SKKN THCS sử dụng giáo án điện tử trong dạy học ngữ văn

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆT TRÌ
TRƯỜNG THCS NÔNG TRANG
*********

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

SỬ DỤNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
TRONG DẠY HỌC NGỮ VĂN
Người thực hiện: Cao Thị Kim Dung
Chức vụ : Giáo viên
Chuyên môn: Tổ Văn- Sử

Việt Trì, tháng 3/ 2012


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

MỤC LỤC
STT

NỘI DUNG

TRANG

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ĐẶT VẤN ĐỀ

4

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

6

1

CƠ SỞ LÍ LUẬN

6

2

THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ

6

3

CÁC BIỆN PHÁP MỚI ĐÃ THỰC HIỆN ĐỂ GIẢI

9

PHẦN I
PHẦN II

QUYẾT VẤN ĐỀ

9

-

Bước 1: Soạn giáo án ở chương trình Word.

-

Bước 2: Lựa chọn kiến thức trình chiếu.

-

Bước 3 : Lựa chọn tư liệu để đưa vào giáo án.

-

Bước 4: Thiết kế các Slide của giáo án.

- Bước

9
10
13
19

5: Lên lớp

HIỆU QUẢ CỦA SKKN

21

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

23

1

KẾT LUẬN

23

2

KIẾN NGHỊ

24

TÀI LIỆU THAM KHẢO

26

4
PHẦN III

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

2


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tăt

Ý nghĩa

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

GAĐT

Giáo án điện tử

CNTT

Công nghệ thông tin

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

THCS

Trung học cơ sở

HĐ
GD&ĐT

Hoạt động
Giáo dục và đào tạo

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

3


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thế hệ học sinh ngày nay, ngay từ khi chào đời, có vẻ như đã quen với
việc tiếp nhận thông tin dưới dạng hình ảnh, âm thanh nhiều hơn các thế hệ
trước. Do đó, việc dạy học bằng giáo án điện tử, dù là bộ môn khoa học tự
nhiên hay khoa học xã hội nếu khai thác đúng thế mạnh của PowerPoint sẽ
giúp học sinh tiếp thu bài học tốt hơn nhiều.
Đặc biệt đối với bộ môn Ngữ văn, có người đã ví: “Văn học là
nhân học” tức là học về con người, học làm người. Môn Ngữ văn
không chỉ cung cấp cho học sinh kiến thức về văn chương mà còn
mang một sứ mạng cao cả là bồi dưỡng tâm hồn, nhân cách học sinh.
Vậy mà thế hệ học sinh thời kỹ thuật số ngày nay lại rất thờ ơ với môn
văn. Đối với một số em, Ngữ văn trở thành một môn học đáng chán,
đáng ghét, thậm chí đáng sợ. Tại sao lại như vậy? Theo tôi, có nhiều
nguyên nhân trong đó có nguyên nhân lâu nay chúng ta đã đi theo lối
mòn là dạy học sinh “học để thi” chứ không phải “học để biết”, “học
để thực hành, “học để vân dụng vào cuộc sống”. Do đó giờ văn trở
nên khô cứng và áp đặt. Hơn nữa chính người thầy cũng không còn
hứng thú với những bài giảng đã được đóng khung chi tiết đến từng
phút một, lên lớp luôn lo âu về việc cháy giáo án, không kịp chương
trình…Những nỗi lo ấy đã làm giảm đi năng lực sáng tạo của người

thầy. Việc thay đổi quan điểm dạy học không chạy theo thành tích cùng
với những đòi hỏi bức thiết phải đổi mới của xã hội dẫn đến một điều
tất yếu là phải đổi mới phương pháp dạy học. Theo tôi người giáo viên
Ngữ văn phải thay đổi phương pháp cũng giống như người đầu bếp

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

4


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

phải thay đổi cách chế biến “món ăn” sao cho hợp khẩu vị với những
học trò “suy dinh dưỡng” và “biếng ăn”, để chúng thưởng thức văn
chương một cách vui vẻ và hào hứng. Và với công nghệ thông tin,
người thầy có thể chế tạo ra những món ăn hấp dẫn và bổ dưỡng, tức là
giờ học lý thú mà nếu chỉ sử dụng bảng đen phấn trắng thì khó mà thực
hiện được. Với các phương tiện dạy học hiện đại như máy tính, máy
chiếu và một số phần mềm tiện ích, người thầy có thể làm cho học trò
quan tâm hơn đến môn văn mà không phải ép buộc chúng. Phương
pháp dạy học mới với sự trợ giúp của Công nghệ thông tin (CNTT )
thực sự đã mang đến cho giờ dạy và học Ngữ văn một không khí mới.
Giáo án điện tử chứa đựng công sức, trí tuệ, tình cảm, trách nhiệm,
kinh nghiệm của người soạn càng lớn thì hiệu quả chất lượng giờ dạy càng
cao. Nếu chuẩn bị tốt khâu soạn bài, thầy cô sẽ tự tin và có thể cảm nhận
được sự thành công của tiết dạy.
Tuy nhiên hiện nay, không ít thầy cô lạm dụng CNTT trong soạn bài
và dạy học. Giáo án được sao chép từ các nhà cung cấp dịch vụ trên mạng và
được thầy cô sử dụng theo kiểu ‘‘mì ăn liền”. Người dạy thao tác bằng máy
vi tính, thể hiện sự lạnh lùng vô cảm. Học sinh phải chuyển từ nạn đọc - chép

thành nạn nhìn - chép.
Vậy làm thế nào để soạn và dạy một giờ Ngữ văn bằng giáo án
điện tử sao cho hiệu quả, khoa học và hấp dẫn? Bằng kinh nghiệm của
bản thân qua quá trình tích luỹ kiến thức và vận dụng thực tế, tôi chọn
viết SKKN “Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn” để
cùng trao đổi với đồng nghiệp.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

5


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
Việc đưa công nghệ thông tin (ICT) vào trường học, được Bộ Giáo dục
& Đào tạo xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm từ năm học
2008 - 2009 và những năm tiếp theo. Do đó, bên cạnh phương pháp soạn bài
và dạy học truyền thống có sự hỗ trợ đắc lực của phương tiện tin học. Nhiều
trường và thầy cô giáo đã khai thác triệt để lợi thế này. Không coi nhẹ
phương pháp soạn bài và dạy học truyền thống và cũng không lạm dụng lợi
thế của ICT, do đó đã tạo ra được những giờ dạy mang phong cách mới mẻ,
hiện đại, hấp dẫn và hiệu quả.
Công nghệ thông tin đang đem đến nhiều thay đổi cho xã hội nói
chung và ngành giáo dục nói riêng. Với sự hỗ trợ của các phương tiện
kỹ thuật hiện đại và những phần mềm tiện ích của Microsoft, việc dạy
và học trong nhà trường phổ thông đang dần chuyển sang giai đoạn
mới. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, ưu
tiên phát triển giáo dục đặc biệt là để giáo viên và học sinh được tiếp

cận với phương pháp dạy và học hiện đại. Vì thế, từ năm học 20062007, Bộ GD&ĐT ra quyết định yêu cầu các Sở GD&ĐT mua sắm
thêm các thiết bị như máy tính, máy chiếu, tivi, đầu DVD…Tại các
Hội nghị giao ban chỉ đạo, Bộ Giáo dục luôn khẳng định cho rằng, đây
là chủ trương nhằm tạo bước đột phá trong cuộc vận động chấm dứt
gian lận trong thi cử, bệnh thành tích trong giáo dục và lối truyền đạt
thụ động “thầy đọc trò chép”.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

6


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
Trong quá trình giảng dạy và đi dự giờ ở một số hội thi và các
trường bạn, tôi nhận thấy nhiều những ưu điểm của việc áp dụng
CNTT trong việc dạy và học Ngữ văn: Bài học trở nên sinh động, thu
hút sự chú ý của học sinh do có nhiều minh họa sống động, cụ thể với
phim, tranh, ảnh, khúc ngâm, bài hát... hoặc các sơ đồ, bảng biểu giúp
hệ thống, khái quát hóa bài học… Giáo viên tiết kiệm được nhiều thời
gian thuyết giảng, không quá vất vả khi giới thiệu, miêu tả, thể hiện
những chủ đề mới. Từ đó học sinh dễ tiếp thu bài học. Hơn nữa bài học
đã để lại dấu ấn sâu sắc trong tâm trí học sinh (minh họa bài “Tức
nước vỡ bờ”; “Hai cây phong”; “ông đồ”; “Nhớ rừng”...). Giáo viên
không còn độc diễn, thay vào đó học sinh được tiếp cận với nhiều
nguồn tư liệu phong phú. Bài học cũng được thiết kế linh hoạt theo đặc
trưng bộ môn hoặc nội dung bài học (ví dụ phần củng cố là một trò
chơi ngôn ngữ). Nhờ đó giờ học không còn khô cứng và mang tính áp
đặt, giáo điều. (minh họa trò chơi ô chữ hoặc Bí mật sau bức tranh,

Chiếc nón kì diệu…).
Mặt khác dạy trên giáo án điện tử, giáo viên dễ bổ sung, sửa
chữa, thay đổi cấu trúc bài dạy một cách linh hoạt; phương tiện không
đòi hỏi nhiều, chỉ cần 1 máy tính, một máy chiếu và màn ảnh rộng,
quan trọng nhất là khâu soạn giáo án.
Tuy nhiên, việc giảng dạy giáo án điện tử đối với môn Ngữ văn,
đặc biệt là phần Đọc hiểu văn bản, tôi nhận thấy khá nhiều bất cập:

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

7


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

* Thứ nhất: Văn chương hấp dẫn người đọc bởi tính hình tượng,
tính gợi hình gợi cảm của nó. Điều này đòi hỏi người giáo viên phải
thuyết giảng làm sao để học sinh cảm nhận cái hay cái đẹp của nghệ
thuật ngôn từ, nắm bắt được giá trị hình tượng…Trong khi đó, khi sử
dụng giáo án điện tử, nhiều giáo viên hầu như bị phụ thuộc hoàn toàn
vào màn hình máy tính, chăm chú thực hiện những thao tác đơn giản
đến mức đơn điệu là : Click chuột – diễn giải – Click chuột… Học sinh
cắm cúi ghi chép vì sợ thầy chuyển sang trang khác. Cuối cùng dẫn
đến một tiết dạy rời rạc, xơ cứng, học sinh không cảm nhận được nét
đẹp của văn bản.
* Thứ hai: Đưa tranh ảnh minh họa trực quan là một phương
pháp tích cực trong mỗi giờ giảng văn. Tuy nhiên ở một số giờ dạy, có
giáo viên sử dụng hình ảnh trực quan một cách tùy tiện, dày đặc khiến
học sinh bị phân tán sự chú ý, nhàm chán (có giáo viên khi dạy bài
Nhớ rừng đã sử dụng hơn 10 hình ảnh về con hổ khiến cho học sinh

chỉ tập trung chờ xem ảnh và cười, bình phẩm mà quên chú ý đến nội
dung bài giảng). Mặt khác hình tượng trong tác phẩm văn chương vừa
mang tính cụ thể, vừa mang tính trừu tượng, do vậy, thể hiện hình
tượng bằng một bức ảnh trực quan cụ thể sẽ làm giảm đi giá trị của
hình tượng trong nhận thức người học, hạn chế sự liên tưởng, tưởng
tượng phong phú của học sinh. Điều này sẽ làm cho các tác phẩm văn
chương mất đi cái hay, cái đẹp đặc trưng của chúng.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

8


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

*Thứ ba: Giáo án điện tử giáo viên biên soạn thường không có
sự phân định rạch ròi giữa nội dung giảng và nội dung học sinh cần ghi
chép. Giáo viên cứ “chiếu” kiến thức ngồn ngộn lên màn hình mà
không có quy ước nào để học sinh nắm bắt kiến thức. Điều đó dẫn đến
tình trạng học sinh ghi chép mải miết mà không sao ghi kịp, ghi ý phụ
mà bỏ mất ý chính là chuyện thường gặp. Ngoài ra, một số giáo viên
còn sử dụng các hiệu ứng cho chữ “nhảy múa” khiến học sinh không
tập trung học mà cứ lo...xem chữ.
*Thứ tư: Soạn giáo án điện tử cho 1 tiết dạy cần nhiều thời gian,
đòi hỏi giáo viên kĩ năng sử dụng vi tính và có một nguồn tư liệu
phong phú (có giáo viên tâm sự, để có một tiết dạy 45 phút thường
phải chuẩn bị giáo án ít nhất là 1 tuần mới xong). Chính vì vậy một số
giáo viên tỏ ra ngại và không hứng thú với việc soạn và giảng bằng
giáo án điện tử.
Trong quá trình giảng dạy của bản thân, tôi đã cố gắng soạn,

giảng bằng giáo án điện tử, đặc biệt là với những giờ Đọc hiểu văn bản
và thực sự hứng thú với những tiết dạy này. Qua thực tế soạn, giảng tôi
đã rút ra một số kinh nghiệm nhỏ, xin được mạnh dạn trao đổi cùng
các bạn đồng nghiệp về việc soạn, giảng Ngữ văn bằng giáo án điện tử.
3. CÁC BIỆN PHÁP MỚI ĐÃ THỰC HIỆN ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Khi soạn giảng 1 tiết dạy bằng giáo án điện tử, tôi thường thực
hiện bằng các bước sau:
*Bước 1: Soạn giáo án ở chương trình Word.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

9


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

Khi soạn giáo án ở chương trình Word cần soạn đầy đủ các bước
lên lớp, đặc biệt chú ý đến 4 hoạt động cơ bản:
HĐ1. Tổ chức- Kiểm tra bài cũ.
HĐ2. Bài mới
HĐ3. Luyện tập
HĐ4. Củng cố – Hướng dẫn về nhà.
Hiện nay, nhiều giáo viên dạy ngữ văn THCS đã sử dụng giáo án
vi tính soạn trên chương trình Word. Điều đó rất thuận lợi vì khi soạn
giáo án điện tử chúng ta chỉ cần một vài thao tác cắt, dán là có thể
chuyển tòan bộ nội dung cơ bản của bài soạn trong chương trình Word
sang chương trình Power Point mà lại tiết kiệm được khá nhiều thời
gian so với việc soạn trực tiếp trên chương trình Power Point.
*Bước 2: Lựa chọn kiến thức trình chiếu.
Đây là bước rất quan trọng. Nhiều giáo viên, đặc biệt là những

giáo viên mới bắt đầu soạn giảng với Power Point còn lúng túng ở
bước này. Để thực hiện tốt người giáo viên phải nắm được chuẩn kiến
thức kĩ năng, nắm vững kiến thức trọng tâm của bài, không tham kiến
thức, không ham trình chiếu. Chỉ đưa trình chiếu những kiến thức, nội
dung học sinh cần ghi nhớ, cần viết vở, không đưa trình chiếu phần
thuyết giảng của giáo viên. Nếu kiến thức đưa ra trình chiếu không
được lựa chọn sẽ dễ bị đẩy vào 2 tình huống :
1- Kiến thức đưa quá nhiều, học sinh khó theo dõi, khó ghi chép
sẽ dẫn đến mệt mỏi…

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

10


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

2- Kiến thức đưa quá sơ sài, học sinh không nắm được bài.
Vì thế, giáo viên cần biết chắt lọc và tinh giản kiến thức cần
trình bày trên các Slide, đảm bảo nội dung cô đọng nhưng vẫn đầy đủ ý
của bài học.
*Bước 3 : Lựa chọn tư liệu để đưa vào giáo án.
Các tư liệu được lựa chọn để đưa vào giáo án thường là :
1- Dạng hình ảnh:
- Tác giả
- Tác phẩm, hình ảnh minh họa cho tác phẩm
- Các đoạn phim, video clip.
Ví dụ: Trong chương trình Ngữ văn lớp 8, tôi đã sưu tầm và sử dụng một số
những tư liệu về hình ảnh như:
- Các tác giả:

HỒ CHÍ MINH

THANH TỊNH

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

11

NGUYÊN

PHAN CHÂU

HỒNG

CHINH


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

TỐ HỮU

THẾ LỮ

NAM CAO

NGÔ TẤT TỐ

PHAN BỘI CHÂU

VŨ ĐÌNH LIÊN

TẢN ĐÀ

TẾ HANH

OHENRI

MOLIE

ANDECXEN

AIMATOP

TRẦN QUỐC TUẤN

- Các tác phẩm:

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

12

NGUYỄN TRÃI

XECVANTEC

TƯỢNG LÝ CÔNG UẨN


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

Minh họa cho

Minh họa cho

Minh họa cho

Cô bé bán diêm

Lão Hạc

Ông đồ

Minh họa cho

Bìa tác phẩm

Hai cây phong

Bản án chế

Minh họa cho “Trong lòng mẹ”

Cảnh bắt lính của bọn thực dân Pháp

độ thực dân
Pháp
Ngoài ra còn rất nhiều những hình ảnh khác nữa.
- Các đoạn phim, video clip: đoạn phim trích trong “Làng Vũ Đại”
có

cảnh lão Hạc sang nhà ông giáo và cảnh lão Hạc chết; đoạn video minh họa
cho tác phẩm Hai cây phong...
2- Dạng âm thanh:
- Những bài hát: Bác Hồ một tình yêu bao la, Tiếng hát giữa rừng
Pác Bó...
- Những đoạn thơ ngâm.
- Những đoạn đọc mẫu.
Có thể nói tư liệu để phục vụ cho mỗi bài giảng rất nhiều, giáo viên
có thể tìm và sưu tầm ở nhiều nguồn khác nhau, đặc biệt ở trên Internet.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

13


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

Để có một hệ thống tư liệu phong phú, giáo viên phải có ý thức cập nhật,
sưu tầm thường xuyên. Tuy nhiên, chúng ta không nên lạm dụng, phải
biết chắt lọc, lựa chọn những tư liệu đắt nhất, hiệu quả nhất có tác dụng
tốt tới học sinh, nếu không sẽ làm loãng bài giảng, học sinh mải xem
hình ảnh mà quên mất bài giảng.
*Bước 4: Thiết kế các Slide của giáo án.
1- Lựa chọn số lượng Slide cho mỗi bài dạy.
Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy 1 giờ giảng văn thường
không nên sử dụng quá 12 – 15 slide.
- Kiểm tra bài cũ : 1 slide.
- Giới thiệu bài mới : 1 slide ( tiết số..., tên văn bản, tên tác giả)
- Bài mới: 7- 10 slide ( số slide phụ thuộc và nội dung bài giảng )
- Củng cố – luyện tập: 2 slide ( tùy thuộc vào số lượng câu hỏi và bài

tập mà giáo viên đưa ra)
- Hướng dẫn về nhà: 1 slide.
2- Xây dựng bố cục cho mỗi slide.
Với những slide thực hiện bước kiểm tra bài cũ và giới thiệu bài mới,
hướng dẫn học bài về nhà thì bố cục linh hoạt theo nội dung từng bài.
Với những slide thực hiện bước giảng dạy bài mới, tôi thường xây
dựng bố cục như sau:
- Trên mỗi slide là 1 dòng tít cố định gồm các nội dung: Tiết dạy-Tên văn
bản – Tên tác giả. Dòng tít cố định này, mỗi khi lật sang một slie mới đều
có sẵn, giáo viên không phải thực hiện thao tác chiếu.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

14


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

Ví dụ:
Dòng tít cố định

- Phần trọng tâm của slide chia làm 2 cột, giống như bảng đen ta vẫn
thường làm. Bên trái là bảng tĩnh, bên phải là bảng động.
+ Bên bảng tĩnh, ta đưa những đề mục chính của bài học như:

Bảng tĩnh

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

15

SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

+ Bên bảng động, lần lượt trình chiếu những nội dung, kiến thức
mà trong quá trình giảng dạy, tiếp cận tác phẩm, giáo viên và học sinh
cùng khám phá (những nội dung trình chiếu được lựa chọn, chắt lọc,
cô đọng nhất)
Ví dụ:

Bảng động

3- Chọn phông nền, kiểu chữ, cỡ chữ.
Đây cũng là bước quan trọng vì nếu slide phối hợp màu sắc
không chuẩn và thiếu các nguyên tắc cơ bản về độ sáng tối, độ đậm
nhạt, độ tương phản khiến các slide không đạt tới sự hài hòa cần thiết
gây ức chế cho học sinh; Hoặc các slide chứa quá nhiều chữ, kích cỡ
nhỏ, người xem không thấy hoặc phải căng mắt ra gây mỏi mệt, học
sinh không kịp ghi chép.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

16


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

Nên thống nhất kiểu chữ, cỡ chữ, màu chữ ở những đề mục,
những nội dung có cùng một vị trí, vai trò, nhiệm vụ…Ví dụ:
- Những đề mục lớn của bài như:

I- GIỚI THIỆU CHUNG
II- ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
III- LUYỆN TẬP
IV- HƯỚNG DẪN VỀ
NHÀ

Nên chọn kiểu chữ in, cỡ chữ 16-20

- Những đề mục nhỏ hơn:

*- Tác giả
*- Tác phẩm
*- Đọc
*- Phân tích
*- Ghi nhớ

Nên chọn kiểu chữ thường, in đậm
hoặc in nghiêng, cỡ chữ 18-22

.........
- Với những nội dung mang ý khái quát hoặc có mục đích chốt
laị nội dung, kiến thức nên được in đậm hoặc gạch chân với màu chữ,
kiểu
chữ khác hẳn với những màu chữ, kiểu chữ đã chọn ở trên, học sinh dễ
khắc sâu kiến thức.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

17

SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

- Chọn phông nền nên chọn màu hài hòa nhưng phải làm nổi bật
màu chữ đã sử dụng ở slide, không nên chọn màu nền quá tối như màu
đen, màu ghi, nâu, xám.. hoặc màu quá chói như màu đỏ, màu
tím...Cũng không nên chọn mỗi slide một màu nền khác nhau, điều đó
kéo theo màu chữ ở mỗi slide cũng phải thay đối khiến cho học sinh
khó theo dõi, khó nhớ kiến thức...vì vậy màu nền nên thống nhất ở tất
cả các slide của 1 bài giảng.
- Mỗi lớp học trung bình có từ 35- 40 học sinh, trong khi đó các
tiết dạy GAĐT thường tắt bớt đèn , đóng bớt cửa sổ hay kéo rèm hạn
chế ánh sáng trời để ảnh trên màn chiếu rõ hơn. Như vậy , học sinh
ngồi cuối lớp hay những học sinh mắt kém sẽ khó khăn khi quan sát
hình ảnh, chữ viết trên màn chiếu. Do đó, để học sinh ghi chép được
bài học, giáo viên khi soạn giáo án trên Power Point cần chú ý một số
nguyên tắc về hình thức sau:
- Về màu sắc của nền hình: Cần tuân thủ nghuyên tắc tương phản
(contrast), chỉ nên sử dụng màu chữ sậm (đe, xanh đậm, đỏ đậm...) trên
nền trắng hay nền màu sáng. Ngược lại, khi dùng màu nền sậm thì nên
sử dụng chữ có màu sáng hay trắng. Tôi thường dùng dùng màu tương
phản dễ nhìn như: đen- trắng, đen- vàng, trắng- đỏ, trắng- xanh...
- Về phông chữ: Nên dùng các phông chữ đậm, rõ và gọn (Aria,
Tahoma, Times New Roman...) hạn chế dùng các phông chữ có đuôi
(VNI- timer...) dễ mất nét khi trình chiếu.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

18

SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

- Về size chữ: GV thường muốn chứa thật nhiều thông tin trên
một slide nên hay có khuynh hướng dùng cỡ chữ nhỏ. Thực tế, trong
kỹ thuật video khi chiếu trên màn hình TV (25incher) cho vài người
xem hay dùng máy chiếu Projecto chiếu lên màn hình cho khoảng 40
người xem thì size chữ thích hợp phải từ cỡ 26 trở lên mới đọc rõ
được.
4- Chọn cách trình chiếu.
Nên chọn kiểu đưa kiến thức xuất hiện một cách nhẹ nhàng, tự
nhiên không nên lạm dụng các hiệu ứng chuyển động khiến cho kiến
thức xuất hiện cầu kì . Các dòng chữ nên xuất hiện với tốc độ vừa phải,
không nên quá chậm, mất nhiều thời gian (thường chọn tốc độ
Medium, Fast, hoặc Slow tuỳ theo ý tưởng bài giảng của mình) cũng
không nên lật quá nhanh các slide gây cho học sinh cảm giác không
kịp tiếp thu. Tôi thường chọn các kiểu chuyển động: Blinds,Box,Plus,
Expand….Tuy nhiên không nên sử dụng quá nhiều kiểu chuyển động
kiến thức trong 1 slide, học sinh mất tập trung, chỉ chờ xem dòng chữ
tiếp theo sẽ xuất hiện kiểu nào...
* Bước 5: Lên lớp
Đây là bước quan trọng. Nhiều giáo viên chuẩn bị giáo án tốt
nhưng giờ dạy không thành công chính là ở bước này.
Trong quá trình giảng dạy không được quá phụ thuộc vào thiết bị
và công nghệ mà làm mất khả năng linh hoạt, không bao giờ được coi
việc chuẩn bị nội dung của mình là cố định để cứ thế mà làm bất kể

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

19


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

tình huống trên lớp đòi hỏi phải điều chỉnh, thay đổi. Cần làm chủ
được công nghệ , không nên ngại việc bổ sung, sửa chữa bài giảng
ngay tại lớp bởi vì mỗi một bài dạy luôn có những tình huống bất ngờ
xuất hiện, nếu làm chủ được công nghệ ta sẽ dễ dàng thay đổi, điều
chỉnh giáo án mà không hề ảnh hưởng đến việc trình chiếu, học sinh
cũng không thể biết được giáo viên đã dừng lại để sửa chữa như thế
nào. Thiết bị hiện đại cho phép giáo viên dễ dàng làm được điều đó.
Khi sử dụng giáo án điện tử vẫn phải kết hợp linh hoạt với các
phương pháp giảng dạy khác. Tuyệt đối không thưc hiện bài giảng
kiểu: diễn giải - trình chiếu - học sinh chép - diễn giải- trình chiếu học sinh chép... Để tránh điều đó, giáo viên phải xây dựng được một
hệ thống câu hỏi hay, phù hợp: phát hiện - phân tích - bình giá - tổng
hợp ....giúp học sinh phát huy năng lực cảm thụ thẩm mĩ, khêu gợi
tưởng tượng tái hiện và tưởng tượng sáng tạo, bồi dưỡng năng lực cảm
thụ, phát triển năng lực tư duy... Điều đó giúp giáo viên tránh lối suy
diễn máy móc, giữ đúng vai trò, chức năng tổ chức, hướng dẫn, định
hướng chứ không áp đặt một chiều, học sinh được đặt đúng vào vị trí
trung tâm của quá trình tiếp nhận tác phẩm... Ngòai việc dùng các hình
ảnh, đoạn phim…minh họa, cần cho học sinh thảo luận (thảo luận
nhóm), kể chuyện, tự nhận xét, phát biểu ý kiến, chơi trò chơi…điều
đó giúp học sinh dễ tiếp thu bài học.
Hướng dẫn học sinh ghi chép: Trong giờ học, học sinh phải cóa
sẵn trước mặt sách giáo khoa theo qui định của Bộ GD&ĐT và dùng

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

20


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

vở để ghi chép. Khi trình chiếu Power Pointvà giảng bài, giáo viên
hướng dẫn học sinh ghi bài học vào vở như sau:
- Những kiến thức cơ bản thuộc chuẩn kiến thức kĩ năng sẽ nằm
trong các slide có kí hiệu riêng (ví dụ dùng kí hiệu @ đặt ở góc bên
trái). Học sinh phải chép đầy đủ nội dung trong slide này. Giáo viên
chủ động dành thời gian để HS viết kịp. Tập hợp tất cả các slide có kí
hiệu riêng tạo nên kiến thức yêu cầu tối thiểu của tiết học.
- Những nội dung có tính thuyết minh, minh hoạ, mở rộng kiến
thức sẽ nằm trong các slide khác, không có ký hiệu riêng. Với những
slide này, HS tự chọn nội dung ghi cháp tuỳ theo sự hiểu của mình.
Giáo án PowerPoint chỉ là " công cụ hỗ trợ" cho việc dạy học và
giúp bài giảng hay hơn, sinh động hơn và nó không thể nào thay thế
được người thày trên bục giảng. Hiệu quả của tiết giảng vẫn tập trung
vào vai trò của người thầy.
4. HIỆU QUẢ CỦA SKKN
Với một số kinh nghiệm về phương pháp soạn giảng giáo án điện
tử như trên, trong thời gian qua tôi đã nhận được một số kết quả nhất
định:
- Thời gian soạn giáo án điện tử cho mỗi tiết dạy được rút ngắn
đáng kể. Từ chỗ phải mất từ 1 – 2 tuần để soạn giáo án cho mỗi tiết
giảng, hiện nay chỉ cần 1 - 2 ngày.
- Giáo viên lên lớp tự tin hơn, chủ động hơn nhiều về mặt thời
gian, hứng thú hơn với mỗi tiết dạy.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

21


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

- Học sinh nắm vững bài nhanh, ngay tại lớp bởi giáo án điện tử
giúp cho tiết học trở nên lôi cuốn hơn.
- Học sinh không còn sợ và chán ghét môn văn nữa. Hầu hết các
em thích, thậm chí rất hào hứng chờ đón môn văn.
Theo phiếu thăm dò ý kiến học sinh về những tiết học văn bằng
giáo án điện tử, tôi có kết quả như sau:
- 86/90 học sinh thích học giờ văn bằng giáo án điện tử.
- 85/90 học sinh thấy bài học sinh động, dễ hiểu.
- 84/90 học sinh thích thực hành Văn bằng các bài tập thuyết trình
Power Point.
- 62/90 học sinh thấy mình trở nên năng động, sáng tạo hơn.
- 59/90 học sinh từ thích đến rất thích học Văn; 24/90 học sinh
hơi thích học Văn, chỉ còn 3 học sinh không thích và 4 học sinh ghét
học văn.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

22


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN

Giáo án điện tử là phương pháp mới, áp dụng công nghệ thông
tin vào giảng daỵ, nhằm hạn chế tình trạng lạm dụng đọc chép trong
các bậc học. Giúp tiết học trở nên lôi cuốn hơn. Cái được lớn nhất ở
mỗi tiết giảng bằng GAĐT chính là một lượng kiến thức, hình ảnh trực
quan sinh động được truyền tải đến các em học sinh, cho phép các em
có thể tương tác nhiều hơn với giáo viên, giúp học sinh có tư duy tốt,
tập trung hơn và tiếp thu tốt hơn dù giáo viên vất vả hơn với việc sọan
bài. Thậm chí về phương diện sức khỏe, giảng dạy bằng GAĐT còn
giúp cho giáo viên tránh được bệnh viêm họng do bụi phấn và hiện
tượng cận thị ở học sinh… Ứng dụng CNTT trong dạy học là một điều
hết sức cần thiết và là một xu hướng không thể cưỡng lại. Tuy nhiên
hiệu quả của việc dạy học bằng GAĐT sẽ phụ thuộc vào 2 yếu tố chính
: khả năng hiểu biết CNTT và vận dụng đúng đắn CNTT vào quá trình
giảng dạy và mỗi giáo viên cần thấy rõ những ưu điểm và tồn tại của
việc dạy học bằng GAĐT để phát huy và khắc phục.
Thực tế những năm gần đây đã cho thấy đổi mới phương pháp giảng
dạy theo hướng vận dụng CNTT và các thiết bị dạy học hiện đại đã mang lại
những tín hiệu vui, khích lệ sự mạnh dạn đổi mới hơn nữa đối với bản thân
người thầy, đem lại sự hứng khởi trong học tập với các em học sinh…
Nhưng để có được một giờ dạy tốt có sự hỗ trợ của CNTT, người dạy
phải chuẩn bị thật tốt giáo án trước khi lên lớp. Là giáo án điện tử nhưng nó
phải là sản phẩm sáng tạo, trí tuệ, mang phong cách riêng của người dạy, thể

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

23


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

hiện các bước lên lớp, mục đích, yêu cầu, phương pháp rõ ràng. Có định
hướng cụ thể trong việc phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của học
trò.

2. KIẾN NGHỊ
2.1- Nhà trường.
- Tăng cường xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất: phòng học chức
năng, thiết bị dạy học….
- Có chương trình đào tạo nâng cao trình độ CNTT cho tất cả các
giáo viên.
2.2- Giáo viên.
- Giáo viên cần nắm chắc chuẩn kiến thức kĩ năng của bài giảng,
có kỹ năng chắt lọc và tinh giản kiến thức cần trình bày.
- GV cần có một hệ thống tư liệu, hình ảnh, âm thanh phong phú.
- Giáo viên phải sử dụng thành thạo vi tính và một số phần mềm
hỗ trợ cho việc soạn giảng GAĐT như: PowerPoint, thiết kế hình ảnh
động, chèn nhạc, phim, hình….
- GV phải sử dụng thành thạo các thiết bị : máy chiếu, tăng âm,
loa đài…
- Có lòng say mê, hứng thú, có niềm đam mê thật sự với việc
thiết kế giáo án vốn đòi hỏi sự sáng tạo, nhạy bén, tính thẩm mĩ…
- Đầu tư thời gian, tâm huyết với mỗi tiết dạy.

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

24


SKKN: Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học Ngữ văn

- Kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa giảng dạy và trình chiếu.
2.3- Học sinh.
- Học sinh tích cực, chủ động học tập dưới sự hướng dẫn của
giáo viên ở tất cả các giờ Ngữ văn.
- Rèn kỹ năng nghe, quan sát, ghi chép, phát biểu, thảo luận…

Cao Kim Dung - THCS Nông Trang- Việt Trì

25