ẢNH HƯỞNG của GIBBERELLIN ACID (GA3 ) đến sự RỤNG TRÁI NON NHÃN XUỒNG cơm VÀNG (dimocarpus logan lour) tại HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH ĐỒNG THÁP
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (480.41 KB, 75 trang )
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
----- dOc -----
NGUY N T N KHANH
NH H
NG C A GIBBERELLIN ACID (GA3)
NS
NG TRÁI NON NHÃN XU NG C M VÀNG (Dimocarpus
logan Lour)
I HUY N CHÂU THÀNH,
NH
NG THÁP
LU N V N K S
NÔNG H C
C n Th - 2010
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
----- dOc -----
LU N V N T T NGHI P
NGÀNH NÔNG H C
Tên
tài:
NH H
NG C A GIBBERELLIN ACID (GA3)
NS
NG TRÁI NON NHÃN XU NG C M VÀNG (Dimocarpus
longan Lour)
I HUY N CHÂU THÀNH,
NH
NG THÁP
Cán b h
ng d n:
Sinh viên th c hi n:
PGS.TS. Tr n V n Hâu
Nguy n T n Khanh
MSSV: 3073155
L p: Nông H c K33
C n Th - 2010
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C
NG D NG
MÔN KHOA H C CÂY TR NG
Ch ng nh n lu n v n v i
“KH O SÁT NH H
NG C A GA3
tài:
N VI C H N CH R NG TRÁI
NON TRÊN NHÃN XU NG C M VÀNG (Dimocarpus longan Lour) T I
HUY N CHÂU THÀNH, T NH
NG THÁP”
Do sinh viên: NGUY N T N KHANH th c hi n và
Kính trình h i
n p
ng ch m lu n v n t t nghi p xem xét.
n Th , ngày … tháng … n m 2010
Cán b h
ng d n
PGs. Ts. Tr n V n Hâu
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C
NG D NG
MÔN KHOA H C CÂY TR NG
i
ng ch m lu n v n t t nghi p ã ch p thu n lu n v n v i
“KH O SÁT NH H
NG C A GA3
tài:
N VI C H N CH R NG TRÁI
NON TRÊN NHÃN XU NG C M VÀNG (Dimocarpus longan Lour) T I
HUY N CHÂU THÀNH, T NH
NG THÁP”
Do sinh viên: NGUY N T N KHANH ã th c hi n và b o v tr
ch i
ng
ngày … tháng … n m 2010.
Lu n v n ã
ch i
Ý ki n c a h i
ng ch p thu n và ánh giá
m c:...............................................
ng: ..............................................................................................................
..................................................................................................................................................
DUY T KHOA
Tr
ng Khoa Nông Nghi p và SH D
C n Th , ngày … tháng … n m 2010
Thành viên h i
ng
------------------------------------------------I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình
bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
nào tr
c ai công b trong b t k lu n v n
c ây.
Tác gi lu n v n
Nguy n T n Khanh
i
LÝ L CH CÁ NHÂN
Sinh viên: Nguy n T n Khanh
Gi i tính: Nam
Sinh ngày: 30 tháng 07 n m 1988
N i sinh: B n Tre
a ch : p Phú Hòa, xã V nh Bình, huy n Ch Lách, t nh B n Tre.
và tên cha: Nguy n V n Thanh
và tên m : Nguy n Th Dung
Quá trình h c t p:
m 1994 – 1999: h c tr
ng Ti u h c V nh Bình.
m 1999 – 2003: h c tr
ng Trung h c c s V nh Bình.
m 2003 – 2006: h c tr
ng Trung h c ph thông Ch Lách A.
m 2007 – 2010: là sinh viên tr
ng
khóa 33, Khoa Nông Nghi p và Sinh H c
ii
i H c C n Th , ngành Nông H c,
ng D ng.
IC MT
Kính dâng Ông Bà, Cha M nh ng ng
giúp
i ã nuôi d
ng con thành ng
i và
ng viên con trong su t th i gian qua.
Chân thành bi t n Th y Tr n V n Hâu ã truy n
nghi m, h
t cho em nh ng kinh
ng d n t n tình cho em trong su t quá trình th c hi n
tài lu n v n t t
nghi p.
Thành kính bi t n Quý Th y Cô khoa Nông Nghi p và Sinh H c
truy n
i tr
ng D ng ã
t nhi u ki n th c và kinh nghi m quý báu cho em trong su t th i gian h c t p
ng.
t bi t n Cô Phan Th Thanh Th y, th y c v n h c t p Nguy n L c Hi n,
chú N m T n ã nhi t tình ng h và giúp
em trong quá trình h c t p và th c hi n
tài.
Thành th t c m n anh Hà, anh Ng c, anh Bình, anh Tính ã nhi t tình giúp
em trong quá trình th c hi n
tài.
Thành th t c m n các b n: Th y, Nhung, Quyên, Vi n, Ngân, Th m, Khuyên,
Hà, Giúp,
ng, Ph
34 ã nhi t tình giúp
ng, Vui, Li n, Nhí, các b n Nông H c khóa 33 và các em khóa
tôi trong su t th i gian th c hi n
tài.
m n t t c các b n thân nh t c a tôi ã cùng tôi chia s nh ng bu n vui
trong nh ng ngày i h c xa nhà.
NGUY N T N KHANH
iii
CL C
i dung
Trang
I CAM OAN .............................................................................................................i
LÝ L CH CÁ NHÂN ..................................................................................................... ii
I C M T ................................................................................................................. iii
C L C.......................................................................................................................iv
DANH SÁCH B NG.....................................................................................................vi
DANH SÁCH HÌNH .................................................................................................... vii
TÓM L
C................................................................................................................. viii
U ..........................................................................................................................1
CH NG 1: L
C KH O TÀI LI U
1.1 Ngu n g c và phân b nhãn trên th gi i và Vi t Nam.......................................2
1.1.1 Ngu n g c và phân b nhãn trên th gi i .............................................................2
1.1.2 Ngu n g c và phân b nhãn Vi t Nam..............................................................2
1.2 V trí a lý và u ki n t nhiên c a huy n Châu Thành, t nh ng Tháp.........3
1.2.1 V trí a lý ..............................................................................................................3
1.2.2 Khí h u ....................................................................................................................3
1.2.3 t ai .....................................................................................................................3
1.3 c m cây nhãn ....................................................................................................4
1.3.1 c tính th c v t.....................................................................................................4
1.3.1.1 Thân......................................................................................................................4
1.3.1.2 R ..........................................................................................................................5
1.3.1.3 Lá..........................................................................................................................4
1.3.1.4 Hoa .......................................................................................................................5
1.3.1.5 Trái .......................................................................................................................5
1.3.1.6 H t........................................................................................................................6
1.3.2 c tính sinh lý.......................................................................................................6
1.3.2.1 Nhi t ................................................................................................................6
1.3.2.2 N c.....................................................................................................................6
1.3.2.3 t ........................................................................................................................7
1.3.2.4 Gió........................................................................................................................7
1.4 c m gi ng nhãn Xu ng C m Vàng.................................................................7
1.4.1 c tính ra hoa, u trái và r ng trái non c a nhãn Xu ng C m Vàng..............8
1.4.1.1 S ra hoa ..............................................................................................................8
1.4.1.2 u trái và r ng trái non .....................................................................................8
1.4.1.3 S phát tri n trái ..................................................................................................8
1.5 Ch t u hòa sinh tr ng GA3 .................................................................................9
1.5.1 Gi i thi u ................................................................................................................9
1.5.2 Vai trò c a Gibberellin...........................................................................................9
1.5.3 Tác ng c a Gibberellin t i s r ng trái non c a nhãn Xu ng C m Vàng ....10
1.6 Sâu b nh gây h i......................................................................................................10
1.6.1 B nh m c s ng và s ng mai ...........................................................................10
1.6.2 B nh ph n tr ng....................................................................................................11
iv
1.6.3 B nh th i trái nhãn ...............................................................................................11
1.6.4 Sâu c trái nhãn ..................................................................................................11
1.6.5 B xít.....................................................................................................................12
1.6.6 B cánh c ng ........................................................................................................12
1.6.7 R p sáp ..................................................................................................................12
1.6.8 Sâu n bông...........................................................................................................13
CH NG 2: PH NG TI N PH NG PHÁP
2.1 Ph ng ti n ..............................................................................................................14
2.1.1 Th i gian th c hi n: .............................................................................................14
2.1.2 a m thí nghi m............................................................................................14
2.1.3 a m phân tích m u .......................................................................................14
2.1.4 V t li u thí nghi m...............................................................................................14
2.1.5 Nhi t và l ng m a trung bình c a t nh ng Tháp n m 2009...................15
2.2 Ph ng pháp thí nghi m .........................................................................................16
2.2.1 Cách b trí thí nghi m: ........................................................................................16
2.2.2 Ph ng pháp th c hi n.........................................................................................16
2.2.3 Các ch tiêu theo dõi.............................................................................................16
2.2.4 Quy trình canh tác ................................................................................................17
2.2.4.1 Ch m sóc cây tr c khi ra hoa .........................................................................17
2.2.4.2 Ph ng pháp x lý ra hoa .................................................................................18
2.2.4.3 Sau khi u trái..................................................................................................18
2.2.5 Ph ng pháp phân tích.........................................................................................19
2.3 Ph ng pháp x lý s li u.......................................................................................20
CH NG 3: K T QU TH O LU N
3.1 Ghi nh n t ng quát ..................................................................................................21
3.2 T l
u trái và s r ng trái non.............................................................................21
3.2.1 Mùa 1.....................................................................................................................21
3.2.2 Mùa 2 ....................................................................................................................23
3.3 S phát tri n trái ......................................................................................................24
3.3.1 Mùa 1.....................................................................................................................24
3.3.2 Mùa 2.....................................................................................................................25
3.4 N ng su t và thành ph n n ng su t ........................................................................26
3.5 c tính nông h c trái nhãn ....................................................................................27
3.3.2 TSS, t l th t trái và hàm l ng n c trong c m trái ........................................28
CH NG 4: K T LU N VÀ
NGH
4.1 K t lu n ....................................................................................................................30
4.2
ngh .....................................................................................................................30
v
DANH SÁCH B NG
ng
i dung
Trang
2.1
ng b trí nghi m th c .......................................................................................16
3.1 N ng su t và thành ph n n ng su t nhãn Xu ng C m Vàng lúc thu
ho ch d i nh h ng c a các n ng GA3 t i huy n Châu Thành,
nh
ng Tháp, n m 2009-2010.. .......................................................................27
3.2
dày v (mm),
dày th t trái (mm),
ng kính trái (mm) và
ng
kính h t (mm) nhãn Xu ng C m Vàng d i nh h ng c a các n ng
GA3 mùa 1 t i huy n Châu Thành, t nh ng Tháp, n m 2009-2010 .........28
3.3 T ng s ch t r n hòa tan (TSS), t l th t trái (%) và hàm l ng n c
(%) trong trái nhãn Xu ng C m Vàng d i nh h ng c a các n ng
GA3 mùa 1 t i huy n Châu Thành, t nh ng Tháp, n m 2009-2010...............29
vi
DANH SÁCH HÌNH
Hình
i dung
Trang
2.1 Bi u
l ng m a và nhi t
trung bình c a huy n Châu Thành, t nh
ng Tháp, n m 2009. .........................................................................................15
3.1 T l r ng c a nhãn Xu ng C m Vàng qua các giai
n quan sát d i
tác d ng c a các n ng
GA3 t i huy n Châu Thành, t nh ng Tháp,
m 2009. ..............................................................................................................22
3.2 T l r ng c a nhãn Xu ng C m Vàng qua các giai
n quan sát d i
tác d ng c a các n ng
GA3 t i huy n Châu Thành, t nh ng Tháp,
m 2010. ..............................................................................................................24
3.3 S phát tri n c a
ng kính trái d i tác d ng c a GA3 i v i nhãn
Xu ng C m Vàng t i huy n Châu Thành, t nh ng Tháp,n m 2009. ............25
3.4 S phát tri n c a
ng kính trái d i tác d ng c a GA3 i v i nhãn
Xu ng C m Vàng t i huy n Châu Thành, t nh ng Tháp, n m 2010. ...........26
vii
NGUY N T N KHANH. 2010. nh h ng c a Gibberellin acid (GA3) n s
ng trái non nhãn Xu ng C m Vàng (Dimocarpus longan Lour) t i huy n Châu
Thành, t nh ng Tháp”. Lu n v n t t nghi p K s Nông h c, khoa Nông Nghi p
và Sinh H c ng D ng, tr ng i h c C n Th . H ng d n tài: PGs.Ts.Tr n V n
Hâu.
TÓM L
tài nh h
ng c a Gibberellin acid (GA3)
m Vàng t i huy n Châu Thành, t nh
ng
GA3 thích h p
nghi m
C
n s r ng trái non nhãn Xu ng
ng Tháp
c th c hi n nh m tìm ra
h n ch s r ng trái non trên nhãn Xu ng C m Vàng. Thí
c th c hi n t i xã An Khánh, huy n Châu Thành, t nh
ng Tháp trong 2
mùa: mùa 1 (t tháng 6-8/2009) và mùa 2 (t tháng 5-7/2010).
Thí nghi m
c b trí theo th th c kh i hoàn toàn ng u nhiên v i 7 l n l p l i (trong
m 2009) và 5 l n l p l i (trong n m 2010), m i l n l p l i là m t cây. Có b y nghi m
th c bao g m
i ch ng không x lý; ba n ng
phun m t l n 30 ngày sau khi
khi
GA3 (10 ppm, 20 ppm, 30 ppm)
u trái ho c phun thêm l n hai
giai
n 40 ngày sau
u trái.
t qu thí nghi m cho th y phun n ng
và 40 ngày sau khi
làm gia t ng
ppm hai l n giai
GA3 m t l n hay hai l n vào giai
n 30
u trái ch a có tác d ng làm gi m t l r ng trái non rõ r t nh ng
ng kính trái mà không làm thay
n 30 ngày và 40 ngày sau khi
trái/chùm và tr ng l
i ph m ch t trái. Còn phun GA3 30
u trái làm cho n ng su t cao h n:
ng chùm trái cao nh t là 10,29 trái/chùm và 177,58g/chùm;
ph m ch t trái không có khác bi t v i nghi m th c
viii
i ch ng.
U
Vi t Nam là n
ãi nên tr ng
c nông nghi p chi m 70% di n tích. Do
c nhi u lo i cây n trái
u ki n khí h u, thiên nhiên u
c s n cao. Trong ó có nh ng lo i cây n trái
n n i ti ng nh xòa cát Hòa L c, vú s a lò rèn V nh Kim, b
nh ó không th không nh c
n cây nhãn. Cây nhãn
c
i n m roi Bình Minh,… Bên
c tr ng và phát tri n r t lâu
ng B ng Sông C u Long. Hi n nay vùng s n xu t nhãn r t phong phú và a d ng v s
ng gi ng cây con. Do ti n b c a khoa h c k thu t, qua th i gian t nh ng gi ng nhãn
trái nh , h t to, th t ít ã
c thay th b ng nh ng gi ng nhãn m i và ngày càng ngon h n
nh nhãn Tiêu Da Bò, nhãn Long, nhãn Tiêu lá b u,…
c bi t là gi ng nhãn Xu ng C m
Vàng. Do nhãn Xu ng C m Vàng có trái to, th t nhi u, h t nh , v ng t thanh,…nên
th tr
ng r t a chu ng. Vì th
c nhi u nhà nông chú ý m r ng phát tri n và b
c
c
u
em l i hi u qu kinh t cao.
Trong
u ki n t nhiên c a
phát tri n nhi u
ng B ng Sông C u Long, nhãn Xu ng C m Vàng
các vùng ven sông H u do có phù sa b i
c
p hàng n m, cây tr ng phát
tri n nhanh. Th nh ng khi tr ng cây nhãn Xu ng C m Vàng, nhi u nhà nông dân ã g p
không ít khó kh n.
c bi t là vi c h n ch r ng sinh lý trong giai
i nhà nông ph i áp d ng úng khoa h c k thu t m i
n
u trái. Vì th
òi
t hi u qu cao. Theo Kirk và
Othmer (1990) (trích d n b i Bùi Th M H ng, 2006) cho r ng r ng trái do nhi u nguyên
nhân gây ra, trong ó các ch t
tài “ nh h
u hòa sinh tr
ng th c v t óng vai trò quan tr ng. Vì v y,
ng c a Gibberellin acid (GA3)
vàng t i huy n Châu Thành, t nh
ng Tháp “
n s r ng trái non nhãn xu ng c m
c th c hi n nh m tính ra n ng
GA3
thích h p nh t cho vi c h n ch r ng trái non, mang l i hi u qu kinh t cho nhi u nhà nông.
1
CH
NG 1
C KH O TÀI LI U
1.1 Ngu n g c và phân b nhãn trên th gi i và
Vi t Nam
1.1.1 Ngu n g c và phân b nhãn trên th gi i
Cây nhãn có tên khoa h c là Dimocarpus longan Lour. Nhãn thu c gi ng Euphoria h
Sapindaceae. Gi ng Euphoria g m có kho ng 7 loài nh ng ch có Euphoria longan là
tr ng ph bi n (
c
ng H ng D t, 2000).
Theo Tr n Th T c (2000), cây nhãn có ngu n g c
Trung Qu c là n
tr ng nhãn. Nhãn
c có di n tích l n nh t và s n l
c tr ng nhi u
mi n Nam Trung Qu c. Hi n nay
ng vào lo i hàng
u trong các n
c
Phúc Ki n, Qu ng Tây, Qu ng ông, T Xuyên, Vân
Nam, Quý Châu, H i Nam,… Tr ng nhi u nh t và lâu
i nh t là
di n tích toàn qu c, t i ây có nhi u cây trên 100 n m,
huy n Ph Giang có 3 cây s ng
trên 380 n m tu i v n cho trái, có n m
Ngoài Trung Qu c, nhãn còn
ng trong vùng nhi t
t 1.000-1.500 kg.
c tr ng
i và á nhi t
m ts n
c Châu M , Châu Phi, Châu
ng hàng n m là 87.000 t n, tr ng ch
các t nh phía b c: Chiang Mai, Lam Phun, Phrae v i các gi ng ch
Chompoo, Haew, Biew Kiew. Nhãn
ông B c và
i
i.
Thái Lan di n tích tr ng nhãn 31.885 ha v i s n l
u
Phúc Ki n chi m 48%
c nh p t Trung Qu c, tr ng ch y u
y u Daw,
mi n B c,
ng b ng mi n Trung (Tr n Th T c, 2000).
1.1.2 Ngu n g c và phân b nhãn
Vi t Nam, cây nhãn lâu
i nh t
Vi t Nam
c tìm th y
m (V Công H u, 1999). Di n tích tr ng nhãn
ch a có s li u th ng kê
y
t nh H ng Yên tr ng cách ây h n 300
n
c ta hi n nay kho ng 35-40 nghìn ha,
. Mi n B c t p trung ch y u
các t nh ven sông H ng, sông
Lô, sông Mã, mi n Nam thì các t nh ven sông Ti n, sông H u. Trong nh ng n m g n ây,
do nhu c u tiêu th nhãn c trong n
ang t ng m nh
các t nh
c và xu t kh u, di n tích nhãn
các t nh mi n Nam
ng Tháp, Sóc Tr ng, V nh Long, Ti n Giang,… ây là cây n
trái có tri n v ng phát tri n m nh
ng B ng Sông C u Long.
2
1.2 V trí
a lý và
1.2.1 V trí
u ki n th nhiên c a huy n Châu Thành, t nh
a lý
Châu Thành là m t huy n n m
245,94 km2. T a
ông.
theo h
ng Tháp
a hình t
a lý: T 10009’
ng
ông Nam t nh
n 10 018’ v
i b ng ph ng, có h
ng B c- Nam. B m t
ó thu n l i cho t
phía
ng Tháp, có di n tích t nhiên là
B c, t 105042’
n 105055 ’
kinh
ng d c nghiêng d n t sông Ti n vào n i
ng
a hình b chia c t b i h th ng kênh r ch ch ng ch t,
u
i tiêu phát tri n nông nghi p (UBND huy n Châu Thành, t nh
ng
Tháp, 2001).
1.2.2 Khí h u
Châu Thành n m trong vùng nhi t
i gió mùa c n xích
o, quanh n m nóng m, l
ng
a phong phú, các y u t khí h u có s phân hóa rõ r t theo mùa (Hình 3.1). Châu Thành
là vùng có s gi n ng cao, bình quân 208 gi /tháng. Tháng 3 có s gi n ng cao nh t 282
gi . Tháng 9 có s gi n ng th p nh t ch kho ng 142-148 gi . Trong n m th nh hành hai
ng gió chính: gió mùa Tây-Nam (tháng 4
nhi u h i n
c nên gây m a, gió mùa
n tháng 11) th i t V nh Thái Lan vào mang
ông-B c (tháng 12
n tháng 4) th i t l c
a nên
khô và hanh. Trong n m hình thành hai mùa: mùa m a và mùa khô. Mùa m a t tháng 4-11
trùng v i gió mùa Tây-Nam. Mùa khô t tháng 12-5 n m sau trùng v i gió mùa
ng m a trung bình n m là 1.739 mm, phân b không
trung t tháng 5
n tháng 11.
u, 99% l
ông-B c.
ng m a trong n m t p
m trung bình n m kho ng 83%, cao nh t vào tháng 9 - 10
i kho ng 88%, th p nh t vào tháng 12 v i 81% (UBND huy n Châu Thành, t nh
ng
Tháp, 2001).
1.2.3
t ai
Theo k t qu nghiên c u v
t ai c a Vi n Nông Hóa Th Nh
Phát Tri n Nông Thôn (2007) cho r ng Châu Thành có 2 nhóm
16120 ha chi m 68,68% di n tích toàn huy n,
ng – B Nông Nghi p và
t chính là:
t phù sa
t phèn 4.981 ha chi m 21,28% di n tích
toàn huy n và di n tích sông r ch 2.303 ha chi m 9,84% di n tích toàn huy n (Phòng Nông
Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn huy n Châu Thành, t nh
3
ng Tháp, 2008).
1.3
c
1.3.1
m cây nhãn
c tính th c v t
1.3.1.1 Thân
Cây cao 5-10 m. Thân nhi u cành, lá um tùm xanh t
th ng h n khi tr ng b ng h t. V thân th
dòn h n (Nguy n Ph
i quanh n m, tán tròn
u và m c
ng s n sùi, ít khi láng nh cây v i nh ng g thì
c Tuyên và ctv., 2000).
Trên cây khi m m m i nhú g i là l c, khi l c ã phát tri n thành th c thì g i là cành. Phân
bi t các
cm i
t l c cành qua
thành th c c a cành, màu s c c a nó và d quan sát th y là
t l c cành th
ng có nh ng lá kép mang ít lá chét. Cành càng thành th c thì l p
càng c ng và thô, màu nâu s m và trên v cành có nh ng
ng vân n t.
1.3.1.2 R
Theo Tr n Th T c và ctv., (1998), r nhãn c ng nh r v i thu c nhóm cây n qu có r
m, r hút phình to, không có lông hút. C u t o c a r g m có r c c và r
th
ng r c c có th
n sâu 2-3 m, cá bi t sâu 5 m, r ngang phân b t ng
hình chi u tán cây. Còn
trong n m có 3 cao
ngang. Thông
t 0-70 cm d
i
ngoài tán thì ch
t ng sâu 10-30 cm. Ho t
ng c a b r nhãn
t 2 r sinh tr
ng m nh nh t vào gi a tháng 5
n gi a tháng 6.
m,
Tùy theo k thu t nhân gi ng mà s phân b c a r khác nhau, cây gieo h t và cây ghép có
r
n sâu h n cây chi t, th
ng n ngang g p 1-3 l n tán cây, kho ng 80% r t p trung
trong khu v c hình chi u tán cây.
1.3.1.3 Lá
Lá nhãn thu c lo i lá kép lông chim. Lá chét m c
i hay so le. Lá hình mác, m t lá xanh
m, l ng lá màu xanh nh t, gân chính và gân ph n i rõ. Lá non màu
,
nâu hay tím
tùy theo gi ng..
Lá nhãn t lúc b t
u nhú
n thành th c bi n
ng kho ng th i gian 40-50 ngày. Tu i th
a lá t 1-3 n m. Có th c n c vào hình thái màu s c c a lá
Th T c, 2000).
4
phân bi t các gi ng (Tr n
1.3.1.4 Hoa
Theo Groff (1921) thì hoa nhãn nh màu nâu vàng l t có 5-6 cánh hoa, ch nh y
, bao ph n thì không có lông t , b u noãn
phát hoa có r t nhi u hoa tùy thu c vào
tr m hoa
c có lông
c chia thành hai, ôi khi ba ph n. Trên m t
l n c a cây và mùa v trong n m. Có th t vài
n 2-3 nghìn hoa. Hoa nhãn có b n lo i: hoa cái, hoa
c và hoa l
ng tính và
hoa d hình (Tr n Th T c, 2000).
Hoa
c:
ng kính 4-5µm, nh cái th i hóa, có 7-8 ch nh và túi ph n x p hình vòng. Hoa
1-3 ngay thì tàn.
Hoa cái: gi ng v i hoa
c, có 7-8 ch nh , nh ng nh
c th i hóa. Có hai b u nh k t h p
làm m t, sau khi hoa cái n , nh y hoa ti t ra m t lo i d ch n
c. Sau 2-3 ngày th ph n,
cánh hoa héo, b u hoa phát tri n và b u có màu xanh.
Hoa l
bình th
ng tính: gi ng v i hoa
ng, b u th
c và hoa cái, nh
ng. Có kh n ng th tinh
c và nh cái c a hoa phát tri n không
phát tri n thành qu .
Hoa d hình: b ph n nào ó c a hoa phát tri n không bình th
ng nh nh y hoa không
tách, ch nh y không phát tri n, túi ph n không m và không có kh n ng tung ph n.
Theo Chen (1984) (trích d n b i Tr n V n Hâu) thì
u tiên hoa
c n tr
cr i
n hoa
ng tính, cu i cùng ch có hoa cái n . S phân hóa m m hoa c a nhãn b chi ph i b i
nhi u y u t nh s phát tri n c a cành m , s l
ng tích l y các h p ch t h u c , hàm l
ng
ng lá, di n tích lá trên cành m và kh
ng và
m
nh sinh tr
ng, th i ti t khí
u (Tr n Th T c, 2000).
1.2.1.5 Trái
Theo D
ng Minh và ctv., (2001) thì trái nhãn thu c lo i phì qu , có
ng kính 1-3 cm,
màu xanh m khi còn non, khi chin có màu vàng sáng, nâu tr ng hay xanh tu gi ng. Chùm
trái có th mang
n 80 trái, tr ng l
ng trái thay
i t 5-20 g/trái, v trái m ng, láng và
dai.
Theo Tr n Th T c (2000) thì trái có hình c u, tròn d p, cân
cu ng trái h i lõm. V trái nhãn th
i hay h i l ch,
nh trái tròn,
ng tr n nh n, c ng có gi ng v h i xù xì màu vàng
xám hay nâu nh t. Gi a v và h t có l p cùi (th t trái, c m trái hay t y) dày, màu tr ng
5
trong ho c tr ng s a, th m và ng t. C m c a trái nhãn là do cu ng noãn phát ti n mà thành.
m trái dính vào h t, có th chi m
n 75% tr ng l
bào c a h t do ó ch làm gi m kích th
ng s c a c m trái thay
ng trái. Vì c m trái phát tri n t t
t h t ch không làm tiêu h t. Hàm l
ng
ng
i t 15-20% khi chín (Kningt và ctv., 1968).
1.2.1.6 H t
t nhãn có hình tròn, tròn d p, màu en ho c nâu en, bóng, ph n ngang, có gi ng màu
tr ng nh ng r t hi m (nhãn b ch sa). Lá m m trong h t màu tr ng, có nhi u tinh b t, phôi
màu vàng.
l n h t c ng r t khác nhau gi a các gi ng, th
42,9% tr ng l
ng t 1,6-2,6 g, chi m 17,3-
ng trái. C ng có gi ng nhãn h t r t bé, h u nh không có h t, do k t qu th
ph n th tinh kém (Tr n Th T c, 2002).
1.3.2
c tính sinh lý
1.3.2.1 Nhi t
Theo Liu và ctv., (1985) (trích d n b i Tr n V n Hâu) thì nhi t
trình sinh tr
ng, phát tri n ra hoa
có nh h
ng
n quá
u qu và vùng phân b nhãn. Nh ng vùng có nhi t
bình quân n m 20 0C tr lên là thích h p v i cây nhãn và là vùng có hi u qu kinh t . Nhi t
th p không
yêu c u nhi t
cd
i (-10C), nhãn không th ch u
cao 20-270C, n u g p nhi t
ng su t th p. Mùa thu ho ch trái có nhi t
1.3.2.2 N
cs
ng giá nh v i. Hoa nhãn n
th p viêc th tinh s g p tr ng i d n
n
cao, ph m ch t trái s t t.
c
Trong quá trình sinh tr
ng và phát tri n nhãn r t c n n
c. L
ng m a hàng n m c n thi t
1300-1600 mm. Lúc cây ra hoa g p th i ti t n ng m, t nh ráo có l i cho th ph n th tinh,
u trái t t và n ng su t s cao. Nhãn là cây a n
n m, nên tr ng
vùng
i ch m sóc v n
u g p úng trong 3-5 ngày v n ch u
c nh ng
ng th i là cây ch u h n nh có
t n ng su t cao. Nhãn còn là cây ch u úng.
c, nh ng n u b ng p lâu b r s b th i, cây y u
n và ch t. Khô h n hay ng p úng c ng là y u t quan tr ng nh h
m
ng
n s ra hoa nhãn.
t cao s s n xu t ra bông lá và mang ít trái (Ussahatanont, 1996).
Nhãn có nhu c u r t cao
giai
n ra hoa
n tr
c khi thu ho ch. Xi t n
vùng t khô ráo trong th i kì kích thích ra hoa, ng n c n s sinh tr
6
c, làm cho
ng c a cây, giúp cho
cây nhãn không ra
t.
giai
n cây b t
u chuy n sang giai
n ngh , n u có m a s
làm r i lo n quá trình phân hoá m m hoa và có th làm th t b i vi c ra hoa.
Ngoài ra, theo kinh nghi m c a m t s nhà v
n, bi n pháp “th t n
c” trong 24-36 gi
nh m t o cho cây “s c” c ng có tác d ng kích thích cho cây nhãn Long và nhãn Xu ng C m
Vàng ra hoa
nh ng vùng
t g n sông Ti n, sông H u có biên
tri u cao và có
t th t
hay cát pha. Tuy nhiên, th i gian ng p kéo dài có th làm cho cây nhãn ch t.
1.3.2.3
t
Theo Tr n Th T c (1998) cây nhãn không kén
vùng n
pha,
c ng t quanh n m
n vùng nhi m m n. Tuy nhiên, nhãn thích nh t là
t c n và phù sa ven sông.
nh ng ph i chú ý gi
t l m, có th tr ng trên nhi u lo i
t gò
i
trung du và mi n núi v n tr ng
m cho cây trong mùa khô.
tt
t cát, cát
c nhãn t t
pH: 4,5-6,0.
1.2.2.4 Gió
Gió Tây và bão gây h i nhi u cho nhãn. Gió Tây th
c, khô teo nh h
tri n. Bão s m
ng
ng gây nóng, khô làm n
m nhu m t
n quá trình th ph n th tinh và làm r ng trái, trái kém phát
mi n B c có th gây r ng trái, gãy cành, gây t n th t l n cho v
n nhãn.
kh c ph c có th tr ng gi ng chín s m, t o tán cây th p, tr ng dày v a ph i, che ph g c
và tr ng ai r ng ch n gió, …(Tr n Th T c, 2000).
1.4
c
m gi ng nhãn Xu ng C m Vàng
Gi ng nhãn Xu ng C m Vàng là m t trong nh ng gi ng có ch t l
ng ngon c a gi ng nhãn
gi ng. Gi ng này có ngu n g c t i Bà R a – V ng Tàu trên 40 n m c a v
, hi n
c tr ng nhi u
n ông Phan V n
các t nh Bà R a – V ng Tàu, V nh Long, Ti n Giang,
ng
Tháp.
Cây có
c tính sinh tr
p trung t tháng 6
trái nhãn to, tr ng l
bò. Ch t l
ng khá, lá d ng hình tr ng, phi n lá h i v n, th i gian thu ho ch
n tháng 8, th i gian t khi cây ra hoa
n thu ho ch là 5-5,5 tháng,
ng trái trung bình 16-25 g, d ng hình xu ng, v trái dày, màu vàng da
ng trái r t ngon, r t ng t, ráo, giòn,
mùi v khá th m, màu hanh vàng.
7
Brix 20-24%, t l c m
trái
t 60-70%,
1.4.1
c tính ra hoa,
u trái và r ng trái non c a nhãn Xu ng C m Vàng
1.4.1.1 S ra hoa
Kh o sát quá trình ra hoa c a nhãn Xu ng C m Vàng, Tr n V n Hâu và Hu nh Thanh V
(2006) nh n th y hoa b t
t
u n sau khi nhú 35 ngày và kéo dài trong 21 ngày. S
u sau khi hoa n 6 ngày. T khi
u trái
n thu ho ch là 82 ngày. T ng c ng quá
trình ra hoa và phát tri n trái là 123 ngày. Các giai
n n hoa, th i gian n hoa,
u trái
n trong quá trình ra hoa t nhú m m
u trái và phát tri n trái t
ng t nh gi ng nhãn Da Bò
nh ng dài h n gi ng nhãn Long.
Theo Lian và Chen (1965) (trích d n b i Tr n V n Hâu) thì s n hoa c a các hoa trên m t
phát hoa
c ghi nh n nh sau: trên m t chùm hoa, hoa cái n tr
vòng 3 ngày, sau ó
n hoa
c. Hoa b t
lên trên. Th i gian t khi n t lá ài
un
c và t p trung trong
g c và gi a phát hoa, sau ó hoa n d n
n r ng cánh hoa di n ra trong vòng 3 ngày. Hoa n
vào ban êm, nh ng vòi nh y nhú ra và có kh n ng th ph n vào ban ngày, lúc này có r t
nhi u côn trùng ho t
ng giúp cho quá trình th ph n di n ra g p nhi u thu n l i. Phát hoa
có trung bình 1.514,2 hoa, trong ó hoa cái có 311,6 hoa, chi m t l 20,4%, hoa l
có t l r t th p (0,4%). T l hoa
môi tr
ng ho c ch t
1.4.1.2
c và hoa cái trên phát hoa có th b nh h
u hòa sinh tr
ng b i y u t
ng (Tr n V n Hâu, 2008).
u trái và r ng trái non
Theo Othman (1995) (trích d n b i Tr n V n Hâu) thì y u t môi tr
quan tr ng
n s ra hoa và
thích h p cho s ra hoa và
ng có nh h
ng r t
u trái. M a nhi u trong th i kì ra hoa làm cho hoa b r ng.
u ki n khí h u nóng và khô làm cho t l
u trái nhãn
u trái th p và làm r ng trái non. Nhi t
Thái Lan t 20-25oC, nhi t
thi t h i và gây ra s r ng trái non. Vi c thi u dinh d
ng,
c bi t
trên 40 oC làm trái
m và kali, c ng gây
ra s r ng trái, trái nh và ph m ch t kém (Menzel và ctv., 1990). Th i kì
i
ng tính
t cao. Tu thu c vào t ng gi ng và
u trái nhãn òi
u ki n khí h u, th i gian t khi th ph n
thu ho ch vào kho ng 3,5-4,0 tháng. N u g p
u ki n th i ti t b t l i, trái
thì th i gian thu ho ch có th kéo dài t 15-20 ngày. Hoa nhãn
8
u
n khi
t th ba
c s n sinh r t nhi u
nh ng t l
u trái th p và th
ng r ng
ng kính kho ng 1 cm) và khi b t
giai
n 2 tu n sau khi
u trái (khi trái non có
u phát tri n th t trái (2 tháng sau khi
u trái).
1.4.1.3 S phát tri n trái
Theo Tr n V n Hâu (2008) thì trên gi ng nhãn Xu ng C m Vàng th i gian t khi
n khi thu ho ch là 12 tu n, trong ó, h t phát tri n nhanh t tu n th ba và
i a
tu n th b y, th t trái phát tri n t tu n th sáu
nhanh c a trái
1.5 Ch t
u trái
t kích th
n tu n th 11. S t ng tr
c
ng
ng th i v i s phát tri n c a th t trái.
u hòa sinh tr
ng GA3
1.5.1 Gi i thi u
Theo V V n V và ctv., (2005), Gibberellin là nhóm phytohoocmon th hai
c phát hi n
sau Auxin, t vi c nghiên c u b nh lúa von do n m Gibberella fujikuroi gây ra. N m 1926,
Kurosawa khi nghiên c u v b nh lúa do n m Gibberella fujikuroi ã phát hi n m t nhóm
ch t có ho t tính sinh lý cao là Gibberellins (GAs). Ông nh n th y r ng cây lúa b b nh sinh
tr
ng nhanh h n cây lúa bình th
có tác d ng kích thích sinh tr
ng t ng tr
ng cây lúa, ly trích ch t này tiêm vào cây lúa khác thì nó
ng nhanh h n bình th
Ngày nay, gibberellin ã
gibberellin ã
ng. Ông cho r ng cây lúa khi b b nh ã t o ra m t ch t
ng (Lê V n Hòa và Nguy n B o Toàn, 2004).
c tìm th y trong nhi u th c v t b c cao và có kho ng 136
c phát hi n. Trong ó, có sáu ch t có ho t tính sinh h c cao là GA1, GA3,
GA4, GA7, GA9 và GA32. Tuy nhiên, GA3 là gibberellin có ho t tính sinh h c cao
u tiên và
dùng cho m t h th ng sinh tr c nghi m chu n (Nguy n Minh Ch n, 2004).
1.5.2 Vai trò sinh lý c a Gibberellin
Theo Lê V n Hòa và Nguy n B o Toàn (2004) thì GAs có ch c n ng:
+ Gibberellins kích thích s phân chia và dãn dài t bào. Ng
a lóng là do t bào t ng dài h n là gia t ng s l
+ Gibberellins nh h
ng r t rõ r t lên s sinh tr
trên ph n ng di truy n d n
n
t bi n lùn là do
a nh ng ph n ng t ng h p GAs.
9
i ta c ng tìm th y, s t ng dài
ng t bào.
ng c a các
t bi n lùn. Các nghiên c u
t bi n thi u gene t ng h p nên enzyme
+ Gibberellins nh h
ng t i s phân hóa gi i tính, c ch s phát tri n c a hoa cái và kích
thích s phát tri n c a hoa
c.
+ Gibberellins còn có tác d ng gây nên s hình thành m m hoa c a nh ng cây dài ngày
tr ng trong
u ki n ngày ng n.
+ Gibberellins còn có tác d ng lên al ron c a phôi nh kích thích s t o ra enzyme amylase
n thi t cho s n y m m c a h t.
+ Gibberellins có vai trò làm t ng kích th
tr
c c a qu và t o qu không h t trong m t s
ng h p.
1.5.3 Tác d ng c a Gibberellin t i s r ng trái non c a nhãn Xu ng C m Vàng
Nghiên c u v
nh h
ng c a NAA và GA3
n s r ng trái trên gi ng nhãn Xu ng C m
Vàng, Bùi Th M H ng và ctv., (2001) k t lu n r ng phun NAA riêng l
n ng
20, 40
ppm hay phun k t h p NAA 20 ppm + GA3 20 ppm ã cho th y tác d ng làm h n ch ph n
n s r ng trái trên nhãn Xu ng C m Vàng d n
ho ch. Kh o sát nh h
ng c a ch t
n duy trì
u hoà sinh tr
c s trái/chùm cao khi thu
ng lên s r ng trái, n ng su t và
ph m ch t nhãn Xu ng C m Vàng, Bùi Th M H ng và ctv., (2003) cho r ng khi phun
riêng l NAA
n ng
20-40 ppm ho c phun k t h p 20 ppm NAA v i 20 ppm GA3 b
u có tác d ng h n ch ph n l n s r ng trái. Ngoài ra, khi phun 2,4-D v i n ng
IBA 5 ppm; NAA 10 ppm và 20 ppm; BA 5 ppm và 10 ppm, th i
ng kính 4-5 mm có hi u qu t t
t khác, phun GA3
các ch t
n ng
u hoà sinh tr
c
5 ppm;
m phun khi trái có
n s h n ch r ng trái non và nâng cao n ng su t cây.
5 ppm làm gia t ng tr ng l
ng trên không làm thay
i hàm l
ng trái và t l c m/trái. X lí
ng các ch t hoà tan trong c m
trái nhãn Xu ng C m Vàng (Bùi Th M H ng và ctv., 2006).
1.6 Sâu b nh gây h i
1.6.1 B nh m c s
ng và s
ng mai
Xu t hi n khi th i ti t m l nh, gây h i n ng làm cho các chùm hoa th i khô, có màu nâu
nh h
ng
n ra hoa
u trái.
*Phòng tr : dùng Ridomil-MZ 0,2%, Anvil 0,2%, Score 0,1%,…
(Tr n Th T c, 1999).
10
phòng và tr b nh
1.6.2 B nh ph n tr ng (Oidium sp.)
Hoa b b nh xo n v n, khô cháy. Trái non b nhi m b nh s nh , có màu nâu. V trái b
óng ph n tr ng nh t là
th i nâu lan d n
vùng g n cu ng. Khi trái l n h n n u b nhi m b nh th
n nguyên trái. Ph n th t trái b th i nh n ch y n
ng hay
c.
*Phòng tr :
- a cành cho thông thoáng.
-Phun thu c Topsin M 50 WP, Tilt super 300 ND, Appencarb super 50FL,…(Trung tâm
Khuy n Nông
ng Tháp, 2006).
1.6.3 B nh th i trái nhãn (Phytophthora sp.)
nh gây h i n ng trong mùa m a, nh t là trên trái th m chín. Trái b th i nâu, lan d n t
vùng cu ng trái, th t trái b nh n, ch y n
c, hôi chua và có th th y t n m tr ng phát tri n
trên ó.
*Phòng tr : phun thu c Manzate 200 80 WP, Topsin M 50 WP, Ridomil 240 EC, Aliete
80WP,…(Trung tâm Khuy n Nông
1.6.4 Sâu
ng Tháp, 2006).
c trái nhãn (Conogethes punctiferalis)
Thành trùng ho t
ng v
êm, ban ngày n trong các tán lá dày, toàn thân và cánh có nhi u
ch m en. u trùng màu tr ng h ng, có th t n công t khi trái còn non cho
ho ch, gây h i b ng cách
th
n khi s p thu
c phá vào trong trái và n r ng c ph n h t c a trái non. Sâu
ng nh t k t dính các trái non và n phá bên trong trái.
*Phòng tr :
-Xén t a cành thông thoáng
d phát hi n thành trùng.
-Thu gom và chôn sâu nh ng trái b nhi m
di t sâu còn trong trái.
-Phun thu c Para 43 SC, Basudin 50 ND, Match 50 EC, Padan 85 SP,…lúc trái non v a m i
ng. Ng ng s d ng thu c tr
c khi thu ho ch hai tu n (Trung tâm Khuy n Nông
Tháp, 2006).
11
ng
1.6.5 B xít
xít dùng vòi chích
t non, cu ng hoa và nh ng chùm trái ch a chín làm cho
chùm hoa b héo, trái non b r ng, trái l n th i do ó s n l
*Phòng tr : rung cành cho b xít r i xu ng
ng và ch t l
b t, ng t các lá có
t và t ng
ng kém h n.
tr ng, phun thu c
Dipterex 0,15-0,2%, Trebon 0,15-0,2%, Para 43 SC,…(Tr n Th T c, 1999).
1.6.6 B cánh c ng (Adoretus sp.)
Thành trùng có màu nâu
, ban ngày tr n d
i
t, gây h i ch y u vào ban êm b ng cách
n th ng các lá non thành t ng l , ch y u n phá ph n lá gi a các gân, không n rìa lá.
Gây h i trên toàn b lá non làm nh h
ng
n kh n ng quang h p c a cây, cây suy y u,
phát tri n kém.
*Phòng tr :
-V sinh v
n thông thoáng
-S d ng b y èn
-Khi cây ra
h n ch n i trú n c a thành trùng.
thu hút thành trùng.
t non, phun thu c Bi 58 40 EC, Cyperan 25 EC, Padan 95 Sp, Pyrinex 20
EC,…lúc chi u t i (Trung tâm Khuy n Nông
ng Tháp, 2006).
1.6.7 R p sáp
Có nhi u loài, gây h i b ng cách chích hút nh a trên các cành non,
t non, cu ng hoa,
cu ng trái non và c trái l n làm cây suy y u, hoa trái b r ng ho c không phát tri n
t ph m ch t. Ngoài ra còn t o
c,
u ki n cho n m b hóng t n công.
*Phòng tr :
-Sau khi thu ho ch c n c t t a cành thông thoáng, lo i b cành b nhi m b nh.
-Phun thu c Bi 58 40 EC, Supracide 40 EC, Admire 50 EC,Binhdan 95 WP,… (Trung tâm
Khuy n Nông
ng Tháp, 2006).
1.6.8 Sâu n bông (Thalassodes falsaria)
Thành trùng là b
nh màu nâu.
m có thân cánh màu xanh, mép c a cánh tr
u trùng có d ng sâu o, kích th
12
c và cánh sau có
ng vi n
c kho ng 25-30 cm, màu xanh h i vàng,
trên thân có nh ng ch m
màu vàng nâu. Sâu gây h i b ng cách n tr i các nhánh bông,
có th phát hi n th y r t nhi u sâu trên m t bông. Sâu t n công t khi bông m i b t
n khi
u nhú
u trái.
*Phòng tr : phun các lo i thu c nh Regent 800 WG, Cyrin 10 EC, Polytrin 440 EC,
Match 50 EC,…
13
