Chuyên đề BDHSG tiểu học - Nguyễn Bá Ngọc

TRƯỜNG TIỂU HỌC NGUYỄN BÁ NGỌC
Héi th¶o,chuyªn ®Ò :
PHÁT HIỆN VÀ BỒI DƯỠNG
HỌC SINH GIỎI VĂN HOÁ
TIỂU HỌC
THÁNG 12 NĂM 2008
I. ÂÀÛT VÁÚN ÂÃƯ:
Tiãøu hc l báûc hc nãưn tng trong hãû thäúng giạo dủc
qúc dán. Nhỉỵng kiãún thỉïc m cạc em âỉåüc tiãúp thu åí tiãøu
hc l cå såí quan trng âãø cạc em hc lãn cạc báûc hc cao
hån. Viãûc giạo dủc hc sinh tiãøu hc phạt triãøn mäüt cạch ton
diãûn l ráút quan trng song viãûc phạt hiãûn v bäưi dỉåỵng
nhỉỵng chäưi non nàng khiãúu bỉåïc âáưu ny nåí cng vä cng cáưn
thiãút. Cọ thãø nhỉỵng biãøu hiãûn nàng lỉûc âàûc biãût åí mäüt säú
hc sinh tuy chỉa tháût bãưn vỉỵng v cọ thãø thay âäøi cng våïi
quạ trçnh phạt triãøn ca cạc em åí cạc báûc hc cao hån. Song
nhỉỵng biãøu hiãûn vãư nàng khiãúu åí mäüt män hc no âọ ca
cạc em cáưn phi âỉåüc tháưy cä giạo v cha mẻ quan tám bäưi
dỉåỵng. Viãûc bäưi dỉåỵng hc sinh gii l viãûc lm cáưn thiãút âäúi
våïi táút c cạc män hc. Tuy nhiãn åí mäùi lénh vỉûc lải cọ cạch
bäưi dỉåỵng khạc nhau. ÅÍ chun âãư ny chụng täi chè âãư cáûp
âãún viãûc phạt hiãûn v bäưi dỉåỵng hc sinh gii män Toạn v
Tiãúng Viãût. Cọ thãø nọi ràòng âáy l 2 män hc cå bn âäúi våïi
hc sinh tiãøu hc. Nhỉỵng kiãún thỉïc v k nàng ca báûc tiãøu
hc l cå såí, l tiãưn âãư giụp cạc em trãn con âỉåìng chiãúm lénh
tri thỉïc sau ny.
Tỉì láu v c báy giåì viãûc PH, BDHSG åí báûc Tiãøu hc khäng
chè âỉåüc cạc trỉåìng hc quan tám m trong sỉû chè âảo ca
Bäü, Såí âãưu âãư cáûp âãún mäüt cạch âạng kãø. Trỉåïc âáy âäi lục
cn nàûng nãư vãư thi cỉí, nhỉng trong nhỉỵng nàm gáưn âáy viãûc thi
hc sinh gii âỉåüc cạc cáúp chè âảo theo hỉåïng giao lỉu, nhẻ

nhng hån, ph håüp våïi lỉïa tøi hc sinh tiãøu hc.
Trong hỉåïng dáùn nhiãûm vủ nàm hc 2008 -2009, Såí GD-ÂT
Qung Trë cng â cọ kãú hoảch giao lỉu hc sinh gii cáúp tènh
v chn âäüi tuøn âi giao lỉu toạn tøi thå ton qúc.
II. MỦC ÂÊCH CA VIÃÛC BÄƯI DỈÅỴNG HC SINH
GII TIÃØU HC:
1.Män Toạn:
- Giụp HS cng cäú, khàõc sáu kiãún thỉïc Toạn â hc, giụp
HS biãút cạch phạt hiãûn v gii quút váún âãư theo con âỉåìng
nhanh nháút, håüp l nháút.
- Rn cho hc sinh k nàng tênh toạn, k nàng gii toạn, âàûc
biãût l kh nàng váûn dủng mäüt cạch linh hoảt cạc kiãún thỉïc
toạn h â hc âãø gii quút cạc váún âãư cọ tênh cháút phỉïc
tảp hån.
- Phạt triãøn nàng lỉûc tỉ duy, âàûc biãût l nàng lỉûc khại quạt,
trỉìu tỉåüng hoạ, trê tỉåíng tỉåüng khäng gian. Phạt huy tênh linh
hoảt, âäüc láûp v sạng tảo ca hc sinh.
2
- Tảo niãưm tin v âäüng lỉûc giụp hc sinh hc täút män
Toạn cng nhỉ cạc män hc khạc åí tiãøu hc. Hc sinh s thãm
u thêch män Toạn v l phạt huy niãưm u thêch âọ åí cạc báûc
hc cao hån.
2. Män Tiãúng Viãût:
- Giụp hc sinh cng cäú, khàõc sáu kiãún thỉïc vãư tiãúng Viãût
â hc.
- Giụp cho hc sinh phạt triãøn nàng lỉûc cm thủ cại hay, cại
âẻp ca tiãúng Viãût, ca tạc pháøm vàn hc qua cạc dảng bi
táûp củ thãø. Tỉì âọ rn cho cạc em cạch nọi, cạch viãút âụng v
hay.
- Bäưi dỉåỵng tçnh cm âäúi våïi con ngỉåìi, thiãn nhiãn, hỉåïng

cạc em tåïi cại täút, cại âẻp trong cüc säúng.
- Màût khạc cạc em hc täút män Tiãúng Viãût l cå såí âãø cạc
em hc täút cạc män hc khạc.
III. CẠCH PHẠT HIÃÛN HC SINH GII:
Nhiãûm vủ phạt hiãûn BD HSG khäng phi âãún khäúi 4 - 5 måïi
lm m ngay tỉì låïp 2- 3 trong quạ trçnh ging dảy giạo viãn cng
cáưn chụ âãún cạc em khạ gii âãø phạt hiãûn nhỉỵng hc sinh
cọ nàng lỉûc vãư Toạn, tiãúng Viãût hồûc cạc män nàng khiãúu
khạc. Trong quạ trçnh ging dảy nháút l cạc tiãút luûn bøi
chiãưu cáưn dnh êt thåìi gian âãø ra mäüt vi bi táûp náng cao hån
cho hc sinh khạ gii lm. Lãn låïp 4-5 pháưn låïn cạc em â bỉåïc
âáưu bäüc läü kh nàng ca mçnh vãư män hc no âọ v chụng ta
bàõt âáưu chn v bäưi dỉåỵng .
* Âäúi våïi män Toạn khi chn cáưn chụ vo nhỉỵng hc sinh
cọ nhỉỵng biãøu hiãûn:
+ Thêch hc män Toạn, tiãúp thu nhanh hån cạc bản khạc.
+ Cọ kh nàng thay âäøi cạch lm ph håüp khi thay âäøi cạc
âiãưu kiãûn.
+ Cọ kinh nghiãûm chuøn tỉì trỉìu tỉåüng, khại quạt sang củ
thãø v ngỉåüc lải.
+ Thêch tçm ti khạm phạ bi toạn theo nhiãưu cạch khạc nhau.
Cọ suy lûn càn cỉï r rng. Cọ ọc t m, thêch khạm phạ khäng
dỉìng lải åí viãûc lm theo máùu cọ sàơn.
* Âäúi våïi män Tiãúng Viãût cáưn chụ vo nhỉỵng hc sinh cọ
nhỉỵng biãøu hiãûn sau:
+ Thêch hc män Tiãúng Viãût, hc khạ v nàõm chàõc vãư tỉì
ngỉỵ, tr låìi nhanh chênh xạc cạc cáu hi ca giạo viãn.
+ Cọ kh nàng diãùn âảt mảch lảc träi chy. Trong khi nọi v
viãút thêch sỉí dủng cạc hçnh nh, cạc thnh ngỉỵ, tủc ngỉỵ,...
viãút âỉåüc cạc cáu vàn cọ hçnh nh, gåüi cm, gåüi t v sinh

âäüng,...
3
+ Thêch âc sạch bạo nháút l cạc sạch thiãúu nhi, sạch vàn
hc.
IV. BIÃÛN PHẠP BÄƯI DỈÅỴNG:
1. Män Toạn:
- Cng cäú vỉỵng chàõc v hỉåïng dáùn âo sáu cạc kiãún thỉïc
â hc.
- Måí räüng mäüt säú bi táûp åí SGK v âỉa thãm mäüt säú bi
táûp khọ hån trçnh âäü chung âi hi viãûc váûn dủng nhỉỵng
phỉång phạp gii linh hoảt sạng tảo hån hồûc phỉång phạp täøng
håüp.
- u cáưu hc sinh gii bi toạn theo nhiãưu cạch khạc nhau.
Phán têch, so sạnh, tçm ra cạch gii hay nháút, håüp l nháút.
- Táûp cho hc sinh tỉû láûp âãư toạn v gii.
- Hỉåïng dáùn cho hc sinh tham gia gii toạn qua tảp chê
Toạn tøi thå.
2. Män Tiãúng Viãût:
- Cng cäú cho cạc em nàõm chàõc cạc kiãún thỉïc viãút trong
chỉång trçnh: Kiãún thỉïc vãư tỉì ngỉỵ, ngỉỵ phạp, táûp lm vàn,
cạc phong cạch ngän ngỉỵ v biãûn phạp tu tỉì â hc.
- Måí räüng bàòng cạch ì ra cạc bi táûp náng cao hån so våïi
trong SGK; cạc bi táûp m hay láùn läün giỉỵa cạc khại niãûm â
hc âãø cho cạc em phán biãût v tçm ra tiãu chê âãø phán biãût.
- Váûn dủng cạc thãø loải táûp lm vàn â hc âãø viãút
nhỉỵng bi táûp lm vàn mang tênh täøng håüp hån (VD: viãút thỉ âãø
kãø chuûn, giåïi thiãûu cnh âẻp hồûc bäüc läü suy nghé, cm xục
vãư mäüt váún âãư no âọ,...)
- Giåïi thiãûu cho cạc em cạc cún sạch hay âãø cạc em âc
bäø tråü thãm k nàng sỉí dủng tỉì ngỉỵ, cạch viãút cáu vàn hay v

tiãún âãún viãút âỉåüc bi vàn hay theo u cáưu (VD: Ngoi cạc
cún Tiãúng Viãût náng cao, cạc chun âãư ca NXB Giạo dủc,
giåïi thiãûu thãm cạc cún sạch khạc nhỉ: Cún "Kinh nghiãûm
viãút vàn miãu t" ca Tä Hoi; "Bäưi dỉåỵng vàn tiãøu hc" ca nh
vàn Nguùn Vàn Siãu )
- Giåïi thiãûu v hỉåïng dáùn hc sinh âc, tham gia lm bi
trong cún "Vàn tøi thå", âáy l cún bạo âënh k 1 thạng 1 láưn
cọ nhiãưu chun mủc häù tråü cho hc Vàn - Tiãúng Viãût ráút hay
(måïi xút bn hån 1 nàm nay).
V. NÄÜI DUNG BÄƯI DỈÅỴNG:
1. Män Toạn: Táûp trung vo cạc chun âãư sau:
a. Chun âãư vãư säú v dy säú tỉû nhiãn: Gäưm cạc
dảng :
- Dảng viãút säú tỉû nhiãn theo u cáưu:
+ Viãút säú tỉû nhiãn tỉì nhỉỵng chỉỵ säú cho trỉåïc
+ Viãút säú tỉû nhiãn tỉì viãûc xoạ båït 1 säú chỉỵ säú
4
+ Viãút säú tỉû nhiãn theo dáúu hiãûu chia hãút v chia cọ
dỉ.
- Dảng cạc bi toạn gii bàòng phán têch säú
+ Viãút thãm (hồûc xoạ båït) mäüt chỉỵ säú åí bãn phi,
bãn trại hồûc xen giỉỵa 1 säú tỉû nhiãn.
+ Cạc bi toạn vãư säú tỉû nhiãn våïi täøng (hồûc hiãûu,
hồûc têch) cạc chỉỵ säú ca nọ.
+ Cạc bi toạn vãư xẹt chỉỵ säú táûn cng ca säú tỉû
nhiãn.
- Dảng bi toạn vãư viãút thãm säú vo dy säú.
- Dảng cạc bi toạn vãư tçm säú, säú hảng v tênh täøng cạc
säú hảng ca dy säú.
- Cạc bi táûp vãư quan hãû giỉỵa cạc pháưn v kãút qu ca

phẹp tênh.
- Váûn dủng tênh cháút ca phẹp toạn âãø tênh nhanh.
- Váûn dủng tênh cháút chia hãút âãø tênh nhanh kãút qu.
- Dảng cạc bi toạn vãư âiãưn chỉỵ säú v dáúu phẹp tênh.
- Dảng cạc phẹp tênh cọ kãút qu âàûc biãût.
Vê dủ: ab x 101 = abab ; abc x 1001 = abcabc
b. Chun âãư vãư phán säú v säú tháûp phán:
- Cạc bi toạn vãư viãút phán säú, säú tháûp phán theo u cáưu.
- Cạc bi toạn vãư cáúu tảo phán säú, so sạnh phán säú.
- Thỉûc hiãûn cạc phẹp tênh trãn phán säú, säú tháûp phán.
- Váûn dủng tênh cháút ca phẹp toạn âãø tênh nhanh kãút qu.
- Gii toạn cọ låìi vàn vãư phán säú v säú tháûp phán.
c. Chun âãư vãư cạc bi toạn cọ näüi dung hçnh hc:
- Cạc bi toạn vãư âãúm hçnh,vãư v hçnh, càõt, gáúp, ghẹp v
xãúp hçnh.
- Cạc bi toạn vãư chu vi, diãûn têch, thãø têch.
- Cạc bi toạn vãư hçnh hc dảng "suy lûn cọ l".
d. Chun âãư vãư toạn chuøn âäüng âãưu:
- Cạc bi toạn cọ 1 âäüng tỉí.
- Cạc bi toạn vãư 2 chuøn âäüng cng chiãưu.
- Cạc bi toạn vãư 2 chuøn âäüng ngỉåüc chiãưu.
- Cạc bi toạn vãư chuøn âäüng trãn dng nỉåïc.
- Cạc bi toạn vãư váût chuøn âäüng cọ chiãưu di âạng kãø.
e. Chun âãư vãư cạc bi toạn âải lỉåüng t lãû:
Trong chỉång trçnh toạn tiãøu hc xút hiãûn nhiãưu càûp âải
lỉåüng t lãû thûn v âải lỉåüng t lãû nghëch.
* Âải lỉåüng t lãû thûn:
- Chu vi v âäü di bạn kênh ca hçnh trn l 2 âải lỉåüng t
lãû thûn.
- Chu vi v cảnh hçnh vng l 2 âải lỉåüng t lãû thûn.

5
- Nãúu chiãưu räüng (hồûc chiãưu di) ca hçnh chỉỵ nháût
khäng âäøi thç diãûn têch v chiãưu di (hồûc chiãưu räüng) l 2 âải
lỉåüng t lãû thûn.
- Nãúu âạy (hồûc chiãưu cao) ca tam giạc khäng âäøi thç diãûn
têch v chiãưu cao (hồûc âạy) l 2 âải lỉåüng t lãû thûn.
- Nãúu chiãưu cao ca hçnh thang khäng âäøi thç diãûn têch v
täøng âäü di ca 2 âạy l 2 âải lỉåüng t lãû thûn.
- Trong chuøn âäüng âãưu, nãúu váûn täúc (hồûc thåìi gian)
khäng âäøi thç qung âỉåìng v thåìi gian (hồûc váûn täúc) l 2 âải
lỉåüng t lãû thûn.
* Âải lỉåüng t lãû nghëch:
- Nãúu diãûn têch ca hçnh chỉỵ nháût khäng âäøi thç chiãưu di
v chiãưu räüng l 2 âải lỉåüng t lãû nghëch.
- Nãúu diãûn têch ca hçnh thang khäng âäøi thç chiãưu cao v
täøng âäü di 2 âạy l 2 âải lỉåüng t lãû nghëch.
- Trong chuøn âäüng âãưu, nãúu qung âỉåìng khäng âäøi thç
váûn täúc v thåìi gian l 2 âải lỉåüng t lãû nghëch.
g. Chun âãư vã cạc bi toạn âënh tênh (suy lûn logic)
Âáy l dảng toạn khäng âỉa vo dảy trong chỉång trçnh tiãøu
hc. Tuy nhiãn âáy l näüi dung khạ l thụ båíi nọ vỉìa mang tênh
thỉûc tiãùn, vỉìa rn cho hc sinh tỉ duy lägêc. Gii cạc bi toạn
âënh tênh âi hi hc sinh phi cọ kh nàng suy lûn täút, ọc quan
sạt tinh tãú, nhảy bẹn, trê tỉåíng tỉåüng phong phụ. Chênh vç thãú
m thỉåìng trong cạc cüc thi hc sinh gii, thi âäú vui vãư toạn
hc thỉåìng cọ dảng toạn ny.
Mäùi bi toạn âënh tênh cọ thãø gii bàòng nhiãưu cạch khạc
nhau, cạc phỉång phạp âãø ạp dủng gii dảng toạn ny thỉåìng
l:
- Váûn dủng phỉång phạp láûp bng

- Váûn dủng phỉång phạp så âäư grapb
- Váûn dủng phỉång phạp lỉûa chn tçnh húng.
- Váûn dủng phỉång phạp suy lûn âån gin.
2. Män Tiãúng Viãût:
Dỉûa theo chỉång trçnh tiãøu hc måïi, näüi dung bäưi dỉåỵng
HSG chụ trng vo nhỉỵng näüi dung sau:
a. Âäúi våïi phán män luûn tỉì v cáu:
- Dảng bi phán biãût tỉì ghẹp v tỉì lạy: Chụ cạc tỉì dãù
láùn läün giỉỵa lạy v ghẹp do hçnh thỉïc ngỉỵ ám.
- Dảng bi phán biãût cạc kiãøu tỉì ghẹp: Tỉì ghẹp cọ nghéa
täøng håüp v tỉì ghẹp cọ nghéa phán loải.
- Hiãøu nghéa ca tỉì lạy so våïi tỉì gäúc v cạch sỉí dủng tỉì
lạy trong cáu.
- Dảng bi phán biãût danh tỉì, âäüng tỉì, tênh tỉì.
- Dảng bi phán biãût nghéa gäúc v nghéa chuøn ca tỉì
(lỉu HS âàût tỉì âọ vo ngỉỵ cnh củ thãø).
6