các yếu tố thu hút dân di cư đến các tỉnh thành của việt nam giai đoạn 2009 2011

BO• GIAO DUC
VA BAO TAO
•
•
TRUONG D~ HQC MO THANH PHO HO CHi MINH
----088!>WC88!l--

HUYNH NGQC XUAN

cAc YEu T6 THU mIT DAN DI cu BEN cAc
TiNH TRANII CUA VIET
NAM GIAI BOAN
•
•
2009-2011
LU~ VAN ~C sY KINH TE HQC

Chuyen ng3n1i
Ma

: Kinh

tEhvc

sa chuyen nganh: 60 03 01 01

Giang vien huO:ng din khoa hqc

TS. U Hi Phong Linh
TRlf0NG D~I HOC Md TP.HCM

THVVl~N
Tp. HJ Chi Minh. niim 2014


LOI CAM DOAN
Toi cam doan I~ van "Ctic yiu tA thu hilt dlin di cir ilin ctic tinh thanh clia
Vift Nam giai ilo(lll 2009-2011" Ia bai nghien cw ct1a chinh toi.
Ngo~ trir nhilng tai li~u tham k:hao duqc trich

din trong 11$1 van nay, toi

cam

doan rfutg toan phfut hay nhilng phfut nho CUa 11$1 Van nay chua timg dugc cong b6 ho~c
dugc sir d\lllg d~ nh~ bing cdp o nhilng nai khac.
Khong co San phfun nghien cw nao CUa ngum khac dugc SU d\lllg trong lu~ van
nay ma khong dugc trich d~ theo ctilng quy djnh.
Lu~ van nay chua bao gia dugc n(>p d~ ~ bdt kY bing cdp nao 4\i cac tru
Dill hQC ho~ co so dao 4\0 khac.

Tp. HJ Chi Minh, ngiiy4J thtingo'lniim 2014
Nguiri cam
Hu}'nh Ng9c Xuan

ii


LCJICAM

Truoc ·tien, toi gUi

loo cam an sau sk dSn ngu
Le HB Phong Linh, da $

tinh hu6ng dfui, chi bao va t~ di8u kien t6t nhdt d€ toi hmm

thanh lu~ van nay.
Xin chfu:t thanh cam an quy Tu§y Co Khoa Dao 4J.o Sau D~ hQC truemg D~i hQc

Ma Thanh ph6 HA Chi Minh da $ tam giang d~y, truy8n d~t tri thuc va quan tam 4J.o
mQi diBu kien cho toi hQC ~P va nghien c11u.
Toi ciing xin cam an gia dinh, b~ be, dBng nghiep da cA vii, ilng h{> va a hen toi

.','

trong nhling luc kho khan d€ toi co th€ vuqt qua va hoan thanh t6t I~ van nay.
Cu6i ciing xin cam an t@ th€ 16p ME04A da quan tam giup do toi trong thqua.

Tp. HJ Chi Minh, ngay ,f S- thang o?lniim 2014

Huynh Ngqc Xuan

iii


TOM TAT
Trong nhtlng nam qua, tinh hinh di cu lao dQng a cac tinh thanh di!n ra mQt each

da d~g va tang nhanh theo thiri gian. sA nguiJi di cu giw

cac tinh tang tit 1,3 trieu

nguiri nam 1989 (tuang tmg 2,5% dan sa) len 2 trieu nguiri nam 1999 (2,g@/o) va len t6i
3,4 trieu nguiri nam 2009 (3,4%). D\l bao ct&i na.m 2019tY1e din sA di cu giw cac tinh,
gifta cac huyen vi di cu trong huyen tren tang din sA se IAn hrqt la 6,4%, 3,0% va 2,4%.
Neu xet theo vimg miSn thl Khu V\fC Doog Nam BQ c6

s6 luc;mg nguiri nhjp cu nhiSu

nhAt mroc, ke dSn la OOng bing Song HAng va khu V\fC Tay Nguyen. Trong khi do, khu
V\fC Trung du va mi& nm phia Bk c6 s6 nguiri xuit cu cao nhAt.

Tuy nhien, vi~ di cu khong dian ra d6ng cteu a cac tinh th8nh do tinh hinh kinh
ta 'xa hQi, co sa ht !Ang, moi truimg sang... cfut tirng tinh thanh khac nhau. Tfi khu V\fC
Dong Nam BQ, cac tinh th8nh c6 tY suit din nh~ cu nhiSu obit la Binh Duong, Dclng
Nai, Thanh phA

Ha Chi Minh noi. c6 sti'c hUt ~ me vS co hQi vi~ lam v6i thu ~P

cao, diSu kien Tay Nguyen khong giAng cac vimg khac. YSu tA thu hUt din di cu dSn a cac tinh Um
DAng, Dk Uc, Die Nong chu yeu la do dien tich ttit san xuit oong nghiep va gia ttj san
xuAt nong nghiep S\l' phat tri.Sn nhu trAng rung, Wng cay cong nghiep, nuoi trAng thuy
san, ... Ngay nay, cimg v6i S\l' phat triSn khOng ngimg clia khoa hQC oong nghe nen qua
trlnh

san xuAt nong nghiep khong con vftt va nhu truac, vi~ $

thay the cho lao dOng chan tay di thay dAi mOt each dang

d1)llg may m6c thiet bi

kS

co ciu san xuAt nong

nghiep c1ia tirng dia phmmg. San xuit nong nghiep khong con dimg nhiSu tao d(>ng nhu

truac, sA lao ddo thi Ian ngay mQt nhiSu hon. V6i xuit phat diam tMp, vie<: ti8p $ cac c6ng viec doi

a th8nh thi clia nhtlng 1ao d(>ng di cu gW nit nhiSu kho kMn. Do do
oong vi~ dAu tien cac lao dqng nay c6 the lam la mua ban nho, xe om, bAc vac, giup
hoi co tay nghS

viec nhil, oong nhan nhil may.•. Mqt sA khac, di cu ra th8nh phA la de h9c nghS, nghien
ctru, ctao ttw chuyen mon nen thiri gian di cu ngin. Vl v,y,

cac tinh thanh c6 nhieu

truimg Dfi hQC, Cao Ding, Trung cip nghS, ... thi c6 khit ning thu hUt duqc nhiSu nguiri

di cu co nhu ciu dAu tu vs giao d\lc.
Ngo& ra, de d8.nh gia vie<: ~P cu a cac tinh th8nh trong giai d~ 2009 - 2011,
dS tai Sil d1)llg phuang phap nghien cUu djnh luqng vm sA Heu tit Nien giam ThAng ke
lV

clia TBng

C1,1C

ThBng ke de phan tich

cac nh3n t6 tac dqng d8n thu hut di cu fJ cac tinh

thanh clia Vi~t Nam. K8t qua nghien cw cho tMy s6 lugng doanh nghi~. s6 khu cong
nghi~p dang hoip: dc}ng. tY I~ dan sA do thi co tac d(>ng ngugc so vm tinh hinh di cu la do

anh hucrng clia nhi~u y8u t6 kMc trong giai do~ 2009 - 2011.

v


MVCLVC
~ XET cUA GIANG VIEN HUONG DAN KHOA HQC ••••••••••••••••••••••••••• i

Lffi CAM BOAN····-··························..-············-·················································· ii
Lffi CAM ON' ..................................·-·--·········-···················································· iii

TOMTAT .............................................................................................................. iv
MVC LVC .............................................................................................................. vi
.•,\

•
"lr'l!t
'
•••

DANH MVC BAN"G
8.IJ!.U
vA' HIN'H
"VE •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• VIII

;,.DANH" MVC 'VltT TAT ....................- ................................................................. ix
CmfON'G 1: Glffi. THI.f!U ............._ ......._........................................................... 1

"

' thiet
, clia de ta.i •••••.•••••••••••••••••••••••••••••••••••.•.••••••••••••••••••••••••••..•••.•••••.••...••.... 1
1.1. S\l can

,. b'.
' ID\lC tieu
.... nghi"en cw
, ............................................................................ . 2
1.2 . Cau
01 va

1.2.1. M\lc tieu nghien cw ........................................................................................ 2

1.2.2. Cau hoi va. gia thuyat nghien cw .................................................................... 2
1.3. P~ viva dAi tuqng nghien cw........................................................................... 3

1.4. y,

nghi~

.

"

dong gop va diem khac biet cUa de ta.i •••.••..••••••.•••.••.••.•••..•••••.••.•••.••.•..•.. 3

1.4.1. Ynghia ............................................................................................................. 3
n..i:.
, va
' dil
• d'-e tai
" ....•.•....•..••...•..•...•..........•...••................. 4
1.4.2 . uung
gop
em 1-L.C~ b•"
I~ Cua

1;5. Kat cAu I~ van ..................................................................................................... 4

CHUON'G 2:

co so LY THUYtT vt DI ctr..................................................... 6

:. d"e ca b"an ve"di cu............................................................................... . 6
2•1• MQ"'t so:. van
.,.
' 4X dil
• di cu.................................................................... . 6
2• 1• 1• VLJ:!
A.Ui:U. mt;m va ~c

em cua

2.1.2. cac hinh th1Ic di cu co ban .............................................................................. 6
2.1.3.Cac chi tieu d8nh gia di cu ................................................................................ 7

2.1.4. Nguyen nh8n chu ySu clia di cu ....................................................................... 8
,. so:. I'y thuyet
:. va' mo hinh nghi"'en cw
, di cu...................................................... . 9
2•2• MQt
A

VI


2.2.1. Mo hinh khu V\lC kep (Dual Sector Model) clia Arthur Lewis ...................... 10
2.2.2. Mo· hlnh thu nh~p Icy vqng (Expected Income Model) clia Harris - Todaro. 12
2.2.3. cac ~u tA hm va diy li&i quan d&i di cu ..................................................... 13

.:. quan mqt
" sox. nghi"en cuu
' tieu
... bieu
. .:. ve" van
x. d"e di cu t;li. V""
2 .3. Tong
ic;t N am ............... . 15
2.4. T6m tit cac nMn tA thu hm di cu qua cac nghi&i cw th\fC ti8n a Viet Nam ...... 19

..

CBUON"G 3: POOON"G PHAP NGHIEN mu- ................................................. 21
3.1. Quy trinh nghim CUu ••..•••••••••••••••••••••••••••••••.•••.•••••••••...••.•••••..•••••.•••.•.•••..•....••...••. 21

3.2. Mo hinh nghi&i cw ...................................•......................................................... 21
•:

. 3.2.1. ca.c nMn t6 thu hm di cu ....•.......................................................................... 21
3 .2.2. Mo hinh phan tich .............•.•.....•.......•.........•.................................................. 28
3.3. Thu th'1> dft neu nghien cUu.••...•••.•.••••••.•••.•••.•..••.•.•.•....•.•.••...•...•...........••.......•.... 28
3.4. Phuong pbap phan tich th6ng ke mo ti ................................................................ 29

CBUON"G 4: KET QUA NGmiN mu-..·-··-·-·········-···-····-···-····················· 31
4.1. Tinh hinh di cu i1 Vi~ Nam hlen nay ................................................................... 31
4.2. Thclng ke mo ti cac bi&i trong mo hinh .............................•................................. 34
4.3. KBt qwi. phan tich mo hlnh hAi quy ...•..........•....•.................................................. 37
4.3. l Phan tich hAi quy voo mo hinh Pooled OLS ................................................... 37
4.3.2 Phan tich hAi quy voo mo hlnh REM .•............................................................ 38
4.3.3 Phan tich hAi quy voo mo hinh FEM ............................................................... 38
4.4. Phan tich ket qwi. hcli quy tir mo hinh FEM c6 tiiy chqn "robust" ....................... 40

CHUON"G 5: KET LU~ .................................................................................... 49
5.l.KBtl~ ................................................................................................................ 49

5.2. lI'1l cha CUa dB t8.i •••.•..••..•.•••..•.••••.••.••••••••.••..•...••..•.•.•.••.•..••••••..•.......•.•.......•........ 50
5.3. Khuy&i nghj va gqi y chinh sach ..••..........•.......................................................... 50

vii

DANH MVC BANG BIEU VA HINH VE

Bang 2.1: T6ng hgp cac ySu t6 hm va dfty lien quan den di cu ....................... 15
Bang 2.2: TAng hgp cac bien trong mo hinh CUa tac gia E>~g Nguyen Anh ......... 17
Bang 2.3: TAng hgp cac bien trong mo hinh CUa tac gia Nguyen Qu6c Tmin ....... 18
Bang 2.4: TBng hgp cac yeu t6 CUa cac nghien CUu truac .............................. 20
Bang 3.1: Bang t6ng hgp diu ky VQng clia cac bi8n .....................................28
Bang 4.1: T6ng hgp cac hinh thuc di cu................................................... .32

Brutg 4.2: Tfing hqp di cu theo vimg ....................................................... .33
Bang 4.3: SB li~u di cu cac thit.nh phB thu(>c Trung ucmg .............................. .34
Bang 4.4: ThBng ke mo ta cac bien trong mo hinh ...................................... .35
Bang 4.5: Ma Din tuang quan gitta cac biSn trong mo hlnh ........................... .36
Bang 4.6: T6ng hgp ket qua hAi quy clia mo hinh FEM va REM ..................... 39
Bang 4. 7: Ket qua hAi quy cua mo hlnh REM - robust................................. 40
Hinh 2.1. Mo hinh khu V\lC kep clia Arthur Lewis ....................................... 11
Hinh 2.2. Mo hinh v~ di cu clia Everett Lee .............................................. 14
H'tnh 3 .1 : Quy tr'tnh nghien cw.............................................................. 21

Hinh 3.2: Cac huac kiem diflh ................................................................ 33
Hinh 4.1: Bieu d6 ty smit di cu a cac tinh th8.nh nam 2009 .............................. .31
Hinh 4.2: E>A thi pMn du va gia tri d\I doan .............................................. .37

viii


DANH MVC VIET TAT

GTSXNN

Gia tri smi xwit nong nghi~p hinh quan tren 100.000 clan

GTSXCN

Gia tri smi xwit cong nghi~p binh quan tren 100.000 clan

GIAODUC

s6 giao vien ~ hQC, cao ding binh quan tren 100.000 dan
s6 Giuang h~nh binh quan tren 100.000 clan
s6 lugng doanh nghi~ dang hol;lt d(>ng binh quan tren

YTE

DOANHNGfllEP

100.000 dan

KCN
CSKT

s6 khu cong nghi~p dang ho~ d(>ng
s6 CCJ s(J kinh tS ca th~ phi nong nghi~p

binh quan tren

100.000dan
DSXNN

Di~n tich d§t sm xwit nong nghi~p binh quan

DSDT

Ty I~ dan s6 s6ng tl;li khu vvc do thi

DICU

Ty suAt nh@cu (di cu dSn)

LSDV (Least Squares

Phucrng phap biSn gia binh phucrng nho nhdt

Dummy Variable)
OLS (Ordinary Least

Phucrng phap binh phucrng nho nhdt

Squares)
REM (Random Effects

Mo hinh tac d(>ng ng~u nhien

Model)

TCTK

Tang c\lc ThBng ke

FEM (Fixed Effects Model) Mo hinh tac d(>ng c6 djnh

ix


CHUONG 1: GIOI TBiiu

1.1. s,. dn thiEt ciia dE tai
Trong qua trlnh hinh th8nh va pbat tri&i ctia nhin l()\li, con ngum thtrimg xuyen di
cu tir nai nay

d&i nai

kMc. Vie<: di cu diSn ra

dum nhiSu hinh thuc va quy mo khac

nhau. DU diSn ra dum hinh th(rc nao thi ngum di cu cling luon phii dai m~t vm nhting
nguy ca va thach tbUc 1'i nai a mm. Do do, quyet dinh di cu thtrimg khong dB dang va

ph\l thu9c tit Ian vao kY vqng ctia nglliri. di cu. Nglliri. di cu ra di vm hy VQng co duqc
nhQng ca hqi mm va mqt

CUQc

sang

tat d~ han. Day Ia mong muan chinh dang va la

quySn ca ban ctia mQi cong din.

te qua trlnh di cu, dJc biet la di cu qr pbat, thu(mg gay ra nhting anh
hmmg nhfil dinh ve kinh tb.xi h9i a ca nai di va nai cten. no cto, co tit nhieu nghien ctru
vs di cu nhim giai thich hi~ tuQng di cu, cac nhin ta thuc diy va tac dqng ctia qua trlnh
di cu. NhOng nghien ctru nay di g6p phin ly giai ban chit va dJc diem ctia vie<: di cu.
Tren th\lC

Tuy nhien, di cu la mqt hi~ ~g mang tfnh vimg mien va bi chi phai OOi nhting ~

vao nhting giai ctowi nhit dinh 1'i ca nai di va nai den. Tue nen,
nhting nghien cw b6 sung nhim tim hiAu ban chit ctia hien tuqng di cu trong Mi canh C\l
the ctia c1ia phuang, quAc gia hay khu V\lC la bet sUc cin thi&.
trung ve kinh tb.xi h9i

T{ll Viet Nam, trong thm ky bao dp, nha vao chinh sach phin phai nhu yeu phfun
va djch V\l bing tern phiSu,

cac bi~ phap ki&n soat di cu c6 tac d\lfig rAt cao. Cilng vm

qua trinh ct6i mm, vie<: di cu ngay cang ph6 bien trong khi cac bien phap kiSm soat di cu
ngay cang tro nen kem hieu qua. Giang nhu nhiSu nSn kinh te dang chuyen dBi khac, di

din a Viet Nam la m9t hien tuqng tit yeu ctia qua trlnh pbat tri&i. Di chuySn lao ct(>ng la
m9t doi hoi kMch quan ctia nen kinh ts thi tru
oum tac ct9ng ctia qua trlnh toan c!u

h6a, nhting chenh lech ve m(rc sang, kMc biet trong thu nhjp, ca h(>i vie<: lam, nhu c!u

va sUc ep sinh ke dang ngay cang tro thanh nhting ap l\fC ca ban 1'<> nen

cac dong di chuyfui lao dqng trong va ngoai mroc (I>Jng Nguyen Anh, 2005).

d Viet Nam di c6 nhiSu oong trlnh nghien c(ru ve di cu ctia cac ca nhan va t6 ch(rc
trong va ngoai mroc. Cac nghien CUu nay tjp trung vao ba nh6m chinh. Cac nghien ctru
~P trung phin tfoh nguyen nhin di cu nhu thiSu vie<:

thu nhjp, thiSu

lam, du thira lao dqng, kiSm them

dAt san xuAt a nong thon, tim kiSm ca h9i phat trien, ...
I

(D~g Nguyen


Anh ,1997; Nguyen NgQC Diem va Nguy8n Thi Minh Chau, 2005; T6ng C\lC ThBng ke,
2009; Vii NgQC Ha, 2002). Cac nghien cw phan tich chinh sach di cu, ho?t d(>ng di cu va
an sinh

xa

hQi... (Nguy€n Van Tien va Nguy€n Hoang Mai, 2006; Ton Thi~n Chi8u,

2006; Van Thi NgQC Lan, 2006; D~g Nguyen Anh, 2008). Va nh6m cac nghien cw d~
c~p dan l\fC hUt va l\IC dlly dfut dan quyat dinh di cu {D~g Nguyen Anh, 1998; NguySn

Qu6c Tufut, 2009; Nguyen Dinh Long va Nguyen Thi Minh Phugng, 2013 .... )
Tuy nhien, hi~n vfui c6 cit it nghien cw phfui tich cac yBu t6 thu hut di cu dBn cac

tinh thanh dva tren ngu6n s6 li~u clia cac cu(>c di8u tra d3n sA do T6ng C\lC ThAng ke th\IC
hi~n. Do d6 day Ia vfui d8 mm cfui dugc phfui tich va nghien cw d~ lam ro han "l\fc hut"

atinh thanh clia Vi~t Nam c6 tac d(>ng nhu th€ nAo d6i vm ngum di cu. Ben c?nh d6, tinh
hinh di cu thuimg thay dBi theo thm gian nen vi~c nghien CUu tac d(>ng clia "l\IC htit"
trong mQt khoang thm gian c6

y nghia quan trQng dBi vm vi~ th\fc thi chinh sach va

chi8n luge di8u ti8t d3n s6.
K€t qua T6ng di8u tra d3n

s6 va nhA a Vi~t Nam nam 2009 cho thiy d3n s6 di cu

gifta cac tinh CO XU hu6ng tang nhanh theo thm gian. S6 ngum di CU gifta cac tinh tang tir
1,3 tri~u ngum nam 1989 (tuang Ung 2,5% dan s6) len 2 tri~u ngum nam 1999 (2,9%) va
len tm 3,4 tri~u ngum nam 2009 (3,4%). Va d\I bao d8n nam 2019 tY I~ dan s6 di cu giiia
cac tinh, giua cac huy~n va di cu trong huy~n tren tAng d3n s6 se Ifui lugt: la 6,4%, 3,0%
va 2,4% (TCTK, 2011).
Truac cac vfui d~

ly 1$ va th\Ic tien d6, tac gia da th\fc hi~n d8 tai:

"Ctic ylu

ta

thu hut dlJn di c,,. ilin cdc tinh thanh cila V,gt Nam giai i/o(lll 2009-2011" nhfun xem
xet tac dQng cua cac y8u t6 thu htit d3n di cu dan cac tinh thanh clia Vi~t Nam.

1.2. Cao hoi va myc tieu nghien c.ru

1.2.1. Mf1c tieu nghien cw
Ml,lC tieu clia nghien cw nay la phan tich tac dQng clia cac y8u t6 giao dl,lc, y t~,
doanh nghi~. kinh 18, phat tri~n do th!

... d~ vi~ thu htit dan di cu d8n acac tinh thanh

Vi~t Nam. Tir d6, d8 xuAt cac khuyen nghi chinh sach phu hgp vm th\IC tr?Dg va d?c
di~m di cu~ Vi~t Nam.

1.2.2. Cli.u hoi va giti thuyit nghien cw
•:• Cau hoi nghien cw
2


Cac cau hoi nghien cUu dugc ~t ra nhtr sau:
(1) Tmh ~di Ctr

acac tinh thanh CUa Vi~t Nam hi~n dang diBn biSn nhtr thS nao?

(2) Dau Ia nhiing nhan t6 thu hm di cu dSn cac tinh thilnh clia Vi~t Nam? Muc dQ tac
dQng CUa nhling nhan t6 nay dBi vm luAng di Ctr dSn ~i cac tinh thanh nhtr thS nao?
·:· Gia thuySt nghien CUu
DB tra

Im cho cac cau hoi nghien c~ tac gia dtra ra cac gia thuySt nghien CUu nhu

sau:
(1) Tmh ~g di ctr

a cac tinh thilnh clia Vi~t Nam co xu htr6ng tang nhanh v8 s6 Iuc;mg

va t@trung vao mc}t s6 vimg misn nhfil dinh.
(2)

cac nh3.n t6 thu hilt di Ctr dSn cac tinh thanh clia Vi~t Nam Ia C(J hQi viec lam, thu

·' nh@

ky v9ng cao, Jgi ich tit djch V\l y tS, tiSp c~ giao d\lc hi~n 4i va moi tru
s6ng t6t. Trong do, nhiing nh3.n t6

tac dc}ng ~ dSn luBng di cu dSn la ca h{)i viec

lam va moi tru1.3. Ph9m vi va dfii tuvng nghien
Ph9m vi nghien

Thiti gian,

en

en

s6 lieu di Ctr dSn dtrgc IAy tir tAng diSu tra d3.n s6 va nha anam 2009 va

Nien giam thBng ke cac nam 2009, 2010, 2011 clia Tl>ng c\lc Th6ng ke.
KMng gian, DS tai nay nghien CUu di cu dSn cac tinh thilnh CUa Viet Nam. Toan

bQ 63 tinh thanh trong ca IltrOc se dtrgc khao sat cac nhan t6 thu hut dan di Ctr dSn trong 3
nam, do d6 du Ji~u phan tich se c6 189 quan sat.

Bfii tuvng nghien en
D€ tai ~p trung vao nghien CUu cac nhan t6 thu hut di cu dSn cac tinh thilnh CUa
Vi~t Nam qua

cac nam 2009, 2010 va 2011.

1.4. Y nghia, dong gop va diSm khae bi~t eua clS tai
1.4.1.

-

Ynghia
v~ d\lng

cac kiSn th(cc v8 kinh t€ hQC, nghien CUu truoc CUa cac tac gia, cac mo

hinh kinh ts Itrc;mg, tit do d8 xufil mo hinh phan tich phu hgp.
-

D8 xufil ggi y vs m~t chinh sach cho viec quan ly d3.n s6 va phan b6 llrl luBng di ctr
den cac tinh thilnh, de vi~c th\fC thi cac chinh sach nay hi~u qua boo.

3


1.4.2. Bong gop va i/iim khtk bijt clia di tai

D6ng gop cua d~ tai
Da tii da buac ddu tang hgp ca sit ly thuyBt va kBt qua thu dugc tit cac cong trinh
nghien c1Iu khac nhau vs di cu. Day la ca sit dS l\m chqn va phan tich cac yBu tA "thu
hut" di cu dBn cac tinh thanh. Tren ca sit do

tac gia dS xuAt cac yBu tB thu hut di cu va

xem xet muc d9 tac d{)ng clia tirng yBu t6 dBn ngum di cu it cac tinh thanh nhu thB nao.
KBt qua nghien CUu clia dS tai la tai lieu tham khao

cac nha nghien cw, cac nha

hotieh dinh chinh sach vs cac yBu t& thu hm ngum dan di cu dBn tit cac tinh thanh, cac
vllng mian trong ca nuac. Day la ca sit dS cac nha ho~ch djnh chinh sach dua ra cac giai
phap hieu qua

nhim diau ti~t cac lufutg di cu m{)t each hgp ly' dam bao lgi

ich chinh

dang clia ngum dan noi rieng va hieu qua v8 mijt xa h{)i noi chung.

DiEm khac bift cua d~ tai so v6i cac nghien CVu tnr6'c
Si> lieu, Sir d\lllg s& Heu ty suit ~ cu dS phan tich thay vi sir d\lfig di cu thudn
hay sA ngum di cu nhu cac nghien cw truac.
Tum gian, Phan tich theo chufii thm thm gian tit 2009 dfut 2011 danh gia muc d()
tac d{)ng c6 tinh giai do~ thay vi phan tich theo tirng nam m{)t.
Ky th~t phan tich, Sir d\lllg phdn m8m Stata dS hfi trg phan tich cac du Heu bang

CUa nghien cUu. DiSm khac hiet la dfr Heu bang cho phep khic ph\lC cac hien tugng da
c()ng tuyBn, 1:1,r tmmg quan hay phuang sai thay di>i ma mo hinh OLS hay g~p phai.

1.5. Kit ciu loin van
L~ van d\I ki&i g6m 5 chuang:

Chuang 1. Gim thifU, trinh bay khai quat v8 vfut da, m\lC tieu, dBi tugng nghien

CUu, y nghia, dong gop va diSm khac biet clia l~ van.
Chuang 2. Ca siT lj thuyit vJ di cu, trinh bay tl>ng quan cac khai ruem va ly thuyBt

v8 di cu cua Viet Nam.

Chuang ciing trinh bay nguyen nhan va

cac phuang phap xac

dlnh di cu. Cac ly thuy8t va mo hlnh phan tich cling dugc gim thieu trong chuang nay.
Chuang 3. Phuung pluip nghien cfru, d8 xuftt mo hinh h6i quy thB hien mAi quan

M giii'a cac biBn, djnh nghia cac biBn va each tinh clia tirng bi&i. Chuang ciing gim thieu
~c diBm cua s& lieu nghien CUu va cac phuang pMp phan tich s6 lieu.
4


Chuang 4. Kit qua nghien cfru, mo ti cac kBt qua va y nghia th\lC ti8n Clla cac ket

qua thu dugc.
Chuang 5. Kit lw;in, t6m luge I~

cac ket qua thu dugc, h~ che clia d8 tai va y

nghia rUt ra. Tren ca sa d6 dS xuit nhiing ggi y va khuyen nghi

5

vs mijt chinh sach.


CHUONG 2: CCJ SO LY THUYET VE DI CU

2.1. Mqt sA vin d~ ca bin v~ di cv
2.1.1. Khtfi njfm VO i/ffe: 4ilm CUa di CU"

Hi~n nay, vdn tAn ~ nhi8u quan diSm kMc nhau v8 di cu do do cac nha nghien cw
vfut chua th6ng nhdt m{)t dinh nghia chung v8 di cu. M{)t s6 dinh nghia phfi bi8n v8 di cu

c6 thS dugc kS d8n nhu sau:
. '

Lu~ di cu qu& t8 (2011) cho ring di cu Ia S\J' di chuyen cila m{)t ngum hay m()t

nhom ngum, kS ca qua bien gi6i qu& gia hay trong m{)t qu& gia. La m(>t S\J' di chuyen

ctari' s6, bao gAm m9i hinh thuc di chuyen cila con ngum, bdt ke d{) dfil, thanh pMn hay
nguyen nhan. Nhu v~y di cu bao ham
18.nh ~ ngum di CU kinh

ca viec di chuyen cUa nhilng ngum ti n~. ngum

18 Va nhfi'ng ngum di chuyen vi ml,lC dfch khac, trong do CO

doan 11,1 gia dinh.
Theo Lien hiep qu6c (1958) djnh nghia di cu la m(>t hinh thuc di chuySn trong
khong gian clia con ngum tir dan
k:hac, kem theo S\J' thay dBi ch6

vi dja ly hanh chinh nay d8n dan vi dia ly hanh chinh

a thu
Dinh nghia nay da lo{li bO nhfi'ng truimg hqp ngum s6ng Iang thang, khong nha ci:ra, di
d8n mang tinh mila V\l, di rAi l{li v8.
Tang Cl,lC Thang ke (2009)

dinh nghia ngum

di cu la ngum co ncri thuimg trU t~i

thCri diem 5 nam truac thm diem di8u tra khac v6i ncri thuimg tn'.t men t{li. Ngum khong
di cu la ngum co ncri thuimg trU ~ thm diem 5 nam tnroc thm diem di8u tra ciing la ncri
thuc'mg trU hi~n ~-Theo

dinh nghia nay,

chi c6 nhilng ngum tir 5 tu6i tra Jen mm du

di8u ki~n xem xet.

2.1.2. Clic hinh thlh: di cu cd ban

Di cu co nhieu ~g va hinh thuc kMc nhau. Nguyen

Thi

Thieng va Luu Bich

NgQC (2011) neu ra m<)t s6 hinh th1Ic di cu nhu: (1) Theo d{) dai thm gian cu trU, (2) Theo
khoang each di d3.n, (3) Theo tinh phap ly, (4) Cac hinh thuc di dan khac; C\l thS dugc

trinh bay du6i day:
( 1) Theo d{) dfil thm gian cu tn'.i: Di d3.n lau dfil, ~ thm va chuyen ti8p.

6


- Di d8n lau dfil la ngum di cu di chuy8n dBn nai

a mm vm m1,lc dfch sinh s6ng lau

dai, m\IC dfch la tim Cthuirng khong quay vs sinh s6ng ~ que hucmg cii.
- Di d8n ~ thm la S\f thay d6i nai a g& khong lau dfil va se quay tro l~i, m\lC dfch

CWt viec di chuy~n nay thu(mg la lao d{)ng fu(ri

V\l, di biet phai, hQC t~p Va lao d{)ng CO

thiri h~.
- Di d8n chuy8n ti8p Ia hlnh th1Ic di d8n ma khong thay dBi chfi o, do tinh ch§t cong

viec hQ phai di chuy~ tir nai nay d&i nai khac, cac oong viec thuemg la xay d\lflg du
,I«

dlrimg, tham do dja ch§t, buon ban.
(2) Theo khoang each di dan: Di dan qu6c tB va di d8n n{)i dja.
- Di d8n qu& t8 la hlnh th1Ic di chuy~ tir qu& gia hay vilng lanh thB nay d~n qudc
gia hay vimg lanh thB khac theo hinh th1Ic la ~t khftu lao d{)ng, doan t1,l gia dinh, hQc

tW Iaudfil.
- Di d8n n<)i dja la vi~ di chuy~n gifia cac tinh thlinh, cac vimg mi~n, hay gifia cac
dan vi hanh chinh.
(3) Theo tinh phap ly: Di d8n hqp phap hay b§t hqp phap; di d8n !\f do hay c6 t6
chuc; di d8n tinh nguy~n hay hilt bu<)c.
(4) Cac hlnh thuc di d8n khac: di d8n ca nhan hay h<) gia dinh; di dan tan m~ nhi~u
hu6ng hay thanh dong di dan. Hinh thuc di d8n kha quan trQng la di d8n giita hai khu V\fC

thrum thi va nong thon va c6 4 hinh thuc nhu: Di dan thanh thi - thanh thi; di dan thanh
thi - nong thon; di d8n nong thon - thanh thi; di d8n nong thon - nong thon.
Di cu n<)i dja gifia cac tinh thanh trong ca nuac duqc xem xet dS phan tich cac

nhan tA tac d<)ng d~n thu hUt di cu a Vi~t Nam.
2.1.3.Ctic chitieu IMnh giti di cu-

TBng C\lC thBng ke trong diSu tra d8n sA va nha a nam 2004 da sir dl,lllg cac chi tieu

danh gia vs di cu nhu sau:
(i) Ty suit xuit c11 (%.):

OR= O*lOOO
p

(ii) Ty suit nhip c11 ("8):

7


Trong do: I, 0, P tmmg Ullg la s6 nguiri nbW cu, xudt cu va dan sfi tnmg binh cua

mot vUng nao do trong nam.
(iii) TY suit di din thuin thuin

tuy ("9): do luemg sg tac d(>ng cua di dan d~n dan

s6. S\l nrong quan giila xuAt cu va ~P cu qti m()t dia ban se lam cho tri s6 cua tY sA nay
im (neu s6 ngum xuAt cu nhieu hem s6 nguiri nh~ cu) ho~c duemg (khi s6 ngum nh~p cu
nbieu hem s6 ngum xuAt cu).
NMR = J-O *1000

p

Ngoai ~
cu) ciing c6

s6 lugng ngum di cu vao m(>t dia ban (khong phan bi~t xudt hay nh~p

y nghia quan trQng

d~ danh gia tinh hlnh di cu

hqp tY s~t di cu thuful tuy NMR qua nho (do

tren dia ban. Trong truemg

s6 lugng xuAt cu xdp xi sA lugng nh~p cu),

ngum ta thuemg su dl)l1g chi tieu cy s~ tAng di dan d€ so sanh.
(iv) Ty suit ting di din ("8 ): TR= I+ O *I 000
p

Cac

tY swit di

nguiri ~P cu (I),

cu cho bi8t tnmg binh cir 1.000 dan trong m()t nam co bao nhieu

xuAt cu (0), t6ng sA ~P cu va xudt cu, va chenh I~ch giila nh~p cu

vaxuAtcu.
Trong nghien ciru nay tac gia sir dl)l1g sA li~u Ty suAt nhijp cu d€ phan tich cac yeu
t6 thu hut fl cac tinh thanh clia Vi~t Nam. Va khAf ni~m

tY suAt ~P cu se dugc de c~p

den m()t each ngAn gQn la di cu.

2.1.4. Nguyen nhan chii yiu ciia di cir
Theo Nguy€n Thi Thi8ng, Luu Bich NgQC (2011) co rdt nhieu nguyen nhan d~
ngum dan di cu tir nai nay den nai khac sinh sbng. Vi~ di cu ph\l thu()c vao nhi@u yeu t6

nhu:
- Cac ~c trung ve nhan k:Mu hQC: tuAi, gi6i tinh, tinh ~g hon nhan, ... Cac d?c
trung nay quyet dinh vai tro clia m6i ca nhan trong gia dinh va xa h()i.
- D~c trung ve trinh d9 hQC vAn, trinh d(> chuyen mon nghB nghi~p. Cac d?c trung
nay co th~ h3 trg ho~ ngan

can nguiri di

cu tham gia vao h,rc lugng Iao d(>ng

cr nai

di

ho?c nai den.
- D~ trung ve nh~ thirc va nfun bit cac

8

CO"

h(>i nhu vi~c

lam, diSu ki~n sang, thu


nbW ...

~ dia phmmg nai h9 dang sinh sang va dia phmmg nai h9 dv dinh di cu den.

Dieu nay se thuc dAy vi~ di hay actia ngum di cu.
- D~ trung nh~ tht'lc ve Iai sang, diSu kien v~ chfil. Day Ia nhilng d~ trung ma
mfii

ca nMn dSu mong muan c6 dugc. DiSu nay ciing anh huang dBn quyBt djnh di cu

hay khong di cu.
- Ngum than va b~ be cling co th8 Ia nhan ta anh huimg dBn vi~c di cu ctia m6i ca

nhan. Ngum di cu thuimg ch9n chuy8n dBn nhilng nai co b~ be hay ngum than dang
sinh s6ng (hinh tht'lc di cu day chuySn). D~c tinh clia di cu nay thuimg c6 tinh djnh cu !au
dai, ngay ca khi ly do l\m chQn ra di ban diu khOng con ntl'a.
Ngoai ra, co eac yBu t6 "dAy"

ngum di cu di nhu: bufui te, khan hiBm ca hc}i dB

·'

phat triBn, dB cai thien CUQc s6ng cling ~o nen dong di cu CUa thanh nien tre dBn cac do

thi thn vi~ lam, hQC hanh va tim b~ dm.
2.2. Mqt sA ly thuy@t va mo hinh nghien en di CU'
DB ly giai ngu6n g& sv di cu di8n ra trong qwi trinh do thi hoa, Kinh tB h9c Phat

trifut di dua ra nhiSu mo hinh ly thuyBt khac nhau. Tien phong vs cac hQC thuyBt di cu la
ly thuyBt di cu CUa Ravenstein dugc gim thi~u vao

nam 1885. Ly thuyBt nay dua ra mc}t

s6 quy I~ sau:
•

Hclu hBt ngum di cu chi di chuyBn theo m{)t khoang each ngfut trong mc}t
thm gian nhdt djnh.

•

Di chuyBn vm khoang each xa thuimg la dBn cac thanh ph6 Ian.

•

Hclu hBt ngum di cu tir nong thon dBn thanh thj.

• Qua trinh di cu dugc thl,Ic hi~n tirng bu• Qwi trinh di cu di8n ra {J ca nai di va nai den.
•

Vi~ di cu se tang len khi cong nghi~p vit giao thong phat triBn.

•

Nguyen nhan chinh cua di cu la ly do kinh tB.

Mo hinh clia Ravenstein (1885) di phan anh dugc xu hu6ng clia di cu va dua ra
mc}t s6 yBu t6 anh huang dBn s6 lm;mg va dong di cu clia con ngum. Tuy nhien, ly thuycit
nay chua giai thich dugc trong cac truthanh phB

Ian la do chiBn tranh, thien ~. b~nh ~t chu khong phai ly do kinh tB ... trong

khi do Ravenstein luu y rkg di cu xay ra tren m{)t khoang each ngfut chu yBu do yBu t6

9


kinh t8.
PMt triSn tren nen tang cua Mo hinh Ravenstein, Everett Lee (1966) da quan tfun
nhi8u hoo den yeu ta hen trong (l\fC ctfty). Lee ciing neu ra nhiing tac d()ng lam tro ng~

qua trinh di cu. Mo hinh cua Lee cho dng:
•

Cac yeu ta can

tra di cu: Khoang each di chuySn; rao can dia ly va chinh

trj; ngum ph\1 thu(>c.

• Qwi trinh di cu c6 S\l chQn IQC: TuAi tac, giro tinh, tfuig lap xa h()i, kinh
nghiem ... c6 3.nh huang dSn nguiri di cu.
. '

•

Cac yeu ta ca nhan nhu giao d\IC, hiSu bi8t ve ncri dSn, quan he gia dinh,

sa

thich ... ciing c6 tac d()ng dSn di cu.

Trong khi d6, vao nam 1960, Zipf giro thieu mo hinh di cu d\fa tren "l\fC hdp
. cfut Newton, vi v~y mo hinh con duqc gQi la mo hinh l\fc hdp
ltrqng

dfui"

dfui. Mo hinh cho ring s6

ngum di cu (N) gitra th3.nh pha (i) va G> tY 1e nghich vro khoang each (D) giua

chWig. Mo hinh nay cho ra kSt qua tuyet d6i va c6 th~ ap d\lilg cho di cu vro quy mo nho
cho tOi di cu aquy mo toan du.
Mfii ly thuy8t di cu deu c6 each
nao d6,

ho~c d~

tiep c~ rieng dS giru thich cho m()t qua trinh di cu

tinh di cu nao d6. Va day ciing la co

sa xay d\fllg cac mo hinh nghien

ctrudi cu.

2.2.1. Mo hmh khu V("C kip (Dual Sector Model) ciia Arthur Lewis
Mo hinh khu V\fC kep phan tich hien tuqng du thira lao d()ng

a khu V\fC san xudt

nong nghiep truyen th6ng (khu V\fC nong thon) duqc chuysn cijch sang cac khu V\fC san
xuAt hien d~ (khu V\fC do thj) trong qua trinh oong nghiep h6a
Arthur Lewis (1954) dua ra gia

dinh la trong n& kinh tB chi tBn 4\i 02 khu V\fC:

san xudt truyen. thfing Va khu V\fC San xudt hien d~. Khu V\fC san XUdt nong
nghiep truyen th6ng c6 ky th~t san xudt I~ h~u, nang sudt thip nhung nguBn lao d()ng
I~ du thira nen m()t sA luqng Ian lao d()ng di chuySn sang khu V\fC san xudt hien d~.
khu V\fC

Mo hinh dugc giai thich OOi hinh 2.1, trong d6:

te

-

SL: S6 luqng lao d()ng trong nen kinh

-

MPL: Nang sudt lao d()ng bien

-

WM: Tien cong duqc tra a khu V\fC hien d~

10

-

WT: Ti8n cong dugc tra (J khu V\IC nong nghi~p
Khu V\IC San xuAt nong nghi~p bj h~ ch.3 v8 vBn va di~n tfch d§t san xu§t do do

nang su§t lao d()ng bien se ti.3n dfu zero khi lao d()ng nong thon tang them (MPLI se ti.3n
v8 0), dang thm muc luang

ma cac lao d()ng nay nh@.il duqc ciing gifun dfuJ (WT giam

d~). Di8u nay lam cho khu V\IC san xuat nong nghiep du thira m()t s6 luqng lao d()ng

nhmig khong lam tang san luqng nong nghi~p. Luc nay khu V\IC nong nghi~p duqc xem
la ''thijng du lao d(}ng". Vi CO S\f khac bi~t v8 ti8n Cong gifta ngfulh San xu§t nong nghi~p
va nganh san xudt hien d{li nen m()t s6 luqng Ian cac lao d()ng nong thon se djch chuy~n
sang cac nganh s3n xuat hi~ d~i ma khong lam anh hucrng den san luqng dAu ra CUa
nganh nong nghiep.

SB lao d()ng khu V\IC san xuat hien d~ se tang tir L 1 len L2 va nang

sudt lao d()ng bien ciing tang tir MPL 1 th3nh MPL2.

ffinh 2.1 Mo hinh khu V\fC kep cua Arthur Lewis
Nang su~t
hien

SL
SL'

LaodQng

NguJn: Anthony Clunies-Ross et al.,2009
NSu s6 luqng nguiri lao d()ng di chuy8n tir khu V\IC nong nghiep sang khu V\IC san
xu§t hien d~ bfutg VOO s6 luqng "lao d(}ng tl$lg du" trong linh V\IC nong nghi~p, phuc lgi
va nang suAt chung se dugc cai thi~n. TBng san lugng nong nghiep vfui khong thay dBi
trong khi t6ng san luqng cong nghiep tang Jen do ngu6n cung lao d()ng tang Jen.

Qua trinh se tiSp tl}c, vi~ tang them lao d()ng se lam cho nang suat Iao d()ng va
IDUC ti8n luang $

bien trong linh V\IC San xu§t hien d~ dfuJ dfuJ gifun xu6ng trong khi

do nang sudt c@.il bien va ti8n lmmg trong s3n xuat nong nghiep dfui tang len do lao d()ng
kem hieu qua bi rut bat. KSt qua la nang suat lao d()ng bien trong nong nghiep tiSn tm can
bfuig vm nang su§t lao d()ng c@.il bien cua cac nganh san xuat hien d~ (MPLl = MPL2),


hieit d{li (WM = WT), ngmJi lao d()ng nong nghi~p khong con d()ng ccr kinh te d€ chuy€n
dich, qua trlnh di cu tir khu V\IC s3n xudt nong nghi~p sang khu V\IC s3n xtult hi~n d~i
chimdm.
Mo hinh khu V\IC kep da to ra thanh oong trong vi~c ly giai

qua trinh dich chuyen

lao d()ng tir khu V\IC nong thon vao th8nh thi ~ cac nuoc phat tri€n. H~ che CUa mo hlnh

nay la chua ly giai dugc hi~n tugng ngum nf4p cu vin ao i.tt di chuyen vB thanh ph6
trong khi tinh ~ thAf nghi~p dang di8n ra ~ cac nuoc dang phat trien (Truong

Ba

Thanh va Dao Hiiu Ho~ 2010) .
.

'

:.1.

2.2.2. Mo hinh thu nhpp kj vpng (Expected Income Model) clia Harris - Todaro
Theo Harris- Todaro (1970) mo hlnh thu ~

ky VQng c6 cac k~t qua chinh la

nguCri lao d()ng khu V\IC nong thon di cu ra th8nh thi do c6 S\f khac bi~t thu nh~p giua khu
V\lC nong thon va khu V\lC thanh thj, c6 S\f chenh l~h tiBn luong giita hai khu V\IC. Ty ie

thit nghi~p

othanh thi cao nhung vin luon co dong ngum di cu tir nong thon ra thanh thi

do thu ~p dg kien iJ khu V\IC thanh thj cao hon thu nh~ d\f kien iJ khu V\IC nong thon.
Trong mo hlnh, tri,tng thai can bing di,tt dugc khi muc luong d\l kien khu V\IC
thanh thj bing VOO nang stult lao d(}ng ~ bien CUa m(}t lao d(}ng khu V\IC nong nghiep

(Wr), luc nay tY 1e lao d{>ng nong thon di cu den th8nh thi se Mng khong khi thu nh~p dg
ki8n iJ nong thon bing vm thu nh~ d\l kien iJ thanh thj. Tuy nhien, trong tr~g thai can

bing nay se co m{>t tY 1e truit nghi~ tich C\fC nMt dinh a khu V\lC thanh thi do thi trutao d()ng Iuon thay dBi va khong hoan hito.
Muc luong CUa ngum lao d{>ng iJ tri,tng thai can bing:

Trongd6
Wr la mtrc luang (nang stult lao d{>ng bien) trong khu V\IC nong thon;

Im la tAng s6 vi~ lam c6 s&i trong khu V\lC thanh thi.
lus la tBng s6 ngum dang lam vi~c, va cfui tiin viec iJ khu V\IC thanh thi;

wmla muc luong trong khu V\lC thanh thj.
DiBu do co nghia la muc luong kY VQng trong khu V\IC nong nghiep bfutg vm muc
12


hrong Icy VQng fJ khu V1}C thmJh thj nh8n Vm sa Jugng vi~ Jam CO sin fJ thmJh thj Chia Cho
tang s6 ngum dang co vi~ lam va can fun vi~ l8m fJ thmih thj.

Khi mac hrong ky VQng fJ khu V\lC thmJh thj tang Jen thi

se CO dong di CU tit nong

thon ra thanh thi:

Nguqc ·~ dong di cu tir thanh thi va nong thon se xay ra neu mfrc luang khu V\l'C

th8nh thj !hip ban khu V\l'C nong thon:

..
Vi v~y, di CU tit nong thon den c8c khu V\l'C thmJh thj Se tang neu:
-

TiSn hrong okhu V\l'C thanh thi (Wm) gia tang trong diSu kieit ca hQi tim dugc viec

lam khu V\lC thanh thi Om) tang, lam ting thu nh*t> ky v9ng i1 khu V\l'C thanh thj.

-

Nang suit lao dQng nong nghiw gi8m, lam giam nang suAt c~ bien va tiSn Immg
trong linh V\l'C nong nghlep (Wr). gi8m thu ~P ky v9ng i1 khu V\l'C nong thon.

2.2.3. Ctic yiu t4 hilt vti

""1 liln quan ilin di cir

- Ly thuyet vS l\fC hUt-1\lC diy cful Ravenstein (1889) choring ngum di cu bi chi
phdi OOi cac yeu tA "diy-keo", trong do ngum di cu bi "diy" ra khoi dja phuang minh
nhu bi ap bfrc, SllU cao thue n'1tg ... nhung ciing la diSu kien de "keo" nguai di cu den dia
phuang khac. Nguai di cu mong muan co CUQc sang tat han thoat khoi hoim canh sang
Mt lgi khi nghien CUu dong di cu fJ mroc Anh.
- Everett Lee (1966) l*t> 1$ ring quyet dinh di cu dugc d\18 teen 4 nhom nhin tA,
m()t Ia c8c nhin tA gin b6 vm nai

o g&, hai Ia c8c nb8n tA gin vm nai se den, ha la cac

tro ng~ di cu, va hAn la c8c nhan tA thu(>c vs ngum di cu. Nhiing uu diem va h{lll che
tren nhiSu linh V\lC o nai di va nai den nhu thu ~p, vi~ lam, nhA o, phuc lgi xa h()i,
giao d\lc, cham s6c sfrc khoo, th~ chi la khl ~u ... se dugc nguai di cu can nhic.
Ngo8i ra, Lee oon phmt tich mQt sA yeu tA kh8c anh hui'Jng den vi~ di cu. D6 la

~ thlic, S\f thong minh, hieu bi@t CUa IlglIOO di CU qua kinh nghiem ban than hay qua
cac kenh thong tin ~ ch6ng, qua h{ll1 be, h9 bang ... my Ia meu ma cac

13

Iy thuyet truac


d6 it d€ ~ too. Vi~ di cu con ph1,1 thu(}c vao tfnh toan va thu nh~p mong dqi trong thm
gian nhftt dinh han la tinh toan v€ kh8c bi~ thu ~P giiia thanh th! va nong thon.
Thv:c te cho th§.y con nguCri di chuyen vi nhi8u ly do. C6 the d6 Ia do ket hon hay
ly di, h9c ~P ho~ tAt nghi~p, thay dAi vi~ lam hay v8 nghi huu, ho~c c6 the la do nhiing

tra ng~. nhitng phi8n toai ve phap l~t, ve phong t\}C s6ng... Cac ly do neu tren c6 the
diBn ra

a nm g6c dang sinh sBng khi~ ngum ta phai chuyen cu. Holte lam cho nm den

tra nen hip dfut han, thu hut nguCri dan chuySn cu den. Ho~ S\I di cu xay ra la do ca hai
nai gBc va nm d~ cimg gay 3.nh hmmg. Trong nghien ciru CUa minh Lee ciing cho ~g
••

,I

di8u ki~ khi ~u tBt la yeu

t6 Mp dfui dBi vm c8c CUQc di dan tren the giro n6i chung.

Mo hinh ve di cu CUa Lee bao gAm hai vong tron 16n tuqng trung cho nai xuftt phat va
nai den, trong m3i vong tron nay c6 mc}t s6 kY hi~u c6 y nghia khac nhau:

* Ki hieu + : tuqng trung cho nhitng yeu t6 thu~ lqi dBi vm S\I di cu.
* Ki hi~u

- : tuqng trung cho nhiing yeu t6 bftt }qi d6i vm S\I di cu.

* Ki hieu 0

: tuqng trung cho nhitng yeu tA mang tinh chit khong c6 lqi va ciing

khong CO h~ d6i YOO S\I di CU.
ffinh 2.2 Mo hinh vS di c1r ciia Everett Lee

Cactrang~

NOIXUATPHAT

NOIBEN
Ngubn: Everett Lee, 1966:50

Ngoai ra, ciing theo mo hinh Lee, nguCri di cu ti8m nang ciing cfui phai tfnh toan
cac y8u t6 bit lqi nhu trlnh bay trong mo hinh tren, d~ tir d6 c6 th~ ch9n Iv:a nm den
(thong qua vi~ so sanh giiia cac nm den khac nhau), hoJc c6 the di den quyet

dinh sau

cling la c6 nen di chuy~n hay khong.
Ml\t khac, nhitng ngum di chuySn d{mg ti8m nang ciing cfui phru tfnh toan den ca
yeu t6 mang tinh cMt ca nhan,

rieng tu nhu: tinh ~ tu6i tac, tinh tl1mg Slrc khoe ban

than, tinh tl1mg gia dinh, sA con c6 the mang theo hol\c phru girl I~ cho nguCri than ...
14

- Khi ngbien ctlu vin de di cu giUa

cac mroc Dong Au va Lien Xo cii, thi Ali

Mansoor va Bryce Quillin (2006) cho ring c6 nhiSu yeu tA tac d9ng den di cu va cac yeu

ta nay vira la lvc hm vira la lvc dly nguiri di cu. Tac gia tAng hqp cac yeu tel d6 nhu sau:
Bing 2.1: Ting hqp cac ylu ti hut va ttiy lien quan aln di Cir
Nhom lien quan

veutAdiy

veutAhm

Kinhte

Lmmg tMp; tbit ngbi~p.

Lmmg cao; ca h9i vi~ lam.

van h6a, xa h9i

Ap lvc nhin khiu hQC;
Ngheo d6i; Bit blnh ding.

•Doan~ gia dinh; cony
bang; Chat h.rqng cu9c song
cai thien.

Bi&! ki~n chinh tri

No Ie; Bit An chinh ttj.

Chinh sach di cu

Hpt chS di cu; Lao d9ng
khong oo kY nang.

6n djnh; Tv do mua ban,
trao deli.
Cho phep di cu; Lao dQng
c6Icyn8ng.

Ngu6n: Ali Mansoor va Bryce Quillin, 2006

-cac y&. tA hUt va dly Anh huang dSn di Cll tir vimg Bicol dSn Manila cua t8c gia
Mylene De Guzman va c9ng sv (2012) cling choring Ivc hm ngum din di cu den
Manila tir cac ySu ta nhu Ca h9i vi~ lAm, ting thu n.bip; tiep '*1 chuang trlnh cham s6c

sUc khOe

va giao d\}C tAt; cac chinh sach kh8c CUa chinh phu; h0a nh@p vm cac nen van

h6akhac.
T6m Itri, cac ly thuy~ va mo hJnh di cu deu c6 cac uu diSm rieng

CUa

minh va c6

thS su d\lllg cho m9t sA deli tuqn.g di cu hay m9t chu ky kinh te nao d6 chu khong the giai
thich hSt c8c hi~ tuqng di cu Iao d9ng. Vi vf.y, trong ngbien ctlu nay t8c gia chqn Mo

hinh thu nh@p ky vQng CUa Harris -Todaro (1970) lam C
nhin tA thu hUt di cu ttrl c8c tinh th8nh clia Vi~t Nam giai do~ 2009 - 20 l l.
x quan
2.3• T ong

At sox.
my

• ti"eu b.x
x. t1"'
ngh""
1en c11U
1eu ve"' van
e d"1 c1r ,...
....,,1• V""t
•f N am

0 Viet Nam, vi~ di cu dien ra tir nit smn va trong cuAn "Di din clia ngu(ri Vi~t tir
thS Id X dSn the Id XOC' {Elling Thu va Trin Nguyen, 1994) c6 de c~p d6i vm ca nhan va
gia dinh, di cu la rm que hmmg cii dSn que huang mm, d6i vm din tQc trong lich su la
vi~ pbat trien vilng sinh sAng, ma I"Qng Ianh thcl tir dia b8n sin c6. Ngbien ctlu cho ring
nguyen nhin di cu la do dm sang ca cvc, sieu cao thue ning, b~ dich, thien tai hoanh

hanh di diy hang ng8n, hang v~ gia dinh nong din khong thS barn tt'\1 a que huang. N~

15


phieu tan trcr nen ph6 bifui cr d6ng Mng Bic B9 va Bic Tnmg BQ.

Ding Nguyen Anh (1998), khi nghien cfru v~ di cu va phat triSn trong b6i canh
dAi mm kinh tS-xa h9i CUa Vi~t Nam co dua ra mo hinh hAi quy cac ySu t6 phat triSn kinh

tB Rnh hm1ng dSn di cu cr ca nai di va nai dSn. Nghien cfru dilng nguAn s6 li~u tir cu<)c
rAng di~u tra clan s6 nam 1989 tren 40 tinh thanh trong ca nu
8p dl,lllg phuang phap Box-Cox

nMm chuyen

d6i biSn ph1,1 thu9c trong mo hinh dum

~g:

Mti * = f3o + fhXli + f3iX2i +.... + f3icXti + ej
Trong do Mij• la biSn ph1,1 thu9c sau khi chuyen dBi theo phucmg phap Box-Cox

~c trung cho dong di chuyen tir tinh i sang tinh j.
luqng. Xli,X2i·· .•

Po. [li, .... ~ Ia cac tham sA dn u&c

.xki la cac biSn s6 dQc lfu> va ej la sai bi~t ~c trung cho anh huimg CUa

cac nh8n t6 khac khong co trong mo hinh. KSt qua mo hinh dugc tinh toan rieng cho nam

va nu nhAm ml,lC dich phan tich anh huimg CUa cac nhan t6 phat triSn dSn S\l' di chuyen

CUa timg gim. Dinh nghia cac biSn trong mo hinh va hu
duqc mo ta trong bang 2.2.
KSt qua hBi quy u&c lugng bing phucmg phap binh phucmg t6i thiSu OLS. D~g
Nguyen Anh (1998) choring c6 sue hlit cr cac tinh thanh com~ d9 dan sA cao, phan anh
XU hucmg di

cu dSn cac trung tam do thj, cac thanh phi> l
gia tang cimg vm trinh d9 pbat triSn kinh te. Ty trQng oong nghi~p va do tbi boa c6 sue
hUt m~ me den cac dong nh~p cu va thuc ddy di cu. Cu clan c6 XU hucac tinh co ti~m 11,l'C cong nghiep hoa, do tbi boa trong khi cac dong xuAt cu I~i co ngu6n
gAc tir cac khu V\fc kinh ta kem phat triSn. Cac tinh thanh co thu ~P binh quan lucmg

th\IC cao nen da h~ chS dugc nguoo lao d9ng xuAt cu nhung khong du s(rc thu hut cac
dong nh~p cu tir nai khac den. Y tS va giao d\lc cting c6

strc Mp dfui dBi vm nguoo di cu.

Khoang each di chuyen la m9t nh8.n t6 quan trQng lam cho nguoo clan di cu hay khong vi
khoang each cang xa thi thong tin dn thiSt khong dAy du lam anh huimg dSn quySt dinh

CUa nguoo di cu. Cac chinh sach di~u dQng lao d9ng va dan cu c6 anh huimg trµc tiSp dSn

qua trinh di cu cna nguoo lao d<)ng.

16