Xác minh đăng ký hộ tịch lý luận và thực tiễn

Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

LỜI CẢM ƠN

Thực tập là quá trình tham gia học hỏi, so sánh và ứng dụng những kiến thức
đã học vào thực tế công việc ở các cơ quan quản lý hành chính nhà nước.
Báo cáo thực tập vừa là cơ hội để sinh viên trình bày những kết quả về vấn
đề mình quan tâm trong quá trình thực tập, đồng thời cũng là một tài liệu quan
trọng giúp giảng viên của trường kiểm tra đánh giá quá trình học tập và kết quả
thực tập của mỗi sinh viên.
Em xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến quý Thầy, Cô Trường Trung Cấp
Luật Thái Nguyên đã truyền đạt kiến thức cho em trong suốt thời gian ngồi trên
giảng đường để em có thể tiếp thu những kiến thức quý giá giúp em hoàn thành
bài viết này. Đặc biệt, em xin chân thành cám ơn Cô Hoàng Anh và Các bác, cô
chú, anh chị đang công tác tại phòng Tư pháp UBND huyện Na Rì tỉnh Bắc
Kạn đã quan tâm, giúp đỡ, tin tưởng tạo điều kiện cho em tiếp xúc với công việc
của quý cơ quan để em hoàn thành tốt báo cáo thực tập
Mặc dù trong quá trình nghiên cứu đã có sự cố gắng, nỗ lực của bản thân
cùng với sự hướng dẫn nhiệt tình của giáo viên nhưng cũng không tránh khỏi
những thiếu sót và hạn chế. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý Thầy,
Cô để bài viết của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

Bắc Kạn, Ngày

tháng

năm

Sinh viên thực tập

Lý Thị Bình

GVHD: Cô Hoàng Anh

--1--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
CHUYÊN ĐỀ: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải
pháp

GVHD: Cô Hoàng Anh

--2--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU
PHẦN 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ XÁC MINH TRONG ĐĂNG KÝ HỘ
TỊCH …………………………………………………………………………….5
1.1. Khái niệm vai trò của việc xác minh trong đăng ký hộ tịch……….…….5
1.2. Các trường hợp cần xác minh theo quy định pháp luật về đăng ký hộ tịch

………………………………………………………………………………….6
PHẦN 2
THỰC TRẠNG XÁC MINH TRONG ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH……………...18
2.1. Kết quả xác minh trong đăng ký hộ tịch………………………………...18
2.2. Những điểm hạn chế trong việc xác minh các điều kiện đăng ký hộ
tịch………………………………………………………………………………19
GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CÔNG TÁC XÁC MINH TRONG ĐĂNG
KÝ HỘ TỊCH TẠI HUYỆN NA RÌ – BẮC KẠN…………………………..…22
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD: Cô Hoàng Anh

--3--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

LỜI NÓI ĐẦU
Công tác đăng ký và quản lý hộ tịch không những liên quan đến nhân thân
của con người mà còn liên quan đến chế độ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội,
quốc phòng, an ninh, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Bởi vì, “Hộ tịch là
những sự kiện cơ bản xác nhận tình trạng nhân thân của một con người từ khi
sinh ra đến khi chết”. Các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và quyền
nhân thân của con người được Hiến pháp năm 1992 và Bộ luật Dân sự năm 2005
quy định để xác định sự kiện hộ tịch như: quyền thay đổi họ tên; quyền xác định
lại dân tộc; quyền được khai sinh; quyền được khai tử; quyền được kết hôn;
quyền ly hôn; quyền nhận, không nhận cha, mẹ, con; quyền đối với quốc tịch…

Trong những năm qua, các quy định pháp luật về đăng ký và quản lý hộ tịch
liên tục được hoàn thiện theo hướng cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện
thuận lợi hơn trong việc giải quyết đăng ký hộ tịch cho người dân, đồng thời bảo
đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước ở địa phương; công tác đăng ký và
quản lý hộ tịch trên địa bàn huyện dần đi vào nề nếp. Tuy nhiên, công tác đăng
ký, quản lý hộ tịch tại một số xã vẫn chưa được quan tâm đúng mức, các sự kiện
hộ tịch phát sinh tại một số xã chưa được đăng ký kịp thời bởi còn vướng mắc
nhiều khó khăn trong công tác xác minh lại sự kiện hộ tịch đối với những trường
hợp thấy có giấu hiệu giả mạo, sai sự thật, còn nhiều trường hợp đăng ký khai
sinh, khai tử trễ hạn hoặc chưa được đăng ký đó là do nhận thức của người dân
đối với công tác này còn hạn chế, đặc biệt là ở các xã miền núi. Tình trạng trẻ
em sinh ra nhưng đăng ký khai sinh quá hạn còn khá phổ biến; gia đình có người
thân qua đời không đi đăng ký khai tử, thậm chí có trường hợp chết đã trên 20
năm mới khai tử. Việc khai tử ở các xã, thị trấn chỉ được thực hiện khi có liên
quan đến các giao dịch dân sự, giải quyết chính sách…nên khi công dân đến
đăng ký sự kiện hộ tịch thì sự kiện đó đã xảy ra trong thời gian rất lâu trước đó,
nên đặt ra vấn đề cần xác minh lại sự kiện hộ tịch đó có đúng như những gì mà
công dân đã khai báo không, một số trường hợp đăng ký hộ tịch chưa đúng quy
định pháp luật, ảnh hưởng đến quyền, nghĩa vụ của công dân theo quy định của
pháp luật bời vậy em chọn đề tài “ Xác minh trong đăng ký hộ tịch – thực trạng
GVHD: Cô Hoàng Anh

--4--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

và giải pháp” để làm báo cáo tốt nghiệp trường Trung cấp luật Thái Nguyên,

niên khóa 2012-2014.

PHẦN 1:
LÝ LUẬN CHUNG VỀ XÁC MINH TRONG ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH
1.2.

Khái niệm vai trò của việc xác minh trong đăng ký hộ tịch

- Khái niệm về xác minh nói chung
Xác minh Là "làm cho rõ sự thật qua thực tế và chứng cứ cụ thể" hay còn là
quá trình con người thực hiện các thủ tục cần thiết để xác thực một sự vật, sự
việc, có thật sự xảy ra đúng với những gì được khai báo, cung cấp thông tin về
nó. Khi một sự vật, sự việc được khai báo, cung cấp thông tin tới người có thẩm
quyền thì lúc này sẽ đặt ra 2 vấn đề: sự vật, sự việc đó đúng hoặc không đúng,
lúc này người tiếp nhận thông tin đó muốn biết chính xác về thông tin trên là
đúng hay không đúng, mức tin cậy ra sao thì phải thực hiện một quá trình đi xác
nhận lại thông tin đó, tìm hiểu xem nó bắt đầu từ đâu, quá trình xảy ra như thế
nào, kết thúc ra sao, hậu quả như thế nào, có đúng với những gì mà người đó đã
được cung cấp hay không, quá trình đó gọi là xác minh.
-

Khái niệm về xác minh trong đăng ký hộ tịch

Trong công tác đăng ký và quản lý hộ tịch thì xác minh hộ tịch được hiểu
như sau: khi phát hiện một sự viêc có dấu hiệu nghi ngờ, sai lệch về thông tin
của cá nhân khi cá nhân khai báo, thông tin này có thể do cá nhân nhầm lẫn hoặc
cố ý khai báo sai sự thật mục đích nhằm trục lợi hoặc mục đích khác thì cán bộ
tư pháp phải đi điều tra làm sáng tỏ thông tin đó, xem những gì công dân khai
báo có đúng sự thực không hay họ khai báo sai sự thực, bằng các biện pháp điều
tra hồ sơ sổ sách, thu thập chứng cứ, giám định, lấy lời khai của những người

liên quan để đưa ra kết luận cuối cùng chính xác nhất.
- Vai trò của việc xác minh trong đăng ký hộ tịch

GVHD: Cô Hoàng Anh

--5--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

Xác minh trong đăng ký hộ tịch là công đoạn cực kỳ quan trong, nó giúp cán
bộ tư pháp xác định được những thông tin chính xác nhất, trung thực nhất của
người đi đăng ký hộ tịch, loại bỏ được các vi phạm, sai sót, sai lệch về thông tin
người đi đăng ý đã khai, tránh tình trạng cá nhân khai báo sai sự thật để hửng lợi
hay mục đích khác, làm tốt được công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, làm giảm
các vi phạm pháp luật liên quan đến việc người sử dụng giấy tờ hộ tịch có thông
tin sai lệch để thực hiện vi phạm sau này, đảm bảo thông tin về hộ tịch của cá
nhân được đúng và chính xác nhất, tránh khiếu kiện, khiếu nại sau này, giảm bớt
được tình trạng cải chính hộ tịch sau này.
1.2. Các trường hợp cần xác minh theo quy định pháp luật về đăng ký
hộ tịch
Xác minh trong đăng ký hộ tịch là nhiệm vụ quan trọng của cơ quan có thẩm
quyền đăng ký hộ tịch nhằm kiểm tra tính đúng đắn của các thông tin từ đó làm
căn cứ để thực hiện việc đăng ký hộ tịch. Tuy nhiên không phải tất cả các trường
hợp trong đăng ký hộ tịch đều cần phải xác minh, chỉ một số trường hợp pháp
luật qui định cần phải xác minh thì cán bộ thực hiện việc đăng ký đó sẽ thực hiện
công tác xác minh trước khi đăng ký, cụ thể các trường hợp cần phải xác minh
bao gồm:

- Đăng ký kết hôn
- Đăng ký nhận nuôi con nuôi
- Đăng ký giám hộ
- Đăng ký nhận cha, mẹ, con
- Đăng ký thay đổi, cải chính, điều chỉnh, bổ sung hộ tịch
- Đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn
- Đăng ký lại các việc sinh, tử, kết hôn, nhận nuôi con nuôi
Để làm rõ việc xác minh trong đăng ký hộ tịch được tiến hành như thế nào
người viết sẽ đi sâu vào các trường hợp trên

GVHD: Cô Hoàng Anh

--6--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

* Xác minh trong việc đăng ký kết hôn
Kết hôn là hiện tượng xã hội có tính tự nhiên nhằm mục đích xác
lập quan hệ vợ chồng, cùng nhau xây dựng gia đình, nuôi dạy con, phát triển
kinh tế. Kết hôn là quyền của công dân. Kết hôn hay không, kết hôn với
ai và kết hôn khi nào do nam nữ tự quyết định. Tuy nhiên, khi kết hôn,
công dân phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về kết hôn.
Trong thủ tục đăng ký kết hôn, có một bước vô cùng quan trọng đó là xác
minh, việc xác minh ở đây do pháp luật qui định sau khi nhận đủ hồ sơ đăng ký
kết hôn, Ủy ban nhân dân phải tiến hành xác minh các điều kiện kết hôn (tức là
các điều kiện về nội dung). Để xác minh các điều kiện kết hôn cần phải thực hiện
các trình tự xác minh, trong đăng ký kết hôn trình tự xác minh sẽ như sau:

Trình tự xác minh sẽ được tiến hành như sau:
Bước 1: Nghiên cứu hồ sơ
Khi tiến hành xác minh, để tìm hiểu về một vấn đề nào đó còn chưa rõ ràng
thì cán bộ tư pháp phải tiến hành xác minh. Bước đầu tiên của quá trình xác
minh bao giờ cũng phải là bước nghiên cứu hồ sơ. "Nghiên cứu" chứ không phải
là "đọc" hồ sơ vì " nghiên cứu" là một phạm trù bao gồm nhiều thao tác chứ
không phải chỉ đơn thuần là đọc các tài liệu, giấy tờ. Muốn nghiên cứu thì trước
hết phải đọc tài liệu: tài liệu ở đây tuỳ trường hợp có thể là, các văn bản gửi kèm
tờ khai, các văn bản của các cơ quan liên quan đến người đăng ký, các văn bản
pháp luật điều chỉnh về lĩnh vực này hoặc những văn bản chứa nội dung còn
chưa được làm sáng tỏ...
Sau khi đọc các tài liệu liên quan đó, cán bộ tư pháp một mặt phải biết tổng
hợp, thâu tóm lại các vấn đề, rút ra được những nội dung cơ bản, chính yếu nhất
nhưng mặt khác trong từng nội dung cơ bản phải biết mổ xẻ, phân tích các nội
dung nhỏ lẻ một cách sâu hơn và toàn diện hơn (tức là phải nắm được các vấn đề
một cách có hệ thống). Từ chỗ phân tích sẽ phát hiện ra được các mâu thuẫn, các
vấn đề đối lập, các vấn đề còn chưa sáng tỏ. Mâu thuẫn ở đây có thể là mâu
thuẫn giữa cái đúng với nhau . Không suy diễn chủ quan, phải biết định hướng tư
GVHD: Cô Hoàng Anh

--7--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

duy logic theo đúng phạm vi phản ánh của tài liệu, chứng cứ để nhìn nhận, đánh
giá khách quan, toàn diện và vạch ra hướng xác minh đúng, kế hoạch xác minh
khoa học.

Bước 2: Lập kế hoạch xác minh
Cán bộ Tư pháp – Hộ tịch sau khi phát hiện được các mâu thuẫn sẽ tiến hành
so sánh giữa chúng với nhau và so sánh với các quy định của pháp luật điều
chỉnh về những vấn đề này cũng như các tài liệu, thông tin khác (nếu có) để lập
kế hoạch, phương thức tiến hành xác minh. Nội dung của kế hoạch này bao gồm:
Xác minh độ tuổi của người đăng ký kết hôn, xác minh lý lịch của người đến
đăng ký, xác minh về ý chí của người đi đăng ký xem có bị ép buộc hay lừa dối
hay không...
Kế hoạch xác minh tuỳ trường hợp, tuỳ mức độ quan trọng của vụ việc mà
có thể phải lập bằng văn bản trình thủ trưởng cơ quan đăng ký duyệt trước hoặc
có thể chỉ cần thảo luận để có sự thống nhất.
Bước 3: Tiến hành xác minh
+ Xác minh bằng công văn: là biện pháp xác minh tại chỗ bằng hình thức
công văn đề nghị, công văn yêu cầu của cơ quan đăng ký yêu cầu các đối tượng
liên quan cung cấp thông tin cần thiết. Biện pháp này được áp dụng đối với
những trường hợp đơn giản, tính chất vụ việc không phức tạp và đối tượng xác
minh thường là cơ quan, tổ chức có trụ sở cách xa nơi tiến hành đăng ký kết hôn,
cơ quan có thẩm quyền không có điều kiện (và cũng không thực sự cần thiết) gọi
đối tượng xác minh đến để yêu cầu giải trình cũng như không cần đến tận nơi để
xác minh.
+ Xác minh bằng công nghệ thông tin: là biện pháp xác minh tại chỗ thông
qua mạng máy tính, điện thoại, điện tín, Fax... Trường hợp xác minh này chủ yếu
áp dụng đối với người đi đăng ký kết hôn là người nước ngòai hoặc là người
đang sinh sống và học tập ở nước ngòai về nước để đăng ký kết hôn thì Ủy ban
nhân dân có thẩm quyền đăng ký kết hôn sẽ nhờ các cơ quan có thẩm quyền xác
minh với trương hợp này để xác định người đó trong thời gian sinh sống, học tập
GVHD: Cô Hoàng Anh

--8--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

hoặc cư trú tại nước ngoài đã kết hôn chưa hay hành vi đăng ký kết hôn đó có
hiện tượng của môi giới hôn nhân hay không....
Bước 4: Kết luận
Sau khi đã tiến hành xác minh và thu được kết quả, cán bộ Tư pháp - Hộ tịch
đưa ra kết luận, nếu có đầy đủ chứng cứ chứng minh hồ sơ hợp lệ thì sẽ tiến
hành đăng ký theo luật định.
* Xác minh trong đăng ký nhận nuôi con nuôi:
Đăng ký nhận nuôi con nuôi là thể hiện sự công nhận của Nhà nước đối với
việc xác lập một cách tự nguyện các qan hệ pháp luật giữa người nhận nuôi và
con nuôi. Đăng ký nhận nuôi con nuoi là yêu cầu cầu cần thiết để làm căn cứ
pháp lýcho việc giải quyết những vấn dề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của
người nuôi và con nuôi, đồng thời cũng là căn cứ pháp lý để Nhà nước thực hiện
việc giám sát việc nuôi con nuôi theo đúng pháp luật.
Theo qui định của Nghị định 158/2005/NĐ-CP sau khi tiếp nhận hồ sơ đăng
ký việc nuôi con nuôi, cán bộ Tư pháp - Hộ tịch phải kiểm tra, xác minh kỹ các
nội dung sau đây:
- Tính tự nguyện của việc cho và nhận nuôi con nuôi;
- Tư cách của người nhận nuôi con nuôi;
- Mục đích nhận con nuôi
Việc xác minh các nội dung trên nhằm tránh những rắc rối, tranh chấp khi đã
thíết lập quan hệ cha mẹ và con nuôi giữa các bên. Thời hạn xác minh các nội
dung trên không quá 5 ngày, trường hợp cần phải xác minh thêm thì được kéo
dài thêm 5 ngày. Để xác minh được các nội dung này cán bộ Tư pháp - Hộ tịch
thực hiện đăng ký nuôi con nuôi có thể thực hiện một số phương pháp xác minh
như sau:

GVHD: Cô Hoàng Anh

--9--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

Bứớc 1: Tìm hiểu hồ sơ
Tìm hiểu hồ sơ là đọc và nghiên cứu xem trong hồ sơ của người đến đăng ký
nhận nuôi con nuôi đã đầy đủ hay chưa, căn cứ theo các qui định của pháp luật
ra sao... Sau đó so sánh xem còn điều gì chưa chính xác, còn nghi vấn để tiến
hành xác minh
Bước 2: Lập kế hoạch và tiến hành xác minh
Sau khi đã tìm hiểu hồ sơ một cách kĩ lưỡng, cán bộ Tư pháp - Hộ tịch lên kế
hoạch đi xác minh những thông tin còn thiếu hoặc mâu thuẫn trong hồ sơ đăng
ký, nội dung của cuộc xác minh nhằm làm rõ những vướng mắc đã phát hiện
trong hồ sơ đăng ký như: Độ tuổi của người được nhận làm con nuôi, điều kiện
kinh tế của người nhận nuôi, tư cách đạo đức của người nhận nuôi, mục đích của
người nhận nuôi....
Bước 3: Tiến hành xác minh
Đối với xác minh trong đăng ký nhận nuôi con nuôi, Cán bộ tư pháp phải áp
dụng các biện pháp gắn liền với thực tế của từng trường hợp.
- Đối với trường hợp là người ở trong địa phương cán bộ Tư pháp - Hộ tịch
có thể áp dụng các phương pháp xác minh như sau:
+ Xác minh trực tiếp: Là biện pháp xác minh mà cơ quan có thẩm quyền
phải cử cán bộ đến tận nơi cần xác minh để gặp gỡ, tiếp xúc, tổ chức đối thoại
(thậm chí cả đối chất) với đối tượng xác minh để thu thập chứng cứ; được áp

dụng đối với những trường hợp tương đối phức tạp xét thấy không thể dùng một
trong hai biện pháp kể trên, nếu không xác minh trực tiếp thì không thể làm sáng
tỏ vấn đề được.
+ Xác minh tại chỗ: Với cách xác minh này cán bộ Tư pháp - Hộ tịch thực
hiện việc xác minh ngay tại nơi điều tra hoặc tại trụ sở cơ quan nơi thực hiện
đăng ký và chỉ áp dụng với những vụ việc không mang tính chất phức tạp.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--10--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

- Đối với trường hợp là người từ địa phương khác cách xa về địa lý với địa
phương đăng ký hoặc là người nước ngòai xin nhận con nuôi ở khu vực biên giới
phương pháp xác minh sẽ như sau:
+ Xác minh bằng công văn: là biện pháp xác minh tại chỗ bằng hình thức
công văn đề nghị, công văn yêu cầu của cơ quan đăng ký yêu cầu các đối tượng
liên quan cung cấp thông tin cần thiết. Biện pháp này được áp dụng đối với
những trường hợp đơn giản, tính chất vụ việc không phức tạp và đối tượng xác
minh thường là cơ quan, tổ chức có trụ sở cách xa nơi tiến hành đăng ký, cơ
quan đăng ký không có điều kiện (và cũng không thực sự cần thiết) gọi đối
tượng xác minh đến để yêu cầu giải trình cũng như không cần đến tận nơi để xác
minh.
Bước 4: Kết luận và thực hiện việc đăng ký
Sau khi công việc xác minh có kết quả, cán bộ Tư pháp - Hộ tịch đánh giá
xem vụ việc có đủ căn cứ để đăng ký hay không. Nếu đủ điều kiện để đăng ký

thì sẽ thực hiện theo đúng thời gian pháp luật qui định.
* Xác minh trong đăng ký giám hộ
Giám hộ là việc cá nhân, tổ chức ( gọi chung là người giám hộ) được pháp
luật qui định hoặc được cử để thực hiện việc chăm sóc và bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự ( gọi là
người được giám hộ)
Việc xác minh trong đăng ký giám hộ được thực hiện theo trình tự sau:
Bước 1: Tìm hiểu hồ sơ
Trong bước tìm hiểu hồ sơ này cán bộ Tư pháp – Hộ tịch cần phải kiểm tra
và nghiên cứu những nội dung mà người đăng ký giám hộ đã khai, qua đó xác
định những nội dung người đến đăng ký đã đủ và đúng theo qui định của pháp
luật hay chưa… Từ đó rút ra các vấn đề cần xác minh.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--11--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

Bước 2: Lên kế hoạch xác minh
Sau khi nghiên cứu hồ sơ, cán bộ Tư pháp – Hộ tịch lập kế hoạch để xác
minh những vấn đề đã phát hiện trong quá trình nghiên cứu hồ sơ, nội dung xác
minh bao gồm: Tư cách của người giám hộ, người giám hộ có đủ điều kiện để
thực hiện việc giám hộ không...
Bước 3: Tiến hành xác minh và đưa ra kết luận về quá trình xác minh
Tiến hành xác minh trong đăng ký giám hộ cán bộ Tư pháp - Hộ tịch căn cứ
theo kế hoạch đã đề ra sẽ thực hiện một số phương pháp như sau:

- Lấy lời khai của người đăng ký: Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch chỉ tiến hành
lấy lời khai của người đăng ký giám hộ khi nội dung trong hồ sơ chưa rõ ràng.
Người đăng ký giám hộ phải tự viết vào bản khai và ký tên của mình. Trường
hợp người đăng ký giám hộ không thể tự viết được thì cán bộ Tư pháp - Hộ tịch
viết hộ sau đó đọc lại cho người đăng ký giám hộ nghe.
- Lấy lời khai của người làm chứng: Theo yêu cầu của người đăng ký giám
hộ hoặc khi xét thấy cần thiết, cán bộ Tư pháp - Hộ tịch tiến hành lấy lời khai
của người làm chứng, lời khai của người làm chứng là căn cứ để xác định các
điều kiện của người nhận giám hộ và người được giám hộ có chính xác với
những điều người đăng ký giám hộ nói hay không
- Trong trường hợp cán bộ Tư pháp - Hộ tịch đã áp dụng các biện pháp cần
thiết để xác minh mà vẫn không thể tự mình xác minh được thì có thể yêu cầu
các cơ quan có liên quan xác minh giúp nhằm đảm bảo giải quyết công việc
đúng đắn.
Quá trình xác minh sẽ kết thúc khi mọi thông tin mà cán bộ Tư pháp đề ra
trong kế hoạch đã được minh bạch, sau đó đưa ra các kết luận về việc xác minh
trình thủ trưởng cơ quan xét duyệt. Nếu đủ điều kiện thì sẽ tiến hành đăng ký
giám hộ cho người đến đăng ký.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--12--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

* Đăng ký nhận cha, mẹ, con
Xác định quan hệ cha, mẹ, con là một hành vi pháp lý do các cá nhân, cơ

quan, tổ chức theo quy định của pháp luật có quyền yêu cầu cơ quan Nhà nước
có thẩm quyền thừa nhận hoặc không thừa nhận quan hệ cha - con, mẹ - con về
mặt pháp lý, nhằm làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ của
cha, mẹ đối với con cái và ngược lại.
Việc xác minh trong đăng ký nhận cha mẹ con vẫn theo trình tự như các
trường hợp trên, trình tự đó như sau:
Bước 1: Tìm hiểu và nghiên cứu hồ sơ
Để xác minh bất kỳ một vấn đề gì, việc đầu tiên cán bộ Tư pháp – Hộ tịch
phải làm luôn là tìm hiểu và nghiên cứu hồ sơ, bởi vì mọi sai sót, những thông
tin có mâu thuẫn hoặc có biểu hiện của lừa dối đều được tìm thấy trong hồ sơ
của người đi đăng ký hộ tịch. Vì vậy đây là một bước quan trọng để cán bộ Tư
pháp – Hộ tịch xác định được các tình tiết cần phải xác minh trước khi quyết
định thực hiện đăng ký hay không đăng ký.
Bước 2:Lập kế hoạch đi xác minh
Kế hoạch có thể là các chương trình hành động hoặc bất kỳ danh sách, sơ đồ,
bảng biểu được sắp xếp theo lịch trình, có thời hạn, chia thành các giai đoạn, các
bước thời gian thực hiện, có phân bổ nguồn lực, ấn định những mục tiêu cụ thể
và xác định biện pháp, sự chuẩn bị, triển khai thực hiện nhằm đạt được một mục
tiêu, chỉ tiêu đã được đề ra.
Nội dung xác minh việc đăng ký nhận cha, mẹ, con bao gồm các vấn đề như
sau: các loại giấy tờ hộ tịch của cha, mẹ nếu là người nhận con hoặc của con nếu
là người nhận cha mẹ; kết quả xác minh AND của cơ quan y tế có thẩm quyền
( đối với trường hợp có tranh chấp khi đăng ký); lời khai làm chứng của những
người có liên quan… Các nội dung xác minh này sau khi được sự đồng ý của cơ
quan có thẩm quyền, cán bộ Tư pháp – Hộ tịch bắt đầu thực hiện xác minh bằng
các phương pháp nghiệp vụ.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--13--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

Bước 3: Thực hiện xác minh
Trong bước này cán bộ Tư pháp – Hộ tịch bằng các phương pháp nghiệp vụ
chuyên ngành hoặc nhờ sự hỗ trợ của các cơ quan khác sẽ thực hiện các phương
pháp xác minh để tìm hiểu rõ những nội dung đã đề ra trong kế hoạch xác minh
của mình. Cụ thể một số phương pháp xác minh mà cán bộ Tư pháp – Hộ tịch sẽ
dùng như sau:
- Trưng cầu giám định AND của người nhận là cha, mẹ và người được nhận
là con trong trường hợp có tranh chấp.
- Lấy lời khai của người làm chứng: lời khai của người làm chứng sẽ nói rõ
lên quan hệ của những người được nhận là cha, mẹ, con với nhau nếu đó là con
chung của vợ chồng trong hôn nhân; lời khai của người làm chứng đối với con
ngoài giá thú xem trước đó đã có ai nhận làm cha, mẹ, con chưa …
Ngoài ra còn một số biện pháp nghiệp vụ khác mà cán bộ Tư pháp – Hộ tịch
có thể áp dụng.
* Đăng ký thay đổi, cải chính, điều chỉnh, bổ sung hộ tịch
Thay đổi, cải chính, điều chỉnh, bổ sung hộ tịch là sự thay đổi các vấn đề
về hộ tịch đã đăng ký trước đây, tuy nhiên trong quá trình đăng ký hoặc khai
nhận có xảy ra sai sót, nhầm lẫn, hoặc khai không đúng cần được chỉnh sửa lại
sao cho phù hợp với các loại giấy tờ khác.
Trong việc đăng ký thay đổi, cải chính, điều chỉnh, bổ sung hộ tịch, thủ tục
giải quyết các vấn đề này yêu cầu cán bộ Tư pháp cần phải xác minh đối với các
trường hợp bao gồm: Thay đổi, xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính.
Trình tự xác minh được thực hiện như sau:
Bước 1: Nghiên cứu hồ sơ

Trong bước đầu của xác minh, cán bộ Tư pháp phải nghiên cứu hồ sơ để tìm
ra những điểm bất hợp lý trong hồ sơ đăng ký, những điểm bất hợp lý đó có thể
là những mâu thuẫn trong lời khai của họ, mâu thuẫn trong các chứng cứ họ đưa
ra.
GVHD: Cô Hoàng Anh

--14--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

Bước 2: Lên kế hoạch và tiến hành xác minh
Khi lập kế hoạch xác minh, cán bộ tư pháp xác định các nội dung chinh còn
chưa rõ ràng, từ đó lên kế hoạch chi tiết để tiến hành xác minh. Nội dung khi xác
minh vấn đề này bao gồm: các điều kiện để thay đổi, xác định lại dân tộc, xác
định lại giới tính...
Tiến hành xác minh các nội dung đã đề ra trong kế hoạch, cán bộ Tư pháp sẽ
áp dụng một số phương pháp nghiệp vụ chuyên ngành để xác minh như:
- Xác minh tại chỗ: cán bộ Tư pháp thực hiện việc xác minh tại nơi làm việc,
việc xác minh này đòi hỏi cán bộ phải có trình độ chuyên môn cao, tìm các sự
kiện hộ tịch là căn cứ để thực hiện đăng ký thay đổi, xác định lại dân tộc, xác
định lại giới tính, là đã có thể tìm ra vấn đề được xác minh
- Xác minh trực tiếp: Nếu xác minh tại chỗ không mang lại kết quả bắt buộc
cán bộ Tư pháp phải đến tận nơi cần xác minh để gặp gỡ, tiếp xúc, tổ chức đối
thoại... với người đăng ký để thủ thập chứng cứ làm rõ vấn đề cần xác minh.
Sau khi thực hiện các biện pháp xác minh và thu được kết quả, cán bộ Tư
pháp đánh giá kết quả đạt được và so sánh với qui định của pháp luật và thực
hiện việc đăng ký nếu đủ điều kiện để đăng ký

* Đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn
Đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn là việc cán bộ Tư pháp thực hiện thủ tục
đăng ký quá hạn đối với những sự kiện hộ tịch có quy định về thời hạn phải đi
đăng ký, nhưng người có trách nhiệm đi đăng ký đã không đăng ký đúng theo
thời hạn qui định.
Hai sự kiện hộ tịch này cụ thể như sau:
- Sự kiện sinh xảy ra nhưng chưa được đăng ký trong thời han 60 ngày, kể
từ ngày trẻ em được sinh ra
- Sự kiện tử xảy ra nhưng chưa được đăng ký trong thời hạn 15 ngày, kể từ
khi có người chết.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--15--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

Việc xác minh các trường hợp đăng ký lại được thực hiện như sau:
Bước 1: Nghiên cứu hồ sơ, chuẩn bị lên kế hoạch
Nghiên cứu hồ sơ ở đây là việc cán bộ Tư pháp thực hiện quá trình đọc và
lọc ra những nội dung có điểm nghi vấn từ đó xác định được cần phải tìm hiểu
thêm những điều gì.
Bước 2: Lên kế hoạch xác minh
Nội dung của kế hoạch xác minh đăng ký quá hạn sinh tử bao gồm: xác minh
người đến đăng ký xem đã đăng ký hộ tịch tại nơi nào chưa, sự kiện đó có đúng
sự thật hay không ( đối với trường hợp chết pháp lý), các căn cứ là điều kiện để
đăng ký khai sinh, khai tử khác….

Bước 3: Thực hiện xác minh
Trong bước này cán bộ Tư pháp hộ tịch tiến hành xác minh các vấn đề đã đặt
ra, cụ thể bằng kiến thức chuyên môn cũng như kiến thức thực tế và sự giúp đỡ
của các cơ quan chức năng có liên quan, cán bộ Tư pháp thực hiện một số biện
pháp xác minh như sau:
- Xác minh bằng công văn: Đối với những trường hợp rời khỏi địa phương
một khoảng thời gian, cán bộ hộ tịch có phát hiện mốt số điểm nghi vấn, địa
phương người đó đã cư trú trước khi về đăng ký lại hoặc cán bộ chiến sĩ, công
chức đang công tác trong lực lượng vũ trang có khoảng cách xa về địa lý thì đây
là phương pháp thích hợp nhất. Cán bộ Tư pháp sẽ có công văn đề nghị địa
phương nơi người này đã cư trú xem xét người này đã đăng ký hay chưa..
- Xác minh tại chỗ: Biện pháp này thông thường được áp dụng đối với các
trường hợp nằm trong khả năng xác minh của cán bộ Tư pháp
- Lấy lời khai của người làm chứng: Lời khai của người làm chứng được áo
dụng đối với trường hợp đăng ký khai sinh quá hạn và đăng ký khai tử cho người
chết pháp lý theo phán quyết của tòa án. Lời khai của người làm chứng cũng là
một chứng cứ xác minh sự kiện đó có xảy ra hay không.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--16--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

* Đăng ký lại các việc sinh, tử, kết hôn, nhận nuôi con nuôi
Khi các giấy tờ gốc liên quan đến các sự kiện sinh, tử, kết hôn đã được đăng
ký nhưng bản chính và sổ gốc đã bị mất hoặc hư hỏng mà không sử dụng được

thì được thực hiện việc đăng ký lại.
Xác minh trong việc đăng ký lại các sự kiện hộ tịch được tiến hành như sau:
Bước 1: Tìm hiểu hồ sơ
Cán bộ Tư pháp kiểm tra các nội dung đương sự đã khai trong hồ sơ đề nghị
đăng ký lại xem đã đầy đủ chưa, đúng thẩm quyền chưa, các vấn đề bất cập
trong đó là gì, mâu thuân như thế nào….
Bước 2: Lên kế hoạch xác minh
Sau khi tìm hiểu kĩ lưỡng hồ sơ và tìm ra những điểm bất cập cán bộ Tư
pháp sẽ lên kế hoạch, phương thức tiến hành. Nội dung của kế hoạch này bao
gồm: cần xác minh vấn đề gì, vấn đề nào cần xác minh kỹ, vấn đề nào chỉ cần
xác minh sơ bộ; xác minh đối với đối tượng nào; thời gian, địa điểm tiến hành
(thời gian bắt đầu, thời gian dự kiến kết thúc); cán bộ thực hiện; công cụ hỗ trợ
kèm theo cho việc xác minh (máy ghi âm, máy quay phim, chụp ảnh, mẫu biên
bản làm việc...)..
Bước 3: Tiến hành xác minh và đánh giá kết quả
Trong xác minh các việc về đăng ký lại các việc sinh, tử, kết hôn, nhận nuôi
con nuôi, cán bộ Tư pháp có thể dùng một số biện pháp sau:
- Lấy lời khai của đương sự: Cán bộ Tư pháp có thể triệu tập đương sự lên
cơ quan để lấy lời khai và đối chứng hoặc xuống nơi cư trú của người đó để xác
minh các vấn đề liên quan tới việc đăng ký lại của họ
-

Lấy lời khai của người làm chứng: Lời khai của người làm chứng sẽ là

căn cứ để xác minh xem các việc sinh, tử, kết hôn, nhận nuôi con nuôi có thật
hay không

GVHD: Cô Hoàng Anh

--17--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

- Xác minh bằng công văn: Nếu người đến đăng ký đã cư trú nhiều nơi
trước khi về địa phương đăng ký, cán bộ Tư pháp sẽ thực hiện xác minh bằng
phương pháp này.

PHẦN 2
THỰC TRẠNG XÁC MINH TRONG ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH
2.1. Kết quả xác minh trong đăng ký hộ tịch
Việc xác minh trong đăng ký hộ tịch là một vấn đề nan giải, số lượng công
việc cần xác minh trong đăng ký hộ tịch tăng dần đều qua các năm. Cụ thể như
bảng số liệu thống kê sau đây:

Số liệu thống kê công tác xác minh trong đăng ký hộ tịch 2010-2012
Năm

Số lượng

Xác minh

Xác minh

Xác minh

xác minh

thành công

thất bại

2010

15 vụ việc

9 vụ việc

6 vụ việc

2011

23 vụ việc

13 vụ việc

10 vụ việc

2012

27 vụ việc

14 vụ việc

11 vụ việc

Bảng số liệu trên ta có thể thấy được công việc xác minh trong công tác
đăng ký hộ tịch không hề đơn giản mà số lượng công việc theo các năm đều

tăng, cụ thể năm 2010 số lượng vụ việc là 15 vụ trong đó xác minh được 9 vụ
đạt tỉ lệ 60%; năm 2011 có 23 vụ việc cần xác minh, xác minh thành công 13 vụ
đạt tỉ lệ 56%; năm 2012 xác minh 27 vụ thành công 16 vụ đạt 51%. Như vậy
công việc xác minh qua các năm càng nhiều thì số lượng giải quyết được công
việc càng ít, tỉ lệ vụ việc không thể xác minh hay xác minh cần qua nhiều cơ
quan chức năng, cơ quan quản hoặc xác minh nhưng thu được kết quả chậm cứ

GVHD: Cô Hoàng Anh

--18--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

thế tăng dần. Thiết nghĩ cơ chế để xác minh các vấn đề liên quan đến hộ tịch quá
phức tạp gây nhiều bức xúc cho người dân.
Đặc điểm trong các vấn đề hộ tịch cần xác minh trong mỗi vụ việc lại khác
nhau nhưng chung qui lại có một số đặc điểm như sau:
+ Các đương sự đều là người ở địa phương nhưng đã cư trú ở một nơi khác
trong thời gian dài nên thời gian xác minh không thể phù hợp với qui định của
pháp luật
+ Các cơ quan có liên quan đến vấn đề cần xác minh còn chậm chạp trong
khâu thu thập chứng cứ và đưa ra kết luận
+ Cơ sở dữ liệu lưu trữ đã cũ nên khó khăn trong công việc tìm kiếm các tài
liệu liên quan
+ Các qui định của pháp luật còn nhiều chồng chéo dẫn tới việc xác minh
gặp nhiều khó khăn.
Trên đây là một số đặc điểm người viết nhận thấy trong quá trình xác minh

của mình.
2.2. Những điểm hạn chế trong việc xác minh các điều kiện đăng ký hộ
tịch
* Theo Nghị định 158/2005 thì khi công dân đi đăng ký sự kiện hộ tịch mà
cán bộ tư pháp phát hiện nghi vấn trong thông tin mà công dân khai báo, cung
cấp thì sẽ được một khoảng thời gian để xác minh lại sự kiện hộ tịch đó xem có
đúng những lời khai báo của công dân trước cơ quan chức năng có đúng pháp
luật hay không. Tuy nhiên nghị định 158/2005 về quản lý và đăng ký hộ tịch
không quy định rõ trách nhiệm, thẩm quyển của cán bộ tư pháp được phép xác
minh như thế nào, quyền hạn của cán bộ tư pháp được sử dụng những gì để phục
vụ công việc xác minh sự kiện hộ tịch của công dân, gây nên không ít khó khăn
cho cán bộ tư pháp trong việc xác minh sự kiện hộ tịch, cần phải ban hành hệ
thống văn bản quy phạm pháp luật hoàn chỉnh, bổ sung thêm những quy định cụ
thể về thẩm quyền và nhiệm vụ cho cán bộ thực hiện công tác xác minh hộ tịch.
GVHD: Cô Hoàng Anh

--19--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

* Trong công tác xác minh sự kiện hộ tịch, cán bộ tư pháp khi đi xác minh
không được trợ cấp về kinh phí cho việc đi lại, điều tra xác minh mà phải tự bỏ
kinh phí ra để phục vụ công tác xác minh do vậy với nguồn kinh phí hạn hẹp của
mình cán bộ tư pháp sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc điều tra, đi lại dễ gây nên
tình trạng xác minh qua loa, làm xong lần, không chú trọng công việc, dễ phát
sinh nhiều tiêu cực trong công tác xác minh, một số người dân sẽ lợi dụng đặc
điểm này dùng tiền để mua chuộc cán bộ, tiếp tay cho việc đăng ký sai sự thật.

Ví dụ trong việc đăng ký nuôi con nuôi
Anh Tráng, cư trú tại xã X, tỉnh Tuyên Quang đến Uỷ ban nhân dân xã tìm
gặp đồng chí Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã để trình bày sự việc như sau: Do biết
vợ chồng anh hiếm muộn đường con cái, cưới nhau đã lâu nhưng chưa sinh được
con nên bà Thoàn, một người ở cùng thôn, làm nghề buôn chuyến trong một lần
đi cất hàng trên Lạng Sơn thấy có đứa trẻ bị bỏ rơi ở một ngôi chùa thuộc thị
trấn K, tỉnh Lạng Sơn nên đã xin về để cho vợ chồng anh Tráng nhận làm con
nuôi. Khi giao đứa trẻ cho vợ chồng anh Tráng, bà Thoàn cũng cho biết là không
có giấy tờ, đồ vật gì kèm theo trẻ ngoài tờ Giấy chứng sinh nhưng tên tuổi người
mẹ trên Giấy chứng sinh này không có thực.
Trong tình huống nói trên, vợ chồng anh Tráng nhận trẻ bị bỏ rơi làm con
nuôi, tuy nhiên việc xác lập quan hệ nuôi con nuôi giữa vợ chồng anh Tráng và
cháu bé trong trường hợp này có tính chất phức tạp như sau:
- Nguồn gốc trẻ chưa được xác định rõ. Theo trình bày của anh Tráng thì
cháu bé là do bà Thoàn, người cùng thôn với anh Tráng xin được tại một ngôi
chùa ở Lạng Sơn trong khi đó lại không có biên bản xác nhận tình trạng trẻ bị bỏ
rơi của cơ quan chức năng tại thị trấn K, nơi cháu bé bị bỏ rơi. Do vậy, việc xác
minh làm rõ nguồn gốc của trẻ để khẳng định xem có đúng cháu bé là trẻ bị bỏ
rơi hay không có ý nghĩa hết sức quan trọng làm căn cứ để giải quyết vụ việc;
- Vợ chồng anh Tráng nhận được cháu bé từ bà Thoàn là người không có
thẩm quyền giao trẻ làm con nuôi. Do vậy, vợ chồng anh Tráng chỉ được coi là
người đang tạm thời nuôi dưỡng trẻ.
GVHD: Cô Hoàng Anh

--20--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

- Cháu bé bị bỏ rơi tại thị trấn K, do đó, theo quy định tại khoản 2 Điều 25
Nghị định số 158/2005/NĐ-CP thì Uỷ ban nhân dân xã X, nơi vợ chồng anh
Tráng cư trú không phải là cơ quan có thẩm quyền đăng ký nuôi con nuôi. Thẩm
quyền đăng ký nuôi con nuôi trong trường hợp này sẽ do Uỷ ban nhân dân cấp
xã, nơi lập biên bản xác nhận tình trạng trẻ bị bỏ rơi thực hiện.
Với tình huống này cán bộ tư pháp phải đi xác minh, tuy nhiên do nơi phát
hiện trẻ bị bỏ rơi và UBND nơi anh Tráng cư trú quá xa, nên có thể anh Tráng sẽ
lợi dụng việc này để cán bộ “ linh động” trong việc xác minh, do vậy quy định
của pháp luật sẽ không được đảm bảo, dễ sinh ra sai phạm trong công tác xác
minh cũng như đăng ký nhận con nuôi.
•Với chức năng đăng ký quản lý hộ tịch, tham mưu tư pháp cho UBND và
rất nhiều công việc khác mà cán bộ tư pháp phải đảm nhận, với nhân lực hạn
chế ( thường chỉ có 1 đến 2 cán bộ tư pháp tại 1 xã) nên nhiều khi không đáp
ứng được khối lượng công việc cho nên rất dễ gây ra tình trạng bỏ sót những vi
phạm của người dân do vô tình hay cố ý gây ra nên không đảm bảo được tính
đúng đắn chính xác của pháp luật quy định về đăng ký hộ tịch
•Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện đăng ký hộ tịch
còn chưa thường xuyên, nhiều sai phạm trong việc đăng ký hộ tịch không được
phát hiện xử lý kịp thời.
•Luật pháp quy định là vậy nhưng thực tế thực hiện thì lại khác, người dân
luôn tìm cách “ lách luật” khai man để được thực hiện đăng ký hộ tịch nhằm
mục đích vụ lợi hay vì mục đích khác. Hết những người cao tuổi (từ 80 tuổi trở
lên) được làm hồ sơ hưởng chế độ trợ cấp không còn Giấy khai sinh. Sổ gốc
cũng không còn lưu giữ nên phải thực hiện thủ tục đăng ký lại. Quá trình giải
quyết các trường hợp này cũng gặp khó khăn về việc xác định giấy tờ làm căn cứ
pháp lý. Vì hồ sơ đề nghị khi xuất trình chỉ có sổ hộ khẩu; có trường hợp công
dân có thêm một số loại giấy tờ như Thẻ căn cước, Thẻ cử tri… Tuy nhiên, các
giấy tờ này không khớp nhau về năm sinh, có trường hợp giữa sổ hộ khẩu và thẻ
căn cước lệch nhau đến 5 tuổi, dẫn đến việc cán bộ tư pháp hộ tịch lúng túng

GVHD: Cô Hoàng Anh

--21--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

không biết phải giải quyết cho công dân căn cứ theo loại giấy tờ nào?. Nếu theo
quy định của Nghị định 158/2005 thì phải căn cứ vào sổ hộ khẩu, tuy nhiên sổ
hộ khẩu lại được lập sau thẻ căn cước. Thực tế này đang diễn ra và ngày càng
tăng vì có rất nhiều cụ cao tuổi có nhu cầu đăng ký lại việc sinh, họ không còn
giấy tờ nào khác ngoài sổ hộ khẩu mới được lập gần đây, mục đích để chỉnh sửa
tuổi trong sổ hộ khẩu đúng với tuổi thực để hưởng chế độ trợ cấp của Nhà nước.

PHẦN 3:
GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CÔNG TÁC XÁC MINH TRONG
ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH TẠI HUYỆN NA RÌ – BẮC KẠN
Nhìn chung công tác đăng ký hộ tịch cho trẻ em nói chung và xác minh
những sự kiện hộ tịch này nói riêng trên địa bàn huyện Na Rì trong hai năm
(2011 2012) tuy vẫn còn mắc phải nhiều hạn chế nhưng đánh giá một cách tổng
thể thì thành tựu vẫn là cơ bản, để phát huy hơn nữa những thành tựu đã đạt
được và khắc phục những khó khăn trong việc cấp giấy các giấy tờ hộ tịch,
Đảng, Nhà nước nói chung là chính quyền, cán bộ tư pháp hộ tịch nói riêng cần
tập trung vào những vấn đề sau:
• Đảng, nhà nước cần ban hành hệ thống pháp luật hoàn chình, có sự phân
công, phân cấp rõ ràng giữa các cơ quan, quy định rõ hơn thẩm quyền trách
nhiệm của UBND nơi cư trú và thường trú của công dân tránh tình trạng ỷ lại,
đùn đẩy trách nhiệm, gây khó khăn cho cán bộ tư pháp khi đi xác minh sự kiện

hộ tịch mà công dân khai báo. Có chế tài xử phạt với những việc làm sai quy
định pháp luật của cán bộ tư pháp hộ tịch cũng như công dân lợi dụng kẽ hở
pháp luật để tiến hành khai báo sai sự thật. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm
tra giám sát kịp thời phát hiện những sai sót của pháp luật về công tác đăng ký
và quản lý hộ tịch để từ đó điều chỉnh cho phù hợp.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--22--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

• Các cấp, các ngành tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến
những quy định của Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính
phủ về đăng ký hộ tịch nói chung và đăng ký quản lý khai sinh nói riêng làm cho
cán bộ, công chức, nhân dân hiểu rõ ỹ nghĩa, tầm quan trọng của công tác đăng
ký và quản lý khai sinh, nhận thức rõ giá trị pháp lý của giấy tờ hộ tịch của mỗi
người. Từ đó mọi công dân sẽ tự giác thực hiện các nội dung về đăng ký hộ tịch
theo quy đinh, không có suy nghĩ xấu nhằm lợi dụng các mối quan hệ, hay áp
lực công việc của cán bộ, hay lợi nhuận cá nhân mà tiến hành khai báo sự kiện
hộ tịch không đúng với thực tế trước cơ quan nhà nước, các cấp chính quyền mà
đặc biệt là cán bộ tư pháp hộ tịch làm tốt nhiệm vụ đăng ký và quản lý đăng ký
khai sinh tại địa phương, nắm bắt tình hình nhạy bén trong công tác hộ tịch, trao
rồi kỹ năng nghiệp vụ để có thể phát hiện sớm những dấu hiệu vi phạm trong
khâu đăng ký hộ tịch để trấn chỉnh, thực hiện lại ngay các thông tin sai sự thật
mà người dân khai báo cho đúng với sự thật.
• UBND xã có trách nhiệm chỉ đạo ban tư pháp xã triển khai thực hiện nghị

định số 158/2005/NĐ-CP về đăng ký và quản lý hộ tịch
- Cấp kinh phí để trang bị cở sở vật chất kỹ thuật, cải thiện điều kiện làm
việc cho cán bộ tư pháp hộ tịch, mua sắm các giấy tờ sổ sách về hộ tịch thay thế
sổ sách, biểu mẫu cũ theo quy định của Bộ Tư pháp về sử dụng biểu mẫu giấy tờ
hộ tịch mới.
- Các chính sách đãi ngộ, phụ cấp cho cán bộ làm công tác tư pháp hộ tịch,
khi cán bộ phải đi xác minh sự kiện hộ tịch nào đó có vị trí cách xa nơi làm việc
thì đề nghị hỗ trợ thêm kinh phí cho cán bộ tư pháp.
- Kịp thời giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý nghiêm khắc những vi phạm
trong công tác đăng ký và quản lý đăng ký hộ tịch, những hành vi gian lận, khai
báo không trung thực, cố tình khai báo sai sự thật để mưu lợi của công dân cũng
như cán bộ tư pháp hộ tịch nhằm nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm của họ.

GVHD: Cô Hoàng Anh

--23--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

- Triển khai thực hiện tốt đề án “ cải cách thủ tục hành chính trong đăng ký
hộ tịch và phân cấp việc in, phát hành sổ, biểu mẫu hộ tịch” theo quyết định
3924/QĐ-BTP ngày 18/12/2009 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp.
- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra giám sát quá trình thực hiện
nghiệp vụ về đăng ký và quản lý đăng ký hộ tịch để kịp thời phát hiện uốn nắn
sai sót trong công tác đăng ký và quản lý.
- UBND xã phối hợp với trưởng thôn, trưởng xóm phối hợp cùng cán bộ tư
pháp trong việc xác minh sự kiện hộ tịch trên địa bàn để giúp giảm tải công việc

đặt lên người cán bộ tư pháp, giúp cho công việc xác minh được thực hiện
nhanh và đạt kết quả cao nhất, chính xác nhất.
• Ban tư pháp: phối hợp vơi các trường học, phong giáo dục đào tạo, công
an và các cơ quan có liên quan giải quyết sai sót về các giấy tờ hộ tịch của các
đối tượng.
- Tổng kết, kiến nghị, đề xuất với cơ quan có thẩm quyền các giải pháp tháo
gỡ vướng mắc, bất cập trong công tác đăng ký họ tịch và những khó khăn gặp
trong trong quá trình xác minh hộ tịch.
- Tổ chức tập huấn chuyên sâu, tập trung hướng dẫn nghiệp vụ và triển khai
thực hiện nghị đinh 158/2005 của chính phủ nhằm khắc phục bất cập trong công
tác tư pháp hộ tịch.
- Đảm bảo số lượng, chất lượng, bố trí cán bộ tư pháp hộ tịch có trình độ
trung cấp luật trở lên, có kế hoạch đào tạo, đào tạo lại hoặc chuyển vị trí công
tác khác đối với người chưa qua đào tạo chuyên ngành luật.
• Về cán bộ tư pháp – hộ tịch : nâng cao tinh thần trách nhiệm, tận tâm với
công việc
- Thường xuyên vận động nhân dân, làm họ hiểu được giá trị pháp lý của
giấy tờ hộ tich để họ đi đăng ký kịp thời và chính xác về nội dung.
GVHD: Cô Hoàng Anh

--24--

SVTH: Lý Thị Bình


Đề tài: Vấn đề xác minh trong đăng ký hộ tịch - Thực trạng và giải pháp

- Thực hiện tốt công tác lưu trữ giấy tờ, biểu mẫu, sổ đăng ký hộ tịch theo
quy định của pháp luật.
- Cần kiểm tra các giấy tờ theo quy định của pháp luật, không những đối

chiếu các dữ liệu của người được đăng ký hộ tịch mà còn đối chiếu các dữ liệu
về phần khai cha mẹ của người được đăng ký hộ tịch. Cần giải thích rõ cho
người dân hiểu rõ về việc đằng ký hộ tịch phải chính xác, không được khai man,
trái sự thật giúp người dân hiểu rõ được quy định của pháp luật để họ thực hiện
cho đúng tránh sai sót, khiếu nại sau này.
- Trước khi trao các giấy tờ hộ tịch cho người dân cần kiểm tra lại lần cuối
tất cả các giữ kiện ghi trong đó, giải thích rõ giá trị pháp lý của giấy tờ hộ tịch,
giúp cho họ phân biệt đâu là bản chính, đâu là bản sao
- Không được hách dịch, cửa quyền, nhận hối lọ, tự đặt thêm giấy tờ, các
khoản thu trái với quy định của pháp luật để hưởng lợi.
- Nâng cao năng lực trách nhiệm của cán bộ tư pháp hộ tịch trong nghiệp vụ
xác minh hộ tịch của mình, phối hợp tổ chức xác minh hộ tịch với các cơ quan
khác như Công an, các trưởng xóm, tổ trưởng tổ dân phố… để thực hiện công
tác xác minh hộ tịch khi phát hiện ra những sai sót trong đăng ký hộ tịch một
cách triệt để và chính xác nhất.
Với ví dụ thực tế sau sẽ phần nào giúp ta hiểu được sự phối hợp và cách làm
việc của cán bộ tư pháp hộ tịch với cơ quan Công an, trưởng xóm, tổ trưởng tổ
dân phố trong việc xác minh hộ tịch, cụ thể là xác minh nhân thân của đứa trẻ
trong trường hợp nhận nuôi con nuôi như sau.
Ngày 26 tháng 5 năm 2011, chị Lê Thị Tâm vốn là quả phụ thường trú tại xã
Ân Tình huyện Na Rì - Bắc Kạn có đến UBND xã Ân Tình xin làm hồ sơ nhận
nuôi con nuôi, hồ sợ chị Tâm chuẩn bị đầy đủ và không thiếu giấy tờ cần thiết
nào khác, qua kiểm tra hồ sơ cán bộ tư pháp xã Ân Tình thấy tên mẹ của đứa trẻ
được cho con nuôi là Ma Thị Hảo thường trú tại xã Khánh Xuân huyện Bảo Lạc
GVHD: Cô Hoàng Anh

--25--

SVTH: Lý Thị Bình