t gãy lóng

lóng th nh t và th hai.

ng 1.1 T l (%) c a s n t gãy trên gi ng Sasanishiki và Koshihikari (Hoshikawa
và Wang, 1990)
Lóng
Gi ng Sasanishiki
Gi ng Koshihikari

1
0
0

2
0
0

3
3,9
0

4
80,4
46,4

5
16,5
53,6


5
1.2.3 Nh ng b t l i c a cây lúa b

ngã

Theo Yoshida (1981) và Hoshikawa (1990), lúa b
quang h p không bình th

a

n h t lép nhi u, n ng su t gi m. Theo Setter

ngã ph thu c vào m c

ngã làm gi m m nh n ng su t h t,
bông ch m m t n

ng ch t và

ng, s v n chuy n carbohydrate v h t b tr ng i, hô h p

nh làm tiêu hao ch t d tr
(1994), thi t h i do

ngã thì s hút d

ngã và th i

m x y ra

ngã.

c bi t x y ra ngay sau khi tr gié và khi

c. Lúa b ngã dìm trong n

c th

ng b h th i, b n m b nh t n

công và n y m m khi ch a thu ho ch gây th t thoát n ng su t r t l n và làm gi m giá
tr th

ng m i. Tr

c khi tr gié, l

Theo Yoshida (1981), s

ng l n tinh b t

c tích l y trong thân và b lá.

ngã càng s m thì n ng su t lúa càng gi m nhi u.

ngã làm gi m di n tích m t c t ngang bó m ch, làm r i lo n s v n chuy n ch t
ng hóa và d

ng ch t h p thu qua r . Hi n t

ng này c ng làm r i lo n s s p x p

lá, t ng bóng r p làm gi m hi u su t quang h p (Yoshida, 1981 và Yoshinaga, 2005).
1.2.4 Nguyên nhân d n
1.2.4.1 nh h

n hi n t

ng c a

ng cây lúa b

c tính cây lúa

n

ngã

ngã

* Gi ng
Theo Yoshida (1981), nh ng gi ng có th i gian sinh tr
ng su t cao vì s sinh tr

ng dinh d

ng quá dài có th không cho

ng d có th gây

ngã. M t trong nh ng

c

m c a gi ng lúa n ng su t cao là chi u cao c a cây th p. Chi u cao cây là y u t
quan tr ng liên quan
Gi ng kháng
i ti n th

n tính ch ng

ngã có nh ng

c

ngã c a cây.
m nh thân th p, c ng và lá

ng có thân th p nên kháng

ngã t t h n, ây là

c

ng. Các gi ng lúa
m có th cho n ng

su t cao. Khi so sánh n ng su t c a gi ng lúa truy n th ng cao cây v i gi ng lúa cao
n th p cây canh tác

Brazil cho th y n ng su t c a các gi ng lúa cao s n cao h n

gi ng lúa truy n th ng do gi ng lúa cao s n có chi u cao cây trung bình th p h n
gi ng lúa truy n th ng (Morais, 1998) (B ng 1.2). Ngoài ra, nh ng gi ng ít ngã, lá
ng giúp ánh sáng phân b sâu h n và làm t ng hi u su t quang h p góp ph n gia
ng n ng su t.


6
ng 1.2 Chi u cao cây, n ng su t h t và c p
ngã c a các gi ng lúa truy n th ng và
gi ng lúa cao s n Brazil (Morais, 1998)

Chi u cao cây
(cm)

Gi ng
Lúa truy n th ng
Rio Paranaisba
Caiaios
Guarani
CNA 8054
Trung bình
Lúa cao s n
Progresso
CNA 8172
CNA 8305
Canastra
Trung bình

ng su t h t
(t n/ha)
2,78
2,59
2,64
2,47
2,62

3
2
4
3
3

86
86
91
88
88

2,62
2,86
2,99
2,87
2,84

1
1
1
1
1

ngã ã

n ây gen h i th p cây m i

a vào

c công nh n t lâu, nh ng ch nh ng n m
c các gi ng lúa nhi t

gi ng th p cây không ph i luôn luôn kháng

làm thay

c tính khác nh
i

ngã

108
105
98
108
108

m quan tr ng v s kháng

vào nh ng

p

dài thân,

i. Tuy nhiên, nh ng

ngã (Chandler, 1969) mà còn ph thu c
c ng mô, v n t c hóa già c a các lá d

i

c ng thân (Yoshida, 1981).

* Chi u dài lóng thân
Theo Yoshida (1981), s lóng n

nh và

c quy

nh b i b n ch t di truy n c a

gi ng. Chi u dài c a lóng thân c ng ph thu c vào b n ch t di truy n c a gi ng và
ch u tác

ng m nh c a môi tr

ng. Lóng trên cùng dài nh t, chi u dài c a lóng bên

i gi m d n. Sau khi tr gié, t ng chi u dài c a các lóng dài chi m ph n l n chi u
cao cây.
Chi u dài c a nh ng lóng bên d
tr ng liên quan

n tính

i và chi u dài c thân lúa là nh ng

ngã. Lúa d

ngã th

ng có chi u dài lóng thân bên d

và chi u dài c thân dài h n so v i nh ng cây không
(2003), lóng phía d

c tính quan
i

ngã. Theo Nguy n Minh Ch n

i càng dài có th là nguyên nhân quan tr ng d n

n

ngã.


7
m t v t lý, s

ngã

c kh o sát theo moment cong và

lá. Moment cong là k t qu c a tr ng l
tr ng l

ng bông t ng do h t sinh tr

ki n khác t

c ng c a thân và b

ng thân và chi u cao thân. Sau khi tr gié,

ng và vì th moment cong t ng. N u nh ng

u

ng t , gi ng cao cây có moment cong l n h n gi ng th p cây vì nó có

chi u cao thân cao h n (Yoshida, 1981).
c ng thân b nh h

ng nhi u b i:

− Chi u dài c a lóng d
−

c ng ho c

−

c ng và
ngã th

ch c c a nh ng lóng dài
ch c c a b lá

ng do s cong o n xu ng c a 2 lóng th p nh t dài h n 4 cm.

a nh ng lóng dài b
dinh d

ng c a cây.

t ph n do
*

i

nh h

ng b i

c ng c h c, thành ph n hóa h c và tình tr ng

c ng c h c liên h v i

c tính gi ng,

c ng

c ng

c

dày c a thân và

u ch nh b i

c ng c a mô.

u ki n tr ng.

ng hình lóng thân

Theo

inh Th L c (2006), nh ng lóng g n g c th

ng kính l n, càng lên phía trên thì xu h

ng có chi u dài ng n nh ng

ng lóng dài h n và có

ng kính nh

n. Quan sát ph u th c c t ngang c a lóng thân cây lúa cho th y lóng thân có d ng
hình elip ch không th t s là hình tròn (Hoshikawa và Wang, 1990) (Hình 1.1).
Tr c nh

Tr c l n
Hình 1.1 D ng hình elip v i hai tr c l n và nh c a ph u di n c t ngang lóng thân cây
lúa


8
Tính d t c a nh ng lóng phía d

i thì cao h n nh ng lóng phía trên. Theo Hoshikawa

và Wang (1990) cho r ng nh ng cây lúa d
không

ngã có thân d t h n nh ng cây lúa

ngã khi so sánh tính d t c a lóng th ba và lóng th t c a hai gi ng lúa

Sasanishiki và Koshihikari (B ng 1.3).
ng 1.3 So sánh tr c nh , tr c l n và tính d t (F%) c a lóng gi a r
ngã (Hoshikawa và Wang, 1990)
Gi ng

Lóng

ngã

Tr c nh
(mm)

ngã và không

Tr c l n
(mm)

F(%)

3,07±0,35

3,65±0,39

15,89±6,80

3,27±0,50

3,79±0,56

13,72±4,83

3,45±0,29

4,39±0,34

21,41±6,29

3,75±0,60

4,44±0,60

15,54±4,87

3,23±0,24

3,72±0,27

13,17±2,55

3,74±0,43

4,24±0,42

11,79±2,49

3,61±0,34

4,28±0,30

15,65±3,15

4,19±0,52

4,85±0,50

13,61±3,23

3
Không
Sasanishiki
4
Không
3
Không
Koshihikari
4
Không

Tính d t c a lóng (F) = [1 (Tr c nh /Tr c l n)] x 100

*

lá
lá là ph n áy lá kéo dài cu n thành hình tr bao c ph n non c a thân. Theo

Yoshida (1981), b lá góp ph n r t ít cho s quang h p nh ng nó cho th y ch c n ng
quan tr ng khác. Cây lúa b t

uv

n lóng khi t

ng kh i s kh i c a bông, thân v n

còn nh , dài kho ng 1cm và b lá làm nhi m v ch ng

cho toàn cây. Ngay sau khi

phát tri n c a lóng ã hoàn thành thì b lá góp ph n vào
30-60%. S

ngã th

ng x y ra

c ng c a thân kho ng

hai lóng th p nh t nên b lá bao nh ng lóng này

ph i ch c. Nh v y, b lá có ch c n ng ch ng

c h c cho toàn cây lúa.


9
1.2.4.2 nh h

ng c a th i ti t

ngã là k t qu c a s t
thân, y u t môi tr

n

ngã trên lúa

ng tác qua l i và cân b ng c a các y u t :

ng nh h

ng lên

c ng c a thân và nh h

c ng c a

ng c a y u t bên

ngoài nh m a, gió (Setter, 1994). Th i ti t âm u, ít n ng kéo dài, khi n cây không
quang h p

c

các ch t h u c c n thi t, các t bào c a cây v

lên nh ng y u t và d
1.2.4.3 nh h
*

t

n dài ra, cây cao

ngã.

ng c a k thu t canh tác

n

ngã

s

Theo Yoshinaga (2005) thì lúa

ngã hay không còn ph thu c vào m t

s . Theo

Võ Tòng Xuân và Hà Tri u Hi p (1998), n u s quá th a, cây lúa n b i nh ng không
giáp tán n i hay s quá dày

u làm cây lúa v

n cao c nh tranh ánh sáng thì d b

ngã.
* Bón phân

m và kali

Theo Nguy n B o V và Nguy n Huy Tài (2003), Yoshida (1981),

m là ch t t o

hình c a cây lúa, là thành ph n ch y u c a protein và ch t di p l c làm cho lá xanh
t, gia t ng s ch i, kích th
cung c p
ch c. S

m.

m c

c lá và thân,
m cao, s

ng th i c ng gia t ng chi u cao thân theo

ngã ho c cong thân gi m ph n tr m gié hoa

ngã gi m di n tích c t ngang c a bó m ch làm r i lo n s v n chuy n ch t

ng hóa và d

ng ch t h p thu qua r . Bón nhi u

trong lóng thân cây lúa gi m (d

m làm cho tinh b t

i 30%) c ng làm cho cây lúa d b

c tích l y

( inh Th L c,

2006). Vì v y, n u th a

m, cây lúa phát tri n lá quá m c làm các mô non m m, gây

ra s v

n dài các lóng d

i và d d n

Ngoài

m, kali c ng là nguyên t

al

n

ngã h n.

ng quan tr ng c n thi t cho s phát tri n c a

cây. Kali giúp cho quá trình v n chuy n và t ng h p các ch t trong cây, duy trì s c
tr

ng t bào giúp cây c ng cáp, t ng kh n ng ch ng sâu b nh, ch ng
t ch c trên bông và làm h t no

kali, kali làm t ng

y h n.

ngã, t ng s

c ng c h c c a cây t ng lên b i s bón

dày thân và duy trì áp su t tr

ng cao trong t bào.


10
Trong tr

ng h p phân bón có t l

m quá cao mà

t l i nghèo kali thì hi n t

ng

ngã càng d x y ra.
*M cn
cn

c
c ng p quá sâu c ng gây cho cây lúa sinh tr

lóng ngay

giai

n sinh tr

ng s m và giai

ng không cân

i, làm cây v

n

n làm òng, do ó cây b y u, d

ngã.
1.3 VAI TRÒ C A CALCIUM

I V I CÂY LÚA

Calcium có vai trò quan tr ng trong thành ph n calcium pectate, m t thành ph n r t
quan tr ng c a vách t bào, làm v ng ch c t bào và duy trì ho t
c. S hi n di n c a calcium trong cây giúp n

ng c a màng sinh

nh vách t bào, calcium tham gia

trong m t s enzyme nh amylase, protase, ho t hóa các enzyme khác và cân b ng
ng

cation và anion trong t bào. Trong cây, m t ph n cacium liên k t ch t ch v i

u trúc vách t bào, m t ph n khác có kh n ng trao

i t i vách và m t ngoài c a

màng t bào. Vách t bào có nhi u v trí ki m gi calcium nên kh n ng v n chuy n
calcium qua màng t bào
l cao

khu v c này b gi i h n, d n

vách t bào và mô cây (Nguy n B o V và Nguy n Huy Tài, 2004). Có th

cung c p calcium cho cây v i n ng
tr

n calcium hi n di n v i m t

l n, có th

ng thành) mà không th y tri u ch ng ng

t t i 10% tr ng l

c hay c ch sinh tr

ng khô ( lá
ng,

các loài s ng t i vùng có nhi u vôi (Lê V n Hòa và Nguy n B o Toàn, 2005).
nh ng cây
trong

c cung c p nhi u calcium trong th i k sinh tr

c bi t là
lá c a

ng ho c sinh tr

ng

u ki n có ánh sáng cao thì th y có m t t l l n pectate calcium, ch t này làm

gia t ng tính kháng c a mô ch ng l i s phân h y c a enzyme polygalacturonase. T l
a calcium pectate trong vách t bào c ng quan tr ng cho s m n c m c a mô th c
t

i v i s xâm nhi m c a n m và vi khu n. Calcium có ý ngh a quan tr ng trong

vi c trung hòa

chua c a

t c ng nh vi c kh

c do s có m t c a các cation

(Na+, Al3+, ...) trong nguyên sinh ch t c a t bào. Trong cây, calcium th

ng ít di

ng

do ó, các b ph n trên cây nh thân, lá non, trái d b thi u calcium. Khi b thi u
calcium, trong cây có hi n t
c

m nitrate và s trao

ng tích l y gluxid trong t bào, cây không

ng hóa

i ch t c a cây b r i lo n (Ngô Ng c H ng và ctv, 2004).


11
Khi cây lúa b thi u calcium c ng d n
(Yoshida, 1981). Vi c bón

y

n b r b y u và cây d b ng

c s t

calcium cho cây lúa ã làm gia t ng tính kháng b nh

cháy bìa lá (Xanthomonas oryzae).
1.4

NG D NG CH T

U HÒA SINH TR

NG LÀM GI M

NGÃ

1.4.1 C ch sinh t ng h p gibberellin
Nhi u nghiên c u cho r ng con

ng sinh t ng h p gibberellin (GA)

giai

nh ng v trí khác nhau trong t bào (Kende và

n, m i giai

n n m

c chia làm 3

Zeevaart, 1997):
− Giai

n 1: chu trình ph n ng bi n

i geranylgeranyl pyrophosphate (GGPP)

thành ent-kaurene v i s tham gia xúc tác c a các ezyme cylase.
− Giai

n 2: chuy n hóa ent-kaurene thành gibberellin prototype, GA12-aldehyde.

− Giai

n 3: GA12-aldehyde chuy n hóa thành GA

khác.

ây ch rõ con

di n b i hàng lo t b

u tiên, GA12 và các GA

ng th y hóa cacbon 13 t GA12

c oxy hóa cacbon 20 d n

thành GA ho t tính-GA1

n GA53. Quá trình ó ti p

n GA20. Cu i cùng, GA20

oxy hóa

i ph n ng th y hóa cacbon 13. Th y hóa cacbon 2 chuy n

thành GA20 và GA1 thành d ng b t ho t GA29 và GA8 m t cách t

ng ng.

Ti n ch t c a GA1 trong th c v t b c cao là GA20 (GA1 là 3 -OHGA20). Chi u cao c a
cây t

ng quan v i l

ng GA1 n i sinh.

1.4.2 Vai trò c a gibberellin
Gibberellin là m t trong nh ng ch t
ch c n ng trong

u hòa sinh tr

u hòa sinh tr

ng th c v t quan tr ng, có nhi u

ng và phát tri n th c v t.

nh h

ng l n nh t c a

gibberellin c th là GA1 có ch c n ng trong vi c giãn dài t bào giúp ch i v
kích thích m nh m s sinh tr
gibberellin n i sinh thay
gibberellin ho t

n

n giai

ng, kéo dài c a thân. Theo Matsuo (1973), hàm l

i tùy theo giai

ng gia t ng nhanh

và duy trì v i m c cao

giai

n dài,

giai

n sinh tr

ng c a cây. Hàm l

n sau khi c y, khi cây b t

n âm ch i t i a. Sau ó hàm l

n tr hoa. M t tu n sau khi tr , hàm l

ng
ng

u ra r m i

ng gibberellin gi m

ng gibberellin ho t

ng l i


12
gia t ng nhanh chóng và

t

nh cao nh t, sau ó gi m nhanh và

t

m c th p nh t.

V n V và ctv., (1998) ã t ng h p các thông tin cho th y r ng nh ng dòng

t

bi n thi u gibberellin làm cây lùn l i nh cây b p lùn (Z.mays L.) và lúa lùn (Oryza
sativa L.). Vì v y, n u
hàm l

c x lý v i ch t c ch sinh t ng h p gibberellin làm cho

ng gibberellin n i sinh b gi m

chi u cao cây

cu i giai

h n ch s sinh tr

n âm ch i s t o

ng quá m c c a lá và

c dáng cây ch c ch n, gi m

ngã.

1.4.3 Nh ng ch t c ch sinh t ng h p gibberellin
Theo Nguy n Minh Ch n (2004), hi n nay có th k

n nh ng ch t c ch sinh t ng

p gibberellin nh nh ng ch t thu c nhóm Onium (chlormequate chloride, mepiquate
chloride, AMO-1618, phosphon D và piperidium bromide), nhóm Triazoles
(paclobutrazol, uniconazole, triapenthenol), nhóm Acylcyclohexanedione (trinexapacethyl và prohexadione calcium). Nh ng ch t này có tác

ng c ch lên nh ng v trí

khác nhau c a quá trình sinh t ng h p gibberellin (Hình 1.2).