Giải quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng từ thực tiễn xét xử của toà án nhân dân tại thành phố đà nẵng ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LƯU HOÀNG GIANG

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ LÃI SUẤT TRONG HỢP
ĐỒNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ
CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LƯU HOÀNG GIANG

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ LÃI SUẤT TRONG HỢP
ĐỒNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ
CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Chuyên ngành : Luật Kinh Tế
Mã số
: 838.01.07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS PHẠM THỊ GIANG THU

HÀ NỘI, năm 2018


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn, tôi luôn nhận được sự hướng dẫn,
chỉ bảo tận tình của PGS.TS Phạm Thị Giang Thu, trưởng bộ môn Luật tài chính
Ngân hàng, trường Đại học Luật Hà Nội.
Đồng thời, để hoàn thành luận văn, tôi còn nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình
của các cán bộ ngân hàng các chi nhánh trên địa bàn cũng như các cán bộ Tòa án
nhân dân trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong việc thu thập thông tin, số liệu,
nguồn tài liệu cho luận văn của mình.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giáo viên hướng dẫn PGS.TS Phạm
Thị Giang Thu, các cán bộ ngân hàng các chi nhánh, các cán bộ làm việc tại Tòa án
nhân dân trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đã tạo điều kiện giúp đỡ để tôi hoàn thành
bản luận văn này.


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, luận văn thạc sĩ khoa học “Giải quyết tranh chấp về lãi
suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng từ thực tiễn xét xử của toà án nhân dân tại
thành phố Đà Nẵng” là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu được sử dụng trong luận văn là trung thực và được chỉ rõ nguồn
trích dẫn. Các thông tin tham khảo đều được dẫn nguồn cụ thể.
Đà Nẵng, ngày tháng 03 năm 2018
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

LƯU HOÀNG GIANG

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
LIÊN QUAN ĐẾN LÃI SUẤT TRONG HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG NGÂN
HÀNG .........................................................................................................................6
1.1. Khái quát tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng..................6
1.2. Khái quát giải quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng
...................................................................................................................................20
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
LIÊN QUAN ĐẾN LÃI SUẤT TRONG HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG NGÂN
HÀNG TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI THÀNH
PHỐ ĐÀ NẴNG.......................................................................................................28
2.1. Thực trạng các qui định pháp luật về giải quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp
đồng tín dụng ngân hàng ...........................................................................................28
2.2. Thực tiễn xét xử giải quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân
hàng tại tòa án nhân dân trên địa bàn thành phố Đà Nẵng........................................38
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP VỀ LÃI SUẤT TRONG HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG
NGÂN HÀNG TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG .....................................................................59
3.1. Căn cứ cho việc kiến nghị hoàn thiện pháp luật ................................................59
3.2. Một số kiến nghị cụ thể ......................................................................................61
KẾT LUẬN ..............................................................................................................66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
BLDS :

Bộ luật dân sự

BLTTDS:

Bộ luật tố tụng dân sự

HĐTD:

Hợp đồng tín dụng

NHNN :

Ngân hàng nhà nước

TAND:

Toà án nhân dân

TANDTC:

Tòa án nhân dân tối cao

TCTD:

Tổ chức tín dụng

NHTM:

Ngân hàng thương mại

NHTMCP:

Ngân hàng thương mại cổ phần


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh đất nước hội nhập kinh tế quốc tế, nền kinh tế nước ta trong
những năm qua đã có nhiều sự đổi mới, phát triển với tốc độ vượt bậc. Cùng với đó,
ngành ngân hàng cũng đã có nhiều sự thay đổi, hiện đại hóa để đáp ứng được các
chuẩn mực quốc tế. Với việc các sản phẩm, dịch vụ tài chính – ngân hàng ngày càng
hiện đại, phong phú thì quan hệ tín dụng giữa TCTD và khách hàng vay vốn cũng
ngày càng đa dạng, phức tạp hơn. Số lượng vụ việc tranh chấp giữa TCTD và khách
hàng thể hiện thông qua tranh chấp HĐTD đang có xu hướng gia tăng trong những
năm gần đây. Các dạng tranh chấp phổ biến trong HĐTD như là tranh chấp về lãi
suất, nợ gốc, nợ lãi, giải ngân, xử lý tài sản đảm bảo.
Trên thực tế, mặc dù đã có nhiều cải thiện trong hệ thống pháp luật để phù
hợp hơn với sự phát triển của kinh tế thị trường nhưng việc giải quyết tranh chấp
trong hợp đồng tín dụng ngân hàng vẫn còn gặp nhiều bất cập do sự không thống
nhất và đầy đủ qui định pháp luật cũng như việc áp dụng pháp luật trong xử lý tranh
chấp của cơ quan xét xử. Thời gian qua, các qui định pháp luật về lãi suất trong hợp
đồng tín dụng đã có nhiều sự thay đổi với việc ra đời, cập nhật các văn bản qui
phạm pháp luật mới. Việc giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng ngân hàng vừa
đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đồng thời vẫn phù hợp với các qui
định pháp luật ngày càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Đồng thời, qua quá trình
khảo sát nghiên cứu của bản thân, tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng
ngân hàng là dạng tranh chấp thường gặp, có nhiều khó khăn trong công tác xét xử.
Do đó, học viên xin lựa chọn đề tài: “Giải quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp
đồng tín dụng ngân hàng từ thực tiễn xét xử của toà án nhân dân tại thành phố Đà

Nẵng” làm đề tài luận văn cao học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Các vấn đề về hợp đồng vay tài sản nói chung, hợp đồng tín dụng nói riêng
cũng như các tranh chấp xoay quanh hợp đồng vay tài sản là các vấn đề luôn được
rất nhiều nhà khoa học pháp lý quan tâm nghiên cứu.

1


Tiêu biểu có các công trình:
-“Pháp luật về giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng tín dụng bằng
con đường tòa án ở Việt Nam” của tác giả Trần Thị Thùy Trang, Đại học Quốc Gia
Hà Nội, 2014.
-“Thực tiễn giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại tào án nhân dân
thành phố Hà Nội” của tác giả Hồ Thị Khuyên, Đại học Quốc Gia Hà Nội, 2016.
-“Thực tiễn giải quyết tranh chấp phát sinh trong hoạt động cho vay của
ngân hàng thương mại ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Hải Lý, Đại học Quốc
Gia Hà Nội, 2014
-“Vai trò của Tòa án trong giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng” của tác
giả Vũ Thị Thúy, Đại học Quốc Gia Hà Nội, 2015
- Sách “Hợp đồng tín dụng và biện pháp bảo đảm tiền vay” của tác giả Phạm
Văn Tuyết và Lê Kim Giang, Nhà xuất bản Tư Pháp, 2012.
Các công trình nghiên cứu này đã tạo tiền đề cho lý luận, thực tiễn để hoàn
thiện pháp luật trong giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tài sản nói chung và hợp
đồng tín dụng nói riêng. Xét về yếu tố lãi suất trong hợp đồng vay tài sản hay hợp
đồng tín dụng có một số công trình tiêu biểu như:
-“Một số vấn đề cần trao đổi về lãi suất ngân hàng” của TS.Phạm Thái Hà,
tạp chí Tài chính, 2016.
-“Pháp luật về lãi suất cho vay bằng Việt Nam đồng dành cho khách hàng cá
nhân của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam hiện nay” của tác giả Đào Việt

Thắng, Học viện Khoa Học Xã Hội, 2017.
Trong quá trình nghiên cứu khảo sát của bản thân tác giả, xét đến khía cạnh
nghiên cứu sâu về tranh chấp lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng chỉ có
công trình nghiên cứu “Tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng - thực trạng
và giải pháp” của tác giả Phạm Lê Ninh, trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí
Minh, 2010 tuy nhiên diễn biến các tranh chấp cũng như thực trạng qui định pháp
luật đã có nhiều thay đổi, khác biệt so với thời điểm mà tác giả này nghiên cứu. Do
đó, việc phân tích, làm rõ những khó khăn, hạn chế còn tồn đọng trong quá trình

2


giải quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng phù hợp với qui
định pháp luật hiện nay là hết sức quan trọng và cần thiết.
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần hoàn thiện lý luận về các qui định
của pháp luật đối với lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng. Đồng thời là cơ sở
để hoàn thiện công tác lập pháp và thực tiễn áp dụng pháp luật nhằm giải quyết
tranh chấp về lãi suất trong hợp tín dụng ngân hàng tại tòa án nhân dân.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu các tranh chấp về lãi suất cho vay trong hợp
đồng tín dụng giữa ngân hàng và khách hàng vay vốn từ thực tiễn xét xử giải quyết
tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng tại tòa án nhân dân thành
phố Đà Nẵng. Từ đó đưa ra phân tích về nguyên nhân cùng những khó khăn, vướng
mắc còn đang gặp phải trong quá trình áp dụng pháp luật nhằm đề ra những giải
pháp góp phần hoàn thiện các qui định của pháp luật, nâng cao hiệu quả của giải
quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng, đảm bảo lợi ích của các bên.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được những mục tiêu đã nêu, luận văn phải thực hiện một số nhiệm vụ:
- Hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về giải quyết tranh chấp

lien quan đến lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng.
- Trình bày, phân tích thực tiễn xét xử việc giải quyết tranh chấp về lãi suất trong
hợp đồng tín dụng ngân hàng tại tòa án nhân dân trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.
- Đề xuất một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp lãi
suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng tranh chấp về lãi suất trong hợp
đồng tín dụng giữa TCTD và khách hàng vay vốn cũng như thực tiễn áp dụng pháp
luật trong quá trình xét xử tại tòa án nhân dân của thành phố.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Luận văn nghiên cứu các qui định pháp luật và thực trạng

3


giải quyết tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng tại tòa án nhân
dân thành phố Đà Nẵng.
- Về thời gian: Do tính đa dạng và phức tạp của các trường hợp tranh chấp
nên luận văn chưa thể nghiên cứu đến tất cả mọi khía cạnh, tác giả đã cố gắng tập
trung trình bày, phân tích các dạng tranh chấp điển hình, nổi bật được giải quyết tại
tòa án trong khoảng thời gian gần đây. Tác giả chọn nghiên cứu các tranh chấp xảy
ra từ năm 2013 cho đến nay (trong vòng 5 năm) để đảm bảo tính thời sự và phù hợp
với hiện trạng qui định pháp luật hiện thời.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên việc sử dụng phương pháp luận duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử. Đồng thời tác giả còn nghiên cứu trên cở lý luận của
tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng và Nhà nước về pháp luật nói chung
cũng như về tranh chấp lãi suất trong hợp đồng tín dụng nói riêng.

5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để có được kết quả trình bày trong luận văn, tác giả đã sử dụng, phối hợp
nhiều phương pháp khoa học như:
- Phương pháp nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, so sánh: được tác giả sử
dụng chủ yếu xuyên suốt nội dung luận văn nhằm tìm kiếm, nghiên cứu, phân tích,
so sánh các qui định pháp lý ở thời điểm xảy ra tranh chấp từ đó tổng hợp đưa ra
các kết luận về thực trạng cũng như các kiến nghị hoàn thiện pháp luật và thực tiễn
áp dụng pháp luật.
- Phương pháp khảo sát, thống kê thực tế: nhằm sưu tầm các trường hợp
tranh chấp về lãi suất hợp đồng tín dụng đươc giải quyết tại tòa án nhân dân trên địa
bàn thành phố Đà Nẵng.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Những phân tích, đánh giá, kết quả nghiên cứu của luận văn là căn cứ hoàn
thiện lý luận về qui định về lãi suất trong hợp đồng tín dụng giữa TCTD và khách
hàng vay vốn.

4


6.2 Ý nghĩa thực tiễn
Những đánh giá, kiến nghị hoàn thiện pháp luật của luận văn là căn cứ để
hoàn thiện công tác lập pháp cũng như thực tiễn áp dụng pháp luật trong giải quyết
tranh chấp lãi suất trong hợp đồng tín dụng.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tham khảo. Kết cấu của
luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về giải quyết tranh chấp liên quan đến lãi
suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về giải quyết tranh chấp liên quan đến lãi

suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại
thành phố Đà Nẵng.
Chương 3: Phương hướng hoàn thiện nâng cao hiệu quả giải quyết tranh
chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng từ thực tiễn xét xử của tòa án
nhân dân trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.

5


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
LIÊN QUAN ĐẾN LÃI SUẤT TRONG HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG
NGÂN HÀNG
1.1. Khái quát tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng
1.1.1. Khái quát lãi suất trong hợp đồng tín dụng ngân hàng
1.1.1.1. Khái niệm
Theo Quyết định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước số 652/2001/QĐNHNN ngày 17/05/2001 về việc ban hành quy định phương pháp tính và hạch toán
thu, trả lãi của Ngân hàng Nhà nước và các Tổ chức tín dụng thì “Lãi được hiểu là
khoản tiền bên vay, huy động vốn hoăc bên thuê trả cho bên vay, đầu tư chứng
khoán, gửi tiền hoặc bên cho thuê về việc sử dụng vốn vay, vốn huy động hoặc tài sản
cho thuê. Lãi được tính toán căn cứ vào số vốn, thời gian sử dụng vốn và lãi suất”
Có nhiều cách hiểu về lãi suất nhưng đa phần các ý kiến đều cho rằng “lãi
suất là giá cả của quyền được sử dụng vốn vay trong một thời gian nhất định mà
người sử dụng vốn phải trả cho người sở hữu vốn” hoặc “lãi suất được định nghĩa là
tỷ lệ của tổng số tiền phải trả so với tổng số tiền vay trong một khoảng thời gian
nhất định”. Căn cứ vào những cơ sở trên, chúng ta có thể định nghĩa về lãi suất
trong hợp đồng tín dụng như sau: “Lãi suất trong hợp đồng tín dụng là tỷ lệ % tính
theo một thời hạn xác định dùng làm căn cứ để so sánh giữa số tiền lãi thu được với
số tiền vốn mà ngân hàng cho phép khách hàng sử dụng trong một thời gian nhất
định theo thỏa thuận”. Lãi suất thường được tính theo tuần, tháng hoặc năm do các

bên thoả thuận hoặc do pháp luật quy định. Căn cứ vào lãi suất số tiền vay và thời
gian vay mà bên vay phải trả một số tiền nhất định. Số tiền này tỉ lệ thuận với lãi
suất, số tiền đã vay và thời gian vay.
1.1.1.2. Phân loại lãi suất
Dưới góc độ luật học và phạm vi nghiên cứu luận văn, chúng ta tập trung
nghiên cứu lãi suất trong quan hệ tín dụng ở các nội dung:

6


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full