Chuong 3 5 PHAN TICH DA NHAN TO

Chương 3.5:
PHÂN TÍCH ĐA NHÂN TỐ/CHỈ TIÊU


3.5.1
3.5.2
3.5.3
3.5.4
3.5.5
3.5.6

Những khái niệm
Tiến trình phân tích đa nhân tố
Chọn nhân tố đánh giá*
Chuẩn hóa nhân tố*
Xác định trọng số nhân tố*
Kết hợp nhân tố*


3.5.1 Những khái niệm
a. Khái niệm

* Mục tiêu đánh giá: loại sử dụng đất
* Nhân tố đánh giá là chỉ tiêu định lượng có thể
đo và quan sát được.
- Người ta phân biệt nhân tố - factor và rào
cản/yếu tố hạn chế - constraints.
- Nhân tố là những chỉ tiêu nâng cao mức độ phù
hợp của một quyết định lụa chọn.

Yếu tố hạn chế là yếu tố làm giảm sự thích hợp
của khoanh đất cho một mục đích nhất định.


b. Đánh giá đa nhân tố
◦ “Investigate a number of choice possibilities
in the light of multiple criteria and conflicting
objectives” (Voogd, 1983)
◦ Generate rankings of choice alternatives
◦ Two basic methodologies:
 Boolean overlays (polygon-based methods)
 Weighted linear combinations (WLC)
(raster-based methods)


3.5.2 Tiến trình
Trình tự các bước chính
thực hiện đánh giá đa
nhân tố/chỉ tiêu
1.
2.
3.
4.

Chọn nhân tố
Chuẩn hóa nhân tố
Tính trọng số nhân tố
Kết hợp nhân tố

Ví dụ sơ đồ áp dụng MCE cho phân hạng thích hợp đất đai


3.5.3 Chọn nhân tố đánh giá
* Phương pháp phân tích thứ bậc - AHP
- Phương pháp phân tích thứ hạng - AHP
- Lập cây phân cấp đánh giá – phân cấp các chỉ
tiêu
- Gốc là mục tiêu đánh giá, thân là các nhóm chỉ
tiêu đánh giá và lá cây là các chỉ tiêu đánh giá
riêng biệt.
* Theo TCVN 8409 về Quy trình đánh giá đất (có
quy định các chỉ tiêu cho từng loại đất)


* Một số quy tắc:
- Tiêu chí lựa chọn có thể hiểu được bởi các chuyên gia
và người sử dụng kết quả đánh giá
- Tiêu chí chọn phải đo lường được (lượng hóa)
- Tập tiêu chí lựa chọn câng hoàn chỉnh để mô tả cho
mục tiêu xác định
- Tập chỉ tiêu lựa chọn có tính khả thi và có ý nghĩa với
người ra quyết định, sử dụng kết quả đánh giá
- Tập chỉ tiêu có thể phân chia, tổng hợp
-Tập tiêu chí không nên thừa, hai hay nhiều tiêu chí trùng
nhau.
- Tập tiêu chi nên nhỏ nhất có thể, giảm kinh phí đánh
giá.

* Một số kinh nghiệm chọn nhân tố:
- Nghiên cứu tài liệu tham khảo – dựa trên các nghiên
cứu trước để quyết định số các chỉ tiêu, loại chỉ tiêu.
- Nghiên cứu phân tích – phân tích hồi quy, tương quan
đến đưa đến lựa chọn các biến liên quan đến mục tiêu.
- Dựa theo ý kiến chuyên gia – khảo sát ý kiến chuyên
gia để chọn chỉ tiêu.


3.5.4 Chuẩn hóa nhân tố
Hiện nay có nhiều phương pháp chuẩn hóa nhân tố
đánh giá như linear rescaling, fuzzy functions.
* Phương pháp linear rescaling:



3.5.5 Xác định trọng số nhân tố
Hiện nay khá nhiều phương pháp tính trọng số:
phương pháp phân bố điểm; phương pháp hạng
(tổng hạng,nghịch đảo hạng,mũ hạng); phương
pháp so sánh cặp.




Point allocation
Rank sum, rank reciprocal, rank exponent
Pairwise comparison

Phân bố điểm
(Point allocation)




Weights are estimated by the decision maker on a
predetermined scale, for example 0 to 100.
In this approach, the more points a criterion
receives, the greater its relative importance.
The total of all criterion weights must sum to
100. This method is easy to normalize.
Elev change
Wetlands
Roads
Row crops
Mining
Total

Weight
10
25
5
40
20
--------100


Các phương pháp hạng




Rank sum, where
normalised weight wj for the
jth criteria, n is number of
criteria and rj is the rank
position of the criterion

Rank reciprocal

wj 

wj 

n  rj  1

 (n  r

k

 1)

k

1 / rj

 (1 / r

k

)

k



Rank exponential

wj 

(n  rj  1) p

 (n  r

k

k

 1)

p


Rank sum, reciprocal, exponent

Straight
rank is first
step

n = total number of criteria
rj = the straight rank


So sánh cặp
Pairwise comparison


Ví dụ so sánh cặp


3.5.6 Kết hợp nhân tố
* Phương pháp kết hợp tuyến tính đơn (WLC)

Ai   j w j xij
* Nếu có nhân tố hạn chế, WLC có thể viết:
n

m

S  WiXi   Cj
i 1

j 1

where:
S is the composite suitability score
x – factor scores (cells)
w – weights assigned to each
factor

c – constraints (or boolean factors)
∑ -- sum of weighted factors
∏ -- product of constraints (1suitable, 0-unsuitable)


Simple Additive Weighting (SAW) method

Ai   j w j xij
Steps in GIS based analysis
1.Define set of evaluation criteria and set of feasible
alternatives
2.Standardize each criterion map layer
3.Define the criterion weights
4.Construct the weighted standardized map layers
(multiply w and x)
5.Generate the overal score for each alternative using
add overlay operation on the weighted standardized
layers
6.Rank alternatives according to the overall
performance score


Map 1

Map 2

Map 3

Standardise

User
weights

Evaluation
matrix

MCE routine
Output

Map 4