Chuyên đề BDHSG tiểu học - Nguyễn Bá Ngọc

TRƯỜNG TIỂU HỌC NGUYỄN BÁ NGỌC
Héi th¶o,chuyªn ®Ò :
PHÁT HIỆN VÀ BỒI DƯỠNG
HỌC SINH GIỎI VĂN HOÁ
TIỂU HỌC
THÁNG 12 NĂM 2008
I. ÂÀÛT VÁÚN ÂÃƯ:
Tiãøu hc l báûc hc nãưn tng trong hãû thäúng giạo
dủc qúc dán. Nhỉỵng kiãún thỉïc m cạc em âỉåüc tiãúp
thu åí tiãøu hc l cå såí quan trng âãø cạc em hc lãn
cạc báûc hc cao hån. Viãûc giạo dủc hc sinh tiãøu hc
phạt triãøn mäüt cạch ton diãûn l ráút quan trng song
viãûc phạt hiãûn v bäưi dỉåỵng nhỉỵng chäưi non nàng
khiãúu bỉåïc âáưu ny nåí cng vä cng cáưn thiãút. Cọ thãø
nhỉỵng biãøu hiãûn nàng lỉûc âàûc biãût åí mäüt säú hc sinh
tuy chỉa tháût bãưn vỉỵng v cọ thãø thay âäøi cng våïi quạ
trçnh phạt triãøn ca cạc em åí cạc báûc hc cao hån. Song
nhỉỵng biãøu hiãûn vãư nàng khiãúu åí mäüt män hc no âọ
ca cạc em cáưn phi âỉåüc tháưy cä giạo v cha mẻ quan
tám bäưi dỉåỵng. Viãûc bäưi dỉåỵng hc sinh gii l viãûc
lm cáưn thiãút âäúi våïi táút c cạc män hc. Tuy nhiãn åí
mäùi lénh vỉûc lải cọ cạch bäưi dỉåỵng khạc nhau. ÅÍ
chun âãư ny chụng täi chè âãư cáûp âãún viãûc phạt hiãûn
v bäưi dỉåỵng hc sinh gii män Toạn v Tiãúng Viãût. Cọ
thãø nọi ràòng âáy l 2 män hc cå bn âäúi våïi hc sinh
tiãøu hc. Nhỉỵng kiãún thỉïc v k nàng ca báûc tiãøu
hc l cå såí, l tiãưn âãư giụp cạc em trãn con âỉåìng
chiãúm lénh tri thỉïc sau ny.
Tỉì láu v c báy giåì viãûc PH, BDHSG åí báûc Tiãøu hc
khäng chè âỉåüc cạc trỉåìng hc quan tám m trong sỉû
chè âảo ca Bäü, Såí âãưu âãư cáûp âãún mäüt cạch âạng

kãø. Trỉåïc âáy âäi lục cn nàûng nãư vãư thi cỉí, nhỉng
trong nhỉỵng nàm gáưn âáy viãûc thi hc sinh gii âỉåüc cạc
cáúp chè âảo theo hỉåïng giao lỉu, nhẻ nhng hån, ph
håüp våïi lỉïa tøi hc sinh tiãøu hc.
Trong hỉåïng dáùn nhiãûm vủ nàm hc 2008 -2009, Såí
GD-ÂT Qung Trë cng â cọ kãú hoảch giao lỉu hc sinh
gii cáúp tènh v chn âäüi tuøn âi giao lỉu toạn tøi thå
ton qúc.
II. MỦC ÂÊCH CA VIÃÛC BÄƯI DỈÅỴNG HC
SINH GII TIÃØU HC:
1.Män Toạn:
- Giụp HS cng cäú, khàõc sáu kiãún thỉïc Toạn â hc,
giụp HS biãút cạch phạt hiãûn v gii quút váún âãư theo
con âỉåìng nhanh nháút, håüp l nháút.
- Rn cho hc sinh k nàng tênh toạn, k nàng gii toạn,
âàûc biãût l kh nàng váûn dủng mäüt cạch linh hoảt cạc
2
kiãún thỉïc toạn h â hc âãø gii quút cạc váún âãư
cọ tênh cháút phỉïc tảp hån.
- Phạt triãøn nàng lỉûc tỉ duy, âàûc biãût l nàng lỉûc
khại quạt, trỉìu tỉåüng hoạ, trê tỉåíng tỉåüng khäng gian.
Phạt huy tênh linh hoảt, âäüc láûp v sạng tảo ca hc
sinh.
- Tảo niãưm tin v âäüng lỉûc giụp hc sinh hc täút
män Toạn cng nhỉ cạc män hc khạc åí tiãøu hc. Hc
sinh s thãm u thêch män Toạn v l phạt huy niãưm u
thêch âọ åí cạc báûc hc cao hån.
2. Män Tiãúng Viãût:
- Giụp hc sinh cng cäú, khàõc sáu kiãún thỉïc vãư
tiãúng Viãût â hc.

- Giụp cho hc sinh phạt triãøn nàng lỉûc cm thủ cại
hay, cại âẻp ca tiãúng Viãût, ca tạc pháøm vàn hc qua
cạc dảng bi táûp củ thãø. Tỉì âọ rn cho cạc em cạch
nọi, cạch viãút âụng v hay.
- Bäưi dỉåỵng tçnh cm âäúi våïi con ngỉåìi, thiãn nhiãn,
hỉåïng cạc em tåïi cại täút, cại âẻp trong cüc säúng.
- Màût khạc cạc em hc täút män Tiãúng Viãût l cå såí
âãø cạc em hc täút cạc män hc khạc.
III. CẠCH PHẠT HIÃÛN HC SINH GII:
Nhiãûm vủ phạt hiãûn BD HSG khäng phi âãún khäúi 4 -
5 måïi lm m ngay tỉì låïp 2- 3 trong quạ trçnh ging dảy
giạo viãn cng cáưn chụ âãún cạc em khạ gii âãø phạt
hiãûn nhỉỵng hc sinh cọ nàng lỉûc vãư Toạn, tiãúng Viãût
hồûc cạc män nàng khiãúu khạc. Trong quạ trçnh ging dảy
nháút l cạc tiãút luûn bøi chiãưu cáưn dnh êt thåìi gian
âãø ra mäüt vi bi táûp náng cao hån cho hc sinh khạ gii
lm. Lãn låïp 4-5 pháưn låïn cạc em â bỉåïc âáưu bäüc läü
kh nàng ca mçnh vãư män hc no âọ v chụng ta bàõt
âáưu chn v bäưi dỉåỵng .
* Âäúi våïi män Toạn khi chn cáưn chụ vo nhỉỵng
hc sinh cọ nhỉỵng biãøu hiãûn:
+ Thêch hc män Toạn, tiãúp thu nhanh hån cạc bản
khạc.
+ Cọ kh nàng thay âäøi cạch lm ph håüp khi thay âäøi
cạc âiãưu kiãûn.
+ Cọ kinh nghiãûm chuøn tỉì trỉìu tỉåüng, khại quạt
sang củ thãø v ngỉåüc lải.
+ Thêch tçm ti khạm phạ bi toạn theo nhiãưu cạch
khạc nhau. Cọ suy lûn càn cỉï r rng. Cọ ọc t m,
3

thêch khạm phạ khäng dỉìng lải åí viãûc lm theo máùu cọ
sàơn.
* Âäúi våïi män Tiãúng Viãût cáưn chụ vo nhỉỵng hc
sinh cọ nhỉỵng biãøu hiãûn sau:
+ Thêch hc män Tiãúng Viãût, hc khạ v nàõm chàõc
vãư tỉì ngỉỵ, tr låìi nhanh chênh xạc cạc cáu hi ca giạo
viãn.
+ Cọ kh nàng diãùn âảt mảch lảc träi chy. Trong khi
nọi v viãút thêch sỉí dủng cạc hçnh nh, cạc thnh ngỉỵ,
tủc ngỉỵ,... viãút âỉåüc cạc cáu vàn cọ hçnh nh, gåüi cm,
gåüi t v sinh âäüng,...
+ Thêch âc sạch bạo nháút l cạc sạch thiãúu nhi,
sạch vàn hc.
IV. BIÃÛN PHẠP BÄƯI DỈÅỴNG:
1. Män Toạn:
- Cng cäú vỉỵng chàõc v hỉåïng dáùn âo sáu cạc
kiãún thỉïc â hc.
- Måí räüng mäüt säú bi táûp åí SGK v âỉa thãm mäüt
säú bi táûp khọ hån trçnh âäü chung âi hi viãûc váûn
dủng nhỉỵng phỉång phạp gii linh hoảt sạng tảo hån
hồûc phỉång phạp täøng håüp.
- u cáưu hc sinh gii bi toạn theo nhiãưu cạch khạc
nhau. Phán têch, so sạnh, tçm ra cạch gii hay nháút, håüp l
nháút.
- Táûp cho hc sinh tỉû láûp âãư toạn v gii.
- Hỉåïng dáùn cho hc sinh tham gia gii toạn qua tảp
chê Toạn tøi thå.
2. Män Tiãúng Viãût:
- Cng cäú cho cạc em nàõm chàõc cạc kiãún thỉïc viãút
trong chỉång trçnh: Kiãún thỉïc vãư tỉì ngỉỵ, ngỉỵ phạp,

táûp lm vàn, cạc phong cạch ngän ngỉỵ v biãûn phạp tu
tỉì â hc.
- Måí räüng bàòng cạch ì ra cạc bi táûp náng cao hån so
våïi trong SGK; cạc bi táûp m hay láùn läün giỉỵa cạc khại
niãûm â hc âãø cho cạc em phán biãût v tçm ra tiãu chê
âãø phán biãût.
- Váûn dủng cạc thãø loải táûp lm vàn â hc âãø
viãút nhỉỵng bi táûp lm vàn mang tênh täøng håüp hån (VD:
viãút thỉ âãø kãø chuûn, giåïi thiãûu cnh âẻp hồûc bäüc
läü suy nghé, cm xục vãư mäüt váún âãư no âọ,...)
- Giåïi thiãûu cho cạc em cạc cún sạch hay âãø cạc em
âc bäø tråü thãm k nàng sỉí dủng tỉì ngỉỵ, cạch viãút
cáu vàn hay v tiãún âãún viãút âỉåüc bi vàn hay theo u
cáưu (VD: Ngoi cạc cún Tiãúng Viãût náng cao, cạc chun
4
âãư ca NXB Giạo dủc, giåïi thiãûu thãm cạc cún sạch
khạc nhỉ: Cún "Kinh nghiãûm viãút vàn miãu t" ca Tä
Hoi; "Bäưi dỉåỵng vàn tiãøu hc" ca nh vàn Nguùn Vàn
Siãu )
- Giåïi thiãûu v hỉåïng dáùn hc sinh âc, tham gia lm
bi trong cún "Vàn tøi thå", âáy l cún bạo âënh k 1
thạng 1 láưn cọ nhiãưu chun mủc häù tråü cho hc Vàn -
Tiãúng Viãût ráút hay (måïi xút bn hån 1 nàm nay).
V. NÄÜI DUNG BÄƯI DỈÅỴNG:
1. Män Toạn: Táûp trung vo cạc chun âãư sau:
a. Chun âãư vãư säú v dy säú tỉû nhiãn: Gäưm
cạc dảng :
- Dảng viãút säú tỉû nhiãn theo u cáưu:
+ Viãút säú tỉû nhiãn tỉì nhỉỵng chỉỵ säú cho
trỉåïc

+ Viãút säú tỉû nhiãn tỉì viãûc xoạ båït 1 säú chỉỵ
säú
+ Viãút säú tỉû nhiãn theo dáúu hiãûu chia hãút v
chia cọ dỉ.
- Dảng cạc bi toạn gii bàòng phán têch säú
+ Viãút thãm (hồûc xoạ båït) mäüt chỉỵ säú åí bãn
phi, bãn trại hồûc xen giỉỵa 1 säú tỉû nhiãn.
+ Cạc bi toạn vãư säú tỉû nhiãn våïi täøng (hồûc
hiãûu, hồûc têch) cạc chỉỵ säú ca nọ.
+ Cạc bi toạn vãư xẹt chỉỵ säú táûn cng ca
säú tỉû nhiãn.
- Dảng bi toạn vãư viãút thãm säú vo dy säú.
- Dảng cạc bi toạn vãư tçm säú, säú hảng v tênh
täøng cạc säú hảng ca dy säú.
- Cạc bi táûp vãư quan hãû giỉỵa cạc pháưn v kãút qu
ca phẹp tênh.
- Váûn dủng tênh cháút ca phẹp toạn âãø tênh nhanh.
- Váûn dủng tênh cháút chia hãút âãø tênh nhanh kãút
qu.
- Dảng cạc bi toạn vãư âiãưn chỉỵ säú v dáúu phẹp
tênh.
- Dảng cạc phẹp tênh cọ kãút qu âàûc biãût.
Vê dủ: ab x 101 = abab ; abc x 1001 =
abcabc
b. Chun âãư vãư phán säú v säú tháûp phán:
- Cạc bi toạn vãư viãút phán säú, säú tháûp phán theo
u cáưu.
- Cạc bi toạn vãư cáúu tảo phán säú, so sạnh phán säú.
5
- Thỉûc hiãûn cạc phẹp tênh trãn phán säú, säú tháûp

phán.
- Váûn dủng tênh cháút ca phẹp toạn âãø tênh nhanh
kãút qu.
- Gii toạn cọ låìi vàn vãư phán säú v säú tháûp phán.
c. Chun âãư vãư cạc bi toạn cọ näüi dung hçnh
hc:
- Cạc bi toạn vãư âãúm hçnh,vãư v hçnh, càõt, gáúp,
ghẹp v xãúp hçnh.
- Cạc bi toạn vãư chu vi, diãûn têch, thãø têch.
- Cạc bi toạn vãư hçnh hc dảng "suy lûn cọ l".
d. Chun âãư vãư toạn chuøn âäüng âãưu:
- Cạc bi toạn cọ 1 âäüng tỉí.
- Cạc bi toạn vãư 2 chuøn âäüng cng chiãưu.
- Cạc bi toạn vãư 2 chuøn âäüng ngỉåüc chiãưu.
- Cạc bi toạn vãư chuøn âäüng trãn dng nỉåïc.
- Cạc bi toạn vãư váût chuøn âäüng cọ chiãưu di
âạng kãø.
e. Chun âãư vãư cạc bi toạn âải lỉåüng t lãû:
Trong chỉång trçnh toạn tiãøu hc xút hiãûn nhiãưu
càûp âải lỉåüng t lãû thûn v âải lỉåüng t lãû nghëch.
* Âải lỉåüng t lãû thûn:
- Chu vi v âäü di bạn kênh ca hçnh trn l 2 âải
lỉåüng t lãû thûn.
- Chu vi v cảnh hçnh vng l 2 âải lỉåüng t lãû
thûn.
- Nãúu chiãưu räüng (hồûc chiãưu di) ca hçnh chỉỵ
nháût khäng âäøi thç diãûn têch v chiãưu di (hồûc chiãưu
räüng) l 2 âải lỉåüng t lãû thûn.
- Nãúu âạy (hồûc chiãưu cao) ca tam giạc khäng âäøi thç
diãûn têch v chiãưu cao (hồûc âạy) l 2 âải lỉåüng t lãû

thûn.
- Nãúu chiãưu cao ca hçnh thang khäng âäøi thç diãûn
têch v täøng âäü di ca 2 âạy l 2 âải lỉåüng t lãû
thûn.
- Trong chuøn âäüng âãưu, nãúu váûn täúc (hồûc thåìi
gian) khäng âäøi thç qung âỉåìng v thåìi gian (hồûc váûn
täúc) l 2 âải lỉåüng t lãû thûn.
* Âải lỉåüng t lãû nghëch:
- Nãúu diãûn têch ca hçnh chỉỵ nháût khäng âäøi thç
chiãưu di v chiãưu räüng l 2 âải lỉåüng t lãû nghëch.
- Nãúu diãûn têch ca hçnh thang khäng âäøi thç chiãưu
cao v täøng âäü di 2 âạy l 2 âải lỉåüng t lãû nghëch.
6
- Trong chuøn âäüng âãưu, nãúu qung âỉåìng khäng
âäøi thç váûn täúc v thåìi gian l 2 âải lỉåüng t lãû
nghëch.
g. Chun âãư vã cạc bi toạn âënh tênh (suy lûn
logic)
Âáy l dảng toạn khäng âỉa vo dảy trong chỉång
trçnh tiãøu hc. Tuy nhiãn âáy l näüi dung khạ l thụ båíi
nọ vỉìa mang tênh thỉûc tiãùn, vỉìa rn cho hc sinh tỉ
duy lägêc. Gii cạc bi toạn âënh tênh âi hi hc sinh phi
cọ kh nàng suy lûn täút, ọc quan sạt tinh tãú, nhảy bẹn,
trê tỉåíng tỉåüng phong phụ. Chênh vç thãú m thỉåìng
trong cạc cüc thi hc sinh gii, thi âäú vui vãư toạn hc
thỉåìng cọ dảng toạn ny.
Mäùi bi toạn âënh tênh cọ thãø gii bàòng nhiãưu cạch
khạc nhau, cạc phỉång phạp âãø ạp dủng gii dảng toạn
ny thỉåìng l:
- Váûn dủng phỉång phạp láûp bng

- Váûn dủng phỉång phạp så âäư grapb
- Váûn dủng phỉång phạp lỉûa chn tçnh húng.
- Váûn dủng phỉång phạp suy lûn âån gin.
2. Män Tiãúng Viãût:
Dỉûa theo chỉång trçnh tiãøu hc måïi, näüi dung bäưi
dỉåỵng HSG chụ trng vo nhỉỵng näüi dung sau:
a. Âäúi våïi phán män luûn tỉì v cáu:
- Dảng bi phán biãût tỉì ghẹp v tỉì lạy: Chụ cạc
tỉì dãù láùn läün giỉỵa lạy v ghẹp do hçnh thỉïc ngỉỵ ám.
- Dảng bi phán biãût cạc kiãøu tỉì ghẹp: Tỉì ghẹp cọ
nghéa täøng håüp v tỉì ghẹp cọ nghéa phán loải.
- Hiãøu nghéa ca tỉì lạy so våïi tỉì gäúc v cạch sỉí
dủng tỉì lạy trong cáu.
- Dảng bi phán biãût danh tỉì, âäüng tỉì, tênh tỉì.
- Dảng bi phán biãût nghéa gäúc v nghéa chuøn ca
tỉì (lỉu HS âàût tỉì âọ vo ngỉỵ cnh củ thãø).
- Dảng bi phán biãût tỉì âäưng ám v tỉì nhiãưu nghéa.
- Dảng bi tçm tỉì âäưng nghéa v tỉì trại nghéa våïi tỉì
cho trỉåïc.
- Dảng bi vãư tçm âải tỉì quan hãû tỉì cạch sỉí dủng
âải tỉì, quan hãû tỉì trong cáu.
- Dảng bi phán biãût cạc kiãøu cáu kãø, cáu hi, cáu
cm, cáu cáưu khiãún v sỉí dủng cạc kiãøu cáu âọ trong
nọi v viãút.
- Dảng bi âiãưn dáúu cáu thêch håüp v nãu tạc dủng
ca dáúu cáu âọ.
- Dảng bi phán biãût cáu âån v cáu ghẹp.
7