SKKN Tiểu học Một số biện pháp rèn kỹ năng học tốt kiểu bài văn tả cảnh cho học sinh lớp 5

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Trong chương trình Tiểu học, môn Tiếng Việt là một trong những môn
học chiếm vị trí quan trọng, chiếm thời lượng nhiều nhất so với các môn học
khác. Môn Tiếng Việt có nhiệm vụ hình thành và phát triển cho học sinh các kĩ
năng sử dụng Tiếng Việt để học tập và giao tiếp trong các môi trường của lứa
tuổi. Thông qua việc dạy học Tiếng Việt, góp phần rèn luyện tư duy, cung cấp
cho học sinh những kiến thức sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về văn
hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài. Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và
hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần
hình thành con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Môn Tiếng Việt gồm nhiều phân môn khác nhau như Tập đọc, Luyện từ
và câu, Kể chuyện, Tập viết, Chính tả, Tập làm văn. Việc dạy và học mỗi phân
môn có những thuận lợi và khó khăn riêng, song khó hơn cả đối với người dạy
cũng như đối với người học là phân môn Tập làm văn.
Tập làm văn là một phân môn rất quan trọng trong chương trình dạy học
Tiểu học, nó không chỉ giúp học sinh hình thành các kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết
mà còn rèn cho học sinh khả năng giao tiếp, quan sát, phân tích tổng hợp và đặc
biệt còn hình thành cho học sinh những phẩm chất tốt đẹp của con người mới
hiện đại và năng động. Dạy Tập làm văn là dạy học sinh cách nhìn nhận cuộc
sống xung quanh trong thực tế vốn có của nó với cảm xúc thực của các em.
Đồng thời cũng dạy các em cách ghi lại sự nhìn nhận ấy qua các văn bản - còn
gọi là đoạn văn, bài văn một cách chính xác về đối tượng, về ngữ pháp Tiếng
Việt.
Tập làm văn lớp 5 gồm nhiều nội dung, một trong những nội dung chính
của chương trình Tập làm văn lớp 5 là văn miêu tả. Tả cảnh là một kiểu bài khó
vì với học sinh lớp 5 kĩ năng quan sát, tư duy trừu tượng, vốn từ, vốn hiểu biết
vẫn còn hạn chế. Do vậy việc cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh hay những thay
đổi của cảnh theo thời gian là rất khó khăn, việc biểu hiện cảm xúc của học sinh
để làm cảnh đó trở nên đẹp hơn, sinh động hơn, gần gũi hơn cũng không hề đơn
giản với học sinh khi viết văn tả cảnh.

Văn tả cảnh trong phân môn Tập làm văn ở lớp 5 là kiểu bài văn dùng
ngôn ngữ để “vẽ” ra các sự vật, con người, con vật, cảnh vật, sự việc… một cách
sinh động, cụ thể. Một bài văn miêu tả hay không những phải thể hiện rõ nét,
chính xác, sinh động về đối tượng miêu tả mà còn thể hiện được trí tưởng tượng,
cảm xúc và đánh giá của người viết đối với đối tượng được miêu tả. Để làm
được điều đó thì học sinh phải huy động vốn kiến thức từ nhiều mặt: như các
hiểu biết về cuộc sống, tri thức về văn học, khoa học, xã hội… Học sinh lại còn
phải biết kết hợp hài hòa nhiều kĩ năng như: phân tích đề, tìm ý, lập dàn ý, dùng
từ, đặt câu, viết đoạn văn… Thế nhưng trong thực tế giảng dạy tôi thấy số lượng
học sinh viết được bài văn tả cảnh hay còn rất hạn chế. Đa số các em khi làm bài
văn tả cảnh còn mang tính kể lể, liệt kê các sự việc, sự vật. Kĩ năng sử dụng từ,
viết câu, liên kết các đoạn chưa tốt, các ý chưa gắn kết với nhau, câu văn thiếu
1


hình ảnh và thiếu cảm xúc, chưa gắn với thực tế dẫn đến chất lượng bài văn còn
thấp so với yêu cầu.
Từ những hạn chế trên tôi luôn trăn trở suy nghĩ: Làm thế nào để các em
hoạt động tích cực, chủ động trong giờ học Tập làm văn và có kĩ năng viết được
một bài văn tả cảnh hoàn chỉnh, đạt được hiệu quả như mong muốn? Đó cũng
chính là lí do mà tôi đã tìm tòi nghiên cứu và đưa ra: “Một số biện pháp rèn
kĩ năng học tốt kiểu bài văn tả cảnh cho học sinh lớp 5 ” ở trường Tiểu học
Crong pác Dắc Lắc.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Từ những thực tế giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh, việc
đưa ra một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 làm tốt bài văn tả cảnh nhằm mục
đích tìm hiểu những ưu điểm và hạn chế trong quá trình dạy và học của giáo
viên và học sinh, đưa ra một số biện pháp để phát huy các ưu điểm đó và đặc
biệt là đề ra biện pháp để khắc phục những hạn chế khi dạy và học văn tả cảnh,
để nâng cao hiệu quả học văn miêu tả nói chung và văn tả cảnh nói riêng trong

phân môn Tập làm văn cho học sinh.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài này nghiên cứu “Một số biện pháp rèn kĩ năng học tốt kiểu bài
văn tả cảnh cho học sinh lớp 5 ” ở trường Tiểu học Crong pác Dắc Lắc 1.4.
Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: Đọc tài liệu có liên quan đến dạy học
Tập làm văn, kiểu bài văn tả cảnh.
- Phương pháp điều tra: Điều tra thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến
việc dạy - học Tập làm văn chưa hiệu quả.
- Phương pháp thực nghiệm: nhằm đối chiếu kết quả, áp dụng các giải pháp,
biện pháp dạy học Tập làm văn cho HS.
- Phương pháp phân tích – tổng hợp: Phân tích các yếu tố và tổng hợp kinh
nghiệm, đề xuất các biện pháp thực hiện đề tài.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận:
Tập làm văn là một trong những phân môn mang tính tổng hợp và sáng tạo
cao. Tổng hợp các kiến thức, kĩ năng từ Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ
và câu,... để viết nên một bài Tập làm văn. Học tốt tập làm văn sẽ giúp các em
có nền tảng vững chắc để học tốt các môn học khác. Hơn nữa, muốn viết bài tập
làm văn cần có sự tích hợp kiến thức của nhiều môn học
Theo quan điểm tích hợp, các phân môn được tập hợp lại xung quanh trục
chủ điểm và các bài đọc. Nhiệm vụ cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng gắn
bó chặt chẽ với nhau. Như vậy, muốn dạy- học có hiệu quả Tập làm văn miêu tả
nhất thiết người giáo viên phải dạy tốt Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ
và câu. Vì trong các bài đọc, trong câu chuyện, trong các bài tập luyện từ- câu

2


thường xuất hiện các đoạn văn, khổ thơ có nội dung miêu tả rất rõ về cảnh vật,

thiên nhiên, con người,...
Nghiên cứu phân môn Tập làm văn trong môn Tiếng Việt của chương
trình lớp 5 tôi nhận thấy gồm các tuyến kiến thức như sau:
- Văn miêu tả:
+ Tả cảnh
+ Tả người
- Các loại văn bản khác:
+ Báo cáo thống kê.
+ Làm đơn.
+ Thuyết trình, tranh luận.
+ Làm biên bản. . .
Trong đó thể loại văn miêu tả khá trọng tâm và quan trọng trong chương
trình tập làm văn lớp 5. Bởi văn miêu tả vẽ ra các sự vật, sự việc, hiện tượng,
con người... bằng ngôn ngữ một cách sinh động, cụ thể. Văn miêu tả giúp
người đọc nhìn rõ chúng, tưởng như mình đang “xem tận mắt”. Tuy nhiên, để
thực hiện được các điều này quả là một điều không đơn giản.
Ở lớp 5, để viết bài văn miêu tả, học sinh thường trải qua các khâu cơ bản
là:
- Tìm hiểu cấu tạo của bài văn tả cảnh hoặc tả người.
- Phân tích các văn bản mẫu.
- Quan sát, lập dàn ý chi tiết.
- Viết thành bài văn hoàn chỉnh.
- Học tập, rút kinh nghiệm qua giờ trả bài.
Bài Tập làm văn nói chung và văn tả cảnh nói riêng, nếu không sáng tạo
sẽ trở thành một bài văn khô cứng, góp nhặt của người khác, nội dung bài văn sẽ
không hồn nhiên, trong sáng, mới mẻ như tâm hồn của các tác giả nhỏ tuổi.
Văn tả cảnh là loại văn dùng lời với những hình ảnh, cảm xúc làm cho
người đọc, người nghe có thể hình dung được rõ nét và cụ thể về một cảnh vật
nào đó xung quanh ta. Như vậy văn tả cảnh có thể xem là một văn bản nghệ
thuật có sử dụng ngôn ngữ văn chương để miêu tả sự vật hiện tượng một cách cụ

thể sinh động. Bất kì hiện tượng nào trong thực tế đời sống cũng có thể miêu tả
được, tuy nhiên bằng những cảm xúc khác nhau của mỗi người, mỗi hiện tượng
lại được miêu tả với cách thể hiện riêng qua việc quan sát, sử dụng từ ngữ và
cách diễn đạt khác nhau. Đối tượng của bài văn tả cảnh là những cảnh vật quen
thuộc xung quanh ta như dòng sông, cánh đồng, hàng cây... Khi viết bài văn tả
cảnh cần đặc biệt tập trung vào những nét tiêu biểu của cảnh vật đó. Để bài văn
được sinh động và hấp dẫn hơn với người đọc ta có thể lồng vào đó việc tả
người, tả vật với những cung bậc cảm xúc khác nhau.
Ngôn ngữ trong văn miêu tả, văn tả cảnh cần chính xác, cụ thể, giàu hình
ảnh và có nét riêng biệt. Chính vì thể để có bài văn hay đòi hỏi người viết phải
có hiểu biết về phương pháp làm văn, phải biết dùng từ ngữ, biết vận dụng linh
hoạt các biện pháp nghệ thuật tu từ được học.
3


Chất lượng làm văn là chất lượng của cảm thụ văn học, của các kĩ năng
nghe, nói, đọc, viết tiếng mẹ đẻ. Cho nên, thầy và trò phải học tập tích cực,
nghiêm túc, hiệu quả, mới góp phần nâng cao một cách bền vững chất lượng
môn Tiếng Việt ở lớp cuối cấp Tiểu học.
2.2. Thực trạng trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Đặc điểm tình hình của địa phương
Trong những năm học gần đây, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo
đồng thời nhà trường cũng làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục nên nhận thức
của người dân, của các phụ huynh HS đối với công tác giáo dục đã có phần đổi
mới. Tuy nhiên trường Tiểu học Thúy Sơn II đóng trên địa bàn của một xã đặc
biệt khó khăn, nhiều HS thuộc gia đình hộ nghèo, trình độ dân trí còn thấp và
người dân chủ yếu là người dân tộc Mường. Nhiều gia đình, bố mẹ đi làm ăn xa
hoặc bố mẹ không cùng chung sống với nhau, con cái phải ở với ông bà nên việc
người dân quan tâm đến công tác giáo dục chung của xã còn nhiều hạn chế, coi
đó là nhiệm vụ của các thầy các cô. Một số phụ huynh chưa thật sự quan tâm

đến công tác giáo dục, đến việc học của các em nên nhiều HS đến trường còn
thiếu sách vở, đồ dùng học tập (việc chuẩn bị chưa đầy đủ), về nhà không ôn
bài, không được kèm cặp, nhắc nhở. Cũng có số ít phụ huynh quan tâm nhưng
họ gặp hạn chế trong việc hướng dẫn con cái học tập, đặc biệt là việc hiểu biết
để kèm cặp viết văn cho con em mình là một vấn đề khó.
2.2.2. Đối với giáo viên
Giáo viên giảng dạy khối 5 của nhà trường là những giáo viên trẻ, khoẻ,
nhiệt tình, yêu nghề và có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn; có đầy
đủ các tài liệu và đồ dùng dạy học. Đồng thời sự quan tâm của Ban giám hiệu
nhà trường qua việc dự giờ, góp ý cũng như chỉ đạo có hiệu quả về công tác
chuyên môn.
Tuy vậy, một số GV vẫn còn lúng túng trong việc đổi mới phương pháp
dạy học môn Tiếng Việt, cách dạy còn rập khuôn, máy móc, chưa linh hoạt, sáng
tạo.
- Đối với một số giáo viên, trong giảng dạy đôi khi vẫn còn phụ thuộc vào
tài liệu hướng dẫn, chưa có sự sáng tạo hay phân dạng, hướng dẫn học sinh cách
viết thế nào cho hợp lí, hay, có sự chân thật của tâm hồn trẻ thơ ...
- Giáo viên chưa linh hoạt trong việc lựa chọn phương pháp và hình thức
tổ chức dạy học các tiết của phân môn Tập làm văn..
- Một số giáo viên khi dạy cho học sinh còn bỏ qua một số bước quan
trọng dẫn đến bài làm của học sinh: Học sinh chưa được hướng dẫn học sinh
quan sát ở nhà, chưa chú trọng rèn cho học sinh kĩ năng viết câu, đoạn.
- Giáo viên chưa giữ đúng vị trí là người tổ chức, hướng dẫn học sinh chủ
động tìm hiểu, phát hiện kiến thức mới, còn làm thay học sinh
2.2.3. Đối với học sinh
- Nhiều em chưa có kĩ năng quan sát khi tiến hành làm bài nên khi quan sát
các em thường không hoặc chưa xác định đúng được mục đích quan sát dẫn đến

4

quan sát đang còn hời hợt về đặc điểm của đối tựơng. Kết quả là bài văn khô
khan, câu văn thiếu sinh động.
Đa số các em chưa nắm vững cấu tạo của bài văn tả cảnh được thể hiện ở
chỗ: Các em thường làm bài không theo trình tự bố cục. Bởi thế bài văn thường
sắp xếp ý lộn xộn.
- Không biết hình dung bằng hình ảnh, âm thanh, cảm giác về sự vật miêu
tả trong tả cảnh khi quan sát.
- Vốn sống, sự quan sát, cảm nhận sự vật xung quanh của một số em còn
hạn chế, sự chú ý quan sát, ý thức trong học tập chưa cao.
2.2.4. Hiệu quả của thực trạng
Từ thực trạng trên dẫn đến chất lượng dạy học Tập làm văn cho HS lớp 5
chưa cao.Với nhiều năm giảng dạy lớp 5, tôi thấy việc học sinh làm bài văn tả
cảnh còn nhiều hạn chế. Xác định rõ được mục tiêu của vấn đề tôi đã tiến hành
khảo sát học sinh lớp 5A và lớp 5B khi học xong tuần 4 của chương trình phân
môn Tập làm văn với đề bài như sau: Tả cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, chiều)
trong một vườn cây (hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh đồng,...).
(Sách giáo khoa Tiếng Việt 5- Tập 1, trang 44).
Sau khi chấm bài của học sinh của lớp kết quả thu được cụ thể như sau:
Lớp
Thực nghiệm
5A

Lớp
Đối chứng
5B

Số HS Thời điểm
khảo sát khảo sát
23

Mức đạt được
Hoàn thành tốt
12/10/2017
Hoàn thành
Chưa hoàn thành

Số HS Thời điểm
khảo sát khảo sát
16

Kết quả
SL
0
13
10

%
0
67,0
43,0

Kết quả

Mức đạt được
Hoàn thành tốt
13/10/2017
Hoàn thành
Chưa hoàn thành

SL
0
6
10

%
0
37,5
62,5

Qua việc chấm bài và tìm hiểu học sinh, tôi nhận thấy học sinh thường
mắc một số lỗi sau đây:
- Học sinh chưa xác định được trọng tâm đề bài cần miêu tả.
- Học sinh chưa quan sát trước khi làm bài.
- Học sinh chưa có kĩ năng lập dàn ý
- Học sinh chưa biết cách tạo đoạn, liên kết bài.
- Khả năng sử dụng các biện pháp nghệ thuật khi làm văn.
Từ thực trạng trên, tôi đã nghiên cứu, tìm hiểu, đề xuất, áp dụng “Một số
biện pháp rèn kĩ năng học tốt kiểu bài văn tả cảnh cho học sinh lớp 5” ở
trường Tiểu học Crong pác Dắc Lắc.
5


2.3. “Một số biện pháp rèn kĩ năng học tốt kiểu bài văn tả cảnh
cho học sinh lớp 5 ” ở trường Tiểu học Crong pác Dắc Lắc
Trước thực
trạng trên, từ kinh nghiệm dạy học của mình, tôi xin đưa ra một số biện pháp để
giải quyết các vấn đề được nêu ở trên giúp học sinh làm tốt bài văn tả cảnh cho
học sinh lớp 5 theo định hướng phát triển tư duy, phát triển trí thông minh, linh
hoạt sáng tạo cho học sinh như sau:

2.3.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm, xây dựng kế hoạch cụ
thể cho từng môn học và sự phối kết hợp với phụ huynh trong công tác giáo dục
học sinh
- Ngay từ đầu năm học, tôi tiến hành phối hợp với GV chủ nhiệm năm trước,
kết hợp với điều tra thực tế để nắm rõ đặc điểm tình học sinh của lớp như hoàn
cảnh gia đình của từng HS, khả năng học tập, số điện thoại và nơi ở của gia đình
học sinh, … để xây dựng kế hoạch giảng dạy, kế hoạch chủ nhiệm của lớp.
Trong kế hoạch đó, xây dựng kế hoạch cụ thể từng tháng, từng em về những ưu
điểm, cũng như tồn tại về từng môn học, trong đó có môn Tập làm văn. Đối với
môn Tiếng Việt, tôi tìm hiểu, thống kê chi tiết từng HS theo từng nội dung kiến
thức mà các em đã đạt dược hoặc chưa đạt được để có biện pháp dạy học phù
hợp với từng đối tượng HS.
- Thông qua các buổi họp phụ huynh, tuyên truyền, vận động để các phụ
huynh thấy được sự quan trọng của việc học tập của các em... đồng thời trao đổi,
bàn bạc tìm ra các biện pháp để các em học tốt các môn học nói chung và môn
Tập làm văn nói riêng. Đề nghị phụ huynh quan tâm, tạo điều kiện để các em
đến trường có đẩy đủ sách giao khoa và đồ dùng học tập cần thiết; đồng thời
phối hợp với phụ huynh HS cùng kết hợp động viên học sinh đi học chuyên cần,
thực hiện tốt nhiệm vụ của người HS cũng như kèm cặp HS học tập ở nhà thông
qua sổ liên lạc, điện thoại hoặc đến nhà trao đổi trực tiếp... việc học tập của HS
2.3.2. Biện pháp 2: Hướng dẫn học sinh xác định yêu cầu trọng tâm của
đề bài:
Mỗi bài văn mà các em được viết theo một đề bài cụ thể, vậy nên yêu cầu
hàng đầu là các em phải xác định đúng yêu câu của đề bài. Cứ mỗi đề bài đưa ra
yêu câu các em viết thường ẩn chứa 3 yêu cầu đó là: yêu cầu về thể loại (kiểu
bài), yêu cầu về nội dung, yêu cầu về trọng tâm.
Ví dụ1: Tả cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, chiều) trong một vườn cây (hay
trong công viên, trên đường phố, trên cánh đồng (Sách giáo khoa Tiếng Việt 5Tập 1, trang 44).
Trong lúc xác định yêu cầu trọng tâm của đề bài, giáo viên phải giúp học
sinh hiểu được việc viết đúng yêu cầu của đề bài là yếu tố then chốt của nội

dung bài viết:
Ở dạng đề bài này, đã ẩn chứa 3 yêu cầu sau:
Một là: Yêu cầu về thể loại: Miêu tả (thể hiện ở từ “Tả”).

6


Ví dụ 1 (SGK TV5 tập 1 - trang 44) mục 2.3.2 được trích dẫn từ TL TK số 1

Hai là: Yêu cầu về nội dung: Buổi sáng (hoặc trưa, chiều) thể hiện ở cụm
từ “cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, chiều)”.
Ba là: Yêu cầu về trọng tâm: Ở trong một vườn cây (hay trong công
viên….).
Với thực tiễn giảng dạy, có những đề bài không thể hiện đủ cả 3 yêu cầu.
Ví dụ ở đề bài “ Tả một cơn mưa ” được thể hiện ở 2 yêu cầu đó là: yêu cầu về
thể loại và nội dung. Ở dạng bài như thế này, phải cần giúp cho học sinh hiểu
thêm yêu cầu về trọng tâm của bài viết, như “ Tả một cơn mưa khi em đang trên
đường đi học về ”...
Qua việc xác định đúng trọng tâm của đề sẽ giúp cho bài viết được thu
hẹp lại bởi thế các em tìm được chính xác các ý, nội dung trọng tâm của bài viết,
tránh việc viết dàn trải, chung chung,...
2.3.3. Biện pháp 3: Hướng dẫn để rèn cho học sinh kĩ năng quan sát
Trong làm văn tả cảnh kĩ năng quan sát là một trong những yếu tố vô cùng
quan trọng. Vì có quan sát thì các em có thể mới nhận ra được đặc điểm của đối
tựơng định miêu tả và viết được một bài văn với đầy đủ đặc điểm của đối tượng
miêu tả. Khi rèn kĩ năng quan sát tôi thường làm theo các bước sau:
* Bước thứ nhất: Kĩ năng quan sát trước giờ học (hay chuẩn bị bài trước).
Học Tập làm văn hiện nay trong chương trình lớp 5, công việc quan sát
để làm bài là hoàn toàn do học sinh tự quan sát (Quan sát ở nhà dưới sự hướng
dẫn của giáo viên trong tiết học trước). Bởi thế tiết học Tập làm văn không chỉ

bắt đầu khi có hiệu lệnh vào giờ học và không thể gọi là kết thúc khi hết tiết học.
Mà nó phải bắt đầu từ công việc chuẩn bị cho học sinh trước tiết học và những
công việc sau tiết học. Sự chuẩn bị ở mỗi bài , mỗi tiết khác nhau nhưng phải
chu đáo, cụ thể từng phần , từng ý,...
Ví dụ 2: Ở tuần 8 - sách giáo khoa Tiếng việt 5 – tập 1, trang 81. Với yêu
cầu lập dàn ý và viết đoạn văn tả cảnh đẹp ở địa phương thì ở cuối tiết học trước
tôi đã dặn dò kĩ càng để tất cả học sinh đều phải quan sát. Đầu giờ học tôi kiểm
tra sự chuẩn bị bài của học sinh bằng cách yêu cầu các em để kết quả quan sát
cho cô kiểm tra đồng thời cho một số em báo cáo kết quả quan sát. Chính từ đó,
tạo cho các em có thói quen chuẩn bị ở nhà khi học các bài văn miêu tả. Sau khi
kiểm tra xong, tôi đã nhận xét kĩ về việc chuẩn bị ở nhà của các em ( Tốt hay
chưa tốt; em nào cần lưu ý...). Từ đó, nhắc nhở những em chuẩn bị chưa tốt để
các em rút kinh nghiệm vào những tiết học tiếp theo.
* Bước thứ hai: Cần rèn cho học sinh quan sát và nhận biết được đặc
điểm nổi bật, nét riêng biệt của cảnh
Thông thường khi quan sát và làm bài văn tả cảnh, học sinh ít chú ý đến
đặc điểm nổi bật, nét riêng biệt của đối tượng quan sát. Chính điều đó bài văn
của các em thường miêu tả chung chung. Vì thế đã làm mất đi cái hay, nét đặc
sắc riêng biệt của bài văn.

7


Ví dụ 2 ( SGK TV5 tập 1- trang 81) mục 2.3.3 được trích dẫn từ TL TK số 1.

Vì thế mà khi hướng dẫn học sinh quan sát tôi luôn lưu ý các em tìm ra những
nét riêng của cảnh mà yêu câu để tả.
Ví dụ: Như ở tuần 8- sách giáo khao Tiếng việt 5 – tập 1, trang 81 đã yêu
cầu. Tôi cụ thể hóa cho học sinh thực hiện đề bài: “Tả cánh đồng quê em vào
buổi sáng mùa xuân”.

Với yêu cầu của bài này, ngoài việc giúp các em quan sát những chi tiết
nổi bật nhất, chúng ta phải hướng tới cho học sinh nhận ra được nét riêng biệt
của mùa xuân ở chỗ: Cây cối đâm trồi nảy lộc; muôn hoa khoe sắc; chim hót líu
lo; đàn chim én bay liệng trên bầu trời ( mùa xuân là mùa của chim én),...
Từ đó, khi tả cảnh về trường học của em vào những ngàyđầu của mùa hè ắt các
en phải nêu được nét riêng của mùa hè đó là: nắng gay gắt; chùm hoa phượng
bắt đầu hé nở; ve kêu râm ran; Trống trường lặng im,...
* Bước thứ ba: Rèn cho học sinh quan sát và ghi chép có chắt lọc
Để cuốn hút người đọc cảm nhận được cái hay, cái đẹp của bài văn thì các
em phải biết chọn được các chi tiết đặc sắc để đưa vào bài viết. Bài văn của học
sinh đạt kết quả tốt hay không phụ thuộc rất nhiều vào việc các em biết chọn lọc
ý, chúng ta phải giúp học sinh quan sát để xác định cảnh chính cần được miêu tả
là khi quan sát, chọn những chi tiết nổi bật gây ấn tượng của đối tượng tả.
Ví dụ: Tả cảnh cánh đồng lúa ở địa phương em vào mùa thu hoạch. Đầu tiên
chúng ta phải giúp học sinh quan sát để xác định cảnh chính cần được miêu tả
đó là cánh đồng, biết vô vàn bông lúa chín, nắng, gió, mùi hương của lúa tràn
ngập khắp nơi,...). Đối với một số chi tiết: Mọi người đang gặt lúa, chở lúa, nói
chuyện cánh đồng lúa (về không gian, đặc điểm nổi bật của các thửa ruộng, về
màu sắc,... đây là những cảnh phụ chỉ điểm qua, chứ không đưa vào bài viết
nhiều được sẽ làm cho văn sẽ nhầm sang văn tả khác (tả cảnh sinh hoạt).
Ví dụ 3: Ở đề bài 3: Tả trường em trước buổi học. Tuần 32 – Sách giáo
khoa- trang 144 khi làm bài có em chỉ kể lại việc các bạn chơi trò chơi, chạy
nhảy trên sân trường còn các hoạt động của mọi người trước giờ học thì không
được các em nhắc tới.
* Bước thứ tư: Phát huy kĩ năng huy động nhiều giác quan khi quan
sát.
Nếu quan sát đối tượng trong văn tả cảnh mà chỉ đơn thuần quan sát
bằng mắt thì thiếu sự tinh tế, dẫn đến bài văn sẽ khô khan, nghèo nàn về ý.
Chính vì vậy, tôi đã lưu ý học sinh cần huy động tất cả các giác quan như tai
nghe, mắt thấy, miệng nếm, mũi ngửi, da cảm nhận.

Ví dụ 4: Khi quan sát cánh đồng quê em để tả cảnh đẹp ở địa phương
(Tuần 8- Sách giáo khoa Tiếng Việt 5 –Tập 1, trang 81)
Trong khi quan sát tôi đã yêu cầu học sinh phải đặt ra những câu hỏi để
nhằm lưu lại được những hình ảnh đẹp khi quan sát từ đó các em chọn lọc được
từ ngữ khi quan sát và miêu tả một cảnh vật.
+ Khi quan sát cảnh vật phải sử dụng nhiều giác quan.

8


Ví dụ 3 (SGK TV5 tập 2 - trang 144) mục 2.3.3 được trích dẫn từ TL TK số 2.
Ví dụ 4 (SGK TV5 tập 1 - trang 81) mục 2.3.3 được trích dẫn từ TL TK số

+ Nếu quan sát bằng mắt thì các em thấy sự vật nào? (Cánh đồng bát
ngát; những luống khoai lang xanh mơn mởn ; màu xanh trải rộng ; lúa xanh
mơn mởn, ruộng ngô với với những bắp to, tròn; những luống rau cải, hồ cá,
đầm sen,...)
+ Nếu quan sát bằng tai em nghe thấy những âm thanh gì?( tiếng gió
thổi, tiếng máy tuốt lúa,tiếng vồ đập đất, tiếng người nói chuyện,..)
+ Nếu quan sát bằng khứu giác( mũi) em thấy hương vị gì? ( mùi
hương lúa nếp, mùi hương của hoa sen, mùi hương của cánh đồng hoa,...)
+ Nếu bằng vị giác em cảm nhận được những gì?(những củ su hào xanh
non ngọt ngào, những hạt đậu tương căng như bầu sữa, những quả cà chua ...)
+ Nếu quan sát bằng cảm giác các em cảm nhận được điều gì?( những
tia nắng vàng óng nhè nhẹ trải trên cánh đồng em thấy ấm áp cả tâm hồn)
Từ những chi tiêt mà các em quan sát được, các em hãy ghi ra giấy nháp hoặc
quyển sổ tay tích lũy của mình để chuẩn bị cho tiết học tập làm văn sau đạt
kết quả tốt hơn.
* Bước thứ tư: Giáo viên rèn cho học sinh quan sát cách quan sát có
trình tự

Mỗi khi chúng ta hướng dẫn học sinh làm bài văn miêu tả cảnh, thì yêu
cầu học sinh cần phải tuân thủ theo hai cách đó là: mùa xuân- mùa hạ- mùa thumùa đông,...
Một là: Tả theo thứ tự thời gian cụ thể như: sáng- trưa- chiều- tối hoặc:
tiết 1, rồi đến chi tiết 2, chi tiết 3,...
Hai là: Thứ tự tả theo tình tự của từng bộ phận mà cảnh tả (Tả từng chi
tiết 1, rồi đến chi tiết 2, chi tiết 3,...
Có như thế thì, khi quan sát tôi đã lưu ý hướng dẫn cho các em quan sát
bằng một trong hai cách trên.
Ví dụ: Bài 2-Tuần 6: “Luyện tập tả cảnh”- Sách giáo khoa Tiếng Việt 5Tập 1,trang 62. Dựa vào kết quả quan sát của mình, em hãy lập dàn ý bài văn
miêu tả cảnh sông nước( một vùng biển, một dòng sông, một con suối hay một
hồ nước). Các em hoàn toàn có thể quan sát theo một trình tự thời gian thì các
em mới thấy được sự thay đổi của cảnh. Bởi quan sát theo trình tự thời gian tôi
đã hướng dẫn các em cần đặt cho mình một số câu hỏi sau đây:
+ Cảnh hồ vào buổi sáng có gì đẹp? (Vào buổi sáng mặt hồ thật sống
động: những ngợn sóng lăn tăn nhấp nhô, những con thiên nga đang tung tăng
đùa rỡn, tia nắng đan lên ngọn tre, soi bóng xuống mặt hồ,...)
+ Cảnh hồ vào buổi trưa có gì đẹp?
+ Cảnh hồ buổi chiều có gì đẹp?
+ Buổi chiều tối hồ có nét gì đáng chú ý?
+ Cảnh hồ buổi tối có nét gì đẹp?
Bài 2- tuần 6 (SGK TV5 tập 1 - trang 62) mục 2.3.3 được trích dẫn từ TL TK số 1.

9


Ví dụ 5 (SGK TV5 tập 1 - trang 81) mục 2.3.4 được trích dẫn từ TL TK số 1.

Hay với đề bài trên, Các em cũng có thể quan sát theo từng bộ phận của
cảnh tả. Lúc quan sát theo thứ tự từng bộ phận của cảnh em đặt cho mình một số
câu hỏi sau:

+ Mặt hồ có đặc điểm gì nổi bật về hình dáng?
+ Màu sắc nước hồ như thế nào?
+ Cảnh vật ở trên các bờ hồ em thấy gì?
2.3.4. Biện pháp 4: Giúp học sinh về kĩ năng lập dàn bài chi tiết.
Để làm được một bài văn hay, đảm bảo yêu câu đề bài thì việc thiết lập
dàn bài là một trong những khâu vô cùng quan trọng bởi vì học sinh có lập dàn
bài thì các em mới có thể dựa vào đó để viết đoạn, bài văn. Nếu không, khi viết
học sinh sẽ sắp xếp ý lộn xộn không đúng theo trình tự quan sát, hoặc là quên ý,
nhiều ý được lặp lại nhiều lần,...
Ví dụ 5: Khi dạy bài Luyện tập tả cảnh ( Bài 1- sách giáo khoa Tiếng Việt
5- tập 1 - trang 81). Với yêu cầu lập dàn ý và viết đoạn văn tả cảnh đẹp ở địa
phương thì chúng ta cần thực hiện theo các qui định sau:
+ Xác định đúng yêu cầu của đề:
Muốn xác định đúng yêu cầu của đề thì chúng ta cần giúp học sinh đặt câu
hỏi và trả lời câu hỏi. Chẳng hạn như:
- Bài văn trên thuộc thể loại văn gì? Kiểu bài gì? (...thể loại văn miêu tả;
kiểu bài tả cảnh) - Yêu cầu học sinh dùng thước gạch chân từ: Tả cảnh
- Đối tượng miêu tả ở đây là gì? ( ... cảnh đẹp ; cơn mưa; ...) – yêu cầu học
sinh dùng thước gạch chân những từ : Cảnh đẹp hoặc một cơn mưa
- Phạm vi của đối tượng miêu tả là gì? ( ... cảnh đẹp ở địa phương; cơn mưa
mà em đã quan sát được)- Yêu cầu học sinh dùng thước gạch chân những từ : Ở
địa phương hoặc có dịp quan sát được.
+ Yêu cầu học sinh nhắc lại cấu tạo của văn tả cảnh .
+ Cần xác định được trình tự miêu tả cho đối tượng mà em đã lựa chọn
theo trình tự nào?
+ Lập dàn ý căn cứ vào trình tự mà em đã quan sát được.
Chúng ta cần lưu ý cho học sinh dựa vào kết quả đã quan sát ở nhà rồi lựa
chọn, sắp xếp các ý đó theo trình tự em đã chọn để tả.
Như: Khi học sinh lập dàn ý cho bài văn miêu tả một cơn mưa (Bài 2Tiết: Luyện tập tả cảnh- Sách giáo khoa- Tiếng việt 5- Tập 1, trang 31), giáo
viên cần hương dẫn cho học sinh thực hiện theo các yêu cầu sau:

* Yêu cầu học sinh phải quan sát và ghi lại được các chi tiết cần nói trong
bài như: mây, gió, sấm chớp, người chạy mưa, các con vật tránh mưa, tiếng mưa
rơi lộp độp, mưa ào ào, mưa như trút nước, cây cối nhảy múa, đàn mối bay, tia
nắng nhè nhẹ từ từ hé ra, ...
- Các sự vật liên quan đến cơn mưa.
Bài 2 (SGK TV5 tập 1 - trang 31) mục 2.3.4 được trích dẫn từ TL TK số 1.

10


* Yêu cầu học sinh dựa vào kết quả đã quan sát được để sắp xếp thành
dàn bài cụ thể, ví dụ:
+ Sự chuyển động của mây, tiếng gió, tiếng sấm chớp, người chạy
mưa ...thì phải sắp xếp vào cảnh đầu tiên ,cảnh trước lúc mưa.
+ Tiếng mưa rơi lộp độp, các con vật đi tránh mưa... thì phải xếp vào
cảnhtiếp theo, cảnh lúc bắt đầu mưa.
+ Cơn mưa ào ào, mưa như trút nước, cây cối nhảy múa,... xếp vào cảnh
tiếp nối, cảnh lúc trời mưa to.
+ Cảnh những đàn mối bay ra, tiếng nắng nhẹ bắt đầu ló,... xếp vào cảnh
sau cơn mưa.
2.3.5. Biện pháp 5: Giúp học sinh thể hiện để đưa cảm xúc vào bài làm
Muốn cho bài văn hồn, làm cho người đọc cảm nhận được từng chi tiết
qua từng câu, từng chữ của bài viết. Như vậy, nếu học sinh khi làm văn mà
không biết lồng cảm xúc vào câu văn, ý văn đó thì chẳng khác gì một món ăn
mà thiếu gia vị. Bởi thế, trong quá trình các em viết văn, tôi đã có gắng giúp các
em lồng cảm xúc của mình để bài văn được hay hơn. Đây thực sự là một việc
làm khó khăn, rất trừu tượng đối với học sinh. Vì thế, tôi đã cụ thể hoá yêu cầu
của mình đối với học sinh thông qua việc đặt các câu hỏi gợi mở. Từ đó, tạo cho
học sinh thói quen viết câu có cảm xúc một cách linh hoạt hơn.
Chẳng hạn: Khi thực hiện yêu cầu của đề bài sau: “Hãy tả cảnh làng quê

em vào thời điểm em thấy thú vị nhất”. Nếu học sinh chọn tả mùa thu thì để giúp
học sinh viết câu tả ánh nắng mùa thu, giáo viên có thể đặt câu hỏi như:
- Các em quan sát thấy ánh nắng mùa thu đẹp như thế nào? (...thấy ánh
nắng vàng trù phú của mùa thu tỏa nhè nhẹ trên khắp làng quê. Cái nắng không
đổ lửa như mùa hè mà cũng chắng yếu ớt như mùa đông
- Mỗi khi đi dưới ánh nắng của mùa thu em cảm thấy thế nào? (... nắng
thu em cảm thấy tâm hồn như được bay bổng hơn,....).
+ Những lúc đi giữa mùa thu của quê hương em cảm nhận được điều gì?
(....màu vàng trù phú của ánh nắng mùa thu càng làm cho em thêm yêu quê
hương mình, mùa thu mãi là mùa của sự bình yên trên quê em,...)
Như vậy, qua nỗi bài học giáo viên luôn chú ý rèn cho học sinh cách
nhận xét hay biểu lộ những suy nghĩ của mình trước một sự vật, hiện tượng nào
đó. Làm cho bài văn nào các em cũng có thói quen bộc lộ cảm xúc trong từng
câu văn diêm tả.
2.3.6. Biện pháp 6: Giúp học sinh có thói quen tích luỹ kiến thức văn
học thông qua một số môn học.
Không chỉ tiết học Tập làm văn, mà còn nhiều tiết học khác cũng có sự
liên quan mật thiết đến việc giáo dục học sinh tình cảm yêu mến, gắn bó với
thiên nhiên, với người và việc làm xung quanh trẻ, ... Bởi thế, ngay trong cả các
giờ học khác.

11


Tôi đã cố gắng giúp học sinh một vài kinh nghiệm để các em tích luỹ và
vận dụng vào bài làm của mình.
Ví dụ: Ở phân môn Tập đọc, những bài Tập đọc có nội dung liên qua đến
thể loại văn miêu tả- Tả cảnh như: bài: "Phong cảnh đền Hùng", " Kì diệu rừng
xanh”, “ Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên Sông Đà”, .... khi hoạt động củng cố bài, tôi
thường dành vài phút cho học sinh trả lời một số câu hỏi liên hệ như:

+ Em cho cô biết bài văn chúng ta vừa học thuộc thể loại văn gì? Kiểu bài
nào?
+ Ở mỗi đoạn văn nêu lên ý gì?
+ Em hãy chỉ ra những từ ngữ sử dụng các biện pháp nghệ thuật so sánh,
nhân hoá...
+ Qua bài văn em thích nhất hình ảnh nào nhất? Vì sao?
Hay, khi học xong bài tập đọc " Quang cảnh làng mạc ngày mùa"- Sách
Tiếng Việt 5- Tập 1, trang10, tôi giúp các em tích luỹ một số vốn từ để vận dụng
đó như:
- Về vốn từ ngữ: vàng trù phú, vàng hoe, vàng xọng, vàng mượt,.... Ngoài
ra tôi còn cung cấp cho học sinh một số từ ngữ khác ngoài bài học như: vàng
om,vàng nghệ,....
- Về cách vận dụng: Các từ ngữ miêu tả trên là từ ngữ miêu tả vẻ đẹp của
làng quê vào ngày mùa và đặc biệt các từ ngữ miêu tả các sự vật vào mùa đông.
Do vậy, khi các em làm bài văn tả cảnh mà liên quan đến cảnh mùa đông thì các
em cần chú ý đến các từ ngữ tên để vận dụng vào bài làm của mình một cách
phù hợp.
Hay khi học xong bài Tập đọc " Kì diệu rừng xanh” (Sách giáo khoa
Tiếng Việt 5 tập 1, trang 75), tôi đã yêu cầu các em tìm ra được ở trong bài
những câu văn hay, thể hiện yếu tố nghệ thuật để các em vận dụng đưa vào bài
văn của mình được hay hơn, như:
- Như câu văn: “Mỗi chiếc nấm là một lâu đài kiến trúc tân kì”.
- Về cách vận dụng: Đó là câu văn hay được tác giả sử dụng thông qua
biện pháp nghệ thuật so sánh (Chiếc nấm được so sánh với lâu đài kiến trúc tân
kì). Thể hiện một sự liên tưởng hết sức phong phú, khắc họa nên vẻ đẹp đặc sắc.
Qua những việc liên hệ đó, Học sinh sẽ vận dụng cách quan sát và miêu tả
cảnh vật từ các tác giả là những nhà văn, thơ,... vào bài làm của mình giàu hình
ảnh, và mang những nét riêng.
2.3.7. Biện pháp 7: Giáo viên chấm bài và trả bài viết
* Chấm bài:

Đối với giáo viên việc chấm bài cho học sinh rất cần thiết bởi kết quả bài
viết của các em sẽ cho giáo viên biết được ưu điểm, hạn chế trong cách dạy để
điều chỉnh phương pháp dạy cho phù hợp.
Với mỗi bài tôi thường đọc qua một lượt để có cái nhìn chung về bố cục, về
diễn đạt của học sinh, xem học sinh đã làm bài đúng thể loại, nội dung và trọng

12


tâm bài viết chưa. Sau đó, tôi đọc kĩ từng phần trong bài viết của các em để phát
hiện và ghi lại câu văn hay, ý hay, đoạn văn giàu hình ảnh, dùng từ khéo léo…,
đồng thời cũng ghi lại những lỗi sai mà học sinh mắc phải (lỗi chính tả, lỗi dùng
từ, đặt câu...) vào sổ theo dõi chấm bài để làm dữ liệu cho tiết trả bài. Trong quá
trình chấm bài mà phát hiện ra lỗi các em mắc phải tôi thường dùng bút đỏ gạch
chân. Sau khi xem xét toàn bài tôi ghi những lời nhận xét cụ thể về những ưu
điểm cần phát huy, những nhược điểm cần khắc phục của bài viết.
Khi chấm xong cho cả lớp, tôi đánh giá chung kết quả bài làm của học sinh và
rút ra những tiến bộ cần phát huy, những thiếu sót cần sửa chữa, bổ sung để
chuẩn bị cho tiết trả bài sắp tới….
* Trả bài viết:
Như chúng ta đã biết tiết trả bài viết là tiết sau cùng của một đề văn, nhưng
lại là tiết thiết thực nhất, cụ thể nhất để các em thấy được ưu, nhược điểm trong
bài viết của mình, của bạn để học hỏi, trao đổi lẫn nhau. Tìm cách và biết cách
sửa lỗi. Vì vậy theo tôi giáo viên cần nắm rõ nội dung, phương pháp lên lớp một
tiết trả bài Tập làm văn viết lớp 5, có ba hoạt động chính:
1. Nghe thầy (cô) nhận xét chung về kết quả bài làm của lớp.
2. Chữa bài.
3. Đọc tham khảo các bài văn hay được thầy (cô) giáo khen để học tập và rút
kinh nghiệm.
Để tiết trả bài viết đạt hiệu quả, tôi đã lấy thông tin từ bài viết của học sinh

(đã chấm và ghi ở sổ theo dõi chấm bài) và thực hiện các hoạt động trả bài một
cách bài bản, có linh hoạt tuỳ theo tình hình chất lượng Tập làm văn của lớp.
Hoạt động 1: Nhận xét chung về bài làm của lớp:
- Trước khi nhận xét bài viết của học sinh tôi thường ghi lại đề bài lên bảng.
Sau đó cho các em xác định lại yêu cầu của đề bài. Việc làm này giúp các em có
thể so sánh và hình dung ra bài viết của mình đúng như thế nào? Mình thiếu
những gì? Để từ đó các em dễ dàng nắm được ưu và nhược điểm trong bài viết
của mình.
- Khi nhận xét chung về bài viết của học sinh tôi thường nêu rõ những ưu
điểm cũng như một số hạn chế trong bài viết.
+ Ưu điểm:
. Học sinh đã hiểu đề và xác định đúng yêu cầu của đề.
. Bố cục đầy đủ, sắp xếp các ý hợp lí, lôgic.
. Câu văn diễn đạt rõ ý, giàu hình ảnh.
. Bài viết có sự sáng tạo khi miêu tả.
. Viết đúng chính tả, bài viết trình bày sạch đẹp….
Với những bài viết có một số những ưu điểm trên hoặc những bài viết có sự
tiến bộ tôi thường tuyên dương các em trước lớp để khích lệ các em, tạo động
lực cho các em làm bài tốt hơn trong các bài tiếp theo.
+ Hạn chế:
13


Bài viết còn sai lỗi chính tả, dùng từ chưa chính xác, lặp từ, câu văn diễn
đạt chưa rõ ý, trình bày bài chưa sạch đẹp,…
Để giúp các em khắc phục những hạn chế trên tôi thường sử dụng bảng phụ
ghi lại những lỗi phổ biến mà các em mắc phải. Yêu cầu học sinh thảo luận với
bạn phát hiện lỗi sai và tìm cách sửa lại.
Hoạt động 2: Chữa bài
- Trả bài viết cho học sinh, yêu cầu học sinh đọc thầm lại toàn bộ bài làm

của mình, lời nhận xét chung và những chỗ lưu ý cụ thể của cô giáo trong bài
viết (nếu có).
- Sau khi đọc bài và đã phát hiện ra lỗi sai thì tôi yêu cầu các em tự chữa
bài của mình rồi đổi bài cho bạn để kiểm tra, giúp nhau về việc chữa lỗi.
Hoạt động 3: Cho học sinh đọc lại câu văn hay, ý hay, một số đoạn, hoặc vài
bài văn hay của mình cho cả lớp nghe.
Sau khi nghe bạn đọc tôi gợi ý cho các em nhận xét, nêu những ưu điểm
trong bài văn của bạn (về bố cục, sắp xếp ý, diễn đạt, dùng từ đặt câu, sử dụng
biện pháp nghệ thuật…) để học tập.
2.4. Kết quả đạt được sau khi thực hiện:
Sau khi bản thân đã vận dụng các biện pháp trên vào trong quá trình giảng
dạy, tôi đã tiến hành khảo sát việc nắm kiến thức và vận dụng một số kĩ năng
làm bài văn tả cảnh của học sinh lớp 5A và lớp 5B trường Tiểu học Thúy Sơn II
năm học 2017-2018, với thời gian làm bài 30 phút cụ thể qua đề bài: Tả một một
ngày mới bắt đầu ở quê em.
Sau khi chấm bài, thu được kết quả như sau:
Lớp
Thực nghiệm
5A

Lớp
Đối chứng
5B

Số HS Thời điểm
khảo sát khảo sát
23

Mức đạt được
Hoàn thành tốt

19/04/2018
Hoàn thành
Chưa hoàn thành

Số HS Thời điểm
khảo sát khảo sát
16

Kết quả
SL
9
14
0

%
38,7
61,3
0

Kết quả

Mức đạt được
Hoàn thành tốt
20/04/2018
Hoàn thành
Chưa hoàn thành

SL
2
14

0

%
12,5
87,5
0

Qua thực tiễn chấm bài cho thấy, các em đã nắm được số vốn kiến thức nhất
định để học có hiệu quả phân môn Tập làm văn. Cả lớp đều ham thích môn học.
14


Bài làm của các em đa số đã có tiến bộ, học sinh nắm được cách sắp xếp ý, bố
cục chặt chẽ, dùng từ chính xác, viết câu văn trôi chảy, mạch lạc, bước đầu có
hình ảnh, cảm xúc, hiểu và vận dụng khá tốt các biện pháp nghệ thuật trong các
bài tập làm văn của mình, làm cho bài văn có hồn hơn. Các em cảm thụ được bài
văn, hiểu đúng nội dung bài, nhất là rất tự tin khi đến tiết học.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Trong công tác giảng dạy, vấn đề về bồi dưỡng một số kĩ năng để học sinh
học tốt phân môn tập làm văn- thể loại văn miêu tả (tả cảnh) cho học sinh năng khiếu
và giúp học sinh yếu kém nâng cao chất lượng học văn quả thật không phải dễ đối
với một trường có học sinh đa dạng về trình độ và hoàn cảnh mà yêu cầu của xã hội
thì ngày càng cao. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy phải làm sao để đem hết sức
mình để giảng dạy cho các em và mong các em có một kết quả học tập tốt đẹp. Học
Tập làm văn, các em được chủ động, sáng tạo, tự do diễn giải cái riêng của mình.
Dạy Tập làm văn là dạy cho các em tập suy nghĩ, tập sáng tạo, tập thể hiện tính trung
thực.
Qua quá trình rèn cho học sinh kĩ năng làm văn cho thấy tính hiệu quả của
việc đổi mới phương pháp. Khi đọc bài văn của học sinh tôi ít gặp những bài

khô khan, ý nghèo nàn. Cũng không còn những bài văn sao chép lại văn mẫu.
Nhiều em có khả năng làm văn miêu tả tương đối tốt.
Nhờ có được năng lực quan sát và kĩ năng làm văn mà trong cùng một
bài làm tôi đã gặt hái được những “Tác phẩm đầu tay”, bởi vì trong bài làm
của các em, ngoài yêu cầu chung còn thể hiện quá trình lao động sáng tạo rất
ngộ nghĩnh của trẻ thơ. Song dù sáng tạo thế nào thì trong bài làm của các
em cũng rất chân thật, đúng với yêu cầu của văn học đó là: Văn học bắt
nguồn từ cuộc sống, phản ánh cuộc sống và phục vụ cuộc sống chân thực.
Cũng từ đó rèn cho học sinh đức tính chăm chỉ, tự tin, năng động, góp
phần rèn luyện cho học sinh những đức tính, phẩm chất và phong cách làm việc
của người lao động mới.
Từ một số biện pháp trên giáo viên đã giúp học sinh có được một số kĩ
năng trong cách dùng từ ngữ, đặt câu, Viết ý rõ ràng,... trong phân môn Tập làm
văn nói chung và thể loại văn miêu tả (tả cảnh) nói riêng. Chính từ đó tôi đã rút
ra được một số điều sau đây:
+ Người giáo viên trong quá trình giảng dạy không nên máy móc, cứng
nhắc, rập khuôn theo sách giáo khoa. Nếu chỉ dựa vào các vốn từ ngữ ở trong
sách đưa ra thì khó có thể giúp học sinh có nhiều vốn từ để tìm ý, xây dựng
được bài làm của mình, mà giáo viên cần giúp học sinh tìm hiểu thêm về vốn từ
thông qua các hình thức dạy học ở tất cả các môn học, đặc biệt là phân môn
Luyện từ và câu, Tập đọc.
+ Trong giờ học giáo viên phải quan tâm đến tất cả mọi đối tượng HS
+ Cần giành nhiều thời gan quan tâm đến HS cần nâng bậc.
15


- Trong các tiết dạy học Tập làm văn, giáo viên phải hướng dẫn học sinh
vận dụng các giác quan, để biết quan sát, lựa chọn, liên tưởng, tưởng tượng khi
nhận xét đối tượng miêu tả.
- Luôn luôn xem việc sự chuẩn bị của học và hướng dẫn học sinh cụ thể việc

chuẩn bị: cách chọn từ, câu, diễn đạt ý, tưởng tượng, khả năng tái hiện sự vật.
- Luôn coi trọng việc nhận xét đánh giá bài của học sinh, thì người giáo viên
cần phải:
+ Cần lắng nghe, tôn trọng ý của học sinh.
+ Luôn khuyến khích, biểu dương những ưu điểm nhằm động viên học
sinh, làm cho các em ngày càng hứng thú trong học tập, rèn luyện.
- Giáo viên phải nắm vững đặc điểm từng đối tượng miêu tả để từ đó lựa
chọn phương pháp dạy học của từng thể loại văn miêu tả.
+ Phải tìm ra phương pháp giải quyết linh hoạt phù hợp giữa lí thuyết với
thực hành, giữa rèn kĩ năng nói và viết; từ đó mới tạo được sự nhạy cảm ở tâm
hồn của các em.
+ Cần giúp học sinh biết cách chọn lọc từ ngữ, những hình ảnh nghệ thuật
để diễn đạt cho phù hợp với từng đối tượng miêu tả.
+ Khâu chấm chữa bài của giáo viên được coi là một trong những khâu
vô cùng quan trọng , để chuẩn bị cho tiết trả bài đạt hiệu quả cao. Để từ đó làm
cho học sinh nhận rõ bài làm của mình có những điểm mạnh, cũng như những
tồn tại gì mà các em măc phải, qua tiết trả bài hay nhận xét thường xuyên thông
qua từng hoạt động, tiết học; giáo viên phải nêu ra được những ưu điểm và
nhược điểm chung của lớp. Rồi đến từng bài làm cụ thể của từng học sinh hoặc
một số học sinh cá biệt.
+ Để mỗi tiết dạy có hiệu quả, gây được nhiề hứng thú cho học sinh thì
người giáo viên phải tìm ra những phương pháp, hình thức tổ chức linh hoat,
phù hợp nhất đối với từng đối tượng học sinh thông qua từng bài mới lôi cuốn
sự tập trung, chú ý học tập của học sinh.
+ Qua từng tiết dạy, giáo viên cần phải tuân thủ và đi đúng con đường
nhận thức: Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, đến thực tiễn qua các
hình thức tổ chức dạy học và ngược lại. Vừa củng cố, vừa có tác dụng mở rộng
vốn hiểu biết của học sinh, qua đó học sinh sẽ hiểu được về những nét đẹp của
thiên nhiên, cuộc sống ẩn chứa quanh mỗi chúng ta.
+ Không ngừng học tập và biết lắng nghe ý kiến đóng góp của đồng

nghiệp để xây dựng cho mình một phương pháp dạy học mới thích hợp nhất
theo đúng tinh thần đổi mới giáo dục trong thời đại mới.
3.2. Kiến nghị:
Muốn thực hiện được việc nâng cao chất lượng dạy học nói chung, thể
loại miêu tả nói riêng; tôi xin đề nghị với cấp trên tổ chức các chuyên đề về
giảng dạy phân môn Tập làm văn, Triển khai các sáng kiến kinh nghiệm của
đồng nghiệp đạt hiệu quả cao đã được áp dụng trong những năm vừa qua để mỗi
giáo viên hộc tập kinh nghiệm lẫn nhau để từ đó có được nhiều kinh nghiệm

16


dạy- học Tập làm văn được tốt hơn. Nhằm tăng thêm kinh nghiệm để giúp học
sinh có nhiều vốn sống, vốn hiểu biết của các em trong thực tiễn nhiều hơn.
Trên đây là một số biện pháp mà bản thân tôi đã nghiên cứu và áp dụng
vào quá trình dạy Tập làm văn tả cảnh ở lớp 5. Một số biện pháp này bước đầu
đã mang lại hiệu quả thiết thực song trong quá trình nghiên cứu và thực hiện sẽ
không tránh khỏi những mặt còn hạn chế. Vì vậy tôi rất mong nhận được sự góp
ý chân thành của các cấp lãnh đạo và bạn bè đồng nghiệp để sáng kiến hoàn
thiện hơn, có hiệu quả hơn và áp dụng trong những năm học tiếp theo cho học
sinh lớp 5, đồng thời còn là cơ sở cho việc nghiên cứu tiếp nội dung và phương
pháp để bồi dưỡng cho học sinh đam mê, học tập tốt hơn phân môn Tập làm
văn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt trong trong chương
trình Tiểu học hiện nay.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thúy Sơn, ngày 21 tháng 4 năm 2018
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị.

Tôi xin cam đoan đây SKKN của mình
viết, không sao chép của người khác.

Người thực hiện.

Lê Thị Sinh

17