Quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐÀO THỊ HỒNG LỤA

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƯỜNG ĐỒNG QUANG,
THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐÀO THỊ HỒNG LỤA

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƯỜNG ĐỒNG QUANG,
THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ BẮC

THÁI NGUYÊN - 2018

i
LỜI CAM ĐOAN
Tất cả các số liệu và kết quả nghiên cứu trong bản luận văn này tôi xin cam
đoan là hoàn toàn trung thực, do bản thân thu thập từ các nguồn tài liệu tham khảo
và nghiên cứu, phân tích, đánh giá. Số liệu trên chưa được sử dụng để bảo vệ một
đề tài học vị nào.
Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài và hoàn thành được luận văn tác
giả đều gửi lời cảm ơn tới những người đã giúp đỡ. Thông tin, tài liệu trình bày
trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc cụ thể.
Thái Nguyên, tháng 02 năm 2018
Tác giả luận văn
Đào Thị Hồng Lụa


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập tại trường Đại học Kinh tế & QTKD Thái Nguyên và
khi nghiên cứu thực hiện đề tài, Bản thân tôi đã nhận được sự giúp đỡ rất lớn và vô
cùng quý báu của các đơn vị, tập thể và các cá nhân, tôi xin trân thành cảm ơn
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, bộ phận sau đại
học, cùng các thầy giáo, cô giáo trong trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh
doanh Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình
học tập và thực hiện đề tài.
Đặc biệt xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình, khoa học của PGS.
TS Đỗ Thị Bắc trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Tôi xin trân thành cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của các đồng chí lãnh
đạo, cán bộ, công chức UBND phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên;
Phòng Tài chính- kế hoạch thành phố, cùng các phòng, ban, ngành có liên quan đã
giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè đã, đồng nghiệp

đã cổ vũ, động viên và tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình tham gia
học tập và thực hiện luận văn này.
Xin trân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 02 năm 2018
Tác giả luận văn
Đào Thị Hồng Lụa


iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ ix
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Luận văn ................................................ 3
5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC, QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƯỜNG ........... 4
1.1. Lý luận chung về ngân sách nhà nước ....................................................... 4
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước ............................................................... 4
1.1.2. Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước .................................................... 4
1.2. Lý luận cơ bản về ngân sách xã và quản lý ngân sách xã .......................... 8
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của ngân sách xã và quản lý ngân sách xã .......... 8

1.2.2. Vị trí và vai trò của quản lý ngân sách xã ............................................. 11
1.2.3. Nội dung quản lý ngân sách xã ............................................................. 13
1.2.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách xã ............................. 28
1.3. Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã, phường ở Việt Nam và bài học
kinh nghiệm rút ra ........................................................................................... 30
1.3.1. Kinh nghiệm về quản lý ngân sách xã, phường ở Việt Nam ................ 30


iv
1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra về quản lý ngân sách xã vận dụng đối
với phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, Tỉnh Thái Nguyên ......... 34
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 35
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 35
2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 35
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 35
2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin ........................................................... 37
2.2.3. Phương pháp phân tích .......................................................................... 37
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 38
2.3.1. Chỉ tiêu về hiệu quả kinh tế - xã hội của địa phương ........................... 38
2.3.2. Chỉ tiêu đánh giá kết quả quản lý ngân sách phường ........................... 38
2.3.3. Chỉ tiêu phản ánh nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả quản lý ngân
sách phường .................................................................................................... 39
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƯỜNG
ĐỒNG QUANG, TP THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN .............. 41
3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của phường Đồng Quang, thành
phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................. 41
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên của phường Đồng Quang, thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................................. 41
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của phường Đồng Quang, thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................................. 43

3.1.3. Đánh giá những thuận lợi, khó khăn của phường Đồng Quang,
thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .................................................... 48
3.2. Thực trạng quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................................. 49
3.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố
Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ..................................................................... 49


v
3.2.2. Thực trạng quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................................. 52
Kết quả quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên,
tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................. 57
3.2.3. Đánh giá của các cán bộ về hệ thống phân cấp ngân sách phường
Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................. 72
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách phường Đồng Quang,
thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .................................................... 76
3.4. Đánh giá chung về quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành
phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................. 78
3.4.1. Những mặt đã đạt được ......................................................................... 78
3.4.2. Những mặt còn hạn chế......................................................................... 79
3.4.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 79
Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
PHƯỜNG ĐỒNG QUANG, THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH
THÁI NGUYÊN ............................................................................................ 81
4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu hoàn thiện quản lý ngân sách
phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ................ 81
4.1.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý ngân sách phường Đồng Quang,
thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .................................................... 81
4.1.2. Định hướng hoàn thiện quản lý ngân sách phường Đồng Quang,

thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .................................................... 81
4.1.3. Mục tiêu hoàn thiện quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành
phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................. 82
4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành
phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên .............................................................. 83
4.2.1. Phấn đấu hoàn thiện hệ thống căn cứ, định mức trong lập dự toán và
phân bổ dự toán ngân sách phường Đồng Quang ........................................... 83


vi
4.2.2. Cần tăng cường quản lý chấp hành dự toán NS phường Đồng Quang .......84
4.2.8. Cần khuyến khích phát triển KT - XH trên địa bàn phường Đồng Quang .... 90
4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 91
KẾT LUẬN .................................................................................................... 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 95
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 98


vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

UBND

:

Ủy ban nhân dân

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

KT-XH

:

Kinh tế - Xã hội

NSĐP

:

Ngân sách địa phương

NSNN

:

Ngân sách nhà nước

NSTW

:

Ngân sách trung ương

NSX

:

Ngân sách phường

UBND

:

Ủy ban nhân dân


viii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Số lượng mẫu điều tra ..................................................................... 36
Bảng 3.1. Kết quả thu ngân sách phường Đồng Quang năm 2014 - 2016 ..... 57
Bảng 3.2. Tình hình thực hiện các khoản thu ngân sách phường Đồng
Quang hưởng 100% ........................................................................ 59
Bảng 3.3. Tình hình thực hiện các khoản thu phân chia theo tỷ lệ % mà
ngân sách phường Đồng Quang được hưởng ................................. 60
Bảng 3.4. Tình hình các khoản thu bổ sung ngân sách phường Đồng
Quang năm 2014 - 2016.................................................................. 61
Bảng 3.5. Tình hình chi ngân sách phường Đồng Quang năm 2014 - 2016 ....... 63
Bảng 3.6. Tình hình thực hiện các khoản chi ngân sách phường Đồng
Quang năm 2014 - 2016.................................................................. 64
Bảng 3.7. Báo cáo quyết toán thu ngân sách phường năm 2016 .................... 70
Bảng 3.8. Báo cáo quyết toán chi ngân sách phường năm 2016 .................... 71
Bảng 3.9. Đánh mức độ quan tâm và hiểu biết về quản lý ngân sách
phường Đồng Quang ....................................................................... 73
Bảng 3.10. Đánh giá về mức độ tin tưởng quản lý ngân sách phường
Đồng Quang .................................................................................... 73

Bảng 3.11. Đánh giá về lập dự toán trên địa bàn phường Đồng Quang ......... 74
Bảng 3.12. Đánh giá về chấp hành dự toán ngân sách phường Đồng Quang.... 74
Bảng 3.13. Đánh giá về quyết toán ngân sách phường Đồng Quang ............. 75
Bảng 3.14. Đánh giá về kiểm tra, thanh tra trong QLNS phường Đồng Quang ...... 76
Bảng 4.1. Dự kiến kế hoạch thu ngân sách phường Đồng Quang giai
đoạn 2018 - 2020 ............................................................................ 82
Bảng 4.2. Dự kiến kế hoạch chi ngân sách phường Đồng Quang giai
đoạn 2018 - 2020 ............................................................................ 83


ix
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Hệ thống NSNN Việt Nam .........................................................................5
Sơ đồ 3.1. Sơ đồ Bộ máy quản lý ngân sách phường Đồng Quang ..........................49
Sơ đồ 3.2. Quy trình lập dự toán ...............................................................................55


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nước là công cụ tài chính quan trọng không thể thiếu để Nhà
nước thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình. NSNN được phân cấp phù hợp với
sự phân cấp của bộ máy chính quyền, tạo ra những đòn bẩy tích cực nhằm phát triển
mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội…. Chính quyền nhỏ nhất là xã, phường gắn bó
mật thiết đến người dân và là đại diện của Nhà nước giải quyết trực tiếp mối quan
hệ lợi ích giữa Nhà nước và nhân dân. Phương tiện vật chất đảm bảo sự hoạt động
của chính quyền xã, phường đó là Ngân sách, đồng thời là công cụ tài chính giúp
chính quyền xã, phường thực hiện chức năng và nhiệm vụ được giao. Cùng với sự
phát triển về kinh tế, xã hội và đời sống của người dân, thì việc quản lý ngân sách

phường cũng không ngừng tăng lên.
Như vậy quản lý ngân sách phường đòi hỏi phải có sự điều chỉnh để phù hợp
với cơ chế quản lý kinh tế, đáp ứng được yêu cầu hoạt động của chính quyền Nhà
nước cấp xã, phường đạt hiệu quả cao, đảm bảo công bằng xã hội. Ngân sách phường
là tiền đề, là hệ quả trong quá trình quản lý kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước.
Sự nghiệp đổi mới của nước ta theo định hướng XHCN xuất phát từ mục tiêu là làm
cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh. Trong quá trình vận
động mọi cơ chế chính sách quản lý kinh tế - xã hội không có khuôn mẫu sẵn mà
không ngừng phát triển, hoàn thiện. Để cho ngân sách phường thực sự trở thành động
lực phát triển của nền kinh tế thì hơn bao giờ hết việc tăng cường quản lý ngân sách
phường phải được đặt ra là mục tiêu hàng đầu của công tác quản lý NSNN.
Phường Đồng Quang nằm ở trung tâm thành phố Thái Nguyên, có vị trí địa
lý tương đối thuận lợi để phát triển kinh tế - chính trị - văn hóa - y tế - giáo dục khoa học. Trong những năm qua, thực hiện chiến lược ổn định và phát triển kinh tế
- xã hội, phường đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Tốc độ phát triển kinh tế
năm sau cao hơn năm trước, trong đó quản lý ngân sách phường được đặc biệt chú
trọng. Mặc dù còn nhiều khó khăn, song đã cơ bản đảm bảo nhiệm vụ chi thường
xuyên cũng như chi đột xuất của phường, đảm bảo cân đối ngân sách.


2
Bên cạnh những thuận lợi thì việc quản lý ngân sách phường chưa được tạo
lập đồng bộ, làm cho quá trình quản lý ngân phường đạt hiệu quả thấp, chưa đáp
ứng được yêu cầu của Luật Ngân sách đặt ra làm cho quá trình quản lý ngân sách,
thu ngân sách địa phương chỉ đáp ứng được gần 60% tổng chi ngân sách hàng năm.
Vì vậy, quản lý ngân sách phường, đổi mới quản lý ngân sách phường là nhiệm vụ
quan trọng, tạo điều kiện cho sử dụng NSNN tiết kiệm, có hiệu quả hơn, góp phần
đạt được mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đáp ứng được yêu cầu phát triển
KT-XH, nâng cao đời sống nhân dân.
Thực tế tại phường Đồng Quang, quản lý NSNN nói chung và quản lý NSX
nói riêng còn nhiều khiếm khuyết, hạn chế. Để góp phần hơn nữa Luật NSNN nói

chung và chế độ quản lý ngân sách phường trên địa bàn nói riêng. Với những lý do
đó, tôi chọn đề tài: “Quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Nguyên" làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở lý luận về quản lý ngân sách phường và thực tiễn hoạt động quản
lý ngân sách phường, đánh giá thực trạng quản lý ngân sách phường, đề xuất các
giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách phường trên trên địa bàn phường
Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa lý luận về hoạt động quản lý ngân sách phường.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý ngân sách phường Đồng Quang,
thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2014 - 2016.
- Giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố
Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu về quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái nguyên.


3
- Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề có liên quan
đến hoàn thiện quản lý ngân sách phường Đồng Quang. Chủ yếu tập trung vào việc
nghiên cứu, giải quyết về quản lý ngân sách phường.
+ Phạm vi về không gian: Đề tài được thực hiện trên địa bàn phường Đồng
Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên
+ Phạm vi về thời gian: Tài liệu phục vụ nghiên cứu quản lý ngân sách
phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn từ

năm 2014 - 2016.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Luận văn
Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực, là
tài liệu giúp phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên xây
dựng quy hoạch và kế hoạch xây dựng ngân sách đến năm 2020 có cơ sở khoa học.
Luận văn nghiên cứu khá toàn diện và có hệ thống những giải pháp quản lý
ngân sách phường Đồng Quang, có ý nghĩa thiết thực cho quá trình phát triển kinh
tế - xã hội trên địa bàn phường Đồng Quang và đối với các địa phương có điều kiện
tương tự.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, nội dung của luận văn được kết cấu
thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách Nhà nước, quản
lý ngân sách phường.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng quản lý ngân sách phường Đồng Quang, thành phố
Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
Chương 4: Giải pháp hoàn hiện quản lý ngân sách phường Đồng Quang,
thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.


4
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC, QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƯỜNG
1.1. Lý luận chung về ngân sách nhà nước
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước
Theo Luật ngân sách nhà nước năm 2002, Ngân sách Nhà nước được đề cập
như sau:"Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà Nước đã được
cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để

đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà Nước" [23].
Theo Luật ngân sách nhà nước năm 2002 “Ngân sách nhà nước là toàn bộ
các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời
gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực
hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước” [24].
Về bản chất, NSNN là các quan hệ lợi ích kinh tế giữa Nhà nước với các chủ
thể khác như doanh nghiệp, cơ quan HCSN, hộ gia đình, cá nhân… trong và ngoài
nước gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ NS.
Ngân sách nhà nước Việt Nam gồm NSTW và NSĐP. Ngân sách địa phương
có NS của đơn vị hành chính các cấp có HĐND và UBND. Phù hợp với mô hình tổ
chức chính quyền Nhà nước ta hiện nay, NSĐP bao gồm NS cấp tỉnh, thành phố
trực thuộc trung ương; NS cấp huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và NS cấp
xã, phường, thị trấn.
1.1.2. Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước
* Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước
- Hệ thống NSNN: là tổng thể các cấp NSNN gắn bó hữu cơ với nhau trong
quá trình thực hiện nhiệm vụ thu, chi của mỗi cấp ngân sách [24].
- Nguyên tắc tổ chức hệ thống NSNN
+ Nguyên tắc thống nhất và tập trung dân chủ: Hệ thống NSNN được xây
dựng căn cứ vào Hiến pháp của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Đối với nước ta, theo quy định của Hiến pháp, Việt Nam là một quốc gia
thống nhất, quyền lực Nhà nước thống nhất, do đó chỉ có NSNN thống nhất do


5
Quốc hội phê chuẩn, dự toán và quyết toán NSNN; Chính Phủ thống nhất quản lý
NSNN; Nguyên tắc tổ chức bộ máy Nhà nước ta là nguyên tắc tập trung dân chủ.
+ Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp giữa cấp ngân sách với chính quyền Nhà
nước; Nguyên tắc này xuất phát từ yêu cầu đảm bảo nguồn tài chính cho việc thực
hiện các chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp chính quyền Nhà nước.

- Điều kiện hình thành một cấp ngân sách
+ Có một cấp chính quyền trên một vùng lãnh thổ xác định thực hiện nhiệm
vụ phát triển kinh tế - xã hội.
+ Khả năng nguồn thu trên vùng lãnh thổ mà cấp chính quyền đó quản lý có
thể đáp ứng phần lớn các nhu cầu chi tiêu của chính quyền.
Đối với Việt nam hiện nay, hệ thống chính quyền Nhà nước được phân thành
bốn cấp. Vì vậy ứng với mỗi cấp chính quyền thì có một cấp ngân sách tương ứng
do đó hệ thống NSNN của ta gồm các cấp được thể hiện trên Hình 1.1.

NSNN

NSTW

NSĐP

NS tỉnh , TP trực thuộc TW

NS huyện, Quận, TX, trực thuộc Tỉnh

NS xã, phường, thị trấn
Hình 1.1. Hệ thống NSNN Việt Nam
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)


6
* Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
- Phân cấp quản lý NSNN: là sự phân chia quyền hạn, trách nhiệm giữa các
cấp chính quyền trong việc quản lý, điều hành nhiệm vụ của NSNN [24].
- Yêu cầu của phân cấp quản lý NSNN
+ Đảm bảo tính thống nhất của NSNN, nguồn thu và nhiệm vụ chi cho mỗi

cấp chính quyền được ổn định theo luật định.
+ Phân cấp quản lý NSNN phải phù hợp với phân cấp các lĩnh vực khác của
Nhà nước, xác định rõ mối quan hệ giữa ngân sách cấp trên và ngân sách cấp dưới,
quan hệ giữa trung ương và địa phương.
+ Nội dung của phân cấp quản lý NSNN phải phù hợp với Hiến pháp và luật
pháp quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của các cấp chính
quyền, đảm bảo mỗi cấp ngân sách có các nguồn thu, nhiệm vụ chi, quyền và trách
nhiệm về ngân sách tương xứng.
+ Quốc hội là cơ quan quyết định dự toán NSNN, phân bổ NSNN trung
ương, phê chuẩn quyết toán NSNN; HĐND các cấp được chủ động quyết định dự
toán ngân sách địa phương, quyết định phân bổ dự toán ngân sách địa phương.
- Nội dung phân cấp quản lý NSNN
Đây chính là việc giải quyết các mối quan hệ về quyền lực, quan hệ vật chất
giữa các cấp chính quyền trong quá trình quản lý và sử dụng NSNN bao gồm các
nội dung sau:
+ Giải quyết mối quan hệ quyền lực giữa các cấp chính quyền trong việc ban
hành các chính sách, chế độ thu, chi và chế độ quản lý NSNN.
+ Giải quyết mối quan hệ vật chất trong quá trình phân, giao nhiệm vụ chi,
nguồn thu và cân đối NSNN.
+ Giải quyết mối quan hệ trong quá trình thực hiện chu trình NSNN.
- Nguyên tắc phân cấp quản lý NSNN
+ Phân cấp Ngân sách phải được tiến hành đồng bộ với phân cấp kinh tế và
tổ chức bộ máy hành chính.
+ Đảm bảo thể hiện vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và vị trí độc
lập của ngân sách địa phương trong hệ thống NSNN thống nhất.


7
+ Đảm bảo nguyên tắc công bằng trong phân cấp ngân sách.
Trong hoạt động quản lý ngân sách, phân cấp quản lý ngân sách là tất yếu

khách quan bắt nguồn từ sự phân cấp kinh tế và hệ thống tổ chức hành chính Nhà
nước. Để đạt được hiệu quả đòi hỏi phải có sự phân cấp quản lý ngân sách không chỉ
giới hạn ở việc phân, giao nhiệm vụ thu, chi mà phải bao quát tất cả các lĩnh vực của
hoạt động ngân sách ở từng cấp và phải thực hiện trên những nguyên tắc nhất định.
Đối với nước ta hiện nay, thực hiện phân cấp quản lý theo các cấp ngân sách
từ ngân sách Trung ương đến ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi
chung là ngân sách cấp tỉnh); ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc
tỉnh (gọi chung là ngân sách cấp huyện); ngân sách phường, phường, thị trấn (gọi
chung là ngân sách cấp xã).
Trong hệ thống NSNN, ngân sách Trung ương giữ vai trò chủ đạo, chi phối
trong hệ thống NSNN, ngân sách trung ương thực hiện nhiệm vụ chi quan trọng, có
tính chất điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế, đảm bảo chi cho an ninh, quốc phòng và các
chương trình mục tiêu quốc gia, phát triển toàn diện nền kinh tế - xã hội và thực
hiện chức năng hỗ trợ cho ngân sách cấp dưới [23].
Ngân sách Tỉnh có nhiệm vụ chủ đạo khai thác nguồn thu tại chỗ, tận dụng
tăng thu những nguồn thu được phân cấp, đồng thời sắp xếp lại các khoản chi, chú
trọng đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế, xã hội trên phạm vi tỉnh
quản lý, ngoài ra còn thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ cho ngân sách cấp dưới.
Ngân sách huyện là cấp ngân sách trung gian có nhiệm vụ thu, chi theo luật
ngân sách đồng thời là cấp dự toán thực hiện quản lý, cấp phát theo chức năng
nhiệm vụ được phân cấp.
Ngân sách cấp xã, phường vừa là cấp Ngân sách cơ sở trong hệ thống
NSNN, vừa là đơn vị dự toán đặc biệt với tư cách thụ hưởng NSNN. Nó đóng vai
trò quan trọng trong việc bảo đảm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền
Nhà nước cấp cơ sở.


8
1.2. Lý luận cơ bản về ngân sách xã và quản lý ngân sách xã
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của ngân sách xã và quản lý ngân sách xã

1.2.1.1. Khái niệm ngân sách xã
Nhà nước ra đời là kết quả của cuộc đấu tranh giai cấp trong xã hội. Nhà
nước đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình bằng công cụ tài chính
là Ngân sách nhà nước, nhằm thúc đẩy phát triển toàn diện nền kinh tế xã hội của
đất nước. Nhà nước kiểm soát trật tự xã hội chặt chẽ thông qua tổ chức bộ máy theo
các cấp chính quyền, để kịp thời can thiệp vào nền kinh tế theo chiều hướng khuyến
khích phát triển. Gắn với cấp chính quyền trong tổ chức bộ máy Nhà nước là một
cấp ngân sách. Cấp xã tồn tại kéo theo sự xuất hiện của Ngân sách xã, chính vì vậy
NSX tồn tại là một tất yếu khách quan.
Ngân sách xã là toàn bộ các khoản thu chi trong dự toán đã được Hội đồng
nhân dân (HĐND) xã quyết định và được thực hiện trong 1 năm nhằm đảm bảo
nguồn tài chính cho chính quyền cấp xã trong quá trình thực hiện các chức năng,
nhiệm vụ về quản lý kinh tế - xã hội trên địa bàn [11].
Ngân sách cấp xã, phường, thị trấn (dưới đây gọi chung là ngân sách cấp xã)
là một bộ phận của ngân sách Nhà nước. Xét về hình thức biểu hiện, ngân sách cấp
xã là toàn bộ các khoản thu chi trong dự toán đã được HĐND cấp xã quyết định và
được thực hiện trong một năm, nhằm đảm bảo nguồn tài chính cho chính quyền nhà
nước cấp xã trong quá trình thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình về quản lý
kinh tế - xã hội trên địa bàn. Xét về bản chất, ngân sách cấp xã là hệ thống các quan
hệ kinh tế giữa chính quyền Nhà nước cấp xã với các chủ thể khác phát sinh trong
quá trình phân phối các nguồn tài chính nhằm tạo lập quỹ ngân sách cấp xã, trên cơ
sở đó đáp ứng các nhu cầu chi gắn với việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của
chính quyền cấp xã.
Ngân sách xã là một cấp ngân sách Nhà nước nên nó mang đầy đủ những đặc
điểm chung của NSNN
+ Các khoản thu, chi ngân sách được dự toán và thực hiện trong 1 năm, theo
một chu trình;


9

+ Thu ngân sách bao gồm các khoản thu của NSNN phân cấp cho ngân sách
xã và các khoản huy động đóng góp của các tổ chức cá nhân trên nguyên tắc tự
nguyện theo quy định của pháp luật do HĐND xã quyết định;
+ Chi ngân sách bao gồm chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên theo
phân cấp quản lý nhà nước cho cấp xã;
Ngân sách xã là một cấp ngân sách cơ sở trong hệ thống NSNN, nó đại diện
và đảm bảo tài chính cho chính quyền xã có thể chủ động khai thác những thế mạnh
có sẵn để phát triển kinh tế, thực hiện các chính sách xã hội, giữ gìn an ninh trật tự
trên địa bàn xã. Ngân sách xã trực tiếp gắn với người dân, trực tiếp giải quyết toàn
bộ mối quan hệ về lợi ích giữa Nhà nước với dân. Chính vì vậy, NSX là tiền đề
đồng thời là hệ quả trong quá trình quản lý kinh tế - xã hội của Nhà nước. Có thể
hiểu một cách khái quát nhất về NSX như sau: NSX là hệ thống các quan hệ kinh tế
phát sinh trong quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền
Nhà nước cấp xã nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chức năng của Nhà nước cấp
cơ sở trong khuôn khổ đã được phân công, phân cấp quản lý.
1.2.1.2. Khái niệm quản lý ngân sách xã
Quản lý ngân sách xã thực chất là quản lý một bộ phận nhỏ trong Quản lý
NSNN, phạm vi quản lý thu hẹp trong một xã hoặc thị trấn. Vậy, có thể hiểu Quản
lý ngân sách xã là sự tác động của Nhà nước nói chung (bộ máy chính quyền xã)
lên công tác quản lý thu - chi ngân sách xã nhằm thực hiện các chức năng nhiệm vụ
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương [11].
Công tác quản lý ngân sách xã gồm: quản lý quy trình ngân sách (quản lý
thu, quản lý chi), quản lý thanh tra kiểm tra ngân sách.
1.2.1.3. Đặc điểm của ngân sách xã
Trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hệ thống NSNN
ngày càng được hoàn thiện và nền tài chính quốc gia đã và đang được nâng cao hiệu
quả. Song song với quá trình đó, NSX ngày càng chứng minh tầm quan trọng, tính
hiệu quả trong hoạt động của mình góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế.
Ngân sách cấp xã là một cấp ngân sách trong hệ thống NSNN nên nó cũng
mang đầy đủ những đặc điểm của NSNN; thêm vào đó là đặc điểm riêng tạo nên sự

khác biệt căn bản với các cấp ngân sách khác.


10
* Đặc điểm chung
- Hoạt động của ngân sách cấp xã luôn gắn chặt với hoạt động chính quyền
nhà nước cấp xã.
- Quản lý ngân sách cấp xã nhất thiết phải tuân theo một chu trình chặt chẽ
và khoa học.
- Phần lớn các khoản thu, chi của ngân sách cấp xã được thực hiện theo
phương thức phân phối lại và không hoàn trả một cách trực tiếp.
* Đặc điểm riêng
Ngân sách cấp xã vừa là một cấp ngân sách cơ sở trong hệ thống NSNN,
vừa là một đơn vị dự toán trực tiếp sử dụng kinh phí. Đặc điểm này có ảnh hưởng
không nhỏ đến việc thiết lập các chính sách, cơ chế trong quản lý ngân sách cấp xã.
- Một là, các chỉ tiêu thu chi NSX luôn mang tính pháp lý (nghĩa là các chỉ tiêu
này được quy định bằng văn bản pháp luật và được pháp luật đảm bảo thực hiện).
- Hai là, NSX là một loại quỹ tiền tệ của cơ quan chính quyền Nhà nước cấp
cơ sở. Hoạt động của quỹ được thể hiện trên hai phương diện: huy động nguồn thu
vào quỹ gọi là thu NSX, phân phối và sử dụng quỹ gọi là chi NSX.
- Ba là, đằng sau quan hệ thu chi NSX là quan hệ lợi ích phát sinh trong quá
trình thu chi NSX giữa hai chủ thể: một bên là lợi ích chung của cộng đồng cấp cơ
sở mà đại diện là chính quyền cấp xã, một bên là các chủ thể kinh tế xã hội…
- Bốn là, NSX vừa là một cấp ngân sách, lại vừa là một đơn vị dự toán đặc
biệt (dưới nó không có đơn vị dự toán trực thuộc). Đặc điểm này có ảnh hưởng chi
phối lớn đến quá trình tổ chức, chấp hành và quyết toán NSX. Xã là đơn vị cơ sở
trong hệ thống tổ chức bộ máy Nhà nước, gắn bó trực tiếp với người dân và nền
kinh tế xã hội. Chính vì vậy, nghiên cứu công tác quản lý NSX tuy không phải là
công việc mới đặt ra song lại vô cùng cần thiết để tìm ra những giải pháp hữu hiệu
nhất nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách trong điều kiện hiện nay. Ngân

sách xã mang tính chất “ lưỡng tính”, vừa là một cấp tự cân đối thu chi, vừa là đơn
vị trực tiếp chi tiêu. Hay nói cách khác, NSX vừa là một cấp ngân sách, vừa là đơn
vị dự toán, nó không có đơn vị dự toán trực thuộc nào, nó vừa tạo nguồn thu vừa
phải phân bổ nhiệm vụ chi.


11
1.2.1.4. Đặc điểm của quản lý ngân sách xã
Chi NSNN gắn với bộ máy nhà nước và những nhiệm vụ kinh tế, chính trị,
xã hội mà nhà nước phải đảm đương trong từng thời kỳ.
Các khoản chi của NSNN được xem xét hiệu quả trên tầm vĩ mô và mang
tính toàn diện của mọi đời sống kinh tế - chính trị - xã hội nghĩa là các khoản chi
của NSNN phải được xem xét một cách toàn diện dựa trên cơ sở hoàn thành các
mục tiêu kinh tế - xã hội đề ra.
Các khoản chi NSNN mang tính chất không hoàn trả trực tiếp
Các khoản chi của NSNN luôn gắn chặt với sự vận động của các phạm trù
giá trị khác nhau như giá cả, lãi suất, tỷ giá hối đoái, tiền lương, tín dụng, v.v... (các
phạm trù thuộc lĩnh vực tiền tệ).
1.2.2. Vị trí và vai trò của quản lý ngân sách xã
1.2.2.1. Vị trí của quản lý ngân sách xã trong hệ thống ngân sách Nhà nước
Hệ thống NSNN là một chỉnh thể thống nhất bao gồm 4 cấp ngân sách
tương ứng với 4 cấp chính quyền Nhà nước, các cấp ngân sách có mối quan hệ gắn
bó hữu cơ với nhau trong quá trình quản lý ngân sách. Trong hệ thống NSNN, ngân
sách cấp xã được coi là ngân sách cấp cơ sở. Ở cấp ngân sách này, thể hiện sống
động các quan hệ của Nhà nước mang tính khả thi như thế nào; hiệu lực quản lý
Nhà nước đạt ở mức độ nào. Chính vì vậy, có thể nói quản lý ngân sách cấp xã có vị
trí rất quan trọng trong hệ thống NSNN. Điều này lý giải trên các góc độ sau:
- Xã là một đơn vị hành chính cơ sở ở nông thôn. HĐND cấp xã với tư cách
là cơ quan quyền lực Nhà nước tại địa phương được quyền ban hành các Nghị quyết
thực hiện nhiệm vụ KT- XH và ngân sách của đơn vị hành chính cấp xã.

- Chính quyền cấp xã là nơi trực tiếp liên hệ với dân, giải quyết toàn bộ mối
quan hệ và lợi ích giữa Nhà nước với dân bằng pháp luật, bởi vậy chính quyền cấp
xã, phải có ngân sách cấp xã đủ mạnh. Thu ngân sách là nguồn thu chủ yếu để đáp
ứng các nhu cầu chi ngày cáng phát triển ở xã.
- Cơ cấu thu, chi ngân sách cấp xã thể hiện hầu hết các khoản thu, chi của
NSĐP được phân cấp. Đặc biệt có những khoản thu mà chỉ có ngân sách cấp xã
quản lý và khai thác mới đạt hiệu suất cao như: thuế nhà đất, thuế chuyển quyền sử


12
dụng đất (nay là thuế thu nhập cá nhân), các khoản thu hoa lợi công sản. Hoặc có
những khoản chi mà chỉ ngân sách cấp xã thực hiện mới đảm bảo tính kịp thời,
đúng đối tượng như: chi thực hiện chính sách đãi ngộ của Nhà nước đối với người
có công và đối với các đối tượng xã hội như trẻ em mồ côi, người khuyết tật, hộ
nghèo, chi khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, chi duy tu bảo dưỡng công trình
giao thông công cộng do xã quản lý… Qua đó cho thấy, muốn nâng cao hiệu lực
của các chính sách thu, chi NSNN thì nhất thiết phải phát huy tốt vai trò của quản lý
ngân sách cấp xã trong mọi hoạt động của NSNN. Và một đặc điểm rất riêng biệt
của ngân sách cấp xã so với các ngân sách khác, đó là: ngân sách cấp xã vừa là một
cấp ngân sách, vừa là một đơn vị dự toán đặc biệt, không có đơn vị dự toán cấp
dưới, là đơn vị vừa quản lý ngân sách, vừa thực hiện các nghiệp vụ tài chính, thuế,
tài vụ và quản lý quỹ ngân sách, vừa quản lý quỹ tiền mặt, tài sản và quản lý các
hoạt động kinh tế, dịch vụ trên địa bàn. Với đặc thù này, để nghiên cứu và tìm ra
phương thức quản lý phù hợp là một trong những vấn đề mà các ngành, các cấp
quan tâm để ngân sách cấp xã thực sự là công cụ và phương tiện vật chất giải quyết
toàn bộ mối quan hệ và lợi ích giữa Nhà nước và nhân dân bằng pháp luật.
1.2.2.2. Vai trò của quản lý ngân sách xã
Chính quyền cấp xã có vị trí quan trọng trong hệ thống chính quyền Nhà
nước, là cấp trực tiếp thực hiện những nhiệm vụ cụ thể về quản lý hành chính Nhà
nước trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng ở cơ

sở, đảm bảo cho các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đi
vào cuộc sống.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, cấp xã phải có ngân sách đủ mạnh để
góp phần thực hiện tốt các mục tiêu phát triển KT- XH trên địa bàn cũng như
việc đảm bảo quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội…Thông qua thu ngân
sách, chính quyền cấp xã kiểm tra, kiểm soát và điều chỉnh các hoạt động sản
xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, chống các hành vi hoạt động phi pháp, trốn
lậu thuế và các nghĩa vụ đóng góp khác. Thông qua chi ngân sách, cấp xã bố trí
các khoản chi nhằm tăng cường hiệu lực và hiệu quả các hoạt động của chính
quyền cấp xã để giữ vững trật tự trị an; quản lý mọi hoạt động kinh tế, văn hóa;


13
thực hiện tốt các chính sách xã hội và tăng cường cơ sở vật chất cho xã. Vì vậy
ngân sách cấp xã có vai trò:
- Là công cụ tài chính chủ yếu để chính quyền cấp xã thực hiện nhiệm vụ
KT - XH đã được phân cấp quản lý, bảo đảm các nguồn vốn để thỏa mãn nhu cầu
phát triển kinh tế và các hoạt động văn hóa - xã hội và an ninh - quốc phòng của
địa phương.
- Đảm bảo huy động, quản lý và giám sát một phần vốn của NSTW hoạt
động trên địa bàn địa phương.
1.2.3. Nội dung quản lý ngân sách xã
1.2.3.1. Lập dự toán ngân sách xã
Trong chu trình ngân sách, lập dự toán ngân sách phường là khâu mở đầu
của một chu trình ngân sách, nó đặt cơ sở nền tảng cho những khâu tiếp theo. Lập
dự toán ngân sách xã là quá trình phân tích, đánh giá khả năng và nhu cầu các
nguồn tài chính, để từ đó xác lập các chỉ tiêu thu, chi một cách đúng đắn, có cơ sở
khoa học và thực tiễn; đồng thời có thể xác lập những biện pháp lớn về kinh tế - xã
hội để tổ chức tốt các chỉ tiêu đã đề ra.
a- Yêu cầu của lập dự toán ngân sách xã

Dự toán ngân sách xã phải tập hợp được đầy đủ các khoản thu, chi và tổng
hợp theo từng lĩnh vực thu, chi.
Dự toán chi đầu tư phát triển căn cứ vào các dự án đầu tư có đủ điều kiện và
nguồn vốn được đảm bảo, ưu tiên bố trí cho các công trình đang thực hiện dở dang.
Dự toán chi thường xuyên phải được tuân theo các chính sách chế độ, tiêu
chuẩn, định mức do các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành.
Lập dự toán ngân sách xã phải đảm bảo nguyên tắc cân đối, chi không được
vượt quá nguồn thu quy định có thể thực hiện trong năm kế hoạch. Nghiêm cấm vay,
chiếm dụng vốn hoặc cho vay dưới mọi hình thức để cân đối ngân sách phường.
Dự toán phải được lập theo đúng biểu mẫu quy định, đúng thời gian, đúng
Mục lục ngân sách Nhà nước, gửi kịp thời cho các cơ quan chức năng của Nhà nước
xét duyệt, tổng hợp, đồng thời phải kèm theo các báo cáo thuyết minh rõ cơ sở, rõ
căn cứ tính toán.


14
b- Căn cứ lập dự toán ngân sách xã
Các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng, trật tự
an toàn xã hội trên địa bàn xã.
Chính sách, chế độ thu, chi ngân sách Nhà nước, cơ chế phân cấp nguồn
thu, nhiệm vụ chi ngân sách xã; chế độ tiêu chuẩn định mức thu, chi ngân sách
của cấp có thẩm quyền ban hành và định mức phân bổ ngân sách do HĐND cấp
tỉnh quy định.
Số kiểm tra về dự toán NSX do UBND cấp huyện thông báo.
Tình hình thực hiện dự toán NSX năm trước, ước thực hiện ngân sách năm
hiện hành.
c - Trình tự lập dự toán ngân sách xã
Ban tài chính xã phối hợp với cơ quan thuế, tổ đội thuế xã (nếu có), tổ uỷ
nhiệm thu, các thôn, đội để tính toán các khoản thu ngân sách trên địa bàn (Trong
phạm vi phân cấp cho xã quản lý).

Các ban ngành, tổ chức của xã căn cứ chức năng nhiệm vụ được giao và chế
độ định mức, tiêu chuẩn chi tiến hành lập dự toán chi cho đơn vị, tổ chức mình.
Ban Tài chính xã lập dự toán thu, chi và cân đối ngân sách xã trình UBND,
báo cáo thường trực HĐND xã để xem xét gửi UBND huyện và phòng Tài chính
cấp huyện. Thời gian báo cáo dự toán ngân sách phường do UBND cấp tỉnh quy
định. Trên cơ sở đó UBND huyện kiểm tra, tổng hợp và ra quyết định giao nhiệm
vụ thu, chi chính thức cho NSX.
Căn cứ nhiệm vụ thu, chi ngân sách phường do UBND cấp huyện giao,
UBND xã hoàn chỉnh dự toán thu, chi trình HĐND xã quyết định trước ngày 31/12
năm trước.
Dự toán NSX sau khi được HĐND xã quyết định, UBND xã báo cáo
UBND cấp huyện và phòng Tài chính cấp huyện; đồng thời thông báo công khai
dự toán NSX theo chế độ công khai tài chính về ngân sách do Thủ tướng Chính
Phủ quy định.
d- Nội dung dự toán ngân sách xã
Dự toán ngân sách phường gồm hai phần