Kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm tính mạng của con người trên địa bàn tỉnh quảng bình (Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THANH LÂM TÙNG

KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN XÂM PHẠM
TÍNH MẠNG CỦA CON NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, năm 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THANH LÂM TÙNG

KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN XÂM PHẠM
TÍNH MẠNG CỦA CON NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH QUẢNG BÌNH

Chuyên ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số : 838.01.04

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. TRẦN NGỌC HƯƠNG

HÀ NỘI, năm 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn Thạc sĩ
là hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào
khác.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.
Tác giả

Nguyễn Thanh Lâm Tùng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ
ÁN XÂM PHẠM TÍNH MẠNG CỦA CON NGƯỜI ............................................ 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm tính mạng con
người. .......................................................................................................................... 7
1.2. Nội dung kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm tính mạng con người ............. 14
1.3. Mối quan hệ giữa thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra tội xâm phạm
tính mạng của con người ........................................................................................... 15
Chương 2. QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ KIỂM SÁT
ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN XÂM PHẠM TÍNH MẠNG CỦA CON NGƯỜI ..... 21
2.1. Quy định về kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan có
thẩm quyền điều tra ................................................................................................... 21
2.2. Quy định về kiểm sát việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ các biện pháp ngăn chặn 33
2.3. Quy định về kiểm sát việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của những người tham

gia tố tụng và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác .................................................. 36
2.4. Quy định về trách nhiệm của Cơ quan điều tra trong việc thực hiện yêu cầu và
quyết định của Viện kiểm sát .................................................................................... 38
Chương 3. THỰC TIỄN THỰC HIỆN VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN XÂM PHẠM TÍNH
MẠNG CỦA CON NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH ............... 41
3.1. Đặc điểm tình hình có liên quan đến kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm tính
mạng của con người ở tỉnh Quảng Bình ................................................................... 41
3.2. Thực tiễn kiểm sát điều tra tội phạm xâm phạm tính mạng của con ngừi trên địa
bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian qua .................................................................. 44
3.3. Các giải pháp nâng cao chất lượng kiểm sát điều tra tội xâm phạm tính mạng
của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới .............................. 62
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 76


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT
BLHS

: Bộ luật Hình sự

BLTTHS

: Bộ luật Tố tụng hình sự

CQĐT

: Cơ quan điều tra

ĐTV

: Điều tra viên

KSV

: Kiểm sát viên

KSĐT

: Kiểm sát điều tra

NXB

: Nhà xuất bản

TTLT

: Thông tư liên tịch

THQCT

: Thực hành quyền công tố

VKS

: Viện kiểm sát

VKSND

: Viện kiểm sát nhân dân

VKSNDTC

: Viện kiểm sát nhân dân tối cao

CHDCND

: Cộng hòa dân chủ nhân dân

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa

KSXX

: Kiểm sát xét xử


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm qua đất nước ta thực hiện đường lối đổi mới đã đem lại
những chuyển biến hết sức tích cực: kinh tế phát triển, lực lượng sản xuất được tăng
cường; nghèo đói giảm nhanh; đời sống nhân dân được cải thiện, nhiều vấn đề xã
hội được giải quyết; chính trị, xã hội ổn định, an ninh được bảo đảm; thế và lực của
quốc gia được tăng cường; niềm tin của quần chúng nhân dân vào sự lãnh đạo của

Ðảng được củng cố.
Cùng với sự phát triển của kinh tế, mặt trái của xã hội cũng bộc lộ, tình hình
hoạt động của tội phạm hình sự diễn biến hết sức phức tạp, có chiều hướng gia tăng
về cả số vụ, cả về tính chất, mức độ phạm tội với thủ đoạn ngày càng liều lĩnh, tinh
vi, xảo quyệt. Đặc biệt bọn tội phạm cấu kết thành các băng, ổ, nhóm thực hiện các
hành vi phạm tội xâm phạm sở hữu như: trộm cắp tài sản, cướp tài sản, cướp giật tài
sản, xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người v.v. gây lo lắng, bất bình trong
nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh trật tự và cuộc sống yên bình của nhân dân.
Phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn tội phạm, đặc biệt là các tội xâm phạm tính
mạng con người trong phạm vi cả nước nói chung, tỉnh Quảng Bình nói riêng không
những là nhiệm vụ của các cơ quan có thẩm quyền mà còn là trách nhiệm của các tổ
chức xã hội và của cả mọi người dân.
Công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và tội phạm xâm tính
mạng con người nói riêng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, trong thời gian qua đã có
nhiều cố gắng và đạt được những kết quả nhất định. Cơ quan điều tra đã điều tra
khám phá được nhiều vụ án nhưng cũng còn nhiều vụ chưa khám phá được hoặc
khám phá được nhưng khi xử lý lại còn nhiều bất cập như để lọt tội phạm, khởi tố
không đúng tội danh, quá trình điều tra thiếu chứng cứ quan trọng dẫn đến việc trả
hồ sơ để điều tra bổ sung nên tiến độ giải quyết án kéo dài quá hạn luật định làm
cho việc giải quyết vụ án chưa kịp thời theo đúng quy định làm cho nhân dân không
tin tưởng vào các cơ quan tiến hành tố tụng. Những tồn tại, hạn chế trên có nhiều


2

nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do năng lực trình độ chuyên môn, bản lĩnh nghề
nghiệp, vận dụng các quy định của pháp luật của ĐTV, KSV còn hạn chế. Công tác
phối hợp giữa CQĐT và VKS, công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo
VKS về giải quyết án hình sự nói chung, án xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của con
người nói riêng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình còn tồn tại, vướng mắc. Do vậy, công

tác kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm tính mạng của con người ở Quảng Bình là
vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu để có những giải pháp khắc phục những tồn tại,
yếu kém và nâng cao hơn nữa chất lượng, hiện quả công tác kiểm sát điều tra các vụ
án xâm phạm tính mạng của con người của 2 cấp của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh
Quảng Bình, đáp ứng các yêu cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế trong giai
đoạn hiện nay.
Vì những lý do đó nên trên, tác giả chọn đề tài: “Kiểm sát điều tra các vụ án
xâm phạm tính mạng của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Bình” làm luận văn
thạc sĩ là vấn đề có tính cấp thiết đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu
Liên quan đến đề tài nghiên cứu hiện nay có một số công trình ở các mức độ
khác nhau đề cập đến vấn đề này. Có thể liệt kê một số công trình sau:
Đề tài khoa học cấp Bộ: "Những giải pháp nâng cao chất lượng thực hành
quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp",Viện Khoa học kiểm sát VKSND tối cao;
Đề tài khoa học cấp Bộ: "Vai trò của Viện kiểm sát trong việc thực hành
quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp theo tinh thần Nghị quyết số 08NQ/TW của Bộ Chính trị", Viện Khoa học kiểm sát - VKSND tối cao;
Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình
sự của Viện kiểm sát (Tạp chí Luật học số 01/2004) của TS. Hoàng Thị Minh Sơn;
Nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư
pháp góp phần đẩy mạnh cải cách tư pháp (Tạp chí Nhà nước và Pháp luật số
01/2003) của tác giả Hà Mạnh Trí;
Đề án Đổi mới tổ chức và hoạt động của VKSND nhằm thực hiện chủ trương


3

“Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt
động điều tra” theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng - VKSNDTC năm 2012;
“Giải quyết vấn đề lý luận về Tăng cường trách nhiệm của công tố trong hoạt
động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra” theo yêu cầu cải cách tư pháp

trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN và hội nhập quốc tế (năm
2012 tác giả Trần Ngọc Hương, Chuyên đề nhánh trong Đề án Đổi mới tổ chức và
hoạt động của VKSND nhằm thực hiện chủ trương “Tăng cường trách nhiệm công
tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra” theo Nghị quyết
Đại hội lần thứ XI của Đảng - VKSNDTC năm 2012);
Hoạt động tư pháp và kiểm sát các hoạt động tư pháp của tác giả Nguyễn Tất
Viễn (Kỷ yếu đề tài cấp Bộ “Những giải pháp nâng cao thực hành quyền công tố và
kiếm sát các hoạt động tư pháp”, VKSNDTC, H.2002 – 2003);
Một số vấn đề về hoạt động tư pháp và kiểm sát hoạt động tư pháp ở nước ta
hiện nay của tác giả Trần Văn Độ (Kỷ yếu đề tài cấp Bộ “Những giải pháp nâng
cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp”,
VKSNDTC, H.2003);
Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc đổi mới tổ chức và hoạt động của
VKSNDTC đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp – năm 2013 của tác giả Đặng Văn
Khanh (Đề tài khoa học cấp Bộ);
Thực hành Quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trong giai đoạn
điều tra (Nhà xuất bản Tư pháp, năm 2005) của TS. Lê Hữu Thể (chủ biên), TS.Đỗ
Văn Đương, Th.S Nông Xuân Trường;
Một số Luận văn thạc sĩ luật học như: "Quan hệ giữa Cơ quan điều tra và
Viện kiểm sát trong giai đoạn khởi tố và điều tra hình sự", 1996 của Trần Huy
Hùng; "Chức năng Kiểm sát điều tra của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình
sự", 1999 của Đặng Văn Minh:
; "Địa vị pháp lý của Viện kiểm sát trong giai đoạn điều tra hình sự", 1999 của
Nguyễn Hợp Phố; "Nguyên tắc thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo
pháp luật trong tố tụng hình sự” của Vũ Đức Hạnh v.v.


4

Cùng với đó, còn có nhiều bài viết về chủ đề này được đăng tải trên các tạp chí

chuyên ngành luật như “Một số vướng mắc, bất cập trong thực hành quyền công tố
và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự” của tác giả Huỳnh Quốc Hùng, tạp chí Kiểm
sát số 10/2009; ”Những vướng mắc trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của
viện kiểm sát trong kiểm sát điều tra vụ án hình sự” của Đinh Xuân Thảo, tạp chí
Kiểm sát số 16/2009; “Nâng cao trách nhiệm của Viện kiểm sát và kiểm sát viên
trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm
các vụ án hình sự, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội” của tác giả
Hoàng Nghĩa Mai, tạp chí kiểm sát số 3/2008.
Nhìn chung các công trình kể trên, ở các mức độ khác nhau đã đề cập đến đề
tài luận văn. Tuy nhiên, chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu đến vấn đề
“Kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm tính mạng của con người trên địa bàn tỉnh
Quảng Bình”.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý
luận, pháp luật về hoạt động KSĐT nói chung và thực tiễn áp dụng đối với các vụ
án xâm phạm tính mạng của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói riêng, luận
văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động KSĐT các vụ án
xâm phạm tính mạng của con người.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Từ mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn có nhiệm vụ chủ yếu sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về kiểm sát điều tra của Viện kiểm sát nhân dân
như khái niệm, đặc điểm, nội dung và phạm vi KSĐT các vụ án xâm phạm tính
mạng của con người.
- Làm rõ quy định của pháp luật Tố tụng hình sự Việt Nam về kiểm sát điều
tra các vụ án xâm phạm tính mạng của con người của Viện kiểm sát nhân dân.
- Làm rõ thực trạng kiểm sát điều tra, những vướng mắc, hạn chế, thiếu sót
trong công tác KSĐT các vụ án xâm phạm tính mạng của con người của Viện kiểm

5

sát hai cấp tỉnh Quảng Bình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận, quy định của
pháp luật và thực tiễn KSĐT các vụ án xâm phạm tính mạng của con người.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài xác định phạm vi nghiên cứu là hoạt động KSĐT các vụ án xâm phạm
tính mạng của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Bình với thời điểm từ năm 2014
đến năm 2017.
Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án xâm
phạm tính mạng của con người từ khi có quyết định khởi tố vụ án hình sự đến khi
kết thúc điều tra.
5. Cơ sở phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ
nghĩa duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về
Nhà nước và pháp luật, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng Nhà nước
pháp quyền, về chính sách hình sự, về vấn đề cải cách tư pháp được thể hiện trong
các Văn kiện Đại hội Đảng VIII, IX, X, XI và các Nghị quyết số 08/NQTW ngày
02/01/2002, Nghị quyết số 49/NQTW ngày 26/5/2005 về chiến lược cải cách tư
pháp đến năm 2020 của Bộ Chính trị.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng các phương pháp cụ thể
như: phương pháp phân tích và tổng hợp; phương pháp so sánh, đối chiếu; phương
pháp diễn dịch; phương pháp quy nạp; phương pháp thống kê, điều tra xã hội học v.v.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về hoạt động của

VKSND khi KSĐT các vụ án xâm phạm tính mạng con người, góp phần xây dựng,


6

hoàn thiện các tri thức của khoa học Luật hình sự, Luật tố tụng hình sự và khoa học
điều tra hình sự.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Bên cạnh đó, luận văn sẽ là một tài liệu tham khảo cần thiết và bổ ích dành
cho các nhà lập pháp, các nhà nghiên cứu, các cán bộ giảng dạy pháp luật, các
nghiên cứu sinh, học viên cao học và sinh viên thuộc chuyên ngành Tư pháp hình
sự tại các cơ sở đào tạo luật. Kết quả nghiên cứu của luận văn còn phục vụ cho việc
trang bị những kiến thức chuyên sâu cho các cán bộ thực tiễn đang công tác tại các
CQĐT, VKS, Tòa án v.v. trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Những vấn đề lý luận về kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm tính
mạng của con người.
Chương 2. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về kiểm sát điều tra các vụ
án xâm phạm tính mạng con người.
Chương 3. Thực tiễn thực hiện và giải pháp nâng cao chất lượng kiểm sát điều
tra các vụ án xâm phạm tính mạng con người trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full