Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện, của huyện vĩnh lộc, tỉnh thanh hóa ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

MAI TUẤN LINH

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN,
CỦA HUYỆN VĨNH LỘC, TỈNH THANH HÓA

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. NGUYỄN HỮUĐẠT

HÀ NỘI, 2018


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô ở Viện hàn lâm khoa học xã hội
Việt Nam,Học viện khoa học xã hội trong suốt quá trình đào tạo thạc sĩ đã
cung cấp kiến thức và các phương pháp để tôi có thể áp dụng trong nghiên
cứu và giải quyết các vấn đề trong luận văn của mình. Xin trân trọng gửi lời
cảm ơn tới PGS.TS. Nguyễn Hữu Đạt, người đã nhiệt tình hướng dẫn tôi
thực hiện luận văn này.
Hà Nội, ngày 28 tháng 3 năm 2018
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

MAI TUẤN LINH

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc
lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn
gốc rõ ràng.
Hà Nội, ngày 28 tháng 3 năm 2018
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

MAI TUẤN LINH


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM VỀ QUẢN LÝ CHI
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ................................................... 7
1.1. Cơ sở lý luận về chi ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà
nước cấp huyện .............................................................................................. 7
1.2.Nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước
cấp huyện ..................................................................................................... 13
1.3. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện và bài học cho
huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa ................................................................ 18
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TẠI HUYỆN VĨNH LỘC TỈNH THANH HÓA ........................................ 25
2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Vĩnh Lộc, tỉnh
Thanh Hóa .................................................................................................... 25
2.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện, tại huyện Vĩnh
Lộc................................................................................................................ 35
2.3. Những thành công, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong quản lý chi
ngân sách nhà nước cấp huyện, tại huyện Vĩnh Lộc ................................... 48

Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN
LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI HUYỆN VĨNH LỘC .............. 58
3.2. Phương hướng tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện,
tại huyện Vĩnh Lộc....................................................................................... 61
3.3. Các giải pháp tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện,
tại huyện Vĩnh Lộc....................................................................................... 63
3.4. Một số kiến nghị ................................................................................... 72
KẾT LUẬN .................................................................................................... 75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 77
PHỤ LỤC ...........................................................................................................


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CP:

Chính phủ

ĐT:

Đầu tư

GDP:

Tổng sản phẩm quốc nội

GPMB:

Giải phóng mặt bằng

HCSN:

Hành chính sự nghiệp

HĐND:

Hội đồng nhân dân

KD:

Kinh doanh

KH-ĐT:

Kế hoạch – Đầu tư

KT-XH:

Kinh tế – Xã hội

NĐ:

Nghị định

NSĐP:

Ngân sách địa phương

NSNN:

Ngân sách nhà nước

QĐ:

Quyết định

QLDA:

Quản lý dự án

QSDĐ:

Quyền sử dụng đất

TC:

Tài chính

TSCĐ:

Tài sản cố định

TT:

Thông tư

TTg:

Thủ tướng

UBND:

Ủy ban nhân dân

XD:

Xây dựng

XDCB:

Xây dựng cơ bản


DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
BẢNG
Bảng 2.1. Tổng hợp chi ngân sách nhà nước cấp huyện................................. 28
Bảng 2.2. Tổng hợp chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách huyện ............ 30
Bảng 2.3. Tỉ lệ chi đầu tư xây dựng cơ bản trong tổng chingân sách nhà nước
cấp huyện......................................................................................................... 31
Bảng 2.4. Tổng hợp chi thường xuyên ngân sách huyện ................................ 33
Bảng 2.5. Tỉ lệ chi thường xuyên trong tổng chingân sách nhà nước cấp huyện
......................................................................................................................... 35
Bảng 2.6. Tổng hợp dự toán và phân bổ dự toán chi ngân sách huyện .......... 37
Bảng 2.7. Tổng hợp dự toán chi thường xuyên từ ngân sách huyện .............. 41
Bảng 2.8. Tổng hợp quyết toán chi ngân sách huyện ..................................... 47
Bảng 2.9. Mức độ quan trọng và thực tế đạt được trong quản lý chi ngân sách
nhà nước cấp huyện, tại huyện Vĩnh Lộc ....................................................... 49
Bảng 3.1. Thứ tự ưu tiên về các nội dung cần tăng cường quản lý chi NSNN
cấp huyện tại huyện Vĩnh Lộc những năm tới ................................................ 61
SƠ ĐỒ:
Sơ đồ 2.1. Hệ thống tổ chức thực hiện quản lý chi ngân sách huyện ............. 36

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nước (NSNN) là bộ phận trọng tâm cấu thành quan trọng nhất của
nền tài chính nhà nước, là nguồn lực để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ
của Nhà nước và phát triển quốc gia. Vì vậy, quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia,
xây dựng NSNN lành mạnh, củng cố kỷ luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả
tiền của của Nhà nước, tăng tích lũy để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước theo định hướng xã hội chủ -nghĩa, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội
(KT-XH), nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại là yêu
cầu quan trọng trong quản lý kinh tế của các quốc gia.
Ngân sách nhà nước là một khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế vĩ mô. Ngân
sách cấp huyện, thị, thành phố là một bộ phận cấu thành NSNN, là công cụ để chính
quyền cấp huyện, thị, thành phố thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong
quá trình quản lý kinh tế xã hội, an ninh - quốc phòng. Luật Ngân sách nhà nước năm
2002 là cơ sở pháp lý cơ bản để tổ chức quản lý NSNN nói chung và ngân sách cấp
huyện nói riêng nhằm phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước.
Chi NNSNN là một trong những công cụ của chính sách tài chính quốc gia, là
khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế, có tác dụng rất lớn đối với sự ổn định, phát triển
KT-XH của đất nước, nhất là trong quá trình hội nhập thế giới. Để quản lý thống nhất
nền tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả ngân sách và tài sản của Nhà nước, tăng
tích luỹ nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội
chủ nghĩa, Quốc hội đã thông qua Luật Ngân sách nhà nước ngày 16/12/2002, đã quy
định rõ, đầy đủ về trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan quản lý chi NSNN, đặc biệt
trong việc lập, chấp hành, kiểm soát và quyết toán NSNN.
Tại huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa trong những năm qua, hoạt động quản lý
chi NSNN cơ bản phục vụ tốt yêu cầu phát triển KT-XH, đảm bảo an ninh, quốc phòng
trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, công tác quản lý chi NSNN của huyện Vĩnh Lộc thời
gian qua vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, từ công tác lập dự toán, thực hiện dự toán, kiểm

soát và quyết toán NSNN.
Việc đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện tại Vĩnh Lộc thời gian
qua, nêu lên được những thành tựu và hạn chế cũng như nguyên nhân hạn chế, từ đó,

1


đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Vĩnh
Lộc đáp ứng nhu cầu thực tiễn là nhu cầu cấp bách đặt ra. Vì vậy tôi quyết định lựa
chọn đề tài: “Quản lý chi ngân sách Nhà nước cấp huyện, của huyện Vĩnh Lộc, tỉnh
Thanh Hóa” làm luận văn Thạc sĩ Kinh tế, chuyên ngành Quản lý Kinh tế để nghiên
cứu với mong muốn góp phần giải quyết vấn đề nêu trên.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Thời gian qua đã có rất nhiều công trình khoa học, đề tài khoa học công bố về
quản lý thu chi NSNN cấp huyện, cụ thể có thể kế đến một số công trình sau:
Trong đề tài “Tăng cường quản lý và sử dụng NSNN có hiệu quả trên địa bàn
thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Nguyễn Thị Hoa (năm 2011), đã xây dựng
được mô hình khung lý thuyết về quản lý thu, chi NSNN cấp huyện gồm các nội dung
chủ yếu: lập dự toán thu, chi ngân sách; chấp hành dự toán thu, chi ngân sách; kiểm
soát thu, chi ngân sách. Đề tài nêu khái quát về tình hình KT-XH thị xã Từ Sơn, tỉnh
Bắc Ninh; phân tích thực trạng quản lý thu chi NSNN cấp huyện tại thị xã Từ Sơn theo
các nội dung: lập dự toán thu, chi ngân sách, chấp hành dự toán thu, chi ngân sách,
kiểm soát dự toán thu, chi ngân sách. Từ thực trạng quản lý thu, chi NSNN cấp huyện
tại thị xã Từ Sơn, tác giả đã đưa ra giải pháp để hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp
huyện tại thị xã Từ Sơn. Tuy nhiên, trong đề tài này tác giả chủ yếu đi sâu vào đánh giá
thực trạng thu, chi ngân sách cấp huyện tại thị xã Từ Sơn mà chưa đưa ra được giải
pháp tối ưu về hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại thị xã Từ Sơn [13].
Huỳnh Thị Cẩm Liên (năm 2011), đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý NSNN
huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi”cũng đã xây dựng được mô hình khung lý thuyết về
quản lý NSNN cấp huyện gồm các nội dung chủ yếu: lập dự toán ngân sách; chấp hành

dự toán ngân sách; kiểm soát thu, chi ngân sách; quyết toán thu, chi ngân sách. Đề tài
khái quát tình hình KT-XH huyện Đức Phổ;phân tích thực trạng quản lý thu, chi
NSNN cấp huyện tại huyện Đức Phổ theo các nội dung: lập dự toán thu, chi ngân sách,
chấp hành dự toán thu, chi ngân sách, kiểm soát dự toán thu, chi ngân sách. Từ thực
trạng quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại huyện Đức Phổ, tác giả đã đưa ra giải pháp
để hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại huyện Đức Phổ. Tuy nhiên, trong
đề tài này tác giả chủ yếu đi sâu vào đánh giá thực trạng thu, chi ngân sách cấp huyện
tại huyện Đức Phổ mà chưa đưa ra được giải pháp tối ưu về hoàn thiện quản lý thu, chi

2


NSNN cấp huyện tại huyện Đức Phổ, giải pháp hoàn thiện quản lý thu, chi ngân sách
còn mang tính chất chung chung [15].
Bùi Minh Thành (2012), “Tăng cường quản lý thu chi ngân sách nhà nước cấp
huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên”, luận văn Thạc sĩ kinh tế, Đại học Thái Nguyên.
Luận văn đã nêu được những có sở lý luận về quản lý thu, chi ngân sách. Trên cơ sở
đánh gia thực trạng thu chi ngân sách tại huyện Đại từ, luận văn đã chỉ ra những thành
tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong quản lý thu chi ngân sách nhà nước cấp
huyện, từ đó đưa ra 5 giải pháp tăng cường quản lý thu chi ngân sách nhà nước cấp
huyện tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên [21].
Phạm Thanh Hải (năm 2013), “Hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện, tại
huyện Quỳnh Lưu. Tác giả cho rằng, để tăng cường hiệu lực trong công tác quản lý nhà
nước bằng pháp luật đối với quản lý NSNN cần đổi mới một cách hiệu quả và sâu sắc
công cụ quản lý, trong đó đội ngũ cán bộ quản lý là quan trọng nhất. Để xây dựng và
phát triển nền kinh tế thị trường, Nhà nước phải sử dụng một hệ thống các công cụ
quản lý vĩ mô như kế hoạch, chính sách, các công cụ tài chính, pháp luật... Việc sử
dụng các công cụ này thể hiện thông qua hoạt động của các cơ quan, đơn vị trong bộ
máy nhà nước và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước. Tác giả cũng khẳng định: việc
thực hiện quản lý tốt nguồn thu và nhiệm vụ chi ngân sách, đảm bảo chất lượng và hiệu

quả, thu đúng và đầy đủ theo quy định pháp luật tạo môi trường kinh doanh công bằng
giữa các đối tượng kinh doanh, chi ngân sách tiết kiệm, hiệu quả đáp ứng yêu cầu thực
hiện nhiệm vụ chính trị của từng cấp chính quyền, từng đơn vị góp phần thúc đẩy
huyện Quỳnh Lưu phát triển ngày càng nhanh và bền vững [12].
Vũ Ngọc Tuấn, Đàm Văn Huệ (2014), “Nhìn lại nguyên tắc ngân sách thường
niên theo quan niệm cổ điển và việc tuân thủ nguyên tắc trong quản lý ngân sách tại
Việt Nam”. Bài viết chỉ ra nguyên tắc ngân sách thường niên là một trong 4 nguyên tắc
cơ bản về ngân sách theo quan niệm cổ điển. Sự xuất hiện và phát triển của nguyên tắc
ngân sách thường niên đồng hành với sự phát triển của dân chủ, đáp ứng yêu cầu minh
bạch, hiệu quả trong chi tiêu ngân sách của Chính phủ từ phía người dân và được thừa
nhận tại nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam, nguyên tắc ngân sách thường niên
đã được thể chế hóa trong Luật Ngân sách nhà nước, song chưa được tuân thủ đầy đủ,
thể hiện thông qua các quy định về ứng trước dự toán ngân sách và chuyển nguồn ngân
sách. Bởi vậy, nghiên cứu này được thực hiện để làm rõ hơn các nội dung của nguyên

3


tắc, phân tích việc thực hiện nguyên tắc tại Việt Nam gắn với quy định về ứng trước dự
toán ngân sách, chuyển nguồn ngân sách và đề ra giải pháp để hoàn thiện các quy định
này trong thời gian tới [19]...
Nhìn chung các công trình, đề tài nghiên cứu trên đã phân tích khái niệm quản lý
chi NSNN cấp huyện, thực trạng quản lý ngân sách ở các đơn vị và đưa ra các giải
pháp để hoàn thiện quản lý ngân sách huyện trong khuôn khổ một huyện với những
đặc điểm khác nhau của huyện đó. Tuy nhiên, các công trình, đề tài trên chưa làm rõ
được đặc điểm chi NSNN cấp huyện và đặc điểm của quản lý chi NSNN cấp huyện;
chưa làm rõ được các mối quan hệ trong quản lý chi NSNN cấp huyện để đưa ra các
giải pháp cụ thể trong quản lý chi NSNN cấp huyện, vì thế trong khuyến nghị hoàn
thiện vẫn còn dừng lại ở những điểm chung. Đặc biệt cho đến nay chưa có công trình
nào nghiên cứu chuyên sâu về quản lý chi NSNN cấp huyện, tại huyện tại huyện Vĩnh

Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Đây là “khoảng trống” đặt ra và là đề tài được tác giả chọn làm
luận văn thạc sỹ.
3.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện của huyện Vĩnh
Lộc thời gian qua, làm rõ những thành công, hạn chế, nguyên nhân hạn chế và đề
xuất giải pháp tăng cường quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Vĩnh Lộc, tỉnh
Thanh Hóa trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa làm rõ một số vấn đề lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý
chi NSNN cấp huyện .
- Đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Vĩnh Lộc từ năm
2015 - 2017, chỉ ra những thành công, hạn chế và nguyên nhân hạn chế;
- Đề xuất phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý chi NSNN cấp huyện
của huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1.Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu quản lý chi NSNN cấp huyện trên các khía cạnh: lập dự toán chi,
thực hiện chi và kiểm tra, giám sát chi ngân sách dưới tác động của môi trường chính
sách, tổ chức quản lý, năng lực cán bộ và các nhân tố khác .

4


4.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa.
+ Về thời gian: nghiên cứu thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện của huyện
Vĩnh Lộc, giai đoạn năm 2015 - 2017, đề xuất giải pháp đến năm 2020.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp

Số liệu thứ cấp thu thập từ các công trình nghiên cứu có liên quan đã được công
bố, từ các báo cáo về quản lý chi NSNN cấp tỉnh, huyện, các xã, thị trấn và các đơn vị
có liên quan đến tình hình quản lý chi NSNN cấp huyện.[1,tr.6]
5.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp
Thứ nhất, thiết kế phiếu điều tra, phỏng vấn
Số liệu sơ cấp được thu thập qua điều tra khảo sát phỏng vấn cán bộ có liên quan
đến quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, huyện Vĩnh Lộc và các xã, thị trấn
và các đơn vị có liên quan. Nội dung phiếu phỏng vấn làm rõ hai vấn đề:
1) Đánh giá về mức độ quan trọng và thực tế đạt được hiện nay trong nội dung
quản lý chi NSNN cấp huyện bao gồm các nội dung về: công tác lập dự toán chi
NSNN; chấp hành dự toán chi NSNN cấp huyện; công tác kiểm soát chi NSNN cấp
huyện; công tác quyết toán chi NSNN cấp huyện.
2) Đánh giá đánh giá về mức độ quan trọng và thực tế đạt được của các biện pháp
mà huyện Vĩnh Lộc đã sử dụng để quản lý chi NSNN cấp huyện như: mức độ đầy đủ,
đồng bộ, tính khả thi và kịp thời của các văn bản pháp quy về quản lý chi NSNN cấp
huyện; công tác tổ chức bộ máy về các quy định quản lý chi NSNN cấp huyện; năng
lực đội ngũ cán bộ quản lý; cơ sở vật chất và các yếu tố khác như: cải cách thủ tục hành
chính, vai trò của các tổ chức chính trị xã hội trong thanh tra, kiểm tra, xử lý, đổi mới
công tác thi đua khen thưởng, thực hiện các quy định về công khai tài chính, công tác
tuyên truyền, trách nhiệm trong quản lý chi NSNN, gắn với thực hành tiết kiệm, công
tác phòng chống tham nhũng.
Thứ hai, phương pháp chọn mẫu điều tra và địa bàn điều tra
Mẫu điều tra dự kiến là 100 phiếu, trong đó 20 phiếu cho cán bộ quản lý tài chính
cấp tỉnh, 30 phiếu cán bộ quản lý tài chính cấp huyện và 50 phiếu cho cán bộ quản lý
tài chính cấp xã trong huyện.

5


5.3. Phương pháp xử lý tài liệu

Sau khi chỉnh lý phiếu điều tra sẽ được xử lý bằng phần mềm SPSS rút ra những
kết luận cần thiết để phân tích đánh giá phục vụ mục tiêu nghiên cứu của đề tài.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn cung cấp khung lý thuyết về quản lý chi NSNN cấp huyện tại Việt
Nam hiện nay, làm cơ sở tham khảo cho những đề tài tương tự.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn đã đánh giá được thực trạng quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Vĩnh
Lộc trong khoảng thời gian từ 2015 - 2017, làm rõ những thành tựu, hạn chế và nguyên
nhân của những hạn chế đó, xem đây là cơ sở để đề xuất phương hướng và giải pháp
tăng cường công tác quản lý chi NSNN của huyện trong thời gian tới.
Những giải pháp mà luận văn đề xuất nếu được áp dụng vào thực tiễn có thể
mang lại hiệu quả cao hơn cho quản lý chi NSNN tại huyện Vĩnh Lộc từ nay đến năm
2020.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài danh mục các chữ viết tắt, mục lục, phụ lục,...luận văn có kết cấu gồm
3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm về quản lý chi ngân sách nhà nước
cấp huyện
Chương 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện Vĩnh Lộc,
tỉnh Thanh Hóa.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý chi ngân sách Nhà
nước tại huyện Vĩnh Lộc.

6


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full