Các biện pháp tư pháp hình sự đối với người phạm tội dưới 18 tuổi theo pháp luật hình sự việt nam từ thực tiễn thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Ệ

Ệ
Ộ
Ệ

Ộ
Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 8.38.01.04

LU

Ă

CS

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
G

HÀ NỘI, 2018

H

N

I

ôi xin cam đoan đây là côn

n nghiên cứu khoa học của riêng tôi,

tôi có tham khảo, kế thừa à trích dẫn nội dung trong sách, côn
cứ của c c c iả đ côn

n n i n

. Các s liệu à kết quả nghiên cứu trong Luận

ăn là c n x c à trung thực. Luận ăn này c ưa được ai công b trong bất
kỳ công trình nào khác.
c iả

ận ăn


........................................................................................................... 1
hươ

Ệ
Ộ

........................ 9

i niệm ................................................................................................... 9
c đi m .................................................................................................. 11
1.3. ai

....................................................................................................... 27

hươ

2 Q

Ệ

Ệ

Ộ
Ộ ............ 31

y đ n của
in ư i

l ậ

m ội ư i

ực i n

ự

c c iện

y đ n của ộ l ậ H n

c c iện

i i đ a àn

iệ Nam

ư

đ i

i ..................................................................... 31

n c c

n năm
hươ

n

àn

ư

đ i

ự năm

in ư i

ađ i
m ội ư i

Hà Nội .................................................................. 44

3
Ệ
Ộ
c

iện

đảm ảo
ư

Giải
c c iện

n đ n c c

n

ựđ i

đảm ảo
ư

y đ n của

in ư i

m ội ư i

n đ n c c
n

ựđ i

in ư i

y đ n của
m ội ư i

... 58
l ậ

n

ự

c c

i .................... 58
l ậ

n

ự

i .............. 62

.................................................................................................... 77

Ệ

..................................................... 79


ản

lượn

nc

Hà Nội iai đo n
ản
ư i

n
iđ x

Hà Nội iai đo n
ản
àn

c o là n ư i ư i

i

n đ a àn

àn

-2017…………………………………………... 46
n

x

n

ự à

n đ a àn

n

n

n

àn

Hà Nội

ực

c o là n ư i

n đ a àn

àn

-2017……………………………………………….. 46

ân c

c o là n ư i ư i

Hà Nội iai đo n

ản

n độ

m

ản

n độ

m

iđ

x

x

n đ a àn

-2017…………………………………… 46
n
n

a n n ân ân
aHn

ự

àn

Hà Nội……… 69

a n n ân ân

àn

Hà

Nội………………………………………………………………………...... 70


h

h
an đi m của

ản c n n ư c n

ấn đ x l n ư i ư i
nhữn năm

i

c

l ậ của N à nư c

m ội đ n

i ảo ệ

y n

a đ được th hiện rõ trong Ngh quyết của c c

m
ản

i hội

toàn qu c l n thứ VIII, IX, X, XI, XII; Ngh quyết 48/NQ-TW của Bộ Chính
tr v chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ th ng pháp luật Việ Nam đến
năm

đn

ư n đến năm

tr v chiến lược cải c c

ư

đến năm

đ i, b sung Hiến pháp năm
ươn của

ản

m C n

đ

n s a

an đi m đư ng l i, chủ

iệc phê chu n à

am ia Côn ư c Liên

ủ đ c n i u nỗ lực trong ho động xây

dựng, hoàn thiện pháp luậ n i c n
n i i n

c n n ư on nội

. Xuất phát từ

N à nư c c n

hợp qu c v Quy n tr

; Ngh quyết 49/NQ-TW của Bộ Chính

à đ c iệ là ộ l ậ H n

ự năm

hiện được n n ân đ o của pháp luật Việ Nam đ ng th i

phù hợp v i tinh th n Côn ư c v Quy n tr em của Liên hợp qu c
ấy được

an đi m

n n ấ của

ượn n ư i ư i

i

ản

à N à nư c on

iệc x l đ i

m ội là phải ư n đến m c tiê n ân đ o đảm
m ph m tội à việc x lý

bảo tôn trọng các quy n và lợi ích hợp pháp của
n ư i ư i

ừđ

i ph m tội chủ yếu nhằm m c đ c

i o

c

i

đỡ s a

chữa sai l m đ phát tri n lành m nh, trở thành công dân có ích cho xã hội.
Hiện ượn
i i

a độ

m

l ậ

à l ôn

ự

i

đ i m i.

i

m ội à n

n

ản

à N à nư c

ôn c

ực iện đ n đư n l i c n
a

iệc

n c ế ài

1

c
n

on x
n

đảm ảo an nin

n phát tri n ân ộc iến ộ x

N à nư c đ đ

m-n ư i ư i

m ia ăn là ấn đ n n

an âm của

biện pháp x lý thích hợp đ
mà đ n

i

c

ội iện nay
đưa a những

ậ ự an oàn x

ội

ội b n vững trong

i

an đi m của

ản

à

i o

c

ự đ cao n


ôn

ải

Hn
c

ự

n

n ư

iệ Nam

ấ yế

n đ i

nc n đ

ản

mộ
c

n

…

i n ư i ư i

độn côn

n c n

ư

n

ội

c n n ư ở đ a àn

ủ đô

c o ư i

i

đ o ư n

l i
i

i được

an đi m của
iện

ế

ăn

ư i
i iế

ản

al n

i

n ọi là

n

n

ao

m o

n … ọi c n là

y

mà đa

ản

à N à nư c

iện của ệ
n

o ậy x ấ
n đ

c n
c

n

i

2

à n
n

ảo ệ

n
ư

–
n

ực ự
ự n ân
m ươm

n y n n ân
n đ a àn mộ

âm c n

iện

c

n
n

l ậ c n n ư
i o

c n ư Hà

đ i

ừ n ữn n n n ận
ài “

n

là ô c n n

ừn i

của àn

ả

là

n ưn l i c ưa

c ăm

ấn đ này x ấ

l ậ ở

c o ư i

m ội n i c n

ực iện n i i n

ự oàn

an đi m

ư

on

n đ a àn cả nư c

n
n

ức

n n i

i

iện

n

n

m ội

c c

m ội

alia

ôn được

à n iệm

ưởn đến iệ
i

m

à Hà an c c c iện

ậ

i

i mức độ

năn lực của đội n
Nội đ

n

Hà Nội

n

nc ế

n c ấ in

âm in

n c ế ừn

i

àn

n c ế ài

m m ươn lai c o đấ nư c
c n

c

n H

ản l

c iệ

m on ư i ư i
ợ

i o

m ội ấ đa

m

n i mc ế nđn

ội

m ội là mộ n

n đ i

n ư

ộl ậ

i

c o là n ư i ư i

x c ủ yế

c

i

n c n ở xin lỗi …

ư

nc

lượn

y đn

ự

n x x c c
x

ế i i

i

y n i n c c iện

iđ

ọn

ộc C ươn

c c c ế ài đ i
n

ực

nư c c â

i m

c

n

n c c iện

ư

được

in ư i ư i

nư c

n ư Cana a
iện

ư

c ế ài

này c n được n i
c

iện

i n ư i

ực ế đ n


” được lựa c ọn là ư n n
hh h

2

n

h

i n của l ận ăn

c

tài

ươn

l ậ các biện

iện lậ
ư

n

, trong

n xây ựn

y

m

ự đ được

an âm à đ cập trong pháp

luật hình sự, pháp luật t t ng hình sự à pháp luật thi hành án hình sự.
Trên p ươn

iện n

i n cứ

c ưa c côn

cứu sâu s c v c ế đ n này, các n i n cứ ch đ
chấ ư c lệ ậ

n

n
ac c

oa ọc nào nghiên
y đ nh mang tính

ào c c ấn đ :

- Các biện pháp tư pháp trong Bộ luật Hình sự năm 1999 và vấn đề
hoàn thiện Bộ luật Tố tụng hình sự về trình tự, thủ tục áp dụng các biện pháp
đó, TS. Ph m H ng Hải, T p chí luật học, s 5/2000.
- Thi hành các biện pháp tư pháp không phải là hình phạt, H
T

c

ơn

N à nư c và pháp luật, s 04/2004.
- Thực trạng quy định của pháp luật hình sự về các biện pháp tư pháp:

Thực tiễn áp dụng và một số đề xuất,

ươn

an

in

p chí Nhà

nư c và pháp luật, s 2/2010;
- Pháp luật Việt Nam về tư pháp người chưa thành niên,
an

ơn

ng

c y n đ của T p chí Nghiên cứu lập pháp, s 20 (136),

tháng 12/2008;
- Một số quy định của pháp luật quốc tế và một số quốc gia về vấn đề
quyền của người chưa thành niên phạm tội,

ươn H n

ơn T p chí

điện t ngày 20/8/2009;
- Vai trò của gia đình trong việc thi hành các hình phạt không tước tự
do và các biện pháp tư pháp, TS. Tr n Quang Tiệp, T
pháp luật s 02/2004.

3

c

N à nư c và


- Tăng cường năng lực hệ thống tư pháp người chưa thành niên tại Việt
Nam, Thông tin khoa học c y n đ , Viện khoa học pháp lý, 2000.
- Những vấn đề lý luận và thực tiễn về tư pháp hình sự với người chưa
thành niên phạm tội,

ư n

ỗ Th

ượn

i

ức Lợi

tài nghiên cứu cấp

i học Qu c gia Hà Nội, Hà Nội, 2005.
- Tư pháp hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội những khía
ỗ Th

cạnh tội phạm học, TSKH.PGS Lê Cảm -

ượng, T p chí tòa

án nhân dân, s 22/2004.
- Những khía cạnh pháp lý hình sự, tố tụng hình sự, tội phạm học và so
sánh luật học: Tư pháp hình sự đối với người chưa thành niên, GS. TSKH. Lê
Cảm, TS. ỗ Th

ượng, T p chí Tòa án nhân dân, s 20-10/2004;

- Phân loại tội phạm với việc quy định trách nhiệm hình sự của người
chưa thành niên,

ươn

in

nh, T p chí Ki m sát, s 8/2002;

- Trách nhiệm hình sự của người chưa thành niên phạm tội, ThS.
Hoàng Th Liên, T p chí Ki m sát, s 4/2000;
- Một số vấn đề về quyền trẻ em trong Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo
dục trẻ em năm 2004, Tiến

c

n Quang Tiệp, T

N à nư c và Pháp

luật s 7/2006.
o ậy, on
đi â

ôn

n i n cứ của luận ăn này đ tài tập trung

ào các khía c nh của pháp luật hình sự đ i v i các biện

hình sự đ n

iđ n

i thực ti n áp d ng các biện

c n là mộ cách tiếp cận toàn diện ơn đ i
n ic n

à c c iện

ư

n

riêng đ hi u rõ và

n hiệu quả ơn

3

ụ

3

ụ

h và h
ụ

h

h

4

i c c iện
ựđ i

ư
ư

in ư i ư i

ư
này.

ây

n

ự

in i


àm
n

n ữn

ựđ i

in ư i ư i

đ đ x ấ mộ
n
n
32

c n

m

đảm ảo

n

i

c

ân c làm

ư

n

đ c đi m

ư

Hà Nội iện nay ừ

n đ n c c iện

m ội on côn

c đấ

ư
an

ực ế

an

nội àm

ựđ i

c cn

i

ội

c

a à iải

n

m ội

c à

n

ự à iện

ừđ x cđn

a của c c iện

m ội on

ực i n côn

c

m

ư

n

ựđ i

đ a àn Hà Nội on n ữn năm
à

i

an oàn iện

ân c làm

ư

i

y n

in ư i ư i

n c n

n c c iện

i niệm iện

in ư i ư i

m c i

ựđ i

n

a l ận ăn đ

a :

ai

n

đn

iện

àn

được m c đ c n i n cứ đ đ

-

-

m ội ở

n

ụ

yế c c n iệm

-

c

ực i n

in ư i ư i

ội

N ằm đ

ư

i

iải

ựđ i

h

đấ

ấn đ l l ận à

c cy

n c c iện

ực

n

yđn

in ư i ư i

à
i

ực i n
m ội

n

đảm ảo

y

n đây
c

à đ x ấ c c iải

ư

n

ựđ i

in ư i ư i

i

m ội.

4

ố ư

4

và h

ố ư

h

N ữn
iện

ư

n c c iện
đ a àn

h

àn

ấn đ l l ận
n

y đ n của

ựđ i

ư

l ậ

in ư i ư i
n

ựđ i

Hà Nội

5

n
i

in ư i ư i

ự iệ Nam
m ội à
i

c c

ực i n
m ội

n

42

h

h
nội

n

ựđ i

iện

n

ôn

ực i n
ậ

h

hươ

i ian

àn

n

ậ
h

của C ủ n

c n
hươ
-

đ n
ư i
ảo
đ i

ội

m y

h

h

i

ản

n n i n cứ n ữn

n

ựđ i

ấn

in ư i ư i

3 đến năm

i

n ưn c ủ

h
n

ươn

l ận iện c ứn

nin ư ưởn H C

in

c ăm
ài liệ

l ậ

ax

n

n

n
i

ư

độn đấ

an

ựđ i

oàn
n

in ư i

iện n àn

ư

ựđ i

in ư i

n

i

liệ của…
ân c

n

Hà Nội à

c

ư

ấn đ l l ận

n

l ậ c n

ội c ủ

m.

a n ữn
ư

n c c iện
a ệ

o

c à ảo ệ

Hệ

c

n

in ư i ư i

n

ự à c c iện

ực i n
m ội

iện ệ

y

đư n l i

iệ Nam à N à nư c Cộn

c

n

ươn
àn

c–

ân c

ực ế à

đ a àn

ựa

m ội c n

i
-

i n cứ

à oàn

ư
i

h

a

ươn

c c iện
ư i

ức cơ ản

đư n l i đ i m i đấ nư c c iến lược cải c c

c iến lược xây ựn
2

ư

hươ

ản Cộn

iệ Nam

n

ư

ậ

c của
a

n cơ ở n ận

ận ăn ậ

Hà Nội ừ năm

ận ăn được n
c n

m ội

iện

ào iai đo n x x

hươ

ậ lc

i

n c c iện

n

ân c làm

ựn ic n

ian

m ội ở đ a àn
yế

ào

in ư i ư i

ư

đ

n : L ận ăn đi â

n

n

liệ

m ội của n ư i ư i

ực i n
m ội

o

n c c iện
n đ a àn

6

àn

ư
Hà Nội

a
i

n

n

ự


ươn

ế

n

ả ài liệ

ựđ i

ậ được ừ
m ội ư i

ươn

am

của c c c n ộ o
đ c li n
i

c o ội

độn

m ội

ảo

o c li n

ac c n

m c

hự

c đấ

n ư i ư i
n

n c n

c

ả

i ội

n ic n

n

iến

an đi m

i n cứ
n

n ữn
ựđ i

y n đ đ ài
n

ấn

in ư i

oa ọc

iệm

o

c đ cậ

c n

n

a l l ận à n

ội

mn ic n

a

ực i n

à ội

m o

ực iện n i i n

a l l ận:

àn

ảo

ản côn

n

ậ

an

i

ư
Hà Nội

ư

ả n i n cứ của l ận ăn c

on côn

am

i n ữn

n n i n cứ của l ận ăn

ậ

-

àn

n đ a àn

l đ được x ấ

an đến nội

ế

i

n c c iện

ôn

ế đ n

n c c iện

ực i n c c c y n ia n

c

h

n

ực i n

ảo c y n â

an đến iệc

ư i

đ c

ực i n N i n cứ

in ư i
-

iệ

ế

ận ăn c n cấ cơ ở l l ận c o o

à đ c iệ

on l n

n

ựđ i

in ư i ư i

n

ự on ư i ư i

m

à ở Hà Nội n i i n

on

ực o

độn
i

ư

n

ự

m ội đ đấ

an c

ực iện ở

iệ Nam

i

iai đo n x

độn lậ

ội

i n ữn đ c đi m

iện nay
-

n

a

ực i n

ận ăn được

ảo c o c n ộ n à n i n cứ

tham

ộ o độn

ực i n

c n là ài liệ
ự

ậ

ọc

i

a

ữ

c ức

iệ

on
ự

ậ

n n ư mộ n

on l n

ực xây ựn

ực iện à

n

iệc n i n cứ

iản

i àn

ự

l ậ N oài a đây
y môn ọc

n

n

ự on c c ọc iện đ i ọc à cơ ở i o

7

n

l ậ c n

n

c y n n àn l ậ

n

n ài liệ

ội

ậ Hn

m ọc à
n đào

oa
o


ậ
N oài
của l ận ăn
hươ
n ư i
ư

n mở đ
m

ế l ận à an m c ài liệ

am

ảo nội

n

c ươn

: N ữn

m ội ư i

ấn đ l l ận

iện

ư

n

ựđ i

i

i

hươ

2:

y đ n của

đ i

in ư i

l ậ

m ội ư i

n

ự

i à

iệ Nam
ực i n

c c iện
n

i

àn

Hà Nội
của

hươ

3:

l ậ

n

c
ựđ i

à iải

đảm ảo

in ư i

m ội ư i

Hà Nội

8

n đ n c c
i

yđn

n đ a àn

àn


hươ
Ệ
Ộ
h
ư

Bên c nh hệ th ng hình ph t, các biện

i

việc x lý tội ph m được triệ đ và toàn diện ơn
côn

c đấu tranh phòng, ch ng tội ph m. Sở

đ nh các biện

ư

an ư

n

c n

à i n

on

N à nư c

y iệu quả của
ộ luật hình sự có quy

c n

n i

c o c c cơ

ự có th m quy n vận d ng linh ho t, m m d o à đ n

đ n chính sách hình sự của N à nư c ta, "Là một bộ phận của chính sách
đ là n ữn đ n

pháp luật, bởi

d ng pháp luật hình sự ào l n
tội ph m

n

ư ng, những chủ ươn

on

iệc s

ực đấu tranh ch ng tội ph m và phòng ngừa
i

ản ánh việc áp d ng hình ph t v i ư c c

cưỡng chế nghiêm kh c nhất của N à nư c do luật hình sự quy

là biện

đ nh không phải là

ươn

tội ph m “ on c ộc đấ

iện duy nhất trong cuộc đấu tranh phòng và ch ng
an này đ i

i N à nư c, xã hội à c c cơ

an

bảo vệ pháp luật phải áp d n đ ng bộ, có hệ th ng và toàn diện các biện pháp
khác nhau v i mức độ cưỡng chế phù hợp thì m i có khả năn n ăn c n và
đ y lùi tình tr ng ph m tội nói chung, tình hình tội ph m o n ư i c ưa

àn

niên thực hiện nói riêng ra kh i cuộc s ng xã hội”
Tuy nhiên, t on n i n cứ
l

n

ự

đn n

oa ọc

a

àn

c c iện

c ưa c , o ậy khái niệm v các biện
ẫn

l mà c
ư

- iện
i m
iện àn

o c

ư
a n

là iện

oa ọc
n

ự ẫn

ực nn i

on

in ư i

ội on

9

m ội c n n ư n ư i
i m c ện

âm

mâ

đ là:

cưỡn c ế của N à nư c được

n đ i

in y i mc ox

ư
n

i n ữn ý kiến khác nhau c ưa th ng nhất, mộ

là

iện
ực

n o c mộ


ện

c làm mấ

mn

[45, tr.373]

ả năn n ận

- C c iện
yđn
c ox

ư

o c c cơ
ội c

c

yđn

im cđc
c

n
n

ay

ế o c ỗ ợc o

i c c iện

ư

n ư i ph m tội ư i
n

diện ơn ừ đ

n

n

n c o ệ

n

i

n

. [42, tr.70]

ự c n c n iệm

ư

ư

n đn

n

ự

n
ay

ỗ trợ o c
i n đ iv i
ế cho hình

n x lý tội ph m triệ đ và toàn

iệc áp d ng hình ph t v i ư c c là iện pháp

ođ

l ật hình sự

y đ nh

y n ất trong công cuộc đấu tranh phòng và ch ng tội

iện

ư

n

ự

n đ i

in ư i ư i

i

m
ư

- Các biện
i n

n

y iệu quả của công t c đấu tranh phòng, ch ng tội

không phải là côn c
m ội

in y i m

[14, tr. 257]

cưỡng chế nghiêm kh c nhất của N à nư c o
ph m

ự

c, cải t o n ư i ph m tội và phòng ngừa tội ph m

m i N ư ậy c c iện
ph m đ n

n

àn

i l i n ằm m c đ c c n là

a i o

i của

ự được ộ l ậ H n

in ư ic

a n

thay thế cho hình ph t, các biện
ph t v i

ế

i n àn

ự là các biện pháp cưỡn c ế n à nư c được

ự à o

ay

n

n đ i

ỗ ợ o c

ư

on l ậ

ả năn đi

là c c iện

an ư
n

- Biện

ức o c

ây là c c iện

m ội ư i

ư

i on

phải áp d ng hình ph

c

n c ất giáo d c, phòng ngừa áp d ng
n

ự i n

c

áp d n đ i v i n ư i

ư ng hợp khi xét x nếu thấy không c n thiết

căn cứ ào n c ất và mức độ nguy hi m cho xã hội

của hành vi ph m tội n ân

ân n ư i

m ội à y

c u của việc phòng

ngừa tội ph m.
- Các biện phá
c n

ây là c c iện

ư

c

n c ất giáo d c, phòng ngừa áp d ng

ư

n

10

ực

n

được

n n ư

n


c n
i

o c ỗ ợc o

n

c n

m ội o c n ư i đủ
ừđ c

i

i

ực iện đ i

i cả n ư i ư i

m ội.

các biện pháp tư pháp hình sự đối với người phạm

tội ưới 1 tu i là những biện pháp cưỡng chế về hình sự của Nhà nước với
m c độ tr ng trị t nghiêm khắc hơn hình phạt, đư c quy định theo pháp luật
hình sự o cơ quan có th m quyền áp ụng trong trường h p không cần thiết
s

ụng hình phạt ựa theo t nh chất và m c độ nguy hiểm cho xã hội của

hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội và yêu cầu đấu tranh, ph ng
chống tội phạm.
1.2.
ư

Biện

n

sự ít nghiêm kh c ơn o
n c ấ

-

ự

i hình ph man n ữn đ c đi m cơ ản n ư

ừn

ấ

ơn

n

iện

cưỡng chế v hình sự ít nghiêm kh c ơn o
l

quả

a

iế

i

ư

biện
n

i

n đ i v i n ư i ph m tội
n c

c

ư

n c

iện

theo Mác

i ậu
N ưđ

C ủ ươn của

đ l i ậu quả pháp lý là
cưỡng chế của

i tính chất là biện
n

ư

– Lênin à ư ưởn H C

tội

ođ

ự được áp d n đ ng th i v i hình

n ư i ph m tội s có hậu quả
n

c n

i hình ph

cưỡng chế v hình sự nghiêm kh c nhất của Nhà

N à nư c, các biện
ợ

là iện

được áp d n độc lập mà không kèm hình ph

n ư i ph m tội man

ph

ư

n đ là n ư i ph m tội không có án tích nếu

t là biện

nư c à a

cưỡng chế v hình

i tính chất là biện

l là c

n c

đ i

i ư n

độc lập mà không kèm hình ph
ản

à N à nư c i n đ n
in

n nào được

oC ủn

ôn
a

c

iện ở đ c đi m này

“làm c o ự trừng ph t trở thành hiệu quả thực tế của việc ph m

ư i con m t của k ph m tội, sự trừng ph t phải là kết quả tất yếu của

hành vi của c n n ư i đ

ođ

ải là hành vi của c n n ư i đ

11

Gi i


h n của hành vi của y là gi i h n của sự trừng ph ” 7, tr. 160] C
i n ữn

àn

c ưa c n

i i

iế

iện

ải

l ậ

n

ư
a

n

n

man l i ế

ân

-

m

c n iệm

ả
n

ự n ưn mức độ n i m ọn
iệc

y c

ừn

của àn

ự

ấy

n của c ế đ n
i ợ l

ơn

i tính chất là một d ng của trách

nhiệm hình sự và là một hình thức đ thực hiện trách nhiệm hình sự nên biện
ư
x ấ

c n c

iện àn

ic

có th xuất hiện

i man đ y đủ c c ấ

ấ

iệ

n

ư c c là iện

c ơn

a

n

ừn

n i m

c n iệm

n

y

ic ox

ế

n

ư c pháp luậ
hộ ch c n

a

ư n

a

ợ n ư i ư i

ư

i on

n n

n

n ữn

ội

được
c

àn

àn

a

n

t.

ư

c
n

ựv i

được áp d ng

ic

àn

i ây

m ội o c n ư i

ia đ n

ư

n

i của m n mà

n

àn độn đ
o c n ư i giám

ợ

i

n

ôn

ic ox

ay đ i

ả o àn

i xâm

ôn

ôn được

n độc lậ

12

n

an đi m i o

ọ n ận

ơn là c ủ yế
n

c

i

o n c ấ đ c

ội đ

ôn l n đ n
n n

n đ i

mà ựa

ư

ự ảo ệ là

ỗ ợc o

ừn

y

o ậy iện

ả

ự

à đ c iệ n i m ọn

i ây n

m mà ậ
l ậ

i

ôn đ cao n

ừn

n c ấ
i n

iện

i m ọn

c ăn đ n ư i c
ai

iện

n

phải ch u trách nhiệm v nhữn

n

m ấ n

của iện

i

tài chính v i n ư i ph m tội.

m i

c c ội

o ậy

ư

ội xảy ra; nhữn n ư i thân của n ư i

ôn c n

-

ự

iện ph

ân n ư i ph m tội ho c n ư i b kế

riêng v i bản

m

iệ đ coi là ội ph m thì m i có th

x c đ n được trách nhiệm hình sự à
-C

ội

ức được
ôn man

ự c

n đ i

i n ữn

an ệ x

i iện

ư

i

i

n

i
ội

c n
c n


-

n

ôn

ian

i ian

iệc áp d ng các biện

ư

n

sự đ i v i n ư i ph m tội được x c đ nh ở ph m vi rất rộng l n

ôn n ư

hình ph t, ch có th áp d ng sau khi b kế n n ư i thực hiện hành vi nguy
ư

hi m cho xã hội có th b áp d ng biện
đo n đi u tra khi có dấu hiệu ph m tội n ưn
ư

d ng các biện

n

ph m, ho c đ i v i việc b i

ự ngay từ giai

ực tế đ quyế đ nh việc áp

ự hay k ôn

đ x lý v i tài sản b xâm

ư ng, xin lỗi công khai, b t buộc chữa bệnh, thì

ch có Tòa án là có th m quy n C n ư c đ
áp d ng t m th i, có th b

n

n ững biện pháp này ch được

ay đ i sau khi Hội đ ng xét x đưa a phán

quyết cu i cùng.
ôn c c ly n ư i

-

đc c n c

m ội a

ix

ội

iện

ư

m c

nhằm h n chế ho c đ hỗ trợ hay thay thế cho hình ph t chứ

ôn n ằm ư c đo t quy n tự do của n ư i ph m tội. Theo Mác
chất của con n ư i không phải là cái gì trừ

"bản

ượng sẵn có trong từng cá nhân

riêng biệt, bản chất của con n ư i thực tế là t ng hoà các m i quan hệ xã hội”
[7]. V i nhữn

ư ng hợp buộc áp d ng biện

ư

man

n

cưỡng chế n ưn c

h n chế ph n nào quy n lợi của n ư i b kết án mà

không nhằm ư c đi

y n tự do của n ư i ph m tội c n

ội

ôn

c c ly

ràng nhất ở ừn
-

ược

i

ội –

y đ nh của c c iện
l ậ

yđn
ư

hình sự, các biện
phải o cơ

an ệ x

an ư

ươn

c n được
n

biệt do luật t t ng hình sự
ư

n

m

c đi m này được th hiện rõ
ư

nh sự.

ự c c iện

cưỡng chế khác v

y đ nh trong pháp luật hình sự và

ự có th m quy n áp d ng theo một trình tự đ c
y đ nh. Không phải bất cứ Cơ

nào c n được phép áp d ng các biện
biện

a là n ư i

ư

ự có v gi n n ư iện

dân sự (t ch thu ti n, vật trực tiế li n

13

n

an n à nư c

ự; m c dù một s

cưỡng chế hành chính,

an đến tội ph m và t ch thu sung


công quỹ; ho c ph t ti n n ưn x
đ c

c cơ

an ư

n

bản chất thì hoàn toàn khác nhau; do

ự m i có quy n xem xét và áp d n

biệt, việc x l đ i v i n ư i b kế
ư

biện

p hình sự phải o

luật hình sự c n c c cơ

an

nc n n ư

ng hình ph t và các

a nx cđn

n cơ ở áp d ng pháp

t n

cc n

ải tuân thủ đ n

n

x

cao n n ân đ o

ựa

m

a man l i n ữn n ận

ội đi

m i

àn

i ự oàn c
i ây n

y

ic ox

an đi m của C ủ c H C
i nđn

n con đư n

à n ữn n à n i n cứ
n ữn c i n n

ư

y

ực iện mà
n ày mộ

n ận

ay đ i

ăn min

- ậ

n

n

ơn

ừn

ội được

n

n

ội c ủ n

a ừđ x

n à lậ

ôn

y

nin đ n

i

n i i n đ c

ơn c n là
n

iđ
ội n i c n
o đi

iện

iện c o

ư

à

y

n n ân đ o ơn c ủ yế đ n ư i

ức được ai

i on

àn

iện ơn

i của m n đ

n

i o

c

iện

cđ yx

ư

ội

i n c ấ

à ư n đến iệc đ n ư i n y
i ai
n

o đi

iện c o n ư i

i n

ơn on

n

i của m n mà
ự

àn

ự ảo ệ o đ

a đ i n ưn

iđ

ây a xâm

ế

ảc ic n

m lỗi cơ ội ăn năn

ađ i i

on n ữn

ư

ic ox

ội

ẫn đảm ảo iệc
i đến

an ệ x

ẫn là ư n đến
n ư iđ

ươn lai

i n c ấ là mộ
đ i

i nx

ơn oàn

ào m c đ c

c n iệm
l ậ

c–

an đi m

iến ộ ơn

ức được àn

ải c

a

l

i n của

ức m i

àC ủn

ơn n n iệc

ội n ận

n

in

c n man

ic ox

ự của

ội của mộ c n ân c n

oa ọc

i n

iện

ây a n

àn

c n ân đ o ơn cảm

con n ư i được
đn

n

ự và

y đ nh.

thủ t c do pháp luật t t ng hình sự, pháp luật thi hành án hình sự
-

c

in ư i ư i

i

iện

c c iện

ư

m ội c n c đ y đủ n ữn đ c đi m của

14


c c iện

ư

ư

n

n

ựn ic n

y n i n đây là n ữn

ự đ c iệ n n c n ữn đ c đi m i n đ là

- Ch do duy nhất một chủ th áp d n là

a n - Cơ

quy n xét x v án hình sự áp d n đ i v i c ủ
m ội à c
n

được

n

i on

ự on ư i ư i

i

ực iện

i ượn c

i

iện
an c

m

là n ư i ư i

nc

àn

n c c iện

i i

này c

i

m

l ậ

là n ư i ư i

m ội.
iệc

-

ư

ng các biện

i n ằm thay thế cho hình ph

on

ư

không c n thiết khi biện

đ i v i n ư i ph m tội ư i
ư n

ợ

iệc áp d ng hình ph t là

đủ sức giáo d c, cải t o và phòng ngừa

tội ph m căn cứ tính chất và mức độ nguy hi m cho xã hội của hành vi ph m
tội n ân

ân n ư i

-C

m ội à y

n độc lậ

c u đấ

ươn đ i à c

chừng mực nào đ c n cao ơn o
n c n

ngay cả hình ph t b

an

n c n

ội

m

n cưỡng chế c n thiết, vì ở một

i việc áp d ng hình ph t b sung, vì

ôn được áp d n độc lập, mà phải áp d ng

kèm theo hình ph t chính.
ư

- Các biện
i

n

ôn đ l i hậu quả

mc ủ

C n

i à đ c đi m y
i

ải man

n c

n c c iện

ấ đ c iệ

l n i i n

n đ i v i n ư i ph m tội ư i

l là

đ i ượn c
n

ự

on

oa ọc x
l ậ

n

n

ội n i c n c n n ư

ậy c n c n ận

c

ư
ức

ự

àn
n đ i

ự này là
oa ọc

n ư i ư i
in ư i ư i

m ội n ư
c điểm của người ưới 1 tu i:
Con n ư i in

i n

cn a

a àl nl n

yn i n

a

i ian

in i

iai đo n

i được x m n ư cộ m c on c ộc đ i mỗi

15


con n ư i đ n

ấ

ực

y n iến m n m

c ấ

c đi m của lứa

i này là c ưa

in

n c ưa c đ y đủ

y n lợi à n

của

l ậ

ư i

n an c n

i c n là

cơ

i c y n iế

ưởn

ấ đ c

àn

a

i ỳ

của côn
n li n

ừ iai đo n c ưa

ậy àn

n ưn

i ây n

y i mc ox

ưởn

c ấ

ân

o

in i

ỳ n ư i nào c n

i v i con n ư i đ c ưn cơ ản là ho
đc

ức c n n ư

i n oàn iện

âm in l mà ấ

ây là độ

n ận

yđn

iến c y n
ải ải

àn

à

an

a–

iai đo n

động có ý thức à có m c

ội được thực hiện do c ý hay vô

ẫn là hành vi của một chủ th là con n ư i có ý thức, do đ nguyên

nhân dẫn đến hành vi này không ch ph thuộc vào chủ th

àn động v i

những kết cấu hết sức phức t p v tâm sinh lí mà còn ph thuộc vào những
hoàn cảnh xã hội mà họ trải nghiệm.
- Tr ng thái cảm x c – in

ộ

đ c đi m của độ

n N ư i ư i

trong quá trình phát tri n cả v sinh lí lẫn tâm lí, ý thức
ra những biến c rấ đ c biệ đ là ự phát tri n cơ

i này là
i là n ư i đan

ây là iai đo n di n
mất cân bằn n n đ

dẫn đến tình tr ng mất cân bằng t m th i trong cảm xúc, d b

c động à

n i nóng, d c nhữn cơn x c động m nh, những phản ứng nóng nảy vô c ,
những hành vi bấ

n

ư ng. Nhi

ư ng hợp n ư i n n

n

àư

ư

đ

ôn làm c ủ được bản thân, không ki m chế được x c động m nh, d b

lôi

o

c động, d n i nóng, gây g . N ư ậy, sự mất c n bằng t m th i v

tr ng thái xúc cảm là một trong những nhân t có th dẫn t i hành vi ph m tội
khi không làm chủ được bản

ân à được kết hợp v i một s yếu t tâm lí có

tính tiêu cực khác.
- Nhu c

độc lập: Những phát tri n m nh m v th chất và sự hoàn

thiện cơ ản của các chức năn
ượng sâu s c

ự ưởn

in l làm c o n ư i ư i

i có ấn

àn mà đ c đi m tâm lí n i bậ đ c ưn n ất

16


ư ng thấy ở lứa tu i này là sự bi u hiện nhu c
mong mu n tự àn động, tự đưa a
thức của bản

i của xã hội môi ư ng hay của

độc lập có th được hi u là việc cá nhân tự àn động và

tự ra quyế đ nh theo ý kiến riêng mà không mu n b ản
khác. Nhu c

độc lập là

yế đ nh theo cách phù hợp v i nhận

ân ơn là đ thoả m n đ i

n ư i khác. Nhu c

độc lập. Nhu c

độc lập là cơ ở

n i nc n c

an ọn

on

ưởng của n ư i

n

ưởn

àn

y

ở thành nguyên nhân dẫn t i các hành vi ph m tội trong

ư ng hợp n ư mong mu n tự àn động, tự quyế đ n đ phù hợp

một s

i độ c n ân

v i những nhận thức
i

ư ng bi u hiện a

n n oài ư i d ng c c àn

ư ng, c chấp, bảo thủ, d tự ái, gây g
động bộ

man

n

i

độc lập

c biệt, khi nhu c

lư

ô

ươn

iện

i n ư n an

o

oan

àn

m o hi m côn đ , s d ng các hành vi

b o lực đ kh n đ nh sức m nh của bản thân. Tất cả những hành vi này của
n ư i ư i
ội

i đ u mang tính chất của hành vi lệch chu n, d

ở

àn

m.
- Nhận thức pháp luật:

ộ

i ư i

i là iai đo n phát tri n

n an c n v m t sinh học n ưn l i thiế cân đ i v m t trí tuệ

i kinh

nghiệm trong cuộc s ng quá ít i đ c biệt là khả năn n ận thức v pháp luật
còn nhi u h n chế, nhận thức và quan niệm v pháp luậ c ưa

n

àn đ y

đủ ho c b lệch l c theo cách hi u chủ quan của ừn c n ân ẫn đến n
n th ơ coi

ư n c c

y đ nh của pháp luật. Có th nói ý thức v các

chu n mực xã hội nói chung và các chu n mực pháp luậ n i i n c
quan trọn đ i v i sự phát tri n nhân cách của n ư i ư i

i

n

a
n

phát tri n nhân cách mộ c c đ n đ n. Nế không có ý thức pháp luậ đúng
đ n thì àn độn của n ư i ư i

lệch chu n

ic x

ư ng

dẫn t i các hành vi

n l n hành vi ph m tội ch đ thoả mãn nhu c u, hứng thú

ôn đ n đ n của c n ân

ôn

an âm đến hậu quả nguy hi m cho xã

17


o đ , ý thức pháp luật là nhân t quan trọn đ i v i sự phát tri n nhân

hội.

cách nế

ôn c được ý thức pháp luậ đ n đ n

n

y cơ ẫn t i hành

vi ph m tội là rất cao.
- Nhu c u khám phá cái m i: Tìm hi u, khám phá cái m i là một trong
những nhu c u cơ ản của lứa tu i ư i
ôn

tiện
c

i. Trong b i cản c c

in đ i chúng phát tri n m nh m và hiện đ i n ư n ày nay

m i

c ừ đ nâng cao nhận thức, hi u biết.
c

lành m nh,

ôn

on đ

ao

ộ

nc n

m những iệc thiếu

i này c ưa đ nh hình v tính

tuy nhiên do thiếu kinh nghiệm s n mà
hay v i cái dở Nế
th i u n n n i

ia đ n

đỡ

c

n c ấ l và hấp dẫn

ân iệt cái t t v i cái xấu, cái

n à ư ng l i c ưa

iến n ư i ư i

n đn n ư i ư i

ật sự

i i
i

an âm c ưa

m

l i có nhữn

của những ý thức xã hội
những biến động xã hội
đ n

ấ

ự

l n iai đo n ưởn

i

m ội là một hiện ượng xã

y n àc
l ậ

n

c ến ic n

ô c n đa

ư i sự chi ph i

c n a mà c ủ yế là n ững phản ứn

ư c

c độn

đ c

ào n ận

i ự

âm in l c n n ư oàn
ưởn

àn động vi ph m pháp luậ

i n của mỗi c n ân ừ
àn

p

l ậ

hội vô cùng phức t p và nguyên nhân của hiện ượn này c n
d ng, mỗi c

n đấ

ợ v i các chu n mực xã hội là một trong những

àn động bột phát hay b c ư c nhữn

C

a của các

y n i n c n c n lư

tìm tòi, ải nghiệm cái m i

nguyên nhân dẫn t i hành vi ph m tội.
cách, d

n

không ch trong ph m vi của cuộc s ng xung quanh, ph m vi ăn

a đấ nư c mà còn là khám phá cuộc s ng à ăn
đ là n

ươn

n

18

i

m n ận

c ấ

in

ức
n

cơ c ế cảm x c o đ c ưa

l n ư n ư i ưởn
à ệ

lứa

iế c n c n

i n oàn iện

iện n c c

a

ức C n

l ậ

àn mà ệ

n

iệ Nam n i i n c n c


n ữn

yđn

ế x

ấ đ c

ội c n n ư ệ

c o iai đo n này đ
n

ăn

a i o

ợ

c ở ừn

i đi

iện in

iai đo n c

êu cầu về pháp luật hình sự áp ụng đối với người ưới 1 tu i
phạm tội:
on

m đ i ượn

ư c nay ẫn c n
àn ni n
từn l n

ư i
n

i

in i

mn i

i niệm n ư

àn ni n n n on
ôn

i n n a c

ộl ậ

an đi m

y đ nh: N ư i

từ đủ mư i tám tu i trở lên. à N ư i
- i

iế ni n c ưa
n ư i ư i

n ư

- i u 20 Bộ luật Dân sự năm
đ y đủ, trừ ư ng hợ

m

i n ấ đ c

ệ th ng pháp luật Việt Nam, tùy theo

ực đi u ch nh của từng ngành luậ mà

ic n

iai đo n

àn ni n là n ư i

àn ni n c năn lực hành vi dân sự

y đ nh t i c c đi u 22, 23 và 24 của Bộ luật này.

ân ự năm

n ư i c ưa đủ mư i tám tu i

yđn

N ư i c ưa

àn ni n là

à

+ Giao d ch dân sự của n ư i c ưa đủ sáu tu i o n ư i đ i diện theo
pháp luật của n ư i đ x c lập, thực hiện.
+ N ư i từ đủ sáu tu i đến c ưa đủ mư i lăm

i khi xác lập, thực

hiện giao d ch dân sự phải được n ư i đ i diện theo pháp luậ đ ng ý, trừ giao
d ch dân sự ph c v nhu c u sinh ho t hàng ngày phù hợp v i lứa tu i.
+ Ngư i từ đủ mư i lăm

i đến c ưa đủ mư i tám tu i tự mình xác

lập, thực hiện giao d ch dân sự, trừ giao d ch dân sự li n
sản động sản phải đăn

à iao

ch dân sự

c

an đến bấ động

o

y đ nh của luật

phải được n ư i đ i diện theo pháp luậ đ ng ý
-

i

ộ l ậ

ao độn năm

y đn

Người lao động là

n ư i từ đủ 15 tu i trở lên.
-

i

ậ

m năm

y đ nh: Tr

tu i.

19

m là n ư i ư i 16


-

i

ộl ậ Hn

ự năm

yđn

N ư i từ đủ 16 tu i trở

lên phải ch u trách nhiệm hình sự v mọi tội ph m, trừ những tội ph m mà Bộ
luậ này c

y đ nh khác

à N ư i từ đủ 14 tu i trở l n n ưn c ưa đủ 16

tu i ch phải ch u trách nhiệm hình sự v tội giế n ư i, tội c

ây

ươn

tích ho c gây t n h i cho sức kh e của n ư i khác, tội hiếp dâm, tội hiếp dâm
n ư i ư i 16 tu i, tội cưỡn

âm n ư i từ đủ 13 tu i đến ư i 16 tu i, tội

cư p tài sản, tội b t cóc nhằm chiếm đo t tài sản; v tội ph m rất nghiêm
trọng, tội ph m đ c biệt nghiêm trọn

y đ nh t i một tron c c đi u sau

đây …
- i

ộl ậ Hn

ự năm

yđn

N ư i từ đủ 14 tu i đến

ư i 18 tu i ph m tội phải ch u trách nhiệm hình sự theo nhữn
C ươn này

o

y đ nh của

y đ nh khác của Ph n thứ nhất của Bộ luật này không trái

v i quy đ nh của C ươn này.
ax mx
i à c c
n

a
iệ

y n lợi n

o n ữn c c
của n ữn n
yn i nc

ự

i n

a

ợ

i của c c ộ l ậ n ận
m đ i ượn

mà n ư i ư i

iế cận

cn a

iđ c

n ưn

m

ấn đ

chất và trí tuệ n ận

ư i

m đ i ượn

ức của n

ư i

i được

y n lợi c

ấy được ự ươn đ ng nhấ đ n

i là c ưa được oàn
là n

an đến độ

y đ nh khác nhau v việc x c đ nh c n

thấy rất nhi
ưởn

y đ n li n

à

iđ

c

ự

c

on

iệc x m x

m đ i ượn n ư i ư i

iện N ư ậy c

m i

m o c n ư i c ưa

àn ni n

n ư i ư i

i

nh ng a này

hợp v i tinh th n của Côn ư c của Liên Hợp Qu c v quy n tr em thông
qua ngày 20/11/1989: Trong ph m vi của Côn ư c này, tr

mc n

nhữn n ư i ư i 18 tu i, trừ ư ng hợp luật pháp áp d ng v i tr
đ nh tu i thành niên s m ơn
nhữn n ư i c ưa ưởn

àn

a là

mđ

y

o Côn ư c này tr em l i bao g m tất cả

ay c

i

20

là c ưa ượ

a độ

iđ n


ấ

ự ưởn

àn đ y đủ

cả

c ấ lẫn in

nhấn m nh rằng tất cả những ai ư i 18 tu i

n–

i Côn ư c

được ưởng mọi quy n lợi đ

được ghi nhận on Côn ư c.
C
àn

àn

m

ấy n ữn

y đ nh khác nhau v độ

i ưởn

on c c ăn ản pháp luật của các qu c gia trên thế gi i. Sở

yđn

c n a n ư ậy là do xuất phát từ truy n th ng l ch s

c

ự

ăn

a

c n n ưc c

an niệm v đ o đức, phong t c tập quán của các qu c gia

khác nhau. M

c c n o đi u kiện kinh tế - xã hội, sự phát tri n v sinh

học của con n ư i đ c biệt là chính sách pháp luật và yêu c u của thực ti n
côn

c đấu tranh phòng ch ng tội ph m của mỗi qu c ia c n c

ự khác

nhau. Trong ph m vi một qu c gia, thì tùy vào từng ngành khoa học mà n ư i
ac n c

i niệm

con n ư i C
l đ c ưn

cn a

iđ n

i

mức độ ưởn

n đn n ư i ư i
àc n

i c n ữn đ c đi m tâm sinh

ế mà bất cứ ngành luậ nào c n

đ n đ c biệ đ bảo vệ quy n, lợi ích hợ
k một công dân nào sinh a c n c cơ

àn của mộ
àn n ững quy

c o n m đ i ượn này
à

i c

on

thành, bộ não của con n ư i tiếp nhận, chọn lọc những kỹ năn
đ phát tri n

a ia đ n

n à

ư ng, xã hội x n

an

n

ất

ưởng

ng, tri thức
ậy

o

nguyên t c công bằng của pháp luật, họ phải ch u trách nhiệm v hành vi do
ây là cơ ở x c đ nh tính chất tội ph m đ i v i những

chính mình thực hiện
àn

i on ư i ư i

i

ực iện à

o đi u kiện cho việc áp d ng

hình ph t phù hợp v i tính chất, mức độ nguy hi m cho xã hội của hành vi
n cơ ở nhữn đ c đi m tâm sinh lý vào th i đi m ph m tội. Không nhữn
ậy

i niệm

ự

ợp v i nội

là

àn

i n đ n

n ư i ư i
n đi
i

i c n man

n

ac n

- xã hội bởi

ư c qu c tế, tiến bộ của nhân lo i mà iệ Nam
ợp v i đ c đi m kinh tế xã hội, sự phát tri n v

21