Quản lý hoạt động thông tin khoa học ở trường đại học chính trị ( Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

VŨ ĐÌNH HUẤN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN KHOA HỌC
Ở TRƢỜNG ĐẠI HỌC CHÍNH TRỊ
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THÀNH KHẢI

THÁI NGUYÊN, 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong
bất kỳ một công trình nào khác.
Họ và tên tác giả

Vũ Đình Huấn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin chân thành cám ơn Ban Giám hiệu cùng toàn thể cán
bộ, GV, viên chức của Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã luôn giúp đỡ
và tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành chương trình đào tạo thạc sĩ
quản lý giáo dục và hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp này.
Tôi xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS Nguyễn Thành
Khải, người hướng dẫn khoa học đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt
quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tôi xin gửi lời cám ơn tới Đảng ủy, Ban Giám hiệu các thầy giáo, cô
giáo, anh chị đồng nghiệp, các bạn bè, các cơ quan chức năng, khoa giáo viên;
đặc biệt là lãnh đạo, chỉ huy, cán bộ, nhân viên Ban Thông tin Khoa học Quân
sự của Trường Đại học Chính trị, Bộ Quốc phòng; sự khích lệ, động viên và
giúp đỡ của gia đình, người thân đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất có thể cho
tôi trong suốt quá trình công tác, học tập và nghiên cứu, triển khai khảo sát số
liệu cho nghiên cứu đề tài luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, song luận văn
không tránh khỏi những thiếu sót nhất định, rất mong nhận được những ý kiến
góp ý của quý thầy, cô và các anh (chị) đồng nghiệp.
Thái Nguyên, ngày 10 tháng 4 năm 2014
Tác giả

Vũ Đình Huấn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ .................................................................... v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 2
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4
Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT
ĐỘNG THÔNG TIN KHOA HỌC Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC
CHÍNH TRỊ ....................................................................................................... 5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 5
1.2. Quan niệm về hoạt động thông tin khoa học và quản lý hoạt động
thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị ................................................ 14
1.2.1. Hoạt động thông tin khoa học ................................................................. 14
1.2.2. Quản lý hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị ....... 17
1.3. Nội dung quản lý hoạt động TTKH ở Trƣờng đại học Chính trị ............... 22
1.3.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động TTKH ..................................................... 22
1.3.2. Xây dựng quy chế, chính sách và tổ chức, quản lý quá trình hoạt
động thông tin khoa học .................................................................................... 26
1.3.3. Quản lý đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác TTKH ......................... 27
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1.3.4. Quản lý hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, hợp tác trong lĩnh vực

thông tin khoa học ............................................................................................. 28
1.3.5. Quản lý kinh phí, các nguồn lực, cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật
cho hoạt động TTKH ......................................................................................... 29
1.4. Các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động thông tin khoa học ở
Trƣờng Đại học Chính trị .................................................................................. 30
1.4.1. Ảnh hƣởng của điều kiện kinh tế - xã hội đến quá trình quản lý
hoạt động TTKH ................................................................................................ 30
1.4.2. Tác động của mặt tổ chức và cơ chế hoạt động thông tin khoa học
đến kết quả quản lý ............................................................................................ 31
1.4.3. Yếu tố tác động của tài lực, vật lực đến hiệu quả quản lý hoạt động
thông tin khoa học ............................................................................................. 32
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................. 34
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN
KHOA HỌC Ở TRƢỜNG ĐẠI HỌC CHÍNH TRỊ HIỆN NAY................ 35
2.1. Đặc điểm quản lý hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học
Chính trị ............................................................................................................. 35
2.2. Thực trạng quản lý hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học
Chính trị ............................................................................................................. 38
2.2.1. Ƣu điểm và nguyên nhân ƣu điểm .......................................................... 39
2.2.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế ............................................................ 47
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................. 52
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN
KHOA HỌC Ở TRƢỜNG ĐẠI HỌC CHÍNH TRỊ..................................... 53
3.1. Những yêu cầu có tính nguyên tắc trong xây dựng biện pháp quản lý
hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị ............................... 53
3.1.1. Nắm và vận dụng đúng đắn quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà
nƣớc, Quân đội về lĩnh vực thông tin khoa học và quản lý hoạt động
thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị ................................................ 53
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3.1.2. Quản lý hoạt động TTKH phải bám sát nhiệm vụ giáo dục - đào
tạo và nghiên cứu khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị .................................. 54
3.1.3. Quản lý hoạt động TTKH phải kế thừa, phát triển bảo đảm tính
pháp lý, tính đồng bộ ......................................................................................... 55
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học
Chính trị ............................................................................................................. 57
3.2.1. Nâng cao nhận thức, kỹ năng về quản lý hoạt động thông tin khoa
học cho các chủ thể quản lý ............................................................................... 57
3.2.2. Phát huy vai trò quản lý, điều hành của cơ quan chức năng ................... 60
3.2.3. Xây dựng nguồn nhân lực, bảo đảm cơ sở vật chất kỹ thuật, đồng
thời phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của đội ngũ trong quản lý
hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị ............................... 64
3.2.4. Tăng cƣờng kiểm tra, đánh giá quá trình tổ chức quản lý hoạt động
thông tin khoa học ............................................................................................. 71
3.2.5. Xây dựng môi trƣờng quản lý hoạt động thông tin khoa học ở nhà
trƣờng gắn với môi trƣờng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học ............. 73
3.3. Khảo nghiệm tính cầp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp
quản lý hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị .................. 76
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................. 81
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 82
1. Kết luận .......................................................................................................... 82
2. Kiến nghị ....................................................................................................... 83
2.1. Đối với Bộ Quốc phòng .............................................................................. 83
2.2. Đối với Trƣờng Đại học Chính trị .............................................................. 83
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 85
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Cụm từ viết đầy đủ

BQP

Bộ Quốc phòng

CNH, HĐH

Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

CSDL

Cơ sở dữ liệu

CNTT

Công nghệ thông tin

ĐHCT

Đại học Chính trị

KHCN

Khoa học công nghệ

KHXH&NVQS

Khoa học xã hội và nhân văn quân sự

KHQL

Khoa học quản lý

NLTT

Nguồn lực thông tin

TTĐT

Thông tin điện tử

TTKH

Thông tin khoa học

TTTT

Thông tin truyền thống

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và mức độ khả thi của các
biện pháp........................................................................................... 79
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ quá trình hoạt động TTKH ở trƣờng ĐHCT .......................... 36

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh hiện nay, cuộc cách mạng khoa học và công nghệ trên
thế giới đang phát triển mạnh mẽ tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực đời sống
xã hội. Sự “bùng nổ Thông tin” đã và đang đặt ra cho mỗi quốc gia cần phải
tận dụng thời cơ để có chiến lƣợc và chính sách thu hút và sử dụng thông tin
nhƣ một nguồn tài nguyên đặc biệt nhằm tăng cƣờng sức mạnh phát triển
kinh tế đất nƣớc.
Thông tin khoa học (TTKH) có vai trò rất to lớn đối với sự phát triển của
các lĩnh vực đời sống xã hội, đặc biệt là lĩnh vực giáo dục - đào tạo và nghiên
cứu khoa học, TTKH góp phần nâng cao chất lƣợng học tập, nghiên cứu khoa
học, trình độ lý luận chính trị cho đào tạo đại học và sau đại học. TTKH cần
phải đƣợc tổ chức quản lý chặt chẽ, khoa học thì mới phát huy đƣợc hiệu quả.
Trƣờng Đại học Chính trị là trung tâm đào tạo cán bộ chính trị cấp phân
đội, giáo viên khoa học xã hội và nhân văn có trình độ đại học cho toàn quân.
Với nhiều cấp học, bậc học, nhiều chuyên ngành đào tạo, do vậy đối tƣợng
dùng tin ở Nhà trƣờng rất phong phú, đa dạng. Những năm qua, hoạt động
thông tin khoa học đã luôn bám sát nhiệm vụ chính trị của Nhà trƣờng, tích cực
đổi mới nên đã đạt đƣợc một số kết quả nguồn lực thông tin đƣợc tăng cƣờng
đáp ứng cơ bản nhu cầu đối tƣợng dùng tin trong nhà trƣờng. Những kết quả
hoạt động thông tin khoa học đã góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục, đào

tạo và đáp ứng đƣợc yêu cầu nhiệm vụ của Nhà trƣờng trong tình hình mới.
Hiện nay, nhiệm vụ giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học ở Đại học
Chính trị đặt ra yêu cầu ngày càng cao, nhất là sau khi có Nghị quyết 51/NQTW của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam
(Khóa X) về “Tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ
một ngƣời chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính uỷ, chính trị viên trong Quân
đội nhân dân Việt Nam” và sau khi có quyết định tái thành lập Trƣờng Sĩ quan
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Chính trị. Đồng thời, trƣớc sự phát triển của khoa học công nghệ và bùng nổ
thông tin mang tính toàn cầu hiện nay, cùng với việc triển khai thực hiện Dự án
Thƣ viện điện tử tại Nhà trƣờng năm 2009, đi vào hoạt động nghiệp vụ thƣ viện
theo chuẩn quốc tế đặt ra cho hoạt động thông tin khoa học ở Nhà trƣờng phải
có bƣớc đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ cả về số lƣợng, chất lƣợng khai thác, xử lý,
phục vụ thông tin khoa học.
Tuy nhiên, đến nay hoạt động quản lý nâng cao chất lƣợng, hiệu quả đảm
bảo thông tin khoa học cho dạy - học, nghiên cứu khoa học của Nhà trƣờng
mặc dù đã đƣợc quan tâm song chƣa ngang tầm với sự phát triển chung, chƣa
thực sự đáp ứng nhu cầu dùng tin ngày càng cao cho các đối tƣợng; đặc biệt là
chƣa có công trình khoa học nào nghiên cứu một cách toàn diện về vấn đề quản
lý hoạt động thông tin khoa học. Do đó, việc nghiên cứu, luận giải, đề xuất
những biện pháp quản lý hoạt động thông tin khoa học nhằm phát huy vai trò
trách nhiệm của các cấp, các ngành, cơ quan chủ quản tổ chức hoạt động thông
tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị hiện nay là vấn đề có ý nghĩa cả về lý
luận và thực tiễn.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động
thông tin khoa học ở Trường Đại học Chính trị” làm luận văn thạc sĩ.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý hoạt

động thông tin khoa học, khảo sát và đánh giá thực trạng từ đó đề xuất biện
pháp cơ bản quản lý hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị
hiện nay.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý thông tin khoa học ở Trƣờng đại học Chính trị
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động thông tin khoa ở Trƣờng Đại học Chính trị

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động thông tin khoa
học ở Trƣờng Đại học Chính trị.
Các số liệu điều tra, khảo sát xử lý và tham khảo (tính từ năm 2009 đến
tháng 12 năm 2013).
5. Giả thuyết khoa học
Chất lƣợng các hoạt động ở Nhà trƣờng chỉ có thể đƣợc nâng cao trên cơ
sở có sự tổ chức, quản lý điều hành chặt chẽ và khoa học. Trong quá trình chỉ
đạo, tổ chức hoạt động thông tin khoa học ở Trƣờng Đại học Chính trị nếu tăng
cƣờng và kết hợp chặt chẽ các biện pháp nhƣ: Nâng cao nhận thức, năng lực
của các chủ thể quản lý hoạt động thông tin khoa học; phát huy tốt vai trò quản
lý, điều hành của cơ quan chức năng; xây dựng nguồn lực và đảm bảo tốt cơ sở
vật chất, kỹ thuật; xây dựng môi trƣờng quản lý hoạt động thông tin khoa học
gắn với môi trƣờng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học … thì chất lƣợng
hoạt động này sẽ đƣợc nâng cao, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ giáo dục, đào
tạo ở Trƣờng Đại học Chính trị hiện nay.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu

6.1. Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động thông tin
khoa học.
6.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động thông tin khoa học ở
Trường Đại học Chính trị.
6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động thông tin khoa học ở
Trường Đại học Chính trị.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các nhóm phƣơng pháp nghiên cứu sau đây:
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
Để hoàn thành công trình này tác giả đã sử dụng các phƣơng pháp phân
tích, tổng hợp, khái quát hoá, hệ thống hoá các nguồn tài liệu chuyên ngành,
liên ngành về thông tin học, TTKH; về giáo dục - đào tạo, tham khảo các công
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

trình nghiên cứu có liên quan để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu mà đề tài
xác định.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phƣơng pháp quan sát: Trực tiếp quan sát quá trình hoạt động TTKH ở
Nhà trƣờng về qui trình tổ chức hoạt động, quản lý ngành của cán bộ, nhân viên
làm công tác chuyên môn.
+ Phƣơng pháp trò chuyện, trao đổi toạ đàm: Thực hiện trò chuyện, trao
đổi, toạ đàm với lãnh đạo, chỉ huy các cấp từ Ban Giám hiệu đến cán bộ Phòng,
Ban, các khoa giáo viên, đơn vị quản lý học viên . Nội dung hƣớng vào tìm
hiểu cách thức tổ chức hoạt động TTKH, công tác quản lý - điều hành hoạt
động… có liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài.
+ Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Tiến hành 2 đợt điều tra bằng
các mẫu phiếu câu hỏi in sẵn với 250 cán bộ, giảng viên, 250 học viên. Nội
dung tìm hiểu thực trạng hoạt động TTKH, quá trình quản lý hoạt động TTKH;

đồng thời, khẳng định tính khách quan của một số nhận định trong đề tài.
+ Phƣơng pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các đồng chí lãnh đạo Phòng,
Khoa, Hệ, Tiểu đoàn về nội dung và biện pháp quản lý hoạt động TTKH ở
Trƣờng Đại học Chính trị.
+ Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn để rút ra những bài học về
quản lý hoạt động TTKH ở Nhà trƣờng.
- Nhóm phương pháp hỗ trợ:
Tác giả đề tài còn sử dụng phƣơng pháp toán thống kê để xử lý các số
liệu, so sánh qua sơ đồ, biểu đồ.
8. Cấu trúc luận văn
Cấu trúc luận văn gồm: Phần mở đầu, nội dung, kết luận, danh mục tài
liệu tham khảo, phụ lục.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Luận án đầy đủ ở file: Luận án Full