Đánh giá thực trạng quản lý chất thải rắn sinh hoạt và đề xuất phương hướng quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại địa bàn huyện Nguyên Bình – tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

HOÀNG TI N HÀO

Tên

tài:

“ ÁNH GIÁ TH C TR NG QU N LÝ CH T TH I R N SINH HO T
VÀ

XU T PH

HO T T I

NG H

NG QU N LÝ CH T TH I R N SINH

A BÀN HUY N NGUYÊN BÌNH – T NH CAO B NG”

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c môi tr

Khoa

: Môi tr

Khóa h c

: 2010 – 2014

Ng

ih

IH C

ng d n : TH.S Hà

ng

ng

ình Nghiêm

Thái Nguyên, n m 2014

th i r n sinh ho t và
ho t t i

xu t ph

: “ ánh giá th c tr ng qu n lý ch t
ng h ng qu n lý ch t th i r n sinh
–
em
.

Em xin ch
Nghiêm

t

:
.

Em xin ch

.
.

.
Em xin ch

!

8 n m 2014
Sinh viên


N -CP

NGH

NH CHÍNH PH

LBVMT

LU T B O V MÔI TR

CTR

CH T TH I R N

BVMT

B O V MÔI TR

MC

ÁNH GIÁ MÔI TR

TM

ÁNH GIÁ TÁC

NG

NG
NG CHI N L
NG MÔI TR

CKBVMT

CAM K T B O V MÔI TR

TT

THÔNG T

BTNMT

B TÀI NGUYÊN MÔI TR

BXD

B XÂY D NG

BTC

B TÀI CHÍNH

CT/TW

CH TH TRUNG

Q -TTg

QUY T

NQ/TW

NGH QUY T TRUNG

UBND

Y BAN NHÂN DÂN

C

NG

NG
NG

NG

NH/ TH T

NG CHÍNH PH
NG

ÔNMT

Ô NHI M MÔI TR

NG

TNTN

TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

VSMT

V SINH MÔI TR

NG


DANH M C CÁC B NG

B ng 2.1. Thông tin chung v qu n lý ch t th i r n

Vi t Nam .............................13

4.1: Tình hình chuy n d ch c c u kinh t huy n nguyên bình .......................26
B ng 4.2: T l ph n tr m các ngu n phát sinh rác th i sinh ho t ...........................31
B ng 4. 3: Rác th i trung bình t i phân theo các xã..................................................33
c a huy n Nguyên Bình ............................................................................................33
B ng 4.4: Thành ph n rác th i sinh ho t t l t i ch huy n Nguyên Bình .............34
B ng 4.5
..............35
B ng 4.6: T ng h p rác th i sinh ho t theo t l t i 2 i m l y m u ................................. 35
...................................................36
môi tr

ng ô th Nguyên Bình ...............................................................................36
.............................................................................39

B ng 4.9: L

ng rác th i thu gom và t l thu gom t n m 2011 - 2013.................43

B ng 4.10: M c
B ng 4.11: M c

quan tâm c a ng
quan tâm c a ng

i dân v v n
i dân

môi tr

ng............... 45

n công tác qu n lý rác th i sinh ho t

...................................................................................................................................47

B ng 4.12: Quy mô bãi chôn l p ch t th i r n ô th ..................................... 56


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1: Các ngu n phát sinh rác th i sinh ho t t i huy n Nguyên Bình ...............31
Hình 4.2: S

công tác thu gom v n chuy n rác sinh ho t ....................................40

Hình 4.3: S

thu gom rác t i các xã ch a có t v sinh môi tr

ng ....................41
.............43

Hình 4.5: Nguyên t c chung x lý ch t th i r n .......................................................54
Hình 4.6: S

quy trình x lý rác th i b ng ph

ng pháp vi sinh v t ................... 55

Hình 4.7: Quy trình qu n lý, v n hành khu chôn l p h p v sinh ............................ 47


M CL C
Ph n 1. M
1.1.

U ................................................................................................................. 1

tv n

....................................................................................................................... 1

1.2 M c tiêu nghiên c u c a

tài ........................................................................................ 3

1.2.1. M c tiêu chung ............................................................................................................ 3
1.2.2. M c tiêu c th ............................................................................................................ 3
1.3. Ý ngh a c a

tài .......................................................................................................... 3

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c .......................................................... 3
1.3.2. Ý ngh a th c ti n ......................................................................................................... 3
Ph n 2. T NG QUAN TÀI LI U ...................................................................................... 4
2.1. C s khoa h c ............................................................................................................... 4
2.1.1. Các khái ni m liên quan............................................................................................... 4
2.1.1.1. Khái ni m v ch t th i ............................................................................................. 4
2.1.1.2. Khái ni m v ch t th i r n (CTR) ............................................................................. 5
................................................................................ 5
2.1.1.4. Ngu n phát sinh và phân lo i ch t th i r n ............................................................... 6
2.1.2. C s pháp lý ............................................................................................................... 7
2.2. C s th c ti n c a

tài................................................................................................ 9

2.2.1. Tình hình qu n lý rác th i trên th gi i........................................................................ 9
2.2.2. Tình hình qu n lý và x lý rác th i t i Vi t Nam ...................................................... 12
2.3.2.1. Tình hình phát sinh, thu gom và phân lo i rác th i Vi t Nam: ............................... 12
2.3.2.2. Tình hình x lý rác
Ph n 3.
3.1

IT

it

3.1.1.
3.2.

Vi t Nam .............................................................................. 16

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ................. 19

ng và ph m vi nghiên c u ................................................................................. 19
it

ng nghiên c u ................................................................................................ 19

a i m và th i gian nghiên c u ................................................................................. 19

3.3. N i dung nghiên c u ..................................................................................................... 19
3.3.1.

c i mv

i u ki n t nhiên, kinh t xã h i c a

–

. .................................................................................................................................... 19
3.3.2.
bàn

rác th i sinh ho t trên

a

...................................................................................................... 19

3.3.3. Công tác thu gom, v n chuy n rác th i sinh ho t t i

–

. .................................................................................................................................... 19


ánh giá hi n tr ng công tác qu n lý và x lý rác th i sinh ho t trên

3.3.4.

a bàn huy n

Nguyên Bình – t nh Cao B ng ............................................................................................. 19
3.3.5. ánh giá nh n th c c a c ng
huy n

ng v công

............................................................................................................. 19

........................................................................................................................ 19

3.4. Ph

ng pháp nghiên c u .............................................................................................. 20

3.4.1. Ph

ng pháp thu th p s li u th c p ........................................................................ 20
............................................................................. 20

3.4.3. Ph

ng pháp x lý và phân tích x lý s li u ........................................................... 20

Ph n 4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .................................................. 21
4.1.

c i mv

i u ki n t nhiên, kinh t xã h i c a huy n Nguyên Bình,

............................................................................................................................................. 21
4.1.1. i u ki n t nhiên...................................................................................................... 21
4.1.1.1. V trí

a lý .............................................................................................................. 21

4.1.1.2.

a hình-

4.1.1.3.

c i m khí h u – khí t

4.1.1.4. Ch

a ch t .................................................................................................... 21
ng................................................................................. 22

thu v n ...................................................................................................... 23

4.1.1.5. Các ngu n tài nguyên ............................................................................................. 24
4.1.2.

c i m kinh t - xã h i c a huy n Nguyên Bình,

. ......................... 25

4.1.2.1. Th c tr ng phát tri n các ngành kinh t .................................................................. 25
4.1.2.2. i u ki n xã h i ...................................................................................................... 26
4.1.2.3. Th c tr ng phát tri n c s h t ng ........................................................................ 28
4.2.
bàn

rác th i sinh ho t trên

a

. ..................................................................................................... 30

4.2.1. Ngu n phát sinh ......................................................................................................... 30
4.2.2. L

ng phát sinh phân theo khu v c........................................................................... 32

4.2.3. Thành ph n rác th i sinh ho t .................................................................................... 33
. .................................................................................................................... 36
................................ 36
......................... 37
4.2.2.1. Công tác thu gom .................................................................................................... 37
4.2.2.2. Thu gom rác th i t i ngu n ..................................................................................... 37


4.2.3. Công tác v n chuy n .................................................................................................. 39
4.3.3. Hi n tr ng qu n lý và x lý RTSH t i th tr n Nguyên Bình – Huy n Nguyên Bình –
t nh Cao B ng ...................................................................................................................... 42
2013 .............................................................................................................. 43
4.4.

ánh giá nh n th c c a c ng

ng v công

huy n Nguyên Bình. ............................................................................................................ 44
4.4.1. Nh n th c c a c ng

ng v công tác qu n lý rác th i

.............................. 44
........................ 47

Nguyên Bình. ....................................................................................................................... 47
4.4.4.

ánh giá ti m n ng tái ch và tái s d ng rác th i sinh ho t ................................... 49

qu n lý rác th i sinh ho t t i huy n Nguyên Bình ............................................................... 50
4.5.1. Gi i pháp v c ch chính sách.................................................................................. 50
4.5.1.1. Gi i pháp v quy ho ch .......................................................................................... 50
4.5.1.2. T o các c ch khuy n khích

i v i các ho t

ng gi m thi u và tái ch ch t th i

r n ........................................................................................................................................ 51
4.5.2. T ng c

ng hi u l c t ch c giám sát và c

ng ch ................................................. 51

4.5.3. Nâng cao nh n th c v qu n lý ch t th i r n và khuy n khích c ng

ng tham gia

qu n lý ch t th i: .................................................................................................................. 51
4.5.4. Bi n pháp qu n lý CTR sinh ho t .............................................................................. 52

4.5.5. Gi i pháp v k thu t, công ngh .............................................................................. 53
4.5.5.1. Tái ch và tái s d ng ............................................................................................. 54
4.5.5.2. X lý ch t th i r n b ng ph
4.5.5.3. Ph

ng pháp vi sinh v t .................................................. 54

ng pháp chôn l p h p v sinh ......................................................................... 56

Ph n 5. K T LU N VÀ KI N NGH ............................................................................. 58
5.1. K t lu n ......................................................................................................................... 58
5.2. Ki n ngh ....................................................................................................................... 58
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 60
.................................................................................................. 60
O .............................................................................................. 61


1

Ph n 1
M
U
1.1.

tv n
Ngày nay, vi c phát tri n kinh t và s gia t ng dân s ang làm ch t
l ng môi tr ng b e d a nghiêm tr ng, òi h i chúng ta ph i có nh ng
bi n pháp b o v môi tr ng c th và k p th i. B o v môi tr ng không ch
là vi c c a các c quan ch c n ng mà là trách nhi m c a toàn th c ng ng.
B o v môi tr ng chính là b o v cu c s ng c a chúng ta và gìn gi cho s

phát tri n b n v ng c a các th h t ng lai.
M t trong nh ng v n
nan gi i nh t c a Vi t Nam hi n nay là công
tác qu n lý rác th i. Dân s t ng nhanh, t p trung ph n l n t i các ô th d n
n vi c ô th hóa t ng m nh, nhu c u c a ng i dân
c c i thi n c ng
ng ngh a v i l ng rác th i ngày càng t ng và thay i liên t c. Trong quá
trình sinh ho t, m t kh i l ng ch t th i kh ng l ch a qua x lý ho c x lý
thô s
c con ng i ném vào môi tr ng gây ô nhi m. Vì v y, phát tri n
kinh t , v n hóa - xã h i luôn i ôi v i vi c quan tâm t i v n rác th i, góp
ph n c i thi n môi tr ng s ng trong s ch, lành m nh.
Cùng v i quá trình công nghi p hóa - hi n i hóa c a t n c, huy n
Nguyên Bình - Cao B ng c ng ang phát tri n, s chuy n mình ó t o nhi u
công n vi c làm, i s ng ng i dân
c nâng cao. Nh ng bên c nh m t
tích c c ó xu t hi n nhi u v n
áng quan tâm nh : N c th i ch a qua x
lý, khói b i, rác th i nói chung... Trong ó, ph i k
n là l ng rác th i phát
sinh ngày càng nhi u n u không có bi n pháp thu gom, x lý s gây ô nhi m
môi tr ng nh h ng tr c ti p t i i s ng, s c kh e c ng ng, làm m t
c nh quan v n hóa ô th và nông thôn.
Tuy nhiên cùng v i s ti n b khoa h c k thu t, quá trình công
nghi p hóa hi n i hóa và s phát tri n v
i s ng c a công ng ng i dân
thì ngày càng có nhi u v n
môi tr ng x y ra. Nh t là n i ây hàng ngày
ph i ti p nh n m t l ng rác th i l n
c th i vào môi tr ng trong khi ó

công tác thu gom, phân lo i, x lý rác th i trên a bàn ch a
c quan tâm,
chú tr ng và tri t . Nó ã gây ra ô nhi m môi tr ng nh h ng nh h ng


2

n s c kh e ng i dân xung quanh khu v c và nh h ng n v m quan
c a huy n
ng tr c th c tr ng ó, khi n n kinh t ngày càng phát tri n nh
hi n nay thì tr c tiên c n ph i có s quan tâm và chú tr ng qu n lý ngu n
th i, i u tra, giám sát và d báo nh ng tai bi n, bi n ng môi tr ng do rác
th i.
t ó a ra nh ng gi i pháp nh m qu n lý m t cách hi u qu công
tác qu n lý rác th i c ng nh công tác b o v môi tr ng có hi u qu
phát
tri n b n v ng. B i vì :
- B o v môi tr ng là m t trong nh ng v n
s ng còn c a nhân
lo i, là y u t
m b o s c kh e và ch t l ng cu c s ng c a nhân dân, góp
ph n quan tr ng vào vi c phát tri n kinh t xã h i n nh chính tr , an ninh
qu c phòng và thúc y h i nh p Qu c t c a t n c.
- B o v môi tr ng v a là m c tiêu, v a là m t trong nh ng n i dung
c b n c a phát tri n b n v ng kh c ph c nh ng t t ng ch chú tr ng phát
tri n kinh t xã h i mà coi nh b o v môi tr ng. u t cho b o v môi
tr ng là u t cho phát tri n b n v ng.
- B o v môi tr ng là quy n l i và ngh a v c a m i t ch c m i gia
ình và c a m i ng i, là tiêu chí quan tr ng c a xã h i v n minh.
- B o v môi tr ng là nhi m v ph c t p, v a c p bách,có tín a

ngành và liên vùng cao.
Nh hi u
c t m quan tr ng c a vi c b o v môi tr ng, huy n
Nguyên Bình – Cao B ng trong nh ng n m g n ây ó có các chính sách,
bi n pháp b o v và gi i quy t các v n
môi tr ng nh : tuyên truy n giáo
d c, thu gom, x lý và áp d ng các công ngh tiên ti n vào s n xu t s ch h n.
Nh n th c
c t m quan tr ng c a qu n lý ch t th i r n, tr c th c t
khó kh n c a công tác qu n lý này, cùng v i s phân công c a Khoa Tài
nguyên và Môi tr ng và d i s h ng d n c a gi ng viên Th.s
Nghiêm em ti n hành nghiên c u
tài: “ ánh giá th c tr ng qu n lý ch t
th i r n sinh ho t và
xu t ph ng h ng qu n lý ch t th i r n sinh
ho t t i
–


3

tài
1.2 M c tiêu nghiên c u c a
1.2.1. M c tiêu chung
bàn huy n

.
.

1.2.2. M c tiêu c th

+ i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a huy n
–
.
+ Hi n tr ng thu gom và qu n lý, x lý rác th i sinh ho t trên a bàn
–
.
+ ánh giá nh n th c c a ng i dân trên a bàn huy n Nguyên Bình.
+
xu t m t s gi i pháp qu n lý rác th i sinh ho t a bàn huy n
1.3. Ý ngh a c a tài
1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- Áp d ng nh ng ki n th c ã h c c a nhà tr ng vào th c t .
- Nâng cao hi u bi t thêm v ki n th c th c t .
- Nâng cao ki n th c k n ng và rút ra nh ng kinh nghi m th c t ph
v cho công tác sau này.
- V n d ng và phát huy
c các ki n th c ã h c t p và nghiên c u.
- B sung t li u cho h c t p.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
+ ánh giá
c l ng rác th i phát sinh, tình hình thu gom, v
chuy n, qu n lý và x lý rác th i sinh ho t trên a bàn huy n huy
.
+
xu t m t s bi n pháp
qu n lý rác th i sinh ho t trên
bàn huy n.

c

n
n
a


4

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c
Qu n lý môi tr ng là t p h p các bi n pháp, lu t pháp, chính sách kinh
t , k thu t, xã h i thích h p nh m b o v ch t l ng môi tr ng s ng và
phát tri n b n v ng kinh t xã h i qu c gia. Các nguyên t c qu n lý môi
tr ng, các công c th c hi n giám sát ch t l ng môi tr ng, các ph ng
pháp x lý môi tr ng b ô nhi m
c xây d ng trên c s s hình thành và
phát tri n ngành khoa h c môi tr ng. (Nguy n Xuân Nguyên,2004) [12].
Nh s t p trung quan tâm cao
c a các nhà khoa h c trên th gi i,
trong th i gian t 1960 n nay nhi u s li u, tài li u nghiên c u v môi
tr ng ã
c t ng k t và biên so n thành các giáo trình, chuyên kh o.
Trong ó có nhi u tài li u c s , ph ng pháp lu n nghiên c u môi tr ng,
các nguyên lý và quy lu t môi tr ng.
Nh k thu t và công ngh môi tr ng, các v n
ô nhi m do ho t
ng s n xu t c a con ng i ang
c nghiên c u x lý ho c phòng tránh,
ng n ng a. Các k thu t phân tích, o c, giám sát ch t l ng môi tr ng
nh k thu t vi n thám, tin h c

c phát tri n nhi u n c phát tri n trên
th gi i.
Tóm l i, qu n lý môi tr ng là c u n i gi a khoa h c môi tr ng v i h
th ng t nhiên - con ng i - xã h i ã
c phát tri n trên n n phát tri n c a
các b môn chuyên ngành.
2.1.1. Các khái ni m liên quan
2.1.1.1. Khái ni m v ch t th i
Ch t th i là s n ph m
c phát sinh ra trong quá trình sinh ho t c a con
ng i, s n xu t công nghi p, nông nghi p, th ng m i du l ch, giao thông,
sinh ho t t i các gia ình, tr ng h c, các khu dân c , nhà hàng, khách s n.
Ngoài ra còn phát sinh ra trong giao thông v n t i nh khí th i c a các
ph ng ti n giao thông
ng b ,
ng thu … Ch t th i là kim lo i, hoá
ch t và t các lo i v t li u khác (Nguy n Xuân Nguyên, 2004) [12].


5

2.1.1.2. Khái ni m v ch t th i r n (CTR)
- Theo i u 3
:
+ Ch t th i r n: Là ch t th i th r n
c th i ra t quá trình s n xu t,
kinh doanh, d ch v , sinh ho t ho c các ho t ng khác.
+ CTR công nghi p: Là ch t th i r n phát sinh t ho t ng s n xu t
công nghi p, làng ngh , kinh doanh, d ch v ho c các ho t ng khác.
+ Thu gom CTR: Là ho t ng t p h p, phân lo i, óng gói và l u gi

t m th i CTR t i nhi u i m thu gom t i th i i m ho c c s
c c quan
nhà n c có th m quy n ch p nh n.
+ L u tr CTR: Là vi c gi CTR trong m t kho ng th i gian nh t nh
n i c quan có th m quy n ch p nh n tr c khi chuy n n c s x lý.
+ V n chuy n CTR: Là quá trình chuyên ch CTR t n i phát sinh, thu
gom, l u tr , trung chuy n n n i x lý, tái ch , tái s d ng ho c chôn l p
cu i cùng.
+ X lý CTR: Là quá trình s d ng các gi i pháp công ngh , k thu t
làm gi m, lo i b , tiêu h y các thành ph n có h i ho c không có ích CTR; thu
h i, tái ch , tái s d ng l i các thành ph n có ích trong CTR.
- Ch t th i r n g m các ch t h u c nh : th c n th a, gi y, carton,
nh a, v i, cao su, g , xác ng th c v t,… và các ch t vô c nh : th y tinh,
nhôm, t cát, ph li u, kim lo i khác,… (Nguy n ình H ng, 2003)[6].
- Rác: Là thu t ng dùng
ch CTR hình d ng t ng i c
nh, b
v t b t ho t ng c a con ng i. Rác sinh ho t hay CTR sinh ho t là m t
b ph n c a CTR,
c hi u là các ch t th i r n phát sinh t các ho t ng
sinh ho t hàng ngày c a con ng i (Tr n Hi u Nhu và cs, 2001)[10].
+ CTR sinh ho t: Là ch t th i r n phát th i trong sinh ho t cá nhân, h
gia ình, n i công c ng ( i u 3 Ngh
nh 59/2007/N -CP)[9].

(

, 2005)[17].

6

.
2.1.1.4. Ngu n phát sinh và phân lo i ch t th i r n
* Ngu n phát sinh ch t th i r n
:
- H gia ình (nhà riêng bi t, khu t p th , chung c …): th c ph m
th a, cáctông, nh a, v i, da, g v n, thu tinh, lon thi c, các lo i kim lo i
khác , tro, lá cây, các lo i ch t th i c bi t (
i n, i n t h ng, pin, bình
i n, d u, l p xe…) và các ch t c h i s d ng trong gia ình
- Th ng m i (kho, quán n, ch , v n phòng, khách s n, tr m x ng
d u, gara…): cactong, nh a, th c n th a, thu tinh, các lo i kim lo i…, các
lo i ch t th i c h i…
- C quan (tr ng h c, b nh vi n, các c quan hành chính…): gi ng
nh ch t th i th ng m i
- Xây d ng: g , thép, bêtông, v a, b i…
- D ch v công c ng (r a
ng, tu s a canh quan, công viên, bãi bi n…)
Các lo i rác
ng, cành cây, lá cây, các lo i rác công viên, bãi bi n…
- Các nhà máy x lý ô nhi m: tro, b i, c n…
- Công nghi p: ch t th i t quá trình công nghi p, các ch t th i không
ph i t quá trình công nghi p nh th c n th a, tro, bã, ch t th i xây d ng,
các lo i ch t th i c bi t, các lo i ch t th i c h i…
- Nông nghi p: Các loa ch t th i nông nghi p, ch t th i c h i…( Lê
v n Nh ng,(2001) [11].
,…
Các cách phân lo i rác th i:
-

.
:

, công viên,…
.


7

,
,…
- Phân lo i theo thành ph n g m:
+ Rác th i t phân hu .
+ Rác th i tái ch
c.
+ Rác th i có thành ph n c h i không tái ch
c.
CTR chia ra 2 lo i:
:
có
tr

c

i v i con ng

.
i, v t nuôi và môi

ng

, lây lan,...
2.1.2. C s pháp lý
-

.
7 n m 2006.

31/12/2009 v x
lý vi ph m hành chính trong l nh v c b o v môi tr ng.
- Ngh nh s 29/2011/N -CP c a Chính ph quy nh v ánh giá
môi tr ng chi n l c ( MC), ánh giá tác ng môi tr ng ( TM), cam k t
b o v môi tr ng (CKBVMT)
hành k t ngày 05 tháng 6 n m 2011.
29/2011/N -CP ngày 18/4/2011 c a Chính ph quy nh v ánh giá tác
ng chi n l c, ánh giá tác ng môi tr ng, cam k t b o v môi tr ng.
(CTR).


8

-

-

3
(CTR).

-

(CTR).

-

(CTR).

-

.

-

-

ãi, h tr ho t
-

ng b o v môi tr
-

ng (BVMT).

.
41-NQ/T
.
-

.

-

2050.

v phê duy t Ch ng trình u t x lý ch t th i r n giai o n 2011-2020 do
Th t ng Chính ph ban hành.
.


9

- QCVN 25:2009/BTNMT ngày 16/11/2009 c a b Tài Nguyên và
Môi Tr ng v Quy chu n kyc thu t qu c gia v n c th i c a bãi chôn
l p ch t th i r n.
2.2. C s th c ti n c a
tài
2.2.1. Tình hình qu n lý rác th i trên th gi i
. Th gi i
ang ng tr c nh ng thách th c vô cùng quy t li t v phát tri n và b o v
môi tr ng. Xã h i phát tri n, nhu c u tiêu th c a con ng i t ng lên d n
n l ng rác th i c ng t ng lên nhanh chóng. Các ch t th i là m t v n c a
môi tr ng, nh t là các thành ph l n, cùng v i m c s ng c a nhân ân
ngày càng
c nâng cao, rác th i c ng ngày càng nhi u. X lý rác th i ã
ch thành v n nóng b ng c
.
các n c phát tri n thì vi c thu gom t hi u su t cao, m t s qu c
gia h u nh l ng ch t th i r n phát sinh
c thu gom toàn b nh : M ,
Thu

i n… các n c nghèo và các n c ang phát tri n trong ó có Vi t
Nam thì vi c u t vào vi c thu gom t hi u su t ch a cao, ch t 60 - 70%
th m chí có n i còn th p h n. (Nguy n Th Anh Hoa,2006) [5].
Trên th gi i, m t s n c ã có nh ng mô hình phân lo i và thu
gom rác th i sinh ho t r t hi u qu .
- Xingapo là m t s qu c gia
c ô th hóa 100%
c coi là m t
trong nh ng ô th s ch nh t th gi i.
làm
c i u này , Xinhgapo ã
chú tr ng u t cho công tác thu gom, v n chuy n và x lý rác th i, ng
th i xây d ng m t h th ng pháp lu t h u hi u làm ti n cho quá trình x lý
rác th i t t h n.rác th i Xinhgapo
c phân lo i b ng túi nilon.
N u
gia ình nào không phân lo i rác, ê l n l n vào túi thì ngày hôm sau s b
công ty g i gi y báo n ph t ti n, v i các lo i rác c ng k nh nh ti vi, t
l nh, máy gi t … thì quy nh vào ngày 15 hàng tháng em t tr c c ng
i ô tô n ch i, không
c tùy ti n b nh ng th ó hè ph .
Sau khi thu gom rác vào n i quy nh, công ty v sinh a lo i rác cháy
c vòa lò t
t n d ng ngu n n ng l ng cho vào máy ép nh r i em
chôn sâu trong lòng t. Cách x lý rác th i nh v y v a t n d ng
c rác


10

c ô nhi m môi tr ng.
v a ch ng
- Hà Lan: Ng i dân phân lo i rác th i và nh ng gì có th tái ch s
c tách riêng. Nh ng thùng rác v i ki u dáng màu s c khác nhau
cs
d ng trong thành ph . Thùng l n màu vàng g n siêu th
ch a các
kính, thu tinh. Thùng màu xanh nh t
ch a gi y. T i các n i ông dân c
sinh s ng th ng t hai thùng rác có màu s c khác nhau, m t lo i ch a rác
có th phân hu
c và m t lo i không phân hu .
- Nh t B n: Các gia ình Nh t B n ã phân lo i ch t th i thành 3 lo i
riêng bi t và cho vào 3 túi v i màu s c khác nhau: rác h u c , rác vô c và
gi y, v i, thu tinh, các kim lo i. Rác h u c
c a n nhà máy x lý rác
th i
s n xu t phân vi sinh. Các lo i rác còn l i: gi y, thu tinh, kim lo i,
nh a… u
c a n các c s tái ch hàng hoá.
c: M i h gia ình
c phát 3 thùng rác có màu khác nhau: màu
xanh dùng
ng gi y, màu vàng ng túi nh a và kim lo i, còn màu en
ng các th khác. Các lo i này s
c mang n các n i x lý khác nhau.
i v i h th ng thu gom rác công c ng t trên hè ph , rác
c chia
thành 4 lo i v i 4 thùng có màu khác nhau: màu xanh lam ng gi y, màu
vàng ng túi nh a và kim lo i, màu

ng kính, thu tinh và màu xanh
th m ng rác còn l i.
Trên th gi i vi c x lý CTR
c chú ý r t nhi u. Hi n nay nhi u
n c ã nghiên c u ra nhi u bi n pháp tái s d ng l i CTR. V n
này v a
mang ý ngh a v sinh v a mang ý ngh a kinh t . “Kinh nghi m m t s n c
cho th y có 90% chai và 90% can
c a vào s d ng trung bình t 15 - 20
l n và trong quá trình x lý rác ng i ta có th tái ch ra các lo i nhiên li u
r n và than c c” (Nguy n Th Anh Hoa,2006) [5]. T rác thành ph c ng có
th thu
c metanol và urê.
T ch t th i công nghi p gi y có th ch t o ra

c c n etylic, các lo i

v t li u xây d ng. “ Thu S , t ch t th i sinh ho t và công nghi p gi y
ng

i ta ã làm ra ván ép ph c v xây d ng.

M

ã nghiên c u và ng

d ng các thi t b m i phân lo i rác và ch t th i công nghi p. Hàng n m trong
134 tri u t n ch t th i r n c a n

c này ch a t i 11,3 tri u t n s t, 680 ngàn

t n nhôm, 430 ngàn t n lo i khác, trên 60 tri u t n gi y và 13 tri u t n thu


11

tinh. Kh i l

ng rác này

t thu

cl

ng nhi t t

ng ng v i

t 20 tri u

t n d u m ” (Nguy n Xuân Nguyên,2004) [12].
G n ây nh t, t i h i th o công ngh x lý CTR, ch t th i nguy h i,
công ty Entropic (M ) ã gi i thi u h th ng công ngh x lý rác m i nh t
hi n nay là tái ch CTR sinh ho t thành than s ch. Quy trình này khá

n

gi n: Rác sau khi ti p nh n s

c s y khô,

i

d ng tr ng quay r i chuy n ti p

n

tính và khí nén th i, rác s

a vào b phân sàng l c d

a l c. T i ây, thông qua h th ng t

c phân chia thành 2 lo i là rác h u c và rác vô

c . Sau ó rác vô c là kim lo i, thu tinh, nilon, v t li u c ng… s
chuy n ra ngoài tái ch v t li u, còn rác h u c s

c

c nghi n nh , nhi t

phân và cu i cùng thành s n ph m than s ch. Công ngh này ã có tính kh
thi cao vì v n

u t th p h n ph

ng pháp x lý rác thông th

ng (t ng m c

u t cho m t nhà máy có công xu t s n xu t 6.400 t n rác/ngày vào kho ng
300tri u USD), l i an toàn vì không có kh n ng làm phát sinh khí th i.
nâng cao hi u qu h th ng công ngh x lý rác này c n có 3 h th ng liên
hoàn: nhà máy x lý rác thành than s ch, nhà máy x d ng than s ch
xu t i n và t n d ng kh i l

ng n

c thu

s n

c trong quá trình s y khô rác

tr ng rau s ch trong nhà. Trong quá trình s d ng than s ch s n xu t i n,
n u không s d ng h t thì có th l u tr ho c làm ch t

t cho nhi u ngành

khác, không nh t thi t ph i s d ng h t ngay thành ph m ch bi n
là công ngh s n xu t i n b ng ph
m t s thành ph

các n

sinh ra trong quá trình
toàn cho môi tr

ng pháp

c nh

hi u khí ang ng d ng t i

c trên th gi i nh hi n nay. L

ng l u hu nh

t than ch chi m t l r t nh , kho ng 0,2% r t an

ng. Trong th i gian t i, công ngh này s

tính hi u qu kinh t và kh n ng ng d ng

c ánh giá,

ti n t i có th xây d ng nhà

máy ch bi n v i công su t 2.000 t n rác/ngày.
Nh v y, vi c s d ng l i CTR là m t v n
i u ki n cho phát tri n b n v ng. V n
mang ý ngh a kinh t c n

c các n

vi c phân lo i, thu gom và x lý

thu c công ngh s ch t o

này v a mang ý ngh a v sinh v a
c trên th gi i quan tâm và

t hi u qu cao h n.

ut


12

2.2.2. Tình hình qu n lý và x lý rác th i t i Vi t Nam
2.3.2.1. Tình hình phát sinh, thu gom và phân lo i rác th i Vi t Nam:
Theo d báo trong b i c nh t ng tr ng kinh t v i t c
nhanh ch a
t ng th y Vi t Nam, l ng phát sinh ch t th i t các h gia ình, các c s
công nghi p và th ng m i, các b nh vi n s t ng lên nhanh chóng trong th p
k t i ây. Qu n lý l ng ch t th i này là m t thách th c to l n và là m t
trong nh ng d ch v môi tr ng c bi t quan tr ng i v i Vi t Nam không
ch v chi phí cho ho t ng này r t l n mà còn vì nh ng l i ích to l n và
ti m n ng i v i s c kho c a c ng ng và i s ng c a ng i dân. i u
mà c ng r t quan tr ng i v i vi c nâng cao ch t l ng cu c s ng cho ph n
l n dân nghèo Vi t Nam, là nh ng ng i d ph i ch u nh ng nh h ng
không t t i v i s c kho do công tác ph i ph thu c r t nhi u vào ho t
ng thu gom và tái ch ch t th i thu c khu v c phi chính th c. Nh n th c rõ
c các tác ng v kinh t vào xã h i do công tác qu n lý ch t th i y u
kém, Vi t Nam ang c g ng t p trung m i n l c nh m gi i quy t các v n
liên quan b ng cách ph i h p các bi n pháp chính sách, tài chính và các ho t
ng nâng cao nh n th c và thu hút s tham gia c a ng i dân. M i n m có
h n 15 tri u t n ch t th i phát sinh ra nhi u ngu n khác nhau Vi t Nam.
Kho ng h n 80% s này (t ng

ng 12,8 tri u t n/n m) là ch t th i phát
sinh t các h gia ình, các nhà hàng, khu ch và khu kinh doanh. T ng l ng
ch t th i phát sinh các c s công nghi p m i n m kho ng 2,6 tri u t n
(chi m 17%), do v y công nghi p có th coi là ngu n phát sinh l n th hai.
Kho ng 160.000 t n/n m (chi m 1%) trong t ng l ng ch t th i r n phát sinh
Vi t Nam
c coi là ch t th i nguy h i phát sinh t các quá trình s n xu t
công nghi p, các lo i thu c tr sâu, các thùng ch a thu c tr sâu ph c v các
ho t ng nông nghi p. M c dù là phát sinh v i l ng ít h n nhi u xong n u
không
c qu n lý t t thì các tính ch t c h i có kh n ng gây ung th ,
nguy h i i v i s c kho con ng i. Ch t th i nguy h i ang là m i hi m
ho c a ng i dân và môi tr ng. (B Tài nguyên và Môi tr ng Vi t
Nam,2010) [1].
Ch t th i t p chung ch y u các vùng ô th . Các khu ô th tuy có
dân s ch chi m 24% dân s c n c nh ng l i phát sinh h n 6 tri u t n ch t
th i m i n m (t ng
ng v i 50% t ng l ng ch t th i sinh ho t c a c


13

n c) do có cu c s ng khá gi h n, có nhi u ho t ng th ng m i h n và ô
th hoá di n ra c ng
cao h n. Ch t th i các ô th th ng có t l các
thành ph n nguy h i l n h n nh các lo i pin, các lo i dung môi s d ng
trong gia ình và các lo i ch t th i không phân hu nh : Nh a, kim lo i, thu
tinh. Ng c l i l ng phát sinh ch t th i sinh ho t c a ng i dân các vùng
nông thôn ch b ng m t n a m c phát sinh c a dân ô th (0,3 kg/ng i/ngày
so v i 0,7 kg/ng i/ngày) và ph n l n ch t th i u là ch t th i h u c d

phân hu (t l các thành ph n d phân hu chi m 99% trong ph th i nông
nghi p và 65% trong ch t th i sinh ho t gia ình nông thôn, trong khi ch
chi m c 50% trong ch t th i sinh ho t các ô khu ô th . (B Tài nguyên
và Môi tr ng,2010)[1]
B ng 2.1. Thông tin chung v qu n lý ch t th i r n Vi t Nam
Phát sinh ch t th i sinh ho t toàn qu c (t n/n m)
12.800.000
- Các vùng ô th
6.400.000
- Các vùng nông thôn
6.400.000
128.400
Ch t th i nguy h i phát sinh t các c s công nghi p (t n/n m)
Ch t th i không nguy h i phát sinh t các c s công nghi p 2.510.000
(t n/n m)
Ch t th i y t nguy h i (t n/n m)
21.000
Ch t th i phát sinh t nông nghi p (t n/n m)
8.600
L ng hoá ch t nông nghi p t n l u (t n)
37.000
L ng phát sinh ch t th i sinh ho t (kg/ng i/ngày)
0,7
* Toàn qu c: - Các vùng ô th
0,4
- Các vùng nông thôn
0,3
Thu gom ch t th i (% trong t ng l ng phát sinh
* Các vùng ô th
71%

* Các vùng nông thôn
<20%
* Các vùng ô th nghèo
10-20%
* Bãi rác và chôn l p không h p v sinh
74%
* Bãi rác chôn l p h p v sinh
17%
N ng l c x lý ch t th i y t nguy h i (% t ng l ng)
50%
(Báo cáo di n bi n môi tr ng Vi t Nam v ch t th i r n,2011) [2]


14

Ngu n phát sinh rác th i nguy h i l n nh t là các c s công nghi p
(130.000 t n/n m) và các b nh vi n (21.000 t n/n m). Ngoài ra nông nghi p
c ng là ngu n phát sinh ch t th i nguy h i, m i n m phát sinh kho ng 8.600
t n các lo i thu c tr sâu, bao bì và thùng ch a thu c tr sâu và kho ng
37.000 t n t n d các lo i hoá ch t nông nghi p b thu gi và thu c tr sâu
quá h n s d ng. L ng ch t th i nguy h i phát sinh các vùng khác nhau
khác bi t rõ r t, c bi t là i v i ch t th i công nghi p nguy h i phát sinh t
các ho t ng công nghi p. L ng ch t th i công nghi p nguy h i phát sinh
t vùng kinh t tr ng i m phía Nam chi m t i 75% t ng l ng ch t th i
nguy h i c a c n c, 27% t ng l ng ch t th i y t nguy h i phát sinh t
thành ph H Chí Minh, Hà N i và Thanh Hoá trong ó ch t th i nguy h i t
nông nghi p ch y u phát sinh vùng
ng b ng sông C u Long (T ng h i
Xây d ng Vi t Nam,2009 )[15].
Ch t th i r n ang là v n n i c m Vi t Nam, vì v y gi i quy t v n

n n ô nhi m môi tr ng do ch t th i gây ra là v n
mà các c p, các ngành
và toàn th nhân dân quan tâm. G n ây, Vi t Nam ã tri n khai m t s
ho t ng thí i m có liên quan n CTR , c bi t là d i s h tr c a t
ch c JAICA (Nh t B n) ngày 18/3/2007 Hà N i ã tr thành 1 trong 4 thành
ph Châu á chính th c tri n khai vi c x lý ch t th i theo ph ng pháp 3R:
Tái ch , tái s d ng và gi m thi u rác th i sinh ho t. T ng m c u t c a d
án 3R t i Hà N i là g n 49,5 t
ng. Tr c m t s tri n khai d án t i 4 qu n
n i thành: Ba ình, Hoàn Ki m, Hai Bà Tr ng và
ng a, sau ó s nhân
r ng ra toàn thành ph . Các gia ình ng i dân trong 4 qu n này s
cc p
phát túi v i dùng
i ch thay cho các túi hàng nilon (túi nilon chôn xu ng
t hàng tr m n m không b phân hu , t thì sinh ra Dioxin). Các gia ình
còn
c h tr ph ng ti n
riêng bi t 3 lo i rác th i: Lo i rác h u c
(c m canh, rau d a, hoa qu n th a); Lo i rác vô c (g ch, ngói, t, á…);
Lo i hàng tái ch
c (s t, nhôm, nh a, thu tinh…) (T ng h i Xây d ng
Vi t Nam,(2009 [15].
Vi c phân lo i t
u ngu n rác th i sinh ho t là vi c làm th ng
xuyên t i các n c ang phát tri n. Hà N i tri n khai d án này là b c thí
i m quan tr ng m r ng ra c n c, góp ph n h tr tích c c cho vi c ch


15

bi n rác th i h u c thành các lo i phân bón h u c s ch, có th làm giá
tr ng rau an toàn. Vi c tái ch các nguyên nhiên li u nh : ch t d o, s t,
nhôm, thu tinh… làm gi m nh r t nhi u khó kh n cho các c s ch bi n
rác hi n có và ti t ki m
c các nguyên li u không áng b i m t cách phí
ph m. ây là d án r t quan tr ng, góp ph n gi i quy t v n n n ch t th i sinh
ho t ang r t khó gi i quy t n c ta hi n nay.
Bên c nh ó, t
10 n m qua Vi t Nam ã ban hành r t nhi u Ngh
quy t, Quy t nh t Trung ng n a ph ng v vi c qu n lý CTR
kh c ph c tình tr ng thu gom CTR s n sinh hàng ngày gi gìn môi tr ng ô
th xanh, s ch nh m b o v s c kho con ng i, góp ph n thúc y s phát
tri n kinh t - xã h i c a t n c, ngày 3/4/1997 Th t ng Chính ph ã
ban hành Ch th s 199/TTg v các bi n pháp c p bách trong qu n lý CTR t i
nh ng khu ô th và công nghi p. T i ch th này, Th t ng ã yêu c u các
B , Ngành và các a ph ng ph i quán tri t sâu s c, vi c th i b ch t th i
b a bãi, không h p v sinh các ô th và các khu công nghi p là ngu n g c
chính gây ô nhi m môi tr ng , làm n y sinh các lo i b nh t t, nh h ng n
s c kho và cu c s ng con ng i, nh h ng lâu dài n th h mai sau. M i
ngành, m i a ph ng ph i ki m i m trách nhi m c a mình,
ra các
ch ng trình và các bi n pháp thi t th c, ch
o sát sao và c th vi c qu n
lý ch t th i, gi gìn môi tr ng ô th trong s ch. Ti p ó, vào ngày
16/7/1999, Th t ng chính ph ã ban hành quy t nh s 155/1999Q -TTg
v quy ch qu n lý ch t th i nguy h i. Quy ch qu n lý ch t th i nguy h i
c áp d ng i v i các t ch c, cá nhân trong n c và ngoài n c có các
ho t ng trên lãnh th Vi t Nam liên quan t i vi c phát sinh, thu gom, v n
chuy n, quá c nh, l u tr , x lý và tieu hu ch t th i nguy h i, tr tr ng h p

i u c qu c t mà C ng hoà Xã h i ch ngh a Vi t Nam ký k t ho c tham
gia có quy nh khác.
Tuy chính ph ã quan tâm, ôn c các ngành, các c p th c hi n công
tác qu n lý và b o v môi tr ng nói chung và qu n lý CTR nói riêng song
v n còn nhi u h n ch c n
c kh c ph c. Vi c ban hành Quy ch qu n lý
ch t th i nguy h i v n còn thi u khá nhi u các tiêu chu n th i i v i các ch t
th i nguy h i, thi u các quy trình công ngh và các thi t b phù h p
x lý
m t s ch t th i nguy h i. Ngoài ra còn thi u m t h th ng ng b các v n


16

u t ngân sách c a các c p
b n pháp quy v qu n lý ch t th i, thi u s
chính quy n và các b , ngành trong vi c qu n lý ch t th i. Ngân sách nhà
n c chi cho vi c thu gom, x lý ch t th i còn m c r t th p, bình quân m t
ng i dân Hà N i là 1,6 USD/n m (n m 1993) trong khi ó Thái Lan là
4,8 USD/n m .(
) (2010)[13] Bên c nh ó chúng ta c ng ch a có
m c chi phí h p lý cho qu n lý ch t th i, m c thu phí hi n t i cho qu n lý
ch t th i ch a áp ng y
và úng m c cho yêu c u c a công tác qu n lý
ch t th i.
2.3.2.2. Tình hình x lý rác Vi t Nam
n c ta hi n nay ang s d ng các ph ng pháp x lý CTR sau ây:
chôn l p, ch bi n vi sinh, thiêu t, tái sinh, tái s d ng và x lý ch t th i
b ng công ngh c a hai công ty Tâm sinh Ngh a, Seraphin.
a).Chôn l p

H u nh các ô th
u s d ng ph ng pháp chôn l p CTR là ch
y u. Tuy nhiên, ch có 15/16 t nh/thành ph có bãi chôn l p h p v sinh. Theo
th ng kê có 149 bãi rác c không h p v sinh (21 bãi c p t nh/thành ph và
128 bãi c p huy n/th tr n). N m 2006, c n c có 98 bãi chôn l p CTR ang
ho t ng, trong ó ch có 16/98 bãi chôn l p h p v sinh, 82/98 bãi chôn l p
không h p v sinh, ch là nh ng bãi t nhiên ho c ho t ng không t hi u
qu .
,2007) [3]
V th c ch t, a s bãi chôn l p CTR ó ch
n thu n là n i
rác l
thiên, không
c quy ho ch, thi t k , xây d ng và v n hành úng theo quy
nh bãi chôn l p v sinh, v trí th ng g n khu dân c (kho ng 200 - 500 m,
th m chí có bãi ch cách khu dân c 100m), không có l p ch ng th m thành
và áy ô chôn l p, không có h th ng thu gom và x lý n c rác và khí rác do
phân hu k khí t các thành ph n n c rác, khí rác, quy trình v n hành chôn
l p không úng k thu t. c bi t là n c rác và khí rác do phân hu k khí
t các thành ph n n c rác trong bãi chôn l p ã gây ô nhi m môi tr ng t,
n c, không khí và h sinh thái, nh h ng n s c kho c ng ng. Chính vì
v y, trong 439 c s gây ô nhi m môi tr ng nghiêm tr ng ph i x lý tri t
(theo quy t nh 64/3003/Q - TTg ngày 22/4/2003 c a Th t ng chính ph )
có 52 bãi chôn l p CTR, trong ó có 3 bãi chôn l p CTR ph i x lý kh n c p
tr c n m 2005 ( óng c a), 29 bãi ph i n ng c p c i t o và 20 bãi ph i xây
d ng h th ng x lý ô nhi m.


17

G n ây, m t s ô th ã xây d ng bãi chôn l p CTR v sinh, b c
u ho t ng có hi u qu , i n hình là bãi chôn l p Nam S n (Hà N i),
Khánh S n 2 ( à N ng)…
b). Ch bi n phân vi sinh (compost)
N c ta hi n có 10 nhà máy ch bi n rác th i có thành ph n h u c cao
thành ph n bón vi sinh. Các nhà máy x lý CTR thành phân bón m i ch th c
hi n các thành ph l n nh ng v i quy mô và công su t nh . ó là nhà máy
ch bi n rác th i C u Di n (Hà N i) v i công su t x lý 50 nghìn t n rác/n m
(công ngh Tây Ban Nha); Nhà máy x lý rác Nam nh v i công su t x lý
250 t n/ngày (Công ngh Pháp); Công ngh Dano - an M ch t i Hoóc Môn
- TP H Chí Minh công su t 240 t n/ngày; nhà máy x lý rác Bà R a - V ng
Tàu công su t 100 m3/ngày,… Ngoài ra, m t s ô th khác nh Vi t Trì,
Vinh Hu , Ninh Thu n… c ng có nhà máy x lý rác thành phân bón, trong ó
công ngh ch bi n rác th I thành phân bón và các s n ph m khác c a nhà
máy ông Vinh (Vinh), Thu Ph ng (Hu ) và Ninh Thu n hoàn toàn so
Vi t Nam t nhiên và ch t o.
Ch t l ng phân bón c a nhà máy ch bi n rác th i C u Di n (Hà N i)
do Tây Ban Nha và Nam nh do Pháp u t
c ánh giá t t.
iv i
phân bón h u c do các nhà máy c a Vi t Nam nghiên c u ch t o ang trong
th i k th nghi m nh ng ã cho k t qu kh quan, nh là công ngh ch
bi n phân vi sinh t i nhà máy Thu Ph ng (Hu ) ã có kh n ng tiêu th
trên th tr ng và có ch t l ng t ng i t t. Tuy nhiên, m t s nhà máy ch
bi n phân vi sinh v i công ngh
n gi n nên ho t ng không hi u qu
(Thành ph V ng Tàu và thành ph Vinh).
c). Thiêu t
Ngoài công ngh thiêu t CTR nguy h i t công nghi p t i khu liên
hi p x lý CTR Nam S n (Hà N i), hi n nay n c ta ch s d ng ph ng

pháp thiêu t v i CTR y t . Tính n n m 2003, c n c có 61 lò t CTR y
t , trong ó:
- 14 lò s n xu t trong n c, các lò khác u nh p t n c ngoài.
- 3/61 lò t có thi t b x lý khí th i (nh ng ch có 2 lò t v n hành
thi t b x lý khí th i). Nh ng lò khác không x lý khí th i nên ch a ki m
soát
c ô nhi m không khí.