Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại tp hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ YẾN TRINH

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH THUÊ NGOÀI
DỊCH VỤ KẾ TOÁN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
TẠI TP. HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ YẾN TRINH

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH THUÊ NGOÀI
DỊCH VỤ KẾ TOÁN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
TẠI TP. HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRẦN THỊ THANH HẢI

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu, dữ liệu và
kết quả được trình bày trong luận án là trung thực và nội dung luận án chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào. Tất cả những nội dung được kế thừa,
tham khảo từ nguồn tài liệu khác đều được trích dẫn đầy đủ và ghi nguồn cụ thể
trong danh mục các tài liệu tham khảo.
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2017
Học viên

Nguyễn Thị Yến Trinh


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục hình
Danh mục bảng biểu
Danh mục sơ đồ
Danh mục phụ lục
Danh mục viết tắt
PHẦN MỞ ĐẦU---------------------------------------------------------------------------------- 1
1.

Tính cấp thiết của đề tài -------------------------------------------------------------------- 1

2.

Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu -------------------------------------------- 2

3.

Phương pháp nghiên cứu ------------------------------------------------------------------ 2

4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu -------------------------------------------------------- 2

6.

Đóng góp mới của đề tài ------------------------------------------------------------------- 3

7.

Kết cấu của luận văn ----------------------------------------------------------------------- 3

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ----------------------------- 4
1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ------------------------------------------------------------ 4
1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ----------------------------------------------------------10
1.3. Nhận xét về các nghiên cứu đã được thực hiện ------------------------------------11
1.3.1.Đối với các nghiên cứu nước ngoài -----------------------------------------------------11
1.3.2.Đối với các nghiên cứu trong nước -----------------------------------------------------13
1.3.3.Xác định hướng nghiên cứu--------------------------------------------------------------15
Tóm tắt chương 1 ---------------------------------------------------------------------------------16
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT ---------------------------------------------------------17
2.1. Các khái niệm -----------------------------------------------------------------------------17
2.1.1.Thuê ngoài ----------------------------------------------------------------------------------17

2.1.2.Thuê ngoài dịch vụ kế toán---------------------------------------------------------------17
2.1.3.DN nhỏ và vừa -----------------------------------------------------------------------------18
2.2. Các lý thuyết nền và vận dụng cho nghiên cứu này -------------------------------19
2.2.1.Mô hình mua dịch vụ của Philip Kotler (1997) ---------------------------------------19
2.2.1.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước -----------19
2.2.1.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ---------------------------------------------20
2.2.2.Lý thuyết chi phí giao dịch ---------------------------------------------------------------21
2.2.2.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước -----------21
2.2.2.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ---------------------------------------------22
2.2.3.Lý thuyết năng lực cốt lõi ----------------------------------------------------------------22
2.2.3.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước -----------22
2.2.3.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ---------------------------------------------22
2.2.4.Lý thuyết dựa trên nguồn lực ------------------------------------------------------------23
2.2.4.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước -----------23
2.2.4.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ---------------------------------------------23
2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thuê ngoài dịch vụ kế toán -------------------------23
Tóm tắt chương 2 ---------------------------------------------------------------------------------29
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ------------------------------------------30
3.1 Quy trình nghiên cứu --------------------------------------------------------------------30
3.2 Xây dựng giả thuyết nghiên cứu ------------------------------------------------------32
3.2.1 Tần suất thực hiện các công việc kế toán -----------------------------------------------32
3.2.2 Tính chất đặc thù của công ty ------------------------------------------------------------32
3.2.3 Giá phí dịch vụ kế toán--------------------------------------------------------------------33
3.2.4 Uy tín của công ty dung cấp dịch vụ kế toán ------------------------------------------34
3.2.6 Định hướng thuê ngoài --------------------------------------------------------------------35
3.2.7 Mối quan hệ---------------------------------------------------------------------------------35
3.2.8 Dịch vụ chăm sóc khách hàng -----------------------------------------------------------36
3.2.9 Chất lượng báo cáo tài chính -------------------------------------------------------------36

3.3 Mô hình nghiên cứu đề xuất -----------------------------------------------------------38
3.4 Xây dựng thang đo -----------------------------------------------------------------------39


3.4.1 Nguyên tắc xây dựng thang đo -----------------------------------------------------------39
3.4.2 Thang đo đo lường quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán --------------------------39
3.4.3 Thang đo đo lường các yếu tố tác động đến thuê ngoài dịch vụ kế toán -----------39
3.4.4 Thang đo đo lường biến phụ thuộc ------------------------------------------------------42
3.5 Mẫu nghiên cứu ---------------------------------------------------------------------------44
3.6 Thiết kế bảng câu hỏi --------------------------------------------------------------------45
3.7 Thu thập và chuẩn bị dữ liệu ----------------------------------------------------------46
3.8 Quy trình phân tích dữ liệu ------------------------------------------------------------47
3.8.1 Phân tích thống kê mô tả ------------------------------------------------------------------47
3.8.2 Đánh giá độ tin cậy của thang đo --------------------------------------------------------47
3.8.3 Kiểm định giá trị thang đo ----------------------------------------------------------------48
3.8.4 Kiểm định giả thuyết nghiên cứu --------------------------------------------------------48
3.8.4.1Phân tích tương quan --------------------------------------------------------------------49
3.8.4.2Xây dựng và kiểm định mô hình hồi quy ---------------------------------------------49
Tóm tắt chương 3 ---------------------------------------------------------------------------------50
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN-----------------------------52
4.1 Mô tả mẫu nghiên cứu-------------------------------------------------------------------52
4.2 Phương pháp đo lường các biến trong mô hình------------------------------------55
4.3 Đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng Cronbach α ------------------------------57
4.4 Kiểm định giá trị thang đo (phân tích nhân tố khám phá EFA) ---------------60
4.5 Kiểm định giả thuyết nghiên cứu -----------------------------------------------------63
4.6
4.6.1

Mô hình hồi quy tuyến tính -----------------------------------------------------------64
Kiểm định mô hình hồi quy ------------------------------------------------------------65

4.6.1.1Kiểm định sự phù hợp của mô hình ---------------------------------------------------65
4.6.1.2Hiện tượng đa cộng tuyến ---------------------------------------------------------------66
4.6.1.3Mức độ giải thích của mô hình ----------------------------------------------------------66
4.6.1.4Kiểm định phần dư của mô hình -------------------------------------------------------66
4.6.1.5Kiểm định giả thuyết sai số ngẫu nhiên của mô hình có phương sai không đổi 69
4.6.2 Mô hình nghiên cứu chính thức ----------------------------------------------------------70
4.6.3 Mô hình hồi quy chưa chuẩn hóa --------------------------------------------------------72


4.6.4 Mô hình hồi quy chuẩn hóa --------------------------------------------------------------74
4.7 Bàn luận kết quả nghiên cứu -----------------------------------------------------------76
Tóm tắt chương 4 ---------------------------------------------------------------------------------77
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ----------------------------------78
5.1 Kết luận -------------------------------------------------------------------------------------78
5.2 Gợi ý chính sách --------------------------------------------------------------------------80
5.3 Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo --------------------------------81
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC HÌNH
Hình

Trang

Hình 1.1 – Kết quả nghiên cứu của Yahya Kamyabi and Susela Devi
(2011)

5

Hình 1.2 – Kết quả nghiên cứu của Yahya Kamyabi and Susela Devi
(2011b)

6

Hình 1.3 – Kết quả nghiên cứu của Ajmal Hafeez and Otto Andersen
(2014)

7

Hình 1.4 – Kết quả nghiên cứu của Ajmal Hafeez (2013)

9

Hình 2.1 – Quy trình mua dịch vụ của Philip Kotler (1997)

20

Hình 3.1 – Quy trình nghiên cứu

31

Hình 3.2 – Mô hình nghiên cứu đề xuất

38

Hình 4.1 – Đồ thị phân phối phần dư của mô hình hồi quy

68

Hình 4.2 – Biểu đồ P-P plot phần dư của mô hình hồi quy

69

Hình 4.3 – Biểu đồ Scatterplot phần dư của mô hình hồi quy

70

Hình 4.4 – Mô hình nghiên cứu chính thức

71


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng

Trang

Bảng 1.1 – Tổng hợp kết quả các nhân tố tác động từ các nghiên cứu nước
ngoài và chiều hướng tác động của các nhân tố

12

Bảng 1.2 – Tổng hợp kết quả các nhân tố tác động từ các nghiên cứu trong
nước và chiều hướng tác động của các nhân tố

14

Bảng 2.1 – Tiêu chí phân loại DNNVV tại Việt Nam

18

Bảng 3.1– Bảng tổng hợp giả thuyết nghiên cứu

37

Bảng 3.2– Thang đo các biến quan sát

42

Bảng 3.3 – Xác định kích thước mẫu dùng cho khảo sát

45

Bảng 4.1 – Tóm tắt thông tin khảo sát

53

Bảng 4.2 – Điểm trung bình của các nhân tố

56

Bảng 4.3 – Tóm tắt kết quả kiểm định Cronbach’s alpha

59

Bảng 4.4 – Hệ số KMO và kiểm định Barlett’s nhóm biến độc lập

60

Bảng 4.5 – Nhân tố và phương sai trích của thang đo các nhân tố tác động
đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán

61

Bảng 4.6 – Ma trận trọng số nhân tố nhóm biến độc lập

62

Bảng 4.7 – Kết quả phân tích hệ số hồi quy

65

Bảng 4.8 – Kết quả phân tích ANOVA

66

Bảng 4.9 – Mức độ giải thích của mô hình

66

Bảng 4.10 – Bảng thống kê giá trị phần dư

67

Bảng 4.11 – Mô hình hồi quy tuyến tính chưa chuẩn hóa của các nhân tố
tác động đến thuê ngoài dịch vụ kế toán.

72

Bảng 4.12 – Mô hình hồi quy tuyến tính chuẩn hóa của các nhân tố tác
động đến thuê ngoài dịch vụ kế toán.

74

Bảng 4.13 – Kết quả kiểm định các giả thuyết

75


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ

Trang

SĐ 4.01– Nghề nghiệp hiện tại của các đối tượng khảo sát

54

SĐ 4.02– Loại hình DN khảo sát

54

SĐ 4.03– Nguồn vốn của DN khảo sát

54

SĐ 4.04– Thời gian hoạt động của DN khảo sát

54


DANH MỤC PHỤ LỤC
Phụ lục 3.1 – Bảng câu hỏi nháp
Phụ lục 3.2 – Minh chứng góp ý bảng câu hỏi (α test)
Phụ lục 3.3 – Bảng câu hỏi khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến thuê ngoài dịch vụ
kế toán của DNNVV tại Tp. Hồ Chí Minh.
Phụ lục 3.4 – Danh sách các kế toán viên tham gia β test cho bảng câu hỏi khảo sát.
Phụ lục 3.5– Sổ mã
Phụ lục 4.1 – Danh sách 189 DN được phỏng vấn đạt yêu cầu
Phụ lục 4.2 – Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu
Phụ lục 4.3 – Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha cho thang đo các nhân tố tác
động đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán.
Phụ lục 4.4 – Phân tích nhân tố EFA cho nhóm biến độc lập
Phụ lục 4.5– Kết quả phân tích tương quan Pearson
Phụ lục 4.6 – Kết quả phân tích hồi quy


DANH MỤC VIẾT TẮT
DN: Doanh nghiệp
DNNVV: Doanh nghiệp nhỏ và vừa
DNTN: Doanh nghiệp tư nhân
SĐ: Sơ đồ
SMEs: Các doanh nghiệp nhỏ và vừa
Tp.: Tp.


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xu hướng thuê ngoài đã được nhiều công ty trên thế giới áp dụng vì thuê ngoài góp
phần làm giảm chi phí cho đơn vị và tối ưu hóa dịch vụ. Đây được xem là một xu
hướng hiện đại vì dựa trên sự phân công lao động trong một xã hội tiên tiến, giúp đạt
được hiệu quả cao nhất, nâng cao tính cạnh tranh của DN (Lê Yến, 2011).
Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng thuê ngoài đó. Hiện nay, DNNVV ở
Việt Nam chiếm số lượng rất lớn. Đóng góp của các DN này vào tăng trưởng kinh tế
của đất nước là rất lớn, là một nhân tố tích cực giúp cho nền kinh tế của nước ta duy trì
tốc độ phát triển cao trong những năm vừa qua. Những DN này muốn phát triển trong
một nền kinh tế biến chuyển không ngừng thì bên cạnh khả năng kinh doanh, nguồn
lực, nhân lực thì trong quá trình kinh doanh ban lãnh đạo cần có một thông tin tài chính
đáng tin cậy.
Thực tế hiện nay, các DNNVV chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực thương mại, dịch
vụ, sản xuất ở quy mô không lớn. Do đó, việc tổ chức công tác kế toán cũng như bố trí
nhân sự kế toán cho từng phần hành có thể sẽ chưa phù hợp, gây ra sự lãng phí về vật
chất, nguồn lực. Điều này dẫn đến có nhiều DNNVV trong nền kinh tế đã quyết định
tiến hành thuê ngoài dịch vụ kế toán bên ngoài để thực hiện công tác lập báo cáo tài
chính cho công ty. Việc thuê ngoài này sẽ giúp cho DN có thể chủ động về thời gian,
cắt giảm chi phí. Vậy việc quyết định thuê ngoài hay không thuê ngoài sẽ phụ thuộc
vào nhân tố nào.
Thực tế hiện nay các nghiên cứu về hoạt động thuê ngoài dịch vụ kế toán còn khá
hạn chế. Đề tài về thuê ngoài dịch vụ kế toán được xem là một hướng đi tương đối mới
mới và cần thiết có sự nghiên cứu về vấn đề này. Nhận thấy tầm quan trọng của vấn đề,
tác giả đã chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ
kế toán của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Tp. Hồ Chí Minh” để làm luận văn tốt
nghiệp.

2

2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
 Mục tiêu chung: Nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê
ngoài dịch vụ kế toán.
 Mục tiêu cụ thể:
-

Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán của
các DNNVV tại Tp. Hồ Chí Minh.

-

Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến quyết định thuê ngoài dịch vụ
kế toán của các DNNVV tại Tp. Hồ Chí Minh.

 Câu hỏi nghiên cứu: tương ứng với từng mục tiêu cụ thể như sau:
-

Các nhân tố nào ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán của các
DNNVV tại Tp. Hồ Chí Minh?

-

Nhân tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán
của các DNNVV tại Tp. Hồ Chí Minh?

3. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng. Phương pháp này giúp
đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán; kiểm định

tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán; đo
lường mức độ tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ
kế toán bằng mô hình hồi quy. Nghiên cứu này được thực hiện bằng phương pháp khảo
sát với công cụ được sử dụng là khảo sát qua giấy, internet chủ yếu cho các đối tượng
là kế toán trưởng, kế toán viên của các DNNVV tại Tp. Hồ Chí Minh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
-

Đối tượng nghiên cứu: quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán và các nhân tố ảnh
hưởng đến thuê ngoài dịch vụ kế toán tại DNNVV.

-

Phạm vi nghiên cứu: Đề tài sẽ giới hạn ở những DNNVV tại Tp. Hồ Chí Minh
trong khoảng thời gian vào tháng 8-10/2017.


3

5. Đóng góp mới của đề tài
Đề tài đã vận dụng các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế
toán được thực hiện ở các nghiên cứu nước ngoài. Nghiên cứu chủ yếu áp dụng hai mô
hình của tác giả Ajmal Hafeez (2013) và của tác giả Trần Thị Cẩm Thanh và Đào Nhật
Minh (2015). Nghiên cứu của Ajmal Hafeez (2013) đã tổng hợp hầu hết các nhân tố
ảnh hưởng đến thuê ngoài kế toán của các học giả nước ngoài trong phần nghiên cứu
tổng quan của đề tài và đưa một số nhân tố mới. Tuy nhiên, tác giả đưa vào mô hình
những nhân tố đặc thù phù hợp với bối cảnh DNNVV Việt Nam. Tác giả cũng kế thừa
một số nhân tố của tác giả Trần Thị Cẩm Thanh và Đào Nhật Minh (2015) và một số
đề tài trong nước khác.
6. Kết cấu của luận văn

Phần mở đầu
Chương 1: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Chương 5: Kết luận và gợi ý chính sách


4

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Chương này trình bày các nghiên cứu có liên quan đến đề tài đã được thực hiện
trên thế giới và Việt Nam. Từ đó, tác giả đưa ra những nhận xét và xác định hướng
nghiên cứu của đề tài.
1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Cho đến nay, đã có nhiều học giả nghiên cứu về thuê ngoài dịch vụ kế toán. Các
nghiên cứu này được thực hiện ở nhiều quốc gia như Úc, Bỉ, Hà Lan, Na Uy, Iran,
Malaysia, Pakistan. Qua lược khảo các nghiên cứu, có thể tổng hợp thành ba hướng
nghiên cứu như sau:
Hướng nghiên cứu sử dụng lý thuyết chi phí giao dịch (TCE) và quan điểm
nguồn lực công ty (RBV):
Hướng thứ nhất, các dòng nghiên cứu sử dụng lý thuyết chi phí giao dịch (TCE)
để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến thuê ngoài dịch vụ kế toán như của Yahya
Kamyabi and Susela Devi (2011), Yahya Kamyabi and Susela Devi (2011b), Ajmal
Hafeez and Otto Andersen (2014).
Hướng thứ hai, là dòng nghiên cứu sử dụng cơ sở lý thuyết dựa trên quan điểm
nguồn lực công ty (RBV) như của Yahya Kamyabi and Susela Devi (2011b), Ajmal
Hafeez and Otto Andersen (2014). Nội dung của các nghiên cứu này sẽ được tóm lược
cụ thể như sau:
Các nghiên cứu của Yahya Kamyabi and Susela Devi

Năm 2011, Yahya Kamyabi and Susela Devi đã thực hiện đề tài “Outsourcing of
Accounting Functions In The Context of SMEs In Emerging Economies: Transaction
Cost Economics Perspective”. Hai tác giả đã dựa trên lý thuyết chi phí giao dịch (TCE)
để đưa ra mô hình nghiên cứu đề xuất bao gồm các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định
thuê ngoài dịch vụ kế toán bao gồm:


5

-

Tính chất đặc thù của công ty (Asset specificity)

-

Tính bất định từ môi trường kinh doanh (Environmental uncertainty)

-

Tính bất định của hành vi kế toán (Behavioral uncertainty)

-

Sự thường xuyên của các công việc kế toán (Frequency)

-

Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài (Trust in accountant)

Bài nghiên cứu được thực hiện thông qua khảo sát 658 DN sản xuất nhỏ và vừa ở

Iran và xử lý dữ liệu thu thập được bằng phương pháp phân tích hồi quy tuyến tính đa
biến. Kết quả của nghiên cứu cho thấy chỉ có 3 nhân tố tác động đến quyết định thuê
ngoài dịch vụ kế toán của DNNVV ở Iran: tính chất đặc thù của công ty, sự thường
xuyên của các công việc kế toán và sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài. Trong
đó, nhân tố tính chất đặc thù của công ty và sự thường xuyên của các công việc kế toán
ảnh hưởng ngược chiều quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán. Nhân tố sự tin tưởng
vào đội ngũ kế toán bên ngoài tác động cùng chiều đến quyết định thuê ngoài dịch vụ
kế toán. Riêng hai nhân tố tính bất định từ môi trường kinh doanh và tính bất định của
hành vi kế toán không ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài kế toán. Kết quả nghiên
cứu của Yahya Kamyabi and Susela Devi (2011) được mô tả ở hình 1.1.

Tính chất đặc thù của công ty

Sự thường xuyên của các công việc kế toán

Quyết định thuê
ngoài dịch vụ kế
toán

Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài
Hình 1.1 – Kết quả nghiên cứu của Yahya Kamyabi and Susela Devi (2011)
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)

Cũng với dữ liệu 658 DN sản xuất nhỏ và vừa ở Iran, Yahya Kamyabi and Susela
Devi (2011b) đã thực hiện nghiên cứu “An Empirical Investigation of Accounting


6

Outsourcing in Iranian SMEs: Transaction Cost Economics and Resource-Based

Views”. Dựa trên hai lý thuyết nền chi phí giao dịch (TCE) và quan điểm nguồn lực
DN, hai tác giả đã đề xuất bốn nhân tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế
toán:
-

Tính chất đặc thù của công ty (Asset specificity)

-

Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài (Trust of the SME owner/manager
in an external accountant)

-

Áp lực cạnh tranh (Competitive pressure)

-

Chiến lược công ty (Corporate strategy)

Bằng phương pháp phân tích hồi quy tuyến tính đa biến, các tác giả đã đưa ra kết
quả được mô tả ở hình 1.2.
Tính chất đặc thù của công ty
Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài

Áp lực cạnh tranh

Quyết định thuê
ngoài dịch vụ kế
toán

Chiến lược công ty
Hình 1.2 – Kết quả nghiên cứu của Yahya Kamyabi and Susela Devi (2011b)
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)

Nghiên cứu của Ajmal Hafeez and Otto Andersen (2014)
Bài nghiên cứu được thực hiện với tiêu đề “Factors Influencing Accounting
Outsourcing Practices among SMEs in Pakistan Context: Transaction Cost Economics
(TCE) and Resource-Based Views (RBV) Prospective. Dựa trên lý thuyết chi phí giao


7

dịch (TCE) và quan điểm nguồn lực DN (RBV), các tác giả đã đề xuất những nhân tố
ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán của DNNVV tại Pakistan như sau:
-

Sự thường xuyên của các công việc kế toán (Frequency)

-

Tính chất đặc thù của công ty (Asset specificity)

-

Nguy cơ chủ nghĩa cơ hội của bên cho thuê (Opportunism)

-

Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài (Trust in Professional Accountant)

-

Mức độ cạnh tranh (Degree of Competition)
Qua khảo sát 302 DNNVV ở Pakistan năm 2014 và phương pháp phân tích hồi

quy tuyến tính đa biến, các tác giả đã xác định năm nhân tố kể trên đều ảnh hưởng đến
quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán. Tính tương quan cùng chiều hay ngược chiều
của từng nhân tố được thể hiện ở hình 1.3.
Sự thường xuyên của các công việc kế toán

Tính chất đặc thù của công ty

Nguy cơ chủ nghĩa cơ hội của bên cho thuê

Quyết định thuê
ngoài dịch vụ kế
toán

Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài
Mức độ cạnh tranh

Hình 1.3 – Kết quả nghiên cứu của Ajmal Hafeez and Otto Andersen (2014)
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)


8

Hướng nghiên cứu sử dụng kết hợp các lý thuyết
Ngoài ra, một số nghiên cứu sử dụng kết hợp các lý thuyết để xác định các nhân

tố ảnh hưởng đến thuê ngoài dịch vụ kế toán. Có thể kể đến Magiswary Dorasamy et al.
(2010 ) sử dụng lý thuyết RBV và lý thuyết của Domberger (1998) về lợi ích kinh tế
nhận được khi thuê bên thứ ba. Một số nghiên cứu khác sử dụng thêm lý thuyết mối
quan hệ (Relationship Theory) như của Ajmal Hafeez (2013). Nội dung của các nghiên
cứu sẽ được tóm lược cụ thể như sau:
Nghiên cứu của Magiswary Dorasamy và cộng sự (2010)
Magiswary Dorasamy và cộng sự đã dựa trên quan điểm nguồn lực DN (RBV)
và lý thuyết của Domberger (1998) để đưa ra các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định
thuê ngoài các dịch vụ kế toán ở Malaysia:
-

Giá phí (Cost Factor)

-

Tài nguyên (The Resource Factor)

-

Năng lực (Competencies Factor)

-

Rủi ro thuê ngoài (The Risk of Outsourcing Factor)

-

Hiệu quả quản lý (The Operations Management Factor)

-

Qui mô công ty (Firm Size)

-

Loại hình ngành (Types of Industry)
Dữ liệu cho bài nghiên cứu là 164 DNNVV ở Malaysia năm 2010. Phương pháp

nghiên cứu được sử dụng là thống kê mô tả, kiểm tra độ tin cậy, phân tích tương quan
và hồi quy. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng yếu tố rủi ro thuê ngoài và sự quản lý hiệu
quả ảnh hưởng lớn quyết định quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán. Trong khi đó, các
yếu tố giá phí, tài nguyên, năng lực, qui mô công ty, loại hình ngành ảnh hưởng không
nhiều đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế toán.


9

Nghiên cứu của Ajmal Hafeez (2013)
Ajmal Hafeez nghiên cứu về vấn đề các yếu tố ảnh hưởng đến thuê ngoài các
dịch vụ kế toán và ảnh hưởng của thuê ngoài đến hiệu quả công ty. Nghiên cứu được
thực hiện thông qua phương pháp phân tích hồi quy và tương quan với dữ liệu là 302
DNNVV ở Pakistan vào năm 2013. Kết quả của nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng
đến thuê ngoài các dịch vụ kế toán ở Pakistan được mô tả ở hình 1.4.
Sự thường xuyên của các công việc thường lệ

Tính chất đặc thù của công ty

Tính bất định từ môi trường kinh doanh

Tính bất định của hành vi kế toán

Nguy cơ chủ nghĩa cơ hội của bên cho thuê

Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên ngoài

Quyết định
thuê ngoài
dịch vụ kế
toán

Năng lực kế toán

Sự cạnh tranh
Hình 1.4 – Kết quả nghiên cứu của Ajmal Hafeez (2013) (Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)


10

Ngoài ra, Ajmal Hafeez cũng cho rằng các yếu tố kinh nghiệm (Experience),
thời gian hoạt động của công ty (Firm Age) cũng ảnh hưởng đến mức độ thuê ngoài
của DNNVV tại Pakistan.
1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
Tại Việt Nam, đã có một số đề tài nghiên cứu về lĩnh vực thuê ngoài nói chung và
thuê ngoài dịch vụ kế toán nói riêng, cụ thể như sau:
Các nghiên cứu của Đinh Công Thành và Lê Tấn Nghiêm (2016)
Dựa trên lý thuyết chi phí giao dịch TCE, lý thuyết năng lực cốt lõi và phỏng vấn
trực tiếp các DN, hai tác giả Đinh Công Thành và Lê Tấn Nghiêm (2016) đã có bài
nghiên cứu “Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ sử dụng dịch vụ thuê ngoài
của các doanh nghiệp tại Tp. Cần Thơ”. Bài nghiên cứu được thực hiện thông qua điều
tra 101 DN có sử dụng dịch vụ thuê ngoài ở địa bàn Tp. Cần Thơ. Nghiên cứu sử dụng

phương pháp định tính và phương pháp phân tích định lượng thông qua: Kiểm định
Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá, phân tích nhân tố khẳng định, phân tích
hồi quy. Kết quả của nghiên cứu cho thấy, nhân tố mối quan hệ giữa bên đi thuê và bên
cho thuê, lợi ích kinh tế đạt được khi thuê ngoài và rủi ro trong thuê ngoài đặc biệt tác
động mạnh đến mức độ thuê ngoài. Ngoài ra, một điểm mới của nghiên cứu này là
nhân tố quy mô và thời gian hoạt động có tác động đến mức độ sử dụng dịch vụ bảo trì
máy móc, thiết bị của các DN.
Ngoài ra, Đinh Công Thành và Lê Tấn Nghiêm (2016) cũng đã sử dụng mô hình
cấu trúc tuyến tính (SEM) để phân tích sự tác động của lợi ích - rủi ro khi thuê ngoài
dịch vụ đến thái độ sử dụng dịch vụ và mức độ thuê ngoài của DN. Dữ liệu điều tra là
101 DN sử dụng dịch thuê ngoài ở Tp. Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu cho thấy yếu tố
lợi ích của thuê ngoài tác động mạnh đến thái độ thuê ngoài hơn là rủi ro mà DN gặp
phải. Nghiên cứu cũng cho thấy thái độ tích cực đối với hoạt động thuê ngoài của DN
có tác động đến mức độ sử dụng dịch vụ; yếu tố lợi ích và rủi ro của thuê ngoài dịch vụ
tác động gián tiếp đến mức độ sử dụng các dịch vụ thuê ngoài thông qua thái độ đối với
hoạt động thuê ngoài.


11

Nghiên cứu của Trần Thị Cẩm Thanh và Đào Nhật Minh (2015)
Năm 2015, Trần Thị Cẩm Thanh và Đào Nhật Minh đã có bài nghiên cứu trao đổi
“Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn dịch vụ kế toán của các DN nhỏ và
vừa tại Việt Nam”. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên những phân tích về vấn đề
thuê ngoài kế toán, mô hình mua dịch vụ của Phylip Kotler (1997) và mô hình TRA.
Thông qua việc điều tra 107 mẫu quan sát ở TP. Hồ Chí Minh và Bình Định vào năm
2015 và công cụ thống kê mô tả và thống kê phân tích thang đo, các tác giả đã đưa ra
các nhân tố ảnh hưởng như sau:
-

Lợi ích chuyên môn.

-

Lợi ích tâm lý.

-

Giá phí dịch vụ.

-

Khả năng đáp ứng.

-

Sự giới thiệu.
Trong đó, lợi ích tâm lý là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định lựa chọn

dịch vụ kế toán. Kế đến là giá phí dịch vụ và sự giới thiệu, cuối cùng là nhân tố khả
năng đáp ứng và lợi ích chuyên môn.
1.3. Nhận xét về các nghiên cứu đã được thực hiện và xác định định hướng
nghiên cứu
1.3.1. Đối với các nghiên cứu nước ngoài
Các học giả tập trung nghiên cứu về vấn đề các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định
thuê ngoài dịch vụ kế toán tại các quốc gia. Một số nghiên cứu tìm hiểu về mối quan hệ
giữa thuê ngoài kế toán và hiệu quả hoạt động của DN. Trong đó, nghiên cứu của
Ajmal Hafeez (2013) về các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài dịch vụ kế
toán của DNNVV tại Pakistan và ảnh hưởng của thuê ngoài dịch vụ kế toán đến hiệu
quả DN là nghiên cứu bao quát nhất. Ajmal Hafeez (2013) đã tổng hợp hầu hết các

nhân tố ảnh hưởng đến thuê ngoài kế toán của Kamyabi & Devi (2011), Everaert et al.
(2010) và đưa một số nhân tố mới.


12

Bên cạnh đó, các nghiên cứu chủ yếu dựa vào hai lý thuyết nền đó là lý thuyết chi
phí giao dịch (TCE) và quan điểm dựa trên nguồn lực công ty (RBV). Ngoài ra, một số
lý thuyết khác được sử dụng như lý thuyết nguồn lực, lý thuyết đại diện.
Bảng 1.1 dưới đây sẽ tổng hợp tổng hợp kết quả các nhân tố tác động đến quyết
định sử dụng dịch vụ thuê ngoài và thuê ngoài kế toán từ các nghiên cứu nước ngoài và
chiều hướng tác động của các nhân tố.
Bảng 1.1 – Tổng hợp kết quả các nhân tố tác động từ các nghiên cứu nước ngoài
và chiều hướng tác động của các nhân tố (Nguồn: Tác giả tự tổng hợp).
Biến độc lập

Đặc thù tài sản (-)

Tác giả

Biến kiểm
soát

Yahya Kamyabi and Susela
Devi (2011)
Ajmal Hafeez (2013)
-Kinh nghiệm

Tính bất định từ môi trường kinh
doanh (-)

Ajmal Hafeez (2013)

Tính bất định của hành vi kế toán (-)

Ajmal Hafeez (2013)

Ajmal Hafeez (2013)
Sự thường xuyên của các công việc kế
Yahya Kamyabi and Susela
toán (-)
Devi (2011)
Ajmal Hafeez (2013)
Sự tin tưởng vào đội ngũ kế toán bên
ngoài (+)

Ajmal Hafeez and Otto
Andersen (2014)
Yahya Kamyabi and Susela
Devi (2011b)
Yahya Kamyabi and Susela

-Thời gian
hoạt động của
công ty