Tổ chức hoạt động ngoại khoá nhằm nâng cao chất lượng giờ học giáo dục thể chất cho học sinh khối 10 trường THPT nguyễn du thái bình

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC THỂ CHẤT

TRỊNH THỊ THỦY

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG GIỜ
HỌC GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHO HỌC
SINH KHỐI 10 TRƢỜNG THPT
NGUYỄN DU - THÁI BÌNH

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

HÀ NỘI - 2014


TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC THỂ CHẤT

TRỊNH THỊ THỦY

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG GIỜ
HỌC GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHO HỌC
SINH KHỐI 10 TRƢỜNG THPT
NGUYỄN DU - THÁI BÌNH
KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: CNKHSP TDTT - GDQP

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

TS. LÊ TRƢỜNG SƠN CHẤN HẢI

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Trịnh Thị Thủy
Sinh viên lớp: K36 Sƣ phạm TDTT - GDQP
Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi. Các kết
quả nghiên cứu, số liệu trong khóa luận là trung thực và chưa được cơng bố
trong bất cứ cơng trình nghiên cứu nào.
Hà Nội, Tháng 5 năm 2014.
Sinh viên

Trịnh Thị Thủy


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
1. CNH - HĐH

: Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa.

2. GDTC

: Giáo dục thể chất.

3. GD - ĐT

: Giáo dục - Đào tạo.

4. GVCN

: Giáo viên chủ nhiệm.

5. Nxb

: Nhà xuất bản.

6. STT

: Số thứ tự.

7. TDTT

: Thể dục thể thao.

8. TD,TT

: Thể dục, thể thao.

9. THPT

: Trung học phổ thông.

10. TN

: Thực nghiệm

11. XHCN

: Xã hội chủ nghĩa.


DANH MỤC BẢNG

BẢNG

Bảng 3.1

NỘI DUNG

Kết quả môn học thể dục học kỳ 1 năm học 2013 - 2014
của 07 lớp 10 trường THPT Nguyễn Du.

TRANG

25

Kết quả quan sát học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn
Bảng 3.2 Du tại các giờ học GDTC trong một tuần (10/02/2014 -

29

15/02/2014).
Kết quả quan sát học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn
Bảng 3.3 Du tham gia hoạt động thể thao ngoại khóa trong một

31

tuần, từ ngày 10/02/2017 đến ngày 15/02/2014 (n=545).

Bảng 3.4

Bảng 3.5

Kết quả phỏng vấn bằng phiếu hỏi đối với cấp quản lý
nhà trường, GVCN, giáo viên dạy thể dục (n = 15).
Kết quả phỏng vấn bằng phiếu hỏi đối với phụ huynh học
sinh (n = 21).

32

34

Bảng 3.6 Kết quả thu được từ phỏng vấn học sinh (n = 545).

36

Bảng 3.7 Tiến trình thực nghiệm

41

Bảng 3.8

Bảng 3.9

Kết quả kiểm tra thể lực ban đầu cho học sinh lớp 10
(n = 44).
Kết quả kiểm tra thể lực cho học sinh khối 10 sau khi
thực nghiệm (n = 44).

42

43

Kết quả so sánh mức độ phát triển thể lực của học sinh
Bảng 3.10 khối 10 trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình trước và

44

sau thực nghiệm (n=44).
Bảng 3.11

Nhịp độ tăng trưởng W về thể lực của học sinh khối 10
trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình.

45


MỤC LỤC
Đặt vấn đề

1

Chƣơng 1.Tổng quan các vấn đề cần nghiên cứu

5

1.1. Cơ sở lý luận

5

1.2. Cơ sở thực tiễn

7

1.2.1. Vị trí và tầm quan trọng của thể thao ngoại khóa

9

1.2.2. Các hình thức tập luyện TD,TT ngoại khóa

10

1.3. Cơ sở của việc lựa chọn các bài tập cho học sinh THPT

11

1.3.1. Đặc điểm sinh lý của học sinh THPT

12

1.3.2. Đặc điểm về tâm lý của học sinh THPT

13

Chƣơng 2. Nhiệm vụ, phƣơng pháp, tổ chức nghiên cứu

17

2.1. Nhiệm vụ nghiên cứu

17

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu

17

2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu.

17

2.2.2. Phương pháp phỏng vấn

17

2.2.3. Phương pháp quan sát sư phạm

18

2.2.4. Phương pháp kiểm tra sư phạm

18

2.2.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm

20

2.2.6. Phương pháp toán học thống kê

20

2.3. Tổ chức nghiên cứu

22

2.3.1. Thời gian nghiên cứu

22

2.3.2. Đối tượng nghiên cứu

22

2.3.3. Địa điểm nghiên cứu

22

Chƣơng 3. Kết quả nghiên cứu
3.1. Thực trạng hoạt động ngoại khóa về TD,TT của học sinh khối 10
trƣờng THPT Nguyễn Du - Thái Bình

23
23


3.1.1. Thực trạng công tác GDTC tại trường THPT Nguyễn Du -Thái
Bình

24

3.1.2. Thực trạng hoạt động ngoại khóa TD,TT tại trường THPT
Nguyễn Du - Thái Bình
3.1.3. Sự quan tâm của các cấp quản lý, GVCN, giáo viên thể dục và
phụ huynh học sinh tới hoạt động thể thao ngoại khóa

26
28

3.1.4. Nhận thức của các em học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn
Du về hoạt động thể thao ngoại khóa

29

3.2. Lựa chọn các hình thức, phƣơng pháp tổ chức hoạt động ngoại
khóa nhằm nâng cao chất lƣợng giờ học GDTC cho học sinh khối 31
10 trƣờng THPT Nguyễn Du - Thái Bình
3.2.1. Đánh giá của cấp quản lý, GVCN, giáo viên dạy thể dục, và
phụ huynh học sinh
3.2.2. Nhu cầu của học sinh đối với hoạt động thể thao ngoại khóa

32
35

3.2.3. Đề xuất các hình thức, phương pháp tổ chức các hoạt động
ngoại khoá nhằm nâng cao chất lượng giờ học GDTC cho học 37
sinh trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình
3.2.4. Tổ chức thực nghiệm
Kết luận và kiến nghị

39

46

1. Kết luận

46

2. Kiến nghị

46

Tài liệu tham khảo

47

Phụ lục


1

ĐẶT VẤN ĐỀ
TDTT là một hoạt động không thể thiếu trong đời sống văn hóa, xã hội
lồi người. Tập luyện TD,TT giúp con người phát triển toàn diện về thể chất
và tinh thần, tăng cường thể lực phục vụ cho lao động và cuộc sống. Ngay
trong những ngày đầu mới giành được độc lập, cịn bộn bề với trăm cơng
nghìn việc của đất nước, nhưng Bác Hồ đã quan tâm đặc biệt đến cơng tác
TDTT. Trong lời kêu gọi tồn dân tập thể dục, Bác Hồ đã nhấn mạnh: “Nếu
một người dân yếu ớt tức là làm cho cả đất nước yếu ớt một phần, nếu một
người dân mạnh khỏe, tức là góp phần làm cho cả đất nước mạnh khỏe” [9].
Phát huy tinh thần đó, mấy chục năm qua, Đảng và Nhà nước ta đặc
biệt quan tâm đến sự nghiệp phát triển thể chất cho nhân dân, nhất là thế hệ

trẻ những chủ nhân tương lai của đất nước. Đặc biệt trong thời kỳ hội nhập và
CNH - HĐH đất nước, nhiệm vụ đó hết sức quan trọng. Mục tiêu GDTC
trong trường học đến năm 2015 là: “Xây dựng và bước đầu hoàn thiện GDTC
trong trường học từ mầm non đến đại học. Thực hiện dạy thể dục một cách
nghiêm túc đảm bảo cho mỗi học sinh đều thực hiện chế độ GDTC bắt buộc
trong nhà trường, góp phần phát triển hài hòa thể chất, nâng cao sức khỏe và
thể lực, phục vụ yêu cầu học tập, lao động, sẵn sàng chiến đấu”[4]. Với tiêu
chí rèn luyện con người trong thời đại mới là con người: “phát triển cao về trí
tuệ, cường tráng về thể chất, trong sáng về đạo đức, phong phú về tinh thần”
[12]. Để làm được điều đó Bộ GD - ĐT đã phối hợp với Ủy ban TDTT (nay
gọi là tổng cục TDTT) đưa ra chương trình GDTC cho các cấp học nhằm phát
triển hài hòa về thể chất, tăng cường sức khỏe giúp các em hoàn thành tốt
nhiệm vụ học tập ở trường đồng thời chuẩn bị điều kiện cho các em bước vào
cuộc sống lao động xây dựng và bảo vệ tổ quốc sau này.


2
Để trở thành con người mới XHCN, không chỉ cần có kiến thức sâu
rộng, năng động sáng tạo trong cuộc sống mà cần có sức khỏe… Vì vậy
GDTC trong nhà trường có vị trí quan trọng trong xã hội hiện nay. GDTC
học đường không chỉ nâng cao sức khỏe mà còn nhằm trang bị cho các em hệ
thống kiến thức, kỹ năng và phương pháp tập luyện TD,TT, rèn luyện thân
thể… Bên cạnh đó mơn học thể dục cịn góp phần rèn luyện cho các em lối
sống lành mạnh, tác phong nhanh nhẹn linh hoạt, tính tổ chức kỷ luật và tinh
thần tập thể… Đó là những nhân tố hình thành nhân cách cho các em.
Công tác GDTC trường học là một bộ phận quan trọng của cuộc sống
cách mạng văn hóa ở Việt Nam. GDTC kết hợp chặt chẽ với các mặt giáo dục
khác trong trường học, là nhân tố quan trọng thúc đẩy sự hình thành và phát
triển nhân cách của học sinh theo đúng chuẩn mực mà xã hội cũng như ngành
giáo dục đặt ra. Giáo dục có vai trị quan trọng trong sự phân cơng lao động

lành nghề và kỹ thuật cao, góp phần nâng cao năng suất lao động và năng lực
quản lý kinh tế.
Hệ thống chương trình GDTC ở trường phổ thơng hiện nay bao gồm
các mơn: Điền kinh, cầu lơng, đá cầu, bóng đá, bóng chuyền… Với sự phân
phối chương trình là 2 tiết một tuần, mỗi tiết học là 45 phút và ghép 2 - 3 nội
dung một tiết. Với rất nhiều nội dung học trong khung chương trình như vậy,
người giáo viên chỉ có thể giới thiệu cho các em về động tác mẫu của các kỹ
thuật cơ bản. Xong mục đích của cơng tác GDTC là hồn thiện con người
tồn diện, điều đó địi hỏi phải có giải pháp nâng cao chất lượng giờ học
GDTC cho học sinh. Để các em được tham gia nhiều hơn và tiếp xúc nhiều
hơn với các hoạt động GDTC, TD,TT. Các nhà trường đã đưa những nội dung
này vào các chương trình ngoại khóa của học sinh.
Hoạt động ngoại khóa ở trường phổ thơng là hoạt động được tổ chức
diễn ra ngoài giờ lên lớp chính khóa nhằm giáo dục học sinh theo mục tiêu


3
giáo dục, mang tính chất tự nguyện và tích cực. Là sự tiếp nối hoạt động giáo
dục trên lớp, dạy kiến thức và kỹ năng thực hành, tạo nên sự thống nhất giữa
nhận thức và hành động. Hoạt động ngoại khóa là một trong những mảng hoạt
động giáo dục quan trọng ở nhà trường phổ thơng. Hoạt động này có ý nghĩa
rất lớn đối với quá trình giáo dục học sinh, nó hỗ trợ đắc lực cho hoạt động
giảng dạy trên lớp bởi thời gian trên lớp của học sinh chỉ có giới hạn, giáo
viên khó có thể đi sâu vào những chi tiết, cung cấp cho học sinh nhiều kiến
thức ngồi sách giáo khoa, góp phần phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi
dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của học sinh. Một khi kiến thức, kỹ
năng vận động được thầy cô truyền thụ thông qua con đường giáo dục và các
hoạt động ngoại khóa sẽ giúp học sinh tích cực, tự giác biến nó thành “chất”
của mình, học sinh sẽ biết tự điều chỉnh được những hành vi cho đúng đắn và
phù hợp với thực tế.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc tập luyện các bài tập thể dục, các
hoạt động TD,TT ngoài giờ học (thể thao ngoại khóa) là một biện pháp hồi
phục tốt cho học sinh sau q trình học tập văn hóa căng thẳng. Chình vì vậy
hoạt động thể thao ngoại khóa đã được nhiều em áp dụng vào quá trình học
tập, rèn luyện sức khỏe của mình.
Đặc điểm hoạt động của học sinh THPT là yếu tố quan trọng để lựa
chọn phương pháp tập luyện và thư giãn phù hợp sau quá trình học tập trí óc
của học sinh. Nhiều nhà khoa học cho rằng có nhiều biện pháp hồi phục sức
khỏe sau các giờ học văn hóa. Hình thức nghỉ ngơi tích cực thơng qua các
hoạt động (vui chơi, văn nghệ) hay nghỉ ngơi tích cực thơng qua các hoạt
động cơ bắp. Đối với người lao động trí óc nói chung và học sinh nói riêng,
tập luyện thể dục có tác dụng giúp cho cơ thể khắc phục được sự mệt mỏi do
quá trình lao động tư duy tạo ra, lao động với hiệu quả cao.


4
Tuy nhiên thông qua quan sát thực tế tại các giờ học trên lớp, các giải
phong trào và các hoạt động khác cho thấy khả năng hoạt động TD,TT và
hoạt động ngoại khóa của học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn Du - Thái
Bình cịn nhiều hạn chế. Đơng đảo các em chưa có nhận thức tích cực về hoạt
động ngoại khóa, tham gia ngoại khóa cịn lẻ tẻ và tự phát.
Xuất phát từ thực trạng trên, tổ chức hoạt động ngoại khóa nhằm nâng
cao chất lượng giờ học GDTC cho học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn Du
- Thái Bình là rất cần thiết. Vì thế tơi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Tổ chức hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng giờ học
giáo dục thể chất cho học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn Du - Thái
Bình”.
 Mục đích nghiên cứu:
Tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng giờ học
GDTC cho học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình, từ các

hoạt động ngoại khóa đó giúp giờ học GDTC của học sinh đạt hiệu quả cao
hơn.


5
Chƣơng 1
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở lý luận
Thế kỷ XXI, thế kỷ của nền văn minh trí tuệ và tốc độ phát triển mạnh
mẽ trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ. Nước ta đang đứng trước cơ
hội và thách thức to lớn để thực hiện thành công sự nghiệp CNH - HĐH. Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã khẳng định: “Giáo dục - Đào tạo là quyết
sách hàng đầu, phát triển giáo dục là một trong những động lực quan trọng
thúc đẩy sự nghiệp CNH - HĐH” [12], là điều kiện để phát huy nguồn lực
con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội. Muốn đào tạo nguồn lực con
người đáp ứng với yêu cầu phát triển của xã hội cần phải quan tâm đến nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh để học sinh phát triển thành
những con người năng động, sáng tạo, lành mạnh về thể chất và tinh thần.
Trong đó, rèn luyện về thể thao là một phần không thể thiếu. Rèn luyện thể
chất đóng một vai trị quan trọng trong sự phát triển về thể chất con người,
không chỉ nâng cao sức khỏe, tầm vóc, cịn tăng cường sức đề kháng của cơ
thể chữa được nhiều bệnh tật. Do vậy, nhu cầu của xã hội về hoạt động thể
thao ngày càng cao đặc biệt là hoạt động ngoại khóa trong thời gian rảnh rỗi.
TDTT trường học là một bộ phận đặc biệt quan trọng trong việc nâng
cao sức khỏe, thể lực, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, ý chí giáo dục nhân cách
cho học sinh góp phần đáp ứng yêu cầu CNH - HĐH đất nước, phát hiện và
bồi dưỡng nhân tài thể thao cho đất nước. Nghị quyết Trung ương 2 của Ban
chấp hành trung ương Đảng khóa VIII đã khẳng định “Giáo dục - Đào tạo, và
khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu trong công cuộc phát triểt đất
nước” và xây dựng con người “Phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể

chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức”[12]. Để thực hiện mục


6
tiêu GDTC trong trường học đến năm 2015 là “Xây dựng và bước đầu hoàn
thiện GDTC trong trường học từ mầm non đến đại học. Thực hiện dạy thể dục
một cách nghiêm túc đảm bảo cho mỗi học sinh đều thực hiện chế độ GDTC
bắt buộc trong nhà trường, góp phần phát triển hài hòa thể chất, nâng cao
sức khỏe và thể lực, phục vụ yêu cầu học tập, lao động sẵn sàng chiến
đấu”[4]. Bộ GD - ĐT đã phối hợp với Uỷ ban TDTT (nay gọi là Tổng cục
TDTT) đưa ra chương trình GDTC cho các cấp học nhằm phát triển hài hòa
về thể chất tăng cường sức khỏe giúp các em hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập
ở trường đồng thời chuẩn bị điều kiện cho các em bước vào cuộc sống lao
động xây dựng và bảo vệ tổ quốc sau này.
Chỉ thị số 36 CT/TW ngày 24/03/1994 của ban Bí thư TW Đảng về
cơng tác TDTT trong giai đoạn mới yêu cầu phải “Thực hiện GDTC trong tất
cả các trường học, làm cho việc tập luyện TDTT trở thành nếp sống hàng
ngày của hầu hết học sinh, sinh viên [3]. Pháp lệnh số 28/2000/ PL UBTVQH về TDTT do ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành: Nhà nước
khuyến khích hoạt động ngoại khóa TDTT trong trường học [7].
Bộ Giáo dục - Đào tạo và Tổng cục TDTT đã ra thông tư liên tịch số
34/2005/TTLT/BGD &ĐT ngày 29/12/2005 về hướng dẫn phối hợp quản lý
và chỉ đạo công tác TD,TT trường học giai đoạn 2006 - 2011 trong đó yêu
cầu “ Phát triển giáo dục TDTT trường học theo hướng đổi mới và nâng cao
chất lượng giờ học thể dục ngoại khóa, đặc biệt phải đa dạng hóa các hình
thức ngoại khóa cho học sinh” [12].
Luật TD,TT được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 10 nước Cộng hịa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam thơng qua ngày 29/11/2006 quy định tại điều 20: “Tổ
chức thực hiện chương trình mơn học GDTC theo quy định của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo. Quản lý và sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, trang
thiết bị phục vụ GDTC và thể thao trong nhà trường. Tổ chức cho người học

7
tham gia các hoạt động thể thao ngoại khóa. Bảo đảm an toàn cho người dạy
và người học trong các hoạt động TD,TT. Phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu
thể thao” [8].
Để phát triển phong trào ngoại khóa cho học sinh, sinh viên, trong
Công văn số 5791/BGD - ĐT - CTHSSV về hướng dẫn công tác học sinh,
sinh viên hoạt động ngoại khóa và y tế trường học năm 2013 - 2014 đã ra
quyết định số 72/2008/QĐ - BGD về việc ban hành quy định tổ chức hoạt
động ngoại khóa cho học sinh, sinh viên.
Như vậy, hoạt động ngoại khóa TDTT đã được Đảng và Nhà nước ta
quan tâm ngay từ các cấp học của học sinh. Hệ thống chương trình GDTC ở
trường phổ thông hiện nay bao gồm các môn: Điền kinh, cầu lơng, đá cầu, đá
bóng, bóng chuyền.... Với sự phân phối chương trình là 2 tiết 1 tuần, mỗi tiết
học là 45 phút, và ghép 2 - 3 nội dung 1 tiết. Với rất nhiều nội dung học trong
khung chương trình như vậy, người giáo viên chỉ có thể giới thiệu cho các em
về động tác mẫu của các kỹ thuật cơ bản. Xong mục đích của cơng tác GDTC
là hồn thiện con người tồn diện, điều đó đòi hỏi giải pháp nâng cao chất
lượng giờ học GDTC cho học sinh. Để các em được tham gia nhiều hơn và
tiếp xúc nhiều hơn với các hoạt động GDTC, TDTT. Như vậy việc tổ chức
các hoạt động thể thao ngoại khóa cho các em học sinh là rất cần thiết.
1.2. Cơ sở thực tiễn
Để trở thành con người mới CNXH khơng chỉ cần có kiến thức sâu
rộng, năng động sáng tạo trong cuộc sống mà cần có sức khỏe... Vì vậy
GDTC trong nhà trường có vị trí quan trọng trong xã hội hiện nay. GDTC
trong học đường không chỉ nâng cao sức khỏe mà còn nhằm trang bị cho các
em hệ thống kiến thức, kỹ năng và phương pháp rèn luyện thân thể... Bên
cạnh đó mơn học thể dục cịn góp phần rèn luyện cho các em lối sống lành
mạnh tác phong nhanh nhẹn linh hoạt, tính tổ chức kỷ luật và tinh thần tập

8
thể... Đó là những nhân tố hình thành nhân cách cho các em. Hơn nữa học
sinh THPT trong giai đoạn này hầu hết các em đều muốn thử sức mình trong
nhiều lĩnh vực, ham học hỏi, vận động. Ngồi cơng việc học văn hóa ở trường
các em cịn tham gia nhiều hoạt động khác như: Tham quan, du lịch dã ngoại,
sinh hoạt trong các câu lạc bộ. Một trong các hoạt động không thể không kể
đến được nhiều em yêu thích tham gia đó là hoạt động thể thao ngồi giờ học
(Ngoại khóa thể thao).
Cơng tác GDTC đã được các cấp lãnh đạo từ Bộ, Sở, Phòng Giáo dục
và đào tạo, các lãnh đạo nhà trường hết sức quan tâm, thể hiện thường xuyên
nâng cao trang thiết bị cơ sở vật chất, dụng cụ, sân tập và bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên. Nhiều trường đã được đầu tư cải tạo và xây dựng nhiều cơng trình
TDTT mới phục vụ tốt cho cơng tác giảng dạy nội khóa và hoạt động ngoại
khóa cho học sinh.
Nhưng thực tế cơng tác GDTC và thể thao học đường ở nhiều trường còn
bộc lộ nhiều hạn chế và chưa đáp ứng được yêu cầu mục tiêu giáo dục và đào tạo
đã đề ra. Về thực trạng công tác GDTC hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã
nhận định: chất lượng GDTC còn thấp, giờ dạy cịn đơn điệu thiếu sinh động, có
nội dung lặp đi lặp lại kéo dài cả năm học. Nhận thức về vị trí, vai trị của GDTC
cịn nhiều hạn chế trong các cấp học, bậc học và cơ sở trường [2].
Tuy nhiên để đáp ứng được mục tiêu hiện nay, cơng tác GDTC trong
các trường THPT nói chung và trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình nói
riêng cịn nhiều bất cập. Trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình là một trường
không lớn, đa số học sinh cư trú ở gần địa bàn khu vực thị trấn Thanh Nê,
huyện Kiến Xương, chủ yếu là các em dành nhiều thời gian học trên chính
khóa vào buổi sáng và học chun đề các mơn văn hóa vào buổi chiều, nên
cịn rất ít thời gian để các em tham gia các hoạt động TD,TT và tập luyện các
môn thể thao mà các em yêu thích. Một ngun nhân hết sức quan trọng đó là

9
hạn chế về thời lượng lên lớp (một tuần chỉ có hai tiết thể dục và xếp xen kẽn
các giờ thể dục với các giờ học các mơn văn hóa khác) nên ý thức rèn luyện
TD,TT chưa cao, chưa tự giác tích cực trong các giờ học thể dục, điều kiện cơ
sở vật chất còn thiếu, sân tập chật hẹp, ngay sát các lớp học ảnh hưởng không
nhỏ đến giờ học thể dục, có nội dung khơng giám đưa vào học như các trò
chơi vận động.
Từ thực trạng trên tổ chức hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất
lượng giờ học GDTC cho học sinh là rất cần thiết.
1.2.1. Vị trí và tầm quan trọng của thể thao ngoại khóa
Xã hội hóa TDTT là một chủ trương lớn của Đảng và Chính phủ. Trong
cơng cuộc đổi mới đất nước hiện nay, xã hội hóa TDTT ngày càng trở thành
cơng việc quan trọng và cấp bách giúp cho ngành TDTT huy động được các
nguồn lực trong xã hội, để phát triển sự nghiệp một cách vững chắc , lâu dài.
Đảng và Nhà nước ta ln coi trọng vai trị và hiệu quả to lớn của cơng
tác xã hội hóa TDTT. Văn kiện Đại hội VII của Đảng khẳng định: “Các vấn
đề chính sách xã hội đều giải quyết theo tinh thần “xã hội hóa”. Trong Văn
kiện Đại hội đã ghi: “Thực hiện phương châm đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt
động văn hóa, thơng tin, TDTT, y tế, dân số - kế hoạch hóa gia đình và các
mặt xã hội khác hướng vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất, tinh
thần và thể lực của nhân dân” [15].
Để thúc đẩy q trình xã hội hóa TDTT, Đảng và Nhà nước ban hành
những công văn, chỉ thị chỉ đạo các ban nghành có liên quan thực hiện. Cụ thể
là: Ngày 1/6/1998, Thủ tướng chính phủ đã ban hành cơng văn số 2096/VPKGVX về việc xây dựng đề án “xã hội hóa hoạt động TDTT”. Theo tinh thần
của cơng văn này, Bộ trưởng, chủ nhiệm Ủy ban TDTT đã ký quyết định
thành lập ban soạn thảo đề án “xã hội hóa TDTT” do PGS.TS Dương Nghiệp
Chí làm trưởng ban.

10
Từ quan điểm của Đảng, Nhà nước về xã hội hóa TDTT cho thấy tầm
quan trọng của xã hội hóa TDTT đối với nền TDTT của nước nhà. Ngoại
khóa TDTT trong trường học là một phần trong những phương thức, cách
thức thúc đẩy q trình xã hội hóa TDTT ngày càng phát triển góp phần thúc
đẩy mạnh nền TDTT của nước nhà. Hằng năm trong các nhà trường thường
xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa thể thao cho học sinh, các giải thể
thao phong trào làm cho phụ huynh học sinh, các lãnh đạo nhà trường quan
tâm, các tổ chức quan tâm, xã hội quan tâm... từ đó “xã hội hóa” TDTT được
đẩy mạnh.
1.2.2. Các hình thức tập luyện TD,TT ngoại khóa
Hoạt động ngoại khóa được hiểu như là hoạt động được tổ chức ngồi
giờ học của các mơn học ở trên lớp. Hoạt động ngoại khóa là sự tiếp nối hoạt
động dạy học trên lớp, là con đường gắn lý thuyết với thực tiễn, tạo nên sự
thống nhất giữa nhận thức với hành động của học sinh. Đây là một trong hai
hoạt động giáo dục cơ bản, được thực hiện một cách có tổ chức, có mục đích
theo kế hoạch của nhà trường; là hoạt động tiếp nối và thống nhất hữu cơ với
hoạt động học tập trên lớp, nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách
học sinh theo mục tiêu đào tạo, đáp ứng được yêu cầu đa dạng của xã hội đối
với thế hệ trẻ.
Trong đó tập luyện thể thao ngoại khóa cũng là sự tiếp nối hoạt động
dạy học trên lớp, là nơi gắn liền giữa kiến thức và kỹ năng thực hành, tạo nên
sự thống nhất giữa nhận thức với hành động của học sinh. Tuy nhiên các buổi
tập ngoại khóa có cấu trúc đơn giản và được tập ở nhiều hình thức khác nhau.
Hình thức tập luyện này địi hỏi ý thức kỷ luật, tính độc lập và sáng tạo cao.
Nhiệm vụ cụ thể và nội dung buổi tập ngoại khóa chủ yếu phụ thuộc vào sở
thích và hứng thú cá nhân. Ngoại khóa TD,TT bao gồm các hình thức tập
luyện như sau:

11
- Cá nhân tự tập luyện: Các buổi tập ngoại khóa TD,TT cá nhân thường
tổ chức tự tập luyện dưới dạng thể dục buổi sáng, thể dục vệ sinh và dạo chơi
hằng ngày, các buổi tự tập theo xu hướng huấn luyện chung và huấn luyện thể
thao, mỗi người tự tập theo phương pháp riêng của mình.
- Tổ chức tập luyện theo nhóm: Hiệu quả tập luyện theo nhóm phụ
thuộc rất nhiều vào việc lựa chọn chính xác người chỉ đạo. Ở hình thức này
mỗi người tập luyện những kỹ năng cần thiết thông qua sự kiểm tra và hướng
dẫn của bạn cùng tập. Người này sẽ học hỏi người kia những kỹ thuật chưa
được hoàn thiện.
- Tập luyện theo nhóm có giáo viên hướng dẫn: Ở hình thức này giáo
viên có thể chú ý tới các khả năng tiếp thu của mỗi người. Nhưng vẫn cịn hạn
chế là có thể nảy sinh ra mâu thuẫn giữa giữa yêu cầu của giáo viên và mức
độ tích cực của cá nhân học sinh riêng biệt. Tập luyện theo lớp có giáo viên
hướng dẫn: là hình thức trong đó học sinh đồng thời hồn thiện những nhiệm
vụ nhận thức chung. Hình thức này có ưu điểm là giáo viên có thể chỉ đạo
đồng thời mọi học sinh, ôn tập và củng cố tri thức chung cho toàn lớp.
1.3. Cơ sở của việc lựa chọn các bài tập cho học sinh THPT
Nhiệm vụ GDTC trong trường học là phát triển cân đối hình thái và
chức năng cơ thể người học theo lứa tuổi, trình độ vận động, phát triển tồn
diện năng lực thể chất, tăng cường sức khỏe và khả năng chống đỡ lại các tác
nhân có hại của mơi trường bên ngồi với cơ thể. Hình thành và hồn thiện
cho người học những kỹ năng kỹ xảo vận động trong cuộc sống và ứng dụng
vào các môn học thể thao cơ bản. Đồng thời trang bị cho học sinh những kiến
thức cơ bản về sử dụng phương tiện và phương pháp tập luyện thể thao. Hình
thành cho người học những thói quen giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể
thường xuyên, giáo dục phẩm chất đạo đức chí, tính tập thể, tinh thần đoàn
kết, ý thức tổ chức kỷ luật.

12
Mỗi mơn thể thao có những tác dụng khác nhau, chính vì vậy việc lựa
chọn bài tập phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: Giải phẫu, tâm lý,
sinh lý, lứa tuổi, giới tính... Do đó chúng ta phải tìm hiểu từng vấn đề cụ thể
để có thể lựa chọn những môn thể thao phù hợp với đặc điểm sinh lý của học
sinh THPT.
1.3.1 Đặc điểm sinh lý của học sinh THPT
Hầu hết các em học sinh THPT có tuổi từ 15 đến 18 tuổi. Đa số các em
đã vượt qua thời kỳ phát dục. Tuổi thanh niên bắt đầu thời kỳ phát triển tương
đối êm ả về mặt sinh lý. Nhịp độ tăng trưởng về chiều cao và trọng lượng
chậm lại. Các cơ quan trong cơ thể dần được hoàn thiện.
* Hệ thần kinh: Hệ thần kinh phát triển mạnh và hoàn thiện hơn, khả
năng tư duy và khả năng phân tích tổng hợp cũng phát triển rất mạnh, thuận
lợi cho việc hình thành phản xạ có điều kiện... Do hoạt động mạnh của tuyến
giáp, tuyến sinh dục, tuyến yên... làm cho sự hưng phấn của hệ thần kinh
chiếm ưu thế, sự ức chế không cân bằng sẽ làm cho các em bị khuyếch tán,
động tác thừa nhiều, sức chú ý tập trung kém dễ mệt mỏi và ảnh hưởng đến
hoạt động TDTT. Vì thế quá trình giảng dạy, huấn luyện cần thay đổi nhiều
hình thức tập luyện, các bài tập phong phú đa dạng tránh nhàm chán.
* Hệ vận động: Hệ xương bắt đầu giảm tốc độ phát triển mỗi năm, nữ
cao thêm 0.5 - 1cm, nam cao thêm 01 - 03cm các xương nhỏ như xương cổ
tay, bàn tay hầu như đã hoàn thiện. Cột sống đã ổn định hình dáng nhưng vẫn
chưa được hồn thiện, vẫn có thể bị cong vẹo... riêng với các em nữ xương
xốp hơn các em nam, ống tủy rỗng hơn, chiều dài ngắn hơn, bắp thịt nhỏ hơn
và yếu hơn nên xương của nữ không khỏe bằng của nam đặc biệt là xương
chậu của nữ to hơn và yếu hơn, vì vậy trong q trình GDTC khơng thể sử
dụng bài tập có khối lượng vận động như của nam giới mà phải có sự phối
hợp về đặc điểm giới tính.

13
* Hệ cơ: Các tổ chức cơ phát triển muộn hơn xương nên vẫn còn tương
đối yếu, các cơ bắp lớn phát triển tương đối nhanh còn các cơ nhỏ phát triển
chậm hơn, các cơ co phát triển sớm hơn các cơ duỗi.
* Hệ tuần hoàn: Hệ tuần hoàn đang phát triển và đi đến hoàn thiện.
Buồng tim phát triển tương đối hoàn chỉnh, mạch đập của nam vào khoảng 70
- 80 lần/phút, của nữ là 75 - 85 lần/ phút. Hệ thống điều hòa vận mạch phát
triển tương đối hoàn chỉnh, phản ứng của hệ tuần hoàn trong vận động tương
đối rõ dệt, nhưng sau vận động mạch đập và huyết áp hồi phục tương đối
nhanh chóng. Cho nên lứa tuổi này có thể tập những bài tập dai sức, có khối
lượng và cường độ vận động tương đối lớn.
* Hệ hơ hấp: Đã phát triển tương đối hồn thiện, vịng ngực trung bình
của nam từ 67 - 72 cm, nữ từ 69 - 74cm. Diện tích tiếp xúc của phổi khoảng
100 - 120m2 gần bằng tuổi trưởng thành. Dung lượng phổi tăng lên nhanh
chóng từ 15 tuổi là 2 - 2.5 lít, 16 - 18 tuổi là khoảng 3 - 4 lít, tần số hơ hấp
gần giống người lớn: 16 - 20 lần/phút. Tuy nhiên các cơ hô hấp vẫn còn yếu
nên sự co giãn của lồng ngực nhỏ chủ yếu là co giãn cơ hoành. Trong tập
luyện cần thở sâu và tập chung chú ý thở bằng ngực.
1.3.2. Đặc điểm về tâm lý của học sinh THPT
Về mặt tâm lý, các em đã thích chứng tỏ mình là người lớn, muốn để
cho mọi người tơn trọng mình đã có một trình độ hiểu biết nhất định, có khả
năng phân tích tổng hợp, muốn hiểu biết nhiều, có nhiều hồi bão, nhưng có
nhiều nhược điểm và thiếu kinh nghiệm trong cuộc sống.
Các em đã có thái độ tự giác tích cực, xác định được tầm quan trọng
của việc học nên thái độ của các em đối với các mơn học trở nên có lựa chọn.
Ở các em đã hình thành những hứng thú học tập gắn liền với khuynh hướng
nghề nghiệp.

14
Tuy vậy, thái độ học tập ở nhiều em còn có nhược điểm là: một mặt,
các em rất tích cực học một số môn mà các em cho là quan trọng đối với nghề
mình đã chọn; mặt khác, các em lại sao nhãng các môn học khác hoặc chỉ học
để đạt được điểm trung bình (học lệch). Do đó, giáo viên cần giúp học sinh
hiểu được ý nghĩa và chức năng giáo dục cơ bản toàn diện, tạo nền tảng vững
chắc hình thành nhân sinh quan, thế giới quan khoa học của con người cho
học sinh trong bậc học phổ thơng. Trí nhớ của các em đã phát triển hơn hầu
như khơng cịn tồn tại việc ghi nhớ máy móc do các em đã biết cách ghi nhớ
có hệ thống, đảm bảo tính logic tư duy chặt chẽ hơn và lĩnh hội được bản chất
của các vấn đề cần học tập. Các phẩm chất ý chí đã rõ ràng và mạnh mẽ hơn
so với các lứa tuổi trước đó. Các em có thể hồn thành được những bài tập
khó địi hỏi sự khắc phục khó khăn lớn trong tập luyện.
Nhiệm vụ cụ thể và nội dung hoạt động ngoại khóa chủ yếu phụ thuộc
vào sở thích và hứng thú cá nhân tức là liên quan đến tâm lý học sinh. Người
tập phải tạo cho mình tâm lý tốt khi thực hiện những nhiệm vụ buổi tập được
giáo viên hướng dẫn hay tự tập. Nói cách khác làm cho học sinh nâng cao
được tính tự giác tích cực trong học tập.
Tính tích cực của người tập TD,TT thường xuyên thể hiện qua hoạt
động tự giác, gắng sức hoàn thành những nhiệm vụ học tập rèn luyện. Nó bắt
nguồn từ một thái độ học tập tốt, sự cố gắng nắm được những kỹ năng, kỹ xảo
vận động cùng hiểu biết có liên quan. Người tập nhất định cùng khắc phục
những khó khăn trên con đường đó để giải quyết những nhiệm vụ do kích
thích nội tâm của từng người tạo ra.
Hiệu quả của một buổi tập TD,TT phần lớn phụ thuộc vào bản thân
người tập luyện có thái độ tự giác và tích cực như thế nào đối với cơng việc
của mình, phải nhận thức được sâu sắc mục đích của buổi tập, tạo được
nguyện vọng sâu xa của buổi tập. Người tập phải nhận thức được ý nghĩa cụ

15
thể của các nhiệm vụ cần được thực hiện. Muốn như vậy, người giáo viên
phải làm cho người tập hiểu cần tập gì và tập như thế nào, mà cịn hiểu tại sao
lại tập chính bài tập này mà khơng phải là bài tập khác, vì sao phải tuân thủ
theo các quy tắc thực hiện động tác như thế này mà không phải như thế khác.
Mức độ nhận thức về mục đích và nhiệm vụ phụ thuộc vào khả năng
theo lứa tuổi và mức độ chuẩn bị của người tập như khả năng tư duy, quan
sát... Giáo viên có vai trò chủ đạo trong việc uốn nắn đánh giá hoạt động của
người tập.
Để tăng thái độ tích cực của người tập cũng như giáo dục tính sáng tạo,
tự lập đối với các nhiệm vụ. Điều đó địi hỏi sự phối hợp khéo léo và vai trò
lãnh đạo của giáo viên với tính tích cực và tự lập của người tập. Sự hứng thú
thực sự chi phối tính tích cực. Có thể khơi dậy và phát triển hứng thú ở một
mức độ nhất định bằng cách lựa chọn nội dung tập luyện hấp dẫn và hình thức
tập luyện phù hợp. Để nâng cao hiệu quả của hoạt động thể thao ngoại khóa
đồng thời phải kết hợp với việc vận dụng nguyên tắc hệ thống: Ngun tắc
này có liên quan đến tính thường xuyên trong tập luyện và hệ thống luân
phiên lượng vận động và nghỉ ngơi cũng như tính tuần tự trong tập luyện.
Tính liên tục của q trình GDTC và sự luân phiên hợp lý giữa lượng
vận động và nghỉ ngơi. Tập luyện thường xuyên mang lại hiệu quả tốt hơn khi
tập luyện thất thường. Tập luyện thường xuyên sẽ làm xuất hiện các mối liên
hệ phản xạ có điều kiện. Tập luyện thất thường thì mối liên hệ phản xạ có
điều kiện vừa được xuất hiện dễ dàng bị dập tắt. Vì vây, phải thường xun
lặp lại những thói quen vận động đã được hình thành. Quá trình lặp lại đó
phải có tính hệ thống và có sự kết hợp giữa nội dung cũ và mới.
Tính lặp lại và tính biến động. Trong q trình GDTC cần lặp lại không
chỉ các bài tập riêng lẻ mà cả tuần tự các bài tập đó trong các buổi tập và cả ở
những dạng nét tuần tự nhất định của chính các buổi tập đó trong các chu kỳ

16
tuần, tháng. Nếu các bài tập không được lặp lại nhiều lần thì khơng thể hình
thành và củng cố các kỹ xảo vận động.
Cùng với việc phát triển các tố chất thể lực, kích thước cơ thể gia tăng
một cách đáng kể và phần lớn các kỹ xảo vận động tiếp thu ở lứa tuổi nhỏ sẽ
là hình thành chuyển tiếp thành các kỹ năng - kỹ xảo vận động ở các lứa tuổi
khác. Từ đó nảy sinh vấn đề là phải liên kết phương pháp tập luyện lặp lại với
phương pháp tập luyện liên tục và tập luyện thay đổi để đảm bảo hồn thiện
những thuộc tính của kỹ năng - kỹ xảo vận động. Ngồi ra tính tuần tự trong
tập luyện cũng là một yếu tố quan trọng giúp cho quá trình tập luyện hiệu quả,
bởi vì khi vạch ra tiến trình GDTC phải xuất phát trước hết từ những khả
năng của người tập và từ những quy luật phát triển các khả năng đó, phải đi từ
chỗ vừa sức ở giai đoạn này đến chỗ thích hợp ở giai đoạn sau. Nói tóm lại
q trình tập luyện phải tuân theo nguyên tắc “Từ đơn giản đến phức tạp, từ
biết đến chưa biết, từ dễ đến khó”.


17
Chƣơng 2
NHIỆM VỤ, PHƢƠNG PHÁP, TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU
2.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhiệm vụ của đề tài là:
*Nhiệm vụ 1: Đánh giá thực trạng hoạt động ngoại khóa về TD,TT của
học sinh khối 10 trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình.
* Nhiệm vụ 2: Lựa chọn các hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động
ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng giờ học GDTC cho học sinh khối 10
trường THPT Nguyễn Du - Thái Bình.
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu trên đề tài sử dụng các phương
pháp nghiên cứu sau:

2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu
Đây là phương pháp được sử dụng trong suốt quá trình nghiên cứu.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, phương pháp này giúp nghiên cứu và
tổng hợp các tài liệu có liên quan đến đề tài nhằm tìm hiểu cơ sở lý luận của
đề tài như: Các văn kiện, chỉ thị, nghị quyết... của Đảng, Nhà nước, ý nghĩa tổ
chức hoạt động ngoại khóa của học sinh THPT, đặc điểm tâm, sinh lý của học
sinh THPT...
Phân tích và tổng hợp các tài liệu có liên quan đến kiến thức lý luận và
phương pháp TDTT, tâm lý thể thao, phương pháp giáo dục và đặc biệt là tìm
hiểu sâu các bài tập ngoại khóa của học sinh THPT.
2.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Sử dụng phương pháp này nhằm thu thập các dữ liệu, thơng tin có liên
quan đến vấn đề nghiên cứu. Phỏng vấn trực tiếp hoặc gián tiếp bằng phiếu
hỏi đối với lãnh đạo của trường THPT Nguyễn Du, giáo viên dạy thể dục,


18
GVCN lớp, phụ huynh học sinh và học sinh về hoạt động thể thao ngoại khóa.
Trong hệ thống các câu hỏi chúng tôi đưa ra nhằm thu thập ý kiến của các giáo
viên và học sinh về hoạt động thể thao ngoại khóa của học sinh. Những ý kiến
thu được giúp chúng tôi khẳng định hướng của đề tài. Mẫu phiếu phỏng vấn
được trình bày trong phần phụ lục.
2.2.3. Phương pháp quan sát sư phạm
Tổ chức quan sát sư phạm ngay tại trường trong giờ học chính khóa,
các buổi ngoại khóa thơng qua quan sát sư phạm để đánh giá và tìm ra các
hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa phù hợp để nâng cao
chất lượng GDTC cho học sinh trường THPT Nguyễn Du.
2.2.4. Phương pháp kiểm tra sư phạm
Sử dụng phương pháp này nhằm mục đích thông qua các test và các chỉ
tiêu để đánh giá thể chất của học sinh trường THPT Nguyễn Du. Các chỉ tiêu

sử dụng là do Bộ giáo dục và đào tạo Quyết định số 53/2008/QĐ - BGDĐT
ngày 18/09/2008, và những chỉ tiêu đánh giá bao gồm 4 test:
1. Nằm ngửa gập bụng (lần/30 giây)
+ Yêu cầu dụng cụ: Đệm cao su hoặc ghế băng, chiếu cói, trên cỏ bằng
phẳng, sạch sẽ.
+ Yêu cầu kĩ thuật động tác: người được kiểm tra ngồi chân co 900 ở
đầu gối, hai bàn chân áp sát sàn. Một học sinh khác hỗ trợ bằng cách hai tay
giữ ở phần dưới cẳng chân, nhằm không cho bàn chân người được kiểm tra ra
khỏi sàn.
+ Cách tính thành tích: Mỗi lần ngả người, co bụng được tính một lần.
Tính số lần đạt được trong 30 giây.
2. Bật xa tại chỗ (cm)
+ Yêu cầu dụng cụ: Thảm cao su giảm chấn, kích thước 1x3m (nếu
khơng có thảm có thể thực hiện trên nền đất, cát mền). Đặt một thước đo dài