Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện lập thạch, tỉnh vĩnh phúc theo chuẩn nghề nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

ĐỖ NGỌC ĐIỆP

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LẬP THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC THEO
CHUẨN NGHỀ NGHIỆP

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2017


I

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Văn Mã, người thầy đã tận
tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo trường Đại học sư phạm Hà
Nội 2 và các thầy giáo, cô giáo đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu đề tài luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo
huyện Lập Thạch; các đồng chí cán bộ quản lý, giáo viên các trường THCS
tôi tiến hành nghiên cứu, khảo sát và người thân, gia đình đã khuyến khích,
động viên, giúp tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng chắc chắn luận văn không tránh

khỏi những hạn chế, thiếu sót. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của quý
thầy cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, tháng 07 năm 2017
Tác giả luận văn

Đỗ Ngọc Điệp


II

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục “Phát triển đội ngũ giáo viên trung
học cơ sở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn nghề nghiệp” được
hoàn thành do sự cố gắng, nỗ lực tìm hiểu, nghiên cứu của bản thân cùng với
sự giúp đỡ tận tình của PGS.TS Nguyễn Văn Mã.
Tôi xin cam đoan rằng các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác.
Hà Nội, tháng 07 năm 2017
Tác giả luận văn

Đỗ Ngọc Điệp


III

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU…………………………………………………..

1

1 Lý do chọn đề tài …………………………………………..

1

2 Mục đích nghiên cứu ………………………………………

3

3 Nhiệm vụ nghiên cứu ……………………………………...

3

4 Đối tượng và khách thể nghiên cứu ……………………….

4

4.1. Đối tượng nghiên cứu………………………………………

4

4.2. Khách thể nghiên cứu………………………………………

4

5. Phạm vi nghiên cứu………………………………………...

4

6. Giả thuyết khoa học ……………………………………….

4

7. Phương pháp nghiên cứu…………………………………...

4

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết………………….

4

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn………………….

5

7.3 Phương pháp bổ trợ………………………………………...

5

8. Cấu trúc luận văn…………………………………………..

5

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO
VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ
NGHIỆP………………………………………………………………

6

1.1. Tổng quan nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên trung
học theo chuẩn nghề nghiệp…………………………

6

1.2. Một số khái niệm liên quan………………………………...

11

1.2.1. Quản lí……………………………………………………..

11

1.2.2. Quản lí giáo dục……………………………………………

12

1.2.3. Quản lí nhà trường…………………………………………

13

1.2.4. Phát triển…………………………………………………...

14

1.2.5. Đội ngũ giáo viên………………………………………….

14

1.2.6. Phát triển đội ngũ giáo viên………………………………..

14


IV

1.2.7. Chuẩn và chuẩn nghề nghiệp giáo viên……………………

15

1.3. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở và yêu cầu
phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề
nghiệp………………………………………………...

15

1.3.1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của đội ngũ giáo viên
THCS………………………………………………………

15

1.3.2. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở…………….

17

1.3.2.1. Giới thiệu chuẩn……………………………………………

17

1.3.2.2. Vai trò của Chuẩn nghề nghiệp trong phát triển đội ngũ giáo
viên trung học cơ sở…………………………………..

18

1.3.3. Yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo
Chuẩn nghề nghiệp………………………………………..

19

1.4. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo
chuẩn nghề nghiệp…………………………………….……

21

1.4.1. Quy hoạch đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn
nghề nghiệp…………………….....………………………..

21

1.4.2. Tuyển chọn, sử dụng đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo
chuẩn nghề nghiệp…………………………………….

22

1.4.3. Đánh giá đội ngũ giáo viên THCS theo chuẩn nghề
nghiệp………………………………………………………

23

1.4.4. Bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS
theo chuẩn nghề nghiệp…………….......…………………..

25

1.4.5. Tạo điều kiện, môi trường phát triển đội ngũ giáo viên
THCS…….............................................................................

26

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển đội ngũ giáo viên
trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay………………......

27

1.5.1. Yếu tố khách quan………………………….........................

27


V

1.5.1.1. Sự phát triển của khoa học và công nghệ…………………..

27

1.5.1.2. Yêu cầu của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ
thông………..........................................................................

27

1.5.1.3. Các yếu tố về chính sách…………………...........................

28

1.5.2. Yếu tố chủ quan…………………………………................

28

1.5.2.1. Uy tín của cơ sở giáo dục………………………………......

28

1.5.2.2. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục……………..

29

1.5.2.3. Môi trường sư phạm………………………………………..

29

Kết luận chương 1………………………………………….

29

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ HUYỆN LẬP THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC………….

31

2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội và giáo dục của huyện Lập
Thạch……………………………………………………….

31

2.1.1. Khái quát về huyện Lập Thạch…………………………….

31

2.1.2. Khái quát về GD-ĐT huyện Lập Thạch……………………

32

2.2. Thực trạng giáo dục trung học cơ sở huyện Lập Thạch, tỉnh
Vĩnh Phúc……………………………………………...

32

2.2.1. Quy mô phát triển trường lớp………………………………

32

2.2.2. Cơ sở vật chất………………………………………………

32

2.2.3. Chất lượng giáo dục trung học cơ sở………………………

33

2.2.4. Đội ngũ cán bộ quản lý…………………………………….

34

2.2.5. Thực trạng đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Lập
Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc……………………………………...

35

2.2.5.1. Số lượng và cơ cấu đội ngũ giáo viên……………………...

35

2.2.5.2. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên…………………….

40

2.2.5.3. Phẩm chất và năng lực sư phạm của đội ngũ giáo viên THCS


VI

huyện Lập Thạch……………………………………

42

2.2.6. Đánh giá chung về đội ngũ giáo viên THCS huyện Lập
Thạch……………………………………………………….

46

2.2.6.1. Những điểm mạnh………………………………………….

46

2.2.6.2. Những hạn chế……………………………………………..

46

2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở của
huyện Lập Thạch theo chuẩn nghề nghiệp…………………

47

2.3.1. Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên theo chuẩn
nghề nghiệp………………………………………….

47

2.3.2. Tuyển chọn đội ngũ giáo viên THCS theo chuẩn nghề
nghiệp………………………………………………………

49

2.3.3. Đánh giá, xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp……...

50

2.3.4. Sử dụng đội ngũ giáo viên THCS………………………….

52

2.3.5. Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THCS theo chuẩn
nghề nghiệp………………………………………………...

53

2.3.6. Xây dựng môi trường, động lực phát triển ĐNGV...............

56

2.4. Đánh giá chung về công tác phát triển đội ngũ giáo viên
trung học cơ sở huyện Lập Thạch.........................................

58

2.4.1. Ưu điểm…………………………………………………….

58

2.4.2. Hạn chế…………………………………………………….

58

2.4.3. Thuận lợi…………………………………………………...

59

2.4.4. Khó khăn...............................................................................

60

Kết luận Chương 2…………………………………………

60

CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LẬP THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC
THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP…………………………………….

3.1. Định hướng phát triển giáo dục trung học cơ sở ở huyện Lập

62


VII

Thạch và nguyên tắc xây dựng biện pháp......................

62

3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội huyện Lập Thạch đến
năm 2020………………………………………………

62

3.1.2. Định hướng phát triển giáo dục trung học cơ sở của huyện
Lập Thạch đến năm 2020…………………………………..

62

3.1.3. Nguyên tắc xây dựng biện pháp............................................

63

3.1.3.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn………………………...

63

3.1.3.2. Nguyên tắc coi trọng chất lượng giáo dục............................

64

3.1.3.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ.........................................

64

3.1.3.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống........................................

64

3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS
huyện Lập Thạch theo chuẩn nghề nghiệp…………

65

3.2.1. Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên trung học
cơ sở phù hợp với yêu cầu chuẩn nghề nghiệp.....................

65

3.2.2. Xây dựng kế hoạch tuyển chọn, bố trí sử dụng giáo viên theo
yêu cầu chuẩn nghề nghiệp...........................................

68

3.2.3. Đổi mới công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên
đáp ứng yêu cầu chuẩn nghề nghiệp……………………….

72

3.2.4. Cụ thể hóa “Chuẩn nghề nghiệp giáo viên” vào hoàn cảnh
của nhà trường……………………………………………...

78

3.2.5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn
nghề nghiệp...........................................................................

81

3.2.6. Xây dựng môi trường sư phạm, tạo động lực và điều kiện
thuận lợi để mỗi giáo viên phát triển theo yêu cầu chuẩn
nghề nghiệp………………………………………………...

84

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp…………………………...

86

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp….

87


VIII

3.4.1. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của giải pháp đề
xuất…………………………………………………………

87

3.4.1.1. Mục đích khảo nghiệm……………………………………..

87

3.4.1.2. Nội dung khảo nghiệm………………………………….....

87

3.4.1.3. Phương pháp đánh giá……………………………………...

87

3.4.2. Kết quả thăm dò……………………………………………

88

Kết luận chương 3………………………………………….

90

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ…………………………………...

91

1. Kết luận…………………………………………………….

91

2. Khuyến nghị..........................................................................

92

TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………

94

PHỤ LỤC…………………………………………………………….

i


IX

DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

BGH

: Ban giám hiệu

CBQL

: Cán bộ quản lý

ĐNGV

: Đội ngũ giáo viên

GD

: Giáo dục

GV

: Giáo viên

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

HS

: Học sinh

HSG

: Học sinh giỏi

NCKH

: Nghiên cứu khoa học

QLGD

: Quản lý giáo dục

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

UBND

: Ủy ban nhân dân


X

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Chất lượng giáo dục THCS trong 5 năm gần đây…………........... 33
Bảng 2.2. Kết quả khảo sát học sinh giỏi THCS huyện Lập Thạch 5 năm
qua................................................................................................... 33
Bảng 2.3. Đội ngũ CBQL năm học 2015 – 2016............................................ 34
Bảng 2.4. Đội ngũ GV THCS của huyện từ năm học 2011 – 2012 đến

nay………………………………………………………………..

35

Bảng 2.5. Số GV cần có tính theo số lớp thực tế và theo định mức
chuẩn……………………………………………………………..

36

Bảng 2.6. Số lượng GV theo bộ môn cần có tính theo số lớp thực tế và theo
định mức chuẩn năm học 2015–2016………………..................... 37
Bảng 2.7. Cơ cấu độ tuổi ĐNGV THCS của huyện năm học 2015 –
2016……………………………………………………………… 38
Bảng 2.8. Cơ cấu giới tính ĐNGV THCS năm học 2015 – 2016…………... 39
Bảng 2.9. Trình độ đào tạo ĐNGV THCS từ năm học 2012 – 2013 đến
nay……………………………………………………………….

41

Bảng 2.10. Phẩm chất và năng lực của ĐNGV THCS huyện Lập Thạch năm
học 2015 – 2016………………………………………………….

42

Bảng 2.11. Trình độ chuyên môn, năng lực nghề nghiệp của ĐNGV THCS
huyện Lập Thạch…………………………………….................... 45
Bảng 2.12. Số lượng GV hợp đồng tuyển mới qua các năm học…………….. 50
Bảng 2.13. Kết quả khảo sát về đánh giá, xếp loại GV theo chuẩn nghề
nghiệp…………………………………………………………….. 51
Bảng 2.14. Kết quả khảo sát ĐNGV, CBQL về việc sử dụng ĐNGVTHCS...

53

Bảng 2.15. Kết quả khảo sát hình thức tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho
ĐNGV THCS…………………………………………………….
Bảng 2.16. Kết quả khảo sát ĐNGV về xây dựng môi trường tạo động lực

55


XI

phát triển ĐNGVTHCS………………………………………….. 57
Bảng 2.17. Kết quả khảo sát về thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ, khen
thưởng đối với đội ngũ GV............................................................. 58
Bảng 3.1. Kết quả lấy ý kiến về mức độ cần thiết, khả thi của các biện
pháp………………………………………………………………. 88


1

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, Việt Nam đang đẩy nhanh tốc độ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa để đạt mục tiêu đến năm 2020 cơ bản đưa nước ta trở thành
nước công nghiệp có trình độ ngang hàng với các nước trong khu vực và trên thế
giới. Trong bối cảnh ấy, nguồn nhân lực là một trong những yếu tố quan trọng,
mang tính quyết định tới sự phát triển của nền kinh tế đất nước. Tại đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ XII (1/2016), Đảng ta khẳng định:“Giáo dục là quốc
sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo

nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Trong đó “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục,
đào tạo, phát triển nguồn nhân lực là một trong mười ba định hướng phát triển
lớn của đất nước”[8].
Nghị quyết số 29 – NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo đã xác định: Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp
của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển,
được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội.
Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài. Chính vì vậy, đội ngũ nhà giáo có vai trò vô cùng quan trọng, Đảng ta
khẳng định: “Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà
giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo
đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà
giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo” [7].
Ngay từ năm 2005, Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt đề án “Xây
dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai
đoạn 2005 - 2010”, với mục tiêu tổng quát là “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, đảm


2

bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh
chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ
chuyên môn của nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo
dục trong công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.” [6]
Năm 2009, Bộ giáo dục và đào tạo đã ban hành Quy định “Chuẩn nghề
nghiệp giáo viên trung học cơ sở”. Đó là cơ sở pháp lý để thực hiện đánh giá,
sàng lọc và chuẩn hóa đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát
triển giáo dục hiện nay. Nhằm giúp giáo viên tự đánh giá phẩm chất chính trị,
đạo đức lối sống, năng lực nghề nghiệp để tự hoàn thiện và nâng cao năng lực

nghề nghiệp; làm căn cứ để tổ chuyên môn hoặc hiệu trưởng đánh giá, giúp đối
tượng đánh giá phát triển nghề nghiệp của mình. Tuy nhiên, triển khai thực
hiện “chuẩn nghề nghiệp” là một quá trình lâu dài, trong quá trình triển khai,
đặc biệt là giai đoạn ban đầu còn nhiều lúng túng và bất cập. Trong những
năm qua, ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Vĩnh Phúc luôn chú trọng xây dựng
đội ngũ giáo viên các bậc học, trong đó có đội ngũ giáo viên trung học cơ sở
(ĐNGVTHCS) theo hướng chuẩn nghề nghiệp, đảm bảo đủ về số lượng, đồng
bộ về cơ cấu.
Lập Thạch là một huyện miền núi của tỉnh Vĩnh Phúc, từ khi thành lập
đến nay, ĐNGVTHCS của huyện đã và đang được đào tạo, bồi dưỡng và phát
triển đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Song thực tế việc xây dựng phát triển
ĐNGVTHCS chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, trên thực tiễn còn nhiều bất cập,
bộc lộ nhiều hạn chế: Số lượng giáo viên nhiều trường, nhiều môn còn thiếu
so với quy định, đặc biệt những trường ở xa trung tâm huyện; Cơ cấu giáo
viên còn mất cân đối giữa các bộ môn, lứa tuổi, giới tính; còn một số giáo viên
có trình độ đào tạo chưa đạt chuẩn; đánh giá giáo viên còn hạn chế; năng lực sư


3

phạm còn hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu của việc đổi mới giáo dục phổ
thông hiện nay.
Từ thực tế này đã đặt ra yêu cầu cấp thiết ngành giáo dục và đào tạo
Lập Thạch phải có những biện pháp phát triển ĐNGVTHCS đủ về số lượng,
mạnh về chất lượng, đồng bộ về cơ cấu, chuẩn hóa về trình độ, góp phần phát
triển sự nghiệp GD&ĐT của tỉnh Vĩnh Phúc nói chung, huyện lập Thạch nói
riêng. Do đó, việc phát triển ĐNGV THCS đáp ứng yêu cầu chuẩn nghề nghiệp
cần được quan tâm nghiên cứu một cách đầy đủ, khoa học và có hệ thống. Trong
những năm qua, tuy đã có nhiều công trình, luận văn nghiên cứu về phát triển
ĐNGV THCS, nhưng chưa có một tác giả, một đề tài nào nghiên cứu đầy đủ

khoa học về công tác phát triển ĐNGV ở các trường THCS huyện Lập Thạch
trong giai đoạn đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay.
Những phân tích trên là lí do để chúng tôi chọn đề tài luận văn có nội
dung vận dụng lí luận quản lí giáo dục, quản lí nhân lực vào giải quyết một vấn
đề thực tiễn của công tác phát triển ĐNGV THCS. Đề tài luận văn được biểu đạt
với tiêu đề: “Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Lập Thạch, tỉnh
Vĩnh Phúc theo Chuẩn nghề nghiệp”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng phát triển ĐNGV THCS
huyện Lập Thạch, đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS
huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc trong bối cảnh hiện nay nhằm đáp ứng yêu
cầu Chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở
theo Chuẩn nghề nghiệp
- Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ GV và công tác phát triển đội ngũ
giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc theo
Chuẩn nghề nghiệp.


4

- Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Lập
Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc theo Chuẩn nghề nghiệp.
- Khảo nghiệm các biện pháp đề xuất
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Phát triển đội ngũ GV các trường THCS huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh
Phúc theo “Chuẩn nghề nghiệp GV THCS”
4.2. Khách thể nghiên cứu

Đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Lập Thạch.
5. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn giới hạn việc đánh giá thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo
viên các trường THCS huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn 2011 – 2016.
6. Giả thuyết khoa học
Công tác phát triển đội ngũ giáo viên là vấn đề then chốt trong sự nghiệp
phát triển giáo dục. Việc phát triển đội ngũ giáo viên của huyện Lập Thạch trong
thời gian qua tuy đã đạt được một số kết quả nhất định, song vẫn còn nhiều bất
cập cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu nên chưa đáp ứng được yêu cầu phát
triển bền vững của giáo dục THCS. Nếu đề xuất và thực hiện được các biện
pháp quản lí phù hợp với thực tiễn và khả thi theo chuẩn nghề nghiệp, thì sẽ phát
triển được đội ngũ giáo viên THCS để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững giáo
dục THCS ở huyện Lập Thạch.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát
hoá... trong quá trình nghiên cứu các tài liệu để xác định những vấn đề lí luận
cho vấn đề nghiên cứu.


5

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
- Phương pháp chuyên gia
- Phương pháp khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp đề xuất.
7.3. Phương pháp bổ trợ
- Phương pháp xử lí số liệu thống kê.

8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục,
nội dung chính luận văn được trình bày như sau:
Chương 1: Cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo
Chuẩn nghề nghiệp.
Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ GV các trường trung học cơ sở huyện
Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc theo Chuẩn nghề nghiệp.
Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Lập
Thạch tỉnh Vĩnh Phúc theo Chuẩn nghề nghiệp.


6

NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
1.1.Tổng quan nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên trung học theo
chuẩn nghề nghiệp
Phát triển ĐNGV trong giáo dục được các nước trên thế giới đặt lên hàng
đầu, là một trong những nội dung cơ bản trong các cuộc cách mạng cải cách
giáo dục, chấn hưng, phát triển đất nước. Lê-nin rất coi trọng việc xây dựng
ĐNGV và yêu cầu: “Nâng cao một cách có hệ thống, kiên nhẫn, liên tục trình độ
và tinh thần của GV nhưng điều chủ yếu, chủ yếu và chủ yếu là cải thiện đời
sống vật chất cho họ” [25].
Trong cuốn: “Triết học giáo dục Việt Nam”[34], Thái Duy Tuyên đã khái
quát những năng lực và phẩm chất của người giáo viên, gồm: chuẩn đoán được
nhu cầu, nguyện vọng, khả năng của học sinh; tri thức chuyên môn vững vàng
và sâu sắc; có trình độ văn hóa chung rộng rãi; có năng lực nắm bắt và xử lí
thông tin nhanh nhạy; năng lực diễn đạt rõ ràng, ngôn ngữ lưu loát, năng lực
kiềm chế bản thân; có năng lực tổ chức quản lí, động viên, kích thích học sinh

tích cực hoạt động; xây dựng và phát triển kế hoạch, kiểm tra, đánh giá việc thực
hiện kế hoạch; phẩm chất đạo đức nghề nghiệp tốt, yêu quí học sinh, hết lòng vì
sự nghiệp giáo dục của nhân dân; nghiêm khắc với bản thân, luôn gương mẫu
trong công việc và đời sống cá nhân; có những tri thức khoa học giáo dục hiện
đại như: quan niệm về dạy học, về quan hệ thầy trò trong điều kiện hiện đại, về
nhân tài, về các giá trị đạo đức trong điều kiện toàn cầu hóa.
Tác giả Nguyễn Hữu Châu “Chất lượng giáo dục - Những vấn đề lí luận
và thực tiễn”[4], nghiên cứu về mối quan hệ của giáo viên với chất lượng giáo
dục và đã chỉ ra những năng lực cơ bản mà người giáo viên cần có, đó là: năng


7

lực chuẩn đoán; năng lực đáp ứng; năng lực đánh giá; năng lực thiết lập mối
quan hệ thuận lợi với người khác, nhất là với học sinh; năng lực triển khai
chương trình giáo dục; năng lực đáp ứng trách nhiệm với xã hội.
Trong cuốn: “Kỉ yếu hội thảo quốc gia về khoa học giáo dục Việt
Nam”[20], Tham luận về “Phát triển chuyên môn cho giáo viên: Những vấn đề lí
thuyết và kinh nghiệm thực tiễn”[20], các tác giả Nguyễn Thị Hồng Nam, Trịnh
Quốc Lập và Bùi Lan Chi cho rằng: Để phát triển chuyên môn cho giáo viên
cần: đa dạng hóa các hình thức phát triển chuyên môn; về hình thức tổ chức bồi
dưỡng: cần khảo sát nhu cầu người học trước khi tổ chức bồi dưỡng; nội dung
bồi dưỡng phải thiết thực, gắn với nhu cầu người học; nội dung bồi dưỡng phải
được thể hiện các phương pháp dạy học tích cực, kết hợp lí thuyết với thực hành.
Trong cuốn sách: “Quản lí giáo dục”[3], của các tác giả Bùi Minh Hiền Vũ Ngọc Hải - Đặng Quốc Bảo đã đề cập đến các khía cạnh của quản lí Nhà
nước về giáo dục. Cuốn sách có 01 chương nghiên cứu về “Xây dựng đội ngũ
giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục” với 4 vấn đề: tầm quan trọng của đội ngũ
giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục; Những yêu cầu chung về xây dựng và phát
triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục; quản lí phát triển đội ngũ giáo
viên trong một nhà trường; xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lí giáo

dục. Tiếp cận theo chức năng quản lí, tài liệu khẳng định trong quản lí phát triển
đội ngũ giáo viên cần tuân thủ các khâu: kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và
phát triển đội ngũ giáo viên: đủ về số lượng, mạnh về chất lượng và đồng bộ về
cơ cấu.
Trong cuốn sách:“Quản lí nhà nước về giáo dục - Lí luận và thực
tiễn”[18], Đặng Bá Lãm nhấn mạnh 3 vấn đề trong quản lí Nhà nước về phát
triển đội ngũ giáo viên, đó là: phát triển đội ngũ giáo viên là sự tăng trưởng về
mặt số lượng, chất lượng đội ngũ giáo viên. Đây chính là quá trình chuẩn bị lực


8

lượng để giáo viên có thể theo kịp được sự thay đổi và chuyển biến của giáo
dục; phát triển đội ngũ giáo viên bao gồm cả tuyển chọn, sử dụng, đào tạo bồi
dưỡng, phát triển nghề nghiệp. Phát triển đội ngũ GV tăng cả về số lượng lẫn
chất lượng và sử dụng có hiệu quả đội ngũ GV; phát triển đội ngũ giáo viên còn
chính là việc xây dựng đội ngũ GV đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, có chất
lượng để thực hiện tốt mục tiêu, nội dung và kế hoạch đào tạo nhằm đáp ứng
yêu cầu giáo dục. Đồng thời, xây dựng một tập thể sư phạm, trong đó mỗi cá
nhân có tinh thần trách nhiệm, gắn bó với nhà trường tham gia tích cực, sáng tạo
vào trong quá trình giảng dạy và học tập. Nội dung công tác phát triển giáo viên
liên quan đến quy mô, cơ cấu, chất lượng đội ngũ giáo viên.
Tại Hội thảo Khoa học Chất lượng giáo dục và vấn đề đào tạo GV do
Khoa Sư phạm - Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức tháng 4/2004, nhiều báo cáo
tham luận của các tác giả như Trần Bá Hoành, Mai Trọng Nhuận, Nguyễn Thị
Mỹ Lộc, Đặng Bá Lãm, Đặng Xuân Hải… đã đề cập đến việc đào tạo, bồi
dưỡng ĐNGV trước yêu cầu mới [30].
Trong nghiên cứu của mình về đào tạo GV, Michel Develay đã bắt đầu từ
lí luận về học đến lí luận về dạy để nghiên cứu về đào tạo GV. Theo ông: “Đào
tạo GV mà không làm cho họ có trình độ cao về năng lực tương ứng không chỉ

với các sự kiện, khái niệm, định luật, định lí, hệ biến hóa của môn học đó, mà
còn cả với khoa học luận của chúng là không thể được”[23]. Ngoài ra, trong tác
phẩm này, ông còn đề cập đến nội dung, cách thức đào tạo, tính chất và bản sắc
nghề nghiệp của GV...
Tại Hội thảo do 5 Sở GD&ĐT của 5 thành phố trực thuộc trung ương tổ
chức tại Hà Nội vào tháng 10/2011, các đại biểu là cán bộ QLGD đã rất quan
tâm đề cập đến vấn đề xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD. Hội thảo đã
thảo luận sôi nổi, đưa ra nhiều giải pháp để xây dựng đội ngũ nhà giáo từ việc


9

nâng cao tư tưởng, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; đào tạo, bồi dưỡng;
quy hoạch, sắp xếp, bổ nhiệm, sử dụng; thi tuyển… đến việc thực hiện các chế
độ chính sách, cơ chế quản lí, sử dụng.
Trong bài viết “Chất lượng GV”, Trần Bá Hoành đã đưa ra cách tiếp cận
chất lượng GV từ các khía cạnh như đặc điểm lao động của người GV, sự thay
đổi chức năng của người GV trước yêu cầu đổi mới giáo dục, mục tiêu sử dụng
GV, chất lượng từng GV và ĐNGV. Theo tác giả, có 3 yếu tố ảnh hưởng đến
chất lượng GV, đó là: quá trình đào tạo - sử dụng - bồi dưỡng GV, hoàn cảnh,
điều kiện lao động sư phạm của GV, ý chí thói quen và năng lực tự học của GV.
Đồng thời, tác giả cũng đưa ra 3 giải pháp cho vấn đề GV: phải đổi mới công tác
đào tạo, công tác bồi dưỡng và đổi mới việc sử dụng GV [13].
Trong chương trình đào tạo sau đại học chuyên ngành quản lí giáo dục,
vấn đề ĐNGV là một vấn đề quan trọng, đã có nhiều luận văn nghiên cứu về xây
dựng và phát triển ĐNGV ở các cấp học, ngành học như tác giả: Đào Duy
Khánh (2015, phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì tỉnh Vĩnh
Phúc trong giai đoạn hiện nay)[15]; Nguyễn Văn Mười (2015, quản lí phát triển
đội ngũ giáo viên các trường THCS huyện Thanh Hà tỉnh Hải Dương)[22];
Nguyễn Văn Khung (2011, Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện

Hưng Hà – tỉnh Thái Bình trong giai đoạn hiện nay)[17]; Ngô Gia Nghì (2015,
Phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Vĩnh Bảo, Thành phố Hải Phòng giai đoạn
2015 - 2020),[26].
Tại các quốc gia tiên tiến trên thế giới, vấn đề chuẩn nghề nghiệp của GV
rất được quan tâm. Đây là nội dung mà các trường sư phạm phải tập trung đào
tạo và mỗi GV phải phấn đấu hoàn thiện.
Chuẩn nghề nghiệp của GV tại các bang của Mĩ được xây dựng nhằm
mục đích làm cho GV nâng cao kiến thức của nội dung môn học; cải thiện sự


10

hiểu biết xã hội, tinh thần và vật chất bảo đảm thầy giáo tận dụng được các kĩ
năng dạy học để giúp học sinh đạt được và vượt qua; khuyến khích thầy giáo
phát triển sự đa dạng của lớp học nhờ các kĩ năng đánh giá; cung cấp những bài
học mới có tính tích hợp vào trong chương trình và trong lớp học; trang bị cho
học sinh đủ kiến thức để học tập và phát triển.
Giáo viên của Đức phải đạt được 10 năng lực nghề nghiệp thuộc 4 nhóm:
1) Năng lực dạy học (xây dựng kế hoạch bài học, hỗ trợ việc học của học
sinh…);
2) Năng lực giáo dục - nghĩa hẹp (hiểu được các điều kiện sống của học
sinh, truyền đạt các giá trị và chuẩn mực…);
3) Năng lực đánh giá;
4) Năng lực đổi mới.
Tại Hội thảo nghiên cứu về “Chuẩn và chuẩn hóa trong giáo dục” do Viện
Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học,
nhà sư phạm, nhà giáo dục như Đặng Thành Hưng, Nguyễn Bá Thái, Nguyễn
Thị Minh Hương… đã bàn luận nhiều về chuẩn nghề nghiệp GV để phát triển
nghề nghiệp GV [12].
Trong cuốn: “Kỉ yếu hội thảo quốc gia về khoa học giáo dục Việt

Nam”[21], tham luận về “Phát triển đội ngũ giáo viên trong thế kỷ XXI” tác giả
Nguyễn Thị Mĩ Lộc cho rằng ở thế kỉ XXI đội ngũ giáo viên phải đạt các tiêu
chuẩn sau: phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của người giáo viên; năng lực
tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục; năng lực xây dựng kế hoạch dạy học
và giáo dục; năng lực thực hiện kế hoạch dạy học; năng lực thực hiện kế hoạch
giáo dục; năng lực kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và rèn luyện đạo đức; năng
lực hoạt động chính trị xã hội; và năng lực phát triển nghề nghiệp.
Công trình nghiên cứu chung của các nước thành viên OECD đã chỉ ra


11

yêu cầu đối với một GV cần có các phẩm chất (Dẫn theo Nguyễn Lộc - Mạc
Văn Trang - Nguyễn Công Giáp,[19]): Kiến thức phong phú về phạm vi chương
trình và nội dung bộ môn mình dạy; Kĩ năng sư phạm, kể cả việc có được “kho
kiến thức” về phương pháp giảng dạy, về năng lực sử dụng những phương pháp
đó; Có tư duy phản ánh trước mỗi vấn đề và có năng lực tự phê; Biết cảm thông
và cam kết tôn trọng phẩm giá của người khác; Có năng lực quản lí, kể cả trách
nhiệm quản lí trong và ngoài lớp học.
Tóm lại, những công trình nghiên cứu về giáo viên, phát triển giáo viên và
đội ngũ giáo viên ở trong và ngoài nước là những cơ sở lí luận để luận văn kế
thừa, vận dụng trong nghiên cứu phát triển ĐNGVTHCS. Các công trình nghiên
cứu về giáo viên đã tập trung nghiên cứu sâu về phẩm chất và năng lực của
người giáo viên với nhiều cách tiếp cận khác nhau. Từ các nghiên cứu trên, có
thể rút ra nhận xét: Đội ngũ GV có vai trò quan trọng, quyết định chất lượng
giáo dục. Phát triển ĐNGV cần quan tâm thực hiện tốt việc tuyển chọn, sử dụng,
đào tạo, bồi dưỡng, thanh tra, xây dựng chuẩn nghề nghiệp GV.
1.2. Một số khái niệm liên quan
1.2.1. Quản lí
Theo C.Mác: "Quản lí là lao động điều khiển lao động". Ông viết: "Bất cứ

lao động hay lao động chung nào mà tiến hành trên một quy mô khá lớn đều yêu
cầu phải có một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân...” [24]. Vậy
quản lý là gì? Đã có rất nhiều cách giải thích khác nhau về khái niệm này. Theo
một số quan niệm của tác giả nước ngoài:
H.Fayol (1841-1925), tác giả của Thuyết quản lý tổng quát, định nghĩa
như sau: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng
các hoạt động: kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra” [5].
F.W.Taylor (1856-1915), được coi là cha đẻ của Thuyết quản lý khoa học


12

đã định nghĩa: “Quản lý là biết chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau
đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [5].
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang lại định nghĩa: “Quản lý là tác động có mục
đích, kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động nói chung
là khách thể quản lý nhằm thực hiện mục tiêu dự kiến [28].
Từ quan niệm của các học giả đã nêu, có thể khái quát: Quản lí là hoạt
động có ý thức của con người nhằm định hướng, tổ chức, sử dụng các nguồn lực
và phối hợp hành động của một nhóm người hay một cộng đồng người để đạt
được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất trong bối cảnh và các điều kiện
nhất định.
1.2.2. Quản lí giáo dục
QLGD cũng là một lĩnh vực được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII
khẳng định: “Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý tới
khách thể quản lý nhằm đưa ra hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt tới
kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất’’ [9].
Trong từ điển Tiếng Việt, từ quản lý giáo dục được hiểu như việc “thực
hành đầy đủ các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra trên toàn

bộ các hoạt động giáo dục và tất nhiên cả các cấu phần tài chính, vật chất của
các hoạt động đó nữa” [37].
Theo Đặng Quốc Bảo: “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quan là điều
hành phối hợp các lực lượng nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ theo yêu
cầu phát triển của xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục thường
xuyên, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi người. Cho
nên quản lý giáo dục được hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân” [1].
Theo tác giả Trần Kiểm QLGD là những tác động có hệ thống, có kế


13

hoạch, có ý thức và hướng đích của chủ thể quản lý ở mọi cấp khác nhau đến tất
cả các mắt xích của toàn bộ hệ thống nhằm mục đích đảm bảo sự hình thành
nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở quy luật của quá trình giáo dục về sự phát
triển thể lực, trí lực và tâm lực trẻ em [16].
Từ những định nghĩa trên cho ta thấy, bản chất của QLGD là quá trình tác
động có định hướng của chủ thể quản lý lên các thành tố tham gia vào quá trình
hoạt động GD nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục đề ra. Trong đó:
Chủ thể quản lí là đội ngũ cán bộ quản lý của các cấp; Khách thể quản lí là các
trường học trong hệ thống giáo dục quốc dân; Quan hệ quản lí là những mối
quan hệ giữa người học và người dạy, quan hệ giữa người quản lý và người dạy,
người học; quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; Các thành tố đó là mục
tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục, lực lượng giáo dục
(người dạy), đối tượng giáo dục (người học), phương tiện giáo dục (điều kiện).
1.2.3. Quản lí nhà trường
Theo Phạm Minh Hạc “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo
dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối
với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh” [11]

Khi nghiên cứu về Giáo dục học, Phạm Viết Vượng cho rằng: “Quản lý
nhà trường được hiểu là hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ
chức các hoạt động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác, cũng
như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và
đào tạo trong nhà trường” [38].
Như vậy, quản lý nhà trường thực chất là quản lý quá trình GD-ĐT. Tham
gia vào quá trình GD-ĐT có rất nhiều nhân tố khác nhau: mục tiêu đào tạo, nội
dung đào tạo, phương pháp đào tạo, đội ngũ người dạy, tập thể người học, hình