Báo Cáo Toàn Cảnh Khoa Học Và Công Nghệ Việt Nam 2016

BÁO CÁO TOÀN C NH
KHOA H C VÀ CÔNG NGH
VI T NAM - 2016

V H p tác QỘ c t , B KH&CN
3/2017


M

U

 Vi t Nam ơang phát tri n có t c ơ t ng tr ng kinh t khá
cao. Trong h n 10 n m qua, n n kinh t ơã ơ t m c t ng
tr ng bình quân 6,29%/n m;
 KH&CN có vai trò h t s c quan tr ng cho Vi t Nam trong
quá trình ơ y m nh CNH-H H và ơ i m i mô hình t ng
tr ng;
 Hi n pháp n m 2013 c a Vi t Nam coi phát tri n KH&CN
là “qu c sách hàng ơ u”; Nhi u ngh quy t c a
ng, v n
b n chính sách c a nhà n c ghi nh n, KH&CN là m t
trong nh ng “ u tiên hàng ơ u qu c gia”. Chi n l c phát
tri n KH&CN Vi t Nam giai ơo n 2011-2020 kh ng ơ nh
KH&CN là then ch t ơ ơ m b o t ng tr ng kinh t b n
v ng và dài h n c a qu c gia.
2


N I DUNG

1. T ng quan KH&CN Vi t Nam

2.

nh h

ng phát tri n KH&CN trong th i gian t i

3. Các gi i pháp th c hi n

3


CÁC THÀNH PH N TRONG H TH NG HO T
KH&CN VI T NAM
H i,
Hi p
h i,
NGO

Doanh
nghi p

Tr ng
H, C ,
H c
vi n

B /
ngành

T

B
KH&CN

UBND
T nh,
Thành
ph

Vi n
Hàn
lâm
KH&CN

NG
Vi n
Hàn
lâm
KHXH

CH C KH&CN

T ch c KH&CN
Công l p

T ch c KH&CN
ngoài Công l p
4

I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
T ch c KH&CN


Theo s li u th ng kê đ n n m 2016, Vi t Nam có kho ng 2.230 t ch c đ ng
ký ho t đ ng KH&CN, t ng 11,15 l n so v i n m 1996, c th :

T ch c công l p
Trung
553

ng

a ph
521

T ng s : 1.074

T ch c ngoài công l p
ng

Trung

ng

608

a ph

ng

546

T ng s : 1.154

 Trong s các t ch c KH&CN, có trên 1.000 là t ch c NC&PT (v i tên g i, c p
tr c thu c và s h u khác nhau). Các t ch c NC&PT ch y u thu c 02 vi n
HL, các B / ngành, các H, C , các DN và các NGO.
 C ng tính đ n n m 2016, Vi t Nam có kho ng 420 tr ng H, C , HV và còn
l i là các t ch c d ch v KH&CN (thông tin KH&CN, T C,...)
 S l ng t ch c NC&PT ngoài công l p ngày càng t ng, chi m trên 52% t ng
s t ch c NC&PT.
 Các t ch c NC&PT công l p trong nh ng n m g n đây, đ c chuy n đ i ho t
đ ng sang c ch t ch , t ch u trách nhi m, k t qu và hi u qu ho t đ ng
nhìn chung đã đ c nâng cao.
5


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM

T ch c KH&CN
 N m 2016, B KH&CN đã xây d ng tiêu chí đánh giá th nghi m d a trên thang
đi m 5 v t ch c NCCB và NCUD đ t trình đ khu v c và th gi i, đ n ng l c gi i
quy t nh ng v n đ tr ng y u qu c gia đ t ra đ i v i KH&CN, áp d ng v i 66 t
ch c (Vi n Hàn lâm: 25 t ch c/
i h c QG tp. H Chí Minh: 16 t ch c/
ih c
QG Hà N i: 11 t ch c/ Tr ng

i h c BK Hà N i: 14 t ch c).
o K t qu cho th y có:
+ 06 t ch c đ t đi m x p x 4 đi m tr lên (Vi n Hàn lâm: 03,
ih c
QG tp. H Chí Minh: 03).
+ 14 t ch c đ t x p x 3 đi m tr lên (Vi n Hàn lâm: 03, Tr ng
i h c BK
Hà N i: 06,
i h c QG tp. H Chí Minh: 01,
i h c QG Hà N i: 02).
Các t ch c đ t đi m đánh giá t 4 tr lên có th coi là đ t trình đ khu
v c và th gi i (t ng đ ng Vi n Toán h c và Vi n V t lý đã đ c
UNESCO công nh n và b o tr ).
 Tính đ n n m 2016, c n c có kho ng 3.000 DN KH&CN và t ng đ ng. Trong
đó: 250 DN đã đ c c p gi y ch ng nh n DN KH&CN; 36 DN đ c c p gi y ch ng
DN CNC; 400 DN đang ho t đ ng t i các khu CNC; 818 DN đ t tiêu chí DN KH&CN
và có nhu c u đ c c p ch ng nh n (t p trung ch y u trên đ a bàn Hà N i và TP.
H Chí Minh); 1.400 DN PM trong l nh v c CNTT.


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Nhân l c KH&CN
Theo UNESCO phân lo i ngu n nhân l c KH&CN:
Ngu n nhân l c KH&CN = T ng nhân l c có trình đ t C và H tr lên. Trong đó
có nhân l c NC&PT.
Nhân l c NC&PT là g m nh ng ng i tham gia tr c ti p vào ho t đ ng NC&PT, bao
g m các cán b nghiên c u, cán b k thu t, nhân viên h tr và nhân l c khác


Hi n nay, c n c có kho ng 4,28 tri u ng i có trình đ t C , H tr lên.

Trong đó có ~ 24,3 nghìn ti n s (trong đó 41% làm vi c trong các tr ng H và
C ), ~ 101 nghìn th c s (trong đó 35% làm vi c trong các tr ng H và C ).
Tu i bình quân là 38,5.
Bi u ơ trình ơ
nhân l c KH&CN hi n nay

7


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Nhân l c KH&CN


Theo k t qu đi u tra n m 2014, c n c có 164.744 ng
NC&PT - chi m t l 14 ng i/v n dân.

i tham gia ho t đ ng

Nhân l c NC&PT chia theo lo i hình kinh t và v trí ho t đ ng

Lo i hình kinh t

T ng s nhân l c
NC&PT, chia theo:
Nhà n c
Ngoài nhà n

Có v n đ u t
n c ngoài

c

T ng
nhân l c
NC&PT

T l
(%)

Chia theo v trí ho t đ ng

Cán b
nghiên
c u

Cán b
Cán b
k thu t h tr

Khác

164.744

100

128.997

12.799

15.149

7.799

139.531

84,7

112.191

8.898

12.829

5.613

20.917

12,7

15.076

2.837

1.569

1.435

4.296

2,6

1.730

1.064

751

751

8


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Nhân l c KH&CN
Phân b nhân l c
NC&PT theo khu
v c ho t ơ ng

9


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Nhân l c KH&CN
N m 2013, trong nghiên c u
hi n tr ng CBNC trong t ng
s 128.977.

C c u t l CBNC theo khu v c ho t ơ ng

10

I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Nhân l c KH&CN

Phân b nhân l c
CBNC theo l nh v c KH

11


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
ut

cho KH&CN

 K t n m 2000, NSNN chi cho
KH&CN c b n đã đáp ng
đ c t l quy đ nh 2% trong
t ng chi NSNN h ng n m (n u
tính c chi cho KH&CN trong
l nh v c QP/AN và d phòng)
 Trong giai đo n 2011-2016,
bình quân chi cho KH&CN
chi m kho ng 1,46% t ng chi
tiêu NSNN (~ 0,4% GDP).
 Trong t ng chi NSNN cho
KH&CN thì t l chi cho NC&PT
chi m trên 40% còn l i là chi
cho đ u t phát tri n.

 Chi cho KH&CN t ngu n ngoài
NSNN đ t kho ng 40% t ng
đ u t cho KH&CN
12


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM

ut

cho KH&CN

Ngân sách nhà n c đ u t cho KH&CN theo n m (t đ ng)
(Ngu n: B KH&CN, B TC, T ng c c Th ng kê, 2015)
13


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
H t ng KH&CN
 Phòng thí nghi m tr ng đi m (PTNT ) là m t lo i hình t ch c NC&PT, đ c
Nhà n c đ u t trang b c s v t ch t k thu t hi n đ i đ đi đ u trong tri n
khai các nghiên c u c b n, nghiên c u c b n đ nh h ng ng d ng và phát
tri n công ngh


C n c có 16 PTNT QG đ t t i 13 vi n nghiên c u, 3 tr ng đ i h c thu c 8
B , ngành và 1 t ng công ty. T p trung trong 7 l nh v c KH&CN g m: Công
ngh sinh h c (5); Công ngh thông tin (3); Công ngh v t li u (2); Công ngh
ch t o máy và t đ ng hóa (2); Hóa d u (1); N ng l ng (1); C s h t ng
(2).



16 Phòng thí nghi m tr ng đi m đã thu hút đ c 726 nhà khoa h c có trình đ
cao đ n làm vi c, g m 528 nhà khoa h c làm vi c th ng xuyên và n đ nh lâu
dài (trong đó có 34 giáo s và phó giáo s ; 185 ti n s và th c s , 234 cán b
trình đ đ i h c và cao đ ng) và 198 nhà khoa h c làm vi c bán th i gian
(trong đó có 35 giáo s , phó giáo s ; 54 ti n s và th c s , 32 cán b có trình đ
đ i h c và cao đ ng).
14


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
H t ng KH&CN
 Tính đ n n m 2016, Vi t Nam có
 03 khu CNC qu c gia ba mi n: mi n B c (Hòa L c), mi n Nam (Tp. H Chí
Minh) và mi n Trung ( à N ng), đã thu hút đ c 140 d án đ u t v i t ng v n
trên 7.085 tri u USD
 08 CVPM t p trung các tp. l n nh Tp. H Chí Minh, à N ng, Hà N i, H i
Phòng, C n Th , Th a thiên - Hu (h u h t đ c xây d ng và đ a vào ho t
đ ng trong nh ng n m 2003-2005);
 13 khu nông nghi p ng d ng CNC t i các đ a ph ng nh Tp. H Chí Minh,
Hà N i, Thái Nguyên, S n La, C n Th , H i Phòng, Qu ng Ngãi, Phú Yên,
Bình nh, Lâm
ng, B c Liêu và H u Giang. Các t nh, thành ph thu c các
vùng kinh t tr ng đi m đ u d ki n thành l p khu nông nghi p ng d ng CNC
trên đ a bàn.
 Có 11 c s
m t o CNC và
m t o doanh nghi p CNC đã đ c xây d ng

và đi vào ho t đ ng.
 Ngoài ra, còn có 06 c s
m t o CNC và
m t o doanh nghi p CNC đang
trong quá trình xây d ng ho c ch các c p Lãnh đ o phê duy t.
15


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Công b KH&CN trong n

c

S bài báo KH&CN công b trong n

c hàng n m

N m
2011
2012
2013
2014
2015

T ng s bài báo
123.610
140.861
159.213
177.694
196.324

S bài gia t ng
16.214
17.251
18.352
18.481
18.630

16

T l (%)
14,0
13,0
11,6
10,5


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Công b KH&CN qu c t
T ng s công b KH&CN c a Vi t Nam trong CSDL Web of Science giai đo n 2011
- 2015 là 11.953 bài báo. Tính chung c giai đo n 2011-2015, t ng s công b qu c
t c a Vi t Nam trên các t p chí ISI đ t m c 11.791 bài.

Công b qu c t c a Vi t Nam giai ơo n 2011-15 và 2016 (NASATI và S4VN)
17


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Công b KH&CN qu c t
S l ng công b qu c t c a Vi t Nam giai ơo n 2011 – 2015 trong CSDL

Web of Science ngày 31/3/2016

S l t
đ c trích
d n

S trích
d n trung
bình trên
1 công b

S trích
d n trung
bình 1 n m
c a1
công b

N m

S công
b

T l t ng
tr ng
(%)

2011

1.584

-

12.917

8,15

2,04

2012

1.964

23,99

16.509

8,41

2,80

2013

2.509

27,75

12.593

5,02

2,51

2014

2.759

9,96

7.662

2,78

2,78

2015

3.137

13,70

2.413

0,77

T ng s

11.953


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM

Công b KH&CN qu c t
So sánh s l ng công b qu c t c a Vi t Nam giai ơo n 2011 – 2015 v i các
n c trong Kh i ASEAN trong CSDL Web of Science ngày 31/3/2016
Stt

Qu c gia

S công b

1

Singapore

69.107

2

Malaysia

54.368

3

Thailand

39.226

4

Vietnam

11.953

5

Indonesia

10.679

6

Philippine

7.306

7

Campuchia

1.242

8

Laos

873

9

Brunei

681

10 Myanmar

461
19


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Công b KH&CN qu c t

 S l ng công b
qu c t c a Vi t
Nam cho th y 4 l nh
v c V t lý, Toán h c,
Hóa h c và K thu t
(y h c lâm sàng,
khoa h c máy tính,
k thu t nông
nghi p) là th m nh
c a Vi t Nam có
m c đ tác đ ng và
chuyên môn hóa
trên toàn c u.
 4 l nh v c này đã
chi m đ n trên 44%
s công b KH&CN
qu c t c a Vi t
Nam.

20


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Sáng ch và đ i t

ng s h u trí tu khác

n đ ngh c p b ng sáng ch qu c t c a Vi t Nam th p, nh ng s l ng sáng
ch đ ng ký b o h trong n c gia t ng, giai đo n 2011-15 t ng 62% so v i giai
đo n 2006-2010 (kho ng 12%/n m).
 S l ng b ng đ c quy n sáng ch đ c c p ch kho ng 5% t ng s sáng ch
n p đ n đ ngh . S l ng b ng đ c quy n GPHI c a Vi t Nam chi m đ n 65%


t ng s GPHI đ

c c p.

21


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
Sáng ch và đ i t
N m

ng s h u trí tu khác

S đ n
sáng ch

VN

S v n b ng
sáng ch

NN

VN

S đ n GPHI

NN

VN

S v n b ng
GPHI

NN

VN

NN

2011

300

22

48

5

193

1

46

N/A

2012

382

44

52

4

199

1

59

N/A

2013

443

54

59

11

226

0

74

N/A

2014

487

74

36

24

246

0

66

N/A

2015

582

97

63

25

310

4

86

N/A

2016*

475

-

72

-

276

-

95

-

S l

ng đ n và v n b ng sáng ch và gi i pháp h u ích, 2011-15 và 2016

Ngu n: T ng h p t WIPO và NOIP, 2016 (* s li u tính ơ n tháng 11/2016)


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
óng góp c a KH&CN
 Xu t kh u CNC đang là th m nh c a
Vi t Nam khi chi m 10,6% t ng giá tr
toàn khu v c, ngang b ng v i Thái Lan
và ch x p sau Singapore v i 45,9%
 Theo th ng kê c a UNESCO, m c t ng
tr ng xu t kh u CNC Vi t Nam đang
r t n t ng, g p g n 10 l n so trong
giai đo n 2008-2013. N u nh n m
2008, t ng giá tr c a l nh v c này ch

đ t 2.960 tri u USD thì t i 2013, con s
này đã là 32.489 tri u USD, t ng 997%.
 Ch y u là hàng thu c ngành đi n t
vi n thông, máy tính và máy v n phòng
chi m ch đ o, l n l t chi m t i g n
80% và g n 18% t ng giá tr xu t kh u
CNC. Tuy nhiên, m t t l l n xu t
kh u CNC c a Vi t Nam thu c v các
DN FDI.

32.489

35
30
25
20
15
10
5

2.960

0
N m 2008

N m 2013


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
óng góp c a KH&CN

Giai đo n 2011-2013, 2015 đóng góp giá tr s n ph m CNC và s n ph m ng
d ng CNC trong t ng giá tr s n xu t công nghi p theo chi u h ng t ng d n (tính
theo % l n l t là là 18,46; 26,64; 28,03 và ~ 30%.), c th :
35

28,03

30

~30

26,64

25

20

18,46

15

10

5

0

N m 2011

N m 2012

N m 2013

24

N m 2015


I. T NG QUAN KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
óng góp c a KH&CN
 Theo s li u c a T ch c N ng su t Châu Á (APO), giai đo n 2010 - 2013, t c
đ t ng NSL c a Vi t Nam kho ng 4,3%/n m, trong đó đóng góp c a t ng
TFP là 26% và đóng góp c a t ng c ng v n là 74% (trong khi TFP: Thái Lan
là 61%, Phi-lip-pin là 80%, Indonesia là 44%, Malaysia là 51%)
 N m 2013, t ng TFP đóng góp lên t i 32,5%;
 N m 2014 TFP đã đóng góp t i 36,7%.
 Theo các s li u
c tính c a n m 2015 thì đóng góp c a TFP vào t ng tr ng
GDP s vào kho ng 48,4%,

óng góp c a TFP vào c giai đo n 2011-2015 s vào kho ng h n 30%.
 Ch s c nh tranh toàn c u (GCI) Trong Báo cáo N ng l c C nh tranh Toàn
c u (Global Competitiveness Report) 2016-2017. khu v c ASEAN, Vi t Nam
đ ng th 6, sau Singapore (2), Malaysia (25), Thái Lan (34), Indonesia (41) và
Philippines (57). Theo đó, đi m GCI c a Vi t Nam n m 2016 (th h ng 56 trên
140 qu c gia).

25