skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục làm quen với chữ cái cho trẻ 5 6 tuổi

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Đất nước ta đang trong thời kỳ đổi mới và phát triển. Thì vấn đề giáo dục
có vai trò quan trọng, chính vì vật mà trong các sự kiện qua các kỳ đại hội Đảng
đều quan tâm đến các yếu tố giáo dục và Đào Tạo trở thành quốc sách hàng đầu
và kiểm định vấn đề giáo dục và Đào Tạo là sự nghiệp của toàn xã hội. Giáo dục
mầm non là một bộ phận trong hệ thống giáo dục quốc dân, là ngành học đầu
tiên, là mắt xích đầu tiên có một vị trí vai trò quan trọng. Vì nó tạo tiền đề vật
chất và tinh thần cho trẻ tiếp thu tốt chương trình giáo dục phổ thông với những
nhiệm vụ trọng tâm và cụ thể: Tiếp tục cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh, Cuộc vận động mỗi thầy cô giáo là một tấm
gương tự học tự sáng tạo” triển khai phong trào thi đua “xây dựng trường học
thân thiện học sinh tích cực”, thực hiện chủ đề “Năm học đổi mới công tác quản
lý và nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Tập trung thực hiện chương
trình phổ cập mẫu giáo 5 - 6 tuổi … chú trọng công tác tuyên truyền về giáo dục
mầm non để huy động mọi nguồn lực và công tác phát triển giáo dục mầm non.
Để những thế hệ trẻ chúng ta ngày càng được đảm bảo phát triển hài hòa đủ năm
mặt: Đức – trí – thể – mỹ – tình cảm xã hội.
Vì vậy trẻ em sinh ra có quyền được chăm sóc, bảo vệ và giáo dục. Chính
trẻ em hôm nay là những con người sống trong xã hội khoa học và công nghệ
đang phát triển, các cháu sẽ được tiếp cận với nền khoa học tiên tiến. Vì thế việc
chăm sóc, giáo dục trẻ, phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ là mục tiêu cho
toàn xã hội. Ở tuổi mẫu giáo tư duy của trẻ có một bước ngoặt rất cơ bản, đó là
sự chuyển tư duy từ bình diện bên ngoài vào bình diện bên trong. Thực chất đó
là việc chuyển những hành động định hướng bên ngoài thành những hành động
định hướng bên trong theo cơ chế nhập tâm.
Đặc biệt ở tuổi mẫu giáo lớn là giai đoạn cuối cùng của trẻ ở lứa tuổi mầm
non. Đây là lứa tuổi tiền học đường, ở giai đoạn này cùng với sự phát triển của
tâm lý trẻ, sự giáo dục của người lớn nhất là vai trò của cô giáo mầm non sẽ
giúp trẻ hoàn thiện một cách tốt đẹp về mọi phương diện của việc hình thành
nhân cách con người, giúp giúp trẻ phát triển bốn từ và thể hiện những kỹ năng

kiến thức mà mình đã học.
Để đáp ứng được nâng cao kiến thức cho trẻ mầm non, nhất là trẻ mẫu giáo
5 - 6 tuổi, thực hiện tốt chương trình đổi mới toàn diện để chăm sóc giáo dục trẻ
phù hợp với chương trình đổi mới của lớp 1 tiểu học. Trong đó bộ môn Tiếng
Việt ở lớp 1 đòi hỏi trẻ phải có 1 lượng kiến thức khá cao như: Nhận biết thành
thạo 29 chữ cái với các mẫu chữ khác nhau, chữ in thường, chữ viết thường, chữ
in hoa và chữ viết hoa … Trẻ không những viết đúng những mẫu chữ, các chữ
cái Tiếng Việt mà còn biết đọc, biết phát âm theo từng cụm từ.
Làm quen với chữ cái là một hoạt động hấp dẫn với trẻ mẫu giáo vì trẻ được
biết những chữ cái đầu tiên, nó là nền móng, là cơ sở cho việc học Tiếng Việt
sau này, khi trẻ vào học lớp 1 ở trường tiểu học. Thông qua môn học này trẻ sẽ
được làm quen với 29 chữ cái dưới các hình thức “Học mà chơi, chơi mà học”
1


Trẻ nhận biết mặt chữ và đọc đúng âm của chữ cái đó, nghe âm tìm được chữ
cái, qua đó trẻ đọc được một số câu thơ, ca dao, đồng dao có chứa âm của chữ
cái đã học nhằm hoàn thiện bộ máy phát âm, nói mạch lạc có sự biểu cảm, nói
đúng ngôn ngữ Tiếng việt. Bộ môn này giúp trẻ nhận biết ngồi đúng tư thế khi
viết, cách cầm bút đúng khi viết và luyện tập cơ tay. Không chỉ thế trẻ còn được
làm quen với cấu trúc chữ cái trong cuốn “ Bé làm quen với chữ cái” và cách sử
dụng vở. Do đó việc làm quen với chữ cái là một hoạt động rất quan trọng trong
chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi. Nó góp phần tích cực giúp trẻ có
những hiểu biết và kỹ năng cơ bản trước khi vào lớp 1 trường tiểu học. Việc
nâng cao chất lượng giáo dục mầm non chính là nâng cao chất lượng từng hoạt
động giáo dục, làm quen với chữ cái và phát triển ngôn ngữ cho trẻ là những
hoạt động đóng vai trò quan trọng trong tiến trình giáo dục của lứa tuổi này. Nó
đòi hỏi chúng ta liên tục phát hiện, điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện.
Hiện nay cuộc sống hiện đại nên có nhiều phương tiện giải trí vui chơi và
học tập hấp dẫn khiến các bậc phụ huynh thường lệ thuộc vào đó, thường khi

con đi học về là bố mẹ mở băng đĩa siêu nhân hay trò chơi “Game” cho con
xem. Nhưng thông qua các thể loại ấy làm sao có thể đánh thức được tình cảm
đạo đức ngôn ngữ ban đầu, khiến những quan hệ hành vi của trẻ nhận thức được
sâu sắc từ đó tôi đã tìm tòi, học hỏi, suy nghĩ và mạnh dạn chọn đề tài này với
mong muốn góp sức nhỏ bé của mình trong việc nâng cao “Một số biện pháp
nâng cao chất lượng giáo dục làm quen với chữ cái”cho trẻ mẫu giáo 5 - 6
tuổi.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu bổ sung một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục làm quen
với chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi được tốt hơn.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Trẻ độ tuổi 5 - 6 tuổi.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lí thuyết, tài liệu.
- Phương pháp đàm thoại, giảng giải
- Phương pháp trực quan, minh họa.
- Phương pháp điều tra, thống kê tổng hợp số liệu.

2


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
2.1. Cơ sở lý luận.
Như chúng ta đã biết trẻ mẫu giáo còn hạn chế về khả năng diễn đạt và tư
duy chưa cao. Vì vậy trong quá trình giáo dục trẻ giáo viên xây dựng kế hoạch
tổ chức các hoạt động cho trẻ mầm non phát triển toàn diện thì ta cần đi sâu vào
5 lĩnh vực: lĩnh vực phát thể chất, lĩnh vực phát triển nhận thức, lĩnh vực phát
triển ngôn ngữ, lĩnh vực phát triển tình cảm kỹ năng xã hội, lĩnh vực phát triển
thẩm mĩ. Trong 5 lĩnh vực thì lĩnh vực phát triển ngôn ngữ giữ vai trò quan trọng
nhất đối với trẻ mẫu giáo đặc biệt là trẻ 5 – 6 tuổi, khi ở lớp mẫu giáo nhỡ

chuyển lên lớp mẫu giáo lớn thì khả năng diễn đạt ngôn ngữ của trẻ vẫn chưa
được mạch lạc, một số trẻ vẫn còn bỡ ngỡ, nhút nhát trẻ vẫn còn nói chống
không, nói ngọng, một số trẻ còn ngại giao tiếp với mọi người xung quanh. Năm
học 2017 – 2018 nhà trường phân công tôi dạy lớp 5 tuổi tại khu chính tôi chú
trọng vào lĩnh vực phát triển ngôn ngữ. Ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt thì trẻ sẽ
mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp với cô giáo và bạn bè trong lớp cũng như
những người xung quanh trẻ.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
* Thuận lợi.
Qua những năm thực hiện chuyên đề qua chữ viết, từ những thực tế trên
cùng với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo Dục và Đạo Tạo huyện
Quan Sơn và Ban Giám hiệu nhà trường. Trường đã khắc phục những khó khăn
trên bằng cách tạo điều kiện cho chị em giáo viên học tập do Sở Giáo Dục Và
phòng Giáo dục và đạo tạo khuyến khích động viên chị em học tập học hỏi kinh
nghiệm lẫn nhau, nhà trường tổ chức thăm lớp dự giờ của giáo viên trong trường
để góp ý đúc rút kinh nghiệm. Bên cạnh đó còn tổ chức cho chị em giáo viên
chủ yếu là lớp 5 tuổi được dự các tiết dạy mẫu và sưu tầm các phế liệu rẻ tiền,
sẵn có ở địa phương để làm đồ chơi, hấp dẫn phù hợp với trẻ. Tham khảo thêm
sách báo, tạp chí có nội dung liên quan đến việc cho trẻ làm quen với chữ cái.
- Lớp luôn luôn được sự quan tâm của Ban Giám Hiệu nhà trường các cấp
Đảng ủy và chính quyền địa phương luôn quan tâm chăm lo cho công tác giáo
dục.
- Hai giáo viên đứng lớp mẫu giáo 5-6 tuổi tại khu chính đều đạt trình độ trên
chuẩn, luôn yêu nghề mến trẻ…
- Lớp học được trang bị bộ bàn ghế ngồi học đúng quy cách của Bộ Giáo dục
và Đạo Tạo đề ra.
* Khó khăn.
- Trong quá trình thực hiện chuyên đề bản thân tôi còn gặp nhiều khó khăn,
một số cháu còn nhút nhát chưa mạnh dạn, nhiều cháu còn nói ngọng, nói lắp,
nhận thức của trẻ chênh lệch nhau, nên việc chuyền thụ kiến thức gặp nhiều khó

khăn, mặc dù trường đã mua sắm cơ sở vật chất cũng như đầu tư về chuyên môn
nhưng cũng chưa thực sự đáp ứng đủ so với nhu cầu học tập về môn làm quen
với chữ cái.
3


- Một phần nữa Trường Mầm non Trung Tiến đã được chia tác ra từ Trường
Mầm Non Trung Thượng, cơ sở vật chất như: Phòng học chưa được đảm bảo
còn trật hẹp, trang thiết bị còn hạn chế từ đó dẫn đến việc tổ chức hoạt động học
tập cho trẻ chưa đạt hiệu quả cao.
Từ những thuận lợi và khó khăn trên ngay từ đầu năm học tôi đã chú trọng
vào việc bước đầu bắt tay vào làm bài toán khảo sát chất lượng đầu năm để nắm
được tình hình thực tế của lớp mình. Qua đó tôi đã tiến hành khảo sát trên trẻ
bằng phương pháp quan sát thực tế và ghi chép ở lớp tôi chủ nhiệm lớp mẫu
giáo 5 - 6 tuổi.
* Bảng 1: Kết quả khảo sát đầu năm cho thấy .
Qua việc đánh giá thực trạng của lớp tôi thu được kết quả đầu năm như sau:
Kỹ năng

Đạt

Tỷ lệ %

12/28
28

Tô, viết sao chép chữ
Biết cách đọc thơ sáng tạo.

Trẻ làm quen và luyện phát

âm đúng với các từ các
chữ.
Làm quen với hướng đọc,
viết

Tổng
số tre

43 %

Chưa
đạt
16/28

Tỷ lệ
%
57%

10/28

35,7%

18/28

64,3%

28

13/28

46,4%

15/28

53,6%

28

11/28

39,3%

17/28

60,7%

28

Qua kết quả khảo sát cho thấy chất lượng môn làm quen với chữ cái còn có
nhiều hạn chế, sự chênh lệch giữa trẻ tiếp thu nhanh và trẻ tiếp thu chậm là khá
cao.
Các cô đã dạy làm quen với chữ cái, cho trẻ nhưng với số lượng ít dưới hình
thức cô cho trẻ phát âm, cho trẻ quan sát tên trong các đồ dùng cá nhân trong giờ
trả trẻ hoặc áp dụng làm quen chữ cái trong các hoạt động mọi lúc, mọi nơi cho
trẻ.
2. 3. Biện pháp thực hiện.
* Biện pháp 1: Gây hứng thú cho tre hoạt động “ Làm quen với chữ cái”
- Như chúng ta đã biết trẻ em là thực tế tự nhiên, giáo dục bắt đầu từ đứa trẻ.
Trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Muốn đạt được mục tiêu đó trước tiên tôi
phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý chưa

bền vững, trẻ thích những cái đẹp, mới lạ có hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú
cho trẻ ở bộ môn này lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc và khô
khan có phần kỷ luật. Nếu như cô giáo cứ ép buộc trẻ ngồi học một cách tuân
thủ như một học sinh tiểu học hoặc một tiết dạy không có sáng tạo dập khuôn
chưa có hình thức tư duy hình tượng, tư duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ
những gì gây ấn tượng mạnh, một câu truyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp

4


mới lạ… Chính thế khi dạy một tiết làm quen vói chữ cái tôi cho rằng: Đồ dùng
trực quan yếu tố đầu tiên yêu cầu, điểm đặc biệt phải bảo đảm an toàn.
- Bước đầu trẻ được làm quen với từng chữ cái có trong nhóm chữ, trẻ lần
lượt được làm quen các chữ qua vật chất, tranh ảnh mà trong có chứa một chữ
cái mà chúng ta định cho trẻ làm quen.
Ví dụ: Trẻ làm quen với chữ g, y (Chủ điểm phương tiện giao thông)
Trước tiên là cách vào bài đã gây sự hứng thú đối với trẻ, tôi cho lớp đọc thơ
“Cô dạy con”
“Mẹ, mẹ ơi cô dạy
Bài phương tiện giao thông
Máy bay bay đường không
Ô tô chạy đường bộ
Tàu thuyền ca nô đó
Là đường thủy mẹ ơi.
Qua đó trẻ tri giác và hiểu rõ hơn về phương tiện giao thông và đặc biệt là
được đọc và làm quen chữ cái, tiếp đến tôi đưa bức tranh về nhà ga, hỏi bức
tranh này vẽ về cái gì ? (nhà ga). Trong nhà ga có những dòng người qua lại đón
khách, trả khách qua bức tranh trẻ hiểu rõ hơn và tăng thêm tính tò mò hấp dẫn.
Sau đó cô giới thiệu dưới bức tranh có từ “Nhà ga” bạn nào hãy lên chỉ những
chữ cái đã được học và cô cho trẻ làm quen với chữ “g”.

Tiếp đến chữ Y cô hỏi trẻ ngoài tàu hoả ra thì còn có những phương tiện giao thông
gì nữa? Trả lời (máy bay...) cô và trẻ cùng đàm thoại về máy bay dùng để làm gì? Bay
ở đâu? Cô đưa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát đàm thoại và ai có thể lên rút cho cô
hai chữ cái giống nhau trong từ “máy bay” và trẻ lên rút chữ “Y”.
Hoặc là để chuẩn bị cho trò chơi ở tiết 2 lúc ngoài trời tôi cùng trẻ trò chuyện
về trò chơi “các phương tiện giao thông vào bến ” tôi huy động trẻ sưu tầm bìa
cát tông tranh ảnh, hoạ báo về các phương tiện như: Máy bay, đoàn tàu, ôtô,
thuyền buồm .. hướng dẫn trẻ cắt sát mép các hình ảnh đó. Khi vào trò chơi
cô giới thiệu các bến và phương tiện giao thông nào thì phải vào bến được
làm quen tìm tòi cắt dán sẽ tạo cho sự khéo léo ở đôi tay và thuận lợi trong
khi viết chữ, dán các chữ cái lên các phương tiện giao thông, trẻ hứng thú hơn
với chính đồ dùng mình làm ra.
Ví dụ khác: Với chủ điểm mà mùa xuân với tiết học làm quen chữ cái L, M,
N? tôi cho trẻ sưu tầm hoa khô, lá khô, các loại hột, hạt những vật liệu đó điều
phải chứa các chữ cái L, M, N như lá na, hạt mơ... cô và trẻ cùng phết màu sao
cho tương ứng với màu lá, màu hạt... với cách làm đồ dùng đồ chơi như vậy tôi
thấy có những hiệu quả đáng kể. Trước hết là giảm sự đầu tư của nhà trường
cũng như giáo viên trong điều kiện kinh tế eo hẹp và cái được lớn nhất ở đây là
trẻ có hứng thú khi tham gia làm đồ dùng cho tiết học, trẻ sôi nổi hơn vì mình
có phần trong đó. Một số sáng kiến của tôi trong việc làm đồ dùng cho trẻ là
không bao giờ theo khuôn mẫu mà tôi thường thay đổi sáng tạo về cả hình dạng
màu sắc kích thước thực tế của nó.

5


Kết quả từ việc cô và trẻ cùng chuẩn bị làm đồ dùng học tập tôi thấy trẻ hứng
thú hơn vào tiết học, bản thân cô giáo lên lớp tự tin hơn, gần gũi với trẻ hơn.
* Biện pháp 2: Tạo môi trường làm quen chữ cái
Với trẻ mẫu giáo thì những gì mới lạ đẹp mắt hấp dẫn là gây được sự chú ý

của trẻ. Vì thế việc tạo môi trường làm quen chữ cái trong lớp học rất cần thiết
để làm nổi bật bộ môn và chuyên đề. Hàng ngày vào những lúc vui chơi hay giờ
rãnh rỗi tôi và trẻ thường cắt dán chữ cái, các loại quả hay con vật để trang trí
gọi theo chủ điểm.
Ví dụ: Phía trên khoảng tường rộng tôi dán chữ “Bé cùng làm quen chữ cái”
và tôi lựa chọn cắt dán để phù hợp với chủ điểm. Ví dụ như chủ điểm thực vật
thì tôi cắt bìa thành một cây to sau đó cho trẻ vẽ cắt dán hoặc sưu tầm hoạ báo
tranh ảnh về các loại lá, hột hạt ... sau đó cho trẻ cắt các chữ cái L, M, N (Trong
chủ đề thế giới thực vật) cho trẻ dán chữ cái dời các loại hột hạt hay tranh ảnh
theo sự hướng dẫn của cô giáo như lá thì trẻ dán chữ L, mận thì gián chữ M, hạt
na thì dán chữ N ...
Hoặc cô giáo vẽ các hình ảnh về vườn hoa cúc mùa thu trong bài thơ “Hoa
cúc vàng” cô giáo viết chữ in thường hết cả bài thơ nhưng những chữ cái cô định
cho trẻ làm quen L, M, N thì cô tô với màu sắc khác nổi bật để trẻ dễ nhận thấy.
Và những hình ảnh đó tôi thường thay đổi để phù hợp với chủ đề. Không
những ở góc “Bé cùng làm quen chữ cái” mà xung quanh lớp tôi đều viết tiếng
và từ tương ứng, như hộp đựng hoá lá, rổ đựng hình, viết tên các đồ dùng vào
nhãn và và dán vào. Treo xung quanh lớp một cụm từ như bảng thời tiết, bé lên
lớp, tên của trẻ, tất cả những cái đó đều phải vừa tầm nhìn với trẻ. Hoặc có
những bức vẽ của trẻ được viết tên trẻ vào phía trái, làm như thế trẻ được sử
dụng ngay trên hoạt động làm quen chữ cái trẻ học đến nhóm chữ cái gì tôi cho
trẻ tìm xung quanh lớp nhóm chữ cái đó, phía dưới tôi đặt giá để đựng đồ dùng
phục vụ môn chữ cái đồ dùng của cô và trẻ như bút chì màu, vở tập tô ... ngoài
ra còn có đồ dùng phục vụ cho buổi chơi như mũ đội có gắn chữ, hoa lá, hột hạt,
chữ cái rời, các chấm tròn để trẻ ghép chữ, lô tô … Kết quả các biện pháp này
theo đánh giá đạt 90%.
* Biện pháp 3: Tổ chức trên tiết học.
Hình thức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua hoạt động học tập là hình
thức cơ bản và chủ yếu, vì nó thực hiện được mục đích yêu cầu của văn học.
Kiến thức mà trẻ thu nhận được có hệ thống lôgíc. Để tiết học đi vào tâm hồn trẻ

một cách sống động, không khô khan, cứng nhắc thì điều đầu tiên là cô giáo
thực sự phải có một tài nghệ dẫn dắt. Hoạt động học làm quen với chữ cái đưa
thế giới chữ viết đến với trẻ bằng nhiều phương pháp, hình thức khác nhau. Các
phương pháp, hình thức đó gắn liền với nhau một cách chặt chẽ. Mỗi phương
pháp, hình thức đều có ưu thế và hạn chế nhất định. Vì vậy khi dạy trẻ làm quen
với chữ cái cô giáo cần lựa chọn các phương pháp, hình thức phù hợp với yêu

6


cầu của từng tiết dạy, để thu hút sự tập trung chú ý tạo hứng thú của trẻ trong tiết
học, giúp cho giờ học đạt hiệu quả cao.
Muốn vậy cô giáo phải: - Lấy trẻ làm trung tâm.
- Phát huy tính tích cực của trẻ.
- Dạy trẻ theo hướng lồng ghép tích hợp.
Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ "Làm quen chữ cái" là các
kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn, tuyệt đối tránh hình thức,
dập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới vì thế trước khi lên lớp một tiết dạy "Làm
quen chữ cái" tôi phải chuẩn bị đồ dùng, soạn bài và nghiên cứu kỹ bài soạn.
Nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn trò chơi phù hợp với nguyên tắc động – tĩnh
phù hợp với chủ đề.
Ngoài ra, để tạo hứng thú thì cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn đạt
ngắn gọn để hấp dẫn trẻ vào tiết học. Trước khi vào bài tôi thường kể chuyện
(dựa trên chủ đề) hoặc sáng tác thơ, vè hay những trò chơi luôn cuốn hút trẻ vào
thực tế để trẻ dễ nhớ, dễ hiểu tránh gò bó.
Ví dụ: Cho trẻ làm quen với chữ B, D, Đ chủ điểm "Mùa xuân" tôi giới thiệu:
Hôm nay chúng mình tổ chức hội hoa xuân, các loài hoa về dự hội rất là đông
đủ. Nào chúng mình cùng xem có những loài hoa gì ? (Trẻ đi và hát bài "Màu
hoa" sau đó kể tên hoa hồng, hoa đào, hoa phù dung, hoa cánh bướm.... lần lượt
đưa từng tranh ra cho trẻ xem tranh hoa bướm và trẻ làm quen với chữ D).

* Biện pháp 4: Dạy tre làm quen với chữ cái qua trò chơi
Để giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua trò chơi đạt hiệu quả cao nhất, bản
thân người giáo viên phải biết hướng dẫn trò chơi sao cho trò chơi trở thành một
hoạt động trẻ thích thú, trẻ cảm thấy gần gũi. Chính vì vậy phải xen kỹ trò chơi
động và trò chơi tĩnh để giúp trẻ củng cố, khắc sâu chữ cái vừa được làm quen.
Ví dụ 1: Trò chơi “ Thi ghép chữ nhanh”
+ Yêu cầu:
- Trẻ biết một từ chọn vẹn là do những chữ cái rời ghép lại.
- Biết thứ tự các chữ trong từ.
- Là quen dần với các từ đơn và từ ghép.
+ Chuẩn bị:
- Các thẻ chữ rời in thường và viết thường.
- Bảng gài để gắn chữ cái.
- 3 - 5 chướng ngại vật.
* Cách chơi: Theo hình thức thi đua giữa các đội
Ví dụ: Ở chủ đề “thế giới động vật”, sau khi học xong bài thơ “Mèo đi câu
cá”, cô có 3 tranh có kèm từ “ Con mèo” và mời 3 đội lên chơi yêu cầu trẻ 3 đội
thi đua ghép từ “ Con mèo” lên bảng.

7


Luật chơi: Khi có hiệu lệnh trẻ đứng ở đầu hàng chạy dích dắc qua các
chướng ngại vật lên lấy chữ cái đầu tiên của chữ gắn lên bảng, gắn xong chạy về
đập vào tay bạn thứ hai, bạn đó sẽ chạy dích dắc qua các chướng ngại vật lên
tìm chữ cái tiếp theo gắn vào. Lần lượt như vậy đội nào gắn đúng từ và nhanh
hơn sẽ là đội chiến thắng.
Ví dụ 2: Trò chơi “ Đi tìm bạn thân”
+ Yêu cầu:
- Trẻ nhận chữ cái qua âm của các từ.

- Một số câu truyện sáng tạo.
- Tranh ảnh phù hợp với các từ.
+ Cách chơi:
Trẻ phải tìm tên các con vật, đồ chơi, loài hoa… sao cho chúng phải có cùng
chữ cái.
Ví dụ: Ở chủ điểm thế giới động vật, cô yêu cầu trẻ đi tìm những người bạn
của “ Dê con”.
Cô kể câu truyện, treo tranh “ Dê con”, sau đó lần lượt treo tranh các con vật
khác như “Dế mèn” , “Diều hâu”… và cho trẻ kể tiếp câu truyện.
* Câu đố:
Để góp phần giúp trẻ nhận biết phân biệt các chữ cái đã được làm quen một
cách sâu sắc, tôi đã sưu tầm và sáng tác một số câu đố về chữ cái đơn giản và dễ
hiểu:
Ví dụ 1: Bình thường em là chữ u
Khi em quay ngược u ra chữ gì?
Đố là chữ gì? (n).
Ví dụ 2:
Ba anh cùng giống cánh mình
Tròn xoe như quả trứng gà là ai
Một anh đội mũ thật oai
Anh thì lười biếng cô thời thêm râu
Đố là những chữ cái gì? ( o,ô,ơ).
Ví dụ 3:
Sừng Sững đứng thẳng một mình
Đọc lên cuốn lưỡi đố em chữ gì?
Đố là chữ gi? (l)
Ví dụ 4:
Nét tròn em đọc chữ o
Khuyết đi một nửa sẽ cho chữ gì?
Đố là chữ gì? ( c)

Ví dụ 5:
Bình thường em đọc chữ a
Thêm vành trăng khuyết a ra chữ gì?
Đố là chữ gì? ( ă)
* Biện pháp 5: Lồng ghép tích hợp các môn học khác
Cô giáo là người xác định chủ đề lên kế hoạch tổ chức lồng ghép tích hợp các
môn học một cách hợp lý để trẻ phát huy hứng thú khuyến khích trẻ tích cực chủ
động say mê trong tiết học. Ngoài việc dẫn dắt bằng ngôn ngữ thì sự linh hoạt sáng
tạo, ứng xử nhanh của cô giáo trong một tiết dạy máng lại sự chú ý cho trẻ, cô giáo
8


phải kết hợp nhuần nhuyễn các bộ môn khác vào chi tiết học làm quen chữ cái và
phù hợp với chủ đề.
* Tích hợp văn học:
Khi vào một tiết học làm quen chữ cái tôi thường tích hợp bộ môn văn học vì
nó phù hợp với bộ môn chữ cái. Đây là một mà bộ môn Bộ giáo dục chọn làm
chuyên đề mũi nhọn cùng lúc với chữ cái. Khi tích hợp một câu chuyện hay một bài
thơ có các nhân vật, sự vật, con vật có tên gọi trong đó có chứa chữ cái mà cô định
cho trẻ làm quen.
Ví dụ: chủ đề “Gia đình” tôi muốn tích hợp các chữ cái a, ă, â qua bài thơ “ Làm
anh”
“ Làm anh khó đấy
Phải đâu chuyện đùa
Với em gái bé
Phải người lớn cơ”
Trước khi giới thiệu tên bài thơ cho trẻ, tôi cho trẻ chơi trò chơi ghép tranh,
có những mảnh tranh rời mặt sau có chữ cái a, ă, â và ở trên bảng có một mảng
tranh liền có chữ cái a, ă, â. Trẻ lên tìm những mảng tranh rời ghép vào mảng
tranh trên bảng sao cho đúng chữ cái. Sau khi ghép xong thành bức tranh “

Người anh đang đỡ người em ngã” cô giới thiệu và đọc tên bài thơ viết ở phía
dưới tranh. Mời một trẻ lên tìm và gạch chân chữ cái mới được là quen trong bài
thơ. Cuối tiết học cho trẻ đọc thơ theo nhịp chỉ bằng tranh chữ to phía dưới.
Ví dụ: Truyện sáng tạo: “ Vì sao thỏ cụt đuôi” Ở chủ đề phương tiện và luật lệ
giao thông.
Tôi kể cho trẻ nghe và trẻ tự đặt tên cho câu truyện: “Thỏ con qua đường”,
“Thỏ con nghe lời” … Những tên chuyện mà trẻ đặt tôi viết lên bảng và khi viết
tôi đọc từng chữ cái mà trẻ được làm quen với các cụm từ đơn giản một cách
hứng thú, từ đấy trẻ nhìn vào những câu truyện tranh để phát hiện và đọc những
chữ cái.
Ví dụ: Câu đố chứa chữ Â :
Chữ gì một nét còng tròn.
Bên phải nét thẳng, trên đầu có ô.
Hoặc chữ V:
Quả gì tên gọi dịu êm
Như dòng sữa mẹ nuôi em thuở nào (quả vú sữa).
Thơ ca, hò, vè dễ nhớ, dễ đọc rất gây hứng thú cho trẻ như bài "Rềnh rềnh ràng
ràng", "Vè con cua" hay một số bài thơ cô tự sáng tác.
* Tích hợp môn âm nhạc:

9


Cũng như trên một tiết học giáo viên đưa bộ môn âm nhạc vào cũng không
thể thiếu bởi nó có tính chất vui nhộn với bộ môn làm quen với chữ cái tôi
thường chọn những bài hát phù hợp với loại tiết và phù hợp với từng chủ điểm.
Ví dụ: Nhóm chữ O, Ô, Ơ tôi cho trẻ hát và vận động bài "chữ O tròn"
"Chữ O là chữ O tròn như vầng trăng đêm rằm chiếu sáng, chữ Ô là chữ Ô cô
dạy chúng em biết được bài khác. Qua những bài hát đó tăng thêm sự chú ý ở
trẻ.

* Tích hợp môn môi trường xung quanh:
Bộ môn này thường gặp ở mọi tiết và nhất là tiết chữ cái, muốn cho trẻ làm
quen chữ cái một cách hiệu quả phải có tranh ảnh, mô hình vật thật có chứa các
chữ cái mà cô định cho trẻ làm quen mà những cái đó đều xuất phát từ môi
trường xung quanh.
Ví dụ: Khi dạy một tiết chữ cái H, K.
Tôi cho trẻ tìm hiểu chữ H qua từ "Hoa hồng" trẻ được quan sát bông hoa, trẻ
nói rõ cấu tạo, đặc điểm hương thơm, màu sắc của loại hoa.... làm như thế tăng
thêm về các biểu tượng và sự hứng thú. Hoặc trò chơi thì gắn chữ cái, nếu trẻ
cầm một cái nào đó lên chữ cái đó. Tôi gắn các hoa quả, hoa lá, hay các con vật
hoặc phương tiện giao thông phù hợp chủ điểm, tăng thêm sự tích cực hoạt động
trong trò chơi.
* Tích hợp bộ môn tạo hình:
Sau khi trẻ đã hoạt động nhiều thì môn tạo hình rất phù hợp với trạng thái
tĩnh. Tôi cho trẻ màu khoảng trống có chứa các chữ cái gì đó theo yêu cầu của
cô hoặc trẻ được cắt ra dán, xé dán các chữ cái.
* Tích hợp bộ môn làm quen với Toán:
Bộ môn này đối với tiết chữ cái thường được đưa vào trò chơi như: "Thi đội
nào nhanh" trẻ thi đua nhau gắn chữ đó đếm số lượng và cùng kiểm tra kết quả. Đội
nào nhiều hơn, nhiều hơn là mấy ? Đối với trẻ mầm non thì học phải đi đôi với
hành kết hợp với cuộc sống, không những trên tiết học mà tôi thường dùng kiến
thức, kỹ năng ở mọi nơi, mọi lúc rèn luyện sự khéo léo của đôi tay. Đây là việc làm
rất cần thiết trong tiết học Làm quen với chữ cái.
* Biện pháp 6: Cho tre làm quen với chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi.
Ta thấy rằng năng lực tiếp thu của trẻ không thể tự nó mà phát triển được, mà
phải qua một quá trình học - chơi và ở mọi lúc, mọi nơi. Xác định được tầm quan
trọng của chữ cái, tôi không những dạy trẻ trên từng hoạt động học mà dạy trẻ ở
mọi lúc là phương pháp tốt nhất để trẻ tiếp thu mọi kiến thức, tạo điệu kiện cho bài
dạy trên lớp đạt hiệu quả, hàng ngày vào các hoạt động buổi chiều tôi dành thời
gian để ôn luyện cho trẻ làm quen khi đi dạo chơi, quan sát tranh…kết hợp với giờ

đón, trả trẻ, giờ chuyển tiết, hoạt động ngoài trời. Đặc biệt tôi trú trọng cho trẻ chơi
10


các trò chơi với chữ cái vì ở trẻ lứa tuổi mẫu giáo hoạt động vui chơi là hoạt động
chủ đạo “ Trẻ chơi mà học học mà chơi” những trò chơi qua các từ gây hứng thú
cho trẻ dể thuộc chữ cái .
Ví dụ: Trò tìm chữ cái trong từ’, “hái hoa tìm chữ”, tìm nhà, gạch chân chữ trong
bài thơ, trò chơi ghép chữ cái b,d,đ tôi phát cho mỗi trẻ 3 nét “ l” ( Nét thẳng) và 3
nét cong “c” tôi yêu cầu trẻ dùng 6 nét đó để ghép thành 3 chữ cái b, d, đ sau đó trẻ
tự kiểm tra lẫn nhau...…Qua đó ở mọi lúc mọi nơi cũng cần cho trẻ làm quen với
chữ cái được cụ thể hóa như sau.

*Biên pháp 7: Phối hợp với gia đinh.
Thông qua giờ đón, trả trẻ cô luôn tuyên truyền các hình thức cho trẻ làm quen
với chữ cái. Hướng cho các bậc phụ huynh kết hợp với nhà trường để dạy trẻ học
chữ cái như: gia đình có thể gợi ý hỏi trẻ kể lại chuyện ở trường, chuyện cổ tích,
truyện tranh, chuyện sinh hoạt hàng ngày …
Kêu gọi phụ huynh tích cực đóng góp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho
trẻ làm quen với chữ cái như: đóng góp báo chí để lấy tài liệu, mua truyện tranh…
giới thiệu cho phụ huynh xem xem những đồ dùng, đồ chơi để cần thiết để phục vụ
hoạt động này. Từ đó phụ huynh sẽ thấy được vị trí quan trọng của từng hoạt động
đặc biệt là hoạt động làm quen với chữ cái. Cần có những đồ dùng, đồ chơi phục vụ
việc dạy học cho trẻ để trang bị cho trẻ kiến thức vững chắc vào lớp một.

      Từ đo tôi kêu g ọi phụ huynh h ỗ trợ nguyên v ật liệu sẵn co  ở địa phương để
lam ra nhiều đồ dung, đ ồ ch ơi phục vụ cho chuyên đề va gop phần kinh phi để
mua sắm thêm đồ dung, đồ chơi.
      Luôn trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ để có biện pháp tác
động phù hợp, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.

Với việc đặt ra các phương pháp phù hợp với việc sử dụng nhẹ nhàng, không
máy móc, không dập khuôn các phương pháp, biện pháp. Đưa ra các nội dung tích
hợp với từng đề tài, cùng với biện pháp nâng cao kinh nghiệm trong quá trình dạy
trẻ học chữ cái.
2.4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm đạt được như sau:
Sau một thời gian thực hiện với lòng kiên trì lòng say mê kết hợp với việc sử
dụng các biện pháp trên mọi cách linh hoạt. Tôi nhận nội dung mình lưa chọn là
hoàn toàn phù hợp và cuối năm học kết quả được tăng lên rõ rệt. Các cháu đã tiến
bộ hơn, rất hứng thú, tích cực trong giờ học cũng như ở mọi lúc mọi nơi. Tiếp thu
kiến thức một cách nhẹ nhàng, linh hoạt và có sáng tạo trong giờ học, khắc phục
hoàn toàn một số trẻ thụ động ít tham gia hoạt động cùng cô và các bạn. Cuối năm
đã thu được kết quả như sau.
Bảng khảo sát chất lượng cuối năm

11


Kỹ năng

Tổng số
tre

Đạt

Tỷ lệ %

Chưa
đạt

Tỷ lệ

%

Trẻ làm quen và luyện phát âm
đúng với các từ các chữ.

28

24/28

85,7%

4/28

14,2%

Làm quen với hướng đọc, viết

28

22/28

78,5%

6/28

21,4%

Tô, viết sao chép chữ

28

23/28

82,1%

5/28

17,9%

Biết cách đọc thơ sáng tạo.

28

24/28

85,7%

4/28

14,2%

Có được kết quả trên là nhờ vào sự quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện của BGH
nhà trường và các bạn đồng nghiệp. Sự nỗ lực của bản thân không ngừng học
hỏi tích lũy kinh nghiệm, linh hoạt trong công tác tổ chức mọi hoạt động cho trẻ,
từ đó giúp trẻ có những hành vi đúng đắn, lễ phép với mọi người xung quanh
cũng như bạn bè trong lớp.
Qua kết quả khảo sát cho thấy các biện pháp cho trẻ làm quen với chữ cái được
áp dụng đã đạt hiệu quả cao, cụ thể:
- Số trẻ đạt tăng lên rõ rệt: 83 %.
- Số trẻ chưa đạt giảm còn 17 % nay không còn trẻ yếu kém.

- Trẻ phát âm đúng các từ, chữ viết, biết hướng đọc, viết thạo, cách ngồi, cách
cầm bút, sao chép chữ rõ nét, nhận ra các từ, chữ cái khác nhau.

12


3. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ.
- Kết luận.
Trên đây là toàn bộ sáng kiến kinh nghiệm của tôi xoay quanh nội dung
giáo dục trẻ làm quen với chữ cái.
Tôi đã đầu tư nghiên cứu ngay tại lớp học của mình về tình cảm, trí tuệ
của trẻ.
Qua một thời gian nghiên cứu tài liệu, tìm tòi học hỏi về các phương pháp
giảng dạy cho trẻ. Tôi thấy là một giáo viên phải nhiệt tình, chịu khó tìm tòi
tham khảo tài liệu, nắm chắc các phương pháp dạy và biết tích hợp các môn
học khác vào tiết dạy. Đặc biệt phải có vốn kiến thức chuyên môn, biết khai
thác những nội dung thông tin cần thiết để ứng dụng công nghệ thông tin vào
giảng dạy.
Với phương pháp “Lấy trẻ làm trung tâm” trẻ được khám phá trải nghiệm
dễ dàng và gây hứng thú cho trẻ.
Việc lồng ghép tích hợp, cho trẻ làm quen chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi giúp
trẻ nâng cao hiệu quả học tập.
Qua tìm kiếm và xây dựng tôi thấy đề tài nghiên cứu đã thu được kết quả
nhất định trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi rất thích thú hào hứng tham gia hoạt động làm
quen với chữ cái.
Nếu làm tốt những điều trên đây chúng tôi tin rằng môn làm quen với chữ cái
thông qua tiết dạy cho trẻ sẽ hiệu quả hơn, vốn hiểu biết về thế giới xung quanh
trẻ phong phú hơn, trẻ biết rung động trước cái đẹp, yêu cái đẹp. Như vậy chúng
ta đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục trẻ ngay từ tuổi ấu thơ.
- Kiến nghị

Từ những việc làm cụ thể và kết quả đạt được như vậy để nâng cao chất lượng
cho trẻ làm quen với chữ viết ở các trường mầm non nói chung và trường Mầm
non Trung Tiến nói riêng. Tôi xin mạnh dạn đề xuất một số biện pháp nâng cao
chất lượng cho trẻ làm quen với chữ cái. Cụ thể như sau:
* Đối với Phòng Giáo dục:
Tôi xin được đề xuất với phòng giáo dục chọn những sáng kiến kinh nghiệm và
phổ biến rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo và học tập.
Tạo điều kiện cho giáo viên đi học tập các trường bạn, các giờ dạy mẫu.
Cần có thêm tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho chương trình.

Thường xuyên tổ chức nhiều hơn nữa những chuyên đề, các buổi thao
giảng để qua qua đó giáo viên có thể học hỏi trao đổi kinh nghiệm giảng dạy
nâng cao chất lượng dạy của mình.
* Đối với Ban Giám hiệu:
13


Ban Giám hiệu cần có sự chỉ đạo cụ thể, làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá rút
kinh nghiệm cho giáo viên và có kế hoạch bồi dưỡng cho giáo viên còn những mặt
hạn chế.
Ban Giám hiệu luôn tổ chức các buổi hội thảo về chuyên đề làm quen với chữ
viết để giáo viên được trao đổi những vướng mắc trong chuyên môn.
* Đối với giáo viên:
Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ, giáo viên phải linh hoạt, có
óc sáng tạo. Thường xuyên thay đổi các hình thức và sử dụng các thủ thuật lên lớp,
giúp trẻ hứng thú và hoạt động một cách tích cực.
Thường xuyên bổ sung và thay đổi đồ dùng dạy học một cách sáng tạo.
Biết vận dụng biện pháp lồng ghép tích cực các môn học một cách khoa học, nhẹ
nhàng, thoải mái để khai thác tối đa hoạt động nhận thức cho trẻ.
- Bản thân mỗi giáo viên không ngừng học tập, trau dồi kiến thức để nâng cao

chuyên môn nghiệp vụ và trình độ nhận thức.
- Biết kết hợp hoạt động trong tiết học và ngoài tiết học một cách phù hợp và
khoa học nhằm phát huy tối đa tính tích cực hoạt động của trẻ, cung cấp kiến thức
cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi.
Trên đây là một số kinh nghiệm dạy bộ môn Làm quen chữ cái mà tôi đã rút ra
được trong quá trình giảng dạy nhằm giúp trẻ phát triển về mọi mặt đạo đức, nhân
cách, phẩm chất, thẩm mỹ, trí tuệ và ngôn ngữ. Với khuôn khổ một bài viết nhỏ,
vấn đề chỉ dừng lại ở một phạm vi hạn chế, chưa thể bao quát hết được tất cả. Đồng
thời trong quá trình viết vẫn còn những thiếu sót nhất định, tôi rất mong được sự
góp ý xây dựng của BGH nhà trường, đồng nghiệp, các cấp lãnh đạo giúp tôi ngày
càng có nhiều sáng kiến kinh nghiệm hay trong giảng dạy bộ môn yêu thích.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG

Trung Tiến, ngày 20 tháng 4 năm 2018

ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác
Người Viết

Mạc Thị Thêu

14


MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU.

Trang

1.1. Lý do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên cứu
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.

1
1
2
2
2
2

2. NỘI DUNG

3

2.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
- Thuận lợi
- Khó khăn
2.3. Các giải pháp khi thực hiện đề tài
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
- KÕt luËn.
- Kiến nghị

3
3

3
3
4-11
12 + 13
14
14
15

15


16