SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGA SƠN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
KINH NGHIỆM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI
TẠI TRƯỜNG MẦM NON NGA THIỆN
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phi
Chức vụ:
Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Mầm non Nga Thiện
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn
THANH HÓA - NĂM 2018
1
MỤC LỤC
Tên đề mục
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
2.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên cứu
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1.Thuận lợi
2.2.2. Khó khăn
2.2.3. Kết quả khảo sát ban đầu
2.3. Các giải pháp và tổ chức thực hiện
2.3.1. Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú hấp dẫn..
2.3.2. Xây dựng kế hoạch giảng dạy phân loại theo trình độ và khả
năng nhận thức của trẻ, triển khai thực hiện nhiệm vụ theo từng bước
từ dễ đến khó.
2.3.3. Tổ chức hoạt động âm nhạc thông qua hoạt động có chủ định
2.3.4. Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục âm nhạc vào các hoạt
động khác, ngày hội ngày lễ và mọi lúc mọi nơi.
2.3.5. Làm và sử dụng có hiệu quả đồ dùng, dụng cụ âm nhạc.
2.3.6. Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo
dục phát triển âm nhạc cho trẻ.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
*. Hiệu quả trên trẻ
*. Hiệu quả cho bản thân
*. Đối với đồng nghiệp
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
2 .Kiến nghị
* Tài liệu tham khảo
Trang
1
2
2
2
2
2
3
3
3
4
4
4
4
6
7
13
17
18
19
19
19
19
19
20
20
21
2
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.
“Âm nhạc là một trong những nguồn giải trí được coi là phổ biến nhất và là
một bộ phận không thể thiếu trong đời sống của con người hiện nay. Đặc biệt
hơn, âm nhạc có tác động rất lớn đến quá trình hình thành cũng như phát triển
của con người. Bên cạnh đó, âm nhạc còn làm cho con người ta vơi đi nỗi buồn,
giải tỏa muộn phiền và còn mang lại niềm vui cho con người” . [ 1]
Ai cũng có một tình yêu lớn dành cho âm nhạc. Phải có âm nhạc để cuộc
sống bớt đi sự căng thẳng, để mình thêm yêu đời hơn. Mỗi người tìm thấy ở âm
nhạc những thanh âm tuyệt vời của cuộc sống.
Nói về âm nhạc, Nhà triết học, Nhà bác học Aristotle đã viết: “Âm nhạc
có sức mạnh tạo ra một số ảnh hưởng nhất định đối với phẩm hạnh của linh
hồn, và nếu nó có sức mạnh như vậy, rõ ràng rằng những người trẻ tuổi nên
được định hướng đến âm nhạc, và nên được dạy dỗ về âm nhạc”. [ 2]
Thật vậy! Nếu cuộc sống mà thiếu âm nhạc thì chẳng khác gì thiếu ánh
sáng mặt trời. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng,
những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của tác phẩm âm nhạc như dòng
sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó phát triển toàn diện nhân
cách trẻ.
Trong chương trình giáo dục mầm non, hoạt động giáo dục âm nhạc là một
môn nghệ thuật hết sức gần gũi và vô cùng quan trọng với trẻ. Vì đây là hoạt
động được trẻ yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ
thuật. Nó là một phương tiện hữu hiệu cho việc tổ chức thành công các hoạt
động giáo dục ở trường mầm non.
Âm nhạc là món ăn tinh thần và là công cụ gây hứng thú không thể thiếu
trong việc tổ chức các hoạt động khác, nó là sợi chỉ đỏ xuyên suốt chế độ sinh
hoạt hàng ngày của trẻ ở trường như: Hoạt động ăn, hoạt động ngủ, hoạt động ở
các góc, hoạt động ngoài trời, trẻ làm bài tập theo nhóm, hoạt động tạo hình,
hoạt động đón trả trẻ... Âm nhạc góp phần nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, giúp trẻ
phát triển cả về thể chất và tinh thần. Những hình thức nghệ thuật mang tính dân
tộc rõ nét như: ca dao, hát ru, dân ca, các trò chơi âm nhạc…luôn gần gũi và phù
hợp với đặc điểm tâm sinh lí của trẻ 5 - 6 tuổi. Những năm gần đây nền giáo dục
đã được toàn xã hội quan tâm về mọi mặt. Thế nhưng giáo dục âm nhạc trong
các trường mầm non nói chung và trường mầm non Nga Thiện nói riêng mặc dù
đã có sự đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, bổ sung đồ dùng dụng cụ âm
nhạc, đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng về chuyên môn thông qua các lớp
chuyên đề nhưng qua thực tế khảo sát việc thực hiện hoạt động âm nhạc, tôi
nhận thấy hiệu quả hoạt động giáo dục âm nhạc chưa cao, hình thức tổ chức
chưa thực sự hấp dẫn, chưa kích thích được lòng yêu âm nhạc ở trẻ. Phần lớn trẻ
còn thuộc rất ít bài hát, còn rụt rè, nhút nhát, chưa mạnh dạn biểu diễn trước
đám đông. Trẻ chưa thực sự chủ động trong hoạt động Âm nhạc. việc dạy trẻ thể
hiện những bài hát kết hợp với trò chơi âm nhạc chưa thực sự được chú trọng mà
chỉ mới dừng lại ở việc dạy hát đơn thuần để trẻ thuộc bài hát mà thôi. Trẻ cần
được mở rộng và nâng cao hiểu biết của trẻ về âm nhạc thông qua hoạt động
1
múa hát, vận động vui chơi, từ đó giúp trẻ có thêm nhiều cảm xúc tốt, hiểu biết
hơn về phong tục tập quán của các vùng miền, qua đó giáo dục cho trẻ lòng tự
hào về văn hoá dân tộc
Ý thức rõ vai trò của giáo dục âm nhạc với trẻ 5 - 6 tuổi, trở thành một
hoạt động không thể thiếu được trong trường, lớp. Là một giáo viên trực tiếp
đứng lớp, bản thân tôi luôn nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng của giáo dục
âm nhạc trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, đặc biệt là trẻ ở lứa tuổi mầm non.
Vì vậy tôi quyết định lựa chọn đề tài “Kinh nghiệm nâng cao chất lượng hoạt
động âm nhạc cho trẻ 5 - 6 Tuổi tại trường Mầm non Nga Thiện” làm đề tài
nghiên cứu cho năm học này.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
- Nhằm nâng cao chất lượng trong lĩnh vực phát triển tình cảm, kỹ năng xã
hội và thẩm mĩ cho trẻ, phát huy tính tích cực, sáng tạo, chủ động, năng lực cảm
thụ nghệ thuật âm nhạc của trẻ, giáo dục trẻ phát triển toàn diện.
- Nâng cao kiến thức kỹ năng về hoạt động âm nhạc (hát, nghe hát, vận
động theo nhạc và trò chơi âm nhạc)
1.3.Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.
Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi, lớp Sơn Ca, Trường Mầm non Nga Thiện.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Tìm hiểu mọi thông
tin có liên quan đến đề tài để nắm chắc kiến thức phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5 6 tuổi thông qua hoạt động âm nhạc.
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
- Phương pháp thực hành trải nghiệm các hoạt động âm nhạc.
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghệm.
“Âm nhạc là một trong những bộ môn nghệ thuật giáo dục con người, nhất
là đối với trẻ Mầm non. Lời ca và giai điệu của bài hát, bản nhạc sẽ giúp trẻ có
những rung cảm mạnh mẽ. Từ đó trẻ biết cảm nhận tác phẩm và trải nghiệm
những cảm xúc, ý nghĩ của mình để dần biết khám phá sự đa dạng của cuộc
sống. Âm nhạc có sức lay động tình cảm kỳ lạ, có thể đánh thức tâm hồn con
người bằng những âm thanh nhẹ nhàng, bay bổng”. [ 3]
Âm nhạc vốn rất gần gũi với trẻ em nhưng ở những năm đầu tiên của cuộc
sống, những phản ứng vui vẻ của trẻ khi nghe âm nhạc vẫn còn mơ hồ, thậm chí
nhiều khi còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm thanh khác nhau ở xung quanh.
Khi trẻ bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ 5 tuổi thì trẻ đã cảm nhận được những
bài hát và những điệu nhạc này. Tuy nhiên lòng yêu thích âm nhạc ở các cháu lại
ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu yêu đến độ say mê, có cháu lại rất thờ ơ khi
bản nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn do hoàn cảnh cuộc sống,
giáo dục của người lớn xung quanh. Vì thế cho nên giáo dục âm nhạc là phương
2
tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần phát triển trí tuệ và có sự tác
động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí của trẻ.
Âm nhạc giúp trẻ phát triển trí nhớ. Trí nhớ âm nhạc là khả năng thu nhận,
ghi nhớ và trải nghiệm. Trong quá trình học tập âm nhạc (Ca hát, nghe nhạc, vận
động, trò chơi âm nhạc), trẻ sẽ ghi nhớ nội dung, đề tài, hình tượng, ca từ trong
lời ca; đường nét, bước nhảy, hướng chuyển động, của giai điệu; sự dàn trải, tự
do hoặc mô phỏng, nhắc lại trong tiết tấu…Từ đó trẻ có tư duy về cao độ, trường
độ, luyện tai nghe và trí nhớ tác phẩm âm nhạc.
Vì thế: Để trẻ đến với hoạt động âm nhạc với niềm say mê, yêu thích âm
nhạc thật sự thì việc tổ chức lồng ghép hoạt động âm nhạc với các hoạt động
trong ngày, các phương pháp phải thật phù hợp với trẻ, với đặc điểm tâm sinh lý
của trẻ trong độ tuổi này để đưa trẻ đến gần hơn với âm nhạc.
Thế giới âm nhạc diệu kỳ góp phần giáo dục thẩm mỹ, giáo dục tâm sinh
lý, giáo dục thể chất, trí tuệ cho trẻ một cách toàn diện nhất. Vì thế đưa trẻ đến
với âm nhạc là nhiệm vụ thật sự quan trọng.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng khiến kinh nghiệm
2.2.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của PGD Huyện Nga Sơn, của lãnh đạo
các cấp, ban ngành, đoàn thể địa phương. Đặc biệt là công tác tham mưu, trực
tiếp chỉ đạo của BGH nhà trường được, hỗ trợ về cơ sở vật chất, trang thiết bị,
đồ dùng phục vụ hoạt động âm nhạc tương đối đảm bảo cho yêu cầu tối thiểu
phục vụ công tác chăm sóc giáo dục trẻ của nhà trường.
Nhà trường, đồng nghiệp luôn tạo điều kiện hết sức để giúp đỡ, động viên
cô trò tôi trong quá trình thực hiện các hoạt động giáo dục âm nhạc, về cơ sở vật
chất trang thiết bị cũng như về chuyên môn.
Đa số phụ huynh trong lớp luôn hiểu và cùng chia sẻ với giáo viên những
khó khăn, có sự quan tâm phối hợp tích cực với nhà trường, với lớp để cùng
chăm sóc giáo dục trẻ. Như hỗ trợ kinh phí mua loa, bổ sung trang thiết bị phục
vụ cho các hoạt động âm nhạc, cùng cô tận dụng nguyên vật liệu sẵn có, phế thải
làm những đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động âm nhạc.
Bản thân tôi là giáo viên trẻ có tâm huyết với nghề, có năng khiếu về âm
nhạc. Tôi luôn tích cực tìm tòi, học hỏi để nắm vững nội dung, hình thức và
phương pháp chăm sóc giáo dục hoạt động âm nhạc trẻ.
Trẻ lớp tôi cũng đã được tham gia nhiều hoạt động văn nghệ của nhà
trường và địa phương, giúp trẻ được thể hiện và nâng cao sự tự tin. Những hoạt
động này vô cùng ý nghĩa với trẻ, trẻ có cơ hội rèn luyện và thỏa sức thể hiện
khả năng âm nhạc, vì thế mà trong các hoạt động âm nhạc trẻ mạnh dạn, tự tin
và nhiệt tình hơn. Đặc biệt trẻ thích hát từ khi còn rất nhỏ, gần như khi băt đầu
tập nói trẻ bắt đầu học hát, trẻ được người lớn dạy cho nhiều bài hát, cũng như
hiểu nội dung bài hát. Điều đó giúp giáo viên dễ dàng hơn trong việc truyền tải
kiến thức.
3
2.2.2. Khó khăn.
Trường Mầm non xã Nga Thiện là trường thuộc diện trường đại trà chưa
đạt chuẩn Quốc gia. Chính vì vậy cơ sở vật chất còn thiếu rất nhiều, hiện tại nhà
trường vẫn chưa có phòng âm nhạc để phục vụ tách biệt các hoạt động liên quan
đến âm nhạc của lớp và nhà trường. Chính vì vậy mỗi buổi chiều khi tổ hoạt
động văn nghệ của các cháu cũng như sự giao lưu văn nghệ cùng các lớp khác
chưa thể diễn ra theo yêu cầu, mà các nhóm lớp muốn giao lưu phải đến lớp
nhau mà diện tích trong lớp thì chặt hẹp không có không gian để phát huy hết sự
tích cực của trẻ khi giao lưu. Mặt khác các dụng cụ âm nhạc, phòng học còn
nhỏ hẹp, đồ dùng dụng cụ âm nhạc trong lớp chưa phong phú, đa dạng nên ảnh
hưởng tới các hoạt động âm nhạc của trẻ.
Thiếu Giáo viên đây hiện đang là vấn đề lớn của nhà trường tôi cụ thể ảnh
hưởng đến việc bố trí giáo viên cho các lớp. Được nhà trường phân công một
mình một nhóm lớp là một khó khăn lớn cho tôi khi tổ chức thực hiện hoạt
động cho trẻ.
Khả năng nhận thức âm nhạc của trẻ không đồng đều, đại đa số trẻ còn rụt
rè, nhút nhát, chưa tự tin biểu diễn trước đám đông.
2.2.3. Kết quả thực trạng ban đầu qua khảo sát: (Tháng 9/2017)
- Tổng số trẻ lớp tôi là 29 học sinh. Khi nhận trẻ vào lớp tôi đã tìm hiểu khả
năng nhận biết và một số tiêu chí của trẻ về âm nhạc như sau:
(Bảng khảo sát 1 ở phụ lục minh họa)
Thông qua kết quả của thực trạng trên với tổng số cháu có kiến thức về âm
nhạc còn hạn chế: hát chưa đúng lời, đúng nhịp, vận động minh hoạ, chơi trò
chơi, vỗ tay theo tiết tấu còn hạn chế. Chính vì vậy, tôi đã mạnh dạn đưa ra
những giải pháp và tổ chức thực hiện đã đem lại kết quả khá khả thi như sau:
2.3. Các giải pháp và tổ chức thực hiện.
2.3.1: Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú hấp dẫn.
Âm nhạc là hoạt động luôn được trẻ yêu thích. Đó là nguồn hứng thú mạnh
mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Âm nhạc còn là phương tiện thiết thực cho các
hoạt động giáo dục ở trường mầm non. Để thực hiện được một giờ hoạt động âm
nhạc đạt kết quả cao, trước hết phải nói đến các yếu tố cần thiết như tạo môi
trường kích thích trẻ hoạt động âm nhạc như: tranh ảnh, đàn, loa đài và các
phương tiện, trang phục, dụng cụ phục vụ âm nhạc, trang trí phòng hấp dẫn nắm
bắt được tâm lý của trẻ tôi đã thực hiện những yêu câu về tạo môi trương âm
nhạc cho trẻ sau:
*. Trang trí góc âm nhạc:
Góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện thể hiện khả năng âm nhạc của mình.
Trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng phát triển những kỹ năng
âm nhạc qua các trò chơi, hoạt động phát triển khả năng sáng tạo của trẻ. Tại
đây, trẻ tự hát hay tự vận động theo nhạc, biểu diễn một mình hay theo nhóm
một cách thích thú và sáng tạo. Vì vậy, tùy vào từng chủ đề giáo dục tôi lựa chọn
hình ảnh và trang trí góc cho phù hợp,bố trí, đồ dùng, không gian góc cho trẻ
thoải mái được hoạt động.
4
*. Trang trí tranh ảnh theo chủ đề:
Để kích thích tính tò mò ham hiểu biết của trẻ,ngoài những hình ảnh bài hát
biểu tượng đặc trưng liên quan đến chủ đề được trang trí ở góc âm nhạc, tôi đã
tận dụng các mảng tường trống để trang trí các hình ảnh sôi động xung quanh
lớp phù hợp kích thích trẻ tham gia vào hoạt động yêu thích các bài hát trong
chủ đề.
Ví dụ: Với chủ đề: “Trường mầm non - Ngày hội bé đến trường”
Tôi đã treo ở xung quanh lớp các bức tranh về trường lớp mầm non như
hình ảnh về ngôi trường, đu quay, cầu trượt, xích đu, đồ dùng lớp học… và
những bức tranh có hình ảnh cô trò, cô cấp dưỡng đang hoạt động. Các hình ảnh
tôi trang trí có nội dung rõ ràng, màu sắc đẹp và hình ảnh sống động, các hình
ảnh này đều mang tính thẫm mỹ và tính giáo dục cao.
Tôi trang trí và dán tranh vừa tầm mắt của trẻ, giúp trẻ quan sát, trò chuyện
cùng cô dễ dàng hơn. Tôi trò chuyện cùng trẻ về những bức tranh để trẻ nói tên,
đặc điểm môi trường hoạt động, những bài hát có liên quan đến nội dung của
các hình ảnh đó. Khi trẻ trả lời cô động viên khuyến khích trẻ và giúp đỡ khi trẻ
gặp khó khăn.Từ đó cô giới thiệu về chủ đề đang thực hiện, cung cấp kiến thức,
bổ sung kiến thức, kinh nghiệm hoạt động cho trẻ và đặc biệt là cung cấp và
phát triển vốn từ cho trẻ.
Tương tự: Ở những chủ đề khác, tôi cũng trang trí tranh ảnh phù hợp với
chủ đề đó cho trẻ được làm quen, được trò chuyện về những bức tranh, để trẻ
thêm hiểu biết và hướng trẻ đến những bài hát mà trẻ thích thú khi biễu diễn
hoạt động.
(Hình ảnh: Góc âm nhạc)
* Môi trường ngoài lớp:
Trên các mảng tường ngoài lớp tôi trang trí bằng cách vẽ hình ảnh thể
hiện nội dung các câu chuyện, bài thơ phù hợp với lứa tuổi, và chủ đề trẻ thực
hiện để khi cho trẻ đi dạo, đi chơi cô trò chuyện với trẻ về các bức vẽ trên tường
kích thích trẻ trả lời, tạo hứng thú để trẻ làm quen với những nhac cụ âm nhạc.
5
Ví dụ: Bức tranh cô giáo cùng bạn nhỏ đang đánh đàn, những nốt nhạc
hồng chứa đựng các bài hát bên trong. Cô hỏi trẻ:
Cô hỏi trẻ: Bức tranh vẽ gì đây? Cô giáo và các bạn đang làm gì?
(Trẻ trả lời).
Chúng mình có thích hát múa giống các bạn không nhỉ?.
Tương tự ở các mảng tường cô đặt ra các câu hỏi, khuyến khích trẻ trả lời,
cô định hướng, nhắc nhở, giúp đỡ khi trẻ không tự trả lời được. Cô cho nhiều trẻ
được trả lời và sau mỗi câu trả lời cho trẻ được nhắc lại.
Kết quả: Sau khi tạo môi trường cho trẻ hoạt động tôi thấy trẻ có thái độ
tích cực, hứng thú khi tham gia vào hoạt động âm nhạc một cách sôi nổi, tâp
trung hơn.
2.3.2. Xây dựng kế hoạch giảng dạy phân loại theo trình độ và khả
năng nhận thức của trẻ, triển khai thực hiện nhiệm vụ theo từng bước từ dễ
đến khó.
* Xây dựng kế hoạch
“Phải xây dựng kế hoạch giảng dạy chi tiết cho từng hoạt động. Giáo viên
phải xem kĩ, xác định đề tài dạy : hình thức nào? bài hát gì? nội dung trọng tâm
dạy trong giờ hoạt động là gì? đối tượng trẻ đa số đã biết hay chưa biết? đối
tượng nào tiếp thu bài nhanh? đối tượng nào còn chậm chạp hoặc nhút nhát?
trong hoạt động này cần nhấn mạnh điểm nào? xác định điểm nào khó? điểm
nào dễ để chuẩn bị chu đáo? lựa chọn cách dạy phù hợp trước khi lên lớp”. [ 4]
Sau khi xây dựng kế hoạch bài dạy chi tiết, giáo viên phải tự rèn luyện
tập giảng, học thuộc giáo án, nói năng lưu loát, rành mạch để khi bước lên thể
hiện bài dạy sẽ tự tin hơn, giảng bài được hứng thú hơn.
* Phân loại trẻ.
Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp, trực tiếp tiếp xúc với trẻ hàng ngày,
tôi hiểu được tâm tư nguyện vọng của trẻ, luôn gân gũi, trò chuyện cùng trẻ:
+ Hôm nay các con đến trường có vui không?
+ Con có muốn hát cùng cô không?
+ Ở các con có hay múa hát tặng ông bà, bố mẹ không?
Từ đó đó nắm được khả năng âm nhạc của từng trẻ để có phương pháp
đưa hoạt động âm nhạc đến với trẻ đạt hiệu quả cao nhất,
Hoặc qua các chương trình buổi diễn văn nghệ , nghe nhạc, tôi để ý xem trẻ
nào có khả năng cảm thụ âm nhạc tốt, trẻ nào cảm thụ âm nhạc chưa tốt để có
biện pháp tác động cho phù hợp
Ví dụ: Khi xem cô biểu diễn trẻ có cảm xúc tốt sẽ thể hiện sự hứng thú
tham gia vào biểu diễn cùng cô một cách vui vẻ, còn trẻ nào chưa biết cảm thụ
âm nhạc sẽ không làm theo cô, không chú ý đến cô, chán nản không muốn xem.
Từ đó tôi phân trẻ ra trẻ nào cảm thụ âm nhạc yếu, trẻ nào cảm thụ âm nhạc
tốt đẻ có biện pháp tác động qua lại cho phù hợp giúp trẻ cảm thụ tác phẩm âm
nhạc một cách tốt nhất.
6
Với những trẻ có kĩ năng trong hoạt động âm nhạc tôi luôn luôn khuyến
khích trẻ, khen ngợi trẻ và đưa ra những yêu cầu cao hơn và khó dần lên so với
những gì mà trẻ đã biết.
Ví dụ : Khi trẻ đã thuộc bài hát, hát to, rõ ràng, biết hát đúng giai điệu thì
tôi yêu cầu trẻ biết nhún nhảy, biết thể hiện nét mặt, biết hát theo nhịp lấy đà và
theo theo nhịp tay của cô.
Với những trẻ chưa có kĩ năng trong hoạt động âm nhạc, đang còn rụt rè tôi
luôn gần gũi và quan tân nhiều hơn tôi dành thời gian dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi
khi có thể.
Kết quả: với biện pháp này giúp cho từng trẻ tự tin hơn, hứng thú hơn,
thích tham gia nhóm khi tham gia vào các hoạt động âm nhạc được tổ chức tại
lớp và các hoạt động khác.
2.3.3. Tổ chức hoạt động âm nhạc thông qua hoạt động có chủ định.
Thông qua hoạt động có chủ định việc dạy cho trẻ hát đúng lời, đúng nhịp,
cao độ, trường độ, vỗ tay theo tiết tấu, vận động múa theo nhạc, tôi có nhiều thời
gian rèn cho trẻ hơn để trẻ hát thể hiện sắc thái tình cảm mô tả hình tượng âm
nhạc, cùng với sự giảng giải của cô và những kinh nghiệm trong cuộc sống của
trẻ trong mọi lĩnh vực nghệ thuật.
2.3.3.1. Tạo hứng thú thu hút trẻ tham gia vào hoạt động âm nhạc.
Do đặc điểm của lứa tuổi trẻ mầm non nên giáo dục các cháu cần tiến hành
theo phương châm "Học mà chơi - chơi mà học". Để thu hút vào giờ học và
giúp trẻ làm quen với hoạt động âm nhạc được tốt hơn, tôi đã đầu tư, nghiên
cứu, sáng tạo trong phương pháp dạy học: Vào đầu giờ học cô có thể trò chuyện
về chủ đề, xem vật thật, tranh ảnh... có chủ đề theo nội dung bài dạy để dẫn dắt
trẻ tới tác phẩm, vào bài học một cách nhẹ nhàng, tự tin không gò bó trẻ. Tìm
cách vào bài sinh động để thu hút sự chú ý của trẻ.
Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới động vật” khi dạy bài “Con gà trống” tôi mặc
quần áo hóa trang, đội mũ gà và gây sự chú ý hứng thú với hoạt động cho trẻ.
Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong hoạt động âm nhạc: Vào các
trang web để tìm các tư liệu phù hợp với nội dung bài dạy sau đó sử dụng ti vi
có kết nối máy tính để trình chiếu, làm các hiệu ứng với hình ảnh, ảnh động,
slide show, video… kết hợp với các phần mềm powerpoint để xử lý hình ảnh và
sử dụng trong bài dạy.
Với những bài hát nghe thuộc làn điệu dân ca, hát quan họ, cô có thể cho
trẻ xem hình ảnh về các cuộc thi hát dân ca, hát quan họ ở Hội Lim. Khi trẻ
được trực tiếp xem các đoạn video clip trẻ sẽ hứng thú và có cảm xúc hơn với
làn điệu dân ca đó.
Ví dụ: Khi cho trẻ nghe các bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tôi đưa các
đoạn video các liền anh, liền chị quan họ đang hát giao duyên hay hình ảnh các
chị hai, chị ba quan họ với nón quai thao và những bộ quần áo tứ thân cho trẻ
xem. Với những giọng hát mượt mà tình cảm, những bộ quần áo rực rỡ sắc màu
và phong cảnh đẹp, trẻ sẽ cảm thụ chính xác hơn về làn điệu dân ca các vùng
7
Hình ảnh: Hát quan họ Bắc ninh.
Với những bài hát về dân ca nam bộ tôi cho trẻ xem tranh ảnh về trang
phục nổi bật theo vùng miền để trẻ quan sát và cảm nhận những cái hay cái đẹp
về văn hóa lễ hội của các dân tộc.
Với những bài hát về Bác Hồ, khi nghe bài hát “Ai yêu nhi đồng bằng Bác
Hồ Chí Minh”. Tôi kết hợp cho trẻ xem hình ảnh, video về Bác với các cháu
thiếu nhi… trẻ sẽ thấy Bác rất hiền từ gần gũi với trẻ như một người ông của các
cháu. Nhờ vậy mà khi dạy trẻ hát trẻ thuộc lời rất nhanh, chăm chú nghe và hát
đúng giai điệu bài hát.
Hình ảnh: Bác Hồ với các cháu thiếu nhi
Các hình thức lên lớp cũng phải đa dạng, phong phú có thể là tổ chức một
cuộc thi, có thể là một buổi biểu diễn văn nghệ……làm sao để tiết dạy logic từ
đầu tới cuối khiến trẻ luôn có cảm giác chơi mà học, học mà chơi.
Ví dụ: Có bài tôi chọn vận động theo tiết tấu, bài thì chọn theo nhịp, bài thì
múa minh họa theo lời ca...để làm nội dung chính.
Trẻ mầm non rất thích giống cô, cô chính là thần tượng của trẻ, trước khi cô
kích thích được sự sáng tạo của trẻ thì trẻ luôn làm theo những gì cô làm. Do đó
trước khi chuẩn bị dạy tôi phải chuẩn bị sẵn sàng cho mình về tất cả từ giọng
hát, điệu múa, hay các trò chơi đã được tập luyện. Có như vậy, mới có đủ tự tin
8
và có sức hút lớn khi thể hiện trước trẻ, cũng như vừa làm tốt phần dạy của
mình, vừa chú ý bao quát tình hình của trẻ. Cần chú trọng tới không gian phòng
học và cách bố trí đồ dùng.
2.3.3.2. Đối với hoạt động rèn kỹ năng (loại tiết rèn kỹ năng).
Đây là một hoạt động vô cùng quan trọng trong quá trình giáo dục âm nhạc
cho trẻ, vì vậy tôi tiến hành thực hiện các nội dung cụ thể sau:
* Dạy trẻ hát.
Yêu cầu về dạy hát cho trẻ là dạy trẻ hát đúng giai điệu, lời ca và thể hiện
sắc thái, tình cảm của bài hát. Tuy nhiên việc dạy trẻ hát đúng nhạc là không đơn
giản chút nào, bởi khả năng âm nhạc của trẻ còn chưa đáp ứng được việc diễn tả
độ cao, trường độ, sắc thái tình cảm…của bài hát. Do đó, muốn trẻ hát gần hơn
với độ chính xác của bài, giáo viên cần thực hiện đúng phương pháp dạy hát cho
trẻ mầm non, cho trẻ hát theo cô, theo giai điệu trên đàn, băng, đĩa.
Để đạt được hiệu quả dạy kỹ năng hát cho trẻ, giáo viên căn cứ vào khả
năng nhận thức của trẻ trong mỗi độ tuổi khác nhau để có phương pháp dạy trẻ
phù hợp, căn cứ vào bài hát dài hay ngắn để có phương pháp dạy trẻ phù hợp.
Đây là hoạt động hướng dẫn kỹ năng mới, tôi nhận thấy cần phải nắm kỹ
yêu cầu của từng đề tài, giới thiệu nội dung rõ ràng, khi dạy cần phải hiểu được
nội dung cụ thể của bài hát, hát xong tôi hỏi tên bài hát, tên tác giả, giải thích nội
dung (lời giải thích phải ngắn gọn dễ hiểu), đồng thời qua đó rèn luyện kỹ năng
hát cho trẻ đó là hát đúng giai điệu, cao độ, trường độ, hát đúng nhịp phách, hát
to, nhỏ, hát nối tiếp.
- Với bài hát ngắn, dễ hát: Giáo viên hát to, chậm, rõ lời bài hát, sau đó bắt
giọng cho cả lớp hát theo cô từ đầu đến cuối bài hát. Trong quá trình trẻ hát theo
cô, câu nào trẻ hát chưa đúng, cô hát mẫu lại và bắt gọng cho trẻ hát câu hát đó.
Khi trẻ đã biết hát, dưới các hình thức tổ, nhóm, cô động viên trẻ hát lại cùng cô.
Các tổ khác còn lại sẽ vỗ tay hoặc nhún nhảy theo cô và bạn hát.
Ví dụ: Dạy trẻ hát bài: “Hoa bé ngoan” là bài hát ngắn - Cô hát cho trẻ
nghe cả bài, sau đó dạy trẻ hát theo cô cả bài hát.
- Với bài hát dài, khó hát: Giáo viên chia từng câu hoặc từng đoạn ngắn,
hát to, chậm, rõ lời bắt gọng cho trẻ hát nối tiếp theo cô từng câu hoặc từng đoạn
một từ đầu đến hết bài hát. Nếu câu hát nào trẻ hát chưa đúng, cô hát mẫu lại và
bắt giọng cho trẻ hát lại cùng cô.
Ví dụ: Đề tài “Cháu đi mẫu giáo” Chủ đề “Trường mầm non – ngày hội
bé đến trường”
Để rèn kỹ năng ca hát cho trẻ tôi thể hiện như sau:
Tôi cho trẻ chú ý lắng nghe giai điệu bài hát qua việc xướng âm la cho trẻ
đoán tên bài. Sau đó tôi hát mẫu 3 lần. Sau mỗi lần hát tôi hỏi tên bài hát là gì?
Do ai sáng tác? Giảng nội dung của bài hát.
Tôi hát chậm, rõ lời nối tiếp theo từng câu, từng đoạn từ đầu cho đến cuối
bài hát.
Với câu trẻ hát chưa đúng, cô hát mẫu lại và cho trẻ hát lại câu đó.
9
* Khi trẻ thực hành kỹ năng ca hát: Tôi dạy trẻ hát đúng giai điệu, biết
lấy hơi, hát đúng trường độ, cao thấp khi hát. Đặc biệt là chú ý rèn kỹ năng cho
những trẻ còn yếu cụ thể như sau:
- Cô hát mẫu, thể hiện nét mặt, cử chỉ, điệu bộ minh họa bài hát để gây
hứng thú cho trẻ.
- Cô giới thiệu tên bài hát, tên tác giả.
- Cô giới thiệu nội dung bài hát bằng cách tóm tắt ngắn gọn nội dung bài
hát nói lên điều gì, sắc thái, tình cảm bài hát.
- Tùy theo mức độ khó, dễ của bài hát để chọn cách dạy sao cho phù hợp
với trẻ của lớp mình.
- Dạy trẻ hát theo các hình thức: cả lớp. theo tổ, theo nhóm, cá nhân.
* Dạy trẻ kỹ năng vận động theo nhạc.
Với trẻ 5- 6 tuổi hát đúng, đúng giai điệu, hát hay chưa đủ mà còn dạy trẻ
vận động theo nhạc, biết phối hợp âm nhạc một cách nhịp điệu. Trẻ vừa hát vừa
vận động theo nhạc giúp trẻ biết cảm nhận về âm nhạc, trông trẻ thật hồn nhiên
dễ thương. Phương pháp hướng dẫn trẻ vận động theo nhạc chính là: Làm mẫu,
dùng lời và phương pháp học thuộc. Hầu hết các bài hát đều có thể cho trẻ vận
động múa. Vì múa là hoạt động nghệ thuật, dùng hình thể, tư thế để biểu hiện
lên tư tưởng, tình cảm của một tác phẩm âm nhạc. Múa và âm nhạc quan hệ mật
thiết và không tách rời nhau.Dạy trẻ vận động theo nhạc là dạy trẻ vận động theo
nhịp, theo phách của bài hát bản nhạc, được thể hiện bằng các hình thức: vỗ tay,
gõ đệm bằng dụng cụ âm nhạc; vận động minh họa, múa theo bài hát. Dạy trẻ
vận động theo nhạc với phương pháp như sau:
- Dạy trẻ vỗ tay, gõ đệm theo nhịp, phách bằng các dụng cụ (Phách tre,
gáo dừa, trống lắc…) theo nhịp bài hát.
Cô vỗ tay to, chậm, rõ ràng, bắt giọng cho trẻ hát và vỗ tay cùng với cô từ
đầu đến hết bài hát. Sau đó luân phiên giữa các tổ, nhóm, cô động viên tổ hát, tổ
vỗ tay đệm theo bạn hát. Khi vỗ tay theo nhịp thành thạo, cô cho trẻ sử dụng
dụng cụ gõ đệm theo bài hát.
- Dạy trẻ vận động, minh họa múa.
Tùy thuộc vào các động tác vận động, cô cho trẻ đứng lên theo đội hình
phù hợp để đảm bảo trẻ nhìn thấy được cô làm mẫu cũng như cô có thể bao quát
được trẻ.
Cô bắt nhịp cho trẻ cùng hát kết hợp với động tác vận động, cho trẻ tập
cùng cô từ đầu đến hết bài. Trong quá trình tập, động tác nào trẻ chưa tập được,
cô làm mẫu lại và cho trẻ tập động tác đó. Cô có thể dùng lời để gợi ý cho trẻ
tưởng tượng ra các động tác quen thuộc của người, của con vật để trẻ bắt chước.
*. Dạy trẻ nghe hát và đoán tên bài hát qua giai điệu: Tôi sử dụng
phương pháp nghe trực tiếp: cô đàn hát trực tiếp sẽ gây ấn tượng mạnh mẽ nhất
đói với trẻ, lôi cuốn trẻ, trẻ được quan sát cách thể hiện sinh động của cô…
Nghe trực tiếp là phương pháp trực quan truyền cảm đòi hỏi giáo viên phải hát
thật chính xác, tự nhiên, diễn cảm, thể hiện đúng phong cách tác phẩm. Ngoài ra
10
tôi cũng cho trẻ nghe hát qua các phương tiện như : đài, băng cát sét, ti vi , đĩa
hình… tùy vào từng bài hát nghe.
Chọn bài hát nghe tôi chọn bài hát có nội dung phù hợp toát lên nội dung
chính của bài dạy hát.
Ví dụ: Dạy hát bài "Ngày vui của bé" thì tôi chọn bài hát nghe: "Ngày đầu
tiên đi học”" nhằm hướng trẻ vào nội dung bài học một cách dễ dàng và dễ giáo
dục cho trẻ. Trẻ được nghe những bản nhạc phù hợp, trẻ sẽ cảm nhận giai điệu, ý
nghĩa đời sống văn hoá , tình cảm cảm xúc trong ngày khai giảng qua bài hát.
*. Dạy trẻ kỹ năng thực hành các trò chơi âm nhạc.
Trò chơi âm nhạc là một hình thức cho trẻ được ôn lyện về kỹ năng hát và
các kỹ năng vận động theo nhạc. Mục đích là rèn luyện khả năng chú ý, ghi nhớ,
thẩm thấu kỹ lời, giai điệu từng bài hát. Ghi nhớ giọng điệu của bài hát, tên bài
hát.
Tổ chức trò chơi âm nhạc để tăng phần hấp dẫn của giờ học cho trẻ chơi trò
chơi âm nhạc nhằm phát triển năng khiếu, ôn luyện kiến thức kỹ năng cho trẻ về
âm nhạc. Sự phản ứng âm thanh khác nhau để phát triển khả năng nghe nhạc của
trẻ. Cô hướng dẫn cách chơi rõ ràng, cụ thể, dần dần nâng cao yêu cầu của trò
chơi.
Khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc tôi đã tiến hành theo các bước:
+ Giới thiệu tên trò chơi
+ Giới thiệu cách chơi.
+ Hướng dẫn trẻ chơi.
Ví dụ: Ở trò chơi “Nghe tiếng hát tìm đồ vật”.
Cô giới thiệu luật chơi, cách chơi và tổ chức cho trẻ chơi
Hình ảnh: Trẻ đang tham gia trò chơi “nghe tiếng hát tìm đồ vật”
Trong hoạt động được tổ chức thực hiện, trẻ được chơi với cô, được gần
gũi trò chuyện với cô. Về đội hình không cứng nhắc, có thể cho trẻ thay đổi
nhiều đội hình khác nhau: Hình tròn, chữ u, tự do...Có thể biển tiết học thành
hình thức hội thi trên sân khấu ở góc âm nhạc, để trẻ được thoải mái hoạt động
nhanh nhẹn.
11
Trong giờ học tôi luôn tuyên dương kịp thời những cháu hát đúng, hát hay,
vận động thành thạo theo lời ca nhằm khuyến khích trẻ học tốt hơn. Tuyệt đối
không chê trẻ, tôn trọng trẻ, nhẹ nhàng sửa sai đối với những trẻ thực hiện chưa
đúng.
2.3.3.3. Đối với hoạt động biểu diễn nghệ thuật tổng hợp.
Tôi thường chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ âm nhạc phù hợp để trẻ được sử
dụng vào trong bài hát. Đối với những dụng cụ này tuy dùng cùng một nội dung
nhưng có sự thể hiện, có sự sáng tạo khác nhau, để khi trẻ được quan sát cô thể
hiện trẻ tìm ra những chi tiết khác biệt và từ đó hình thành ở trẻ tư duy, khả năng
sáng tạo trong nghệ thuật.
Khi giới thiệu tên bài hát, tôi cho trẻ đọc thơ hoặc nghe những câu đố có
nội dung phù hợp sau đó dẫn dắt gây sự chú ý của trẻ để vào bài
Ví dụ: Đề tài: Hát vận động theo nhịp bài “Em đi qua ngã tư đường phố”.
Nghe hát: Anh phi công ơi
Trò chơi: Đội nào nhanh nhất.
Với đề tài này tôi lựa chọn những bài hát bổ sung:
Bài hát trong chương trình: Đèn giao thông, An toàn giao thông, Em tập lái ô
tô.
Sau đó tôi tiến hành hướng dẫn trẻ thực hiện các bài hát.
Hình ảnh: Cô đánh đàn trẻ biểu diễn giai điệu bài hát
Kết quả: Khi thực hiện đúng yêu cầu về các phương pháp tổ chức hoạt
động âm nhạc cho trẻ, Kết quả cho thấy trong mỗi giờ hoạt động âm nhạc trẻ
đềucó khả năng cảm thụ trọn vẹn một tác phẩm âm nhạc, nắm vững được kiến
thức kỹ năng như kết quả mong đợi đề ra, trẻ hát các bài hát đúng về ca từ, thể
hiện cảm xúc của giai điệu và thực hiện chuẩn xác các kỹ năng vận động theo
nhạc. 27/29 cháu = 93,1% trẻ tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc.
2.3.4. Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục âm nhạc vào các hoạt
động khác, ngày hội ngày lễ và mọi lúc mọi nơi.
12
*.Hoạt động đón trẻ, trả trẻ.
Ở hoạt động đón, trả trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến
trường, vì các cháu chưa tự giác. Giai đoạn này trẻ tạm thời bước ra những tình
cảm âu yếm mà bố mẹ dành cho để đến trường, lúc này âm nhạc góp phần tác
động rất lớn. Vì vậy tôi chủ động sưu tầm các bài hát có nội dung giáo dục phù
hợp với trẻ, phù hợp với chủ đề đang thực hiện và coppy mở cho trẻ nghe nhằm
lôi cuốn, tạo hứng thú ở trẻ, với chủ đề “Trường mầm non Ngày hội bé đến
trường” tôi lựa chon các bài hát sau: “Em đi Mẫu giáo” sáng tác Dương Minh
Viên bởi vì bài hát có nhịp điệu vừa phải, sắc thái vui vẻ trong lời ca: “Nắng
vừa lên em đi Mẫu giáo...
...mừng vui đón em vào trường..”. [ 5]
Rồi những bài “Cháu đi Mẫu giáo” của Phạm Thanh Hưng, bài “Trường
chúng cháu là trường Mầm non”của Phạm Tuyên. Hoà với khung cảnh thiên
nhiên, niềm phấn chấn đến trường của trẻ qua bài hát “Con chim hót trên cành
cây”. Rồi một ngày mới lại bắt đầu sôi động với âm thanh và màu sắc thiên
nhiên qua bài “Vui đến trường” của Hồ Bắc.
Ngoài ra, để tạo cho trẻ nề nếp trước khi vào lớp phải lễ phép, tự tin qua bài
“Lời chào buổi sáng” của Nguyễn Thị Nhung nhắc nhở cháu phải chào bố mẹ...
Cho trẻ nghe những bài trẻ có thể hát theo được như ở trên. Ngoài tác động
âm nhạc còn giúp trẻ làm quen, củng cố các bài trong chương trình trẻ phải học
hát. Còn có nhiều bài hát không cần trẻ phải hát được cũng tạo không khí vui vẻ
khi đến trường: “Đi học” của Bùi Đình Thảo, “Bài ca đi học” của Phan Trần
Bảng không chỉ giúp trẻ làm quen, nhận biết cuộc sống xung quanh mà còn
chăm từng bữa ăn giấc ngủ: “Cô giáo như mẹ hiền”, “Ngày đầu tiên đi học”
của Nguyễn Ngọc Thiện.
*. Trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học :
Trong giờ Làm quen với tác phẩm văn học âm nhạc đóng vai trò vô cùng
quan trọng và cân thiết để tạo hứng thú cho trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện
thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung... để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp
của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt
Nam nối tiếp nhau.
Thông qua việc dạy bài thơ “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa, sau
khi trẻ đọc thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Hạt gạo làng ta” do Trần
Viết Bính phổ nhạc. Và chính giai điệu trữ tình của bài hát giúp cho ý thơ trong
bài thơ được nâng cao, tiết học thêm sinh động, phong phú và trẻ rất chú ý.
Có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là lời thơ không hoàn
toàn trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thức cho trẻ trong
hoạt động đó như :Trẻ đọc bài thơ “Bó hoa tặng cô” của Ngô Quân Miện
Sau khi đọc thơ kết hợp hát và vận động theo nhạc bài: “Mừng ngày 8/3”
(Tân Huyền) giúp trẻ cảm thụ và hiểu thêm nội dung bài thơ. Đồng thời thể hiện
tình cảm của trẻ thông qua tiết học đó, giúp trẻ tiếp thu nhanh, mau thuộc và gây
hứng thú trong quá trình học của cháu.
13
*.Trong hoạt động khám phá khoa học.
- Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm
quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò
chơi... thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có
cảm xúc với các đối tượng như bài “Một số loài hoa” yêu cầu là trẻ phân biệt
được một số loại hoa, so sánh, nhận xét sự giống và khác nhau... biết thưởng
thức vẻ đẹp, mùi thơm, yêu quí, bảo vệ... Sau đó ta cho trẻ nghe bài “Hoa trong
vườn” hoặc có thể cho cháu nghe bài “Ra vườn hoa” của Văn Tấn.
*. Trong hoạt động Tạo hình.
Giáo dục âm nhạc trong giờ tạo hình ngoài việc trẻ thực hành, cô mở máy
cho trẻ nghe nhiều bài hát có nội dung tương đối phù hợp với đề tài trẻ đang
thực hiện, thì ở đây ngoài ý tưởng trên bản thân tôi đã tổ chức nhiều hoạt động
thao giảng ở trường với nội dung là cho trẻ nghe bài hát có nội dung phù hợp
với đề tài và dạy vào phần hướng dẫn, đàm thoại trước khi trẻ thực hành. Sau đó
từ nội dung bài hát giáo viên kết hợp đàm thoại như: Vẽ hoa, nghe hát bài “Màu
hoa”.
+ Trong bài hát các con vừa nghe những bông hoa đó có màu gì?
+ Ngoài những bông hoa đủ màu sắc đó thì bài hát còn có gì nữa (nhiều lá,
nhiều cây...)
Những câu hỏi đàm thoại đó giúp trẻ có thêm một số ý tưởng trong quá
trình vẽ để có sản phẩm sáng tạo.
Chính vì vậy mà để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc thông qua tình
hình thực tế ở trường, lớp giáo viên cần hướng dẫn, gợi ý như sau: là cô giáo
Mầm non, khi bắt đầu tiến hành hoạt động nào đó với trẻ, cô giáo nên khởi đầu
bằng các trò chơi, hát bài hát dân ca, nghe các giai điệu nhẹ nhàng và cho trẻ hát
các bài hát ngắn, dễ nhớ. Cô giáo có thể ghi âm các bản nhạc hay để phục vụ tốt
cho các hoạt động này.
Do vậy, giáo viên mầm non cần trau dồi kiến thức, kĩ năng cảm nhận và thể
hiện cái đẹp xung quanh hơn nữa, để vận dụng tổ chức tốt các hình thức cho trẻ
tập hát, nghe nhạc, vận động, chơi trò chơi đóng vai, đóng kịch phù hợp, hiệu
quả hơn với trẻ.
*. Trong hoạt động góc
Trong chương trình giáo dục mầm non hoạt động góc được thực hiện song
song với giờ hoạt động có chủ định. Vì vậy việc hướng dẫn trẻ thông qua giờ
hoạt động góc cũng là biện pháp rất cần thiết và hữu hiệu. Biện pháp này nhằm
phát triển ở trẻ cảm giác nhịp điệu về âm nhạc, qua đó giúp trẻ thể hiện nhịp
điệu âm nhạc bằng chính hoạt động của mình.
Ví dụ: Khi cho trẻ hoạt động góc ở góc âm nhạc tôi đã khai thác để tổ chức
cho trẻ hoạt động âm nhạc tại góc như: Các bé vỗ tay, đệm theo tiết tấu chậm, sử
dụng một số đạo cụ như, đàn, xắc xô, phách gõ đệm theo nhịp của bài hát. Tôi tổ
chức cho trẻ ôn luyện bài hát, kỹ năng vận đông theo nhạc qua việc tổ chức trò
chơi tại góc nghệ thuật, hay cho biểu diễn văn nghệ.
14
Hình ảnh: Các bé say sưa biểu diễn ở góc nghệ thuật
Như vậy, việc cho trẻ vận động theo nhạc ở góc nghệ thuật trong giờ hoạt
động góc chủ yếu giúp trẻ biết hưởng ứng cảm xúc bằng chính những phản ứng
của cơ thể sao cho phù hợp với nhịp điệu âm nhạc không nhất thiết yêu cầu trẻ
phải vận động giống như cô nhưng lại góp một phần rất lớn giúp cho trẻ cảm thụ
hoạt động âm nhạc một cách đầy đủ hơn.
Ở hoạt động này, trẻ được ôn luyện, củng cố và vận dụng những kỹ năng
âm nhạc thông qua trò chơi, các hoạt động sáng tạo. Tùy theo tính chất của góc
và chủ đề cô giáo đã gợi ý để các bé lựa chọn hoạt động âm nhạc, phối hợp với
nhau như: Múa hát theo từng nhóm nhỏ, chơi trò chơi âm nhạc...Trong giờ hoạt
động góc cũng có thể cho trẻ luyện tập một số tiết mục minh họa cho giờ hoạt
động có chủ định.
*. Giáo dục âm nhạc thông qua các ngày lễ hội.
Đây là một trong những giải pháp mà bản thân rất tâm đắc, Trước mỗi ngày
hội ngày lễ tôi thường dành khoảng 3-4 tuần để lên kế hoạch thực hiện chương
trình phục vụ ngày lễ, ngày hội. Thông qua các hoạt động tổ chức các ngày lễ
hội cô giáo có thể tổ chức các hoạt động âm nhạc có nội dung liên quan đến
chương trình biểu diễn văn nghệ mà tất cả trẻ trong lớp được tham gia giao lưu
với các bạn, trẻ được rèn luyện kỹ năng âm nhạc nhuần nhuyễn nhằm giúp trẻ
trong lớp đều có cơ hội giao lưu với nhau và tỏa ra hứng thú với âm nhạc. Và từ
các nhóm tôi sẽ lựa chọn những cháu mạnh dạn, có khả năng để biểu diễn tốt
trong ngày hội thành lập đội tuyển của lớp đi biểu diễn. Quá trình lựa chọn tôi
cũng đã phối kết hợp với ban giám hiệu và ban chấp hành phụ huynh tổ chức
một buổi khảo sát thực tế tại lớp, để giúp giáo viên lựa chọn chính xác và tạo
hứng thú cho trẻ.
- Với ngày hội đến trường của bé là ngày 05/09 tôi sưu tầm những bài hát
thật ý nghĩa, giai điệu vui tươi phù hợp với nội dung ngày hội như bài: “Cháu đi
mẫu giáo”, “Trường của cháu đây là trường mầm non”; Bé đi mẫu giáo, Ngày
vui của bé . [ 6] Sau đó tôi phân công tạo thành nhiều nhóm tập.
15
Hình ảnh: Các nhóm trẻ đang tập luyện
Hình ảnh : Biểu diễn của cô và bé.
Cứ như vậy ở các ngày lễ hội khác như: Tết trung thu, Ngày 20/11; Tết
nguyên đán; Ngày 8/3; quốc tế thiếu nhi... Tôi đều xây dựng kế hoạch cụ thể
như trên để tất cả các trẻ trong lớp đều có cơ hội tham gia và trải nghiệm, tự tin
khi lên biểu diễn, và các bạn khác cũng hửng ứng rất sôi nổi.
Kết quả: Qua một năm thực hiện bản thân nhận thấy sau khi áp dụng giáo
dục âm nhạc ở mọi lúc mọi nơi, các ngày lễ hội, 100% trẻ có kĩ năng biết hát
múa tự nhiên, biết yêu cái đẹp, yêu quý quê hương, đất nước, con người, thiên
nhiên Việt Nam qua các tác phẩm âm nhạc, thích thú, tự tin khi tham gia các
hoạt động âm nhạc trong trường mầm non. Tham gia tích cực vào các trò chơi,
các ngày lễ hội.
2.3. 5. Làm và sử dụng có hiệu quả đồ dùng, dụng cụ âm nhạc.
Bất cứ hoạt động nào trong trường mầm non cũng phải gắn liền với đồ
dùng trực quan. Đây là điều rất cần thiết vì tư duy của trẻ mẫu giáo là tư duy
trực quan hình tượng. Nếu không có đồ dùng đồ chơi thì trẻ sẽ không lĩnh hội
được kiến thức một cách đầy đủ, nhanh chóng. Hiện nay khi thực hiện chương
trình giáo dục mầm non mới, điều khó khăn nhất đối với chúng ta là làm thế nào
hoạt động thật đơn giản nhưng đạt hiệu quả cao. Chính vì vậy, tôi đã tận dụng
các nguyên vật liệu để làm đồ dùng đồ chơi âm nhạc cho trẻ trải nghiệm.
Ví dụ: Tìm kiếm những hộp bánh bỏ đi để làm bộ trống gõ; Tận dụng
những đoạn tre, nứa, gáo dừa để làm phách tre. Những chiếc vành nón hỏng để
làm vòng. Tìm kiếm những tờ báo, tờ lịch cũ, vải vụn để làm váy. Các loại xốp
màu để làm mũ múa. Các loại vỏ hộp sữa để làm trống lắc. Những đoạn ống
16
nước bỏ đi làm đàn tơ rưng. Những mảng đề can hỏng làm đàn ghi ta. Hay sưu
tầm các ống trúc phù hợp, khoan lỗ tạo ra những chiếc sáo hoặc ghép các cành
khô, gắn lá xanh tạo thành các cây xanh với các kiểu dáng khác nhau làm cảnh
trang trí ở các ngày lễ, ngày hội.…
( Hình ảnh: Làm đồ dùng âm nhạc từ nguyên vật liệu sẵn có, phế liệu )
Sau khi đã làm được các đồ dùng, dụng cụ âm nhạc rồi thì bản thân phải
suy nghĩ phải sử dụng sao cho có hiệu quả, phù hợp với đối tượng trẻ, với chủ
đề và đề tài thực hiện để tạo sự hứng thú, tò mò ham hiểu biết của trẻ vào hoạt
động.
Ví dụ: Khi dạy trẻ bài: “Em yêu cây xanh” Chủ đề “Thế giới thực vật
Tôi cho trẻ mặc váy, mũ múa làm từ lá cây khô và biểu diễn kết hợp phách
tre làm từ tre nứa.
Hay: Khi dạy trẻ bài “Gà trống, mèo con và cún con” Chủ đề “Thế giới
động vật” Tôi mặc trang phục của gà trống còn trẻ đội mũ múa của gà con để tạo
không khí hào hứng cho trẻ.
Ngoài ra để giúp trẻ sử dụng bộ trống gõ hiện đại: Tôi đã thành lập một ban
nhạc gồm có đủ các nhạc công: Ghi ta, Piano, trống, sáo trúc, Sắcxophon. Thật
hoành tráng qua đó tôi nhận thấy trẻ rất hào hứng, rất sôi nổi thể hiện hết mình
như những nghệ sỹ, ca sỹ thực thụ.
2.3. 6. Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo
dục phát triển âm nhạc cho trẻ.
Gia đình là nơi gần gũi và quan trọng nhất đối với trẻ, vì thế công tác giáo
dục phối hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp tôi xem là rất quan
trọng góp phần nâng cao hoạt động phát triển ở trẻ đặc biệt là lĩnh vực phát triển
giáo dục âm nhạc cho trẻ: Vì vậy, cần chú ý đến hoạt động nghệ thuật của trẻ ở
nhà, để làm tốt được điều này tôi đã trao đổi và hướng dẫn phụ huynh mua thêm
đồ dùng cho trẻ như: đài, băng hình trẻ mầm non ca hát để trẻ học hát, ngoài ra ở
17
mỗi chủ đề tôi phô tô các bài hát trẻ đã được học phát cho phụ huynh dạy trẻ,
với những phụ huynh biết sử dụng công nghệ thông tin tôi hướng dẫn họ cách
tìm và tải những bài hát xuống để trẻ được củng cố các kiến thức kỹ năng đã học
ở trên lớp, sau mỗi ngày học hát ở lớp, cô khơi gợi để trẻ về nhà vẫn thích được
hát . Hoặc trao đổi với phụ huynh nếu trẻ thích hát nên tạo điều kiện cho trẻ học
hát và động viên trẻ kịp thời.
Đồng thời cung cấp cho phụ huynh biết những nội dung cần thực hiện
thông qua góc tuyên truyền với phụ huynh như:
- Làm bảng tin về chương trình dạy theo chủ đề và thay tin hàng tuần để
phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên để rèn luyện thêm cho trẻ ở nhà.
- Vận động phụ huynh hỗ trợ mua trang thiết bị như loa, đài..vật liệu mở:
Thùng giấy, sách báo cũ, dụng cụ hóa trang, vỏ chai, lon bia sạch…
- Trao đổi thêm với phụ huynh có cháu cá biệt: Nói ngọng, ít nói, để phụ
huynh phối kết hợp cùng tôi trong công tác giáo dục trẻ phát triển khả năng âm
nhạc được tốt hơn.
- Cùng phối hợp với phụ huynh tổ chức các ngày lễ hội ở lớp, ở trường, tổ
chức sinh nhật cho các cháu.
Kết quả: Sau khi phối kết hợp với phụ huynh một thời gian Lớp tôi đã đạt
được kết quả sau: Hội cha mẹ phụ huynh đã ủng hộ mua sắm cho lớp một bộ âm
ly, một loa, ủng hộ một bộ trang phục biểu diễn, sửa mới ti vi, ủng hộ nguyên
vật liệu và cùng cô giáo làm đầy đủ một bộ đồ dùng phục vụ góc âm nhạc phục
vụ cho hội thi “Xây dưng môi trường lấy trẻ làm trung tâm”. Tôi thấy thực hiện
được biện pháp này là khoa học và hợp lý mang lại hiệu quả rất cao.
2.4 .Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
*. Hiệu quả trên trẻ.
Sau gần một năm thực hiện các biện pháp trên tại nhóm lớp mình, tôi thấy
giờ hoạt động với âm nhạc đạt kết quả tốt hơn, tiết học trở nên sinh động, thoải
mái, trẻ hứng thú học và tích cực tham gia vào các hoạt động. Cô và trẻ gần gũi
nhau hơn, một số cháu tham gia vào đội văn nghệ của trường biểu diễn trong các
ngày lễ, hội thi rất mạnh dạn và tự tin và có kỹ năng tốt.
* Kết quả khảo sát cuối năm (tháng 4/2018)
(Bảng khảo sát 2 ở phụ lục minh họa).
*. Đối với bản thân.
Trong quá trình tổ chức nhằm phát huy tính tích cực trong hoạt động âm
nhạc ở trẻ, bản thân cũng đã chịu khó cũng đã tìm tòi để đưa ra phương pháp tốt
nhất cho trẻ , cùng trẻ luyện tập, xử lý các tình huống xảy ra hợp lý, công bằng
giữa các trẻ, chú ý đến hoạt động nhóm và cá nhân của trẻ. Mạnh dạn tự tin, chủ
động hơn nhiều trong hoạt động âm nhạc, biết tự phối hợp chặt chẽ với phụ
huynh, đồng nghiệp và cấp trên.
* Đối với đồng nghiệp.
Thông qua các biện pháp tôi đã thực hiện thành công ở lớp mình, tôi đã
cùng thảo luận với đồng nghiệp kỹ để đưa ra nội dung hoạt động âm nhạc tốt
nhất phù hợp với từng lứa tuổi và đã đem lại hiệu quả khả quan trên các nhóm
18
lớp. Đồng thời giúp các đồng nghiệp có thêm những kinh nghiệm hay, áp dụng
vào thực tiễn cho trẻ làm quen với tác phẩm âm nhạc trên nhóm lớp mình đạt
hiệu quả.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
3.1. Kết luận.
Qua gần một năm thực hiện đề tài tôi nhận thấy để đạt được hiệu quả cao
trong việc “Nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc cho trẻ 5 -6 tuổi tại trường
Mầm non Nga Thiện”, giáo viên cần áp dụng linh hoạt, sáng tạo, vận dụng hài
hòa những giải pháp sau:
- Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú hấp dẫn.
-Xây dựng kế hoạch phân loại theo trình độ và khả năng nhận thức của trẻ,
triển khai thực hiện nhiệm vụ theo từng bước từ dễ đến khó.
- Nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc thông qua hoạt động học có chủ
định để rèn luyện các kỹ năng cho trẻ.
- Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục âm nhạc vào các hoạt động khác
và ngày hội ngày lễ.
- Làm và sử dụng có hiệu quả đồ dùng, dụng cụ âm nhạc tự tạo.
- Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo dục phát
triển âm nhạc cho trẻ.
3.2. Kiến nghị.
- Đối với nhà trường: BGH cần tham mưu tốt với lãnh đạo địa phương cũng
như tuyên truyền vận động sự ủng hộ của phụ huynh để xây dựng phong âm
nhạc, bổ sung thêm cơ sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ cho việc học tập
của trẻ. Mỗi lớp đủ băng đĩa, đài, đàn,máy vi tính, đồ dùng âm nhạc các trang
phục, phục vụ âm nhạc và để thực hiện chương trình phổ cập giáo dục trẻ mầm
non 5 tuổi.
- Đối với phòng giáo dục: Tổ chức các tiết dạy mẫu của môn học âm nhạc
để cho giáo viên có điều kiện học hỏi rút kinh nghịêm.
Trên đây là một số bài học kinh nghiệm nhỏ của tôi rút ra trong quá trình
công tác. Do điều kiện nghiên cứu còn hạn chế, đề tài mới chỉ là những nghiên
cứu bước đầu nên không tránh khỏi thiếu sót, rất mong được sự đóng góp chân
thành của cấp trên và đồng nghiệp để đề tài này được hoàn thiện hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ
Nga Sơn, ngày 5 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép.
NGƯỜI VIẾT
Trần Thị Hà
Nguyễn Thị Phi
19
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non. Nhà xuất bản Hà nội. Năm 2005.
2. Nguồn sưu tầm: tuyển tập danh ngôn hay nhất vềâm nhạc trong cuộc
sống.
3. Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non (5 – 6 tuổi). Nhà
xuất bản giáo dục. Năm 2013.
4. Một số biện pháp hướng dẫn tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mẫu
giáo 5- 6 tuổi.
5. Trẻ mầm non ca hát: Tác giả Hoàng văn Yến. Nhà xuất bản giáo dục Việt
Nam
6. Hướng dẫn thực hiện kịch bản ngày hội, ngày lễ. Tác giả. Hoàng Công
Dụng. Nhà xuất bản giáo dục Vệt Nam
DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ
CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI C TRỞ LÊN
Họ tên tác giả: Nguyễn Thị Phi
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường mầm non Nga Thiện
TT
1
2
3
4
5
6
Tên đề tài SKKN
Nâng cao chất lượng cho trẻ
5 – 6 Tuổi làm quen với toán
Một số biện pháp nhằm nâng
cao chất lương cho trẻ 5- 6
tuổi thông qua hoạt động vui
chơi.
Một số biện pháp sử dụng
dùng đồ chơi hấp dẫn cho trẻ
5 – 6 Tuổi làm quen với toán
Một số biện pháp nâng cao
chất lượng khám phá khoa
học cho trẻ 5 -6 Tuổi ở
trường Mầm non Nga Thiện.
Một số biện pháp dạy trẻ 5 -6
tuổi múa hát dân ca tại
trường mầm non Nga Thiện.
Một số biện pháp nhằm phát
huy tính tích cực trong hoạt
động phát triển thể chất cho
trẻ 5 -6 tuổi tại trường mầm
non Nga Thiện.
Cấp đánh giá
xếp loại (Phòng,
sở…)
Kết
quả
xếp
loại
Năm học
đánh giá
xếp loại
Phòng giáo dục.
B
2010-2011
Phòng giáo dục
C
2011 – 2012
Phòng giáo dục
B
2012-2013
Phòng giáo dục
B
2013-2014
Phòng giáo dục
B
2014 -2015
Phòng giáo dục
B
2015 -2016
PHỤ LỤC
*. Bảng kết quả khảo sát trước khi nghiên cứu.
ST
T
1
2
3
4
Nội dung khảo sát
Cảm nhận
về nghệ
thuật (Âm
nhạc)
Một số kỹ
năng
trong hoạt
động âm
nhạc (hát,
vận động
theo nhạc)
Khả năng
hứng thú
tham gia
các trò
chơi âm
nhạc
Thể hiện
sự sáng
tạo khi
tham gia
các hoạt
động nghệ
thuật.
- Vui sướng vỗ tay làm động
tác mô phỏng và sử dụng từ
nói lên cảm xúc của mình
khi nghe âm thanh gợi cảm.
Chú ý nghe và tỏ ra thích thú
(Hát vỗ tay,nhún…) theo bài
hát, bản nhạc
- Hát đúng giai điệu, lời ca,
và thể hiện sắc thái tình cảm
của bài hát qua giọng hát, nét
mặt, điệu bộ…
Vận động nhịp nhàng giai
điệu, nhịp điệu bài hát, bản
nhạc với các hình thức Vỗ
tay theo nhịp, tiết tấu, múa…
- Khả năng chú ý, ghi nhớ,
thẩm thấu kỹ lời, giai điệu,
âm thanh từng bài hát.
- Khả năng tập trung, phản
xạ nhanh
- Lựa chọn và tự thể hiện
hình thức vận động theo bài
hát, bản nhạc.
- lựa chọn dụng cụ gõ đệm
theo nhịp điệu, tiết tấu bà
hát.
Số
trẻ
khảo
sát
Đạt
Chưa đạt
SL
%
SL
%
29
11
37,9
18
62,1
29
12
41,3
17
58,7
29
9
31,3
20
68,7
29
10
34,4
19
65,6
29
10
34,4
19
65,6
29
9
31,3
20
68,7
29
8
27.5
21
72,5
29
9
31,3
20
68,7
*. Bảng kết quả khảo sát sau khi nghiên cứu.
ST
T
1
2
3
4
Nội dung khảo sát
Cảm nhận
về nghệ
thuật (Âm
nhạc)
Một số kỹ
năng trong
hoạt động
âm nhạc
(hát, vận
động theo
nhạc)
-Vui sướng vỗ tạy làm động
tác mô phỏng và sử dụng từ
nói lên cảm xúc của mình khi
nghe âm thanh gợi cảm.
Chưa
đạt
SL %
29
29
100
0
0
29
29
100
0
0
29
28 96,5
1
3,5
29
29
100
0
0
29
28 96,5
1
3,5
29
27 93,1
2
6,9
- Lựa chọn và tự thể hiện hình
thức vận động theo bài hát,
bản nhạc.
29
27 93,1
2
6,9
- lựa chọn dụng cụ gõ đệm
theo nhịp điệu, tiết tấu bà hát.
29
27 93,1
2
6,9
- Chú ý nghe và tỏ ra thích
thú (Hát vỗ tay,nhún…) theo
bài hát, bản nhạc
- Hát đúng giai điệu, lời ca, và
thể hiện sắc thái tình cảm của
bài hát qua giọng hát, nét mặt,
điệu bộ…
- Vận động nhịp nhàng giai
điệu, nhịp điệu bài hát, bản
nhạc với các hình thức Vỗ tay
theo nhịp, tiết tấu, múa…
- Khả năng chú ý, ghi nhớ,
thẩm thấu kỹ lời, giai điệu
từng bài hát.
Khả năng
hứng thú
tham gia
các trò chơi - Khả năng tập trung, phản xạ
âm nhạc
nhanh
Thể hiện sự
sáng tạo
khi tham
gia các hoạt
động nghệ
thuật.
Số
Đạt
trẻ
khảo SL %
sát