Tiết 128: Nghĩa tường minh và hàm ý. Nguyễn Hồng Lam

Gi¸o viªn: NguyÔn Hång Lam
Gi¸o viªn: NguyÔn Hång Lam


1. Hàm ý là phần thông báo:
1. Hàm ý là phần thông báo:


A. Trái ngược với nghĩa tường minh.
A. Trái ngược với nghĩa tường minh.


B. Cùng một nội dung với nghĩa tường minh.
B. Cùng một nội dung với nghĩa tường minh.


C. Không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng
C. Không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng
có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.


D. Được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
D. Được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
2. Khi nào người ta dùng hàm ý ?
2. Khi nào người ta dùng hàm ý ?


A. Khi không muốn nói thẳng. C. Không biết rõ ý.
A. Khi không muốn nói thẳng. C. Không biết rõ ý.

B. Muốn người nghe không hiểu. D. Muốn chấm dứt cuộc thoại
B. Muốn người nghe không hiểu. D. Muốn chấm dứt cuộc thoại
Kiểm tra bài cũ.


3.Nghĩa tường minh là gi?
3.Nghĩa tường minh là gi?


A. Là nghĩa được nhận ra bằng cách suy đoán.
A. Là nghĩa được nhận ra bằng cách suy đoán.


B. Là nghĩa được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
B. Là nghĩa được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.


C. Là nghĩa được tạo nên bằng cách nói ẩn dụ.
C. Là nghĩa được tạo nên bằng cách nói ẩn dụ.


D. Là nghĩa được tạo thành bằng cách nói so sánh.
D. Là nghĩa được tạo thành bằng cách nói so sánh.


4. Câu nào sau đây có chứa hàm ý?
4. Câu nào sau đây có chứa hàm ý?

A. Lão chỉ tẩm ngẩm thế nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu:
A. Lão chỉ tẩm ngẩm thế nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu:
Lão vừa xin tôi một ít bả chó.
Lão vừa xin tôi một ít bả chó.


B. Lão làm khổ lão chứ ai làm khổ lão.
B. Lão làm khổ lão chứ ai làm khổ lão.


C. Cuộc đời quả thực cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.
C. Cuộc đời quả thực cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.


D. Chẳng ai hiểu lão chết vì bệnh gì mà bất thình lình vậy.
D. Chẳng ai hiểu lão chết vì bệnh gì mà bất thình lình vậy.
Tình huống:
Tại phòng khám. Người nhà đưa bệnh nhân đến gặp
bác sĩ.
Người nhà: Xin lỗi bác sĩ, chúng tôi đến chậm 10 phút.
Bác sĩ: Được rồi, để tôi khám xem sao.
Bác sĩ cầm mạch, sẽ cắn môi, nhìn bệnh nhân với ánh
mắt lo ngại:
- Chậm quá. Đến bây giờ mới tới.
Được hiểu theo nghĩa
tường minh, chậm về
mặt thời gian.
Được hiểu theo hàm ý (đến
muộn quá, bệnh không thể cứu
chữa được nữa).

Mẩu chuyện vui
Mẩu chuyện vui
NHầM
Một anh sờ lên cổ áo, thấy con rận, sợ người ta cười vội vàng
hất nó xuống đất nói:
- Tưởng là con rận, hoá ra không phải.
Có người cúi xuống đất cố tình tìm được con rận nhặt lên:
- Tưởng là không phải, hoá ra con rận.
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
- Tưởng là con rận, hoá ra không phải.
- Tưởng là không phải, hoá ra con rận.
Mình không
ở bẩn làm gì
có rận !
Tưởng là không bẩn,
thế mà có rận !
Anh chồng đi chăn một đàn bò 10 con. Chiều tối, anh ta cưỡi một
con bò và lùa những con còn lại về nhà. Đến cổng. Anh chồng
dừng lại để đếm xem có đủ 10 con bò hay không. Anh ta đếm đi
đếm lại mãi vẫn chỉ thấy có 9 con. Hoảng quá anh ta thất thanh
gọi vợ. Chị vợ lật đật chạy ra hỏi: Ai chọc tiết mình mà kêu khiếp
thế. Anh chồng mếu máo: Mình ơi...Thiếu một con bò ....
Chịvợ cười: Tưởng gì? Thừa một con thì có.
Tưởng gì? Thừa một con thì có .
Anh đúng là ngu như bò, còn một con
đang cưỡi nữa sao không đếm?
TiÕt 128:
I. LÝ thuyÕt
1. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý
a. T×m hiÓu ng÷ liÖu:

Chị Dậu vừa nói vừa mếu:
- Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ được ăn ở nhà
bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn
thật no, không phải nhường nhịn cho u.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi
bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách
xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng
củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con đấy ư? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u
đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để con ở nhà chơi với em con.
(Ngô Tất Tố Tắt Đèn)
M ó bỏn con
cho nh c Ngh
thụn oi.
Sau ba n ny,
con khụng cũn c
nh na. M ó
bỏn con.
Ch Du khụng núi thng vi
con vỡ ch khụng mun núi
thng mt s tht khin c
hai m con phi au lũng.
Tiết 128:
I. Lí thuyết
1. Điều kiện sử dụng hàm ý
a. Tìm hiểu ngữ liệu:

b. Nhận xét
- Cả hai câu nói của chị Dậu đều hàm ý: Mẹ đã bán con.
=> Chị Dậu không muốn nói thẳng ra một sự thật khiến
cả hai mẹ con phải đau lòng.
Chị Dậu vừa nói vừa mếu:
- Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ được ăn ở nhà
bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn
thật no, không phải nhường nhịn cho u.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi
bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách
xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng
củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con đấy ư? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u
đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để con ở nhà chơi với em con.
(Ngô Tất Tố Tắt Đèn)
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó
liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con đấy ư? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u
đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để con ở nhà chơi với em
con. (Ngô Tất Tố Tắt Đèn)