Luận văn quản lý nước sinh hoạt nông thôn huyện chiêm hoá tỉnh tuyên quang

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P I
---------

---------

NGUY N TH HÙNG

QU N LÝ NƯ C SINH HO T NÔNG THÔN
HUY N CHIÊM HOÁ T NH TUYÊN QUANG

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Chuyên ngành: Kinh t Nông nghi p
Mã s : 60.31.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS Quy n ðình Hà

HÀ N I - 2007


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. Các s
li u, k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và chưa t ng ñư c ai cơng b
trong b t kì cơng trình nào khác.
Tơi xin cam đoan r ng các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñã
ñư c ch rõ ngu n g c, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n Lu n văn này ñã

ñư c c m ơn
Hà N i, ngày 01 tháng 9 năm 2007

Tác gi

Nguy n Th Hùng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

i


L I C M ƠN
Trư c h t, tôi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c đ n các th y giáo, cô giáo
trong B môn Phát tri n nông thôn - Khoa Kinh t và phát tri n nông thôn;
các th y giáo, cô giáo Khoa Kinh t và phát tri n nông thôn; Khoa Sau đ i
h c đã t n tình giúp đ tơi trong quá trình h c t p và nghiên c u đ hồn
thành Lu n văn t t nghi p.
Tơi xin chân thành c m ơn UBND xã và Công trình c p nư c xã Yên
Nguyên; UBND xã và Ban qu n lý Cơng trình c p nư c Tát ðan xã Hoà Phú;
UBND xã và HTX H i Hà xã Vinh Quang huy n Chiêm Hoá; UBND huy n
Chiêm Hố, Phịng Th ng kê huy n Chiêm Hố, Phịng Nơng nghi p &
PTNT huy n Chiêm Hố, Phịng Tài chính K ho ch huy n Chiêm Hố; S
Tài nguyên & Môi trư ng Tuyên Quang, S Khoa h c & Công ngh Tuyên
Quang, C c Th ng kê t nh Tuyên Quang, Trung tâm Nư c s ch & VSMT S Nông nghi p & PTNT Tuyên Quang; Trung tâm Nư c s ch & VSMT - B
Nông nghi p & PTNT, D án PHE – Trung tâm Sinh thái nông nghi p,
Trư ng ð i h c Nơng nghi p đã giúp đ , t o đi u ki n và cung c p nh ng s
li u, tài li u c n thi t ñ nghiên c u và hoàn thành Lu n văn này.
ð c bi t, tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c đ n PGS.TS Quy n ðình
Hà đã dành nhi u th i gian tâm huy t, tr c ti p hư ng d n t n tình, ch b o và

t o ñi u ki n thu n l i cho tơi trong su t q trình th c hi n nghiên c u đ tài
và hồn ch nh b n Lu n văn th c sĩ khoa h c chun ngành Kinh t Nơng
nghi p.
Qua đây, tơi xin chân thành c m ơn gia đình, b n bè và ñ ng nghi p ñã
ñ ng viên, khích l , s chia, giúp đ và đ ng hành cùng tôi trong cu c s ng
và trong quá trình h c t p, nghiên c u!

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

ii


M CL C
L i cam ñoan ..................................................................................................i
L i c m ơn
ii
M cl c
iii
Danh m c các ch vi t t t
v
Danh m c các b ng
vi
Danh m c sơ ñ
vii
1. M ð U
1
1.1 TÍNH C P THI T C A ð TÀI
1
1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U
3

1.2.1 M c tiêu chung
3
1.2.2 M c tiêu c th
3
4
1.3 ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
4
1.3.2 Ph m vi nghiên c u
4
5
2. T NG QUAN V QU N LÝ NƯ C SINH HO T NÔNG THÔN
2.1 CƠ S LÝ LU N
5
2.1.1 Khái ni m
5
2.1.2 Các v n ñ liên quan t i qu n lý nư c sinh ho t nông thôn
6
2.1.3 Chi n lư c nư c sinh ho t nông thôn Vi t Nam
2.2 CƠ S TH C TI N
12
2.2.1 Qu n lý nư c sinh ho t nông thơn m t s nư c đang phát tri n trên th gi i 12
2.2.2. Tình hình qu n lý nư c sinh ho t nông thôn Vi t Nam
22
3. ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
32
3.1 ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U
32
3.1.1 ði u ki n t nhiên
32

3.1.2 ð c ñi m kinh t - xã h i
38
44
3.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
3.2.1 Phương pháp thu th p tài li u
44
3.2.2 Phương pháp x lý s li u và phân tích, đánh giá
47
4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N
48

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

iii


4.1 TH C TR NG QU N LÝ NƯ C SINH HO T NÔNG THÔN
49
4.1.1 Th c tr ng khai thác và s d ng nư c sinh ho t
49
4.1.1.1 Th c tr ng ngu n, ch t lư ng nư c sinh ho t nơng thơn trên đ a bàn
Tuyên Quang
49
4.1.1.2 Tình hình c p nư c sinh ho t trên ñ a bàn huy n
54
4.1.1.3 M t s mơ hình qu n lý nư c sinh ho t huy n Chiêm Hoá
64
4.1.1.4 Th c tr ng qu n lý nư c sinh ho t nông thôn huy n Chiêm Hố
72
4.1.2 Tác đ ng đ n vi c qu n lý các lo i hình c p nư c s ch nơng thơn huy n

Chiêm Hố
83
4.1.2.1 Tác đ ng t kinh t - xã h i
83
4.1.2.2 Tác ñ ng t cơ ch , chính sách, ch trương c a nhà nư c
85
4.1.2.3 Các tác ñ ng khác
87
4.1.3 ðánh giá chung v tình hình qu n lý nư c sinh ho t nơng thơn huy n Chiêm
Hố
87
4.1.3.1 M t s ngun nhân chính các cơng trình nư c sinh ho t nơng thơn
trên đ a bàn huy n chưa đ m b o công su t thi t k
87
4.1.3.2 T n t i và nguyên nhân qu n lý các cơng trình nư c sinh ho t nơng
thơn trên đ a bàn huy n Chiêm Háo chưa hi u qu
88
4.2 ð NH HƯ NG VÀ GI I PHÁP QU N LÝ NƯ C SINH HO T NÔNG
THÔN
90
4.2.1 ð nh hư ng
90
4.2.1.1 ð nh hư ng vi c ñ u tư xây d ng cơng trình c p nư c sinh ho t trên
ñ a bàn Huy n
90
4.2.1.2 ð nh hư ng v cơng tác qu n lý cơng trình c p nư c
91
4.2.2 Gi i pháp
92
4.2.2.1 L a ch n xây d ng cơng trình nư c sinh ho t phù h p v i t ng vùng

c a Huy n
92
4.2.2.2 Phân c p qu n lý các cơng trình c p nư c sinh ho t
97
5. K T LU N VÀ KI N NGH
109
5.1 K T LU N
109
5.2 KI N NGH
110

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

iv


DANH M C CÁC CH

VI T T T

GTGT

Giá tr gia tăng

HðND

H i ñ ng nhân dân

HTX

H p tác xã

NS&VSMT

Nư c s ch và V sinh môi trư ng

NS&VSMTNT

Nư c s ch và V sinh môi trư ng nông thôn

NSH&VSMTNT

Nư c sinh ho t và V sinh môi trư ng nông thơn

ODA

Ngu n v n tài tr phát tri n chính th c

PTNT

Phát tri n nông thôn

TW

Trung ương

UBND

U ban nhân dân

UNICEF

Qu Nhi ñ ng – Liên h p qu c

VSMT

V sinh môi trư ng

VSMTNT

V sinh môi trư ng nông thôn

WB

Ngân hàng th gi i

WHO

T ch c Y t th gi i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

v


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1 T l dân s nơng thơn đư c c p nư c s ch qua t ng năm

23

B ng 3.1 Ch tiêu khí h u th i ti t t ng tháng trên đ a bàn Huy n

34

B ng 3.2 Tình hình s d ng ñ t c a huy n Chiêm Hố

36

B ng 3.3 Tình hình dân s huy n Chiêm Hố

40

B ng 4.1 Th ng kê cơng trình c p nư c sinh ho t nông thôn xây d ng trên
ñ a bàn t nh Tuyên Quang
B ng 4.2 Th c tr ng c p và s d ng nư c sinh ho t trên ñ a bàn huy n

52
55

B ng 4.2 Th c tr ng c p và s d ng nư c sinh ho t trên ñ a bàn huy n (ti p theo) 56
B ng 4.3 H tr nư c sinh ho t b ng ngu n v n chương trình 134 năm 2005-2006 59
B ng 4.4 T ng h p tình hình qu n lý cơng trình c p nư c sinh ho t t p trung
huy n Chiêm Hoá

75

B ng 4.4 T ng h p tình hình qu n lý cơng trình c p nư c sinh ho t t p trung
huy n Chiêm Hoá (ti p theo)

76

B ng 4.4 T ng h p tình hình qu n lý cơng trình c p nư c sinh ho t t p trung
huy n Chiêm Hoá (ti p theo)

77

B ng 4.5 ð u tư xây d ng cơng trình nư c sinh ho t ph c v di dân,
tái ñ nh cư trên ñ a bàn Huy n

79

B ng 4.6 Mơ hình qu n lý phù h p v i cơng trình c p nu c sinh ho t nông thôn 108

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

vi


DANH M C SƠ ð
Sơ đ 4.1 Mơ hình qu n lý nhà nư c hi n nay t i Chiêm Hố v qu n lý
cơng trình c p nư c

74

Sơ ñ 4.2 Sơ ñ h th ng c p nư c t ch y

94

Sơ ñ 4.3 Sơ ñ h th ng bơm d n nư c ng m

95

Sơ ñ 4.4 Sơ ñ h th ng bơm d n nư c m t

96

Sơ ñ 4.5 Sơ ñ t ch c mơ hình c ng đ ng qu n lý nư c sinh ho t

102

Sơ ñ 4.6 Sơ ñ t ch c mơ hình h p tác xã qu n lý nư c sinh ho t

103

Sơ đ 4.7 Mơ hình Trung tâm nư c SH và VSMTNT t nh qu n lý

105

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

vii


1. M

ð U

1.1 TÍNH C P THI T C A ð TÀI
Nư c là nhu c u thi t y u c a s s ng, đóng vai trị quan tr ng trong
ñ i s ng con ngư i và có liên quan t i t t c các ngành, các lĩnh v c cũng

như m i m t, m i v n ñ c a ñ i s ng xã h i. Nư c s ch và v sinh môi
trư ng là m t trong nh ng v n ñ ñư c quan tâm không ch

ph m vi m t

qu c gia, m t khu v c mà ñang là v n ñ ñư c quan tâm trên ph m vi toàn
c u. Nư c s ch và v sinh môi trư ng nông thôn là m t v n đ có ý nghĩa
quan tr ng đư c ð ng, Nhà nư c, Chính ph đ c bi t quan tâm. Trong nh ng
năm qua, v trí, vai trị, ý nghĩa và các m c tiêu c a công tác này ñã liên t c
ñư c ñ c p ñ n trong nhi u lo i hình văn b n quy ph m pháp lu t c a ð ng,
Nhà nư c và Chính ph , như: Ngh quy t Trung ương VIII, Ngh quy t Trung
ương IX, Chi n lư c toàn di n v tăng trư ng và xố đói gi m nghèo, Chi n
lư c qu c gia Nư c s ch và v sinh nông thơn giai đo n 2000 đ n 2020.
Tài ngun nư c vô cùng phong phú nhưng không ph i là vơ t n cùng v i
các tác đ ng trong quá trình t n t i và phát tri n do nhu c u ngày càng tăng c a
con ngư i, s c ép t các m t c a ñ i s ng do v y c n thi t ph i qu n lý trong s
d ng. N u th c hi n qu n lý không h p lý s d n ñ n c n ki t và gây tác ñ ng,
nh hư ng t i ngu n tài nguyên nư c không ch hi n t i mà c v lâu dài.
T i Vi t Nam, m c dù đã có nhi u c g ng nhưng tính đ n cu i năm
1998, t l dân cư nơng thơn đư c s d ng nư c h p v sinh v n còn r t th p
(ch kho ng 32%) [1], m c tăng trư ng trung bình hàng năm ch đ t chưa đ n
1% trong su t th i kỳ t 1980 - 1997 [1]. Nhi u vùng nơng thơn cịn r t khó
khăn v nư c u ng và nư c sinh ho t, tình tr ng v sinh

các làng xã trên ñ a

bàn nông thôn t n t i nhi u b t c p, ñ c bi t là t p quán c a ngư i dân và các
hành vi v sinh cá nhân ch m thay ñ i ñã nh hư ng x u đ n mơi trư ng và

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

1


s phát tri n b n v ng

nơng thơn. Tình tr ng này là nguyên nhân chính làm

cho t l dân cư nông thôn m c các b nh, d ch là r t cao nh hư ng nghiêm
tr ng ñ n không ch s c kho c a nhân dân mà cịn có tác đ ng tiêu c c ñ n
s phát tri n b n v ng c a kinh t -xã h i, c a công cu c xố đói gi m nghèo
và s phát tri n chung c a tồn xã h i.
Nhìn chung v n ñ nư c sinh ho t n ch a nhi u t n t i dù r ng nh ng
năm tr l i đây chương trình nư c s ch và v sinh mơi trư ng đã và đang đư c
chính ph ; các t ch c tài tr , các t ch c phi chính ph ; các t ch c, cá nhân
trong nư c và ngoài nư c đ u tư m nh m . Thơng qua đó đã có hàng lo t các d
án, chương trình nh m nâng cao năng l c cho chương trình nư c sinh ho t nh t
là v cơ s h t ng và d ch v . Th nhưng cơ ch và cơng tác qu n lý cịn thi u
đ ng b

n ch a nhi u b t c p là h n ch , gi m tác d ng c a các chương trình

d án. Th c t cho th y công tác qu n lý nư c sinh ho t nư c ta hi n nay còn
nhi u thách th c cho dù v i s phát tri n m nh m c a khoa h c, công tác qu n
lý nư c sinh ho t c a nư c ta đã có nh ng ti n b vư t b c. Chúng ta ñã xây
d ng ñư c r t nhi u mơ hình qu n lý phù h p v i nhi u vùng, mi n, ñ a phương
th nhưng th c s khó có th l a ch n đư c mơ hình chu n mà ph i l a ch n mơ
hình qu n lý phù h p căn c vào ñ c thù c a t ng ñơn v c th .
Ph n l n di n tích và dân s c a Vi t Nam t p trung t i khu v c nơng
thơn nơi có ph m v đ a bàn r ng l n, cơ s h t ng y u kém, kinh t xã h i

chưa phát tri n, đ i s ng khó khăn và trình đ dân trí cịn l c h u. Nư c sinh
ho t nơng thơn đang là nhu c u b c thi t ñ t ra trong giai ño n hi n nay c a
q trình phát tri n, nó có nh hư ng, tác ñ ng m nh m , sâu r ng đ n ch t
lư ng và q trình phát tri n khu v c nông thôn. Cũng b i nhu c u nư c sinh
ho t là khá l n nhưng ñi u ki n ñ tho mãn nhu c u đó l i khơng th đ m
b o, th c t đó đang là v n đ n i t i b t c p và nh hư ng sâu s c t i quá
trình phát tri n khu v c nơng thơn. V n đ đ t ra là chúng ta s xây d ng,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

2


phát huy t i đa vai trị c a chương trình nư c nơng thơn t i q trình phát
tri n c a khu v c nông thôn dù r ng đã có s đ u tư m nh m vào cơ s h
t ng nư c nông thôn và khá nhi u cơ ch , chính sách nh m m t ph n c i thi n
v n ñ này tuy nhiên k t qu ñ t ñư c l i khơng như mong đ i.
Khu v c nơng thơn vùng trung du, mi n núi phía B c mang ñ y ñ các
ñ c trưng c a khu v c nơng thơn Vi t Nam và có nh ng đ c thù riêng như:
đ a hình khơng b ng ph ng, dân cư phân b r ng và r i rác, trình đ dân trí và
kinh t xã h i th p hơn m t b ng chung c nư c... Huy n Chiêm Hoá t nh
Tuyên Quang do đ c thù đ a hình chung c a khu v c, n m trong khu v c núi
ñá vơi vùng núi nghèo, nơi đây cịn là đ a bàn sinh s ng c a r t nhi u ñ ng
bào dân t c thi u s v i đi u ki n kinh t cịn khó khăn và trình đ dân trí cịn
th p. Bên c nh đó khó khăn do cơ s v t ch t, h t ng cũ k l c h u dù r ng
ñã ñư c ñ u tư xây d ng khá m nh làm cho v n ñ nư c sinh ho t còn quá
nhi u b t c p và t n t i c n gi i quy t.
Trên cơ s t n t i c a các v n ñ ñã nêu ra, nh m xây d ng m t cái
nhìn t ng quan v cơng tác qu n lý nư c sinh ho t nông thôn và ñ xu t m t
s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu công tác qu n lý nư c sinh ho t nơng

thơn trên đ a bàn t nh Tuyên Quang tác gi ñã nghiên c u ñ tài: “Qu n lý
nư c sinh ho t nông thơn huy n Chiêm Hố t nh Tun Quang”.
1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U
1.2.1 M c tiêu chung
Trên cơ s nghiên c u phân tích th c tr ng và ñ xu t m t s gi i pháp
v qu n lý có hi u qu nư c sinh ho t nơng thơn huy n Chiêm Hóa, t nh
Tun Quang.
1.2.2 M c tiêu c th
- H th ng hoá cơ s lý lu n và th c ti n v qu n lý nư c sinh ho t
nông thôn;

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

3


- Phân tích, đánh giá th c tr ng qu n lý nư c sinh ho t nông thôn
huy n Chiêm Hóa t nh Tuyên Quang, rút ra nh ng bài h c và nh ng t n t i;
- ð xu t m t s gi i pháp nh m tăng cư ng công tác qu n lý nư c
sinh ho t nơng thơn huy n Chiêm Hóa.
1.3 ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
- Cơ s lý lu n và th c ti n, các nguyên t c, n i dung, phương th c
qu n lý nư c sinh ho t nông thôn;
- Th c tr ng qu n lý nư c sinh ho t nông thôn huy n Chiêm Hố nói
chung và m t s mơ hình qu n lý, cơng trình c p nư c

huy n mi n núi.

1.3.2 Ph m vi nghiên c u

1.3.2.1 ð a ñi m nghiên c u
ð tài nghiên c u v qu n lý nư c sinh ho t c a 5 tr m c p nư c, h ch a
nư c t i huy n Chiêm Hóa, t nh Tuyên Quang.
1.3.2.2 Th i gian nghiên c u
ð tài nghiên c u t năm 2004 ñ n năm 2007.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

4


2. T NG QUAN
V QU N LÝ NƯ C SINH HO T NÔNG THÔN
2.1 CƠ S LÝ LU N
2.1.1 Khái ni m
2.1.1.1 Khái ni m nư c sinh ho t nơng thơn
Nư c đư c cung c p t i khu v c nơng thơn đã qua x lý, sau h th ng
phân ph i, dùng trong sinh ho t g i là nư c sinh ho t nông thôn [8].
Nư c cung c p cho sinh ho t t i khu v c nơng thơn nêu t i đây bao
hàm nư c c p

nh ng vùng nông thôn thu n t cùng các đơ th nh lo i V

v i s dân không quá 30.000 ngư i [9].
2.1.1.2 Khái ni m v qu n lý nư c sinh ho t nơng thơn
Là vi c th c thi các chính sách do h i ñ ng quy t ñ nh và ph i h p các
ho t ñ ng hàng ngày đ đ t đư c m c đích và m c tiêu c a cơ quan hay t
ch c. Nâng cao ñi u ki n s ng cho ngư i dân nông thôn thông qua c i thi n
các d ch v c p nư c sinh ho t; nâng cao nh n th c và thay ñ i hành vi c a
c ng ñ ng v b o v mơi trư ng. Gi m tác đ ng x u do ñi u ki n c p nư c

kém gây ra ñ i v i s c kho c a dân cư nông thôn và gi m thi u tình tr ng ơ
nhi m mơi trư ng nơng thơn [11].
2.1.1.3 Quan ñi m v qu n lý nư c sinh ho t nông thôn
Phát huy n i l c c a dân cư nông thôn, d a vào nhu c u, trên cơ s ñ y
m nh xã h i hóa trong đ u tư, xây d ng và qu n lý, ñ ng th i tăng cư ng hi u
qu qu n lý nhà nư c trong các d ch v cung c p nư c sinh ho t. Ngư i s d ng
quy t đ nh mơ hình c p nư c sinh ho t phù h p v i kh năng cung c p tài chính,
t ch c th c hi n qu n lý công trình. Nhà nư c đóng vai trị hư ng d n h tr ,
có chính sách giúp đ các gia đình thu c di n chính sách, ngư i nghèo, vùng dân
t c ít ngư i và m t s vùng đ c bi t khó khăn khác [2].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

5


2.1.1.4 Vai trị, v trí c a qu n lý nư c sinh ho t nơng thơn
- Vai trị đ i v i kinh t : Các cơng trình c p nư c sinh ho t hi n nay n u
ñư c c i ti n và nhân r ng s đem l i l i ích to l n, nâng cao ñi u ki n s ng cho
ngư i dân nông thôn, làm gi m b t s cách bi t gi a đơ th và nơng thơn, góp
ph n thúc đ y cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa nơng nghi p và nơng thơn.
- Vai trị đ i v i xã h i: Tăng cư ng s c kh e cho dân cư nông thôn
b ng cách gi m thi u các b nh có liên quan ñ n nư c nh c i thi n vi c c p
nư c sinh ho t và nâng cao th c hành v sinh c a dân chúng.
- Vai trị đ i v i mơi trư ng: Ch ng c n ki t, ch ng ô nhi m, b o v
ch t lư ng ngu n nư c ng m và nư c m t t i các h , đ m, sơng su i.
2.1.1.5 ð c ñi m c a qu n lý nư c sinh ho t nơng thơn
Qu n lý c ng đ ng ñã tr thành khái ni m ch ñ o trong th c thi h
th ng c p nư c

các vùng nơng thơn các nư c đang phát tri n. ðây là l i gi i

đáp cho nh ng cơng trình c p nư c b hư h ng v i qui mô l n và s th t b i
c a các cơ quan ch c năng trong vi c c p nư c sinh ho t ho c nghĩ ra m t h
th ng mà các cơ quan khác có th cung c p m t cách ch c ch n và nh t quán.
Ý tư ng c ng ñ ng ph i t v n hành và b o dư ng cơng trình c p nư c m t
ph n xu t phát t s do d r ng li u chính quy n trung ương có th cung c p
d ch v cho ngư i dân th t t t không, và m t ph n là do tin tư ng r ng c ng
đ ng có k năng và ñ ng l c ñáp ng nhu c u thi t y u c a mình.
ð c ñi m các h th ng do c ng ñ ng qu n lý: Do t p th c ng đ ng
ki m sốt cơng trình; t p th c ng ñ ng v n hành và b o dư ng cơng trình;
t p th c ng đ ng làm ch cơng trình; t p th c ng đ ng đóng góp chi phí.
2.1.2 Các v n đ liên quan t i qu n lý nư c sinh ho t nông thôn
2.1.2.1 Các yêu c u c a qu n lý nư c sinh ho t nông thôn
- Nâng cao nh n th c c a ngư i dân: Nâng cao nh n th c c a chính
quy n các c p và nhân dân s ng

nông thôn v vi c s d ng nư c sinh ho t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

6


nông thôn. ðây là cơ s h t s c quan tr ng góp ph n nâng cao ch t lư ng cu c
s ng c a nhân dân và xây d ng nông thôn m i theo hư ng cơng nghi p hố hi n đ i hố. Hi n nay, ph n l n dân cư nông thôn còn thi u hi u bi t v nư c
sinh ho t, b nh t t và s c kho ; v mơi trư ng s ng xung quanh mình c n ph i
ñư c c i thi n và có th c i thi n đư c. Kinh nghi m trong nhi u lĩnh v c cho
th y n u ngư i nông dân nh n th c rõ ñư c v n ñ thì v i s tr giúp c a
Chính ph , h có th vươn lên kh c ph c khó khăn, c i thi n đư c mơi trư ng

s ng cho mình t t hơn. Vì v y, các ho t đ ng thơng tin giáo d c và truy n
thơng có t m quan tr ng l n ñ i v i thành công c a chi n lư c phát tri n.
- C i ti n t ch c, tăng cư ng hi u l c qu n lý nhà nư c và phát tri n
ngu n nhân l c: T ch c ph i th c hi n theo m t s nguyên t c chung, phân
công trách nhi m c a t ng c p qu n lý t trung ương t i c p th p nh t thích
h p g n li n v i các t ch c c ng ñ ng. Tăng cư ng hi u l c qu n lý nhà
nư c. Phát tri n ngu n nhân l c nh m: Cung c p ñ và s p x p cho h p lý
cán b nhân viên trong lĩnh v c cho phù h p v i ngh nghi p và nhi m v ;
b i dư ng cho cán b trung ương và ñ a phương v chi n lư c qu c gia v
c p nư c s ch và v sinh nông thôn, các ki n th c và k năng v l p chương
trình, k ho ch, đi u ph i, qu n lý theo cách ti p c n d trên nhu c u ñ i v i
c p nư c sinh ho t nông thôn; hu n luy n nhân viên ch u trách nhi m th c thi
các c p huy n, xã ñ th c h ên t t vai trị m i c a mình.
- ð i m i cơ ch tài chính, huy đ ng nhi u ngu n v n ñ phát tri n c p
nư c sinh ho t nông thôn. Cơ ch tài chính phát huy n i l c d a trên nguyên
t c ngư i s d ng ph i đóng góp ph n l n chi phí xây d ng cơng trình và
tồn b chi phí v n hành, duy tu b o dư ng và qu n lý. C p nư c sinh ho t
nông thôn ph c v cho vi c nâng cao s c kho , gi m thi u các b nh t t do
thi u nư c s ch và kém v sinh gây ra, c i thi n ñi u ki n sinh ho t cho m i
gia đình. ðó là s nghi p c a tồn dân, vì v y c n xã h i hố cơng tác này,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

7


huy ñ ng m i ngu n v n trong nư c, phát huy n i l c, ñ ng th i thu hút v n
nư c ngoài cho c p nư c sinh ho t nông thôn.
- Nghiên c u phát tri n và áp d ng công ngh thích h p. ð y m nh
cơng tác nghiên c u phát tri n trong lĩnh v c c p nư c sinh ho t nông thôn.

Gi i thi u các công ngh khác nhau cho ngư i s d ng giúp cho h có ki n
th c c n thi t ñ quy t ñ nh l a ch n lo i công ngh phù h p.
2.1.2.2 ð i tư ng c a qu n lý nư c sinh ho t nông thôn
Hi u bi t tư ng t n v các ngu n nư c và tăng cư ng công tác qu n lý
ngu n nư c, coi nư c là lo i tài nguyên quí hi m. Hi n nay đã có khá nhi u
thơng tin v các ngu n nư c

các B : Công nghi p, Nơng nghi p & PTNT,

Xây d ng, Ban ch đ o Qu c gia v nư c s ch và VSMT và các t nh. Nh ng
thông tin này c n đư c h th ng hố, giúp cho vi c qu n lý ngu n nư c ñư c
th ng nh t và ch t ch

Trung ương cũng như c p t nh. Lu t Tài nguyên

nư c quy ñ nh rõ nư c s d ng cho sinh ho t c n ñư c ưu tiên hơn nư c s
d ng cho các m c đích khác và ñi u này ph i ñư c ñưa vào qui ch qu n lý
và s d ng các ngu n nư c.
C p nư c cho sinh ho t nông thôn ch là m t b ph n s d ng nư c v i
kh i lư ng nh nhưng l i r t quan tr ng vì địi h i ch t lư ng cao. B i v y
c n chú tr ng ch ng ô nhi m ngu n nư c, c n thi t l p h th ng theo dõi
ngu n nư c, s d ng các s li u ñư c thu th p t quá trình th c hi n chương
trình Nư c s ch - V sinh môi trư ng. Như v y ph i có k ho ch đi u tra,
qu n lý và b o v ngu n nư c.
ði u tra ngu n nư c: C n thành l p m t cơ s d li u, th ng kê v các
ngu n nư c. Nh ng thông tin v k t qu th c hi n c p nư c sinh ho t s ñư c
b sung vào cơ s d li u này. C n ñi u tra t m v tr lư ng nư c ng m,
nư c m t, nư c mưa, kh năng có th khai thác ñư c, s lư ng ñã khai thác,
kh năng h i ph c c a ngu n nư c. Cơ s d li u này có th bao g m c danh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

8


sách ñăng ký nh ng ñ i tư ng khai thác nư c và t t c các h hay các t ch c
có nhi u ch t th i r n ho c l ng th i vào các ngu n nư c; c n th c hi n
nguyên t c ngư i gây ô nhi m ph i ch u trách nhi m ñ làm s ch ngu n nư c.
Qu n lý, b o v ngu n nư c: C n so n th o k ho ch qu n lý, b o v
ngu n nư c, nêu lên t ng ngu n nư c s ñư c phát tri n ra sao và yêu c u
b o v như th nào, các ñ i tư ng ñư c ưu tiên phân b ngu n nư c, và đ c
bi t ph i có k ho ch d phòng khi h n hán hay g p các tình hu ng kh n c p
v ngu n nư c. Ph i h p gi a các t nh ñ b o v ngu n nư c các lưu v c
sông ch y qua nhi u t nh.
2.1.2.3 V n đ ơ nhi m và các gi i pháp kh c ph c
Cùng v i xu th công nghi p hố, hi n đ i hố đ t nư c c n ñ ra m t s
gi i pháp ch y u ñ kh c ph c v n ñ ô nhi m môi trư ng và th c hi n
chương trình nư c s ch và v sinh nơng thơn bao g m:
• ð y m nh xã h i hoá, phát tri n m nh m th trư ng nư c sinh ho t
nơng thơn, huy đ ng s tham gia r ng rãi c a toàn xã h i, các thành ph n kinh t
nh m huy ñ ng các ngu n l c ñ ñ y nhanh t l ngư i dân nơng thơn đư c
hư ng nư c nh m c i thi n ñi u ki n s ng góp ph n th c hi n m c tiêu chi n
lư c tăng trư ng và xóa đói gi m nghèo. ð đ y m nh xã h i hoá, m t s nhi m
v c n ñư c tri n khai bao g m:
- Ban hành các cơ ch chính sách thu n l i đ khuy n khích s tham gia
c a các thành ph n kinh t ñ u tư phát tri n nư c sinh ho t theo ñ nh hư ng
c a nhà nư c:
+ Chính sách v ñ t ñai: Giao quy n s d ng ñ t cho các t ch c, cá
nhân xây d ng cơng trình c p nư c sinh ho t ph c v c ng đ ng.
+ Chính sách khuy n khích đ u tư: Bình đ ng v cơ ch h tr , ngu n

v n vay tín d ng đ đ u tư cho cơng trình c p nư c sinh ho t. Nhà nư c b o
h quy n l i h p pháp ñ i v i c ng ñ ng, t ch c, cá nhân khi ñ u tư.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

9


+ Chính sách thu , phí, l phí: B o ñ m các t ch c d ch v c p nư c
sinh ho t có kh năng t ch ñ ng và t cân ñ i tài chính.
- Tăng cư ng s tham gia c a c ng ñ ng trong xây d ng và qu n lý khai
thác cơng trình.
- Tăng cư ng tính pháp lý và ch tài x ph t ñ i v i các vi ph m trong
ho t ñ ng c p nư c sinh ho t.
• Gi i pháp v thơng tin - giáo d c - truy n thông và tham gia c a c ng
ñ ng. Nâng cao hi u bi t c a ngư i dân v m i liên quan gi a nư c s ch v i s c
kho ; V n đ ng, khuy n khích ngư i dân nông thôn s d ng nư c sinh ho t h p
v sinh; Cung c p thông tin ñ ngư i dân có th t l a ch n lo i hình c p nư c
sinh ho t phù h p; khuy n khích ngư i dân t nguy n đóng góp tài chính ho c
cơng s c đ xây d ng cơng trình c p nư c sinh ho t.
• Gi i pháp v qui ho ch, k ho ch
Xây d ng, rà sốt, đánh giá, b sung qui ho ch c p nư c sinh ho t là
nhi m v thư ng xuyên trong công tác qu n lý nhà nư c.
ð i m i công tác xây d ng k ho ch theo phương pháp k ho ch hoá.
Tăng cư ng vi c phân c p qu n lý ñ ñ m b o các t nh ch ñ ng trong vi c
l p k ho ch, tri n khai và qu n lý các cơng trình c p nư c sinh ho t. Vi c
xây d ng k ho ch c a chương trình ñư c ti n hành theo l ch trình 5 năm và
hàng năm ph i xu t phát t cơ s .
• Gi i pháp v tài chính
Cơ c u huy ñ ng và phân b v n h p lý ñ i v i t ng m c tiêu, t ng

vùng khác nhau.
• Gi i pháp v khoa h c cơng ngh
Phù h p v i đi u ki n t nhiên - kinh t - xã h i c a t ng vùng, ñ m b o
nguyên t c, b n v ng, ưu tiên tìm ki m và t n d ng các ngu n nư c n ñ nh ñ i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

10


v i các vùng đ c bi t khó khăn (như vùng thư ng xuyên h n hán, lũ l t, vùng
núi cao, h i đ o…).
• Qu n lý ñ u tư – xây d ng, khai thác và b o v cơng trình c p nư c.
• ðào t o phát tri n ngu n nhân l c: ðào t o phát tri n ngu n nhân l c
ph i ñáp ng ñư c v i các cách ti p c n d a theo nhu c u và phân c p qu n
lý, th c thi cho các c p.
• M r ng h p tác qu c t : Tăng cư ng h p tác thông qua nhi u hình
th c khác nhau như đa phương, song phương…
2.1.3 Chi n lư c nư c sinh ho t nông thôn Vi t Nam
Chi n lư c Qu c gia c p nư c s ch và v sinh nơng thơn đư c so n
th o trong b i c nh có m t s chương trình và d án c p nư c s ch và v sinh
nơng thơn đã đư c th c hi n trong nhi u năm nay và chương trình m c tiêu
Qu c gia nư c s ch và V sinh môi trư ng đã đư c Chính ph phê duy t
ngày 03/12/1998 ñư c th c hi n t 1999 ñ n 2005 [4].
Chi n lư c Qu c gia c p nư c s ch và v sinh nông thôn s hư ng d n
nh ng nguyên t c cơ b n: phát tri n b n v ng, cách ti p c n d a trên nhu c u
và xã h i hóa cơng tác C p nư c s ch và V sinh nơng thơn đ ch đ o tồn
b lĩnh v c cũng như các chương trình và d án c p nư c s ch và VSNT.
Trong giai đo n 1999-2005 đã hình thành m t chương trình hành đ ng
nh m h tr xây d ng năng l c, c i cách t ch c và các th ch , tr giúp k

thu t ñ t o các ti n ñ quan tr ng cho vi c th c hi n chương trình m c tiêu
qu c gia v nư c s ch và v sinh mơi trư ng và các chương trình d án khác,
đ ng th i xây d ng n n móng v ng ch c cho vi c th c hi n Chi n lư c Qu c
gia C p nư c s ch và V sinh nông thôn. C th là:
- C n đi u ch nh các chương trình C p nư c s ch và v sinh nông thơn
hi n có như chương trình WATSAN, chương trình phát tri n k t c u h t ng
nông thôn do Ngân hàng Phát tri n châu Á tài tr và các d án C p nư c s ch

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

11


và V sinh nông thôn khác sao cho phù h p v i các nguyên t c cơ b n và
cách ti p c n chung c a Chi n lư c Qu c gia. Chương trình M c tiêu Qu c
gia nư c s ch và V sinh môi trư ng cũng c n ñư c th c hi n theo các
nguyên t c cơ b n c a Chi n lư c Qu c gia.
- Th c hi n t t các chương trình hi n có và các chương trình thí đi m
v C p nư c sinh ho t và m r ng vi c th c hi n chương trình c p nư c sinh
ho t nh m nâng cao t l dân cư nông thơn đư c dùng nư c s ch theo m c
tiêu ñã ñ ra. C n k t h p các chương trình thí đi m đ gi i quy t yêu c u b c
bách nh t v c p nư c cho nhân dân

nh ng vùng b h n hán và các vùng

khác ñang thi u nư c nghiêm tr ng. ð ng th i rút ra các bài h c v công tác
thông tin – giáo d c - truy n thông, phát tri n ngu n nhân l c, c i cách h
th ng t ch c, xây d ng các cơ ch tài chính đ b sung và hoàn thi n Chi n
lư c Qu c gia C p nư c s ch và V sinh nông thôn.
2.2 CƠ S TH C TI N

2.2.1 Qu n lý nư c sinh ho t nông thôn m t s nư c ñang phát tri n trên
th gi i
2.2.1.1 Kinh nghi m qu n lý nư c sinh ho t c a Trung Qu c
Chìa khố thành cơng c a Trung Qu c chính là q trình l p k ho ch,
xác ñ nh trách nhi m tham gia c a các c p chính quy n, các ngành c a TW và
ñ a phương. Theo kinh nghi m c a Trung Qu c sau khi l p k ho ch vi c ñ m
b o ngu n tài chính là r t quan tr ng. Chi n lư c huy ñ ng v n t 3 ngu n: T
ngu n v n c a chính ph TW và đ a phương, huy đ ng qun góp v n t các t
ch c, gi i kinh doanh, đóng góp c a ngư i hư ng l i t chương trình.
Ví như trong d án vay v n WB cho nư c s ch và VSMT 50% v n t
WB, 25% t Chính ph TQ và 25% cịn l i là đóng góp c a h gia đình (đ i
tư ng ñư c hư ng l i). Chi n lư c huy ñ ng v n

Trung Qu c r t hi u qu ,

trung bình m i năm huy ñ ng trên 10 t nhân dân t cho VSMT nông thôn [5].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

12


V lĩnh v c c p nư c: Trung Qu c ch trương khuy n khích hình th c c p
nư c b ng ñư ng ng và tuỳ theo t ng ñi u ki n c th mà l p ñ t các h th ng
cho phù h p. ð n cu i năm 2004, t l ngư i dân ñư c s d ng nư c máy là
60%. H tr k thu t c a chính ph qua các thi t k m u, hư ng d n k thu t theo
t ng lo i hình c p nư c khác nhau, ban hành tiêu chu n nư c ăn u ng. Trong
kho ng th i gian 20 năm Trung Qu c đã có 4 giai đo n vay v n c a WB cho lĩnh
v c phát tri n h th ng c p nư c t i 17 t nh đi m. Trung bình 4-5 t Nhân dân
t /năm. Giai ño n ñ u t p trung v n cho các t nh có đi u ki n kinh t giàu có. Sau

đó ngư i dân tr l i v n thông qua tr ti n nư c; giai ño n 2 t p trung cho các t nh
nghèo. Trong s ngư i th hư ng có kho ng 30% ngư i nghèo s h tr 100%
v n góp, 70% s cịn l i tr v n qua ti n nư c s d ng [5].
Qu n lý ch t lư ng nư c: Năm 1985 ban hành tiêu chu n nư c ăn u ng
áp d ng cho toàn Trung Qu c. Tiêu chu n Qu c gia là tiêu chu n nư c u ng
duy nh t cho toàn Trung Qu c. Năm 1991 do

nhi u vùng nơng thơn khó đ t

đư c tiêu chu n này Qu c gia do v y Trung Qu c ñã ban hành Hư ng d n
giám sát ch t lư ng nư c cho vùng nông thôn. Kinh nghi m th c t n u ch
ban hành các tiêu chu n hay hư ng d n thì chưa đ mà c n có các cơ quan
qu n lý, giám sát và các gi i pháp phù h p, xây d ng t chuyên trách và ñ ra
ch tài x lý s góp ph n đ m b o ch t lư ng nư c.
Trong 10 năm qua Trung Qu c đã đ t đư c thành cơng l n trong lĩnh v c
giáo d c v sinh: Các c p lãnh ñ o t trung ương cho t i các c p nh nh t và
ngư i dân ñ u ñã hi u ñư c t m quan tr ng c a nư c s ch và VSMT.
ði u ph i và ph i h p liên ngành trong lĩnh v c c p nư c nông thơn:
Trung Qu c đã l p U ban phát tri n chi n d ch y t v i m c tiêu đ y truy n
thơng đi trư c m t bư c. U ban này có nhi m v ph i h p v i B Nông nghi p
và 2 t ch c l n nh t Trung Qu c là thanh niên và ph n . Trong đó thanh niên
là l c lư ng tr , thích ti p c n các v n ñ m i và thư ng c p nh t thông tin m i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

13


Ph n thư ng hay quan tâm ñ n các v n đ c a ph n và gia đình ñ c bi t là
v n ñ v sinh nông thơn và nư c s ch. Các đ a phương cũng có mơ hình t

ch c và h p tác tương t như Trung ương, h p tác theo c p v i 2 t ch c qu n
chúng c p mình qu n lý (Y t - Nơng nghi p - Thanh niên - Ph n ).
Nư c s ch –V sinh trong nhà trư ng: Trung Qu c khơng có m t
chương trình hay d án riêng v lĩnh v c này. Nhưng các can thi p ñ u tiên
ñ a phương thu c lĩnh v c NS -VSMT là

trư ng h c. Các ho t ñ ng trong

trư ng h c r t có l i do h c sinh v a là ñ i tư ng ñư c truy n thông v a là
các truy n thơng viên v NS-VSMT cho c ng đ ng. Trư ng h c là nơi có đ
t p trung đơng ngư i, n u các ñi u ki n v sinh khơng đ m b o s x y d ch và
lan nhanh do dó c n quan tâm và ñ u tư các ñi u ki n v sinh cho nhà trư ng.
Năm 2004, B Y t và B Giáo d c ph i h p nghiên c u ñ ñưa ra thi t k
NS - VSMT trong trư ng h c.
Bài h c v kinh nghi m qu n lý nư c s ch và v sinh môi trư ng
Trung Qu c cho th y, vi c thành cơng ch có th có đư c khi chi n lư c, quy
ho ch ph i phù h p v i ñi u ki n và t p quán c a nhân dân, công tác truy n
thông thông qua các chi n d ch ph i đư c duy trì thư ng xuyên và r ng rãi
k t h p gi a các b , các c p chính quy n và các t ch c xã h i, ñ c bi t là
thanh niên và ph n .
2.2.1.2 Kinh nghi m qu n lý nư c sinh ho t c a CHDCND Lào
V n đ qu n lý cơng trình: ð đánh giá hi u qu ho t đ ng c a các cơng
trình đã đư c xây d ng, Cơ quan c p nư c s ch và v sinh mơi trư ng nơng
thơn Lào đã ti n hành ñi u tra 36 làng thu c 7 t nh. K t qu cho th y ch có 3
xã (kho ng 8%) quan tâm ñ n hi u qu c a các cơng trình xây d ng. Các xã
này t đưa ra 4 v n đ chính c n đư c quan tâm: Ch t lư ng cơng trình, năng
l c ph c v , qu n lý hi u qu và đ m b o v tài chính. Kho ng 52% s làng
cịn đang băn khoăn v 4 v n ñ trên và ch t m ch p nh n v c p ñ d ch v ,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

14


kho ng 40% s xã khơng hài lịng vì thi u s qu n lý có hi u qu và v n đ tài
chính khơng đ m b o vi c tăng cư ng và nâng cao ch t lư ng d ch v .
Trong m t nghiên c u v d ch v c p nư c sinh ho t

th tr n nh c a

Lào cho th y mô hình qu n lý theo doanh nghi p nhà nư c hi n nay là khơng
hi u qu . Vì v y, các cơ quan qu n lý v c p nư c ñã ñ xu t nghiên c u
thêm mơ hình qu n lý tư nhân hố.
Qu n lý theo Chương trình và Chi n lư c: Chương trình cung c p nư c
và s c kho môi trư ng qu c gia ñã xây d ng theo hư ng c a Chi n lư c c p
nư c nơng thơn đ đ t m c tiêu cung c p nư c và v sinh cho vùng sâu, vùng
xa và vùng nghèo c a Lào, trong đó đưa ra các h th ng thu h i v n và
khuy n khích các doanh nghi p tư nhân tham gia vào lĩnh v c c p nư c
nh ng nơi có kh năng chi tr cho nư c và v sinh.
Tăng cư ng s h p tác v i các t ch c trong và ngồi nư c: Chương trình
nư c s ch và v sinh nơng thơn Lào đã ñ t ñư c nh ng k t qu ñáng k nh s
h p tác ch t ch gi a các Ban, Ngành có liên quan c a Lào và các t ch c Qu c t
ñ cùng hư ng t i m c tiêu cung c p nư c s ch và v sinh nơng thơn nh m góp
ph n th c hi n chương trình xố đói gi m nghèo c a Chính ph Lào.
2.2.1.3 Kinh nghi m qu n lý nư c sinh ho t c a Paraguay
D án c p nư c sinh ho t t p trung

nông thôn tr giá 12,5 tri u USD

do Ngân hàng Th gi i (World Bank) tài tr , d án này có m c tiêu là khuy n

khích s cam k t c a c ng ñ ng và s tham gia c a c ng ñ ng vào d án ñ
giúp ñ cho vi c ñ t ñư c tính b n v ng lâu dài, trong vi c c p nư c sinh
ho t nông thôn. D án ñã d a trên m t s chi n lư c qu c gia v c p nư c
sinh ho t nơng thơn, và m t s đi u lu t đã đư c Nhà nư c thơng qua v vi c
thi t l p nh ng qui ñ nh có tính h p pháp gi a cơ quan c p nư c và c ng
đ ng. Trong đó t p trung quy n h n vào cơ quan th c thi là S V sinh môi
trư ng qu c gia (SENASA), m t ñơn v tr c thu c c a B Y t . D án cung

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

15


c p năng l c cho các lĩnh v c đó như tài chính, h th ng thơng tin, t ch c
c ng ñ ng, thu , các tiêu chu n thi t k và xây d ng. Tuy nhiên, nh vi c g n
v i phương pháp ti p c n có s tham gia c a c ng ñ ng, và có th i gian ñ
phát tri n kh năng v cơ c u tài chính c a SENASA thay cho vi c ñưa m t
t ch c bên ngồi vào đ th c hi n các m c tiêu xây d ng ban ñ u, d án ñã
giúp t o ra c u trúc th ch chung m nh hơn và làm tăng kh năng ñ t ñư c
tính b n v ng lâu dài c a vi c c p nư c sinh ho t nông thơn.
Nhà cung c p nư c có trách nhi m gi i quy t các khúc m c trong các ti u
d án gi a SENASA và t ng c ng ñ ng. Trư c khi SENASA ký h p ñ ng v i
Junta (cơ quan th c thi c a d án v xây d ng h th ng c p nư c) c ng đ ng
ph i hồn thành các bư c g n k t v i nhau v các m t lu t pháp sau ñây:
- Thành l p Junta: C ng ñ ng ph i tuân theo các hư ng d n c a d án
v thành l p U ban v nư c và v sinh (Junta), đư c chính ph Paraguay
cơng nh n là m t th c th h p pháp.
- Có thi t k , k ho ch th c hi n v d án: C ng ñ ng và SENASA
ph i thương thuy t và ký m t h p ñ ng v d án, h p ñ ng này bao g m mô
t chi ti t v t ng giai ño n c d án v kh i lư ng và chi phí c a nó (H p

đ ng cũng li t kê t t c các k ho ch và h sơ c a d án).
- S đóng góp c a ngư i s d ng: Cơ quan Junta ph i tho thu n ñ tr
ti n m t 5% và ñây là ñi u ki n ñ b t ñ u xây d ng. Cung c p ti n m t, lao
ñ ng, thi t b , v t li u, ñ t ñai, ho c t h p c a nh ng cái đó, tương đương
v i 10% chi phí c a d án; và vay ti n c a SENASA. Trong vòng 10 năm
ph i tr ti n v i lãi su t c a th trư ng.
- H p ñ ng giao kèo v thu phí c p nư c:M i m t Junta ph i ñưa ra
b ng giá cho các d ch v v nư c

m c ñ ñ thu ñư c l i nhu n bù đ p chi

phí v n hành và b o dưõng, lãi xu t vay c a SENASA, nh ng s a ch a và
thay th ch y u (v i s lư ng ñư c SENASA và Junta tho thu n).

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

16


Trong th c t thì d án đã thu đư c các k t qu ngồi mong đ i: C ng
đ ng đã đóng góp 21% t ng chi phí xây d ng (vư t 6% so v i d tính ban
đ u) và d án đã ph c v vư t quá so v i ư c tính ban ñ u là 20000 ngư i.
Vi c v n hành và b o dư ng ñư c ñáp ng, ña s các h th ng cung c p ñ
các d ch v . Các Junta ho t đ ng tích c c, qu n lý t t các h th ng, ñáp ng
ñư c h u h t các cam k t v tài chính và ít có tr c tr c trong vi c thu phí c p
nư c và ñã t o ra l i nhu n ñáng k .
2.2.1.4 Kinh nghi m qu n lý nư c sinh ho t c a C ng hoà Kenya
ðã xây d ng nhi u cơng trình c p nư c sinh ho t nơng thơn v i nhi u
hình th c khác nhau, trong đó nh ng cơng trình có s tham gia c a c ng ñ ng là
mang l i hi u qu nh t, s tham gia c a c ng đ ng có nhi u hình th c khác

nhau. Ví d d án c p nư c sinh ho t vùng nông thôn Aguthi

Kenya xu t phát

t ý ki n c a c ng ñ ng, vi c v n hành và b o dư ng lâu dài đư c qu n lý b i
cơng ty s n xu t ñư ng ng và b o v nư c qu c gia (NWCPC), thu c m t hãng
PARASTATAL. D án h th ng c p nư c b ng đư ng ng và có đ ng h ño
nư c ph c v 68000 ngư i và có chi phí x p x 6,5 tri u USD.
- Giai ño n 1 c a d án vùng Aguthi: B t ñ u v i các phương pháp h p
đ ng truy n th ng và khơng có s tham gia c a c ng ñ ng; và d án g p nh ng
v n ñ n y sinh, bao g m s trì tr trong xây d ng, chi phí q cao, khơng có s
th ng nh t v các phương pháp và tr ti n chi phí s d ng nư c. Cu i cùng là
vi c xây d ng t m th i b d ng l i và có nguy cơ d m chân t i ch .
U ban v nư c c a Aguthi ñã g p g Danida, nhà tài tr chính và B
phát tri n nư c. U ban ñ xu t là n u Danida ñ ng ra nh n vi c hồn tồn d
án thì h s cung c p l c lư ng lao ñ ng c n thi t. D án ñư c thi t k l i, U
ban v nư c sau khi làm vi c v i các lãnh ñ o ñ a phương và các nhân viên
d án ñã huy ñ ng s tham gia c a c ng ñ ng, u ban ñã t o ñi u ki n thu n
l i cho t ch c c a c ng ñ ng b ng cách gi i thích vai trị quan tr ng c a

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c kinh t -------------------------------

17