Giải pháp pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của trung tâm văn hóa – thể thao cấp xã

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

LÊ MINH ÚT

GIẢI PHÁP PHÁP LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU
QUẢ KINH TẾ CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA –
THỂ THAO CẤP XÃ

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

LÊ MINH ÚT

GIẢI PHÁP PHÁP LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU
QUẢ KINH TẾ CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA –
THỂ THAO CẤP XÃ

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 60380107

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. Trần Huỳnh Thanh Nghị

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên Lê Minh Út mã số học viên: 7701251101A là học viên lớp
LOP_K25_MBL_CaMau; Khóa K25 chuyên ngành Luật kinh tế, Khoa Luật,
Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, là tác giả của Luận văn thạc sĩ luật học
với đề tài Giải pháp pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của Trung tâm Văn
hóa – Thể thao cấp xã (sau đây gọi tắt là “Luận văn”).
Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung được trình bày trong Luận văn này là
kết quả nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn
khoa học. Trong Luận văn có sử dụng, trích dẫn một số nội dung Nghị quyết của
Đảng và ý kiến, quan điểm khoa học của một số cán bộ lãnh đạo trong các cuộc hội
nghị, hội thảo khoa học về Trung tâm Văn hóa – Thể thao cấp xã (Trung tâm VHTT
cấp xã) do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau; Cục
Văn hóa cơ sở tổ chức (nhưng trong luận văn cũng không copy nguyên đoạn văn mà
chỉ thể hiện tinh thần tham luận) và sử dụng các văn bản pháp luật. Các thông tin
này đều được trích dẫn nguồn cụ thể, chính xác và có thể kiểm chứng. Các số liệu,
thông tin được sử dụng trong Luận văn là hoàn toàn khách quan và trung thực.
Học viên thực hiện

Lê Minh Út


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1

Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật về Trung tâm
VHTT cấp xã .............................................................................................................8
1.1. Khái quát chung về Trung tâm VHTT cấp xã............................................................. 8
1.1.1. Khái niệm Trung tâm VHTT cấp xã .................................................................... 8
1.1.2. Đ c điểm của Trung tâm VHTT cấp xã ............................................................... 8
1.2. Vai tr của Trung tâm Văn hóa – Thể thao cấp xã ..................................................... 9
1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của thiết chế văn hóa, thể thao cấp xã ở tỉnh Cà
Mau .................................................................................................................................... 9
1.4. uan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển văn hóa, thể thao ............................ 11
1.5. uy định pháp luật về Trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp xã .................................. 13
1.5.1. Các văn bản pháp luật điều chỉnh ...................................................................... 13
1.5.2. uy định về thành lập Trung tâm Văn hóa – Thể thao cấp xã .......................... 15
1.6. Những quy định về quản lý nhà nước đối với Trung tâm Văn hóa – Thể thao cấp xã
......................................................................................................................................... 19
1.7. Một số quy định về phát triển Trung tâm Văn hóa – Thể thao cấp xã tại tỉnh Cà Mau
......................................................................................................................................... 19
Tiểu kết luận Chương 1 ................................................................................................... 22

Chƣơng 2: Thực trạng pháp luật điều chỉnh các Trung tâm VHTT cấp xã trên
địa bàn tỉnh Cà Mau ...............................................................................................24
2.1. ơ lược về tình hình kinh tế, văn hóa và xã hội của tỉnh Cà Mau ............................ 24
2.2. Hoạt động của Trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp xã .............................................. 26
2.2.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................... 26
2.2.2. Về cơ sở vật chất và kinh phí ............................................................................. 28
2.2.3. Những hạn chế, yếu k m ................................................................................... 28
2.3. Tình hình pháp luật điều chỉnh Trung tâm VHTT cấp xã ........................................ 30
2.3.1. M t tích cực ....................................................................................................... 30
2.3.2. Những vướng mắc, bất cập ................................................................................ 32
2.3.2.1. Trong lĩnh vực ban hành văn bản pháp luật ................................................ 32
2.3.2.2. Trong lĩnh vực đấu thầu, mua sắm và xây dựng ......................................... 34

2.3.2.3. Trong lĩnh vực lao động.............................................................................. 36
2.3.2.4. Trong lĩnh vực đất đai ................................................................................. 37


2.3.3. Nguyên nhân của những vướng mắc, bất cập .................................................... 38
Tiểu kết luận Chương 2 ................................................................................................... 40

Chƣơng 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật nâng cao hiệu quả hoạt động
của Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau ....................................42
3.1. uan điểm, chủ trương của Đảng, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương liên quan
và các văn bản của tỉnh Cà Mau về phát triển văn hóa, thể thao ở cơ sở ........................ 42
3.2. Những định hướng mô hình nhằm hoàn thiện Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn
tỉnh Cà Mau. .................................................................................................................... 43
3.3. uy định thành lập Trung tâm VHTT cấp xã ........................................................... 44
3.4. Tổ chức, cán bộ ......................................................................................................... 46
3.4.1. Hội đồng quản lý................................................................................................ 46
3.4.2. Ban chủ nhiệm ................................................................................................... 47
3.5. Nguồn tài chính của đơn vị ....................................................................................... 48
3.6. Tự chủ tài chính ........................................................................................................ 48
3.7. Một số giải pháp ....................................................................................................... 49
3.7.1. Hoàn thiện pháp luật điều chỉnh ........................................................................ 49
3.7.2. Hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước đối với Trung tâm VHTT cấp xã ....... 51
3.7.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, sự quản lý của chính quyền các
cấp ............................................................................................................................ 51
3.7.2.2. Chọn điểm chỉ đạo, rút kinh nghiệm và nhân ra diện rộng ......................... 51
3.7.2.3. Giải pháp về đầu tư ..................................................................................... 52
3.7.2.4. Phân cấp quản lý việc đầu tư xây dựng có sử dụng ngân sách Nhà nước .. 52
3.7.2.5. Thực hiện chính sách khuyến khích xã hội hóa .......................................... 52
3.7.2.6. Tổ chức kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả thực hiện đề án .................... 53
3.8. Kiến nghị ................................................................................................................... 53

3.8.1. Đối với Trung ương ........................................................................................... 53
3.8.2. Đối với cấp th m quyền tỉnh Cà Mau ................................................................ 54
Tiểu kết luận Chương 3 ................................................................................................... 55

KẾT LUẬN ..............................................................................................................57
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT
PHỤ LỤC


1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. L do chọn đề tài nghiên cứu
Trung tâm VHTT cấp xã là đơn vị sự nghiệp về văn hóa thông tin và thể
thao, thuộc hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở (là một chỉnh thể bao gồm các
yếu tố: Cơ sở vật chất, bộ máy tổ chức, nhân sự, quy chế hoạt động và nguồn kinh
phí) là nơi nhân dân được tiếp thu, phổ biến kiến thức về chính trị, kinh tế, văn hóa
- xã hội, tổ chức các hoạt động phổ cập giáo dục, học tập cộng đồng, nâng cao tri
thức khoa học và chuyển giao công nghệ trong lao động, sản xuất; giúp cộng đồng
thụ hưởng những giá trị văn hóa của dân tộc và nhân loại, bồi dưỡng năng khiếu,
phát triển khả năng sáng tạo về văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao, giao lưu, giải
trí, giao tiếp văn hóa… đồng thời là nơi tổ chức các hoạt động tuyên truyền phổ
biến đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Tuy vậy, hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở hiện nay đang g p nhiều khó khăn
trong việc khai thác, phát huy hiệu quả, trong đó vướng mắc lớn nhất là kinh phí
hoạt động, nguồn vốn để đầu tư cơ sở vật chất, cơ chế để thực hiện xã hội hóa và tổ
chức bộ máy, hầu hết các Trung tâm VHTT cấp xã chưa huy động được các nguồn

lực trong xã hội, trong đó về cơ sở vật chất, sân bãi, trang thiết bị chuyên dùng, nơi
sinh hoạt văn hóa, thể thao chưa đồng bộ. Đội ngũ cán bộ quản lý, cộng tác viên,
các hoạt động văn hóa, thể thao ở cơ sở vừa yếu về chuyên môn, kinh nghiệm quản
lý, điều hành, vừa thiếu lực lượng tổ chức. Một số nơi tuy đã xây dựng được nhà
văn hóa, điểm tổ chức các hoạt động thể dục thể thao, nhưng hiệu quả hoạt động
còn hạn chế, chưa đi vào nề nếp, chưa thu hút đông đảo cộng đồng đến sinh hoạt.
Trên thực tế Trung tâm VHTT cấp xã được thành lập có một số hạng mục như hội
trường, các phòng chức năng, sân đa năng, sân khấu ngoài trời, khu thể thao trên
phần đất thuộc quỹ đất dành cho phúc lợi văn hóa – xã hội ở địa phương do Ủy ban
nhân dân cấp xã quản lý, nhưng hầu hết Trung tâm VHTT cấp xã không có con dấu,
không có tài khoản giao dịch, không được giao đất, không được giao tài sản, về bộ
máy quản lý thực hiện theo Thông tư số 12/2010/TT-BVHTTDL, ngày 22 tháng 12
năm 2010 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, theo đó chủ nhiệm là Công chức
văn hóa – xã hội của Ủy ban nhân dân xã và các thành viên ban chủ nhiệm là cán
bộ, công chức của xã, các ngành, các tổ chức chính trị xã hội của xã kiêm nhiệm, về
chỉ tiêu, kế hoạch hoạt động và kinh phí do Ủy ban nhân dân xã phân bổ, đồng thời


2

thực hiện điều hành kinh phí và thanh quyết toán, từ những lý do đó cho thấy với
mô hình hiện tại Trung tâm VHTT cấp xã không phải là đơn vị sự nghiệp công lập,
mà chỉ là nơi có các hạng mục được đầu tư, mọi hoạt động hoàn toàn phụ thuộc vào
Ủy ban nhân dân cấp xã.
Để Trung tâm VHTT cấp xã hoạt động có hiệu quả và được xác lập là đơn vị
sự nghiệp công lập đúng quy định, có tư cách pháp nhân, tự chủ trong tổ chức và
hoạt động, nhằm thực hiện tốt công tác xã hội hóa, khai thác tốt cơ sở vật chất đã
được đầu tư, huy động được nguồn lực trong xã hội là vấn đề mang tính cấp thiết
trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ thực tế trên, Tác giả quyết định chọn đề tài
“Giải pháp pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của Trung tâm VHTT cấp

xã” để làm Luận văn thạc sĩ luật học cho mình.

2. Vấn đề nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề như: các quy định của pháp luật về
Trung tâm VHTT cấp xã, trong đó: về địa vị pháp lý; về mô hình tổ chức bộ máy,
bố trí nhân sự, thành phần ban chủ nhiệm tham gia điều hành (cần tách các đối
tượng quản lý ra khỏi các chức danh kiêm nhiệm của Ủy ban nhân dân xã), về hoạt
động; sự độc lập về tài chính theo hướng Nhà nước giao đất, giao tài sản nhằm khai
thác cơ sở vật chất, huy động nguồn nhân lực trong xã hội, phát huy tiềm năng của
Trung tâm VHTT cấp xã, vấn đề quan trọng là để thực hiện chức năng xã hội hóa và
khai thác thương mại, nâng cao hiệu quả kinh tế của đơn vị, tiến tới thực hiện theo
theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP, Nghị định số 69/2008/NĐ-CP của Chính phủ.

3. Đối tƣợng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu các văn bản của Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương
liên quan đến việc hình thành và phát triển của Trung tâm VHTT cấp xã; các văn
bản của cơ quan th m quyền tỉnh Cà Mau thời gian qua, cũng như Đề án thành lập
Trung tâm VHTT cấp xã do Ủy ban nhân dân cấp huyện phê duyệt; các văn bản liên
quan đến cơ chế, chính sách giúp cho việc áp dụng các văn bản của Trung ương,
của tỉnh Cà Mau về xã hội hóa và khai thác thương mại, nâng cao hiệu quả kinh tế
đối với Trung tâm VHTT cấp xã; nghiên cứu các kết quả hoạt động hiện nay từ đó
có so sánh, đánh giá sự phù hợp và những bất cập của văn bản khi đưa vào áp dụng
trong thực tiễn.
Nghiên cứu các điều kiện phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương, từ
đó xác định những nhu cầu về văn hóa, thể thao của nhân dân, cũng như khả năng


3

các nhà đầu tư tham gia vào khai thác Trung tâm VHTT cấp xã.

4. Mục tiêu nghiên cứu và câu h i nghiên cứu
Thứ nhất, nghiên cứu những vấn đề lý luận, quy định pháp luật của cơ quan
nhà nước ở Trung ương và các quy định trong văn bản pháp luật của tỉnh Cà Mau
liên quan đến việc hình thành và phát triển Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn
tỉnh Cà Mau thời gian qua.
Mục tiêu này cần làm rõ vấn đề đ t ra là hiện nay nhu cầu của các tầng lớp
nhân dân về các hoạt động, sự thụ hưởng, khả năng, nhu cầu sáng tạo văn hóa, văn
nghệ, về thể dục thể thao ngày càng tăng ở cơ sở, nhất là cộng đồng cư dân nông
thôn, từ đó Đảng và Nhà nước đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, trên cơ sở quan điểm
về sự phát triển của lĩnh vực văn hóa, thể thao, Chính phủ, các bộ ngành từ Trung
ương đến chính quyền từ tỉnh đến cấp huyện ban hành các chính sách gì để phát
triển hệ thống thiết chế văn hóa ở cơ sở. Các văn bản này có đầy đủ để điều chỉnh
và hỗ trợ Trung tâm VHTT cấp xã hoạt động tốt hay chưa, sự phù hợp với điều kiện
và tình hình thực tế ở địa phương tỉnh Cà Mau như thế nào?
Thứ hai, phân tích thực trạng hoạt động và thực trạng pháp luật điều chỉnh
các Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau, trong đó những vướng mắc,
sự cản trở quá trình hình thành, phát triển, cũng như các yếu tố nào đã ràng buộc
làm cho đơn vị không phát huy được chức năng, nhiệm vụ của mình, đồng thời
không tổ chức thực hiện được công tác xã hội hóa, vấn đề thiếu kinh phí làm cho
Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau ở một số nơi đóng cửa, không
hoạt động được.
Mục tiêu thứ hai sẽ giải quyết câu hỏi được đ t ra là với cơ chế hiện nay,
việc quản lý và tổ chức hoạt động của Trung tâm VHTT cấp xã đã xuất hiện những
khó khăn vướng mắc gì? đánh giá thực trạng pháp luật và thực trạng hoạt động của
các thiết chế văn hóa trong thực tiễn có những điểm gì không phù hợp? tại sao hầu
hết các Trung tâm VHTT cấp xã của tỉnh Cà Mau cũng như trên toàn quốc không
phát huy được công năng vốn có, những khó khăn lớn cản trở sự phát triển của hệ
thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở là gì?
Thứ ba, trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề về lý luận và thực tiễn, đề tài đưa

ra mô hình tổ chức, quản lý, cơ chế về tài chính và định hướng một số giải pháp
nhằm hoàn thiện pháp luật giúp nâng cao hiệu quả hoạt động, tần suất khai thác và


4

đạt mục tiêu là thu hút đông đảo cộng đồng cư dân nông thôn đến sinh hoạt tại
Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau.
Mục tiêu thứ ba là xây dựng mô hình Trung tâm VHTT cấp xã vừa đảm bảo
phù hợp với quy định pháp luật hiện hành, phù hợp với hoạt động thực tiễn trên địa
bàn tỉnh Cà Mau, nhưng cũng có những đề xuất kiến nghị để các cấp th m quyền bổ
sung, điều chỉnh một số chính sách cho phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh
tế thị trường hiện nay, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế đối với Trung tâm
VHTT cấp xã.

5. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu:
- Những quy định của luật, văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo
điều hành của Chính phủ, các bộ ngành Trung ương liên quan (Bộ Văn hóa, Thể
thao và Du lịch; Bộ Tài chính; Bộ Nội vụ; Bộ Lao động Thương binh và Xã hội; Bộ
Tài nguyên và Môi trường; Bộ Xây dựng) và các văn bản của tỉnh Cà Mau quy định
việc thành lập Trung tâm VHTT cấp xã; các cơ chế chính sách của địa phương phục
vụ cho sự phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao trong thời gian qua và những bất
cập hiện nay của hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở của tỉnh.
- Các Đề án thành lập Trung tâm VHTT cấp xã do Ủy ban nhân dân cấp
huyện phê duyệt; trong đó vấn đề về đối tượng được bổ nhiệm vào các chức danh
quản lý, điều hành, cụ thể là ban chủ nhiệm; về trình độ quản lý, trình độ chuyên
môn, năng lực tổ chức và tình hình liên danh, liên kết tổ chức các hoạt động khai
thác cơ sở vật chất, khai thác thương mại, giúp nâng cao hiệu quả kinh tế đối với
Trung tâm VHTT cấp xã.

- Cơ chế về giao đất, giao tài sản, giao kinh phí, sự độc lập về bộ máy tổ
chức và hoạt động, về sự phụ thuộc vào công tác quản lý tài chính của Ủy ban nhân
dân cấp xã, khả năng về thực hiện xã hội hóa hiện nay… các quy định về cơ chế
quản lý, điều hành, quy chế hoạt động, nội quy và kế hoạch chi tiết của Trung tâm
VHTT cấp xã; th m quyền điều hành tài chính và th m quyền thực hiện chức năng
xã hội hóa.
- Ngoài ra đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các Trung tâm VHTT trên địa bàn
các xã, tức là địa bàn ở nông thôn tỉnh Cà Mau, đồng thời nghiên cứu điều kiện kinh
tế, văn hóa – xã hội, nhu cầu về hưởng thụ văn hóa, văn nghệ, hoạt động thể dục thể


5

thao và khả năng của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư trên địa bàn nông thôn tỉnh
Cà Mau tham gia đầu tư, kinh doanh, khai thác cơ sở vật chất Trung tâm VHTT xã.

6. Các phƣơng pháp tiến hành nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, đánh giá, thống kê trên cơ sở lý
luận và thực tiễn về sự hình thành và phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao
ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Cà Mau.
ử dụng các số liệu từ cơ sở, cấp huyện tổng hợp, báo cáo; số liệu khảo sát
thực tế, thực trạng về tổ chức và hoạt động của Trung tâm VHTT cấp xã trên địa
bàn tỉnh Cà Mau hiện nay; số liệu qua các cuộc hội nghị, hội thảo, tổng kết giai
đoạn của tỉnh và Trung ương; các báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Ủy
ban nhân dân tỉnh và các ban, ngành, tổ chức chính trị xã hội liên quan của tỉnh Cà
Mau; tham luận của các nhà khoa học, cụ thể như: tháng 11 năm 2015, Cục Văn hóa
cơ sở thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức hội nghị, hội thảo “Nâng cao
hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở”, tổ chức tại tỉnh Ninh
Bình; tháng 10 năm 2010, Cục Văn hóa cơ sở thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du
lịch đã phối hợp với ở Văn hóa và Thể thao thành phố Hồ Chí Minh tổ chức hội

nghị - hội thảo về Trung tâm VHTT các cấp khu vực phía Nam; tháng 3 năm 2016,
Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau tổ chức hội nghị tổng kết công tác xây dựng, quản lý,
sử dụng, khai thác và tổ chức các hoạt động của trung tâm VHTT cấp xã trên địa
bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 2007-2015; các kết quả triển khai thực hiện Kế hoạch số
104/KH- VHTTDL của Giám đốc ở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, về thí điểm
“Nâng cao chất lượng hoạt động của Trung tâm VHTT cấp xã” giai đoạn 20162017, đã được Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt tại uyết định số 2066/ Đ-UBND
ngày 30/12/2015.
Trên cơ sở quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước, các quy định của Chính phủ về xã hội hóa các hoạt động dịch vụ công, quy
định về chế độ thu chi tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập… văn bản của các
bộ, ngành Trung ương về các chính sách nông nghiệp, nông dân, nông thôn… thực
trạng và nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hóa nghệ thuật hiện nay, phân tích, đánh
giá so sánh với thực tiễn hoạt động văn hóa, thể thao trên địa bàn tỉnh Cà Mau, từ
đó tác giả đề xuất mô hình tổ chức và hoạt động, giúp cho việc khai thác thương
mại Trung tâm VHTT cấp xã, nhằm đạt được mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế
của Trung tâm.


6

7. Ý ngh a và khả n ng ứng dụng
7.1. Ý ngh a khoa học
Đề tài nghiên cứu này thành công sẽ huy động nguồn lực từ xã hội, cả về vật
chất, trình độ quản lý, cơ chế vận hành, khai thác thương mại Trung tâm VHTT cấp
xã, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của đơn vị; sẽ làm giảm áp lực về nguồn chi từ
ngân sách Nhà nước, tiến tới xóa bỏ bao cấp trong đơn vị sự nghiệp công lập theo
tinh thần Nghị định số 16/2015/NĐ-CP, các khoản thu, mức thu bảo đảm chi hợp lý,
có tích lũy theo quy định, từng bước tiến đến lộ trình tự chủ hoàn toàn của đơn vị sự
nghiệp công lập.
Xây dựng mô hình quản lý công tư kết hợp, nhằm đạt được các mục tiêu mà

Chính phủ và chính quyền các cấp đã đề ra và hướng phát triển trong tương lai đó
là: Huy động nguồn lực ngoài xã hội để hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể
thao ở cơ sở phủ khắp trên địa bàn tỉnh Cà Mau, tạo sân chơi cho cộng đồng cư dân
nông thôn, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và sáng tạo nghệ thuật, nhu cầu về rèn luyện
sức khỏe, nâng cao thể lực và tầm vóc người Việt Nam, các hoạt động vui chơi giải
trí khác, góp phần tích cực trong việc xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, ổn
định xã hội, đ y lùi các tệ nạn, thúc đ y phát triển kinh tế ở nông thôn.
7.2. Khả n ng ứng dụng
Thực chất cho đến nay chưa có một cơ chế tổ chức, nhân sự, tài chính và
nghiệp vụ đồng bộ đảm bảo cho Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau
hoạt động đúng nghĩa, đúng quy định, đúng bản chất là đơn vị sự nghiệp công lập,
chưa duy trì và phát huy tính năng vốn có, chưa có quy chế hoạt động thống nhất,
cơ chế xã hội hóa hiện nay hầu như không thực hiện được do đ c thù của đơn vị
không tự chủ cả về bộ máy, hoạt động cũng như cơ sở vật chất, từ đó nhiều nơi
đóng cửa không hoạt động được.
Thời gian gần đây trong các báo cáo hoạt động hàng tháng, hàng quý của
Tỉnh ủy, cũng như Hội đồng nhân dân tỉnh Cà Mau đều đề cập đến Trung tâm
VHTT cấp xã, tức là sự quan tâm sâu sắc đến thiết chế này; Ủy ban nhân dân tỉnh
có rất nhiều văn bản chỉ đạo, nhưng chưa có giải pháp tháo gở những khó khăn,
ngày càng có nhiều xã phải đóng cửa do thiếu vốn đầu tư để đồng bộ hóa, thiếu kinh
phí hoạt động, cán bộ không có phụ cấp kiêm nhiệm… tuy khó khăn là vậy nhưng
khi kêu gọi xã hội hóa thì không thực hiện được, do hệ thống văn bản quy định chưa
cụ thể, chưa rõ ràng, khó áp dụng.


7

Từ thực trạng đó khả năng ứng dụng đề tài vào thực tế trên địa bàn tỉnh Cà
Mau là rất cao, nội dung đề tài đã giải quyết cơ bản về mô hình quản lý, điều hành,
tổ chức bộ máy độc lập với Ủy ban nhân dân xã và phù hợp với cơ chế thị trường,

phù hợp với xu thế, chủ trương của Đảng, cũng như chính sách, pháp luật của Nhà
nước là xóa bỏ bao cấp trong đơn vị sự nghiệp công lập.
M t khác, đến thời điểm hiện nay các xã xây dựng nông thôn mới đang chịu
áp lực về kinh phí để đầu tư xây dựng, trong đó Trung tâm VHTT cấp xã là một
trong những tiêu chí cần nhiều vốn đầu tư. Vì vậy khi đề án được ứng dụng vào
thực tiễn sẽ huy động được nguồn lực khá lớn từ xã hội và sẽ nhận được sự đồng
thuận cao của các cấp chính quyền ở địa phương và nhất là Ủy ban nhân dân cấp xã.


8

Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật về
Trung tâm VHTT cấp xã
1.1. Khái quát chung về Trung tâm VHTT cấp xã
1.1.1. Khái niệm Trung tâm VHTT cấp xã
Trung tâm VHTT cấp xã là đơn vị sự nghiệp về văn hóa thông tin và thể
thao, thuộc hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở, là nơi nhân dân được tiếp thu, phổ biến
kiến thức về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội; nhằm nâng cao tri thức khoa học kỹ
thuật, văn hóa nghệ thuật, thụ hưởng những giá trị văn hóa của dân tộc và nhân loại;
bồi dưỡng năng khiếu, khả năng sáng tạo về văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao,
giao lưu, giải trí, giao tiếp văn hóa. Trung tâm VHTT cấp xã được thành lập trên cơ
sở hợp nhất các cơ sở như: nhà văn hóa, sân bóng đá, nhà tập thể thao, câu lạc bộ
văn hóa, câu lạc bộ thể thao ở cơ sở.
1.1.2. Đặc điểm của Trung tâm VHTT cấp xã
o với các loại hình tổ chức hoạt động văn hóa khác, Trung tâm VHTT cấp
xã có các đ c điểm chính như sau:
Một là, trung tâm VHTT cấp xã được giao thực hiện nhiệm vụ tổ chức các
hoạt động văn hóa, thể thao trên địa bàn xã; hướng dẫn, giúp đỡ về chuyên môn
nghiệp vụ cho các nhà văn hóa ấp, khóm, câu lạc bộ văn hóa, thể dục thể thao trực
thuộc và ở các khu dân cư, thực hiện các chức năng đào tạo, quản lý đội ngũ cán bộ

chuyên môn, cộng tác viên; tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí
cho trẻ em và người cao tuổi; phối hợp hay mời gọi những người có chuyên môn,
nghiệp vụ để liên kết cung cấp các dịch vụ văn hóa, thể dục thể thao, vui chơi giải
trí trên địa bàn xã.
Hai là, thực hiện chức năng xây dựng, dàn dựng, tổ chức tuyển chọn, tập
luyện các chương trình về văn nghệ, thi đấu thể thao để tham gia các hoạt động do
cấp huyện tổ chức; tổ chức đại hội thể dục, thể thao ở cơ sở; phối hợp với các
ngành, cơ quan đoàn thể ở xã, tổ chức các sự kiện phục vụ nhiệm vụ chính trị của
Đảng ủy, Ủy ban nhân dân xã.
Ba là, Trung tâm VHTT cấp xã được Nhà nước quy giao đất, đầu tư kinh phí
xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị; phân bổ kinh phí hoạt động, đồng
thời thực hiện việc quản lý tài sản, tài chính được giao theo chế độ hiện hành; chi
trả phụ cấp cho cán bộ quản lý, cộng tác viên và hoạt động theo chức năng, nhiệm


9

vụ được giao; tổ chức thực hiện tốt các chủ trương xã hội hóa các lĩnh vực VHTT
trong phạm vi xã theo quy định của pháp luật.

1.2. Vai tr của Trung tâm V n h a – Thể thao cấp xã
Trung tâm VHTT cấp xã là đơn vị tham mưu cho Ủy ban nhân dân cấp xã
thực hiện một số nhiệm vụ như: Tổ chức các hoạt động tuyên truyền phổ biến
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, tổ chức học tập cộng đồng… bằng nhiều
hình thức như tuyên truyền cổ động trực quan, tuyên truyền bằng hình thức nghệ
thuật, sân khấu hóa thông qua các hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí; giáo
dục truyền thống; khai thác và phát huy các điểm đi tích trên địa bàn; tham gia các
hội thi, hội diễn, thi đấu thể dục thể thao… do ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch
cấp trên tổ chức; phối hợp với các ngành, đoàn thể của xã tổ chức các sự kiện; tổ

chức mở các lớp ho c liên kết tổ chức các lớp bồi dưỡng năng khiếu nghệ thuật,
tuyển chọn, đào tạo ho c đưa lực lượng này đến các trung tâm đào tạo của tỉnh ho c
những trung tâm lớn, khu vực, nhằm đào tạo phát triển lực lượng năng khiếu thể
thao; thực hiện chức năng bảo tồn và phát huy các môn thể thao truyền thống,
những môn thể thao thế mạnh của địa phương.
ử dụng các nguồn kinh phí được giao có hiệu quả, khai thác các hạng mục
công trình đáp ứng nhu cầu về hoạt động và phát triển các loại hình văn hóa, nghệ
thuật, thể dục thể thao, cung cấp các dịch vụ văn hóa, dịch vụ thể thao, vui chơi giải
trí trên địa bàn xã.
Thực hiện các hoạt động liên danh, liên kết với các tổ chức, doanh nghiệp, cá
nhân có đủ điều kiện để mở rộng các loại hình dịch vụ về văn hóa và thể thao, đáp
ứng nhu cầu thị hiếu của người dân địa phương, tổ chức các hoạt động trên cơ sở
lấy thu bù chi.

1.3. Lịch s h nh thành và phát triển của thiết chế v n h a, thể thao cấp
xã ở tỉnh Cà Mau
Hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn tỉnh Cà Mau được hình
thành trên cơ sở chủ trương thực hiện cuộc vận động xây dựng đời sống văn hóa ở
cơ sở, giai đoạn 1981 – 1986, do Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể
thao và Du lịch) tổ chức và phát động.
Cuộc vận động được xác định những nội dung chủ yếu như: hoạt động thông
tin cổ động, văn nghệ quần chúng, đọc sách báo và xây dựng mạng lưới thư viện


10

đến cơ sở, xây dựng nếp sống văn hoá, giáo dục truyền thống, hoạt động nhà văn
hoá, hoạt động thể thao. Đến tháng 5 năm 1995, Ủy ban Trung ương M t trận Tổ
quốc Việt Nam, phát động Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống
mới ở khu dân cư”, đây là một hình thức sinh hoạt chính trị toàn diện trên nhiều

m t: Đoàn kết giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, làm giàu hợp pháp và xoá đói, giảm
nghèo; phát huy truyền thống tương thân, tương ái, hoạt động nhân đạo và đền ơn
đáp nghĩa; phát huy dân chủ, giữ vững kỷ cương, mọi người sống, làm việc theo
pháp luật và quy ước cộng đồng; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và thuần
phong mỹ tục truyền thống tốt đẹp; chăm lo sự nghiệp giáo dục, nâng cao dân trí và
thực hiện tốt chương trình chăm lo sức khoẻ ban đầu cho mọi người; xây dựng cơ
sở chính trị trong sạch, vững mạnh gắn bó với nhân dân.
Để thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ này thì đ i hỏi phải có cơ sở vật chất
như: nơi hội họp của chi bộ, ban nhân dân ấp và các tổ chức đoàn thể địa phương
nhằm triển khai các chủ trương của Đảng, chương trình, kế hoạch của chính quyền
cấp xã, các hoạt động của phong trào, cũng như phục vụ cho việc sơ kết, tổng kết,
hội nghị, hội thảo rút kinh nghiệm... giai đoạn này hầu hết chính quyền, đoàn thể ở
các ấp, khóm không có trụ sở, chủ yếu mượn tạm nhà của dân để tổ chức hội, họp,
triển khai thực hiện các chương trình, kế hoạch. Từ đó, Ủy ban nhân dân tỉnh Cà
Mau có chủ trương phát động, xây dựng trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp, khóm trong
tỉnh (thời điểm bắt đầu là năm 1998); trên cơ sở đó các địa phương trong tỉnh vận
động nhân dân đóng góp (Nhà nước chưa có chính sách hỗ trợ kinh phí); trụ sở
được xây dựng chủ yếu bằng cây, lá địa phương với diện rất khiêm tốn (từ 15 m 2
đến 20 m2/trụ sở), chủ trương này được các địa phương trong tỉnh triển khai sâu
rộng và nhận được sự đồng thuận của nhân dân trên địa bàn, nên kết quả đạt được
khá tốt. Huyện Thới Bình là đơn vị đi đầu trong thực hiện phong trào phát động và
đã tổ chức xây dựng nhiều nhất, trong năm 2000 xây dựng trên 50 trụ sở. Từ đây
cuộc vận động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở có điều kiện hoạt động tốt hơn,
phát triển mạnh hơn, tạo sự lan tỏa sâu rộng trong nhân dân.
Từ những thành công đó, với kết quả phục vụ nhân dân khá tốt và với sự
phát triển khá mạnh của phong trào xây dựng trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp, đến năm
2003, Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau chủ trương xây dựng thiết chế văn hóa, thể
thao xã, trên cơ sở Nghị quyết số 69/2003/N -HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh
Cà Mau khóa VI, kỳ họp lần thứ 10 (từ ngày 15 đến 17 ngày 7 năm 2003), từ đó Ủy
ban nhân dân các huyện đã triển khai thực hiện quy hoạch, đầu tư xây dựng Trung

11

tâm Văn hóa - Thể thao cấp huyện, cấp xã. Đến năm 2010 thực hiện Chương trình
mục tiêu uốc gia về xây dựng nông thôn mới, với 19 tiêu chí, trong đó tiêu chí số
06 về “Cơ sở vật chất văn hóa” là một trong những chỉ tiêu quan trọng, xuất phát từ
đó Ủy ban nhân dân tỉnh đã đ y mạnh việc hỗ trợ đầu tư, đồng thời chỉ đạo Ủy ban
nhân dân cấp huyện đầu tư xây dựng Trung tâm VHTT cấp xã để hoàn thành tiêu
chí về cơ sở vật chất văn hóa trong 19 tiêu chí xã nông thôn mới, đồng thời cũng
kêu gọi xã hội hóa tham gia đầu tư và khai thác nhằm hoàn thiện hệ thống thiết chế
này.
Đến thời điểm tháng 05/2017, tỉnh Cà Mau, đã hình thành hệ thống thiết chế
văn hóa, thể thao từ tỉnh đến cơ sở, gồm có Trung tâm Văn hóa tỉnh; Trung tâm
huấn luyện đào tạo và tổ chức thi đấu thể thao tỉnh; 7/9 huyện, thành phố có Trung
tâm Văn hóa - Thể thao, đạt tỷ lệ 77,78%; 39/82 xã có Trung tâm Văn hóa - Thể
thao, đạt tỷ lệ 47,5%; có 02/19 phường, thị trấn có Trung tâm Văn hóa - Thể thao;
có 675/949 Nhà văn hóa – Khu thể thao ấp, đạt 71,13%.

1.4. Quan điểm, chủ trƣơng của Đảng về phát triển v n h a, thể thao
Ở nước ta hiện nay, nông dân là lực lượng đông đảo nhất trong xã hội, chiếm
gần 70% dân số và đa phần sống ở nông thôn. Để nâng cao đời sống văn hóa, tinh
thần cũng như các hoạt động thể thao của người dân, góp phần rút ngắn khoảng
cách hưởng thụ văn hóa giữa thành thị và nông thôn. Hội nghị Ban chấp hành Trung
ương Đảng lần thứ 7 (khóa X) đã đề ra Nghị quyết số 26-N /TW về “Nông nghiệp,
nông dân, nông thôn” với mục tiêu “Không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh
thần của cư dân nông thôn, tạo sự hài hoà giữa các vùng, làm chuyển biến nhanh
hơn ở các vùng c n nhiều khó khăn”. Về thể dục thể thao, Bộ Chính trị Ban Chấp
hành Trung ương Đảng khoá XI đã ban hành Nghị quyết số 08-N /TW về tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng, tạo bước phát triển mạnh mẽ về thể dục, thể thao đến

năm 2020, định hướng đến năm 2030 và thực hiện “Xây dựng chiến lược quốc gia
về nâng cao sức khỏe, tầm vóc con người Việt Nam, tăng tuổi thọ và cải thiện chất
lượng giống n i. Phát triển mạnh thể dục, thể thao, xây dựng và phát triển thể thao
phong trào nhằm hỗ trợ, bổ sung lực lượng cho thể thao thành tích cao, kết hợp thể
thao dân tộc và hiện đại. Có chính sách và cơ chế phù hợp để bồi dưỡng và phát
triển tài năng, đưa thể thao nước ta đạt vị trí cao ở khu vực, từng bước tiếp cận với
châu lục và thế giới ở những bộ môn mà Việt Nam có ưu thế”.


12

Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII xác định “Xây dựng và tăng
cường hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa ở tất cả các cấp, đồng thời
có kế hoạch cải tạo, nâng cấp và đầu tư xây dựng mới một số công trình văn hóa,
nghệ thuật, thể dục, thể thao hiện đại…”.
Chính phủ đã ban hành Chương trình mục tiêu

uốc gia về xây dựng nông

thôn mới, nhằm phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn phù
hợp quy hoạch không gian xây dựng làng, xã và quy hoạch phát triển kinh tế - xã
hội của ngành, địa phương, kết hợp giữa hỗ trợ của Nhà nước với phát huy nội lực
của cộng đồng dân cư nông thôn, tổ chức tốt đời sống văn hoá tinh thần... xây dựng
và hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở.
Những quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà
nước về việc hình thành hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở là phù hợp, đáp
ứng với nhu cầu xã hội hiện nay, việc đầu tư xây dựng Trung tâm VHTT cấp xã,
mua sắm trang thiết bị là nhu cầu không thể thiếu, tuy nhiên các văn bản của Bộ
Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng như của các cơ quan th m quyền tỉnh Cà Mau
quy định về bộ máy quản lý và hoạt động của thiết chế này c n nhiều bất cập, chưa

mở rộng theo hướng quy tụ các tầng lớp nhân dân trong xã hội cùng tham gia các
hoạt động văn hóa, thể thao, huy động các nguồn lực để khai thác, phát huy cơ sở
vật chất và nguồn lực về tài chính; ở chừng mực tổ chức các hoạt động đơn giản,
ho c tổ chức các sự kiện chính trị của xã thì Trung tâm VHTT cấp xã có thể đáp
ứng khá tốt, hiện nay ở một số nơi trên địa bàn tỉnh Cà Mau đã được Nhà nước đầu
tư cơ sở vật chất khá hoàn chỉnh, nhưng chủ yếu tổ chức được các sự kiện chính trị
của xã, tổ chức sự kiện cho các tổ chức chính trị, xã hội có sử dụng ngân sách nhà
nước, tuy vậy các hoạt động này tổ chức không thường xuyên mà phụ thuộc vào
hoạt động của các ngành, đoàn thể cấp xã; mục tiêu lớn hơn của việc xây dựng
Trung tâm VHTT cấp xã là để phục vụ các tầng lớp nhân dân trên địa bàn, phục vụ
cộng đồng, nên phải mở cửa thường xuyên, hàng ngày, đến cấp độ này thì Trung
tâm VHTT cấp xã đã bộc lộ nhiều hạn chế và rất nhiều khó khăn trong quản lý cũng
như tổ chức do nhân sự điều hành ban chủ nhiệm đề là những cán bộ của Ủy ban
nhân dân cấp xã kiêm nhiệm, kinh phí hạn chế, đồng thời cần nguồn vốn để bảo trì,
mở rộng, nguồn vốn đầu tư cho các khu vực dịch vụ và các chi phí về quản lý, về tổ
chức, chi phí về điện, nước sinh hoạt thì ngân sách xã không đáp ứng được.


13

1.5. Quy định pháp uật về Trung tâm V n h a - Thể thao cấp xã
1.5.1. Các v n bản pháp uật điều chỉnh
Thực hiện chủ trương của Đảng về việc phát triển thiết chế văn hóa, thể thao
ở cơ sở, xuất phát từ nhu cầu thực tiễn như đã nêu trên, Nhà nước đã ban hành
nhiều văn bản quy định nhằm đảm bảo cho việc hình thành, phát triển và tạo điều
kiện thuận lợi cho hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở hoạt động tốt, trong đó Trung
tâm VHTT cấp xã là một trong những mục tiêu quan trọng cần thực hiện, chỉ tiêu
đến năm 2020 các xã phải được đầu tư xây dựng Trung tâm VHTT và đưa vào sử
dụng từ 80% trở lên1. Trên cơ sở đó Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương và Ủy
ban nhân dân tỉnh Cà Mau đã ban hành các văn bản phục vụ công tác quản lý Nhà

nước, với những văn bản và những nội dung cụ thể như sau:
Nghị định số 112/2007/NĐ-CP ngày 26 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ
quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật thể dục, thể thao, quy
định mỗi ấp, khóm phải có sân tập thể thao đơn giản; mỗi xã, phường, thị trấn phải
có ít nhất một công trình thể dục, thể thao như: sân vận động, sân tập thể thao, nhà
luyện tập thi đấu thể thao, bể bơi, các công trình thể dục, thể thao khác.
uyết định số 491/ Đ-TTg ngày 16 tháng 4 năm 2009 của Thủ tướng Chính
phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới; uyết định
số 800/QĐ-TTg ngày 04 tháng 6 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt
Chương trình mục tiêu uốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020,
nhằm thực hiện tốt 19 tiêu chí trong đó có tiêu chí về “Cơ sở vật chất văn hóa” và
tiêu chí về “Văn hóa”, sử dụng kinh phí từ ngân sách Nhà nước, kết hợp xã hội hóa
và sự đóng góp của cộng đồng để xây dựng nhà văn hóa, sân thể thao xã đủ chu n
theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tại Thông tư số 12/2010/TTBVHTTDL, ngày 22 tháng 12 năm 2010, ban hành quy định mẫu về tổ chức, hoạt
động và tiêu chí của Trung tâm VHTT cấp xã.
uyết định số 581/ Đ-TTg ngày 06 tháng 5 năm 2009 của Thủ tướng Chính
phủ về việc phê duyệt Chiến lược phát triển Văn hóa đến năm 2020; uyết định số
2198/ Đ-TTg ngày 03 tháng 12 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê
duyệt Chiến lược phát triển thể dục thể thao đến năm 2020.

uyết định số 2164/ Đ-TTg ngày 11 tháng 11 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt
uy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở giai đoạn 2013-2020, định
hướng đến 2030
1


14

uyết định số 2164/ Đ-TTg ngày 11 tháng 11 năm 2013 của Thủ tướng
Chính phủ, phê duyệt uy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể

thao cơ sở giai đoạn 2013-2020, định hướng đến 2030; trên tinh thần đó tỉnh Cà
Mau tiếp tục triển khai thực hiện, tại thời điểm này (2013) tỉnh đã có 15 Trung tâm
VHTT cấp xã đang hoạt động, đã tạo được phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục
thể thao sôi nổi ở một số nơi trên địa bàn tỉnh.
Các Bộ, ngành Trung ương ban hành một số văn bản như: Thông tư liên tịch
số 03/2010/TTLT-BNV-BTC-BLĐTB&XH ngày 27 tháng 5 năm 2010 của Bộ Nội
vụ, Bộ Tài chính và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về hướng dẫn thực hiện
Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Chính phủ về chức
danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường,
thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; Thông tư số
135/2008/TT-BTC ngày 31 tháng 12 năm 2008 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực
hiện Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30 tháng 5 năm 2008 của Chính phủ về
chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục,
dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường.
Tỉnh Cà Mau ban hành một số quy định như: Nghị quyết số 08/2010/N HĐND ngày 09 tháng 12 năm 2010 của Hội đồng nhân dân tỉnh về kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau 5 năm, giai đoạn 2011-2015; Nghị quyết số
10/2010/NQ-HĐND ngày 09 tháng 12 năm 2010 của Hội đồng nhân dân tỉnh về
việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi cho các cấp ngân sách địa phương thời kỳ ổn
định 2011-2015; Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau ban hành uyết định số
01/2012/ Đ-UBND, ngày 13 tháng 02 năm 2012 về việc phê duyệt Kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau 5 năm, giai đoạn 2011 – 2015. Trong đó phân
giao chi ngân sách cho các huyện để đầu tư xây dựng Trung tâm Văn hóa - Thể thao
cấp xã. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành uyết định số 2025/ Đ-UBND
ngày 31 tháng 12 năm 2013 về việc ban hành lại Bộ Tiêu chí về xây dựng nông
thôn mới tỉnh Cà Mau, trong đó xác định tiêu chí “Cơ sở vật chất văn hóa” là 01
trong 19 tiêu chí, khi thực hiện và hoàn thành sẽ được công nhận xã đạt chu n nông
thôn mới. Các văn bản này được ban hành với nhiều nội dung, trong đó có quy định
việc đầu tư xây dựng, phát huy công năng và nâng cao chất lượng hoạt động của
Trung tâm VHTT cấp xã.
Từ khi triển khai thực hiện đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống thiết chế

văn hóa, thể thao cơ sở, Ủy ban nhân dân cấp huyện phê duyệt các đề án thành lập


15

các Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn các huyện và thành phố Cà Mau. Các Đề
án này được xây dựng trên cơ sở Thông tư số 12/2010/TT-BVHTTDL, trong đó quy
định bộ máy hầu hết là cán bộ của xã kiêm nhiệm (Phó chủ tịch UBND xã kiêm chủ
nhiệm), về kinh phí sử dụng ngân sách Nhà nước, qua thời gian triển khai thực hiện,
đã xuất hiện nhiều bất cập, nhất là bộ máy quản lý hầu hết là kiêm nhiệm, nhưng
không có phụ cấp mà chỉ làm nhiệm vụ do Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã giao, kinh
phí được cấp hạn chế và hầu hết các Trung tâm đều không tự chủ, tổ chức theo kế
hoạch hoạt động của Ủy ban nhân dân xã phê duyệt, không có con dấu, không tài
khoản… một số nơi lúng túng về cơ chế quản lý, về năng lực quản lý, năng lực tổ
chức và nhất là chế độ tài chính đã gây không ít khó khăn cho quá trình hình thành
và phát triển Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau cũng như của cả
nước. Từ những khó khăn đó Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành uyết
định số 2563/ Đ-BVHTTDL, ngày ngày 03 tháng 8 năm 2015, phê duyệt Đề án
“Nâng cao hiệu quả hoạt động các thiết chế văn hóa, thể thao ở nông thôn”, Đề án là
văn bản quan trọng, mở ra các hướng quản lý cũng như về tổ chức và kinh phí, cụ
thể tại khoản 4.3, Điều 1 “Khuyến khích các tổ chức và cá nhân đầu tư xây dựng và
tổ chức hoạt động văn hóa, thể thao tại các thiết chế văn hóa, thể thao ở nông thôn.
Trước mắt, đ y mạnh xã hội hóa giao cho tư nhân việc xây dựng và quản lý các
công trình thể thao như các sân bóng đá, các nhà thi đấu, bể bơi... tiến tới để các
Trung tâm VHTT xã vận dụng cơ chế tài chính tự chủ được quy định tại Nghị định
số 16/2015/NĐ-CP ngày 14 tháng 02 năm 2015 của Chính phủ và Thông tư
số 156/2014/TT-BTC ngày 23 tháng 10 năm 2014 của Bộ Tài chính”; nhưng tại
phần b, mục 3.2, Điều 1 vẫn quy định việc kiêm nhiệm của cán bộ cấp xã và chưa
có được bộ máy độc lập, hoàn chỉnh, m t khác ở địa phương chưa cụ thể hóa, trong
đó xác định rõ đề án phải theo hướng ban chủ nhiệm phải chuyên trách, giao quyền

tự chủ về tổ chức bộ máy, giao đất, thành lập bộ phận kế toán độc lập, giao tài sản
để Trung tâm VHTT cấp xã quản lý và khai thác theo cơ chế tự chủ, phục vụ cho
việc tổ chức thực hiện xã hội hóa, ho c tổ chức theo hướng công tư kết hợp… việc
này hiện nay chưa thực hiện được.
1.5.2. Quy định về thành ập Trung tâm V n h a – Thể thao cấp xã
uyết định 2164/ Đ-TTg, quy hoạch hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ
sở nhằm tổ chức các cơ sở hoạt động văn hóa, thể thao trên địa bàn tập trung dân cư
ở nông thôn, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ văn hóa, thể thao của các tầng
lớp nhân dân; đồng thời làm nhiệm vụ tuyên truyền, cổ động phục vụ các nhiệm vụ


16

chính trị của Trung ương và địa phương; uy hoạch hệ thống thiết chế văn hóa, thể
thao cơ sở đồng bộ về cơ sở vật chất; trang thiết bị; tổ chức bộ máy, cán bộ; tổ chức
các hoạt động; thu hút và tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân thường xuyên đến sinh
hoạt, hưởng thụ văn hóa, luyện tập thể dục, thể thao và vui chơi giải trí; phát triển
hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở phải gắn với uy hoạch phát triển kinh tế
- xã hội ở các địa phương; phù hợp với uy hoạch sử dụng đất, uy hoạch đô thị và
khu dân cư; nâng cao hiệu lực quản lý của các cấp chính quyền; phát huy vai tr
quản lý nhà nước của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch và nâng cao năng lực tự
chủ, tự chịu trách nhiệm của các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở; đ y mạnh thực
hiện xã hội hóa trong việc xây dựng, phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao
cơ sở. Theo quy hoạch đến năm 2020, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở
được phát triển đồng bộ, từng bước khắc phục tình trạng chênh lệch về mức hưởng
thụ văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí của nhân dân ở các vùng, miền, khu vực trong
cả nước và đạt tỷ lệ từ 80% trở lên số đơn vị hành chính xã có Trung tâm Văn hóa Thể thao; đến năm 2030, hệ thống thiết chế này phát triển và đạt các tiêu chí theo
quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, là 100% ở các cấp hành chính.
Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng các thiết chế
văn hóa, thể thao phục vụ nhân dân bao gồm các nhà văn hóa, khu vui chơi giải trí,

các cơ sở thể dục, thể thao, thành lập các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể
thao. Khuyến khích đầu tư vào các dịch vụ vui chơi giải trí dành cho trẻ em (quy
định tại Nghị định số 69/2008/NĐ-CP). Ngân sách Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở
vật chất, trang bị phương tiện chuyên dùng, đào tạo cán bộ và đáp ứng một phần chi
phí duy trì hoạt động đối với các Trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp xã. Đ y mạnh
xã hội hóa các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao ở cơ sở gắn với mở rộng dịch vụ
và thị trường, huy động sự đóng góp của các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế - xã
hội, các tổ chức phi Chính phủ, các đoàn thể, nhân dân và tài trợ của các tổ chức, cá
nhân, doanh nghiệp có điều kiện để xây dựng và tổ chức hoạt động của hệ thống
thiết chế văn hóa, thể thao. Thu hút các thành phần kinh tế tiếp tục nâng cấp đầu tư
và kinh doanh các dịch vụ văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí trong các thiết chế văn
hóa, thể thao đã được Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật.
Về thủ tục thành lập Trung tâm VHTT cấp xã. ở Văn hóa, Thể thao và Du
lịch tham mưu Ủy ban nhân dân cấp tỉnh triển khai thực hiện uy hoạch phát triển
hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở (theo quy định tại uyết định 2164/ ĐTTg của Thủ tướng Chính phủ) và hướng dẫn mẫu đề cương thành lập Trung tâm


17

VHTT cấp xã (trên cơ sở Thông tư số 12/2010/TT-BVHTTDL của Bộ Văn hóa,
Thể thao và Du lịch quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của Trung tâm
VHTT cấp xã). Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định đầu tư cơ sở vật chất, trang
thiết bị; Ph ng Văn hóa và Thông tin cấp huyện phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp
xã tham mưu lập Đề án, trình Ủy ban nhân dân cấp huyện ra quyết định phê duyệt
đề án thành lập Trung tâm VHTT cấp xã; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã quyết
định bổ nhiệm các thành viên ban chủ nhiệm và phê duyệt chương trình, kế hoạch,
quy chế hoạt động, đồng thời phân bổ kinh phí. au khi được thành lập Trung tâm
VHTT cấp xã chịu sự quản lý trực tiếp của Ủy ban nhân dân cấp xã; Ph ng Văn hóa
và Thông tin cấp huyện là cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành; Trung tâm
VHTT cấp huyện trực tiếp hướng dẫn, hỗ trợ về chuyên môn nghiệp vụ.

Thực hiện xã hội hóa trong phạm vi và đối tượng là cơ sở sự nghiệp công lập
thực hiện góp vốn, huy động vốn, liên danh, liên kết các cơ sở hoạt động trong lĩnh
vực xã hội hóa theo quyết định của cơ quan nhà nước có th m quyền và cơ sở công
lập được thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, hạch toán độc
lập, có con dấu và tài khoản riêng (Khoản 2, Điều 3 Nghị định 69/2008/NĐ-CP).
Thực tế tỉnh Cà Mau khi xây dựng đề án trên cơ sở Thông tư số 12/2010/TTBVHTTDL và uyết định số 2563/ Đ-BVHTTDL, quy định ban chủ nhiệm hầu
hết là kiêm nhiệm, phó chủ tịch Ủy ban nhân dân xã kiêm chức danh chủ nhiệm
điều hành, các thành viên là cán bộ các cơ quan, ban, ngành đoàn thể của xã, trên
thực tế Trung tâm VHTT cấp xã chỉ là mô hình chung chung và cơ sở vật chất là
sân đa năng, hội trường đa năng, các ph ng chức năng, sân khấu ngoài trời… được
đầu tư xây dựng từ ngân sách nhà nước, khi tổ chức hoạt động ban chủ nhiệm mời
cộng tác viên, các nhà chuyên môn, sử dụng kinh phí từ ngân sách, các văn bản giao
dịch sử dụng con dấu của Ủy ban nhân dân xã, hình thức tổ chức như hiện nay
không thể quản lý, điều hành và phục vụ cho mục đích cộng đồng tham gia mà chỉ
tổ chức được các hoạt động của cơ quan Nhà nước theo kế hoạch được Chủ tịch Ủy
ban nhân dân xã phê duyệt và sử dụng kinh phí từ nguồn ngân sách Nhà nước,
không đủ nguồn vốn để mở rộng các loại hình, các dịch vụ văn hóa, thể thao, tr
chơi giải trí, từ đó các sản ph m tại Trung tâm VHTT cấp xã rất nghèo nàn, có nơi
chỉ có cơ sở vật chất do Nhà nước đầu tư ban đầu (Hội trường, sân đa năng và sân
khấu ngoài trời), từ đó mà thực trạng nhiều Trung tâm VHTT cấp xã được đầu tư
hàng tỷ đồng, nhưng khi xây dựng hoàn thành đóng cửa, không tổ chức được các
hoạt động cho cộng đồng theo chức năng, nhiệm vụ được giao.


18

Cũng theo uyết định số 2563/ Đ-BVHTTDL, quy định Trung tâm VHTT
cấp xã thực hiện cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định tại Nghị
định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14 tháng 02 năm 2015 của Chính phủ, nhưng rất
nhiều những khó khăn, những rào cản, cụ thể như sau:

- Chính quyền địa phương phải cân đối ngân sách hàng năm của địa phương
và ngân sách từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để hỗ trợ
các mục tiêu phát triển văn hóa nông thôn, củng cố, xây dựng, trang bị phương tiện
cho các thiết chế văn hóa, thể thao, nhưng nguồn vốn này rất hạn chế, được phân
cấp chung vào chương trình mục tiêu quốc gia, do đó Văn ph ng điều phối xây
dựng nông thôn mới cấp tỉnh tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh phân bổ nguồn
vốn này cho các mục tiêu khác của chương trình, như: giao thông, thủy lợi, giáo
dục, y tế, giảm nghèo… thiết chế văn hóa, thể thao do thời gian qua không phát huy
được hiệu quả nên đã hạn chế đầu tư.
- Theo quy định tại uyết định số 2563/ Đ-BVHTTDL, Hội đồng nhân dân
cấp tỉnh phê duyệt kinh phí duy trì các hoạt động nghiệp vụ và phục vụ nhiệm vụ
chính trị của các thiết chế văn hóa, thể thao và quy định mức phụ cấp, phụ cấp kiêm
nhiệm cho người quản lý các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở, nhưng đến nay ở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh nhiều lần nhưng
vẫn chưa được thông qua, đồng thời ngân sách địa phương c n nhiều hạn chế nên
không thể bố trí nguồn này được.
- Về tổ chức bộ máy, theo quy định tại Điều 7, Nghị định số 16/2015/NĐCP ngày 14 tháng 02 năm 2015 của Chính phủ, đơn vị phải xây dựng đề án vị trí
việc làm và cơ cấu viên chức phải chi tiết, cụ thể trình cấp th m quyền phê duyệt;
tuy nhiên tại Thông tư số 12/2010/TT-BVHTTDL đã quy định các chức danh ban
chủ nhiệm đều là kiêm nhiệm; trên thực tế đ c thù hoạt động văn hóa, thể thao là
những người có tay nghề, có chuyên môn thực hành trong lĩnh vực văn hóa, thể
thao, hiện nay những người có khả năng hầu hết không có bằng cấp, vì vậy gây khó
khăn rất lớn cho sự hình thành bộ máy của Trung tâm VHTT cấp xã, đề án vị trí
việc làm không phát huy được, do các quy định phải có bằng cấp chuyên môn.
- Trong tổ chức bộ máy của Trung tâm VHTT cấp xã không có chức danh kế
toán, tất cả hoạt động tài chính đều do Ủy ban nhân dân cấp xã điều hành và thực
hiện thanh quyết toán, có một số nơi thực hiện được hoạt động xã hội hóa, nhưng
trên cơ sở cho thuê m t bằng, thỏa thuận trên lợi nhuận thu được trong quá trình tổ

19

chức các dịch vụ, cho thấy bộ máy Trung tâm VHTT cấp xã là không có trên thực
tế.
- Các Trung tâm VHTT cấp xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau đều không có con
dấu riêng, không có tài khoản riêng, mọi giao dịch, báo cáo đều do Phó chủ tịch Ủy
ban nhân dân xã (kiêm nhiệm chức danh chủ nhiệm) thực hiện và sử dụng con dấu,
tài khoản của Ủy ban nhân dân cấp xã.

1.6. Những quy định về quản
Thể thao cấp xã

nhà nƣớc đối với Trung tâm V n h a –

Trung tâm VHTT cấp xã được Ủy ban nhân dân cấp huyện thành lập trên cơ
sở hợp nhất các cơ sở hiện có như: nhà văn hóa, sân vận động, nhà tập luyện thể dục
thể thao, câu lạc bộ văn hóa, câu lạc bộ thể dục thể thao, trạm truyền thanh, trung
tâm học tập công đồng ở xã, do Ph ng Văn hóa và Thông tin cấp huyện phối hợp
với Ủy ban nhân dân cấp xã xây dựng đề án; Trung tâm VHTT cấp xã chịu sự lãnh
đạo trực tiếp, toàn diện của Ủy ban nhân dân cấp xã; sự chỉ đạo hướng dẫn về
chuyên môn, nghiệp vụ của Trung VHTT cấp huyện và chịu sự quản lý nhà nước
của Ph ng Văn hóa và Thông tin cấp huyện. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ra
quyết định bổ nhiệm các chức danh chủ nhiệm, phó chủ nhiệm, các thành viên;
đồng thời phê duyệt chương trình, kế hoạch hoạt động; phê duyệt nội quy, quy chế
quản lý và khai thác của Trung tâm VHTT cấp xã và cấp kinh phí hoạt động theo kế
hoạch.
Hàng năm ở Văn hóa, Thể thao và Du lịch có kế hoạch, chỉ đạo, hướng dẫn,
kiểm tra, đánh giá về chuyên môn nghiệp vụ, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
chuyên trách, cộng tác viên định hướng các hoạt động cho Trung tâm VHTT từ tỉnh
đến cơ sở; tổ chức kiểm tra, đánh giá và báo cáo về Ủy ban nhân dân tỉnh, Bộ Văn

hóa, Thể thao và Du lịch là các cơ quan có th m quyền để hoạch định các chính
sách đối với Trung tâm VHTT các cấp.

1.7. Một số quy định về phát triển Trung tâm V n h a – Thể thao cấp xã
tại tỉnh Cà Mau
- Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành uyết định số 2025/ Đ-UBND ngày 31
tháng 12 năm 2013 về việc ban hành lại Bộ tiêu chí về nông thôn mới tỉnh Cà Mau,
trong đó có cơ sở vật chất văn hóa, quy định có nhà văn hóa – khu thể thao xã đạt
chu n theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.


20

- Ngày 17 tháng 3 năm 2015, ở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Hội
nghị tọa đàm với chủ đề “Nâng cao chất lượng hoạt động Trung tâm VHTT cấp
huyện, cấp xã” trên địa bàn tỉnh, nhằm đánh giá khách quan, toàn diện thực trạng
tình hình và kết quả đạt được trong việc đầu tư cơ sở vật chất, tổ chức bộ máy, nhân
sự, kinh phí và kết quả hoạt động của hệ thống Trung tâm VHTT cấp huyện và cấp
xã trên địa bàn tỉnh Cà Mau; đồng thời làm rõ những hạn chế, khó khăn, yếu k m và
nguyên nhân trong quá trình tổ chức thực hiện đã qua. Trên cơ sở đó, đề xuất những
nhiệm vụ, giải pháp, những kiến nghị để nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động
của hệ thống này. Đánh giá về những hạn chế chủ yếu là về kinh phí hoạt động, yếu
k m về việc huy động nguồn lực ngoài xã hội để phát triển sự nghiệp văn hóa, thể
thao; sự phát triển về cơ sở hạ tầng ở một số địa phương chưa đồng bộ, nhiều nơi
c n khó khăn về giao thông, phương tiện vận chuyển gây ảnh hưởng đến hoạt động
của các đơn vị; nhận thức của một số cán bộ lãnh đạo, đ c biệt là ở các địa phương
về vai tr của Trung tâm VHTT chưa đầy đủ; nhiều nơi c n xem nhẹ các loại hình
hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao; trang thiết bị phục vụ cho các hoạt
động ít được bổ sung, mua sắm mới; sự phối hợp của một số ngành tổ chức hoạt
động có liên quan trên lĩnh vực văn hóa, thể thao từng lúc thiếu ch c chẽ; nguồn

nhân lực ít được đổi mới, việc tuyển chọn từ lực lượng năng khiếu trên địa bàn c n
rất hạn chế, tổ chức bộ máy chưa phù hợp, chưa đủ điều kiện để tiến tới thực hiện
xã hội hóa và khai thác thương mại.
- Ngày 08 tháng 8 năm 2015, Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau tổ chức hội nghị
tổng kết “Đầu tư, xây dựng; tổ chức và hoạt động của Trung tâm VHTT cấp xã trên
địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn từ 2007–2015”, mục tiêu là để tìm giải pháp hữu hiệu
cho công tác tổ chức, khai thác, phát huy và nâng cao chất lượng hoạt động của
Trung tâm VHTT cấp xã. Nhưng cũng chưa có được giải pháp thật sự để giúp cho
việc phát huy có hiệu quả.
- Từ những thực trạng nêu trên và kết quả tham luận và thảo luận tại các hội
nghị, hội thảo trước đó, ngày 30/12/2015, UBND tỉnh Cà Mau ban hành uyết định
số 2066/ Đ-UBND, về việc phê duyệt Kế hoạch tổ chức thí điểm “Nâng cao chất
lượng hoạt động của Trung tâm VHTT cấp xã”, nhằm tìm kiếm mô hình phù hợp,
để tổ chức hoạt động có hiệu quả, từ đó rút kinh nghiệm, nhân rộng trên địa bàn
tỉnh, cũng làm cơ sở cho việc ban hành các cơ chế cho Trung tâm VHTT cấp xã
hoạt động hiệu quả, tạo tiền đề cho việc nâng cao chất lượng cũng như phát triển
mạnh mẽ phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao quần chúng; củng cố, phát