Nghị luận bàn vè một bài thơ

Ngày dạy:............................
Lớp dạy:...............................
Tiết : .
Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ
I- Mục tiêu bài học:
1- Kiến thức: Giúp HS :
- Củng cố và nâng cao kiến thức về văn nghị luận.
2- Kỹ năng:
- Có kĩ năng làm bài văn nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
II- PhƯơng tiện thực hiện:
1- Giáo viên: SGK, SGV, Giáo án, bảng phụ, phiếu học tập .
2- Học sinh: SGK, SBT, vở ghi, vở soạn.
III- Cách thức tiến hành:
- Đọc SGK, gợi tìm, tích hợp, thảo luận nhóm.
IV- Tiến trình bài giảng:
1- ổn định tổ chức :
2- Kiểm tra bài cũ :
3- Bài mới :
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
- Hoạt động 1:
GV: Hớng dẫn HS tìm hiểu cách viết
bài nghị luận về bài thơ, đoạn thơ qua
phân tích đề bài mẫu trong SGK.
? Khi đi tìm hiểu đề cần lu ý những vấn
đề nào ?
GV: Gợi dẫn kiến thức.
GV: E hãy căn cứ vào những câu hỏi
gợi ý trong SGK lập dàn ý cho đề bài
trên ( Các em có thể trao đổi với nhau
theo bàn của mình). (7')
I- Nghị luận về một bài thơ.

1- Đề bài : Phân tích bài thơ "Cảnh khuya" của
Hồ Chí Minh.
"Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ, ngời cha ngủ,
Cha ngủ vì lo nỗi nớc nhà."
1947
a)- Tìm hiểu đề.
- Bài yêu cầu phân tích những giá trị về t tởng và
nghệ thuật của bài thơ.
- Lu ý hoàn cảnh ra đời của bài thơ.
b)- Lập dàn ý.
* Mở bài.
Giới thiệu khái quát hoàn cảnh ra đời của bài thơ.
Bài thơ đợc Bác Hồ sáng tác tại Việt Bắc vào năm
1947.
* Thân bài.
- Vẻ đẹp của đêm trăng khuya nơi núi rừng Việt
Bắc đợc miêu tả hết sức thơ mộng. (Chú ý phân
tích những hình ảnh mang tính nghệ thuật: trăng
hoa, cây cổ thụ ; tiếng suối). Nhà thơ sử dụng thủ
pháp so sánh: tiếng suối nh tiếng hát thật mới mẻ
tiếng suối gần gũi với con ngời, đầy sức sống.
- Chú ý điệp từ " lồng" tạo lên một hình ảnh vừa
lung linh vừa huyền ảo nh những bông hoa tuyệt
GV: Tính cổ điển và hiện đại trong
phong cách thơ HCM: Thể thơ luật Đ-
ờng + hình ảnh thiên nhiên

màu sắc

cổ điển, những hình ảnh nhân vật trữ
tình "lo nỗi nớc nhà" kèm với sự phá
cách trong 2 câu cuối đã làm cho bài
thơ mang tính hiện đại.
? Căn cứ vào cách khai thác đề bài trên
em hãy nêu các bớc nghị luận về một
bài thơ?
- Hoạt động 2:
GV: Các bớc nghị luận cũng giống nh
nghị luận về một bài thơ- Căn cứ vào
văn bản của đoạn thơ cần nghị luận.
Hiểu rõ vị trí và ý nghĩa của đoạn thơ.
HS : đọc kỹ đoạn thơ, căn cứ vào gợi ý
SGK nêu yêu cầu của đề bài?
HS: Thảo luận nhóm: Lập dàn ý cho đề
bài trên?
đẹp
- Tâm trạng của nhân vật trữ tình: Hoà tâm hồn
mình với ánh trăng, với tiếng suối song không đắm
chìm trong cái đẹp mà một lòng thao thức không
ngủ vì lo cho vận mệnh của dân tộc.
(Khác với các ẩn sĩ thời xa).
- Bài thơ vừa có tính chất cổ điển vừa hiện đại.
- Nhận định về những giá trị t tởng và nghệ thuật
của bài thơ: Bài thơ là một bức tranh thiên nhiên
thật đẹp song đẹp hơn cả chính là chân dung của
Bác, vị lãnh tụ vô vàn kính yêu của chúng ta.
* Kết luận: Sự hài hoà giữa tâm hồn nghệ sĩ và ý
chí chiến sĩ trong bài thơ.
2- Các bớc làm bài nghị luận về một bài thơ.

+ Đọc chậm nhiều lần bài thơ để có cảm nhận
chung về tác phẩm: bài thơ nói về vấn đề gì, tình
cảm của tác giả nh thế nào?
+ Tìm hiểu sâu về bài thơ về cả hai phơng diện nội
dung và nghệ thuật. Chú ý phân tích những từ ngữ,
hình ảnh, chi tiết nghệ thuật tiêu biểu.
+ Lập dàn ý cho bài phân tích của mình theo các
luận điểm đã tìm đợc.
+ Viết bài theo dàn ý đã lập bằng phong cách nghị
luận văn học với cảm hứng của mình.
II- Nghị luận về một đoạn thơ
* Đề bài: Phân tích đoạn thơ sau trong bài "Việt
Bắc" của Tố Hữu:
"Những đờng Việt Bắc của ta
...............................................
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng".
1- Tìm hiểu đề
- Đoạn thơ miêu tả khí thế ra trận của nhân dân ta
trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Đây
là một đoạn thơ hay, đạt đợc những giá trị nghệ
thuật đặc sắc.
2- Lập dàn ý
Dàn ý
- Hoạt động 3:
? Từ việc khai thác các đề bài trên, em
hãy cho biết đối tợng, nội dung của bài
nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ?
GV: Gọi 2 - 3 HS đọc ghi nhớ.
- Hoạt động 4:
GV: Hớng dẫn HS làm bài tập tại lớp.

III. Ghi nhớ : (SGK-tr.86)
IV. Luyện tập
Đề bài: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài
"Tràng giang" của Huy Cận:
"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nớc
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"
* Đáp án:
- Cảnh chiều xuống trên sông: đẹp nhng buồn.
- Tâm trạng của nhà thơ: Nỗi buồn nhớ nhà, nhớ
quê hơng.
- Nghệ thuật:
+ Hình ảnh đối lập, gợi cảm: núi mây hùng vĩ /
cánh chim bé nhỏ.
Mở bài: Giới
thiệu đoạn
thơ, vị trí, dẫn
nguyên văn
đoạn thơ.
Thân bài
KL: Đoạn thơ
thể hiện cảm
hứng ngợi ca
VB, ngợi ca
cuộc k/c
chống Pháp
oanh liệt của
nhân dân ta.
- Khí thế của

cuộc k/c
chống TD
Pháp ở VB.
Cảnh tợng đó
đợc đặc tả
sinh động qua
hình ảnh các
con đờng VB
trong những
đêm kháng
chiến, nổi bật
là sức mạnh
và niềm lạc
quan của
những lực l-
ợng k/chiến.
Nhớ về những
niềm vui
chiến thắng
trên khắp mọi
miền của đất
nớc (4 dòng
cuối)
Về nghệ
thuật: sử
dụng nhuần
nhuyễn thể
thơ lục bát;
giọng thơ
sôi nổi, hào

hùng; hình
ảnh, từ ngữ
giàu sức gợi
cảm; sử
dụng linh
hoạt các
biện pháp
tu từ.
+ âm điệu phù hợp: dập dềnh, mênh mang nh
sóng nớc trên sông Tràng giang.
+ Tứ thơ mới mẻ có sự kết hợp giữa bút pháp cổ
điển của thơ Đờng với bút pháp lãng mạn của thơ
mới.
4- Củng cố: Nắm chắc kỹ năng và các bớc nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
5- Dặn dò: Về nhà hoàn thành các bài viết đã lập dàn ý ở trên, học thụôc phần ghi nhớ.
Soạn bài : "Tây Tiến" của Quang Dũng.