Thỏa ước lao động tập thể theo pháp luật lao động việt nam hiện nay từ thực tiễn tỉnh bắc ninh ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM THỊ DOAN

THỎA ƯỚC LAO ĐỘNG TẬP THỂ THEO PHÁP LUẬT
LAO ĐỘNG VIỆT NAM HIỆN NAY TỪ THỰC TIỄN
TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội, 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM THỊ DOAN

THỎA ƯỚC LAO ĐỘNG TẬP THỂ THEO PHÁP LUẬT
LAO ĐỘNG VIỆT NAM HIỆN NAY TỪ THỰC TIỄN
TỈNH BẮC NINH
Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số

: 8.38.01.07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. Nguyễn Xuân Thu

Hà Nội, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của
riêng tôi. Các số liệu ghi trong luận văn là trung thực. Những kết
luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Phạm Thị Doan


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận văn này, em đã nhận được sự hướng dẫn tận tình của Thầy
giáo, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thu; sự giúp đỡ của các Thầy, Cô giáo Khoa Luật học,
Học viện Khoa học xã hội.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Thầy giáo, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thu.
Em cũng xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của các Thầy, Cô giáo Khoa
Luật học, Học viện Khoa học xã hội và sự động viên của gia đình, bạn bè trong suốt
thời gian qua.
Phạm Thị Doan


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỎA ƯỚC LAO
ĐỘNG TẬP THỂ VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT.................... 6
1.1. Những vấn đề lý luận về thỏa ước lao động tập thể .................................. 6
1.2. Sự điều chỉnh pháp luật đối với thỏa ước lao động tập thể...................... 15
Chương 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THỎA
ƯỚC LAO ĐỘNG TẬP THỂ VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH ........................................................................ 24
2.1. Thực trạng pháp luật Việt Nam về thỏa ước lao động tập thể ................. 24
2.2. Thực tiễn thi hành pháp luật về thỏa ước lao động tập thể trên địa
bàn tỉnh Bắc Ninh............................................................................................ 43
Chương 3 HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ THỎA ƯỚC LAO
ĐỘNG TẬP THỂ VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THI HÀNH TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH ........................................................................ 68
3.1. Những yêu cầu của việc hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả
thi hành pháp luật về thỏa ước lao động tập thể ............................................. 68
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể và nâng
cao hiệu quả thi hành trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ........................................... 69
KẾT LUẬN .................................................................................................... 77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 78


BẢNG VIẾT TẮT
BCH

Ban Chấp hành

BLLĐ

Bộ luật Lao động

CCN

Cụm công nghiệp

CĐCS

Công Đoàn cơ sở

DN

Doanh nghiệp

DNNNN

Doanh nghiệp ngoài nhà nước

HĐLĐ

Hợp đồng lao động

HNNLĐ

Hội nghị người lao động

ILO

Tổ chức Lao động Quốc tế

KCN

Khu công nghiệp

HĐLĐ

Hợp đồng lao động

NLĐ

Người lao động

NSDLĐ

Người sử dụng lao động

QHLĐ

Quan hệ lao động

TCLĐ

Tranh chấp lao động

TLTT

Thương lượng tập thể

TL

Thương lượng

TƯLĐTT

Thỏa ước lao động tập thể

SXKD

Sản xuất kinh doanh


DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình ký kết TƯLĐTT ở các DN có tổ chức CĐCS ............... 43
Bảng 2.2. Tình hình gửi TƯLĐTT của các doanh nghiệp .............................. 44
Bảng 2.3 Số vụ tranh chấp lao động lao động tập thể về TƯLĐTT ............... 51


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện
đại hóa hiện nay cùng với sự phát triển, ra đời ngày càng nhiều doanh nghiệp, tập
đoàn kinh tế nhà nước và tư nhân đã góp phần giải quyết vấn đề việc làm của người
lao động có trình độ và tay nghề khác nhau. Tuy nhiên, đi cùng với sự phát triển của
nền kinh tế và nhu cầu của nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp và tập đoàn trong
và ngoài nước đã nảy sinh những mâu thuẫn về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên
tham gia quan hệ lao động. Để giải quyết và hạn chế những mâu thuẫn này, pháp
luật Lao động Việt Nam đã có chế định về thỏa ước lao động tập thể.
Hiện nay, việc ký kết và thực hiện thỏa ước lao động tập thể tại các doanh
nghiệp còn mang nặng tính hình thức, chưa phát huy được tác dụng theo đúng bản
chất vốn có của nó. Thực tiễn hiện nay, một bộ phận không nhỏ người lao động
chưa được đảm bảo những quyền lợi chính đáng và điều kiện tối thiểu cũng như

chưa được cải thiện mức sống một cách hợp lý. Bên cạnh đó, Nhà nước đang phải
gánh chịu những hậu quả từ việc bất ổn về quan hệ lao động. Hơn nữa, uy tín về
môi trường lao động Việt Nam cũng như pháp luật về lao động chưa rõ ràng, minh
bạch, tính khả thi chưa cao đã và đang cản trở việc thu hút sự đầu tư. Do đó, việc
lựa chọn đề tài “Thỏa ước lao động tập thể theo pháp luật lao động Việt Nam hiện
nay từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh” là rất cần thiết và phù hợp với xu hướng hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong bối cảnh hội nhập, Nhà nước phải tạo một môi trường đầu tư và hành
lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển. Trong đó, việc xây dựng mối
quan hệ lao động hài hòa, ổn định, giúp doanh nghiệp và người lao động có tiếng
nói chung là việc làm cần thiết hiện nay. Do đó, vấn về thương lượng và ký
TƯLĐTT nhằm xây dựng QHLĐ hài hoà, ổn định và phát triển bền vững được
nhiều tác giả quan tâm trong những năm gần đây. Cụ thể như:
- “Thỏa ước lao động tập thể trong nền kinh tế thị trường- Những vấn đề lý
luận và thực tiễn áp dụng”, Luận văn thạc sỹ luật học của tác giả Trần Thị Thúy
Lâm (2001). Công trình này đã đề cập đến khái niệm, bản chất, các quy định hiện
hành của pháp luật về nội dung của thỏa ước lao động tập thể, vấn đề thỏa ước lao
động tập thể vô hiệu và cũng đưa ra được một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp

1


luật, nâng cao chất lượng ký kết và thực hiện thoải ước lao động tập thể trong nền
kinh tế thị trường.
- “Thỏa ước lao động tập thể - Nghiên cứu so sánh giữa pháp luật lao động
Việt Nam và Thụy Điển”, Luận án tiến sĩ luật học của Hoàng Thị Minh (2011). Bên
cạnh đó, tác giả Hoàng Thị Minh còn có các bài viết: “Hiệu lực của thỏa ước lao
động tập thể - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật
số 08/2011; “Nghiên cứu so sánh về mối quan hệ giữa thỏa ước lao động tập thể và
pháp luật lao động quốc gia ở Việt Nam và một số nước trên thế giới”, Tạp chí Luật

học số 10/2009… Những công trình nghiên cứu này của TS Hoàng Thị Minh có sự
so sánh với tình hình thực hiện pháp luật trong cùng lĩnh vực với các quốc gia lớn
trên thế giới, khẳng định được tầm quan trọng của thỏa ước lao động tập thể, các
điều kiện và cơ chế cần thiết cho một hệ thống thỏa ước lao động tập thể mạnh, từ
đó góp phần nhất định vào việc hoàn thiện pháp luật, nâng cao chất lượng ký kết và
thực hiện thỏa ước lao động tập thể ở Việt Nam.
- Bài viết của Tiến sĩ Đặng Quang Điều đăng trên Tạp chí Lao động và công
đoàn số 411 kỳ 1 tháng 9 năm 2008 với nhan đề “Khắc phục bệnh hình thức trong
ký kết thoả ước lao động tập thể”, đã phân tích tình hình thương lượng và ký kết
TƯLĐTT trong các DN và đưa ra một số gợi mở nhằm định hướng xem xét thương
lượng để TƯLĐTT có hiệu quả.
- Bài viết của Thạc sĩ Nguyễn Duy Phúc đăng trên Tạp chí Lao động và
Công đoàn số 466 kỳ 2 tháng 12 năm 2010 với nhan đề “Phân tích khả năng áp
dụng một số mô hình thỏa ước lao động tập thể đa doanh nghiệp ở Việt Nam” đã
phân tích và chỉ ra các nguyên tắc TLTT, đánh giá ưu nhược điểm và khả năng áp
dụng của các mô hình TLTT đa DN tại Việt Nam.
- Đặc biệt, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam quan tâm và kết hợp với các
tổ chức công đoàn của thế giới nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng thương lượng
và ký kết TƯLĐTT như: Hội thảo “Thương lượng tập thể đa doanh nghiệp: Mô
hình thí điểm thỏa ước lao động tập thể ngành dệt may tỉnh Bình Dương và kinh
nghiệm quốc tế” diễn ra tại thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2011 là một trong
những chương trình kết hợp của Tổng Liên đoàn với dự án USAID/SIIR. Hội thảo
này đã xây dựng được TƯLĐTT ngành Dệt May tỉnh Bình Dương với sự tham gia
của 9 DN; tài liệu “Thương lượng thoả ước lao động tập thể: thực trạng, giải pháp

2


và kỹ năng”, do Tiến sĩ Đặng Quang Điều chủ biên, xuất bản năm 2011 nhằm cung
cấp cho cán bộ công đoàn các kiến thức và kỹ năng hỗ trợ cho việc thương lượng

TƯLĐTT. Bên cạnh đó còn rất nhiều bài viết của các tác giả: Tiến sĩ Hoàng Thị
Minh trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 8/2011 với nhan đề “Điều kiện để phát
triển thương lượng tập thể”; Tiến sĩ Hoàng Thị Minh, Phan Thanh Huyền, Tạp chí
Nghiên cứu lập pháp số 19/2011 với nhan đề “Sử dụng hành động công nghiệp
trong thương lượng tập thể ở Thụy Điển và việc sử dụng đình công ở Việt Nam” …
Ở cấp độ luận văn, luận án, đã có đề tài luận văn thạc sĩ nghiên cứu về “Pháp
luật về thương lượng tập thể trong lao động ở Việt Nam” của tác giả Nhân Thị Lệ
Quyên năm 2009; đề tài luận văn Pháp luật về Thỏa ước lao động tập thể qua thực
tiễn thi hành tại thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Phạm Chí Tâm năm 2016. Các
đề tài trên đã làm rõ thêm quy định pháp luật lao động về TƯLĐ tập thể và thực
trạng ký kết TƯLĐTT của cả nước và một địa phương.
Những công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến những vấn đề cụ thể của
TƯLĐTT như khái niệm, đặc điểm, bản chất, quy trình ký kết… Các nghiên cứu đó
cũng đưa ra những đề xuất hoàn thiện các quy định pháp luật, nâng cao chất lượng
của TƯLĐTT. Với số lượng nêu trên cũng có thể nói là khá nhiều công trình nghiên
cứu về TƯLĐTT nhưng hầu như chưa có công trình nào nghiên cứu riêng về
TƯLĐTT doanh nghiệp gắn với một địa phương cụ thể. Do đó, việc nghiên cứu vấn
đề này có ý nghĩa lý luận và thực tiễn trong giai đoạn hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu đề tài:
- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về thỏa ước lao động tập thể.
- Đánh giá thực trạng pháp luật Việt Nam về thỏa ước lao động tập thể.
- Đánh giá thực trạng thỏa ước lao động tập thể trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể và
nâng cao hiệu quả thực hiện trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
* Nhiệm vụ nghiên cứu:
Với các mục đích như trên, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài được xác định như sau:
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về thỏa ước lao động tập thể.
- Nghiên cứu pháp luật quốc tế, của một số nước cũng như pháp luật của Việt
Nam về thỏa ước lao động tập thể.

3


- Tổng kết thực tiễn thi hành và chỉ ra những kết quả đạt được, những tồn tại,
hạn chế và nguyên nhân trong việc thi hành pháp luật về thỏa ước lao động tập thể
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
- Nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể
và nâng cao hiệu quả thi hành trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài gồm:
- Các quan điểm lý luận về thỏa ước lao động tập thể.
- Các quy định của pháp luật Việt Nam về thương lượng, ký kết, thực hiện
thỏa ước lao động tập thể.
- Tình hình thực hiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể dựa trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
Thỏa ước lao động tập thể nhìn dưới góc độ pháp luật là một lĩnh vực rất
rộng lớn và phức tạp. Trong luận văn này tác giả chỉ đặt phạm vi nghiên cứu chủ
yếu tập trung vào những vấn đề thuộc về chế độ thỏa ước lao động tập thể được
quy định tại Bộ luật lao động của Việt Nam năm 2012 và các Nghị định hướng dẫn
thi hành luật lao động về vấn đề thỏa ước lao động tập thể. Đặc biệt là đi sâu tìm
hiểu việc thực hiện kí kết và nội dung của thỏa ước lao động tập thể trên địa bàn
Bắc Ninh.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở phép biện chứng duy vật của Chủ nghĩa
Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cũng như những quan điểm chủ trương,
đường lối của Đảng và Nhà nước ta về NLĐ và quan hệ lao động trong cơ chế kinh
tế thị trường và một số vấn đề kinh tế - xã hội có liên quan.

Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên
cứu cụ thể phù hợp với từng vấn đề của đề tài như: phân tích, tổng hợp các vấn đề
như: hệ thống lại những quy định của pháp luật về thương lượng, ký kết TƯLĐTT;
dựa trên cơ sở lý thuyết để tiếp cận, phân tích việc thực hiện pháp luật về TƯLĐTT,
thông qua việc và một số nội dung có liên quan để minh chứng thêm nội dung
thương lượng, ký kết TƯLĐTT trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Đồng thời, khai thác

4


thông tin, số liệu từ các nguồn tin cậy như: Văn kiện Đại hội tỉnh đảng bộ; báo cáo
của Ủy ban nhân dân; Sở Lao động Thương binh và Xã hội; Liên đoàn Lao động
tỉnh Bắc Ninh.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Luận văn là một công trình nghiên cứu một cách toàn diện, đầy đủ một cách có
hệ thống và tương đối toàn diện chế độ pháp lý về thỏa ước lao động tập thể ở Việt
Nam hiện nay. Luận văn chỉ ra những điều kiện và nội dung cần thiết để thực hiện
thỏa ước lao động tập thể, liên hệ với sự phát triển về nội dung pháp luật về thỏa
ước lao động tập thể của một số nước trên thế giới. Bên cạnh đó, luận văn nghiên
cứu và phân tích thực tiễn thực hiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể tại một
địa phương cụ thể, từ đó tìm ra những vấn đề còn tồn tại, nguyên nhân thực tế hình
thành những vấn đề đó. Từ đó đưa ra những đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật,
tăng cường hiệu quả của tổ chức công đoàn, tăng cường tổ chức và thực hiện pháp
luật về thỏa ước lao động tập thể. Thông qua quá trình nghiên cứu và phân tích, tác
giả hi vọng rằng có thể đưa ra những kết quả góp phần vào việc đổi mới, hoàn thiện
pháp luật lao động nói chung và pháp luật về thỏa ước lao động tập thể nói riêng.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài Phần mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn được
kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về thoả ước lao động tập thể và sự điều chỉnh

của pháp luật.
Chương 2: Thực trạng pháp luật Việt Nam về thỏa ước lao động tập thể và
thực tiễn thi hành trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Chường 3: Hoàn thiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể và nâng cao hiệu
quả thi hành trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

5


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full