Nghiên cứu ảnh hưởng của một số chất điều hoà sinh trưởng và dinh dưỡng qua lá đến năng suất và phẩm chất của giống vải chín sớm yên phú trồng tại gia lâm hà nội

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NễNG NGHI P H N I
----------

----------

TRầN THị DậU

NGHIÊN CứU ảNH HƯởNG CủA một số CHấT ĐIềU HOà
SINH TRƯởNG Và DINH DƯỡNG QUA Lá ĐếN năng suất
và phẩm chất của GIốNG VảI CHíN SớM YÊN PHú
TRồNG TạI GIA LÂM - Hà NộI

LU N VN TH C S NễNG NGHI P

Chuyên ngành: TR NG TR T
Mã s : 60.62.01

Ngư i hư ng d n khoa h c: GS.TS. HOÀNG MINH T N

HÀ N I - 2009


L I CAM ðOAN
- Tơi xin cam đoan r ng, s li u trong lu n văn này là k t qu nghiên
c u c a tơi trong q trình th c hi n ñ tài. K t qu này hồn tồn trung th c,
s li u chưa h đư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
- Trong quá trình th c hi n đ tài và hồn thi n lu n văn, m i s giúp
ñ ñ u ñã ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñư c ch
rõ ngu n g c. N u sai, tơi hồn tồn ch u trách nhi m.
Hà N i, ngày 25 tháng 8 năm 2009

Tác gi lu n văn

Tr n Th D u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………i


LờI CảM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, tôi
luôn nhận đợc sự quan tâm của cơ quan, nhà trờng và sự giúp đỡ tận
tình của các thầy cô giáo, các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình.
Nhân dịp hoàn thành luận văn, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân
thành tới ban lÃnh đạo Viện Nghiên cứu Rau quả đà tạo điều kiện
giúp đỡ cho tôi đợc tham gia khoá đào tạo này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS Hoàng Minh Tấn,
ngời hớng dẫn khoa học đà tận tình giúp đỡ, hớng dẫn tôi trong
suốt quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin trân trọng cảm ơn lÃnh đạo Bộ môn Nghiên cứu Cây ăn
quả, các thầy cô giáo Viện Sau đại học, Bé m«n Sinh lý thùc vËt,
Khoa N«ng häc - Tr−êng đại học nông nghiệp - Hà Nội và các đồng
nghiệp đà tạo điều kiện, hớng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình học
tập, nghiên cứu để có thể hoàn thành luận văn này.
Nhân dịp này, tôi cũng xin chân thành cảm ơn toàn thể gia đình,
bạn bè đà cổ vũ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên
cứu hoàn thành luận văn này.
Hà Nội, ngày 25 tháng 8 năm 2009
Tác giả luận văn

Trần Thị Dậu

Tr ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ii


M CL C
L i cam ủoan

i

Lời cảm ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c b ng

vi

Danh m c hình

viii

1.

M

ð U

1

1.1

ð tv nđ

1

1.2

M c đích và u c u c a đ tài

3

1.3

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài

3

1.4

Gi i h n c a ñ tài

4

2.

T NG QUAN TÀI LI U VÀ CƠ S KHOA H C C A ð TÀI

5

2.1

Cơ s khoa h c c a ñ tài

5

2.2

Gi i thi u chung v cây v i

6

2.3

Yêu c u sinh thái c a cây v i

12

2.4

ð c tính sinh trư ng phát tri n c a cây v i

17

2.5

Nh ng nghiên c u v các ch t đi u hồ sinh trư ng và các ch
ph m dinh dư ng b sung qua lá trên cây v i

22

3.

V T LI U, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

32

3.1

V t li u nghiên c u

32

3.2

N i dung nghiên c u

33

3.3

Phương pháp nghiên c u

34

3.4

Hi u qu ñ u tư

37

3.5

Phương pháp x lý s li u

37

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

38

4.1

Nghiên c u nh hư ng c a α - NAA ñ n kh năng ra hoa, ñ u
qu , năng su t, ph m ch t c a v i Yên Phú

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iii

38


4.1.1

nh hư ng c a α - NAA ñ n th i gian và kh năng ra hoa c a
gi ng v i chín s m Yên Phú

4.1.2

nh hư ng c a α - NAA đ n kích thư c chùm hoa

4.1.3

38

nh hư ng c a α - NAA ñ n s lư ng và thành ph n các lo i hoa
c a gi ng v i chín s m Yên Phú

4.1.4

40
41

nh hư ng c a α - NAA ñ n t l ñ u và kh năng gi qu c a
gi ng v i chín s m Yên Phú

4.1.5

nh hư ng c a α - NAA ñ n s tăng trư ng qu c a v i Yên Phú

4.1.6

43

nh hư ng c a α - NAA ñ n các y u t c u thành năng su t và
năng su t c a gi ng v i chín s m Yên Phú

49
50

4.1.7

nh hư ng c a α - NAA ñ n m t s ch tiêu v ph m ch t qu

53

4.1.8

nh hư ng c a α - NAA ñ n ch t lư ng qu

55

4.1.9

Hi u qu ñ u tư

4.2

Nghiên c u nh hư ng c a ch t đi u hịa sinh trư ng GA3 đ n kh
năng ra hoa, ñ u qu , năng su t và ph m ch t c a v i Yên Phú

4.2.1

58
59

nh hư ng c a GA3 ñ n th i gian và kh năng ra hoa c a gi ng

v i Yên Phú

4.2.2

nh hư ng c a GA3 ñ n kích thư c chùm hoa c a v i Yên Phú

4.2.3

59

nh hư ng c a GA3 ñ n s lư ng hoa và thành ph n các lo i hoa
c a gi ng v i chín s m Yên Phú

61
61

4.2.4

nh hư ng c a GA3 ñ n kh năng ñ u qu

63

4.2.5

nh hư ng c a GA3 ñ n kh năng gi qu

64

4.2.6

nh hư ng c a GA3 ñ n ñ ng thái tăng trư ng qu

66

4.2.7

nh hư ng c a GA3 ñ n các y u t c u thành năng su t và năng
su t c a gi ng v i Yên Phú

4.2.8

67

nh hư ng c a GA3 ñ n m t s ch tiêu ñánh giá qu c a gi ng
v i chín s m Yên Phú tr ng t i GL - HN

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iv

69


4.2.9

nh hư ng c a GA3 ñ n ch t lư ng qu c a gi ng v i Yên Phú

4.2.10 Hi u qu ñ u tư
4.3

73
75

Nghiên c u nh hư ng c a m t s ch t b sung dinh dư ng qua
lá ñ n kh năng ra hoa, ñ u qu , năng su t và ph m ch t c a v i
Yên Phú

4.3.1

nh hư ng c a các ch ph m dinh dư ng b sung qua lá ñ n th i
gian ra hoa c a gi ng v i Yên Phú

4.3.2

76

nh hư ng c a các ch ph m dinh dư ng b sung qua lá đ n
kích thư c chùm hoa c a gi ng v i Yên Phú

4.3.3

75

77

nh hư ng c a các ch ph m dinh dư ng b sung qua lá ñ n s
lư ng hoa và thành ph n các lo i hoa c a gi ng v i chín s m
Yên Phú

4.3.4

nh hư ng c a m t s ch t dinh dư ng b sung qua lá ñ n t l

ñ u qu c a gi ng v i chín s m Yên Phú

4.3.5

80

nh hư ng c a m t s ch ph m dinh dư ng b sung qua lá ñ n các
y u t c u thành năng su t và năng su t c a gi ng v i Yên Phú

4.3.6

78

83

nh hư ng c a m t s dinh dư ng b sung qua lá ñ n các ch
tiêu v qu c a gi ng v i chín s m Yên Phú tr ng t i GL - HN

4.3.7

86

nh hư ng c a dinh dư ng b sung qua lá ñ n ch t lư ng qu

88

4.3.8

Hi u qu ñ u tư

89

5.

K T LU N VÀ ð NGH

91

5.1

K t lu n

91

5.2

ð ngh

92

TÀI LI U THAM KH O
PH L C

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………v

93
101


DANH M C B NG

STT

Tên b ng

Trang

2.1.

Di n tích và s n lư ng v i c a m t s nư c ch y u trên th gi i

10

2.2.

Lư ng xu t kh u các m t hàng t qu v i 6 tháng ñ u năm 2007

12

4.1.

nh hư ng c a α - NAA ñ n th i gian ra hoa c a gi ng v i Yên
Phú

4.2.

nh hư ng c a α - NAA đ n kích thư c chùm hoa

4.3.

39

nh hư ng c a α - NAA ñ n s lư ng hoa và thành ph n các lo i
hoa

40
42

4.4.

nh hư ng c a α - NAA ñ n t l ñ u qu

43

4.5.

nh hư ng c a α - NAA ñ n kh năng gi qu

46

4.6.

nh hư ng c a α - NAA ñ n ñ ng thái tăng trư ng qu

49

4.7.

nh hư ng c a α - NAA ñ n các y u t c u thành năng su t

51

4.8.

nh hư ng c a α - NAA ñ n m t s ch tiêu ñánh giá qu

53

4.9.

nh hư ng c a α - NAA ñ n ch t lư ng qu

56

4.10. Hi u qu kinh t c a vi c s d ng α - NAA trên v i Yên Phú

58

4.11.

nh hư ng c a GA3 ñ n th i gian ra hoa

60

4.12.

nh hư ng c a GA3 đên kích thư c chùm hoa

61

4.13.

nh hư ng c a GA3 ñ n s lư ng hoa và thành ph n các lo i hoa

62

4.14.

nh hư ng GA3 ñ n t l ñ u qu

63

4.15.

nh hư ng c a GA3 ñ n kh năng gi qu

65

4.16.

nh hư ng c a GA3 ñ n ñ ng thái tăng trư ng qu

66

4.17.

nh hư ng c a GA3 ñ n các y u t c u thành năng su t

68

4.18.

nh hư ng c a GA3 ñ n m t s ch tiêu ñánh giá qu

70

4.19.

nh hư ng c a GA3 ñ n ch t lư ng qu

73

4.20. Hi u qu kinh t c a vi c s d ng GA3 trên v i Yên Phú

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vi

75


4.21.

nh hư ng c a các ch ph m dinh dư ng b sung qua lá ñ n th i
gian ra hoa

4.22.

nh hư ng c a dinh dư ng b sung qua lá đ n kích thư c chùm hoa

4.23.

76

nh hư ng c a dinh dư ng b sung qua lá ñ n s lư ng hoa và
thành ph n các lo i hoa

4.24.

nh hư ng c a dinh dư ng b sung qua lá ñ n t l ñ u qu

4.25.

77
79

nh hư ng c a dinh dư ng b sung qua lá ñ n các y u t c u
thành năng su t

4.26.

83

nh hư ng c a dinh dư ng b sung qua lá ñ n m t s ch tiêu
ñánh giá qu

4.27.

80

nh hư ng c a dinh dư ng b sung qua lá ñ n ch t lư ng qu

86

88

4.28. Hi u qu kinh t c a vi c s d ng ch ph m dinh dư ng trên v i
Yên Phú

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vii

90


DANH M C HÌNH
STT

Tên hình

Trang

4.1.

nh hư ng c a α - NAA ñ n t l ñ u qu

4.2.

nh hư ng c a α - NAA ñ n t l ñ u qu so v i ban ñ u c a
gi ng v i chín s m Yên Phú

4.3.

45
47

nh hư ng c a α - NAA ñ n năng su t c a gi ng v i chín s m
Yên Phú

52

4.4.

nh hư ng c a α - NAA ñ n kh i lư ng qu

55

4.5.

nh hư ng GA3 ñ n t l ñ u qu

64

4.6.

nh hư ng c a GA3 ñ n năng su t

69

4.7.

nh hư ng c a GA3 ñ n kh i lư ng qu

72

4.8.

nh hư ng c a GA3 ñ n kh i lư ng h t

72

4.9.

nh hư ng c a GA3 ñ n t l ph n ăn ñư c

73

4.10.

nh hư ng c a ch t dinh dư ng b sung qua lá ñ n t l ñ u qu
c a v i Yên Phú

4.11.

nh hư ng c a m t s ch t dinh dư ng b sung qua lá ñ n kh i
lư ng qu

4.12.

82

nh hư ng c a m t s ch t dinh dư ng b sung qua lá ñ n năng su t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………viii

85
85


1. M
1.1

ð U

ð tv nñ
Cây v i (Litchi chinensis Sonn) là cây ăn qu Á nhi t đ i có giá tr

kinh t và dinh dư ng cao, ñư c xác ñ nh là lo i cây ñ c s n c a mi n B c
Vi t Nam. V ch t lư ng, qu v i ñư c ñánh giá cao v i hương v thơm ngon,
nhi u ch t b dư ng, ñư c nhi u ngư i tiêu dùng trong và ngoài nư c ưa
chu ng. Qu v i ngồi s d ng ăn tươi cịn đư c ch bi n như: s y khơ, làm
đ h p, làm nư c gi i khát ñư c th trư ng trong nư c và th gi i ưa thích.
Nh ng năm qua, cây v i đư c coi là lo i cây tiên phong trong phong
trào xố đói gi m nghèo, góp ph n quan tr ng trong vi c phát tri n kinh t
nông nghi p nông thôn và t ng bư c giúp ngư i dân làm giàu ñ c bi t là các
vùng ñ i núi và trung du các t nh phía B c. Ph n l n các mơ hình chuy n đ i
cây tr ng ñ u l y cây v i, cây nhãn làm cây ch l c ñ phát tri n.
Tính đ n năm 2007, di n tích v i c a c nư c ñã ñ t 88.900 ha (chi m
29% t ng di n tích cây ăn qu c nư c), s n lư ng ñ t 428.900 t n. Trong đó,
di n tích cho s n ph m là 77.500 ha, năng su t trung bình: 55,3 t /ha. Song
gi ng tr ng ch y u là v i thi u Thanh Hà (chi m trên 95% t ng di n tích v i
c a c nư c). ðây là gi ng chín chính v có th i gian thu ho ch ng n (kho ng
20 - 25 ngày). ði u này ñã gây tr ng i cho vi c thu ho ch, b o qu n và tiêu
th , đ c bi t là tình tr ng kh ng ho ng v giá v i thư ng xuyên x y ra trong
mùa thu ho ch, làm gi m hi u qu kinh t c a ngư i tr ng v i [2], [49].

M t trong nh ng bi n pháp kéo dài th i gian cung c p v i cho th
trư ng và tăng hi u qu kinh t là b trí cơ c u gi ng có th i gian cho thu
ho ch khác nhau g m các gi ng chín s m, chín chính v và chín mu n. Do
đó, vi c ch n l c các dịng v i chín s m, chín mu n b sung vào cơ c u gi ng
v i hi n nay có ý nghĩa th c ti n r t l n và có giá tr kinh t cao, kéo dài th i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1


gian cung c p v i tươi trên th trư ng, ñáp ng ñư c th hi u ngư i tiêu dùng.
Hi n nay, các gi ng v i chín s m ưu tú ñang r t ñư c quan tâm phát
tri n ñ b sung vào cơ c u gi ng v i. C th , theo ñ nh hư ng c a B Nông
nghi p và Phát tri n Nông thôn, cơ c u các gi ng v i trong giai ño n 2005 2012 s bao g m: 10 - 15% di n tích là gi ng chín s m; 70 - 75% di n tích là
gi ng chính v ; 5 - 10% di n tích là gi ng chín mu n [1], [12].
Trong nh ng năm v a qua, Vi n Nghiên c u Rau qu ñã tuy n ch n
ñư c m t s gi ng v i chín s m (có th i gian cho thu ho ch t 5/5 - 25/5
hàng năm), ñã ñư c B Nông nghi p và Phát tri n nơng thơn cơng nh n gi ng
chính th c năm 2005 như: Bình Khê và hai gi ng đư c công nh n t m th i là:
Yên Hưng và n Phú. Ngồi ưu th chín s m, giá bán cao, chúng cịn có kh
năng sinh trư ng kh e, có ti m năng cho năng su t cao và có kh năng ch ng
ch u sâu b nh khá t t. Tuy nhiên, vi c ñưa nhanh các gi ng này b sung vào
cơ c u ph c v s n xu t g p m t s tr ng i sau:
- Do kh năng sinh trư ng kh e nên l c c a các gi ng v i chín s m
thư ng có s lư ng l n d n ñ n m t s cành thu khơng tích lũy đ dinh
dư ng đ ra hoa, ñ u qu .
- ð t l c thu thư ng thành th c s m (vào tháng 9, 10) do đó xác su t
b t l c đơng cao làm cho cây khơng ra hoa, đ u qu .
- Do th i gian ra hoa s m nên lúc n hoa thư ng g p nhi t ñ th p,
mưa phùn... gây khó khăn cho th ph n, th tinh d n ñ n t l ñ u qu th p.
M c dù v y, do th i gian thu ho ch qu r t s m nên giá tr qu tươi

trên th trư ng v n ñ t t 18.000 - 22.000ñ ng/kg, hi u qu thu ñư c t vư n
v i v n cao hơn nhi u so v i gi ng v i thi u. N u s d ng các bi n pháp k
thu t tác ñ ng làm tăng t l ñ u qu , tăng năng su t và ch t lư ng c a qu
thì hi u qu kinh t mang l i còn l n hơn r t nhi u. Chính vì v y, cùng v i
vi c ch n t o các gi ng v i ưu tú có kh năng cho hi u qu kinh t cao thì

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2


vi c nghiên c u các bi n pháp k thu t trong đó có vi c s d ng ch t đi u hồ
sinh trư ng và b sung các nguyên t vi lư ng nh m nâng cao kh năng ra
hoa, ñ u qu , tăng năng su t ph m ch t gi ng, ñ ng th i có th đi u ch nh
th i gian thu ho ch, góp ph n vào vi c r i v , nâng cao hi u qu kinh t là h t
s c c n thi t. Xu t phát t nh ng v n đ trên, chúng tơi ti n hành th c hi n ñ
tài: “Nghiên c u nh hư ng c a m t s ch t ñi u hòa sinh trư ng và dinh
dư ng qua lá ñ n năng su t và ph m ch t c a gi ng v i chín s m Yên Phú
tr ng t i Gia Lâm - Hà N i”.
1.2

M c đích và u c u c a đ tài

1.2.1 M c đích
Trên cơ s nghiên c u nh hư ng c a α-NAA, GA3 và m t s ch ph m
dinh dư ng qua lá ñ n s ra hoa, ñ u qu và năng su t c a gi ng v i chín s m
n Phú đ b sung vào quy trình thâm canh tăng năng su t gi ng v i này.
1.2.2 Yêu c u
- Xác ñ nh nh hư ng c a α-NAA ñ n ra hoa, ñ u qu và năng su t c a
gi ng v i Yên Phú.
- Xác ñ nh nh hư ng c a GA3 ñ n ra hoa, ñ u qu và năng su t c a
gi ng v i Yên Phú.

- Xác ñ nh nh hư ng c a m t s ch ph m dinh dư ng qua lá ñ n ra
hoa, ñ u qu và năng su t c a gi ng v i Yên Phú.
1.3

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài

1.3.1 Ý nghĩa khoa h c
- K t qu nghiên c u c a ñ tài s cung c p các d n li u khoa h c v
nh hư ng c a m t s ch t ñi u hoà sinh trư ng (α - NAA, GA3) và ch ph m
dinh dư ng qua lá ñ n sinh trư ng, phát tri n và năng su t c a gi ng v i chín
s m Yên Phú.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3


- Làm tài li u tham kh o cho vi c nghiên c u và phát tri n s n xu t
gi ng v i chín s m.
1.3.2 Ý nghĩa th c ti n
ð xu t công th c x lý t i ưu ch t đi u hồ sinh trư ng (α - NAA,
GA3) và ch ph m dinh dư ng qua lá làm cơ s cho vi c thâm canh tăng năng
su t gi ng v i chín s m Yên Phú.
1.4

Gi i h n c a ñ tài
- Th i gian th c hi n ñ tài: T tháng 9 năm 2008 ñ n tháng 5 năm 2009.
- Các thí nghi m đư c th c hi n trên gi ng v i chín s m Yên Phú tr ng

t i Gia Lâm - Hà N i, cây tr ng b ng cành chi t 4 năm tu i.
- Các ch t đi u hịa sinh trư ng: α - NAA, GA3
- Các ch ph m dinh dư ng qua lá g m: h n h p H3BO3 + Ure, MasterGrow, Fisomix - Super, Bortrac.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4


2. T NG QUAN TÀI LI U VÀ
CƠ S
2.1

KHOA H C C A ð TÀI

Cơ s khoa h c c a đ tài
Trong q trình chuy n đ i cơ c u cây tr ng hi n nay, kh năng phát

tri n di n tích tr ng v i c a nư c ta là r t l n. Cây v i tuy là lo i cây xanh
quanh năm, nhưng l i có tính cách niên khá rõ và có tính thích ng sinh thái
h p. M t khác, v i có s hoa l n nhưng t l đ u qu th p, t l r ng qu r t
cao, nên năng su t thư ng th p và khơng n đ nh [15], [16], [18], [19]. Nh ng
năm g n ñây, nhi u nghiên c u v sinh lý th c v t cho th y vai trò tác đ ng
c a ch t đi u hồ sinh trư ng và nguyên t vi lư ng trong vi c nâng cao năng
su t cây tr ng qua vi c làm tăng kh năng ra hoa, ñ u qu và ch ng r ng qu .
nư c ta, vi c nghiên c u ch ñ dinh dư ng, nh t là nh hư ng c a
nguyên t vi lư ng và ch t đi u hồ sinh trư ng ñ i v i cây v i chín s m cịn
r t ít. Vũ M nh H i (1986) [15], bư c ñ u cho th y nh hư ng c a K, B và
m t s ch t ñi u hồ sinh trư ng đ i v i vi c gi m r ng qu v i. Chu Văn
Chuông và c ng s (1994) [5] cũng sơ b cho k t qu kh quan c a m t s
ch ph m trong vi c làm tăng t l ñ u qu v i.
Cây v i có yêu c u r t nghiêm ng t ñ i v i nhi t đ . Trong năm ph i có
m t th i kỳ nhi t đ h th p và khơ (vào các tháng 11, 12) t o ñi u ki n c
ch m m mùa đơng, làm cho cành thu sung s c, tăng cư ng kh năng quang
h p, tích lu ch t dinh dư ng và tăng n ng ñ d ch bào ñ xúc ti n quá trình

phân hố m m hoa [45]. Do v y, khi khơng có tác đ ng c a nh ng bi n pháp
k thu t, ñ c bi t là khi g p nh ng bi n ñ ng b t thư ng c a th i ti t thì vi c
v i ra hoa cách năm là r t có th x y ra và th m chí là nhi u năm liên t c [8].
Th i kỳ ra hoa và n hoa c a cây v i thư ng g p nhi t ñ th p, mưa
phùn kéo dài nên t l ñ u qu non th p. Sau khi qu non ñ u hi n tư ng r ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5


qu v n ti p t c di n ra làm nh hư ng r t l n ñ n năng su t v i. Ngoài y u t
th i ti t khí h u, tình tr ng thi u ch t dinh dư ng, th ph n, th tinh khơng
hồn tồn ho c do sâu b nh phá h i ñã gây ra hi n tư ng r ng qu hàng lo t
v i [8]. M t trong các gi i pháp là b sung các nguyên t vi lư ng và ch t
đi u hịa sinh trư ng làm cân b ng dinh dư ng, giúp cho cây th ph n, th
tinh ñư c thu n l i, ñ ng th i có th ñi u ch nh th i gian ra hoa, góp ph n r i
v thu ho ch, làm gi m s thi t h i do sâu b nh, nâng cao năng su t và ph m
ch t v i, t đó nâng cao hi u qu kinh t [11]. Chính vì v y, th c t s n xu t
địi h i ph i có nh ng nghiên c u sâu hơn v s d ng các ch t đi u hồ sinh
trư ng và b sung dinh dư ng qua lá, nh m nâng cao năng su t v i mà không
làm nh hư ng ñ n ch t lư ng qu và môi trư ng.
2.2

Gi i thi u chung v cây v i

2.2.1 Ngu n g c, phân b
Cây v i có ngu n g c

gi a mi n Nam Trung Qu c, b c Vi t Nam và

bán ñ o Malay và ñư c tr ng tr t cách ñây trên 3.000 năm. Hi n t i,
Qu c v n còn nh ng cây v i t

Trung

huy n B ði n (Phúc Ki n), có tu i cây trên

1.000 năm [26], [54]. Th c t , nhi u tài li u Trung Qu c cho bi t, nhi u nơi
cây v i m c d i như: núi T Hoài Sơn, huy n Liên Giang, t nh Qu ng ðông;
Th ch Phư ng Sơn, huy n Bác B ch, t nh Vân Nam; núi Lôi H Lĩnh; Bá
Vương Lĩnh... T i núi Kim C Lĩnh (ñ o H i Nam), v i d i m c thành r ng.
Ngoài ra,

Dương Xuân, Hoá Châu, Liêm Giang và trên sáu v n núi

vùng

giáp gianh huy n Bác B ch và huy n H B c c a t nh Qu ng Tây... ñ u có
cây v i d i, ñi u ñó ch ng t cây v i có ngu n g c t Trung Qu c [26].
Theo FAO (1989) [58], Tài li u ñ u tiên vi t v cây v i đã ghi l i vào
năm 100 trư c cơng ngun, Hồng ð Hán Vũ đã đem v i vào mi n Nam
Trung Qu c và mi n B c Indonexia. Cu i th k 17, cây v i t Trung Qu c
ñ u tiên ñư c ñưa vào Mianma, cu i th k 18 ñưa sang
1954), năm 1775 ñưa sang qu n ñ o Tây

n ð (Singh,

n, năm 1854 đưa sang Ơxtralia

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6

(Queens và Anon, 1962). Năm 1870 v i ñư c du nh p vào Nam Phi (Meulen,
1957), năm 1873 sang Hawai c a M (Grove, 1952), ñ n năm 1886 vào
Florida c a M (Barley, 1916). Vào nh ng năm 30 c a th k 20, công nhân
Hoa Ki u g c Qu ng ðơng đã đưa v i vư t qua xích đ o vào Cơng Gơ (Cao
L Hoa, 1985) [26].
Vi t Nam, cây v i ñư c tr ng t cách ñây kho ng 2000 năm và phân
b t 18 - 190 vĩ B c tr ra. Tuy nhiên, do yêu c u ch t ch v ñi u ki n th i
ti t, nên t p trung ch y u v n là vùng ñ ng b ng sơng H ng, trung du mi n
núi phía B c và m t ph n khu B n cũ [41]. S sách ñã chép l i r ng cách ñây
10 th k , dư i th i B c thu c, v i (ti ng Hán là L Chi) là m t trong nh ng
c ng v t hàng năm Vi t Nam ph i ñem n p cho Trung Qu c [19], [45]. Theo
C. Petelot (1952), (d n theo Vũ Cơng H u, 1999) [19], có nhi u cây v i d i
m c

sư n núi Ba Vì. Năm 1982, ñã phát hi n cây v i m c

chân núi Tam

ð o (Vĩnh Phúc) [19], [45]. T đó mi n B c Vi t Nam cũng ñư c coi là nơi
có ngu n g c phát sinh c a cây v i.
Hi n nay, v i ñư c tr ng

các nư c n m trong ph m vi 20 - 30 vĩ ñ

B c và Nam ñư ng xích đ o [22], [41].
Qu c,

Châu Á v i đư c tr ng

n ð , Thái Lan, Vi t Nam, Mianma, Lào, Campuchia, Malaixia,

Philippin, Indonexia, Srilanca, Bănglades, Nh t B n và Ixrael.
có

Trung

Châu Phi v i

Nam Phi, Morithiuyt, Madagasca, Ga Bơng, Cơng Gơ và Rêuyniơng.

Châu M có Hoa Kỳ, Hundurat, Panama, Cu Ba, Tirinidat, Pooctoricô và
Braxin. Châu ð i Dương có Australia và Newzeland.
ð n nay,

Vi t Nam đã hình thành m t s vùng tr ng v i mang tính

s n xu t hàng hố như: Thanh Hà (H i Dương); ðông Tri u (Qu ng Ninh);
L c Ng n (B c Giang); ð ng H (Thái Nguyên)... M t s vùng thu c các
t nh mi n Trung như ðăk Nông, ðăk Mil, ðăk R, Lâp (ðăk Lak); ðà L t
(Lâm ð ng) cũng tr ng ñư c v i [42].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7


2.2.2 Phân lo i gi ng và gi ng v i
Theo Võ Văn Chi, Dương ð c Ti n (1987) [3]; Menzel (2002) [68];
Hoàng Th S n, 2003 [28], cây v i có tên khoa h c là Litchi chinensis Sonn
thu c h B hòn (Sapindaceae), b B hòn (Sapindales), phân l p hoa h ng
(Rosidae). H B hịn có 150 chi v i trên 2.000 lồi đư c phân b
nhi t ñ i và Á nhi t ñ i, t p trung ch y u

vùng

Châu Á và Châu M [75], [76].

Vi t Nam, h B hịn có 25 chi và trên 70 loài, phân b trên kh p các mi n
c a ñ t nư c.
V ñ c ñi m phân lo i, cây v i là cây g nh , xanh t t quanh năm, lá
kép lông chim, hoa nh khơng có cánh hoa, b u có 2 ngăn. Trên cùng chùm
hoa có 3 lo i hoa: Hoa ñ c, hoa cái, hoa lư ng tính, và m t s ít hoa d hình.
2.2.3 Các gi ng v i ch y u trên th gi i và trong nư c
Hi n t i, Trung Qu c có s lư ng gi ng v i nhi u nh t th gi i. Tuy
nhiên, ch có kho ng 15 gi ng trong s hơn 100 gi ng v i

Trung Qu c có

kh năng s n xu t thương m i như: Wai chee, Baila, Baitangying, Heiye,
Feizixiao, Huaizhi..., ñ c bi t hai gi ng Gwiwei và Nuomici ñư c tr ng

t nh

Qu ng ðơng v i di n tích l n (trên 60.000 ha m i gi ng). T nh Phúc Ki n có
2 gi ng ch l c là Soney Tung và Haak Yip.

t nh Vân Nam, Lanzhu là

gi ng tr ng chính. Các gi ng quan tr ng khác là Taiso, Chen Zi, Sum Yee
Hong, Kwai May và NoMai Chee (Menzel và Simpson, 1986) [55], [65]. M t
s gi ng m i ñư c ch n t o có năng su t ph m ch t t t như: gi ng h t lép
Hoong Hu, gi ng chín s m Dong guan Seedless [26], [62], [69], [81].

n ð có kho ng 50 gi ng v i, đư c tr ng
Bihar là nơi tr ng v i v i di n tích l n nh t c a

các bang khác nhau.

n ð (chi m trên 74% di n

tích). Các gi ng quan tr ng là: Shahi, Bombai, China, Deshi, Purbi, Cabcutta,
Rose Scenetd và Mazaffarpur, trong đó nh ng gi ng cho năng su t và ch t
lư ng t t là West Bengal, Bom bai, China và Bedana. Hai gi ng lai m i ñư c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8


ch n t o là H - 105 và H - 73 có ti m năng cho năng su t cao ñang ñư c phát
tri n m nh trong s n xu t [59], [60], [71].
Australia, có trên 40 gi ng v i ñư c tr ng t p trung

nh ng vùng

n m theo d i b bi n phía ðơng. Các gi ng chính hi n nay là: Taiso, Haak Ip,
Kwai May Pink, Wai Chi, FayZee Siu, Salathiel [66], [69], [57].
Vi t nam, s phân chia các gi ng cịn mang tính tương đ i, xét theo
th i gian thu ho ch có: nhóm chín s m, chính v và chín mu n, xét theo
ph m ch t qu : nhóm v i chua, v i nh và v i thi u [45]. Theo Vũ M nh H i
và c ng s (2002) [13], [48], Vi n Nghiên c u Rau qu đã thu th p và mơ t
33 gi ng v i ñư c tr ng

các vùng khác nhau. Trong đó 8 gi ng có tri n

v ng, ñã và ñang ñư c phát tri n ngoài s n xu t như gi ng v i thi u Thanh
Hà, Hùng Long, Yên Hưng, Bình Khê, Yên Phú...
2.2.4 Tình hình s n xu t và tiêu th v i trên th gi i và trong nư c
2.2.4.1 Tình hình s n xu t và tiêu th v i trên th gi i
Th gi i hi n có trên 20 nư c tr ng v i, di n tích tr ng v i năm 2000 là
780.000 ha v i t ng s n lư ng ñ t 1,95 tri u t n. Trong đó, các nư c ðơng
Nam Á chi m kho ng 600.000 ha và s n lư ng ñ t 1,75 tri u t n (chi m 77%
di n tích và 90% s n lư ng v i c a th gi i) [45], [49].
Trung Qu c ñ ng đ u th gi i v di n tích và s n lư ng v i. Năm
2001, di n tích tr ng v i c a Trung Qu c ñã lên ñ n 584.000 ha, s n lư ng
958.700 t n. Qu ng ðơng là t nh đ ng ñ u c v di n tích và s n lư ng:
303.080 ha và 793.200 t n [59], [67], [69], [72].
ð ng th hai trên th gi i v di n tích và s n lư ng v i là n ð . Theo
Ghosh (2000) [59], Singh H.P và Babita (2002) [69], [72], năm 2000 di n tích
v i c a n ð là 56.200 ha, s n lư ng ñ t 428.900 t n. Vùng s n xu t v i ch
y uc a

n ð là Bihar v i s n lư ng là 310.000 t n, Wesst Bengal (36.000

t n), Tripura (27.000 t n) và Uttar Pradesh (14.000 t n)...

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9


Theo Minas (2002) [69], năm 1999 di n tích v i

Thái Lan là 22.200

ha, s n lư ng 85.083 t n. Vùng s n xu t v i ch y u c a Thái Lan là Phayao,
Nan, Chiang Mai, Lamphun, Phrae và Fang v i các gi ng chính: Tai So

(Hong Huay), Chacapat, Wai chi (Kim Cheng), Haak Yip (Ohia) và Kom.
Cây v i ñư c tr ng t i bang Queensland c a Australia t r t s m. Theo
Mezel C.(2000), Australia có kho ng 350 ngư i tr ng v i v i t ng s n lư ng
kho ng 3.000t n. ð n năm 2002, Australia có kho ng 250 h tr ng v i v i
s n lư ng lên ñ n 6.000 t n.

Australia, th i gian thu ho ch v i t tháng 10

năm trư c ñ n h t tháng 4 năm sau [57], [65], [69].
Châu Phi có 4 nư c tr ng v i theo hư ng hàng hóa là: Nam Phi,
Madagasca, Renyniong, Moritiuyt. Trong đó Madagasca n m

phía Tây

n

ð Dương là nư c có s n lư ng v i l n nh t Châu Phi, s n lư ng hàng năm
ñ t 3,5 v n t n [45]. Theo s li u c a FAO (2002) [68], [65] và báo cáo c a
X. Huang, L. Zeng, H.B. Huang [63], R.J. Knight (2000) [64], di n tích và
s n lư ng v i c a m t s nư c ñư c th hi n

b ng 2.1.

B ng 2.1. Di n tích và s n lư ng v i c a m t s nư c ch y u trên th gi i
STT
1
2

Tên nư c
Trung Qu c

nð

Năm

Di n tích (ha)

S n lư ng (t n)

2001

584.000

958.000

2000

56.200

429.000

3

Thái Lan

1999

22.200

85.083

4

ðài Loan

2001

12.000

108.668

5

Bangladesh

1998

4.750

12.755

6

Australia

2001

2.500

6.000

7

Nepal

1999

2.830

13.875

8

Florida

2001

486

-

Hai th trư ng H ng Kông và Singapore tiêu th v i l n nh t th gi i.
Trong hai tháng 6-7, th trư ng này ti p nh n kho ng 12 t n v i t Trung
Qu c, ðài Loan và Thái Lan. ð c và Pháp nh p 10 - 12 t n v i t Madagasca
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………10


và Nam Phi trong tháng 10 ñ n tháng 3 năm sau. Sau năm 1980, v i t Thái
Lan, ðài Loan, Trung Qu c ñư c bán sang Châu Âu. ð n năm 1990, m t
lư ng nh xu t sang n ð . V i đóng h p ch t lư ng t t xu t sang Malaixia,
Singapore, M , Australia, Nh t B n và H ng Kông [59]. Năm 2000 Thái Lan

xu t kh u 12.475 t n v i tươi và s y khô tr giá 15,4 tri u đơ la M sang
Singapore, H ng Kơng, Malaisia, M [53]. Australia s n xu t v i v i s
lư ng ít, nhưng t p trung ch y u cho xu t kh u, hàng năm Australia xu t
kh u 30% s n lư ng v i cho H ng Kông, Singapore, Châu Âu và các nư c
R p nhưng l i nh p kh u v i c a Trung Qu c vào nh ng tháng trái v [68].
Th trư ng n i ñ a là th trư ng tiêu th m nh v i tươi c a h u h t các
qu c gia s n xu t v i trên th gi i, ñ c bi t Trung Qu c là nư c ñ ng đ u th
gi i v di n tích và s n lư ng, nhưng hàng năm ch xu t kh u kho ng 10.000
- 20.000 t n (chi m kho ng trên dư i 2% s n lư ng v i) [63], [68].
2.2.4.2 Tình hình s n xu t và tiêu th v i trong nư c
Năm 2007, di n tích tr ng v i c a c nư c đ t 88.900 ha v i năng su t
bình quân ñ t hơn 5,5 t n/ha và ñ t s n lư ng cao nh t v i 428.900 t n [2].
M t s t nh có di n tích tr ng v i l n như: Qu ng Ninh (di n tích 5.174 ha;
s n lư ng 17.349 t n), Thái Nguyên (di n tích 6.861ha; s n lư ng 8.787 t n),
L ng Sơn (di n tích 7.473 ha; s n lư ng 12.684 t n), H i Dương (di n tích
14.219 ha; s n lư ng 47.632 t n). T nh có di n tích và s n lư ng l n nh t là
B c Giang: 39.835 ha (chi m 40,42% t ng di n tích v i), s n lư ng đ t
228.558 t n (chi m 51,36% s n lư ng v i c a c nư c) [49].
Kho ng 75% s n lư ng v i ñư c tiêu th ngay trong th trư ng n i đ a,
ph n cịn l i ñư c sơ ch , xu t kh u tươi và ch bi n. Th trư ng xu t kh u
v i c a Vi t Nam ch y u là Trung Qu c, H ng Kông, Hàn Qu c, Nh t B n...
và m t s nư c khác trong khu v c và th trư ng Châu Âu. Lư ng xu t kh u
các m t hàng t qu v i 6 tháng ñ u năm 2007 ñư c trình bày

b ng 2.2.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………11


B ng 2.2. Lư ng xu t kh u các m t hàng t qu v i 6 tháng ñ u năm 2007

TT

M T HÀNG

1
2

V i tươi
V ih p

3

V i ñông l nh

NƯ C NH P KH U

Hàn Qu c
Nh t B n,
Pháp
Hà Lan,
Hàn Qu c

T ng c ng

S N LƯ NG

GIÁ TR (USD)

17,35
125,84

46,00
22,00
211,19

34.000
14.700
116.225
51.750
22.810
239.495

Ngu n: T ng công ty rau qu VN năm 2007

2.3

Yêu c u sinh thái c a cây v i

2.3.1 Yêu c u v nhi t ñ
Nhi t ñ là m t trong nh ng nhân t ch y u tác ñ ng ñ n sinh trư ng
sinh dư ng và sinh trư ng sinh th c c a cây v i. Theo Groff (1921), v i ñư c
tr ng

các vùng l nh thư ng cho năng su t cao, nhi t ñ th p (t -1,1 ñ n

4,4oC) s

c ch vi c sinh ra hoocmon sinh trư ng, t đó làm gi m s phát

l c và tăng s ra hoa. Theo Nguy n Thi u ðư ng (1984), cây v i sinh trư ng
nh ng vùng có nhi t đ bình qn năm t 21 - 25oC có ph n ng t t. Gi ng

chín mu n

nhi t đ 00C và gi ng chín s m

40C thì ng ng sinh trư ng sinh

dư ng. Khi nhi t đ t 8 - 100C thì khơi ph c sinh trư ng, 10 - 120C cây sinh
trư ng ch m, n u 210C tr lên thì sinh trư ng t t.

nhi t ñ 23 - 260C cây

sinh trư ng m nh nh t. T ng nhi t ñ thích h p cho sinh trư ng, phát tri n c
năm c a v i là 2.500 - 2.8000C [26].
Quá trình phân hóa m m hoa v i đư c thu n l i hay khơng có liên quan
ch t ch t i nhi t ñ th p c a mùa đơng. Theo th ng kê c a C c Nơng nghi p
Qu ng ðơng, nh ng năm đư c mùa v i đ u là nh ng năm có nhi t ñ th p
nh t n m trong ph m vi 1,5 - 140C. Năm 1975 Bành Kính Ba theo dõi trên
các gi ng v i N p, Hoài Chi... cho th y, th i gian nhi t ñ t 0 - 100C thu n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………12


l i cho chùm hoa phân nhánh và phân hóa m m hoa.

ñi u ki n nhi t ñ 11 -

140C cành hoa và lá đ u có th phát tri n s m tr thành chùm hoa có giá tr
kinh t . Nhi t ñ t 18 - 190C tr xu ng v n có th hình thành chùm hoa
nhưng nh , khơng có giá tr kinh t [26].
Nghê Di u Nguyên (1985) [26], theo dõi trên gi ng v i H c Di p cho

r ng: Nhi t ñ th p trong th i gian kéo dài có nh hư ng t t đ n s phân hóa
m m hoa. T thư ng tu n tháng 12 ñ n trung tu n tháng 1 nhi t đ khơng khí
bình qn kho ng ≥ 150C, nhi t đ bình quân th p nh t kho ng 120C thì th i
gian phân hóa m m hoa kéo dài, cịn th i gian ra hoa tương ng l i ng n.
Ngư c l i, n u nhi t đ khơng khí ≤ 130C, nhi t đ khơng khí bình qn th p
nh t ≤ 100C thì th i gian phân hóa m m hoa ng n và th i gian ra hoa kéo dài.
Th i gian nhi t ñ th p càng dài thì chùm hoa càng to, s lư ng hoa càng
nhi u. Nhi t đ cịn liên quan đ n t l hoa ñ c và hoa cái c a v i trong th i
gian phân hoá m m hoa t tháng 1 ñ n tháng 3, nhi t ñ bình quân trong ngày
th p thì t l hoa cái cao, nhi t đ tăng cao thì t l hoa cái gi m.
Th nguyên th y c a hoa v i là m m h n h p, có hoa, có lá. Nhi t đ
cao c ch hình thành các cơ quan hoa, kích thích sinh trư ng sinh dư ng,
thúc ñ y s phát tri n c a lá. Ngư c l i, nhi t ñ th p thúc đ y s phân hóa
m m hoa và cơ quan hoa, c ch s phát d c th nguyên th y c a lá, thiên
hư ng v sinh th c.
Nhi t đ cịn nh hư ng t i t l hoa ñ c, cái c a v i.

Trung Qu c,

Lâm Kh ðào và c ng s qua phân tích 8 năm liên t c t 1978 - 1985 v quan
h gi a nhi t đ bình qn ngày c a tháng 1 - 2 và t l ph n trăm hoa cái
trong năm ñã phát hi n gi a chúng có m i tương quan ngh ch, R = - 0,86 có
nghĩa là nhi t đ càng th p thì t l hoa cái càng cao. Ngồi ra, nhi t đ cịn
nh hư ng t i th i kỳ n hoa và s phát tri n c a qu , nhi t đ bình qn h u
hi u càng cao thì qu phát tri n càng nhanh và ngư c l i [26].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………13


Theo Vũ Công H u (1999), Tr n Th T c (1998), nhi t đ có nh

hư ng sâu s c ñ n sinh trư ng và phát tri n c a cây v i. Nh ng vùng tr ng
v i thư ng có nhi t đ bình qn 10 - 170C, nhi t đ t i th p khơng q -20C,
nhi t đ thích h p cho sinh trư ng phát tri n là 24 - 290C [19], [44].
Theo Ph m Văn Cơn (2004), nhi t đ là m t trong nh ng nhân t khí
h u chính khơng th đi u khi n đư c, nó quy t ñ nh di n tích tr ng tr t và
nh hư ng ñ n năng su t cây v i. V i cây v i khi ra hoa ñ u qu c n nhi t đ
l nh và khơ, t ng tích ơn kho ng 2.500 - 2.600oC. Th i kỳ hình thành ch i
hoa tháng 11, 12 n u tr i l nh và khơ s ra đ t hoa, cịn g p tr i nóng và m
thì ra ñ t lá. Th i kỳ n hoa (tháng 1, 2) và đ u qu khơng g p gió b c, mưa
phùn kéo dài thì th ph n thu n l i, ñ u qu nhi u [7].
Như v y, nhi t ñ là m t trong các y u t quan tr ng nh t ñ i v i cây
v i. ð phân hố m m hoa đư c t t thì cây v i c n ph i có mùa đơng l nh.
2.3.2 u c u v ch ñ nư c và ñ

m

Cây v i có kh năng ch u h n tương ñ i t t. Tuy nhiên, ñ cho cây v i
sinh trư ng và ra hoa đ u qu đư c t t, có s n lư ng cao và ph m ch t thơm
ngon ph i chú ý cung c p ñ y ñ nư c trong các th i kỳ phát tri n c a cây,
k p th i ch ng úng cho vư n khi mưa l n. Lư ng mưa thích h p nh t cho v i
kho ng 1.500mm phân b ñ u trong năm. Cây v i sinh trư ng m nh vào
nh ng tháng mùa hè và mùa thu nên yêu c u lư ng nư c l n. Nh ng tháng
mùa đơng n u mưa nhi u v i s phát l c đơng khơng thu n l i cho phân hoá
m m hoa. Theo Nghê Di u Nguyên và c ng s , lư ng mưa nh hư ng t i hoa
v i ch y u trong giai đo n phân hố tr c chùm hoa và th i kỳ phân hố hoa.
Giai đo n này ñ nư c thì t ng s hoa/chùm và s hoa đ c/chùm gi m nhưng
s hoa cái khơng b nh hư ng nhi u nên t l hoa cái tăng [26].
Trong th i gian hoa n , n u mưa phùn kéo dài làm th i hoa t l ñ u qu
r t th p, có th d n ñ n m t mùa. Ph n hoa trong nư c quá n a gi , màng ngoài

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………14


c a 70% s h t ph n b t ñ u trương lên. Sau kho ng 1 gi , ñ u trên ng ph n b
v ra, nguyên sinh ch t ch y ra ngoài và ng ng sinh trư ng [26].
Cây v i có ngu n g c
1.700 mm, đ
cao

các vùng có lư ng mưa hàng năm là 1.250 -

m khơng khí là 75 - 85% nên nó ch u đư c đ

m khơng khí

th i kỳ sinh trư ng thân lá. Các t nh mi n B c nư c ta có ch đ mưa m

tương đ i thích h p trùng v i th i gian cây v i sinh trư ng m nh. Th i kỳ cây
v i c n đi u ki n khơ và l nh đ phân hố m m hoa cũng là th i đi m mùa khơ
b t đ u (tháng 11, 12). Mùa mưa b t ñ u vào tháng 4, 5 là lúc cây v i c n nhi u
nư c đ ni qu đang l n, nhưng th i kỳ n hoa (tháng 2, 3) thư ng g p mưa
phùn kéo dài làm th i hoa, t l ñ u qu r t th p [7].
2.3.3 Yêu c u v ánh sáng
V i là cây ưa ánh sáng, ngư i Trung Qu c có câu “ðương nh t l chi,
b i nh t long nhãn” nghĩa là cây nhãn có th sinh trư ng phát tri n
ch ít ánh sáng hơn, còn v i ph i tr ng

nh ng

nơi ánh sáng chi u tr c x . Cây v i

c n ánh sáng chi u quanh năm, ñ c bi t là th i kỳ hình thành, phân hoá m m
hoa. Th i kỳ hoa n (tháng 2, 3) n u có n ng q trình th ph n th tinh
thu n l i, ñ u qu nhi u là ti n ñ cho năng su t cao [26], [35]. T ng s gi
chi u sáng trong năm t 1.800 gi tr lên là khá thích h p v i cây v i. Ánh
sáng ñ y ñ thì q trình quang h p đư c t t ñ ng th i làm tăng kh năng
ñ ng hoá c a cây, tăng tích lũy ch t khơ giúp cây v i sinh trư ng, phân hoá
m m hoa, ñ u qu t t hơn, gi m sâu b nh h i. K t qu nghiên c u c a Nghê
Di u Nguyên và Ngô T Ph n (1991) trên gi ng v i H c Di p, s gi chi u
sáng nhi u thì lư ng hoa cái trên chùm tăng lên tương ng [27].
Vì v y, khi tr ng v i c n b trí kho ng cách tr ng h p lý, hàng năm
c n c t t a t o tán tránh s che khu t l n nhau. T n d ng t i ña ngu n ánh
sáng nh m tăng kh năng quang h p cho cây, giúp cây tích lu đư c nhi u
ch t dinh dư ng, gi m sâu b nh h i, phân hố hoa và đ u qu t t hơn.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………15


2.3.4 Yêu c u v ñ t ñai
Cây v i có kh năng thích nghi trên nhi u lo i ñ t. Các lo i ñ t ñ , ñ t
vàng, ñ t cát pha, ñ t th t, ñ t có t ng canh tác dày... đ u thích h p cho cây
v i sinh trư ng và phát tri n. K c trên đ t chua, đ phì nhiêu kém v i v n
sinh trư ng và phát tri n t t, vì r v i có th c ng sinh v i m t lo i vi khu n
r (Mycorrhira) s ng

đ t chua, có th phân gi i các h p ch t khó tan trong

đ t đ r hút ni cây [8], [27]. ð pH t t nh t cho v i là t 5 - 6. B r c a
v i to có th ăn sâu và r ng g p 1 - 2 l n tán, có s c hút nư c r t m nh, nhưng
ph n l n r t p trung

t ng ñ t t 0 - 50cm [26].

Theo Tr n Th T c (2004) [45]. Tr n Th T c và Vũ Thi n Chính [43].
Vũ Thi n Chính [4],

nư c ta cây v i là lo i cây khơng kén đ t, có th tr ng

đư c trên nhi u lo i ñ t t ñ t bãi ven sơng, đ t ru ng đ n đ t gị đ i [4],
[25], [37].
Theo Nghê Di u Ngun (1991) ñ t núi, ñ t ñ i ñ a th cao nghèo ch t
h u cơ, đ phì th p, mu n tr ng v i có hi u qu kinh t cao c n cày x i, bón
phân tư i nư c đ y đ thì cây v i có tu i th cao hơn, mã qu tươi hơn, v
ng t, ch t lư ng khá hơn so v i v i tr ng

vùng ñ ng b ng [26].

2.3.5 Yêu c u v gió
Gió có l i cho cây trao đ i khơng khí, nâng cao năng l c và hi u qu
quang h p, tích lu dinh dư ng có l i cho sinh trư ng và k t qu , gi m nh
m t s sâu b nh h i. Tuy nhiên, cây v i có tán d y và r ng, thư ng ñư c
tr ng b ng cành chi t nên b r ăn nông và kém phát tri n do đó ít ch u ñư c
gió bão. Gió m nh trong th i kỳ n hoa làm nh hư ng ñ n th ph n th tinh,
c n tr côn trùng chuy n ph n, t n thương b r

nh hư ng ñ n s hút nư c

và dinh dư ng khoáng. Th i gian mang qu , n u g p giông bão s gây r ng
qu , vì v y nơi nhi u gió bão c n ph i tr ng r ng ch n gió và phịng h [41].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………16