Sang kien kinh nghiem một số PHƯƠNG PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢNG dạy môn âm NHẠC lớp 4

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
"MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU
QUẢ GIẢNG DẠY MÔN ÂM NHẠC LỚP 4"

MỤC L ỤC

0


Trang bìa

1 trang

Trang phụ bìa

1 trang

Mục lục

1 trang

PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ

Trang 1

PHẦN II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Trang 3

1. Cơ sở lý luận.

Trang 3

2. Cơ sở thực tiễn

Trang 4

3. Giải quyết vấn đề

Trang 5

4. Hiệu quả của SKKN

Trang 16

PHẦN III – KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Trang 18

1. Kết luận

Trang 18

2. Kiến nghị

Trang 18

Tài liệu tham khảo

Trang 19

PHẦN I - ĐẶT VẤN ĐỀ

1


Mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người
phát triển toàn diện, những con người có đủ năng lực cần thiêt, đáp ứng sự
đỏi hỏi của cuộc sống hiện đại.Việc giáo dục một con người toàn diện không
chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiên
thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà
còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp
và biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Vi
vậy, có thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu
được.
Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất
là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật.Trong đó Âm nhạc có vị trí rất
quan trọng.Trong những năm gần đây, nắm băt tình hình thực tế những đòi
hỏi của sự phát triển xã hội, bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh nội dung
giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm
nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ.Trong nhà trường
phổ thông, đặc biêt là ở bậc tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em
thành những ca sỹ, nhạc sỹ, nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho
các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế
giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hiền hoà, toàn diện hơn,
từ đó các em học tốt các môn học khác.
Ở các lớp 1, 2 và 3 các em được học Âm nhạc trong môn nghệ thuật.
Việc học Âm nhạc ở các lớp đó chủ yếu là học các bài hát, kết hợp với các
hoạt động phụ hoạ, thông qua học hát các em được rèn luyện về tai nghe, trí
nhớ, phát triển nhạc cảm và làm quen với việc thể hiện chính xác cao độ,
trường độ của âm thanh trên cơ sở giai điệu bài hát. Cuối lớp 3 các em mới

bắt đầu được làm quen tiếp cận với các ký hiệu đọc và ghi chép nhạc.

2


Sang lớp 4, Âm nhạc được tách riêng thành một môn học, có sách giáo
khoa và hướng dẫn riêng. Từ đây ngoài việc học các bài hát, các em còn
được học các kiến thức ban đầu về âm nhạc, được làm quen với các nốt
nhạc, được đọc được ghép lời ca và được làm bài tập nhạc.
Như vậy, lên lớp 4 việc học âm nhạc của học sinh Tiểu học đã chuyển
sang một giai đoạn mới. Bản thân tôi là giáo viên được đào tạo và được phân
công trực tiếp giảng dạy bộ môn, tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích bộ
môn này. Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây, đặc biệt là những
năm học mà các em được học chương trình sách giáo khoa Âm nhạc mới.
Tôi nhận thấy rằng trước một bài hát, một bài tập đọc hoặc ghi chép nhạc, để
các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài học người giáo viên
cần có một phương pháp truyền đạt tốt nhất, đơn giản nhất nhưng lại hiệu
quả nhất, đơn giản nhất để giúp các em nắm bắt nhanh nhất kiến thức bài
học.
Trong thực tại, việc đưa ra một phương pháp giảng dạy thích hợp cho
bộ môn Âm nhạc ở Tiểu học đang còn rất nhiều vấn đề phải bàn. Những năm
trước đây việc giảng dạy bộ môn này giao cho giáo viên đứng lớp giảng dạy,
không có giáo viên chuyên biệt. Bên cạnh đó là sự thiếu hụt các phương tiện
dạy học, đặc biệt là nhạc cụ, cùng với những phương pháp giảng dạy cũ
kỹ,chủ yếu là đạy hát và dạy đọc nhạc theo phương pháp truyền miệng khô
cứng. Do đó kết quả đạt được là chưa cao, ít gây hứng thú cho các em trong
việc học tập và tiếp thu kiến thức của bộ môn. Từ thực tế đó, qua những
dòng chữ này, tôi mạnh dạn đưa ra Một số phương pháp nhằm nâng cao chất
lượng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh lớp 4. Đây là những kinh nghiệm
mà tôi đã đúc rút được trong những năm giảng dạy tại trường Tiểu học Minh

Phương - Việt Trì - Phú Thọ.

3


PHẦN II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi
Tiểu học ở nước ta còn hết sức mới mẻ. Vấn đề học và kết quả học tập của
các em là rất quan trọng, điều đó không chỉ phụ thuộc vào chương trình
giảng dạy phù hợp mang tính vừa sức mà còn phụ thuộc vào phương pháp
truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của
các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và toàn xã
hội.
Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật
cao, nó khác rất nhiều so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính
xác một cách tuyệt đối nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự
đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không phải
học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những
phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những
câu hát, những lời ca, những cử chỉ, những điệu bộ, Âm nhạc giúp các em
nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các
em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài hát, từng câu nhạc.
Vậy làm thế nào để các em hát đúng giai điệu, đúng tính chất các bài
hát, đọc đúng độ cao, trường độ, tiết tấu của các nốt nhạc trong một bài tập
đọc nhạc? Trước tiên phải xác định đúng tầm cữ giọng phù hợp lứa tuổi của
các em, giúp các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài,
ngắn với lực độ khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau để phát triển năng lực
nghe nhạc và cảm thụ Âm nhạc. Ngoài việc xác định tầm cữ giọng phù hợp
cho học sinh, để các em có hứng thú trong học tập, người giáo viên cần

truyền tải chính xác giai điệu các bài hát, bài tập đọc nhạc. Phải giúp các em

4


hiểu được ý nghĩa lời ca, cảm nhận được những tình cảm tươi vui, đằm thắm,
nhí nhảnh hay trầm lắng trong giai điệu từng bài hát, từng bài tập đọc nhạc.
Là giáo viên được đào tạo chuyên ngành sư phạm Âm nhạc cho cấp
Tiểu học, qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ môn với lòng yêu nghề mến
trẻ và sự nỗ lực học hỏi của mình, bản thân ít nhiều đã đúc rút được những
kinh nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các
kiến thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các
em là chưa cao, nhiều em còn rất lúng túng. Đứng trước những hạn chế thực
tại, tôi mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm hướng dẫn các em học hát, tập
đọc nhạc khá hiệu quả mà tôi đã thực hiện tại trường.
2. Cơ sở thực tiễn:
Trường Tiểu học Minh Phương là một trường có phong trào văn hoá
văn nghệ khá tốt. Các hoạt động văn hoá văn nghệ diễn ra rất sôi nổi trong
suốt năm học qua các đợt thi đua. Các hoạt động đó được tác động nhiều bởi
bộ môn Âm nhạc. Do vậy để các em học tốt và có hứng thú học tập bộ môn
này, đòi hỏi người thầy phải có một phương pháp truyền đạt, phương pháp
thu hút, tạo sự hứng thú cho các em với môn học. Đại bộ phận các em còn
nhược điểm rất phổ biến là hát theo thói quen cũ, hát tự do, tuỳ tiện không
theo một giai điệu cụ thể. Vì vậy người giáo viên phải từng bước giúp các
em có được sự tự tin, nắm được các kiến thức, các kỹ năng cơ bản của ca hát
từ đó giúp các em phát triển tai nghe và khả năng thể hiện các tính chất Âm
nhạc.
Những năm trước đây, do nền kinh tế chưa đáp ứng nên việc đầu tư
trang thiết bị cho môn học còn hạn chế. Do đó việc truyền đạt và giúp các
em tiếp thu kiến thức Âm nhạc là hết sức khó khăn, thậm chí những kiến

thức đó đến với các em hết sức trừu tượng. Việc truyền thụ các bài hát chỉ
qua phương pháp truyền khẩu thuần tuý, ít phát triển khả năng tư duy của

5


các em. Do đó không tạo được sự thu hút, ít gây hứng thú học tập cho các
em.
3. Giải quyết vấn đề:
Âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện
nhiệm vụ giáo dục. Chính vì vậy trong chương trình giáo dục thế hệ trẻ, giáo
dục âm nhạc được coi là một trong những nội dung quan trọng của lứa tuổi học
sinh. Hoạt động âm nhạc có những nét đặc trưng riêng, các em được học nhạc,
được tham gia vào các hoạt động phong phú hơn như: nghe nhạc, đọc nhạc,
chép nhạc, trò chơi âm nhạc… vì vậy hiệu quả giáo dục phụ thuộc vào năng lực
tổ chức và hoạt dộng của thầy.
Giai đoạn 1: Điều tra động cơ học tập bộ môn của học sinh
Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường
Tiểu học Minh Phương, tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ môn Âm nhạc
của học sinh 2 lớp 4A và 4B. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận
thấy việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ môn chỉ
rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học theo
bản năng phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
Trên cơ sở đặt câu hỏi qua phiếu điều tra trắc nghiệm: Em có thích học
bộ môn Âm nhạc không? Vì sao thích? Vì sao không? Kết qua thu đươc như
sau:

STT
1
2

3

Kết quả

Nguyên nhân

Lớp 4A
Lớp 4B
Do môn Âm nhạc hấp dẫn, dễ học
11/18 HS = 61,1% 7/14HS = 50.0%
Do môn Âm nhạc khó học, dễ quên 2/18 HS = 11,1%
2/14 HS = 14,2%
Do thầy dạy hay, dễ hiểu
5/18 HS = 27,8%
9/28 HS = 35.8%

Giai đoạn 2: Khảo sát trình độ học sinh

6


a) Nội dung: Kiểm tra chất lượng đầu năm qua việc trình bày một bài
hát mà em ưa thích.
b) Kết quả:
Lớp

Số HS

Hoàn thành tốt (A+)

4A
4B

18
14

3 HS = 16.6%
2 HS = 14.3%

Hoàn thành (A) Chưa hoàn thành (B)
13 HS = 72.2%
10 HS = 71,4%

2 = 11.1%
2 = 14,3%

Qua kiểm tra chất lượng cho thấy các em rất thích học bộ môn, nhưng
để học tốt thì số lượng còn rất khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện
bài hát, bên cạnh những em có phong cách trình bày tự nhiên và khá thoải
mái vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ hát thuộc bài hoặc
gần đúng giai điệu. Việc thể hiện tính chất của bài hát là rất hạn chế.
Giai đoạn 3:Các giải pháp
Để có một tiết học Âm nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước
tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên.
Cụ thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Các kỹ
thuật cơ bản như tư thế ngồi hát, kỹ năng phát âm, nhả tiếng, quan sát, nghe
và cảm nhận tầm cữ giọng, âm sắc, giai điệu... Vì vậy, giáo viên phải nắm
vững các phương pháp và các bước tiến hành để truyền thụ lại cho các em
các kiến thức của bài học một cách dễ hiểu nhất.
a) Xây dựng phương pháp dạy hát.

+ Phương pháp dạy tập hát bài mới.
Có rất nhiều phương pháp để hướng dẫn học sinh tập một bài hát. ở
đây chỉ đưa ra phương pháp mà theo tôi là giúp học sinh dễ tiếp thu bài học
nhất, đó là phương pháp kết hợp giữa nghe giai điệu tập hát và hướng dẫn
sửa lỗi thông qua truyền miệng từng câu. Để làm được điều này trước tiên
người giáo viên phải giới thiệu và dẫn dắt bài hát một cách sinh động, gây sự
chú ý, tò mò cho học sinh, làm cho các em cảm nhận được giai điệu của bài

7


thông qua nghe hát mẫu. Các em còn nhỏ, khả năng nhận thức chủ yếu theo
bản năng và cảm tính. Do đó, cho các em nghe hát mẫu và đọc lời ca của bài
hát là việc đầu tiên phải làm, ở giai đoạn này việc giải nghĩa những từ khó sẽ
giúp các em hiểu được ý nghĩa của lời ca. Việc đọc lời ca theo tiết tấu sẽ giúp
các em phần nào cảm nhận được tính chất nhịp điệu của bài, người giáo viên
chỉ cần hướng dẫn rõ thêm một chút là các em có thể hình dung được những
chỗ ngân hay nghỉ sau mỗi câu của bài hát.
Để các em đọc dúng tiết tấu và ngắt cuối câu, giáo viên chỉ bảng phụ
và hướng dẫn các em đọc câu theo mẫu.
Công việc kế tiếp sau khi giúp học sinh đọc đúng lời ca là tập lần lượt
các câu hát theo lối móc xích. Do cao độ, trường độ của các câu hát thường
xuyên thay đổi tác động rất lớn đến thanh quản của các em, để bảo vệ thanh
đới, bảo vệ giọng và giúp cho giọng của các em phát triển bình thường giáo
viên phải hướng dẫn các em qua bước khởi động, đây là giai đoạn chuẩn bị
còn gọi là luyện thanh. Tuy nhiên chỉ cần hướng dẫn các em thực hiện bài
tập thay đổi cao độ, tiết tấu đơn giản dễ thực hiện.
Khi tập hát cần tới sự đồng đều hoà giọng chính xác và diễn cảm với
những trạng thái khác nhau và đặc biệt là hát rõ lời giáo viên luôn phải đặt ra
kế hoạch hướng dẫn các em thực hiện tốt.

Việc lấy giọng một bài hát cụ thể, phù hợp đúng tầm cữ chung cho cả
lớp là hết sức quan trọng, điều đó giúp các em dễ dàng điều khiển giọng hát
của mình đúng cao độ của bài.
Để các em cảm nhận giai điệu của từng câu hát, không nhất thiết giáo
viên lúc nào cũng phải hát mẫu, việc hát mẫu tốt nhất là chỉ dùng để trình
bày toàn bài hát vào đầu tiết học giúp các em cảm nhận giai điệu, tiết tấu của
bài hoặc dùng để sửa lỗi từng câu hát cho các em, việc dùng tiếng đàn
(Piano) để đàn lên giai điệu của câu hát đó, các em nghe cảm nhận giai điệu

8


sau đó tự hát lời ca theo giai điệu đó là tốt nhất. Việc các em thực hiện tự vỡ
bài sẽ giúp cho tai nghe của các em phát triển nhanh hơn. Hơn nữa sự cảm
nhân giai điệu và thể hiện giai điệu đó thành câu hát của chính các em sẽ dễ
dàng chuẩn xác hơn. Sau mỗi câu hoặc mỗi đoạn, giáo viên nên tấu đàn, hát
mẫu lại cho các em nghe và kiểm tra so sánh giai điệu của bài. Việc tập hát
từng câu và kết nối theo lối móc xích sẽ giúp các em mau nhớ lời ca và hát
chuẩn xác giai điệu hơn. Việc củng cố luyện tập từng đoạn của bài hát ngoài
việc giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca ra còn giúp cho các em tự tin
hát đúng cao độ, câu hát không rời rạc, không ê a, phát âm nhả tiếng rõ lời.
Đặc biệt là giúp các em loại bỏ sự chán nản khi chưa thực hiện được bài tập.
Khi các em hát được lời ca và giai điệu của bài, để giúp cho việc luyện
tập củng cố, khắc sâu bài học giáo viên phải giúp các em vừa hát ,vừa gõ
đệm nhạc cụ để tạo sự sinh động của bài hát và giúp các em giữ được nhịp
độ của bài mà không bị cuốn nhanh. Việc sử dụng các nhạc cụ để gõ đệm
theo khi hát làm cho bài hát sinh động, gây hứng thú và tránh được sự nhàm
chán đơn điệu của tiết học. Thông thường, có 3 cách gõ đệm để luyện tập
củng cố bài hát đó là: Hát gõ đệm theo nhịp, hát gõ đệm theo phách và gõ
đệm theo tiết tấu. Tuy nhiên tuỳ theo từng bài hát cụ thể mà vận dụng cho

phù hợp.
Để khích lệ các em trong học tập và tạo điều kiện cho các em chứng
minh khả năng cảm nhận của mình, sau khi nắm được cơ bản giai điệu của
bài hát giáo viên phải tổ chức cho các em thể hiện theo các hình thức đơn ca,
song ca hoặc tốp ca. ở giai đoạn này việc động viên, khuyến khích các em là
hết sức quan trọng cho dù các em có thể chưa thực hiện được bài hát một
cách chính xác và tốt nhất.
+ Phương pháp luyện tập, củng cố bài cũ.

9


Thông thường, trong chương trình học hát ở Tiểu học, việc dạy một
bài hát từ đầu đến khi hoàn chỉnh phải thông qua 3 tiết học. Trong đó, tiết
đầu dạy lời ca mới, tiết 2 củng cố; sửa chữa lời của tiết trước; dạy tiếp lời ca
còn lại (lời 2 nếu có). Luyện tập củng cố cách gõ đệm theo tiết tấu; theo
phách nhạc; theo nhịp (tuỳ theo từng bài), tiết thứ 3 là ôn luyện, tập vận động
phụ hoạ và trình bày bài hát.
Bắt đầu ở tiết thứ 2, việc chỉnh sửa cao độ, tiết tấu của từng câu hát
phải được giáo viên hướng dẫn các em thực hiện đúng nguyên tắc cơ bản.
Thông thường sau tiết 1 các em được học tiết 2 tiếp theo là sau khoảng thời
gian 1 tuần. Việc nhớ lại hoàn toàn giai điệu của bài hát không phải học sinh
nào cũng làm được. Lúc này người giáo viên phải lấy giọng cho các em, lại
phải thực hiện hát mẫu hoặc cho các em nghe bài hát qua băng để các em
nhớ lại giai điệu của bài . Giáo viên dạo đàn, học sinh hát lại bài hát. Việc
đầu tiên là phát hiện những câu, những từ trong bài các em hát chưa đúng để
sửa chữa cho các em. Khi các em thực hiện đúng cao độ của các câu hát
trong bài, việc tiếp theo là giúp các em luyện tập, củng cố. Giáo viên cần đưa
ra những yêu cầu, phải nêu rõ những nhiệm vụ mà các em phải thực hiện khi
luyện tập. Việc luyện tập bắt đầu từ từng nhóm rồi từng bàn thậm chí từng cá

nhân. Giáo viên lắng nghe, chữa từng lỗi sai sót nhỏ của các em, cũng có thể
dùng đàn tấu các câu các em hát chưa đúng đó để các em nghe và tự sửa lỗi
cho mình. Việc luyện tập hay sửa lỗi cho học sinh phải thực hiện một cách
tổng quát, mặc dù ở thời điểm đó có thể chỉ sửa lỗi cho 1 em.
VD: Trong bài “Khăn quàng thắm mãi vai em” câu hát các em hay hát
sai cao độ như sau:
+ Hát đúng bản nhạc:
Giải quyết vấn đề này, giáo viên chỉ cần đàn đúng theo bản nhạc cho
học sinh nghe khoảng 2 lần, sau đó hát mẫu lại câu hát đó và băt nhịp cho tập

10


lại theo đúng bản nhạc.Làm như vậy sẽ giúp các em tự nhận biết và sửa lỗi
cho mình.
Việc củng cố lại bài hát không chỉ ở việc hát lại lời hát mà còn thực
hiện theo một số phương pháp khác, như gõ đệm nhạc cụ theo tiết tấu, nhắc
lại tính chất nhạc điệu của bài. Các hình thức luyện tập này vừa hiệu quả lại
vừa thu hút học sinh tham gia. Yêu cầu là giáo viên phải nêu và giao rõ
nhiệm vụ cho các em.
VD: Giáo viên đàn lại bài hát, yêu cầu học sinh gõ đệm theo nhịp,
theo phách hoặc tiết tấu. Giáo viên yêu cầu học sinh hát câu 1, nhẩm và gõ
theo phách câu 2 rồi lại hát câu 3, gõ đệm câu 4... cũng có thể chỉ cho các em
gõ theo tiết tấu của bài.
Tóm lại, phương pháp luyện tập củng cố 1 bài hát là hết sức đa dạng,
tuỳ theo từng thời điểm, từng bài mà người giáo viên sử dụng, lựa chọn 1
phương pháp thích hợp, duy chỉ có 1 điều dù có thực hiện phương pháp nào
thì người giáo viên vẫn phải luôn sử dụng nhạc cụ để thực hiện, có như vậy
các em mới cảm nhận thực sự những âm thanh và đặc biệt là gây sự hứng thú
cho các em.

b) Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc.
Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn tập đọc nhạc
đặt ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận
với phân môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu,
người giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương
ứng với vị trí các nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các
em được tiếp cận với thang 5 âm: Đô - Rê - Mi – Son – La và tiến tới thang 7
âm: Đô - Rê - Mi – Pha – Son La – Si.
Về trường độ, các em được làm quen với các hình nốt và luyện tập thể
hiện các hình nốt trong mối quan hệ 2 hình nốt, rồi 3 hình nốt. Cách dạy thực

11


hành các hình nốt có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh
tập đọc bằng tên gọi các hình nốt: đơn, đen, trắng. Đôi khi để đỡ nhàm chán
có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh...
Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài nhạc cũng phải được thực hiện theo
đúng các bước nhất định. Nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì
ở tập đọc nhạc sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các
nốt nhạc không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị
trí các nốt trên khuông và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các
em thực hiện tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu,
nhận xét bài nhạc, về cao gồm nốt gì? Về trường độ gồm hình nốt gì? Trong
bài có sử dụng các ký hiệu âm nhạc nào? Sau khi đã tìm hiểu, nhận xét xong
bài nhạc, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu. Nên đọc mẫu
trước 2 hoặc 3 lần để các em so sánh với cao độ của đàn. Trước khi tập đọc
từng câu, từng nhịp nên cho học sinh thực hiện trước tiết tấu rút ngọn của bài
bằng cách gõ nhạc cụ hoặc đọc tên nốt. Tập đọc từng câu theo đàn, giáo viên
sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi

các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới chuyển sang ghép lời ca.
Công việc này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời
và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên
khích lệ các em học tập. Phải thường xuyên động viên học sinh, việc động
viên có thể bằng lời hoặc bằng điểm số ngay cả khi các em thực hiện bài đọc
chưa thật tốt.
c) Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc.
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt
trên khuông cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc
nhạc mang nhiều tính chất trìu tượng vì nó còn phụ thuộc vào tai nghe của
từng em thì ghi chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc

12


hướng dẫn các em ghi chép đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản
không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc
kết giữa 2 phân môn tập hát và tập đọc nhạc để khắc sâu kiến thức. Do đó
đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan
trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên các nốt nhạc là gì,
nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra sao, các hình nốt đó có ý nghĩa gì
và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các ký
hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó bổ trợ cho việc tập đọc nhạc hoặc
thực hiện các bài hát theo yêu cầu của tác giả.
VD: Cách sử dụng dấu luyến, dấu tăng trường độ, dấu quay lại, dấu hồi
đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu...
Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực
hiện một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải
thực hiện ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng
dẫn các em cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho

đúng, cho đẹp còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện về nhà.
Một phương pháp ghi chép nhạc nữa có thể nêu ra ở đây bởi phương
pháp này hỗ trợ rất nhiều cho sự phát triển tai nghêcủa các em là phương
pháp “Nghe đàn ghi nhạc”. Trong Âm nhạc chuyên nghiệp thì đây là một
môn cơ bản, phương pháp ghi âm. Với học sinh lớp 4, mục tiêu của phương
pháp này là giúp cá em thoải mái hơn, hứng khởi hơn, đặc biệt là giúp các
em phát triển tái nghe tốt hơn, đồng thời củng cố cho các em các kiến thức
ban đầu đã học. Với học sinh lớp 4, nghe đàn và nghi nhạc là hoàn toàn mới.
Do vậy, muốn thực hiện và có kết quả giáo viên phải hướng đẫn thật kỹ cách
thực hiên cho học sinh nắm được, đặc biệ là việc làm mẫu phải rễ hiểu để
các em nắm được cốt lõi của vấn đề. Hơn nữa, các bài tập ghi nhạc thực
hành phải đơn giản, giáo viên đàn phải thật rõ ràng, thậm chí lúc đầu giáo

13


viên còn phải vừa đàn vừa gõ phách giúp các em phân biệt.
Trong quá trình giảng dạy thực tế tôi đã thực hiện đầy đủ các bước
trên và thấy các em rất say mê hứng thú học tập do đó kết quả đã nâng lên rõ
rệt. Sau đây tôi xin được trình bày kế hoạch một bài học cụ thể với hai nội
dung: Học hát và tập đọc nhạc ở chương trình Âm nhạc lớp 4.
Tiết 22:
- Ôn tập bài hát: Bàn tay mẹ
-

Tập đọc nhạc: Tập đọc nhạc số 6

I-Mục tiêu
Học sinh thể hiện chuẩn xác giai điệu, lời ca của bài hát, biết thực hiện
một vài động tác phụ hoạ khi hát.

Qua bài hát giáo dục học sinh những tình cảm thương yêu ruột thịt với
mẹ, người đã sinh ra các em
Học sinh đọc được thang âm: Đô-Rê-Mi-Son với âm hình tiết tấu có nốt
trắng, nốt đen và móc đơn. Đọc đúng cao độ, trường độ các nốt trong bài tập
đọc nhạc số 6: “Múa vui”
II -Chuẩn bị.
- GV: Nhạc cụ ( Đàn điện tử)
Bảng phụ bài T ĐN số 6.
.

Tập một vài động tác phụ hoạ bài hát: Bàn tay mẹ.
- HS: Nhạc cụ gõ: Thanh phách, song loan, trống con, mõ...
Sách giáo khoa, vở chép nhạc.
III.Các hoạt động dạy- học chủ yếu.

Nội dung
A. Kiểm tra bài cũ( 5 phút).

Hoạt động của GV và HS
- GV đàn, HS luyện thanh khởi động

Bài: Bàn tay mẹ.

giọng.

14


- GV dạo đàn, HS hát lại bài (2 lần)
- Gọi 2 HS trình bày bài hát trước lớp.

- GV nhận xét, đánh giá HS.
B. Bài mới.
1- Giới thiệu bài (1 phút)

- GV thuyết trình.
- Ghi đầu bài lên bàng.

2- Nội dung bài.
a) Hoạt động 1(15 phút): Ôn tập bài - GV mở bộ nhớ đàn, hát mẫu thể hiện
hát “Bàn tay mẹ”.

bài hát (1 lần)

(Nhạc : Bùi Đình Thảo.

- Dạo đàn, HS hát ( 1lần)

Thơ : Tạ hữu Yên)

- GV đàn, sửa lỗi cho HS.
- Dạo đàn, HS hát lại bài(1 lần)

*Luyện tập cách gõ đệm theo phách
của bài hát.
Câu hỏi:

- HS trả lời.

Em hãy nhắc lại cách gõ đệm theo - GV gọi HS nhận xét, GV nhắc lại.
phách bài hát Bàn tay mẹ?

- Dạo đàn, HS hát gõ đêm nhạc cụ (1

Hát : “ Bàn tay mẹ bế chúng con...”

lần)

Gõ :

- Gọi 1 nhóm hát, cả lớp gõ đệm (1

x

x x

x

lần).
* Tập hát, thực hiện động tác phụ hoạ.

- GV đàn, HS gõ đệm (1 lần)
- GVnêu y/c, hướng dẫn HS phụ hoạ
- Dạo đàn, HS hát, phụ hoạ theo nhip
đàn
(2 lần)
- Gọi HS lên thực hiện bài hát trước

15

lớp theo hai hình thức đơn ca và tốp
ca.
( HS nhận xét, GV nhận xét, đánh giá)
* Giáo dục tình cảm cho học sinh
thông qua bài hát

- Giáo viên thuyết trình.

b) Hoạt động 2 (12 phút):

- Giáo viên treo bảng phụ và giới

Tập đọc nhạc số 6: “Múa vui”

thiệu bài tập đọc nhạc.

(SGK trang 31
*Luyện tập thang âm: Đô - Rê - Mi – - Giáo viên nêu yêu cầu, học sinh
Son

nhận xét bài tập đọc nhạc:
+ Tên nốt nhạc gồm có? (Đô,Rê,
Mi,Son).
+ Hình nốt gồm có?
+ Nhịp? (Nhịp 2/4).
- Giáo viên đàn thang âm (2 lần).
- Giáo viên đọc mẫu (1 lần).
- Giáo viên chỉ bảng, học sinh đọc (2

- Luyện tập tiết tấu:

lần – theo 2 chiều đi lên và đi xuống).
- Giáo viên làm mẫu (2 lần) và hướng

............................................................... dẫn học sinh thực hiện vỗ tay (2 lần).
* Tập đọc nhạc:

- Giáo viên đàn bài tập đọc nhạc (2
lần).
- Giáo viên chỉ bảng, học sinh tập đọc
từng câu (2 lần).
- GV đàn,sửa lỗi cho HS.
- Luyện tập từng nhóm.

16


- Luyện tập cá nhân.
( GV sửa lỗi)
- Giáo viên nêu yêu cầu, học sinh tự
ghép lời ca.
- Giáo viên gọi từng nhóm hát lời và
sửa lỗi cho các em.
- Gọi cá nhân học sinh hát lời (giáo
viên động viên).
3- Củng cố, dặn dò (2 phút).

- Giáo viên nhắc lại nội dung bài.
- Dạo đàn, học sinh hát lại bài (1 lần).
- Giáo viên nhận xét giờ học, nhắc các

em về ôn bài

Qua kiểm tra chất lượng cuối năm kết quả thu được như sau:
Lớ

Số HS Hoàn thành (A+)

Hoàn thành (A)

Chưa hoàn thành(B)

p
4A
4B

28
28

22 = 78,6%
20 =75,0%

0 = 0%
0 = 0%

6= 21,4%
7 = 25,0%

4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Khả năng nhận thức của con người nói chung, của học sinh Tiểu học
nói riêng là rất lớn và sẵn có. Điều cơ bản là người giáo viên giảng dạy phải

nắm được đối tượng, tìm hiểu cụ thể những sở thích của các em để tìm ra
phương pháp giáo dục, giảng dạy thích hợp nhất giúp các em tiếp thu kiến
thức một cách dễ dàng và tạo sự say mê trong việc vận dụng các kiến thức đã
học vào thực tế cuộc sống.

17


Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật, việc giảng dạy cho
HS cấp tiểu học đòi hỏi phải có những phương pháp đặc thù riêng. Hơn nữa
người giáo viên còn phải biết lưa chon và áp dụng các phương pháp sao cho
phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía bản thân, với một số phương
pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy tại trường tiểu học Minh Phương, tôi
nhận thấy hiệu quả của các phương pháp này là khá cao. Điều đó được thể
hiên rõ qua thực tế kiểm tra chất lượng bộ môn cuối năm. Tuy nhiên, khi vận
dụng những phương pháp này, các đồng chí có thể tuỳ cơ ứng biến sao cho
phù hợp vói từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để thu được kết quả tốt
nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây dựng nên những phương
pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với bộ môn Âm nhạc.

18


PHẦN 3 - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Trên cơ sở từ thực tiễn giảng dạy Âm nhạc trong trường Tiểu học nói
chung và cho học sinh lớp 4 nói riêng. Xuất phát từ thực trạng khả năng
nhận thức tiếp thu những kiến thức đặc thù của bộ môn, tôi đã lựa chọn
và đưa vào thực tế những phương pháp giảng dạy của mình trên cơ sở
bám sát chương trình hướng dẫn của Bộ giáo dục - Đào tạo tôi đã thu

được những kết quả đáng kể. Qua quan sát thực tế nhận thấy các em yêu
thích bộ môn hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là kết quả học tập
cũng như chất lượng của công tác phong trào văn hoá văn nghệ đã nâng
lên rõ rệt, các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong khi thực hiện.
2. Kiến nghị
Để nâng cao chất lượng học tập bộ môn Âm nhạc cho học sinh Tiểu
học tôi xin có một số ý kiến đề xuất như sau:
Tiếp tục bổ xung đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn đáp
ứng nhu cầu học tập và phát triển của xã hội.
Tăng cường chỉ đạo công tác phong trào văn hoá văn nghệ hơn nữa,
tạo cơ hội để các em có thêm điều kiện giao lưu, học hỏi thể hiện mình trong
lĩnh vực nghệ thuật.
Thường xuyên động viên, khích lệ các em trong học tập, trong công
tác văn hoá văn nghệ, đặc biệt là các em có năng khiếu nổi trội.
Thường xuyên cập nhật và nâng cao chuyên môn.
Việt Trì, ngày 15 tháng 03 năm 2011
Người thực hiện

Tạ Thị Thuý Hà

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hoàng Long, Âm nhạc 4 - sách giáo khoa, NXB Giáo dục, năm 2005.
2. Hoàng Long, Mục tiêu dạy học môn Âm nhạc 4 - sách giáo viên, NXB
Giáo dục, năm 2005.
3. Chuẩn kiến thức, kỹ năng các môn học ở Tiểu học, NXB Giáo dục, năm
2009.

20


Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
...………………………………………………………………………………
Chủ tịch Hội đồng

Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP THÀNH PHỐ

...
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………...
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
…..
………………………………………………………………………………

21


………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………
Chủ tịch Hội đồng

22