(Sáng kiến kinh nghiệm) Một số biện pháp bồi dưỡng giáo viên khối chồi nâng cao chất lượng môn làm quen văn học tại trường mầm non Hoa Hồng

UBND HUYỆN KRÔNG ANA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TÊN ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN KHỐI CHỒI
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN LÀM QUEN VĂN HỌC TẠI
TRƯỜNG MẦM NON HOA HỒNG
Lĩnh vực : Chuyên môn

Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Ánh Tuyết
Đơn vị : Trường Mầm Non Hoa Hồng

Băng ADrênh, tháng 03 năm 2018

1


MỤC LỤC
I. Phần mở đầu:.................................................................................................3
1. Lý do chọn đề tài :...........................................................................................3
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:........................................................................3
3. Đối tượng nghiên cứu:.....................................................................................4
4. Giới hạn của đề tài:..........................................................................................5
5. Phương pháp nghiên cứu:................................................................................4
II. Phần nội dung:..............................................................................................6
1. Cơ sở lý luận:..................................................................................................6
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu:........................................................................7
3. Nội dung và hình thức của giải pháp:..............................................................9
a. Mục tiêu của giải pháp.....................................................................................9
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp:....................................................10
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp:....................................................20

d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và
hiệu quả ứng dụng:………………......................................................................21
III. Phần kết luận, kiến nghị:...........................................................................23
1. Kết luận:..........................................................................................................23
2. Kiến nghị:........................................................................................................24

2


I. Phần mở đầu:
1. Lý do chọn đề tài.
Giáo dục mầm non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc
dân. Giáo dục mầm non có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu, đặt nền
móng đầu tiên cho việc hình thành nhân cách con người cho xã hội chủ nghĩa
cho tương lai, vì đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, ở cái thời điểm
ấy tất cả mọi việc đều bắt đầu: Bắt đầu học ăn, học nói, học ngủ, học chơi....
Mục đích của giáo dục chính là tạo nên những con người mới, hoàn thiện về
nhân cách đạo đức, trí tuệ.
Cho nên giáo dục mầm non đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục thế
hệ trẻ. Đến trường Mầm non trẻ không chỉ được chăm sóc mà còn được giáo
dục. Trách nhiệm nặng nề và cao cả ấy tất cả thuộc về cô giáo mầm non, chính
giáo viên là người giúp được làm quen với nhiều lĩnh vực khác nhau: lĩnh vực
phát triển nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm - xã hội, thẩm mỹ. Tuy nhiên để trẻ
thực hiện tốt các lĩnh vực khác thì ngôn ngữ của trẻ phải rõ ràng, rành mạch.
Lĩnh vực phát triển nào cũng chiếm một vị trí quan trọng nhất định cho sự phát
triển của trẻ, tuy nhiên làm quen văn học là một môn học được trẻ mầm non rất
yêu thích, hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc
thẩm mỹ, phát triển trí tưởng tượng như: Lòng yêu thiên nhiên, đất nước, con
người… lòng kính trọng yêu thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung
quanh trẻ như: ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em,... Thông qua hoạt động này

trẻ làm tái tạo và sáng tạo thêm những tình tiết của tác phẩm một cách hồn
nhiên phù hợp với nội dung của tác phẩm. Thông qua sự hiểu biết, trí tưởng
tượng của trẻ. Đồng thời trẻ thể hiện được bài thơ diễn cảm, kể lại chuyện sáng
tạo phù hợp với các nhân vật trong câu chuyện.
Thông qua văn học giúp trẻ nhận biết được thế giới xung quanh và phát
triển ngôn ngữ cho trẻ. Thực tế ở trường Mầm non Hoa Hồng, qua những lần
thao giảng, dự giờ, tôi nhận thấy khả năng cảm thụ văn học, ngôn ngữ của trẻ
còn nhiều hạn chế, trẻ đọc thơ chưa diễn cảm, kể chuyện chưa hay, tham gia
đóng kịch chưa mạnh dạn, cách thể hiện vai diễn chưa lôi cuốn, kết quả trẻ đạt
tương đối thấp so với yêu cầu đề ra. Giáo viên thì chưa chủ động linh hoạt trong
việc tổ chức các hoạt động đóng kịch cho trẻ, nếu có thì chủ yếu là trong tiết
học, còn trong các giờ chơi, các buổi sinh hoạt thì hầu như chưa có. Chưa thực
sự đầu tư vào công tác soạn giảng trẻ và áp dụng công nghệ thông tin vào trong
các tiết dạy còn hạn chế. Chưa có sự chuẩn bị tốt về các đồ dùng, dụng cụ cho
trẻ tham gia đóng kịch làm cho hoạt động đóng kịch, biểu diễn không thu hút
được sự chú ý của trẻ. Sử dụng đồ dùng dạy học chưa có khoa học, dẫn đến giờ
học trẻ ít tập trung chú ý hiệu quả trên tiết học chưa cao.
Xuất phát từ những yêu cầu cụ thể của văn học, cho nên dạy trẻ làm quen
với văn học không thể thiếu trong chương trình giáo dục trẻ, và vai trò của cô
giáo trong quá trình tổ chức là rất quan trọng. Chính vì thế để tổ chức hoạt động
làm quen văn học cho trẻ 4-5 tuổi đạt được những hiệu quả tốt nhất, nên tôi
3


nghiên cứu, tìm ra “Một số biện pháp bồi dưỡng giáo viên khối chồi nâng cao
chất lượng môn làm quen văn học tại trường mầm non Hoa Hồng”.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
- Mục tiêu của đề tài:
Giúp giáo viên có nhiều kinh nghiệm, nhiều biện pháp hay trong quá trình
tổ chức cho trẻ làm quen văn học.

Giúp giáo viên xây dựng các kế hoạch giáo dục linh hoạt, sáng tạo để
nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục môn làm quen văn học. Rèn luyện và
phát triển ngôn ngữ mạch lạc, phát triển khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ và hình
ảnh nội dung thông qua tác phẩm văn học, đồng thời phát huy được tính tích cực
sáng tạo của trẻ. Rèn kỹ năng đọc, kể diễn cảm cho trẻ 4-5 tuổi ở các lớp đạt
hiệu quả cao.
Giáo viên biết cách vận dụng linh hoạt, sáng tạo phương pháp giáo dục
trẻ theo chương trình giáo dục mầm non mới đưa vào bài dạy và lựa chọn
phương pháp giảng dạy, sáng tạo phù hợp với lứa tuổi, giúp trẻ phát triển ngôn
ngữ.
Bồi dưỡng giáo viên thường xuyên đổi mới những phương pháp dạy học,
bổ sung các phương tiện dạy học phù hợp với nội dung bài dạy.
- Nhiệm vụ của đề tài:
Qua đề tài nghiên cứu, giúp cho giáo viên có định hướng phù hợp trong
việc xây dựng kế hoạch giảng dạy và lựa chọn phương pháp hoạt động làm quen
với văn học có hiệu quả, sát với thực tế phù hợp với tình hình địa phương, tình
hình trường, lớp công tác.
Giúp giáo viên tìm ra các giải pháp, biện pháp để tạo được hứng thú, sáng
tạo cho trẻ trong môn làm quen văn học. Giúp trẻ khả năng đọc rõ lời, thể hiện
sự khéo léo phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập
trong suy nghĩ. Nói năng lưu loát, biết sử dụng từ chính xác. Góp phần mở rộng
nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ, phát triển
ngôn ngữ...Từ đó trẻ hứng thú khi kể chuyện, đọc thơ.
Giúp trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp của môi trường sống xung quanh
trẻ, hình thành cho trẻ kĩ năng tiếp nhận tác phẩm văn học và thể hiện lại tác
phẩm văn học một cách sáng tạo.
Vận dụng đề tài nghiên cứu này sẽ giúp giáo viên không còn thiếu tự tin
trong việc đổi mới cách dạy, cách truyền tải kiến thức cho trẻ, cũng như cách
vận dụng linh hoạt các biện pháp, phương pháp để có kết quả tốt nhất trong quá
trình hình thành và phát triển tốt ngôn ngữ cho trẻ.

3. Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp bồi dưỡng giáo viên khối chồi nhằm nâng cao chất lượng môn
làm quen văn học tại trường mầm non Hoa Hồng.
4


4. Giới hạn của đề tài.
Khuôn khổ nghiên cứu : Một số biện pháp bồi dưỡng giáo viên khối chồi
nâng cao chất lượng môn làm quen văn học.
Đối tượng khảo sát : Giáo viên khối chồi và trẻ 4-5 tuổi trường mầm non
Hoa Hồng.
Thời gian : Bắt đầu từ tháng 09 năm 2017 đến tháng 02 năm 2018.
5. Phương pháp nghiên cứu.
a) Nhóm Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu:
Phân tích kết quả về lĩnh vức phát triển ngôn ngữ của trẻ qua các năm học
trước. Đưa ra đánh giá, rút kinh nghiệm sau đó phân tích, tổng hợp các tài liệu
có liên quan đến môn làm quen văn học nhằm giúp giáo viên có cách dạy hay,
gây sự chú ý từ trẻ.
b) Nhóm Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục:
Sau các buổi chuyên đề, thao giảng dự giờ tôi tổ chức cho các giáo viên
được nhận xét, trao đổi tìm ra những điểm hay, điểm mới, sáng tạo và rút kinh
nghiệm những điểm chưa hay, còn hạn chế, để từ đó tất cả các giáo viên được
phát biểu và đúc kết kinh nghiệm lần sau.
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động:
Xem giáo viên sử dụng các sản phẩm hoạt động đã phù hợp chưa. Qua sản
phẩm hoạt động đánh giá quá trình tổ chức của giáo viên và khả năng nhận thức
của trẻ.
- Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm

Tổ chức khảo sát chất lượng đầu năm, chuyên đề mẫu, cho giáo viên thử
nghiệm.
c) Phương pháp thống kê toán học :
Đầu năm học, tôi lên kế hoạch kiểm tra, khảo sát, thống kê về môn làm
quen văn học để nắm bắt khả năng nhận thức của từng cá nhân trẻ và khả năng
lên lớp của giáo viên. Cụ thể:
* Khảo sát giáo viên:

Kết quả khảo sát
NỘI DUNG

Đạt

Chưa đạt
5


Số GV

Tỉ lệ %

Số GV

Tỉ lệ %

Xây dựng kế hoạch giáo dục phù
hợp, linh hoạt, sáng tạo.

3/6

50

3/6

50

Các phương tiện dạy học hấp dẫn.
Sử dụng đồ dùng đẹp, khoa học,
sáng tạo.

4/6

66

2/6

14

Xây dựng môi trường hoạt động
cho trẻ phong phú, hấp dẫn kích
thích trẻ hoạt động.

4/6

66

2/6

14

Khai thác các phương tiện dạy
học, ĐDĐC có hiệu quả.

3/6

50

3/6

50

* Khảo sát trẻ :

NỘI DUNG

Kết quả khảo sát
Đạt

Chưa đạt

Số trẻ

Tỉ lệ %

Số trẻ

Tỉ lệ %

Trẻ hứng thú trong tiết làm quen
văn học.

47/121

38

74/121

62

Khả năng đọc , kể diễn cảm.

50/121

41

71/121

59

Mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp.

48/121

39

73/121

61

Kỹ năng kể chuyện sáng tạo.

55/121

45

66/121

55

II. Phần nội dung
1. Cơ sở lý luận
Đội ngũ giáo viên trong trường mầm non là lực lượng nòng cốt của sự
nghiệp giáo dục mầm non, là yếu tố chính quyết định chất lượng chăm sóc giáo
dục trẻ trong nhà trường. Cô giáo là người truyền thụ những tri thức khoa học,
sự hiểu biết của môi trường thiên nhiên, môi trường xã hội đến với trẻ.
Trong trường mầm non môn làm quen văn học là một môn nghệ thuật
ngôn từ, phản ánh đầy đủ hiện thực khách quan bao la rộng lớn xung quanh trẻ.
Điều này đòi hỏi đội ngũ giáo viên cần phải cố gắng rất nhiều để nắm bắt tích
lũy kinh nghiệm chuyên môn thì mới thực hiện được.
6


Văn học giúp cho trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ mà ngôn ngữ là
phương tiện giao tiếp của trẻ. Dạy trẻ làm quen văn học giúp trẻ biết yêu quý
cái đẹp, yêu quê hương, đất nước, con người. Nuôi dưỡng những tâm hồn trẻ
thơ. Trẻ em không có điều kiện để tiếp xúc nhiều với cuộc sống một cách trực
tiếp do đó kinh nghiệm sống của các em còn ít, trong khi đó văn học là một loại
hình nghệ thuật miêu tả sao chép lại hiện thực cuộc sống. Khi trẻ em tiếp xúc
với văn học đó cũng là lúc trẻ đến với cuộc sống một cách gián tiếp là lúc tư
duy, trí tưởng tượng sức sáng tạo của trẻ được khởi động và phát triển.

Để những tác phẩm văn học nghệ thuật tác động sâu sắc và gây ấn tượng
mạnh mẽ đến trẻ, làm cho trẻ hứng thú, thì việc chuẩn bị kĩ lưỡng trước khi đến
lớp của giáo viên là rất cần thiết. Giáo viên cần phân tích và xác định nội dung
tư tưởng tác phẩm, nhiệm vụ giáo dục, tính cách các nhân vật, xác định các hình
thức đọc, kể diễn cảm, tìm tòi các phương pháp dạy học, làm sao giúp trẻ nhớ
được sắc thái cơ bản trong giọng kể, ngữ điệu, giọng điệu, lời nói của các nhân
vật, giúp trẻ nhận ra ngôn ngữ của các nhân vật. Từ đó giúp trẻ mẫu giáo phát
triển ngôn ngữ. Vì vậy cần chú trọng phát triển toàn diện về ngôn ngữ cho trẻ và
văn học chính là phương tiện giúp trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ, văn
học đưa trẻ đến với những cái đẹp trong ngôn ngữ, phát huy được tính tích cực
và làm giàu vốn từ cho trẻ.Vì vậy là một cán bộ quản lý phụ trách chuyên môn
của trường mầm non Hoa Hồng Tôi nhận thấy được tầm quan trọng trong việc
chăm sóc – giáo dục trẻ mầm non, thấy được vai trò và nhiệm vụ của mình trong
việc phát triển những mầm non tương lai của đất nước. Tôi đề ra kế hoạch cần
phải làm tốt công tác bồi dưỡng chuyên môn trong nhà trường mà bước đầu thực
hiện là nâng cao chất lượng môn văn học ở khối chồi .
2.Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
- Ưu điểm:
Đa số giáo viên nắm vững nội dung, phương pháp và chương trình dạy
của lứa tuổi. Một số giáo viên đã nắm bắt kịp chương trình giáo dục mầm non
mới. Các giáo viên đã trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy cho đồng nghiệp,
giáo viên đã biết cách lồng ghép môn làm quen văn học vào các môn học khác.
Một số giáo viên đã cho trẻ làm quen văn học ở mọi lúc mọi nơi bằng nhiều hình
thức khác nhau. Trẻ biết kể chuyện, đọc thơ theo hướng dẫn của cô giáo.
- Hạn chế:
Giáo viên chưa vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào tiết dạy. Chưa thể hiện
được nhu cầu dạy học lấy trẻ làm trung tâm, cô chỉ là người hướng dẫn. Giáo
viên chưa biết tận dụng được đồ dùng đồ chơi sẵn có để tổ chức hoạt động cho
trẻ làm quen văn học dẫn đến hiệu quả chưa cao. Chuẩn bị đồ dùng phục vụ cho
môn làm quen văn học chưa phong phú, đa dạng để thu hút sự chú ý của trẻ,

chưa thực sự chú ý phát huy tính tích cực ở trẻ. Chưa tạo môi trường hoạt động
văn học cho trẻ .Việc sử dụng công nghệ thông tin vào bài giảng còn hạn chế,
nếu có thì còn sơ sài, chưa có sự đầu tư.
7


Giáo viên chưa có sự sáng tạo trong chuyển thể từ chuyện kể sang kịch
bảng sân khấu, không tạo ra được kịch tính, sự kiện, sự biến.Bên cạnh đó vẫn
còn một số giáo viên cảm nhận các tác phẩm văn học thơ chuyện còn hạn chế.
Khai thác môi trường xung quanh ngay trong lớp để vận dụng hoặc giáo
dục trẻ còn hạn chế. Các thủ thuật đọc kể, chưa bộc lộ cảm xúc hấp dẫn cuốn hút
trẻ. Một số cháu đến lớp còn sử dụng tiếng địa phương, nói ngọng, nói lắp.. và
một số cháu là người đồng bào dân tộc thiểu số mới ra lớp lần đầu nên còn hạn
chế kỹ năng nghe, đọc, trẻ vẫn còn bỡ ngỡ chưa mạnh dạn trong khi cảm nhận
và thể hiện các tác phẩm văn học. Trẻ dân tộc thiểu số còn nhút nhát, khả năng
tiếp cận tiếng Việt còn hạn chế.
- Nguyên nhân chủ quan:
Trình độ nắm bắt của mỗi giáo viên chưa có sự đồng đều. Giáo viên chưa
chủ động linh hoạt, sáng tạo trong việc tổ chức cho trẻ làm quen văn học, Các
hoạt động chưa có sự nhịp nhàng , còn áp đặt.
Việc áp dụng công nghệ thông tin vào trong các tiết dạy làm quen văn học
còn hạn chế.
Qua việc tổ chức dự giờ, thao giảng bản thân tôi nhận thấy rằng giáo viên
chưa mạnh dạn trong việc đổi mới, cũng như chưa có sự linh hoạt, sáng tạo dẫn
đến các tiết học vẫn còn rập khuôn máy móc, cứng nhắc. Vì vậy chưa phát huy
hết khả năng của trẻ trong quá trình hoạt động làm quen văn học, một số giáo
viên còn hạn chế về kĩ năng tổ chức các hoạt động lúng túng khi xử lý tình
huống. Giáo viên trong quá trình lên lớp nói nhiều chưa phát huy được tính tích
cực chủ động của trẻ. Giáo viên còn sử dụng giáo cụ trực quan chưa phù hợp,
chưa khoa học nên chưa thực sự cuốn hút trẻ trong các hoạt động kể chuyện dẫn

đến tiết dạy chưa đạt hiệu quả cao.
- Nguyên nhân khách quan:
Trường hiện tại có 3 điểm, các điểm trường cách nhau khá xa. Cơ sở vật
chất hầu như chưa đảm bảo cho chương trình giáo dục mầm non hiện nay,
CSVC thiếu đồ dùng dụng cụ phục vụ cho các hoạt động làm quen văn học. Hầu
hết khi biểu diễn các tác phẩm văn học còn thiếu các yếu tố phụ trợ như: Âm
thanh, cảnh trí, trang phục… làm cho hoạt động đóng kịch, biểu diễn không thu
hút được sự chú ý của trẻ. Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động còn đơn
điệu, màu sắc chưa hấp dẫn nên không cuốn hút trẻ trong các hoạt động làm
quen văn học.
Hai phân hiệu buôn K62 và phân hiệu buôn Cuê đa số học sinh là con em
đồng bào dân tộc Êđê khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều, trẻ phát âm
và nói tiếng Việt chưa rõ trẻ còn rụt rè, nhút nhát. Bên cạnh đó vẫn có một số gia
đình do hoàn cảnh quá khó khăn, phải lo cho cuộc sống hằng ngày nên còn thiếu
sự chăm sóc và giáo dục của cả bố lẫn mẹ nên ngôn ngữ của nhiều cháu vẫn
chưa phát triển hết, một số cha mẹ học sinh nhận thức về tầm quan trọng của
8


giáo dục mầm non chưa cao. Vì vậy nên tôi thấy cần phải nghiên cứu tìm ra
được các giải pháp, biện pháp để khắc phục những tồn tại trong quá trình giảng
dạy của giáo viên nhằm đạt được kết quả tốt hơn, làm cho trẻ hứng thú, chú ý
vào các hoạt động làm quen văn học hơn trước.
Từ đó bản thân tôi nhận thấy cần phải có định hướng giúp giáo viên thay
đổi các biện pháp giảng dạy trước đây như đầu tư hơn nữa vào việc nâng cao các
phương pháp, hình thức cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học, chú trọng
nhiều đến việc đọc, kể diễn cảm và dạy trẻ kể lại chuyện, kể sáng tạo dưới nhiều
hình thức đa dạng và phong phú, dạy trẻ đóng kịch. Qua những việc làm đó đã
có những bước đầu góp phần cho sự thành công trong công tác dạy trẻ làm quen
với các tác phẩm văn học và trẻ đã có thể nắm được nội dung và thể hiện được

một số tác phẩm văn học quen thuộc và kể diễn cảm một số câu chuyện gần gũi
với trẻ.
Hướng tới thực hiện chuyên đề giáo dục“ Xây dựng môi trường lấy trẻ
làm trung tâm” nên bản thân tôi luôn nghiên cứu, tìm tòi những biện pháp,
phương tiện dạy học phù hợp nhằm hướng dẫn giáo viên xây dựng môi trường
học tập phong phú, sáng tạo trong và ngoài lớp học bằng nhiều nguyên vật liệu
có sẵn ở địa phương, qua đó trẻ sẽ được vui chơi, trải nghiệm và học tập trong
chính môi trường đó.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp:
a. Mục tiêu của giải pháp
Đây là một chuyên đề lớn, không kém phần quan trọng trong chương trình
Giáo dục mầm non, nên khi thực hiện chuyên đề giáo viên nghiên cứu kĩ càng
tài liệu biết chuyển tải được tư tưởng cảm xúc của tác giả và nội dung tác phẩm
thông qua hình thức nghệ thuật hấp dẫn, phong phú. Qua đó giúp trẻ phát huy
được tính tích cực cá nhân - tự tin - độc lập - sáng tạo - hình thành tư duy- khả
năng ghi nhớ có chủ đích.
Giúp giáo viên xây dựng kế hoạch giáo dục sát với tình hình của lớp, nắm
vững kiến thức chuyên môn. Biết vận dụng các phương pháp, nội dung phù hợp
theo từng chủ đề của các tác phẩm văn học. Giáo viên có khả năng phân tích nội
dung, nghệ thuật ngôn từ của từng tác phẩm để truyền thụ kiến thức cho trẻ
chính xác, và sống động nhất.
Khai thác, sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học một cách khoa học và có
hiệu quả . Xây dựng môi trường văn học ở lớp phải hấp dẫn, thu hút trẻ tìm hiểu.
Đưa các giải pháp, biện pháp, cách thức tổ chức cho trẻ hoạt động sao cho
đạt hiệu quả nhất, vừa duy trì được hứng thú của trẻ vừa giúp trẻ tiếp thu kiến
thức một cách nhẹ nhàng và thoải mái. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên sẽ hình
thành và phát triển khả năng ghi nhớ và biểu diễn lại các tác phẩm văn học.
Thông qua các môn học khác giáo viên hướng dẫn trẻ nhận thức rõ ràng,
chính xác ngôn ngữ và khả năng cảm thụ văn học thông qua các bài thơ, câu
chuyện được lồng ghép trong các tiết học. Giúp trẻ tham gia vào các hoạt động

9


tích cực hơn. Trẻ hiểu được nội dung tác phẩm, khám phá được thế giới xung
quanh.
Việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen văn học không đơn thuần là đọc
một bài thơ, kể một câu chuyện mà ở đó giáo viên truyền tải cho trẻ những hiểu
biết về cuộc sống muôn màu, với nhiều màu sắc thú vị, qua đó trẻ cảm nhận
những tình cảm yêu thương, ghét, sợ …. , từng bước cung cấp cho trẻ những
khái niệm mới và kinh nghiệm sống sau này.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên khối chồi.
Kết hợp với tổ khối lập kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cụ thể theo năm
học, từng tháng, học kỳ, chủ đề, từng thời điểm một cách phù hợp tạo điều kiện
cho giáo viên tham gia. Xây dựng kế hoạch tổ chức các buổi chuyên đề, hội
giảng nhằm giúp giáo viên học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau để nâng cao trình độ
chuyên môn.
Hướng dẫn tổ khối lập kế hoạch họp chuyên môn trong tổ và họp đánh giá
sau mỗi tiết dạy để rút kinh nghiệm, trao đổi, thảo luận về mục tiêu, nội dung,
phương pháp của môn làm quen văn học.
Lựa chọn những giáo viên cốt cán, tham gia học hỏi tiếp cận về cái mới,
có kinh nghiệm, có khả năng truyền đạt và xử lý tình huống sư phạm một cách
linh hoạt, sáng tạo… đi tập huấn các buổi chuyên đề do phòng giáo dục hoặc
cụm chuyên môn tổ chức, dự giờ học tập kinh nghiệm ở các trường bạn trong
tỉnh, huyện để học tập rút kinh nghiệm và tiếp thu những vấn đề mới và về triển
khai lại trong tổ để cùng nhau học hỏi.
Bên cạnh đó để nắm được khả năng giảng dạy giáo viên và khả năng cảm
thụ văn học của trẻ. Vào đầu năm học, tôi lập kế hoạch khảo sát, từ đó phân loại
trình độ năng lực của từng giáo viên và sự tiếp thu của từng trẻ để có biện pháp
bồi dưỡng phù hợp qua việc khảo sát chất lượng đầu năm.

Có kế hoạch dự giờ, chuyên đề thao giảng tiết dạy mẫu cụ thể cho giáo
viên có cơ hội được học hỏi lẫn nhau.
Lên kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi chủ yếu là làm rối, mô hình để sử
dụng cho các tiết học như : Thơ, kể chuyện, đồng dao, ca dao...
Ví dụ : Tổ chức trang trí lớp đầu năm học theo các góc và làm nổi bật góc
văn học của bé. Có kế hoạch thi làm đồ dùng dạy học cho môn làm quen văn
học vào tháng 11.
Biện pháp 2: Hướng dẫn giáo phân loại hình thức cho trẻ làm quen
với văn học.
- Trong giờ hoạt động có chủ đích.
Trẻ mầm non việc học của trẻ thông qua các trò chơi, qua các trò chơi
mang hình thức học giúp trẻ dễ tiếp thu và hứng thú tham gia vào hoạt động
10


hơn. Giáo viên hiểu được tâm lí của trẻ để lựa chọn những phương pháp tổ chức
thích hợp, sáng tạo, linh hoạt. Ở mỗi tiết dạy giáo viên phải biết sử dụng các thủ
thuật, hình thức tổ chức khác nhau, gây cho trẻ sự mới lạ. Đặt những câu hỏi
cho trẻ phải mang tính chất mở để trẻ được phát huy khả năng tư duy từ đó trẻ
tích cực tham gia hoạt động. Qua đó trẻ được khẳng định bản thân, trẻ mạnh
dạn trong giao tiếp.
Mở đầu vào câu chuyện, bài thơ giáo viên cần phải có thủ thuật dẫn dắt
thu hút sự chú ý trẻ để trẻ tập trung vào nội dung mà giáo viên muốn truyền đạt
cho trẻ.
Ví dụ : Câu chuyện “ Qủa bầu tiên” giáo viên đưa quả bầu ra và đố trẻ quả
bầu này có trong câu chuyện nào và sau đó cô dẫn dắt : Để biết được đó có phải
là quả bầu bình thường không ? cô mời các bạn lắng nghe câu chuyện “Qủa bầu
tiên” nhé ! Bằng cách thủ thuật khác nhau giáo viên có thể lựa chọn cách vào bài
hay, hấp dẫn để lôi cuốn trẻ vào bài dạy.
Hay Bài thơ: “Tàu hỏa” trong chủ đề phương tiện giao thông. Cô Tạo tình

huống bằng cách đóng giả làm chiếc tàu hỏa và hỏi trẻ cô đang trong vai phương
tiện giao thông nào? Các bạn có muốn cùng cô tàu hỏa đi du lịch khắp nơi
không…sau đó dẫn dắt trẻ vào bài thơ một cách lí thú, ngộ nghĩnh.
Khi lên một tiết dạy trẻ kể chuyện, đọc thơ việc đầu tiên là giáo viên phải
chuẩn bị đồ dùng dạy học, đẹp, phong phú, đa dạng và đặc biệt là phải có sự
mới lạ. Ví dụ như: mô hình đa chiều, rối tay, sân khấu, trang phục phù hợp theo
nội dung bài thơ, câu chuyện, giọng kể nhẹ nhàng, truyền cảm gây sự lôi cuốn
của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên luôn chú ý đến mức độ nhận thức trẻ lớp mình,
từ đó sử dụng hệ thống câu hỏi từ đơn giản đến phức tạp phù hợp với khả năng
trẻ lớp mình nhằm phát triển tính tích cực ở trẻ.
Khi đàm thoại với trẻ về bài thơ, câu chuyện hệ thống câu hỏi phải có
tính logic, phải thực hiện từ dễ đến khó, từ câu hỏi đơn giản dến phức tạp, giúp
trẻ nhớ được tên bài thơ, câu chuyện tên tác giả, hiểu nội dung bài thơ và qua đó
trẻ rút ra bài học gì. Từ đó trẻ biết được các nhân vật tốt xấu, nhân vật đại diện
cho cái xấu, nhân vật nào đại diện cho chính nghĩa. Mục đích chính của việc
đàm thoại là giúp trẻ hiểu sâu nội dung bài thơ, câu chuyện, giúp trẻ nhớ lâu
hơn, phát triển tư duy, trí tưởng tượng phong phú cho trẻ.
Ví dụ: Khi đàm thoại nội dung câu chuyện, bài thơ giáo viên tổ chức
thành nhiều hình thức khác nhau như trò chơi “ ô của bí ẩn” cho trẻ chọn ô cửa
và trả lời câu hỏi, sau mỗi câu trả lời, cô tặng quà cho đội có nhiều câu trả lời
đúng nhất, tuyên dương khích lệ trẻ kịp thời…
Khi cho trẻ kể chuyện sáng tạo giáo viên chuẩn bị tranh ảnh đẹp mắt,
hoặc có thể chuẩn bị rối tay theo nhân vật để trẻ kể chuyện sáng tạo theo tranh
hoặc rối theo sự lựa chọn của trẻ.
Ví dụ: Đề tài truyện “Chú dê đen”. Giáo viên chuẩn bị hình ảnh, video
câu chuyện, rối tay theo nhân vật, chó sói, dê đen, dê trắng, trẻ có thể kể chuyện
11


sáng tạo với tranh hoặc rối hoặc mô hình theo sở thích của trẻ. phải đảm bảo để

trẻ có một không khí thoải mái tự tin để trẻ phát huy hết khả năng sáng tạo và
óc tư duy của mình, cô có thể trợ giúp bằng những gợi ý khi trẻ lúng túng.
Ảnh minh họa

Để phát huy hết khả năng sáng tạo của trẻ giáo viên khuyến khích để trẻ
mạnh dạn đặt tên sáng tạo cho câu chuyện. Gợi ý để trẻ đặt tên phù hợp với nội
dung của câu chuyện, khi tự mình đặt cho câu chuyện ấy một cái tên mới là trẻ
đã biết tư duy, từ đó làm giàu thêm vốn từ và phát triển được ngôn ngữ cho trẻ.
Cô khuyến khích, tuyên dương để trẻ mạnh dạn phát huy được tính tích cực của
trẻ.
Trẻ cảm nhận tác phẩm văn học có sâu sắc hay không, điều quan trọng
nhất là ở cách truyền đạt kiến thức của giáo viên đối với trẻ. Vì vậy giáo viên
phải nhập tâm vào tác phẩm văn học khi đó cô giáo mới truyền đạt kiến thức
cho trẻ dầy đủ, chính xác và trọn vẹn. Qua đó trẻ sẽ cảm nhận tác phẩm văn học
sâu sắc, trẻ nhập vào các vai chơi, các nhân vật trong thơ truyện và thể hiện một
cách sinh động, mà các kỹ năng đó muốn trẻ có được thì giáo viên phải thường
xuyên luyện tập cho trẻ, không những luyện tập trong tiết dạy mà còn ở mọi lúc
mọi nơi.
Thường xuyên cho trẻ tham gia trãi nghiệm để trẻ thể hiện một cách sinh
động, ngôn ngữ của trẻ mạch lạc, phong phú, nhập vai trong các trò chơi đóng
kịch dựa theo tác phẩm văn học, giáo viên cần tập cho trẻ phương pháp quan
sát, mô phỏng, tái tạo bằng cách nhắc lại, bắt chước.
12


Rối tay câu chuyện ‘ Nhổ củ cải”
Ví dụ: Để tổ chức hoạt động chung làm quen tác phẩm văn học truyện
“Nhổ củ cải” giáo viên cho trẻ thể hiện điệu bộ vận động của con chó con, mèo
con, chuột nhắt. Cho trẻ lặp đi lặp lại những câu đối thoại. Cô có thể hỏi “ ông
già đã gọi bà già như thế nào ?” “ Bà già đã gọi cháu gái như thế nào?” cô cho

vài trẻ thể hiện như vậy để trong tác phẩm nào trẻ cũng có cơ hội được tham gia
dù ít hay nhiều.
Sau khi trẻ hiểu được nội dung câu chuyện, bài thơ thì giáo viên cho trẻ
tham gia đóng vai để từ đó trẻ biết nhận xét các nhân vật. Giáo viên là người
hướng dẫn trẻ vào vai chơi, trẻ được chọn vai chơi theo ý thích. Giáo viên cho
trẻ được phát biểu cảm nghĩ của bản thân khi nhận vai chơi. Chuẩn bị bối cảnh ,
trang phục cho trẻ đóng kịch là điều rất quan trọng, vì nó sẽ giúp trẻ hứng thú
và thích tham gia hoạt động hơn.
Thể hiện ngôn ngữ của nhân vật giúp trẻ được trãi nghiệm với những ngôn
từ muôn màu, muôn sắc. Trẻ sẽ biết cách chọn lọc những lời hay, ý đẹp trong
quá trình giao tiếp của mình.
Kết thúc hoạt động giáo viên cho trẻ chơi một trò chơi nhẹ có nội dung
phù hợp với nội dung bài thơ, câu chuyện đang học, để tránh sự nhàm chán
những trò chơi cũng phải luôn đổi mới, sáng tạo mới có thể thu hút được trẻ tích
cực tham gia.
Khi tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với văn học diều quan trọng nhất
là giáo viên phải luôn đổi mới hình thức tổ chức, các hình thức không nên đề
trùng lập sẽ dễ gây cho trẻ sự nhàm chán. Giáo viên luôn động viên và là người
hỗ trợ đắc lực cho trẻ trong hoạt động đóng vai, tạo cho trẻ cảm giác an toàn khi
thể hiện ngôn ngữ trước đám đông. Cách dẫn dắt giữa các hoạt động phải linh
hoạt, nhẹ nhàng, tự nhiên không áp đặt, gò bó trẻ. Và điều đặc biệt quan trọng là
giáo viên phải thân thiện gần gũi trẻ, tạo cho trẻ tâm thế thoải mái. Kết thúc
13


hoạt động giáo viên cũng cố nội dung bài học bằng các trò chơi sôi động phù
hợp với nội dung.
Giáo viên phải nhận xét, tuyên dương, động viên trẻ kịp thời, khi trẻ đọc
hay, kể chuyện diễm cảm, đóng kịch giỏi. Lưu ý là giáo viên tuyệt đối không
chê trẻ, mà phải động viên trẻ bằng các hình thức khác nhau. Tìm cách giúp trẻ

yếu hoạt động tốt hơn.
Ví dụ: Khi trẻ đọc thơ, kể chuyện chưa diển cảm, chưa đúng nhịp, đọc
còn ngọng…thì giáo viên cần quan tâm chú ý giúp trẻ đó luyện tập nhiều hơn,
động viên trẻ cố gắng để đọc, kể được tốt như các bạn khác.
Khi đọc một bài thơ, kể câu chuyện để chuẩn bị dạy cho trẻ, giáo viên
phải hiểu được nội dung, xác định được thể loại thơ, truyện, xác định được nhịp
đọc, phải hiểu được tác giả sử dụng nghệ thuật gì? ( so sánh, nhân cách hóa…)
Biết được nọi dung bài thơ, câu chuyên nhắn gửi điều gì ?
Ví dụ : Bài Thơ : “Em vẽ”
Em vẽ
Con gà trống
Mào đỏ tươi
……………
Em Vẽ
Nhiều mái trường
Tươi đỏ mái.
Với nghệ thuật so sánh tác giả đã vẽ lên trước mắt ta con gà trống, con
mèo lười, thật sống động, một con gà mới chỉ được nghe thôi chưa được nhìn,
được ngắm mà đã cảm nhận được vẽ đẹp rực rỡ của con gà.
- Hướng dẫn giáo viên nghiên cứu kỹ tác phẩm, phân tích giọng đọc, kể
diễn cảm:
Để giúp trẻ làm quen với các tác phẩm văn học một cách hứng thú, trước
khi dạy tôi hướng dẫn giáo viên nghiên cứu kỹ tác phẩm: phân tích giọng đọc,
tập kể diễn cảm để giúp trẻ hiểu được nội dung bài học, giúp trẻ nhìn thấy được
các hình tượng nhân vật, khung cảnh, các tình tiết và biết cách đánh giá chúng
đúng đắn. Bằng cách đó, trẻ cảm thụ được âm điệu trong ngôn ngữ của thơ ca,
chuyện kể.Vì vậy trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, hay các tiết dự giờ trên
lớp tôi thường xuyên trao đổi với giáo viên về các thủ thuật lên lớp, các kỹ năng
đọc kể, giọng điệu, ngữ điệu âm thanh để có giọng đọc kể phù hợp.
VD: Truyện “ Tích chu” cô giáo cần phải kể bằng giọng êm nhẹ, vừa phải

Giọng của bà ấm áp tình cảm, hơi yếu
Giọng tích chu hoảng hốt, có tính chất hối lỗi
14


Giọng bà tiên ấm áp, dịu hiền. Giọng của người dẫn chuyện phải nhẹ
nhàng, cuốn hút người nghe.
VD: kể cho trẻ nghe chuyện “ Nhổ củ cải”
Trước khi kể giáo viên đọc kĩ tác phẩm, phân tích giọng của từng nhân
vật trong chuyện:
Giọng ông già gọi bà già như thế nào!.( giọng chậm rãi, ồm ồm)
Giọng bà già gọi cháu gái như thế nào!.
Giọng cháu gái nhí nhảnh, hồn nhiên…khi chó con gọi mèo con như thế
nào….
Sau khi giáo viên kể cho trẻ nghe chuyện, trẻ thuộc và biết kể lại được
câu chuyện diễn cảm, biết thể hiện giọng của từng nhân vật. Biết đóng kịch thể
hiện tốt vai của mình.
Ví dụ: Bài thơ : “ Bé làm bao nhiêu nghề”
Khi đọc giọng điệu câu thơ phải nhẹ nhàng, có cao độ lên xuống nhịp
nhàng, có điểm nhấn mạnh theo từng câu thơ.
Bé làm bao nhiêu nghề ( giọng ngang)
Bé chơi làm thợ nề ( giọng xuống)
Xây nên bao nhà cửa ( giọng cao)…..
Muốn kể chuyện, đọc thơ hay kết hợp ánh mắt cử chỉ, điệu bộ minh họa
tự nhiên thoải mái, đơn giản, giáo viên chú ý khả năng này bằng cách:
Nghe băng đĩa chuyện thơ dành cho trẻ Mầm non
Thuộc lòng truyện, thơ
Nghiên cứu kĩ nội dung thơ, truyện
Nghiên cứu kĩ nội dung, nghệ thuật, ngôn từ của tác phẩm văn học giúp
cô giáo hướng dẫn trẻ đọc thơ diễn đạt, biểu cảm. Qua đó trẻ thích thú hơn và

dễ cảm nhận âm điệu, nội dung thể hiện qua bài thơ, câu chuyện.
- Hoạt động mọi lúc mọi nơi.
Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học có thể tiến hành ở mọi lúc
mọi nơi khi đi dạo, tham quan, hay trong các hoạt động khác ở trường của trẻ…
Vào những giờ hoạt động ngoài trời giáo viên có thể cho trẻ đọc một số
bài thơ, câu chuyện có liên quan đến hiện tượng thời tiết, hiện tượng thiên nhiên
để qua đó trẻ được thực nghiệm và dễ dàng cảm nhận được nội dung của câu
chuyện, bài thơ.
Ví dụ:

15


Vào mùa hè cho trẻ quan sát bầu trời, giáo viên có thể cho trẻ đọc bài thơ
“ông mặt trời”, “ Nắng mùa hè” qua đó cho trẻ biết về nắng nóng của mùa hè và
lồng ghép giáo dục trẻ đi học đội mũ, nón.
Hoặc là giờ vệ sinh rửa tay của trẻ, giáo viên có thể cho trẻ đọc bài thơ “
Rửa tay sạch sẽ” giúp trẻ chú ý hơn trong việc thực hiện vệ sinh cá nhân hàng
ngày.
Giờ hoạt động vui chơi giáo viên cho trẻ xem truyện tranh, tập kể chuyện
sáng tạo, cho trẻ đọc thơ kết hợp từ và hình ảnh.
Trong giờ ngủ trưa, trước giờ đi ngủ giáo viên rèn cho trẻ thói quan đọc
bài thơ “ Đi ngủ” hoặc bài thơ “ Ngủ” qua đó trẻ hiêu và có ý thức trong giờ
ngủ trưa. Hay ngay trong lúc chờ bàn ăn, giáo viên sưu tầm một số bài thơ cho
trẻ đọc nhằm giáo dục về vệ sinh ăn uống cho trẻ.
Để gây được hứng thú cho trẻ trong khi trò chuyện có thể kết hợp cho trẻ
xem tranh, hình ảnh trên máy tính, hoặc những đoạn video có nội dung phù hợp
nhằm để trẻ hứng thú, phát huy tính tích cực của bản thân từ đó phát triển ngôn
ngữ. Trong lúc trò chuyện cô đã cung cấp cho trẻ nhiều vốn từ giúp trẻ hiểu
nghĩa của câu, nói trọn câu, diễn đạt mạch lạc. Không những trẻ còn tìm hiểu về

thế giới xung quanh làm quen với kiến thức mới, giúp trẻ bước vào tiết học một
cách dễ dàng. Vì vậy trong lúc trò chuyện với trẻ giáo viên phải nói rõ ràng,
chính xác, ngắn gọn, đủ nghĩa giúp trẻ học nói tốt hơn. Qua thời gian thực hiện
của giáo viên tôi nhận thấy các cháu mạnh dạn hồn nhiên hơn trước, rất thích
trò chuyện với người lớn. Đặc biệt có một vốn từ rất đáng kể.
Biện pháp 3: Hướng dẫn giáo viên xây dựng môi trường văn học, làm
đồ dùng, đồ chơi đẹp, sáng tạo nhằm lôi cuốn trẻ vào tiết dạy.
Cũng như các hoạt động khác trong giáo dục mầm non việc cho trẻ làm
quen với văn học luôn luôn phải có sự song song giữa nội dung bài thơ, câu
chuyện với hình ảnh minh họa trực quan. Nhằm thu hút sự chú ý của trẻ tăng
thêm sức hấp dẫn của câu chuyện bài thơ, giúp trẻ cảm nhận tốt tác phẩm văn
học, giờ học đạt kết quả cao.
Với tình hình thực tế của nhà trường, tôi thấy việc tạo môi trường cho trẻ
làm quen văn học góp phần hình thành ở trẻ khả năng yêu thích cái đẹp ở xung
quanh là việc làm hết sức quan trọng và tạo ra môi trường làm quen văn học.
Chính vì vậy vào đầu năm học tôi kết hợp với tổ khối đã tiến hành đi kiểm tra
việc trang trí của các lớp để xem các lớp trang trí có phù hợp hay không, có nổi
bật chủ đề hay không và điều quan trọng là có đẹp và bắt mắt trẻ hay không.
Khi kiểm tra các lớp tôi hướng dẫn giáo viên nên giành riêng một khoảng trống
có diện tích vừa phải, vừa tầm với trẻ nơi dễ gây sự chú ý của trẻ. Hướng dẫn
giáo viên trang trí góc văn học theo nội dung câu chuyện “ Thỏ con đi học ” giáo
viên trang trí bằng các nhân vật trong chuyện như thỏ con, thầy giáo hươu, và
các bạn....và trang trí thêm cảnh vật xung quanh.
16


Xây dựng môi trường văn học không chỉ trong lớp mà còn ngoài lớp học.
Môi trường văn học đa dạng , phong phú sẽ giúp trẻ phát huy khả năng tư duy,
sáng tạo. Hiện nay theo chương trình giáo dục mầm non mới áp dụng quan
điểm giáo dục “ Xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm”, trẻ được học

thông qua trãi nghiệm, trẻ được khám phá tìm hiểu, giao tiếp tương tác với bạn
bè. Ở góc nghệ thuật giáo viên trưng bày về các loại rối về các nhân vật trong
tác phẩm văn học như: Rối tay, rối que, mô hình đa chiều… kết hợp trong giờ
hoạt động góc, giáo viên hướng dẫn trẻ cách sử dụng rối, mô hình đa chiều.
Được điều khiển các nhân vật theo diễn biến nội dung truyện làm cho trẻ rất
thích thú và nhập vai rất tốt vào các tác phẩm văn học. Biện pháp này đã đưa
văn học đến gần với trẻ hơn, văn học trở nên gần gũi. Trong một giờ hoạt động
chung trẻ không thể nhớ được toàn bộ câu chuyện hoặc thuộc bài thơ liền, vì ở
lứa tuổi này trẻ rất dễ nhớ mà mau quên.
Hướng dẫn, khuyến khích động viên giáo viên xây dựng môi trường văn
học, làm đồ dùng dạy học bằng: Vật thật, mô hình, đạo cụ, trang phục, sân
khấu, con rối ( rối tay, rối dẹt, rối que, mô hình đa chiều…). Giáo viên đã tạo ra
những sản phẩm bằng nguyên vật liệu mở. Góp phần quan trọng trong hoạt
động làm quen văn học cho trẻ, bằng những sản phảm do chính tay mình làm ra
giáo viên sẽ tâm huyết với nghề hơn và đặc biệt là trong môn văn học.

Mô hình thế giới động vật
Sau khi được tôi hướng dẫn, giáo viên đã tìm tòi học hỏi từ bạn bè đồng
nghiệp, tham khảo các trang mạng tạo ra nhiều sản phẩm sử dụng trong các tiết
học theo chủ đề.
Ví dụ : Chủ đề thế giới động vật, sử dụng cho thơ, truyện theo chủ đề.
Qua đó khơi gợi cho trẻ sự thích thú khi được đọc thơ, kể chuyện qua các mô
hình, bài thơ : “ Hươu sao” có thể sử dụng mô hình để tạo sự chú ý, thích thú
cho trẻ khi được đọc thơ và quan sát hình ảnh minh họa.
17


Ví dụ : Câu chuyện “ Chú dê đen” thì trẻ sẽ thích thú hơn khi cô vừa kể
vừa có mô hình khu rừng nơi có chú dê đen, dê trắng và chó sói ở, giúp trẻ hình
dung được nơi ở của các con vật sống trong rừng thông qua việc kể chuyện.

Mô hình đa chiều câu chuyện “ Nhổ củ cải”
Để trẻ yêu thích các tác phẩm văn học, hứng thú tham gia vào các hoạt
động làm quen văn học giáo viên cần hướng dẫn và khuyến khích trẻ tự tạo hình
những nhân vật trong bài thơ, câu chuyện rồi dùng chính những sản phẩm trẻ
làm được để dạy trẻ đọc thơ, dạy trẻ kể chuyện, phương pháp này không những
giúp trẻ phấn khởi tham gia vào tiết học với những đồ dùng do chính mình tạo ra
mà khi tự tay tạo hình những nhân vật trong câu chuyện trẻ hiểu thêm về tính
cách nhân vật, dành tình cảm yêu thích những tác phẩm văn học.
VD: Bài thơ “Ngày mùng tám tháng ba”, giáo viên vẽ tranh, trẻ giúp cô tô
màu bức tranh. Những trẻ khéo tay có thể giúp cô vẽ thêm hoa, thêm lá hướng
dẫn trẻ tô màu phù hợp và vẽ thêm chim, bướm.... Hoặc giáo viên vẽ trên bìa
cứng, trẻ giúp cô cắt những bông hoa ... Sau đó cô và trẻ cùng làm tranh động
cho bài thơ “Ngày mùng tám tháng ba”.
Hay một số bài thơ ở chủ đề “ Hiện tượng thiên nhiên” như bài thơ: Sao
và trăng, truyện hạt nước tí xíu, thơ Biển của bé, truyện mây và gió. Hướng dẫn
giáo viên cho trẻ và cô cùng làm các mô hình theo hình thức trò chơi “ chiếc nón
kì diệu” để trẻ được ôn lại các bài thơ một cách hứng thú hơn.

18


Mô hình quay: các hiện tượng tự nhiên
Để tiết dạy thật sự hấp dẫn và lôi cuốn được trẻ thì việc chuẩn bị đồ dùng
dạy học chu đáo là việc không thể thiếu, đồ dùng phải đẹp mắt, mới mẻ, sáng
tạo mới thu hút được trẻ.
Hướng dẫn giáo viên sưu tầm những nguyên vật liệu mới, tận dụng những
nguyên vật liệu sẵn có như: vải vụn, lõi giấy vệ sinh, báo cũ, rơm khô, đĩa CD
cũ, lon bia, hũ nhựa… để tạo ra những đồ dùng phong phú phục vụ cho tiết dạy:
VD: Chuẩn bị đồ dùng cho câu chuyện “Cáo, Thỏ và Gà trống” dùng bao

tay củ để làm rối nhân vật, rồi dùng những nguyên vật liệu như bìa cứng, báo
cũ, cỏ khô, hột hạt… làm mô hình kết hợp diễn rối khi kể chuyện cho trẻ nghe.
Có thể gắn bánh xe và buộc dây để rối có thể di chuyển theo mô hình…
Để giúp trẻ có hứng thú khi tham gia hoạt động làm quen văn học, việc
cần thiết ở mỗi giáo viên là phải tạo môi trường văn học xung quanh trẻ, giúp
trẻ được sống trong môi trường văn học. Để từ đó thường xuyên tiếp cận với
các tác phẩm văn học, dần dần hình thành nhu cầu văn học ở trẻ. Ở lớp giáo
viên nên chọn góc phòng thoáng, đủ ánh sáng để làm góc văn học cho trẻ, ở đây
được trang bị rất nhiều sách về văn học, góc văn học được trang trí đẹp mắt với
những tác phẩm văn học do cô và trẻ tự làm.
Ví dụ: Giáo viên sưu tầm một số truyện tranh có hình ảnh đẹp và nội
dung về văn học như (Chú dê đen, nhổ củ cải, Bác gấu đen…) một số tác phẩm
văn học do cô và trẻ cùng làm như (ước mơ của Hưu sao; Cáo, Thỏ và Gà trống
…), bằng hình thức trẻ vẽ theo tưởng tượng về nội dung, hoặc giúp cô tô màu
tranh đã vẽ sau đó đóng thành sách. Với các bài thơ trong chương trình học
trong chủ đề, cô viết lên bìa lịch và kết hợp một số hình ảnh sưu tầm hoặc là
tranh cô tự vẽ. Tất cả sản phẩm do cô, trẻ tạo ra hoặc huy động đều trưng bày ở
góc văn học.
19


Những tác phẩm đơn giản do giáo viên và trẻ cùng làm tuy chưa mang
tính thẩm mỹ cao nhưng nó thật sự đem lại hiệu quả rất lớn giúp trẻ ghi nhớ
những nhân vật trong tác phẩm văn học, đặc điểm của những nhân vật…, yêu
thích những sản phẩm do mình làm ra từ đó thích đọc thơ, kể chuyện và tham
gia đóng kịch. Vì thế việc chuẩn bị đồ dùng cho trẻ làm quen văn học là một vấn
đề quan trọng, cho nên muốn thành công giáo viên phải chuẩn bị đồ dùng, đồ
chơi đầy đủ, hấp dẫn phù hợp với nội dung từng bài thơ, câu chuyện tạo môi
trường thuận lợi kích thích trẻ đến với môi trường văn học.
Biện pháp 4: Hướng dẫn giáo viên cho trẻ làm quen văn học thông

qua các môn học khác.
Trong mọi giờ học khác đều có thể tích hợp môn làm quen văn học có thể
là những bài thơ, đồng dao, câu chuyện đã học hoặc chưa được học, để gây
được hứng thú cho trẻ trong các giờ học, văn học luôn là sự lựa chọn mang lại
hiệu quả cao. Một bài thơ, ca dao, một câu chuyện nhỏ… đều có thể gây được
hứng thú giúp trẻ bước vào tiết học một cách nhẹ nhàng hơn.
Ngoài câu chuyện bài thơ được quy định trong chương trình, tôi đã chỉ
đạo giáo viên thực hiện tốt việc lồng ghép văn học với các môn học khác sao
cho phù hợp.
Ví dụ: giờ tạo hình đề tài vẽ theo ý thích, giáo viên có thể gợi ý bằng
cách cho trẻ đọc bài thơ “ em vẽ” của nhà thơ Hoàng Thanh Hà…khi trẻ đọc
thơ giúp trẻ ghi nhớ tốt, và bước vào tiết học tạo hình hứng thú hơn.
Trong quá trình trẻ học toán giáo viên có thể sử dụng câu chuyện dẫn dắt
trẻ vào hoạt động, từ đó trẻ sẽ hứng thú với tiết học toán và cũng cố được kiến
thức câu chuyện mà trẻ được học.
Ví dụ: Dạy trẻ Làm quen với toán
Chủ đề “Thế giới thực vật – Tết và mùa xuân”. Đề tài: Đếm đến 5, nhận
biết các nhóm có số lượng 5, nhận biết chữ số 5. Tích hợp câu chuyện “Nhổ củ
cải”, sau khi ôn kiến thức cũ thay vì chuẩn bị sẵn đồ dùng trong rổ cho trẻ, giáo
viên kể cho trẻ nghe câu chuyện “Nhổ củ cải” rồi vận động trẻ cùng giúp cô nhổ
củ cải, trẻ cùng cô nhổ đủ 5 củ cải bỏ vào rổ của mình sau mỗi lần nhổ kết hợp
đếm. Câu chuyện đã giúp tiết học trở nên nhẹ nhàng và sinh động hơn. Và qua
đó giúp trẻ khắc sâu nội dung câu chuyện hơn, trẻ sẽ tư duy và sáng tạo nhiều
hơn.
Giờ học: Khám phá khoa học
Chủ đề " Một số loại rau, quả". Giáo viên trò chuyện với trẻ về một số
loại rau, quả. Trong giờ học tôi hướng dẫn giáo viên nên giáo dục trẻ biết lợi ích
của một số loại rau,quả và dinh dưỡng mà rau cung cấp cho con người. Hình
thành cho trẻ về kinh nghiệm sống, giúp cho các giờ học sinh động, hấp dẫn
tránh sự nhàm chán vào giờ học giúp trẻ lĩnh hội kiến thức dễ dàng.

20


Ví dụ: Giáo viên có thể cho trẻ đọc các bài vè, đồng dao, ca dao trước khi
vào tiết học và vận động nhẹ để trẻ hứng thú hơn : “ Dưa chuột cậu ruột dưa
gang – Dưa gang họ hàng dưa hấu – Dưa hấu là cậu bí ngô – Bí ngô là cô đậu
nành.”
Ví dụ: Môn âm nhạc: Dạy bài hát “Cháu yêu bà”
Giáo viên có thể lồng ghép cho trẻ đọc bài thơ “ Giúp bà” nhằm giáo dục
trẻ yêu quý bà và giúp đỡ bà. Qua đó trẻ cảm nhận được tình cảm gia đình trong
bài thơ. Khi lồng ghép thơ vào môn âm nhạc với đề tài phù hợp sẽ giúp cho tiết
âm nhạc đa dạng và không bị nhàm chán. Và trẻ sẽ cảm nhận nội dung của bài
hát mà cô giáo truyền thụ sâu sắc hơn.
Hay môn thể dục: khi chơi trò chơi cô cho trẻ đọc bài đồng dao hoặc ca
dao sao cho có nhịp điệu nhanh, dí dỏm giúp trẻ thực hiện tốt các động tác của
bài thể dục. Như vậy, việc cho trẻ làm quen với văn học thông qua các môn học
khác là vô cùng quan trọng, điều đó giúp trẻ được tiếp xúc với văn học bằng
nhiều hình thức và nhiều phương diện. Qua đó giúp trẻ cảm nhận được tác
phẩm văn học một cách sâu sắc hơn.
Muốn trẻ dễ nhớ, và khắc sâu các nội dung, hình ảnh, nhân vật của các
tác phẩm văn học việc cho trẻ làm quen với văn học ở mọi lúc mọi nơi là rất cần
thiết, vì thông qua các môn học khác trẻ sẽ được khơi gợi lại những ấn tượng về
văn học. Trẻ sẽ tiếp thu dễ dàng hơn, và qua quá trình lồng ghép văn học vào
các môn học khác trẻ sẽ thấy được văn học có tác động mạnh mẽ đến các lĩnh
vực phát triển của con người như: ngôn ngữ, tình cảm, nhận thức, thẩm mỹ.
Biện pháp 5: Làm tốt công tác tuyên truyền, phối kết hợp với cha mẹ trẻ
trong việc cho trẻ làm quen văn học:
Công tác phối kết hợp với cha mẹ trẻ và nhà trường là một vấn đề quan
trọng, nó góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Vì thế tôi hướng
dẫn giáo viên vào các buổi họp cha mẹ đầu năm, phải tuyên truyền giúp cha mẹ

trẻ hiểu được tầm quan trọng của các hoạt động ở trường, đặc biệt là môn làm
quen văn học từ đó để đưa ra biện pháp cụ thể.
Trong các buổi họp chuyên môn Tôi nhắc nhở giáo viên làm tốt việc trao
đổi với phụ huynh hàng ngày vào giờ đón trả trẻ, giáo viên gặp gỡ trao đổi với
về tình hình học tập cũng như sức khỏe của trẻ. Kết hợp tuyên truyền đến phụ
huynh về chủ đề, bài trẻ đang học, qua đó động viên phụ huynh cung cấp tranh,
sách báo, hình ảnh về chủ đề đang học, phối hợp với phụ huynh dạy và ôn lại
cho trẻ đọc thơ, kể chuyện, tập trẻ vẽ theo nội dung chuyện… Bên cạnh đó, giáo
viên cần vận động phụ huynh đóng góp một số sách truyện mẫu giáo. Những
loại sách này có hình ảnh rõ nét, nội dung có tính chất giáo dục cao.
Thực tế cho thấy, sau khi nhận thức rõ tầm quan trọng của môn làm quen
văn học đối với trẻ, không những phụ huynh người kinh mà kể cả phụ huynh là
ngườ dân tộc thiểu số đã nhiệt tình ủng hộ đồng thời tạo môi trường văn học
cho con tại gia đình, mua sách báo phù hợp với độ tuổi của trẻ, kể cho con
21


nghe, dạy con đọc những bài đồng dao, ca dao….chính vì vậy, khi đến lớp trẻ
đã có nhiều tiến bộ rõ rệt và hứng thú hơn trong các tiết học mà tôi thao giảng,
dự giờ.Lĩnh vực phát triển ngôn ngữ của trẻ được giáo viên báo cáo về chuyên
môn hàng tháng cũng có sự chuyển biến rõ rệt.
Qua việc áp dụng một số biện pháp trong và ngoài giờ học. Chất lượng về
môn Làm quen văn học tăng lên khá rõ, Các cháu rất thích học bộ môn này, rất
mạnh dạn khi giao tiếp, thích trò chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất thích
tham gia vào các hoạt động không chỉ có làm quen văn học .
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp:
Mỗi giải pháp, biện pháp đều có tác dụng riêng nhưng đều hỗ trợ cho nhau
là cùng chung một nhiệm vụ cung cấp các kiến thức, kỹ năng, thủ thuật lên lớp
giúp giáo viên đúc rút được nhiều kinh nghiệm trong các hoạt động giáo dục,
nhất là hoạt động cho trẻ làm quen văn học.

Để thực hiện các biện pháp, giải pháp trước hết giáo viên phải linh hoạt,
năng động, sáng tạo, tâm huyết với nghề nghiệp, đầu tư chiều sâu vào công tác
chuyên môn, mở rộng tìm tòi, nghiên cứu các chuyên đề đã học. Ngoài ra giáo
viên cần linh hoạt, nhẹ nhàng, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm và biết phối
hợp chặt chẽ với chuyên môn, nhà trường, đoàn thể trong công tác tuyên truyền
đến các bậc phụ huynh trong việc xây dựng môi trường văn học trong và ngoài
lớp học. Cũng như việc sử dụng các phương pháp, biện pháp chăm sóc giáo dục
giúp trẻ phát triển toàn diện theo chương trình chăm sóc giáo dục mầm non mà
Bộ GD&ĐT đã ban hành.
Các giải pháp, biện pháp luôn đảm bảo các yếu tố thực tế, thiết thực ,dễ
hiểu và nêu rõ tầm quan trọng của trẻ trong chương trình chăm sóc giáo dục
mầm non.
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu,
phạm vi và hiệu quả ứng dụng.
- Đối với giáo viên:
Sau một thời gian bồi dưỡng, hướng dẫn giáo viên thực hiện, tôi nhận
thấy khả năng cảm thụ văn học của trẻ có những chuyển biến rõ rệt, và khả năng
tổ chức, sử dụng môi trường, đồ dùng của giáo viên có phần phong phú hấp dẫn
hơn so với khi chưa thực hiện chuyên đề.
Giáo viên xây dựng kế hoạch phù hợp vào tình hình thực tế của lớp, chủ
động, sáng tạo, linh hoạt hơn trong quá trình tổ chức cho trẻ hoạt động làm quen
văn học.
Giáo viên đã biết sử dụng đồ dùng đẹp, khoa học hơn, tạo môi trường
hoạt động cho trẻ phong phú hấp dẫn, sáng tạo. Biết khai thác các phương tiện
dạy học có hiệu quả. Giúp trẻ hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động.
Kết quả cụ thể như sau :
22


Đầu năm học

Đạt
Nội dung

Cuối năm học

Chưa đạt

Đạt

Chưa đạt

Số
Tỉ
Số
Tỉ
Số
GV lệ% GV lệ% GV

Tỉ lệ
%

Số
GV

Tỉ lệ
%

Xây dựng kế hoạch
giáo dục phù hợp, linh
hoạt, sáng tạo.

3/6

50

3/6

50

6/6

100

0

00

Các phương tiện dạy
học hấp dẫn. Sử dụng
đồ dùng đẹp, khoa
học, sáng tạo.

4/6

66

2/6

14

5/6

83

1/6

17

4/6

66

2/6

14

6/6

100

0

0

3/6

50

3/6

50

5/6

83

1/6

17

Xây dựng môi trường
hoạt động cho trẻ
phong phú, hấp dẫn
kích thích trẻ hoạt
động.
Khai thác các phương
tiện dạy học, ĐDĐC có
hiệu quả.
* Đối với trẻ :

Trẻ rất hứng thú tham gia hoạt động, mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Vốn
từ của trẻ phong phú hơn, ngôn ngữ phát triển rõ rệt, trẻ đã biết phát âm rõ ràng,
diễn đạt ngôn ngữ có phần lưu loát hơn, đọc thơ biết ngắt nhịp, đọc đúng ngữ
điệu, kể chuyện biết kể diễn cảm, thuộc truyện nhiều hơn, biết tự dẫn chuyện và
mạnh dạn nhận vai để đóng kịch, thể hiện được giọng điệu và tính cách của các
nhân vật. Có kỹ năng kể chuyện sáng tạo.
Kết quả cụ thể như sau:

Nội dung

Đầu năm học
Đạt

Chưa đạt

Cuối năm học
Đạt

Chưa đạt

Số trẻ Tỉ
Số trẻ Tỉ
Số trẻ Tỉ
Số trẻ Tỉ
lệ%
lệ%
lệ%
lệ%

23


Trẻ hứng thú
trong tiết làm 47/12
quen văn học.
1

38

74/12

1

62

121/1
21

100

0

0

Khả năng đọc , kể
diễn cảm.
50/12
1

41

71/12
1

59

112/1
21

92

9/121

8

Mạnh dạn, tự tin
trong giao tiếp.
48/12
1

39

73/12
1

61

110/1
21

90

11/12
1

10

Kỹ
năng
kể
chuyện sáng tạo.

55/12
1

45

66/12
1

55

118/1
21

97

3/121

3

* Đối với phụ huynh:
Tạo được niềm tin trong phụ huynh, ngày càng tin tưởng vào công tác
chăm sóc giáo dục trẻ của nhà trường. Giữa phụ huynh và giáo viên đã có sự
hợp tác tích cực và gắn bó với nhà trường hơn, hiểu được tầm quan trọng của
giáo dục mầm non.
III. Phần kết luận, kiến nghị
1. Kết luận:
Công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên là một nhiệm vụ quan
trọng trong chiến lược phát triển giáo dục. Trong nhà trường đội ngũ giáo viên là
nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, do đó tìm ra những biện pháp nâng cao
chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng môn làm quen với văn học nói riêng

là một việc làm vô cùng ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.
Trong quá trình áp dụng sáng kiến của mình với việc hướng dẫn, bồi
dưỡng cho giáo viên khối chồi thực hiện tốt môn “ Làm quen văn học” ở trường
Mầm non Hoa Hồng, sau một thời gian thực hiện Tôi thấy có sự chuyển biến rõ
rệt. Giáo viên đã vận dụng các kiến thức linh hoạt, sáng tạo hơn, không ngừng
học hỏi bạn bè, đồng nghiệp trao dồi khả năng tổ chức tiết dạy với nhiều hình
thức, thủ thuật sống động hơn.
Giáo viên đã nắm vững mục đích, nội dung kiến thức theo độ tuổi, có sự
chuẩn bị, đầu tư vào hoạt động cho trẻ làm quen văn học. Cung cấp các kiến
thức về văn học đảm bảo về nội dung lẫn phương pháp. Vì vậy nên khả năng
cảm thụ văn học của trẻ ngày một tiến bộ, trẻ hiểu nội dung câu chuyện, bài thơ
tính cách nhân vật nhanh và nhớ lâu hơn. Trẻ tham gia tích cực, hứng thú hơn,
24


trẻ dân tộc thiểu số phát âm rõ ràng, rành mạch hơn. Trẻ có khả năng tư duy tốt,
biết chọn lời hay, ý đẹp trong giao tiếp.
Giáo viên đã bổ sung nhiều đồ dùng trực quan, thiết bị dạy học, đồ dùng
đẹp, sinh động, đa dạng và phong phú tạo sự hứng thú cho trẻ như : rối tay, rối
que, mô hình đa chiều, trang phục nhân vật trong truyện. Khả năng nghiên cứu
tác phẩm, phân tích nghệ thuật của tác phẩm, tính cách của từng nhân vật, giọng
đọc, kể của giáo viên có sự tiến bộ rõ nét, lôi cuốn sự chú ý của trẻ. Xây dựng
nội dung giáo dục phù hợp với tình hình thực tế của trường, lớp mình. Các nội
dung giáo dục đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, các kĩ năng đọc kể
diễn cảm cần được cũng cố và hoàn thiện.
Hình thức tổ chức cho trẻ hoạt động làm quen văn học phải đa dạng, sáng
tạo và thường xuyên được đổi mới. Trẻ học mà chơi, chơi mà học, thông hoạt
động vui chơi trẻ lĩnh hội những kiến thức mà giáo viên truyền thụ. Qua việc
cho trẻ làm quen văn học chính là hình thành ở trẻ những đạo đức tốt đẹp, những
cảm xúc thẩm mỹ, phát triển trí tưởng tượng. Thông qua hoạt động này trẻ làm

tái tạo và sáng tạo thêm những tình tiết của tác phẩm một cách hồn nhiên phù
hợp với nội dung của tác phẩm.
Giáo viên đã phối hợp tốt với phụ huynh học sinh trong việc xây dựng
môi trường văn học cho trẻ, trao đổi cung cấp những kiến thức chăm sóc trẻ để
giáo viên và phụ huynh cùng chăm sóc giáo dục giúp trẻ phát triển một cách
toàn diện.
Những biện pháp tôi đưa ra chưa nhiều, nhưng tôi đã phần nào thành
công, vì nó đã góp phần định hướng tốt cho giáo viên khối chồi về việc xây
dựng, tổ chức có hiệu quả môn làm quen văn học cho trẻ 4-5 tuổi, tại trường
Mầm non Hoa Hồng trong năm học vừa qua. Chính vì thế sau đề tài này tôi sẽ
tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi nhiều biện pháp hơn nữa để không những nâng cao
chất lượng môn làm quen văn học mà các môn khác nữa, đưa chuyên môn của
nhà trường ngày càng được đi lên.
2. Kiến nghị :
- Đối với Phòng Giáo dục
Quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho trẻ mầm non
hàng năm.
Mở các lớp chuyên đề, tập huấn về việc sử dụng rối trong hoạt động làm
quen văn học có hiệu quả.
Chọn những sáng kiến kinh nghiệm hay có tính thuyết phục cao phổ biến
rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo, học tập.
- Đối với nhà trường
Tạo điều kiện cho giáo viên giỏi tham quan học tập các trường nhiều hơn
để được giao lưu, học hỏi, rút kinh nghiệm trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
25