ÔN THI TỐT NGHIỆP NGHỊ LUẬN XÃ HỘI 12

NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Câu 1: Văn hào Nga Lép Tôn-xtôi nói: "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí
tưởng thì không có phương hướng kiên đònh, mà không có phương hướng thì không có
cuộc sống". Phát biểu suy nghó của anh chò về vấn đề này.
Gợi ý làm bài:
a) Mở bài:
Không biết bao nhiêu lần, trong cuộc sống của mỗi con người câu hỏi này đã vang lên:
" Tôi từ đâu đến? Tôi sinh ra để làm gì? Và… sẽ đi về đâu?". Đó là những câu hỏi truy
tìm ý nghóa của đời sống, cũng là câu hỏi để kiếm tìm lí tưởng, giúp con người hướng
đích, hướng tới những giá trò tốt đẹp, xứng đáng với sự tồn tại của mình. Chính vì thế
Lép Tôn-xtôi người đã kiên đònh suốt đời vì những lí tưởng nhân văn cao q trong cuộc
đời và trong tác phẩm của mình đã khẳng đònh: " Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường.
Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên đònh, mà không có phương hướng thì
không có cuộc sống".
b) Thân bài:
Nhưng lí tưởng là gì? Có người sẽ nói: " Lí tưởng của tôi ư? Kiếm được nhiều tiền. Có
tiền là có tất cả". Hoặc, " Trở thành một người nổi tiếng. Đó là lí tưởng của tôi" … Và
rất nhiều người đã theo đuổi những "lí tưởng" tương tự như vậy.
Thực ra, những khao khát, những tham vọng ấy không phải là lí tưởng. Bởi lẽ, khát
vọng kiếm được nhiều tiền, có quyền lực, được nổi tiếng … tuy cũng là mong ước chính
đáng nhưng chưa phải là ánh sáng dẫn đường để con người tự hoàn thiện và làm cho
cuộc sống cao đẹp hơn. Thậm chí, nếu quá ngưỡng, sự bành chướng của những tham
vọng này còn có thể đẩy con người vào tội lỗi. Đó không thể là " ngọn đèn chỉ đường"
cho cuộc sống của chúng ta.
Lép Tôn-xtôi vốn là một nhà q tộc. Nhưng ông đã cố gắng đấu tranh đẻ bãi bỏ chế độ
nông nô. Ngài Nen Son Man- đê- la, tổng thống Nam Phi đã cống hiến cả cuộc đời
mình để loại trừ chế độ A- pac- thai. Chủ tòch Hồ Chí Minh đã từng nói: " Không có gì
q hơn độc lập tự do". Và người đã suốt đời theo đuổi một khát vọng: " Lám sao cho
dân ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành". Đó là lí tưởng của những vó
nhân, những bậc anh hùnh, của những chiến só tiên phong của nhân loại. Đồng thời,
cũng có biết bao con người vô danh đã âm thầm, bền bỉ, thậm chí hi sinh cuộc sống của

mình vì tự do của nhân loại, của dân tộc, vì cuộc sống tốt đẹp hơn của mỗi chúng ta.
Thật xúc động khi đọc lại những trang nhật kí chiến trường của liệt só Nguyễn Văn
Thạc, Đặng Thuỳ Trâm, những trang thư của những cô gái ở ngã ba Đồng Lộc gửi về
thăm mẹ … Còn bao nhiêu trang thư, trang nhật kí như thế đã nằm lại với anh chò nơi
chiến hào. Những năm tháng ấy, khát vọng được hi sinh quên mình để đất nước không
còn tiếng bom đạn, bầu trời xanh bình yên trên mỗi mái nhà đã thắp sáng cuộc đời mỗi
người chiến só. Đó thực sự là những người dẫn đường, những người đã giương cao "
ngọn đèn chỉ đường" để chúng ta hướng tới những giá trò tốt đẹp, thực sự xứng đáng với
con người.
Tôi và bạn, chúng ta chỉ là những người bình thường. Nhưng khi chúng ta chọn cho
mình một mục đích sống đẹp và kiên trì hướng tới mục đích đó, chúng ta sẽ có lí tưởng
của mình. Bằng đời sống nhỏ bé của mình, như một giọt nước, chúng ta hoà vào dòng
chảy mạnh mẻ của đời sống này, để cùng hướng tới ánh sáng, hướng ra biển cả rộng
lớn và ấm áp của tự do, tình yêu thương, lòng vò tha … và như thế chúng ta đã không
phải nuối tiếc vì những năm tháng ngắn ngủi của một đời người đã tràn đầy ý nghóa.
Tôi đã biết một bác só suốt đời làm việc trong một bệnh viện nơi xa xôi, hẻo lánh.
Người bác só ấy chăm sóc những bệnh nhân phong. Người bác só ấy âm thầm chia sẽ nỗi
đau tinh thần và thân thể của từng người bệnh. Anh không muốn nói về chính mình. Có
lẽ, anh cũng không muốn dùng đến hai chữ " lí tưởng". Nhưng anh đã dành cả đời mình
cho lí tưởng ấy. Lí tưởng của một vò " lương y như từ mẫu".
Tôi còn được biết một nhà sư trụ trì ngôi chùa nhỏ bé ở một miền quê nghèo hết lòng
nuôi nấng, dạy dỗ những đứa bé bò bỏ rơi với tâm nguyện " làm dòu đi những nỗi đau
trong cuộc đời này". Vượt lên mọi nỗi nhọc nhằn, mọi lời thò phi, nhà tu hành ấy đã
nâng đở những bước chân chập chững của bao sinh linh bé nhỏ vô tội, giúp các em
vững bước vào đời. Tôi chưa rõ lí tưởng của nhà tu hành có khác gì với những người
thường của thế gian. Nhưng có lẽ, khát vọng hướng thiện là bước khởi đầu trên con
đường tìm đến sự giác ngộ, giải thoát và hiển nhiên, đó cũng là " ngọn đèn chỉ đường"
của thế gian này.
Còn biết bao nhiêu con người nhỏ be ùbằng cuộc sống nhẫn nại vò tha quên mình vì
người khác, hằng ngày, hằng giờ đã thắp sáng thêm " ngọn đèn chỉ đường" ấy. Nhờ

những đóm sáng nhỏ nhoi ấy, ánh dương ngời rạng, soi chiếu hành trình nhọc nhằn, bất
trắc đầy khó khăn của cuộc sống không bao giờ lụi tắt. Những con người bé nhỏ ấy
không suy tư nhiều về hai chữ " lí tưởng", nhưng cuộc đời của họ là hiện thân của lí
tưởng đẹp nhất và khó khăn nhất mà con người cần hướng tới: biết yêu thương người
khác như chính bản thân mình.
Lớn lao hay nhỏ bé, dẫn đường cho hành trình của cả nhân loại, cả thời đại hay soi rọi
cho những lối nhỏ của mỗi cuộc đời bình thường, lí tưởng luôn là những giá trò tinh thần
cao quý, đẹp đẻ mà con người hươngd tới trong cả tâm trí và hành động. Một cuộc sống
không hướng tới một điều gì tốt đẹp, không khao khát làm gì cho ai là một cuộc sống
vô nghóa, phi lí. Không có một ngọn đèn chỉ đường trong tâm trí và hành động, con
người sẽ sa vào lối sống vò kỉ, buông thả, thác loạn hoặc mệt mỏi chán chường. Lí
tưởng và niềm tin vào lí tưởng là nguồn sức mạnh giúp ta vượt lên những thử thách
đáng sợ, những cám dỗ tầm thường.
c) Kết bài:
Một người bạn của tôi hỏi tôi: " Bạn có bao giờ nghó: Mình sống vì cái gì?" Thật không
dễ trả lời. Tôi vẫn chưa biết rõ mình sẽ là ai, và sẽ làm gì. Nhưng nếu tôi là một người
thầy giáo, tôi mong ước rằng học sinh sẽ cảm thấy tôi có thể là người bạn của các em
và vui mừng khi toi bước vào lớp. Có thể tôi chẳng làm điểu gì được lớn lao, phi thường
nhưng tôi sẽ cố gắng để sự có mặt của tôi đem lại niềm vui cho người thân yêu, cho bạn
bè, cho một ai đó bên cạnh mình. Thêo bạn, đó có phải là một lí tưởng hay không?
Nhưng tôi biết … Tôi biết mình không thể chỉ mơ ước về những điều ấy. Phải làm gì để
cho cuộc sống của mình trở thành một món quà tặng cho người thân yêu? Đó thật sự là
một điều khó khăn. Nhưng tôi sẽ cố găng s để ánh sáng của ngọn đèn ấy không bao giờ
lụi tắt. Để những năm tháng mà tôi may mắn được sinh ra, được sống và được nhìn thấy
ánh mặt trời trên thế gian này không phải là những năm tháng vô nghóa. Để có thể nói
cùng bạn: cuộc sống của tôi …
Câu 2: Suy nghó của anh chò về mục đích học tập do UNESCO đề xướng: " Học để biết,
học để làm, hoc để chung sống, học để tự khẳng đònh mình".
Gợi ý làm bài:
a) Mở bài:

Trong thời buổi hội nhập toàn cầu hoá hiện nay, để bắt kòp với sự tiến bộ và phát triển
của các nước trên thế giới, nhà nước ta luôn quan tâm đàu tư đúng mức cho việc học, và
đã xác đònh: giáo dục là quốc sách hàng đầu. Cần lưu ý việc học ở đây không chỉ diễn
ra trong phạm vi nhà trường phổ thông ở các bậc học mà nó được diễn ra mọi nơi mọi
lúc. Với sự phát triển không ngừng của tri thức và bùng nổ thông tin, mỗi chúng ta cần
phải học tập để theo kòp sự phát triển của thời đại. UNESCO đã từng đề xướng: " Học
để biết, học để làm, học để chung sống, học đẻ tự khẳng đònh mình".
b) Thân bài:
Khi còn nhỏ, lần đầu tiên đến lớp tôi rất sợ hãi. Tôi không biết gì hết. Và tôi đã được
học để biết. Tôi bước ngập ngừng những bước chân đầu tiên trên sân trường quá rộng.
Tôi tập viết, run rẩy những nét chữ đầu tiên. Tôi đọc ngọng nghòu những âm thanh đầu
tiên. Nhưng tôi tó mò, và tôi muốn biết. Nhưng tôi vẫn luôn sợ hãi, vì có quá nhiều điều
tôi chưa biết. Đôi khi tôi phat khóc vì không biết vì sao mình cứ phải học, học maic, mà
bài vở thí dường như chẳng bao giờ hết.
Nhưng mãi sau này tôi mới dần dần hiểu ra. Tôi đã học chữ "A". Và tôi biết chữ "A".
Thật là nhỏ bé, nhưng đó là điều tôi đã biết. Tôi học để biết, nếu không bắt đầu từ
những caid nhỏ bé ấy, tôi cũng không biết được những điều mới mẻ hơn, kì diệu hơn.
Qua các bài học, tôi biết đọc, biết viết, rồi biết làm toán, làm văn. Tôi còn được biết về
lòch sử loài người, về quy luật tự nhiên về chiến công của người anh hùng chống lại cái
ác, về vẻ đẹp của mặt trời buổi sớm, nỗi buồn của những đoá hoa lúc sắp tàn … Nhưng
những điều tôi chưa biết quá rộng lớn, những gì tôi biết quá nhỏ bé, và vì thế, tôi phải
học mãi không ngừng. Không phải chỉ ở trường, không phải chỉ ở trong sách vở. Tri
thức thật mênh mông. Tôi học ở mẹ tiếng nói đầu tiên, học ở thầy cô nét chữ đầu tiên.
Tôi học ở bạn bè trò chơi đầu tiên, sự chia sẽ đầu tiên … Tôi học đứng dậy khi vấp ngã,
buộc lại dây giầy khi chạy nhảy, học cách qua đường, học cầm đôi đũa, học rót ly nước,
học trao quà tặng, học nói lời cảm ơn, xin lỗi … có bao điều tôi cần học và nhiều khi
phải học đi học lại mà vẫn chưa thành. Mẹ thường nhắc nhỡ tôi: " Học ăn học nói, học
gói học mở". Mỗi ngày tôi đều được học thêm một điều mới. Tôi lại nhớ lời mẹ: " Đi
một ngày đàng học một sàng khôn" … Cứ như thế, tôi biết thêm bao điều mới. Tôi cố
gắng học để biết nhiều hơn.

Nhưng biết mới chỉ là khởi đầu của sự học. Tôi còn phải học để làm. Điều này khó
khăn hơn. Trước hết, là làm cho chính mình, và chia sẻ gánh nặng với mọi người. Từ
biết đến làm là một khoảng cách khá xa. Tôi bước nhọc nhằng trêng khoảng cách ấy để
đến đích. Ngáy lại ngày, Tôi biết: " phải đến lớp dúng giờ". Nhưng mỗi sáng tôi cố
gắng lắm mới có thể chui ra khoie chăn êm nệm ấm để khoác cặp sách đến trường.
Nhiều khi, tôi đã cố trì hoảng cái khoảng khắc phải vùng dậy khỏi chiếc giường. Và tôi
đã đi học muộn. Nhưng tôi vẫn cố gắng bật dậy mỗi ngày. Tôi biết: " Cần chuẩn bò bài
cẩn thận khi đến lớp". Nhờ kiến thức đã học được, tôi đã có thể làm được những bài tập
khó. Nhưng một chương trình gam online mới thật hấp dẫn vừa được quảng cáo trên
internet. Thế là tôi đã đến lớp với những trang vở trắng, với cací đầu rỗng. Tôi phải học
lại những điều đã mất, phải làm lại những điều đã bỏ qua. Nhưng thời gian không chờ
đợi và tôi không thể làm lại mãi như vậy. Nếu chỉ dành thời gian để làm lại những gì
đã để lỡ, tôi làm sao có thể làm được điều gì mới? Tôi muốn mình phải làm được những
điều có ích hơn là việc chỉ sữa chữa những sai lầm. Vì thế, tôi phải cố vượt lên chính
mình, vượt lên mọi sự trì hoãn, mọi sự lười biếng, để có thể làm được những điều có ý
nghóa hơn. Tôi nhớ, khi còn ở tiểu học, Cô đã dạy tôi cách làm bưu thiếp. Một để tặng
cô, một dành tặng mẹ. Tôi nhớ, mẹ và cô đều vui mừng thế nào, mặc dù tấm bưu thiếp
của tôi chắc hẳn còn vụn về, nguệch ngoạc. Tôi ước mong sao mỗi việc làm của tôi đều
có thể làm quà tặng cho người thân, cho cuộc đời này và cho chính mình nữa. Vì tôi yêu
mọi người và tôi muốn được cùng nắm tay bạn để bước vào cuộc sống.
Chúng ta học cách chung sống. Điều này thật khó khăn hơn và cũng tuyệt vời hơn nữa.
Tôi nhơ, một lần cả lớp đi dã ngoại, cắm trại ngoài trời, mỗi người một việc. Các bạn
gái chuẩn bò đồ ăn, các bạn trai mang vác hành lí và dựng lều trại. Tôi là một trong số
những chàng trai hiếm hoi trong lớp nên được phân công buộc nút cột mái lều. Thật
sung sướng khi được nghe nhạc, dánh bài, trò chuyện với nhau dưới mái lều ngoài trời.
Nhưng đúng lúc cuộc vui đang sôi nổi nhất, bổng nhiên, mái lều sập xuống. Tôi đã cột
dây lều không dúng cách. Rất mai đó là một mái lều chứ không phải là một nhà hát
lớn., một toà cao ốc,một cây cầu,… Chúng tôi hí hững chui ra từ đống đổ nát, không xây
xước gì. Nhưng tôi đã hiểu rằng mỗi hành động, mỗi việc làm của tôi đều có thể làm hệ
l đến người xung quanh. Và tôi phải làm tốt hơn, để có thể chia sẻ, chứ không thể

làm gánh nặng, tai hoạ. Trong một buổi dạ hội ở trường, tôi đứng mãi trong góc phòng
vì không biết một điệu nhảy nào. Một người bạn đã bảo tôi: " Lại đây, mình sẽ dạy cậu.
Rất dễ thôi mà… Được rồi… ". Tôi học những kiến thức ở sách vở, nhưng tôi còn dành
thời gian học lau nhà, học chơi thể thao, học nấu ăn, học khiêu vũ… Bởi vì tôi không
muốn rớt lại khi bạn bè mình đi lên phía trước, tôi không muốn đứng một mình trong
góc phòng hay ngoài sân bóng vì không biết tham gia vào cuộc chơi. Tôi học để có thể
đi cùng bạn và chia sẽ với bạn những gánh nặng cũng như niềm vui trong công việc,
trong cuộc đời muôn màu muôn vẻ này.
Khi tôi vượt qua một kì thi, khi tôi đưa được trái bóng vào rổ, khi tôi cùng bè bạn tổ
chức thành công một buổi hội thảo hay một cuộc dã ngoại tôi rất hạnh phúc. Một người
bạn thốt lên: " Tuyệt quá!". Mẹ mỉm cười với tôi: " Giỏi lắm!". Thầy cô vui mừng: "
Tiến bộ hơn rồi đấy!". Tôi hạnh phúc vì tôi biết mình đã làm được những điều có ý
nghóa hơn, đã từng bước vượt lên chính mình. Tôi biết mình vẫn còn phải học hỏi không
ngừng. Dù thành cong hay thất bại, tôi vẫn phải cố gắng hết mình. Tôi biết mình đã lớn
thêm lên một chút.
Giơ đây tôi có thể trả lời câu hỏi mà khi mới đến trường, tôi đã tự hỏi biết bao lần khi
lúng túng trước những điều chưa biết. Tôi và bạn, chúng ta " Học để biết, học để làm,
học để chung sống, học để tự khẳng đònh mình".
Tất cả vẫn còn đang ở phía trước, trang sách và cuộc đời… Bài học mới luôn bắt đầu…
chúng ta học tập để vượt qua những nỗi sợ hãi.
Câu 3: Nhà khoa học người Anh Phơ- răng- xit Bê- cơn ( thế kỉ XVI- XVII) đã nói: " Tri
thức là sức mạnh". Thông điệp này gợi cho anh chò suy nghó gì?
Gợi ý làm bài:
a) Mở bài:
Con người là sinh vật duy nhất biết tích luỹ tri thức, sáng tạo ra tri thức; tri thức giúp
cho con người thoát ra khỏi cuộc sống loài vật, làm chủ cuộc sống; tri thức đã giúp con
người không chỉ là vật thụ tạo như trong truyền thuyết về sự sáng tạo của Chúa Trời mà
khiến con người có thể dự phần vào công cuộc sáng tạo ra thế giới … Nhà khoa học
người Anh Phơ- răng- xit Bê- cơn đẫ nói: " Tri thức là sức mạnh". Câu nói nổi tiếng này
khiến cho chúng ta cần phải suy ngẫm.

b) Thân bài:
Tri thức theo nghóa rộng nhất là sự hiểu biết về thế giới tự nhiên, xã hội và cả chính
bản thân mình. Đối với lòchu sử phát triển của xã hội con người nói chung, vốn tri thức
mà con người tích luỹ được qua hàng vạn năm là nguồn sức mạnh giúp con người chủ
động trong cuộc sống, làm chủ được chính mình, từ đó khám phá cải tạo tự nhiên và xã
hội, sáng tạo ra của cải vật chất và tinh thần để đạt đến một cuộc sống ngày càng tiến
bộ, văn minh hơn.
Với một quốc gia, tri thức tạo nên sức mạnh sáng tạo trong mọi lónh vực xã hội: giáo
dục, khoa học, kinh tế, quân sự,… để đạt đến sự bình ổn, thònh vượng và phát triển bền
vững. Với mỗi con người, tri thức là kết quả học tập, tích luỹ những tri thức vốn có của
nhân loại để từ đó vận dụng vào cuộc sống, và cao hơn nữa, sáng tạo ra những tri thức
mới, giúp mỗi người chủ động hơn trong công việc, tạo nên thành công trong nghề
nghiệp và cuộc sống.
Ngay từ thû xa xưa, người tối cổ cũng nhờ phát hiện ra lữa để nấu, nướng chín thức ăn,
con người mới dần rũ bỏ hết lớp lông thú mang trên mình để dần dần bước vào thế giới
người hiện đại. Con người ngày xưa, nhờ chế tạo được công cụ lao động nên mới thu
hoạch đươch sản phẩm được nhiều hơn. Tri thức đã giúp cho con người xây dựng nhà
cửa trú mưa, tránh nắng, đề phòng thú dữ và kẻ thù.