Biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên trường cán bộ quản lý nông nghiệp và phát triển nông thôn II

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ


NGUYỄN HOÀNG HẢI

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG
HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN
TRƯỜNG CÁN BỘ QUẢN LÝ NÔNG NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN II

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2013


2

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ


NGUYỄN HOÀNG HẢI

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG
HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN
TRƯỜNG CÁN BỘ QUẢN LÝ NÔNG NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN II

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số:

60 14 01 14

Người hướng dẫn khoa học: TS ĐINH VĂN HỌC

HÀ NỘI - 2013


3

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

Trang
3

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT
LƯỢNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN
1.1 Các khái niệm cơ bản

16

1.2 Nội dung quản lý chất lượng học tập của học viên
Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn II
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG HỌC
TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG CÁN BỘ QUẢN
LÝ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG

THÔN II
2.1 Thực trạng chất lượng học tập của học viên Trường Cán
bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II
2.2 Đánh giá tình hình quản lý chất lượng học tập của học
viên Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn II
Chương 3 YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CHẤT
LƯỢNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG
CÁN BỘ QUẢN LÝ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT
TRIỂN NÔNG THÔN II
3.1 Những yêu cầu xây dựng biện pháp quản lý chất lượng
học tập của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn II
3.2 Các biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên
Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn II
3.3 Khảo sát sự cần thiết, tính khả thi của các biện pháp

24

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

72

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

75

PHỤ LỤC

79

16

33

34
38
48

48
51
67


3

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn
đề cao vai trò của giáo dục và đào tạo. Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) xác
định: “Muốn tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi, phải phát triển
mạnh giáo dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự
phát triển nhanh và bền vững. Bởi vậy, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng
đầu. Nhà nước và xã hội phát triển giáo dục nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài”. Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XI tiếp tục
khẳng định: Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu và tiếp tục con đường đổi
mới giáo dục theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả.
Điều 2 Luật Giáo dục năm 2005, được sửa đổi bổ sung năm 2009, xác
định: “Mục tiêu giáo dục và đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có

đạo đức tốt, có tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lý
tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách
và phẩm chất năng lự công dân đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Trong điều kiện hiện nay, khi nước ta đang thực hiện công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế đã đặt ra cho giáo dục đào tạo những
yêu cầu mới ngày càng cao. Giáo dục và đào tạo với nhiệm vụ đào tạo một thế
hệ người lao động có phẩm chất đạo đức, có tri thức và kỹ năng chuyên môn
nghề nghiệp. Vấn đề cấp bách đòi hỏi giáo dục đào tạo phải giải quyết là nâng
cao chất lượng giáo dục đào tạo, đặc biệt là chất lượng học tập của học viên. Do
vậy, việc nâng cao chất lượng học tập của học viên không chỉ là một trong
những nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà trường mà còn là mối quan tâm của
toàn xã hội.


4

Ngành giáo dục đã nỗ lực đổi mới một cách hệ thống và toàn diện để
nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Một trong những khâu đột phá để nâng
cao chất lượng đào tạo là quản lý trong đó quản lý chất lượng đào tạo là vấn đề
trọng tâm, nhiệm vụ then chốt của mọi nhà trường. Do đó, việc nghiên cứu quản
lý chất lượng đào tạo nói chung, chất lượng học tập của học viên nói riêng
không những có ý nghĩa đối với nhà trường mà còn có ý nghĩa đóng góp vào
nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của đất nước. Vấn đề nghiên cứu còn góp
phần làm rõ hơn, cụ thể hóa lý luận về quản lý giáo dục đào tạo, quản lý chất
lượng học viên vào một trường chuyên bồi dưỡng cán bộ của Bộ Nông nghiệp
và Phát triển nông thôn.
Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II là đơn vị
sự nghiệp đào tạo trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, được
thành lập năm 1982. Theo Quyết định số 406/TTg ngày 17/6/1996 của Thủ
tướng Chính phủ. Nhiệm vụ của Trường được Bộ Nông nghiệp và Phát triển

nông thôn giao là: “Đào tạo, bồi dưỡng (đào tạo lại) và nghiên cứu khoa học
quản lý phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn”. Với mục
tiêu là đào tạo lực lượng lao động có kiến thức, kỹ năng thực hành cơ bản của
một nghề, có khả năng làm việc độc lập và có tính sáng tạo, ứng dụng công nghệ
vào công việc, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện
nay.
Quản lý chất lượng học tập của học viên là một khâu quan trọng trong
công tác quản lý quá trình giáo dục đào tạo ở Nhà trường nhằm phát huy cao
nhất tính tự giác, chủ động, sáng tạo và tính hiệu quả trong học tập của học viên,
dẫn dắt học viên có phương pháp học tập phù hợp và giành kết quả tối ưu. Đồng
thời, thu thập những thông tin phản hồi để giảng viên và các cấp quản lý của
Nhà trường kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện quá trình dạy học, qua đó tiếp tục
nâng cao chất lượng đào tạo hiện nay.


5

Nhiều năm qua, hoạt động quản lý chất lượng học tập của học viên ở
Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II đã thu được
những thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà
trường. Tuy nhiên thực tế cho thấy, quản lý giáo dục, nhất là quản lý chất lượng
học tập của học viên chưa được tập trung đúng mức, hiệu quả chưa cao.
Trước yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn, quản lý chất lượng học tập ở
Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II còn bộc lộ một
số hạn chế, thiếu sót. Đó là: Nhận thức về công tác quản lý chất lượng học tập
của một số học viên, một số cán bộ quản lý các cấp và của một số giảng viên
chưa thực sự đầy đủ; trình độ, năng lực, kinh nghiệm, phương pháp quản lý còn
yếu, nặng về quản lý hành chính, khô cứng, thiếu đồng bộ và khoa học; kế hoạch
quản lý chất lượng học tập của học viên chưa khoa học hoặc quản lý không theo
kế hoạch do đó chưa phát huy được tính tổ chức, điều khiển, định hướng hoạt

động học tập của học viên. Một bộ phận học viên chưa nhận thức đúng về ý
nghĩa, tầm quan trọng của chất lượng học tập do vậy chưa phát huy được tính
tích cực trong học tập, rèn luyện. Nhiều học viên còn có thói quen ỷ lại trong
suốt quá trình học tập dẫn tới việc tiếp thu bài giảng thụ động, do vậy kết quả
học tập của những học viên này thiếu về kiến thức, yếu về kỹ năng. Hệ quả của
cách học tập và quản lý chất lượng học tập như vậy đã dẫn đến một số học viên
sau khi tốt nghiệp ra trường chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ, chức trách
được giao; trên cương vị người lãnh đạo, chỉ huy đơn vị chưa linh hoạt nhạy bén
giải quyết, xử trí các tình huống.
Đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý chất lượng đào tạo và quản
lý chất lượng học tập của học viên. Những công trình này đã hệ thống hóa và
làm rõ được một cách tương đối hệ thống những vấn đề về chất lượng, về quản
lý chất lượng học tập. Tuy nhiên, những nghiên cứu này cũng chỉ mới chỉ đề cập
và làm rõ vấn đề quản lý chất lượng học tập của người học ở những trường,
những lĩnh vực cụ thể, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống


6

về quản lý chất lượng học tập của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp
và Phát triển nông thôn II.
Điều đó đã đặt ra yêu cầu bức thiết phải có những nghiên cứu thấu đáo
về quản lý chất lượng học tập của học viên. Với ý nghĩa đó chúng tôi chọn vấn
đề “Biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên Trường Cán bộ
quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II” làm đề tài nghiên cứu với
hy vọng đóng góp một phần vào việc xây dựng các biện pháp quản lý nhằm
nâng cao chất lượng học tập của học viên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của
toàn xã hội, thực hiện tốt nhất nhiệm vụ của Nhà trường mà Đảng, Nhà nước và
nhân dân giao cho.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Giáo dục và đào tạo là một vấn đề hết sức quan trọng trong đời sống
chính trị của mỗi nước, là biểu hiện trình độ phát triển của mỗi quốc gia. Chính
vì vậy, nâng cao chất lượng giáo dục luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà
giáo dục. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục toàn diện còn nhiều bất cập, thấp so
với mục tiêu giáo dục với yêu cầu nhân lực phục vụ phát triển kinh tế xã hội của
đất nước. Trong tương quan với khu vực và so với một số nước Châu Á và khu
vực Đông Nam Á, chỉ số chất lượng giáo dục và nguồn nhân lực của nước ta còn
thấp, chỉ xếp thứ 11/12 nước được xếp hạng Châu Á. Vấn đề đó đặt ra cho việc
quản lý chất lượng những yêu cầu mới, đòi hỏi phải có những nghiên cứu thấu
đáo về chất lượng giáo dục và quản lý chất lượng giáo dục, trong đó có chất
lượng và quản lý chất lượng học tập của học sinh.
Trên thế giới, quản lý hoạt động học tập của học viên là một lĩnh vực thu
hút được sự quan tâm của rất nhiều nhà khoa học, có rất nhiều công trình nghiên
cứu về vấn đề này.


7

Trong cuốn sách “Nền giáo dục cho thế kỷ 21, những triển vọng Châu Á
- Thái Bình Dương”, tác giả Raisa Roisinh cho rằng, đặc điểm của một xã hội
phát triển là một xã hội dựa vào tri thức, kiến thức là sức mạnh và giáo dục là
trung tâm của xã hội ấy. Mục đích của giáo dục là đào tạo những con người hiếu
học. Họ vừa là chủ thể vừa là mục đích cuối cùng của quá trình giáo dục. Do
vậy, phải tăng cường quản lý chất lượng học của học viên.
Ở Trung Quốc, các nhà nghiên cứu giáo dục cho rằng quản lý chất lượng
học tập là nhân tố quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục.
Ở nước ta, từ những năm 90 trở lại đây, đã có nhiều công trình nghiên
cứu về quản lý giáo dục, quản lý hoạt động học tập và quản lý chất lượng học
tập của học viên. Điển hình là công trình: “Giáo trình quản lý giáo dục và đào
tạo” của tập thể tác giả Trường cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo, Hà Nội;

“Một số khái niệm về quản lý giáo dục” của tác giả Đặng Quốc Bảo (1997);
“Những khái niệm cơ bản về quản lý giáo dục” của tác giả Nguyễn Minh Đạo
(1997); “Cơ sở của khoa học quản lý” của tác giả Nguyễn Ngọc Quang (1998);
“Khoa học quản lý giáo dục - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả
Trần Kiểm (2004); và “Quản lý Nhà nước về giáo dục, lý luận và thực tiễn” của
tác giả Đặng Bá Lãm (2005),
Đã có các đề tài khoa học nghiên cứu về chất lượng giáo dục đào tạo như
đề tài: “Nghiên cứu đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo của các
trường trung học chuyên nghiệp Hà Nội” (2004, mã số 01X – 06/01 – 2002 - 2)
do tác giả Vũ Đình Cương làm chủ nhiệm. Đề tài đã nghiên cứu chất lượng đào
tạo của 20 trường trung học chuyên nghiệp trên địa bàn Hà Nội để đề xuất
những giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo trong các nhà trường.
Nhiều luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ cũng đã nghiên cứu về chất lượng
giáo dục đào tạo, chất lượng học tập của học viên và những biện pháp quản lý
chất lượng giáo dục đào tạo như Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục của tác giả


8

Vũ Thị Quỳnh Hoa về đề tài “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trưởng các trường tiểu học huyện Kim Động – tỉnh Hưng Yên” (Trường Đại học
Sư phạm Hà Nội, 2012) đã chỉ ra vai trò của hiệu trưởng và những biện pháp
của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy
học của nhà trường; Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục của tác giả Nguyễn Thị
Thúy Nga về đề tài “Biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Việt
ở trường tiểu học thuộc thị xã Phú Thọ” (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội,
2013) đã luận giải cơ sở lý luận và thực tiễn đánh giá kết quả học tập của học
viên và đề xuất các biện pháp quản lý việc đánh giá kết quả học tập môn Tiếng
Việt của học sinh tiểu học ở thị xã Phú Thọ.
Trong lĩnh vực quân sự, cũng đã có những công trình nghiên cứu về

nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, quản lý giáo dục, quản lý học viên trong
quá trình đào tạo; nhiều công trình khoa học có ý nghĩa thiết thực cho công tác
quản lý học viên trong quá trình đào tạo, tiêu biểu như:
Nhóm các đề tài gồm: Đề tài khoa học cấp Bộ Quốc phòng “Nâng cao
chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị Quân đội nhân dân Việt
Nam trong thời kỳ mới” của tác giả Trần Xuân Trường (chủ nhiệm đề tài);
Đề tài khoa học cấp Bộ Quốc phòng “Nâng cao chất lượng quản lý giáo
dục – đào tạo trong các học viện, trường sĩ quan quân đội đáp ứng yêu cầu
mới” của tác giả Vũ Quang Lộc (chủ nhiệm đề tài);
Đề tài khoa học “Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo đại học ở Học
viện Chính trị quân sự hiện nay” của tác giả Trương Thành Trung (chủ nhiệm đề
tài);
Đề tài khoa học “Đánh giá đúng chất lượng học tập của học viên đào
tạo ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay” của tác giả Mai Văn Hoá.


9

Các đề tài nêu trên đã tập trung làm rõ những khái niệm chất lượng, đánh
giá chất lượng học tập, tiêu chí đánh giá chất lượng, quản lý chất lượng giáo dục
- đào tạo. Làm rõ cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng, đề xuất hệ thống các biện
pháp nâng cao chất lượng, quản lý chất lượng giáo dục - đào tạo.
Các luận văn giáo dục học và quản lý giáo dục gồm: “Nâng cao chất
lượng quản lý học viên sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự trong giai
đoạn hiện nay” của tác giả Đinh Văn Thanh. Tác giả đã luận giải cơ sở lý luận
và thực tiễn của quản lý học viên sau đại học, trên cơ sở đó đề xuất các biện
pháp nâng cao chất lượng quản lý học viên nhằm mục tiêu đảm bảo chất lượng
nghiên cứu học tập của học viên.
Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục của tác giả Nguyễn Xuân Điệp (2006)
“Biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên ở Trường sĩ quan Đặc

công” đã làm rõ được cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý chất lượng học tập
của học viên, đề xuất được những biện pháp quản lý chất lượng học tập của họ.
Tóm lại, các công trình, các đề tài khoa học và các luận văn nêu trên đã
luận giải ở nhiều khía cạnh khác nhau về quản lý quá trình giáo dục đào tạo,
quản lý chất lượng đào tạo, quản lý học viên và chất lượng học tập của học viên
với tư cách là chủ thể của quá trình giáo dục đào tạo. Các công trình đều khẳng
định tầm quan trọng của quản lý chất lượng giáo dục đào tạo, quản lý chất lượng
của học viên. Đã làm rõ được nhiều vấn đề cơ sở lý luận thực tiễn của quản lý
chất lượng giáo dục đào tạo và quản lý chất lượng học tập của học viên. Qua
việc nghiên cứu, tham khảo các công trình nghiên cứu nêu trên, có thể rút ra một
số nhận xét sau đây:
Một là, vấn đề học tập, quản lý hoạt động học tập, quản lý kết quả học
tập và quản lý chất lượng học tập có tầm quan trọng đặc biệt, luôn là một trong
những mối quan tâm hàng đầu của các nhà giáo dục. Chính vì vậy, quản lý giáo
dục đào tạo nói chung và quản lý chất lượng học tập của học viên nói riêng đã


10

được đề cập đến và được nghiên cứu từ rất lâu trong lịch sử giáo dục ở các nước
phương Tây, phương Đông và ở cả nước ta.
Hai là, các công trình nghiên cứu chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu hoạt
động học, những cơ sở khoa học của việc đánh giá các hoạt động học và đánh
giá kết quả của học viên. Một số công trình đi vào cụ thể hóa các yêu cầu quản
lý hoạt động học, xây dựng các tiêu chí đánh giá kết quả học tập. Các nhà khoa
học đã định lượng được kết quả học tập nhưng chưa có công trình nào nghiên
cứu một cách sâu sắc, đầy đủ để định tính chất lượng học tập. Cá biệt, còn có
công trình đồng nhất kết quả học tập của học viên với chất lượng học tập của
họ.
Ba là, vấn đề quản lý chất lượng học tập của học viên tuy đã có những

công trinh chuyên khảo, đề tài khoa học, luận văn nghiên cứu ở các khía cạnh
khác nhau, ở các lĩnh vực giáo dục đại học, giáo dục phổ thông, các nhà trường
quân sự nhưng rất ít những công trình nghiên cứu về quản lý chất lượng học tập
của học viên là những giám đốc điều hành doanh nghiệp ở lĩnh vực nông nghiệp
và phát triển nông thôn.
Bốn là, vấn đề chất lượng học tập của học viên được nhiều tác giả nghiên
cứu chủ yếu ở góc độ lý luận, nhiều công trình mang tính kinh viện, chỉ đề cập
đến những vấn đề chung nhất, những khái niệm cơ bản. Có rất ít những công
trình quan tâm giải quyết những đòi hỏi cấp bách của thực tiễn là làm thế nào để
quản lý tốt và nâng cao chất lượng học tập của học viên. Do vậy, cần có những
công trình nghiên cứu về vấn đề này đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nói chung và chất lượng của học
viên nói riêng.
Do đó, đề tài: “Biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên
Trường Cán bộ quản lý nông nghiệp và phát triển nông thôn II” là một nội dung
mới, đáp ứng những đòi hỏi cấp thiết từ thực tế quản lý chất lượng học tập của


11

học viên ở Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chất
lượng học tập của học viên, đề xuất các biện pháp quản lý chất lượng học tập
của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Nhà trường.
* Nhiệm vụ nghiên cứu:
Nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý luận về quản lý chất lượng học tập của học
viên;

Khảo sát, đánh giá, phân tích thực trạng chất lượng học tập và thực trạng
quản lý chất lượng học tập của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn II;
Đề xuất các biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên Trường
Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II hiện nay.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu:
Chất lượng giáo dục đào tạo ở Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn II.
* Đối tượng nghiên cứu:
Quản lý chất lượng học tập của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn II.


12

* Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài chỉ nghiên cứu biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên
lớp đào tạo dài hạn. Không nghiên cứu các lớp bồi dưỡng ngắn hạn.
Địa bàn nghiên cứu: Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn II ( thành phố Hồ Chí Minh)
Thời gian khảo sát điều tra và tổng hợp số liệu sử dụng để nghiên cứu từ
năm 2008 đến nay.
5. Giả thuyết khoa học
Chất lượng học tập của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn II phụ thuộc vào sự tác động tổng hợp của nhiều yếu tố,
trong đó quản lý chất lượng học tập của học viên giữ vai trò rất quan trọng. Nếu
các chủ thể quản lý chất lượng học tập của học viên thực hiện một cách sáng
tạovà đồng bộ những vấn đề sau: tổ chức giáo dục, nâng cao nhận thức, trách
nhiệm cho cán bộ, giáo viên và học viên về quản lý chất lượng học tập; xây

dựng và thực hiện tốt quy trình quản lý chất lượng học tập của học viên; bồi
dưỡng năng lực cho các chủ thể quản lý, phát huy tính chủ động, tích cực tự
quản lý chất lượng học tập của học viên; quản lý đầu tư và sử dụng có hiệu quả
cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương tiện kỹ thuật dạy học của Nhà trường; tổ
chức kiểm tra, đánh giá thường xuyên chất lượng học tập của học viên thì việc
quản lý chất lượng học tập của học viên sẽ đạt được kết quả tối ưu góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo của Nhà trường.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu tác giả dựa trên cơ sở phương pháp luận của


13

duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin; quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ
Chí Minh; quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, về giáo dục, quản lý chất
lượng giáo dục; dựa trên các quan điểm, nguyên tắc, phương pháp của khoa học
quản lý giáo dục, lý luận về chất lượng giáo và chất lượng học tập của học viên
dục trong các nhà trường.
* Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, chúng tôi sử dụng kết hợp
các phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn, cụ thể là:
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Hệ thống hoá, khái quát hóa các quan điểm, chủ trương, chính sách của
Đảng, Nhà nước, các cơ quan chức năng về quản lý chất lượng giáo dục và quản
lý chất lượng học tập của học viên.
Nghiên cứu tài liệu, thu thập thông tin, phân tích, tổng hợp các số liệu,
các báo cáo về chất lượng học tập và quản lý chất lượng học tập của Nhà trường.
Nghiên cứu các giáo trình, sách tham khảo, tài liệu về khoa học quản lý
và quản lý giáo dục; các công trình nghiên cứu, các bài báo khoa học có liên

quan đến đề tài nghiên cứu được đăng tải trên các tạp chí, báo, kỷ yếu hội thảo
khoa học...
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra: Điều tra xã hội học đối với 48 cán bộ quản lý
giáo dục, giảng viên và học viên để làm cơ sở đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên
nhân và đề xuất các biện pháp hiệu quả trong quản lý hoạt động học tập của học
viên.
Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động lãnh đạo, tác phong chỉ huy,


14

quản lý của đội ngũ cán bộ; hoạt động dạy học của giảng viên; hoạt động học
tập, rèn luyện và việc tự quản lý chất lượng học tập của học viên để rút ra những
kết luận về nội dung nghiên cứu.
Phương pháp toạ đàm, trao đổi: Toạ đàm, trao đổi với cán bộ quản lý,
giảng viên và học viên từ đó rút ra những kết luận cho nhiệm vụ nghiên cứu.
Phương pháp tổng kết thực tiễn: Nghiên cứu từ những vấn đề đã và đang
diễn ra nhằm đúc rút thành những kinh nghiệm về quản lý chất lượng học tập
của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II.
Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các nhà khoa học, nhà quản lý
về một số vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan trong quá trình nghiên cứu đề
tài.
Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp thống kê toán
học để xử lý, phân tích, tổng hợp kết quả điều tra.
7. Ý nghĩa của đề tài
Luận văn nếu được nghiên cứu thành công sẽ góp phần phát triển và làm
phong phú cơ sở lý luận về quản lý chất lượng học tập của học viên.
Luận văn đóng góp những luận cứ khoa học và thực tiễn cho lãnh đạo,
giáo viên, cán bộ quản lý và học viên Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và

Phát triển nông thôn II trong quản lý chất lượng giáo dục đào tạo và quản lý chất
lượng học tập của học viên.
Luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho lãnh đạo, giảng
viên và học viên các nhà trường trong quản lý chất lượng học tập của học viên
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Nhà trường.


15

8. Cấu trúc của đề tài
Luận văn có kết cấu bao gồm: Phần mở đầu; 3 chương (7 tiết); Kết luận
và kiến nghị; Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục.


16

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG
HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm chất lượng học tập của học viên
Chất lượng là một khái niệm trừu tượng. Dưới những giác độ khác nhau,
chủ thể khác nhau, chất lượng được nhìn nhận, đánh giá khác nhau. Cũng như
khái niệm “văn hoá”, khái niệm “chất lượng” thường mang nhiều tính cảm tính
hơn là lượng tính. Tuy nhiên, khái niệm chất lượng, theo một số nhà khoa học
được hiểu như sau:
Theo khái niệm truyền thống, một sản phẩm có chất lượng là sản phẩm
được làm ra một cách hoàn thiện bằng các vật liệu quý hiếm và đắt tiền. Nó nổi
tiếng và tôn vinh cho người sở hữu nó.
Chất lượng là tổng thể những tính chất, thuộc tính cơ bản của sự vật (sự

việc) làm cho sự vật (sự việc) này phân biệt với sự vật (sự việc) khác.
Chất lượng là “cái làm nên phẩm chất, giá trị của sự vật hoặc tạo nên bản
chất sự vật, làm cho sự vật này khác với sự vật kia”.
Theo tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hoá (ISO): “Chất lượng là sự phù
hợp với những tuyên bố sứ mệnh và kết quả đạt được của mục tiêu trong phạm
vi các chuẩn mực được chấp nhận công khai”.
Một định nghĩa khác về chất lượng thể hiện rõ cách xác định và đánh giá
chất lượng giáo dục: “Chất lượng là sự phù hợp với mục tiêu”. Có thể hiểu mục
tiêu như mét cây chỉ số và việc đánh giá đối tượng ra sao phụ thuộc vào tỷ lệ
giữa cây chỉ số và thực tế của hành vi.


17

Về chất lượng giáo dục, có nhiều cách hiểu khác nhau:
Chất lượng giáo dục là đạt tới sự tuyệt hảo: Thường dùng ở các trường
Đại học, không phổ biến ở các bậc học khác. Khả năng vươn tới và đạt được tiêu
chí đánh giá này là rất khó. Nếu sử dụng tiêu chí này để đánh giá thì trường có
chất lượng sẽ rất ít và nếu có chỉ là những trường nổi tiếng, các trường khác sẽ
bị coi là kém chất lượng.
Chất lượng giáo dục là sự đáp ứng nhu cầu của khách hàng: Nhu cầu luôn
đa dạng, phong phú và luôn biến đổi. Chất lượng không chỉ đơn thuần là trình
độ học tập, rèn luyện trong nhà trường mà còn thể hiện bằng hiệu quả sử dụng
những phẩm chất năng lực của học viên vào hoạt động thực tiễn. Chất lượng
giáo dục không chỉ dừng lại ở kết quả giáo dục, đào tạo ở trong nhà trường mà
còn phải tính đến mức độ phù hợp và thích ứng của học viên với yêu cầu xã hội.
Chất lượng phải đáp ứng được nhu cầu khách hàng, đó là: học sinh, sinh viên,
gia đình học sinh - sinh viên, cơ sở sử dụng học viên,…
Chất lượng giáo dục được hiểu là sự phù hợp với mục tiêu giáo dục: Mục
tiêu giáo dục luôn đa dạng, phong phú, tổng quát chung cho từng cấp học, ngành

học, bậc học,... thể hiện sự đòi hỏi của xã hội đối với con người, yếu tố cấu
thành nguồn nhân lực mà giáo dục phải đào tạo. Các mục tiêu này có tiêu chí cụ
thể, do vậy dễ đánh giá chất lượng.
Như vậy, có thể coi chất lượng giáo dục chính là chất lượng con người
được đào tạo thông qua các hoạt động giáo dục theo các mục đích đã xác định từ
trước. Đó chính là nhân cách con người được giáo dục. Khi nói về chất lượng,
các tác giả đều đề cập đến một điểm chung nhất đó là sự biến đổi rõ rệt về chất
làm cho sự vật (sự việc) sau tốt hơn trước. Theo quan điểm triết học, chất lượng
hay sự biến đổi về chất là kết quả của quá trình tích luỹ về lượng tạo nên những
bước nhảy vọt về chất của sự vật, hiện tượng.


18

Chất lượng là một khái niệm đa chiều, hàm chứa nhiều yếu tố cả định
lượng và định tính. Tuy nhiên, quan niệm về chất lượng giáo dục ở nước ta chưa
được hiểu một cách thống nhất, đầy đủ và đồng bộ. Khái niệm chất lượng giáo
dục có lúc bị nhầm lẫn, đồng nghĩa chất lượng giáo dục với chất lượng thi cử.
Đáng tiếc cách hiểu này đang được nhiều người coi là chuẩn mực trong đánh giá
giáo dục. Một biểu hiện rất rõ: sự quan tâm chủ yếu của các nhà quản lý giáo
dục, từ các cấp quản lý hệ thống tới các cấp quản lý nhà trường, tập trung cao
nhất vào các kỳ thi để rồi lấy kết quả thi làm thước đo quan trọng nhất đối với
chất lượng một học viên. Từ quan niệm đó, nên các yếu tố khác trong tổng thể
các yếu tố trực tiếp cấu thành chất lượng giáo dục đã bị coi nhẹ, thậm chí bị bỏ
qua. Bởi vậy, trong thực tế, những nơi có nhiều mặt yếu kém nhưng tỷ lệ thi đỗ
cao vẫn được xem là có chất lượng tốt. Từ đây đã nảy sinh một hiện tượng phổ
biến là từ giáo viên đến học viên, từ những người quản lý cấp cơ sở đến những
người quản lý cấp trên đua nhau chạy theo tỷ lệ thi đỗ. Số trường tỷ lệ thi đỗ tới
95-100% không còn là hiện tượng cá biệt. Và theo logic của cách hiểu trên, chất
lượng giáo dục như thế là tốt. Chỉ đến khi học viên ra trường không hoàn thành

được nhiêm vụ, chức trách được giao, thực trạng yếu kém mới bộc lộ.
Từ các cách tiếp cận trên, có thể đưa ra khái niệm về chất lượng học tập
của học viên như sau: chất lượng học tập của học viên là tổng hợp các giá trị về
phẩm chất và năng lực được hình thành và phát triển trong quá trình học tập ở
nhà trường.
Chất lượng học tập của học viên được thể hiện ở những vấn đề sau:
Một là, chất lượng học tập của học viên là tổng hòa của các yếu tố, các
phẩm chất, các kiến thức, các kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn nghề nghiệp được
hình thành và phát triển trong quá trình học tập tại nhà trường. Nói cách khác,
chất lượng học tập của học viên chính là sự chuyển hóa các mục tiêu, yêu cầu
đào tạo của nhà trường thành phẩm chất, năng lực của họ.


19

Hai là, chất lượng học tập của học viên biểu hiện ở mức độ nắm kiến thức
kỹ năng, kỹ xảo, chuyên môn nghiệp vụ, trình độ phát triển tư duy độc lập, sáng
tạo và các giá trị phẩm chất, nhân cách như: chính trị, tư tưởng, đạo đức, văn
hóa… được hình thành ở học viên trong quá trình học tập và sau khi học tập.
Như vậy, chất lượng học tập của học viên chính là sự biến đổi về chất của bản
thân học viên là “giá trị gia tăng” mà học viên có được trong quá trình học tập
tại trường.
Ba là, chất lượng học tập của học viên còn được biểu hiện ở khả năng và
trình độ vận dụng một cách sáng tạo các kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp
chuyên môn vào xử lý các tình huống thực tiễn.
Bốn là, chất lượng học tập của học viên biểu hiện ở đáp ứng đầy đủ các
chuẩn, mục tiêu đào tạo của nhà trường đặt ra và sự phù hợp của sản phẩm đào
tạo (học viên) đối với nhu cầu của xã hội. Theo quan niệm chất lượng giáo dục
của các nhà nghiên cứu phương Tây thì đó chính là sự thỏa mãn nhu cầu của
khách hàng.

1.1.2. Khái niệm quản lý chất lượng học tập của học viên
Quản lý chất lượng là thuật ngữ được sử dụng để miêu tả các phương
pháp hoặc quy trình được tiến hành nhằm kiểm tra, đánh giá xem các sản phẩm
có đảm bảo được các thông số chất lượng theo yêu cầu, mục đích đã định sẵn
không.
Có nhiều chu trình quản lý chất lượng khác nhau, trong đó đáng chú ý là
đề xuất của tác giả U.E.Deming. Theo tác giả, chu trình quản lý bao gồm các
bước: Kế hoạch, Tổ chức thực hiện, Kiểm tra, Tác động, tạo thành chu trình
quản lý khép kín.


20

Trong đào tạo, quản lý chất lượng đào tạo là quá trình tổ chức thực hiện
có hệ thống các biện pháp quản lý toàn bộ quá trình đào tạo nhằm đảm bảo và
không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu người sử dụng lao
động (từ khâu tìm hiểu nhu cầu thị trường lao động, thiết kế chương trình, đến
công tác tuyển sinh, tổ chức đào tạo và kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo).
Quá trình phát triển của quản lý nói chung đi từ mô hình hành chính tập
trung (mọi chuyện được kiểm tra, kiểm soát) đến các hình thức phi tập trung
hơn. Quản lý chất lượng cũng phát triển cùng quá trình quản lý từ giai đoạn mà
trọng tâm là kiểm soát chất lượng sang bảo đảm chất lượng và quản lý chất
lượng tổng thể.
Trong giáo dục có ba mô hình quản lý chất lượng được các nhà quản lý
giáo dục quan tâm nhiều nhất là:
- Mô hình BS 5750/ISO 9000.
- Mô hình quản lý chất lượng tổng thể (Total Quality Management TQM) của Ashworth và Harvey (1994).
- Mô hình các yếu tố tổ chức (Organizational Elements Model) của
Seameo (1999). Mô hình này đưa ra 5 yếu tố để đánh giá chất lượng giáo dục,
đó là:

* Đầu vào: học viên, cán bộ trong trường, chương trình đào tạo, cơ sở vật
chất, quy chế, luật định, tài chính,…
* Quá trình đào tạo: phương pháp và quy trình, quản lý đào tạo…
* Kết quả đào tạo: mức độ hoàn thành khóa học, năng lực đạt được và
khả năng thích ứng của học viên.


21

* Đầu ra: kết quả tốt nghiệp, nghiên cứu và các dịch vụ khác đáp ứng nhu
cầu kinh tế xã hội.
* Hiệu quả: kết quả của đào tạo và ảnh hưởng của nó đối với xã hội
Trong 3 mô hình trên, mô hình BS 5750/ISO 9000 còn xa lạ với giáo dục
do nguồn gốc xuất phát từ lĩnh vực sản xuất hàng hoá nên ngôn ngữ trong bộ
tiêu chuẩn này không phù hợp. Mặc dù vậy, nó vẫn được xem là nền móng cho
mô hình TQM.
Mỗi mô hình quản lý chất lượng đều có mặt ưu việt riêng, để tập trung
vào hướng nghiên cứu của đề tài, tác giả chủ yếu tiếp cận mô hình quản lý chất
lượng tổng thể.
Theo tác giả Trần Kiểm, quản lý giáo dục (cấp vĩ mô) là “Những tác
động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật)
của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến
các cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục
tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục”.
Quản lý giáo dục (cấp vi mô): là “Hệ thống những tác động tự giác (có ý
thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý
đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các
lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và
hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường”... Thực chất của hoạt động quản lý
giáo dục là nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong việc hình thành, phát triển và hoàn

thiện phẩm chất nhân cách của học viên theo mục tiêu yêu cầu đào tạo.
Như vậy, quản lý nhà trường là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo
và kiểm tra công việc của các bộ phận, các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị
và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp để đạt mục tiêu đã xác định.


22

Để học viên thực hiện được những nhiệm vụ giáo dục, hoàn thành có
chất lượng và hiệu quả mục đích giáo dục, một điều hết sức quan trọng và có
tính quyết định, đó là nhà trường phải tổ chức một cách hết sức khoa học các
hoạt động giáo dục. Trong đó, người được giáo dục (học viên) với tư cách chủ
thể, hoạt động tích cực dưới sự chỉ đạo của nhà giáo dục (giáo viên). Thông qua
hoạt động và bằng hoạt động học tập, nhân cách của người được giáo dục sẽ
hình thành và phát triển theo mục đích, mục tiêu giáo dục đã xác định. Học tập
là một hoạt động, trong đó học viên tự giác, tích cực độc lập hoàn thành các
nhiệm vụ học tập đã được xác định. Qua đó học viên với tư cách là chủ thể nhận
thức chiếm lĩnh được những tri thức hình thành và phát triển hoạt động trí tuệ...
Quản lý chất lượng học tập của học viên Trường Cán bộ quản lý Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn II là một khâu quan trọng trong quy trình quản lý
giáo dục và quá trình giáo dục - đào tạo ở Nhà trường. Vì vậy, quản lý chất
lượng học tập của học viên bao hàm đầy đủ các đặc trưng của quản lý xã hội,
quản lý nhà trường, quản lý giáo dục, đồng thời mang những nét đặc thù theo
yêu cầu, quy chế giáo dục - đào tạo và quy định của Nhà trường. Đó là một quá
trình diễn ra những tác động nối tiếp nhau của chủ thể quản lý đến đối tượng
quản lý.
Từ những luận giải trên, có thể đưa ra khái niệm quản lý chất lượng học
tập của học viên như sau:
Quản lý chất lượng học tập của học viên là hoạt động có tổ chức, có
mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý tác động đến tập thể học viên và học

viên bằng các phương pháp, quy trình phù hợp nhằm bảo đảm cho học viên lĩnh
hội tri thức, phát triển năng lực và hoàn thiện phẩm chất nhân cách một cách
tốt nhất đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường.
Thực chất, quản lý chất lượng học tập của học viên là quá trình thiết kế
các tiêu chuẩn và duy trì các cơ chế đảm bảo để học viên đạt được các tiêu


23

chuẩn xác định.
Mục tiêu quản lý
Là những kết quả dự kiến sẽ đạt được do quá trình vận động của đối
tượng quản lý dưới sự tác động của chủ thể quản lý; sự thống nhất trong nhận
thức tư tưởng và hành động của chủ thể và đối tượng quản lý.
Mục tiêu quản lý chất lượng học tập của học viên ở Trường Cán bộ quản
lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II hiện nay là tạo những điều kiện thuận
lợi nhất để học viên phát huy tiềm năng, trí tuệ, sự năng động, sáng tạo, tính tích
cực của các chủ thể quản lý; nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện, nghiên cứu
khoa học của học viên góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, xây
dựng môi trường sư phạm tiên tiến, hiệu quả ở Trường Cán bộ quản lý Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn II.
Chủ thể quản lý
Chủ thể quản lý chất lượng giáo dục của học viên ở Trường Cán bộ quản
lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II là Đảng ủy, Ban Giám hiệu, cơ quan
chuyên môn về giáo dục đào tạo, các khoa giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và
học viên – những người vừa là đối tượng quản lý, vừa là chủ thể quản lý chất
lượng học tập của chính bản thân mình.
Nhiệm vụ quán lý chất lượng học tập của học viên
Quản lý, chỉ đạo, điều khiển các hoạt động thực hiện nội dung, chương
trình, kế hoạch học tập, nghiên cứu khoa học, rèn luyện của học viên và tập thể

học viên. Trong đó, quản lý về chất lượng học tập, tự nghiên cứu, tự rèn luyện
để hình thành, phát triển nhân cách người cán bộ công chức viên chức, phẩm
chất chính trị, đạo đức, lối sống và các mối quan hệ của học viên là cơ bản nhất.


24

Phương pháp quản lý chất lượng học tập của học viên
Phương pháp quản lý chất lượng học tập của học viên là toàn bộ những
cách thức, biện pháp tác động, điều khiển của chủ thể đến khách thể quản lý
bằng hệ thống công cụ, phương tiện quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý đã
xác định.
Hệ thống công cụ quản lý : phiếu điểm danh, phiếu đánh giá, họp ban cán
sự lớp vào cuối ngày đầu tuần ghi nhận phản ánh, bài tập nhóm, trình bày nhóm,
tự luận và trắc nghiệm.
Qúa trình quản lý chất lượng học tập của học viên cần sử dụng đồng bộ
nhiều phương pháp quản lý, song tập trung vào ba phương pháp chủ yếu đó là:
Phương pháp hành chính; phương pháp giáo dục, thuyết phục, nêu gương;
phương pháp kích thích bằng vật chất, tinh thần.
1.2. Nội dung quản lý chất lượng học tập của học viên Trường Cán bộ
quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II
1.2.1. Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch quản lý chất lượng
học tập của học viên
Kế hoạch quản lý chất lượng học tập của học viên do cơ quan chức năng
của Nhà trường xây dựng dưới sự chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng ủy và Ban Giám
hiệu Nhà trường. Kế hoạch là những văn bản mang tính pháp lý, là tiền đề, cơ sở
cho các chủ thể trong quá trình quản lý chất lượng học tập của học viên. Kế
hoạch quản lý chất lượng học tập của học viên phải thể hiện được các nội dung
cơ bản sau:
Mục đích, phạm vi, nội dung quản lý chất lượng học tập của học viên.

Chức trách, nhiệm vụ của từng chủ thể quản lý.