VHDDKD chuong 5 văn hóa DN

Chương 5
VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
Giới thiệu khái quát về chương:
Nội dung của chương 6 đề cập đến vấn đề văn hoá doanh nghiệp, một vấn đề đang thu
hút sự quan tâm của nhiều tổ chức và doanh nghiệp ở Việt Nam. Chương 6 nhằm giúp
người học hiểu một cách đầy đủ, chính xác, sâu sắc về " văn hóa doanh nghiệp "; nhận
thức rõ văn hóa doanh nghiệp là một trong những công cụ quan trọng nhất của Lãnh
đạo doanh nghiệp trong việc quản lý điều hành; hiểu và vận dụng được các mô hình
đánh giá văn hóa doanh nghiệp; xác định được các yếu tố tác động đến văn hóa doanh
nghiệp. Đồng thời chương này trang bị các kỹ năng cần thiết để xây dựng, phát triển
văn hóa doanh nghiệp thành công.


NỘI DUNG CHƯƠNG 5
5.1 Khái niệm văn hoá doanh nghiệp
5.2 Các cấp độ văn hoá doanh nghiệp
5.3 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp
5.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến VHDN
5.5 Các dạng văn hoá doanh nghiệp
5.6 Đo lường, đánh giá văn hóa DN
5.7 Xây dựng văn hóa doanh nghiệp
 


Tài liệu nghiên cứu, học tập của chương 5

•
•
•
•
•

Nguyễn Mạnh Quân (chủ biên) (2011), Đạo đức kinh doanh và Văn hoá
Công ty, NXB Đại học KinChương 6: Vận dụng trong quản lý - tạo lập bản
sắc văn hóa công tyh tế Quốc dân. Chương 5: Văn hóa công ty;
Dương Thị Liễu (chủ biên) (2011), Giáo trình Văn hóa kinh doanh, NXB Đại
học KTQD. Chương 2: Các yếu tố cấu thành văn hóa kinh doanh.
Nguyễn Văn Dung, Trần Đình Quyền, Lê Việt Hưng (2010), Văn hoá tổ chức
và lãnh đạo, NXB Giao thông Vận tải, TP HCM.
Blanchard Ken, O’Connor Micheal (2005), Quản lý bằng giá trị, NXB Trẻ
TPHCM
Schein E.(2004): Organizational Culture and Leadership, Jossey-Bass, 3
Edition.


5.1 Khái niệm văn hoá doanh nghiệp
5.1.1 Khái niệm văn hóa

•

Tiếp cận về ngôn ngữ: sự giáo hoá, vun trồng nhân cách con người (bao gồm cá nhân, cộng
đồng và xã hội loài người)

•

Hiểu theo nghĩa hẹp: nếp sống văn hoá, văn hoá nghệ thuật, văn hoá ẩm thực, văn hóa kinh
doanh, văn hóa doanh nghiệp; văn hoá Nam Bộ, văn hoá Phương Đông; văn hoá Việt Nam,
văn hoá đại chúng

4

5.1 Khái niệm văn hoá doanh nghiệp
5.1.1 Khái niệm văn hóa

•

Hiểu theo nghĩa rộng:
Văn hóa là một tổng thể phức tạp gồm tri thức, tín ngưỡng, nghệ thuật, đạo đức, luật lệ, phong tục và tất
cả những khả năng, thói quen, tập quán
Văn hóa là một hệ thống hữu cơ những giá trị vật chất và giá trị tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy
qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội
của mình

“Văn hóa là cái còn lại sau khi đã quên đi tất cả, là cái còn thiếu sau khi đã học tất cả”
(E. Herriot)

5


5.1 Khỏi nim vn hoỏ doanh nghip
5.1.2 Khỏi nim vn húa doanh nghip



Nhiều tên gọi khác nhau: văn hoá công ty hay văn hoá doanh
nghiệp (corporate culture), văn hoá tổ chức (organizational
culture), văn hoá kinh doanh (business culture).

Một hệ thống các ý nghĩa, giá trị đợc chấp thuận chung trong
một tổ chức có ảnh hởng xác định, ở phạm vi rộng, đến cách
thức hành động của nhân viên.



Tập hợp những giá trị, niềm tin chủ đạo, nhận thức và phơng
pháp t duy đợc mọi thành viên của một tổ chức cùng chia xẻ và đ
ợc hớng dẫn cho những thành viên mới để tôn trọng và làm theo.



Biểu thị sự đồng thuận trong nhận thức, về hệ thống những
giá trị giữa mọi thành viên của tổ chức và có tác dụng giúp
phân biệt giữa tổ chức này với các tổ chức khác.



Tạo nên sắc thái riêng hay bản sắc văn hoá của một tổ
chức.


5.1 Khái niệm văn hoá doanh nghiệp
5.1.2 Khái niệm văn hóa doanh nghiệp
Là hệ thống các giá trị văn hoá (thói quen, chuẩn mực, giá trị, triết lý,
Trong quá trình tồn tại và phát triển của một
DN sẽ dần dần hình thành các yếu tố mang lại
cho tổ chức một bản sắc riêng, đó là văn hóa
doanh nghiệp

mục tiêu, bầu không khí tổ chức, quan niệm, tập quán, truyền thống…)
chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ, hành vi của mọi thành viên của DN;
cùng được chia sẻ trong DN vµ tạo nên nét đặc thù
riêng của DN.
VHDN là những “giá trị tinh thần” của doanh nghiệp

7


5.2 Các cấp độ văn hoá doanh nghiệp
Văn hoá có thể nhìn thấy ở lớp bề
CẤP ĐỘ 1: Những quá trình và cấu trúc

mặt, biểu hiện ra bên ngoài

hữu hình: bài trí, đồng phục, trang
phục, logo, khẩu hiệu, lễ hội, văn bản,
công ty ca, hành vi giao tiếp, nếp hành
xử hàng ngày, kiến trúc…

CẤP ĐỘ 2: Những giá trị được chia

sẻ, được chấp nhận, được tuyên
bố: chuẩn mực hành vi,tập quán, tập
tục, nghi thức,nghi lễ, chuẩn mực
đạo đức ng.nghiệp;triết lý KD,mục
tiêu, chiến lược
CẤP ĐỘ 3: Các quan niệm chung:
các giá trị nền tảng /cốt lõi, quan
niệm KD, quan điểm phát triển…

Những giá trị sâu hơn và những nhận thức
được hình thành bởi các thành viên của DN

Corporate Cultures _ Do Tien long
8

8


Bộ đồng phục
Là loại trang phục đồng nhất của tất cả mọi người trong một đội, nhóm, doanh nghiệp hay một công ty. Đó chính là bộ trang phục được thiết kế cùng một màu sắc,
phong cách hay kiểu dáng cho tất cả mọi người. Thậm chí bộ đồng phục còn được quy định rõ ràng về thời gian hay thời điểm mặc chúng.

•

Tạo cảm giác tự tin, tinh thần đội nhóm, cảm giác bình đẳng; tạo ra một hình ảnh thống nhất và đoàn kết cho cả một công ty;
tạo sự quen thuộc cho các khách hàng khi tiếp xúc.

•

Quảng bá thương hiệu và hình ảnh cho công ty, doanh nghiệp

•

Góp phần lan truyền và giáo dục các giá trị văn hóa của công ty

9

•
Logo - một tác phẩm sáng tạo được thiết kế để thể hiện
hình tượng về DN bằng ngôn ngữ nghệ thuật - là
loại biểu trưng đơn giản nhưng có ý nghĩa rất lớn
nên được các DN rất chú trọng

Ý nghĩa logo Trung Nguyên: Mũi tên là hình ảnh
cách điệu của nhà Rông Tây nguyên, là khát vọng vươn
lên.
3 vạch trắng – cách điệu của nhà Sàn thể hiện công ty
luôn muốn duy trì bản sắc văn hoá Tây nguyên - đồng thời
tượng trưng cho 3 yếu tố Thiên Địa Nhân


Khẩu hiệu (slogan)
Những câu ngắn gọn với ngôn từ đơn giản, dễ nhớ, là
sự diễn đạt cô đọng nhất Triết lý hoạt động, kinh
doanh của DN

Khẩu hiệu của công ty Microsof :
Ngày hôm nay bạn định đi đâu? (Where do you want to
go today ?) .

Thật là đơn giản! Vâng, ngày hôm qua bạn đã tạo ra

•

Ý nghĩa câu khẩu hiệu “Khơi nguồn sáng tạo”: Bên
tách cà phê Trung Nguyên người tiêu dùng có
nhiều ý tưởng mới lạ, những ý tưởng sáng tạo

nhằm tạo nên thành công cho họ, cho gia đình và
sự hưng thịnh của quốc gia

một đơn vị kinh doanh mới, bạn tiến bước vào thị
trường và chiếm lĩnh được một phần của nó, bạn
đã chi phối nó, thế rồi sao nữa? Đó là chuyện của
ngày hôm qua, điều thực sự đáng quan tâm bây
giờ ở hãng chỉ là: bạn định làm gì ngày hôm nay?


Câu chuyện/Giai thoại/

Vinh, thứ Bảy, 7/12/2013

truyền thuyết của doanh nghiệp
Đó là những câu chuyện (có thể thật, cũng có thể được thêu dệt, thêm thắt, hư cấu) từ những sự kiện, những nhân
vật có thực được các thành viên trong tổ chức cùng chia sẻ và nhắc lại với những thành viên mới.
>> Cho nhân viên thấy cần làm gì và tránh gì, tự hào khi là thành viên của công ty, xây dựng và củng cố niềm tin trong
công việc, nhớ và hiểu tiêu chuẩn, giá trị văn hóa của doanh nghiệp


                       

 

                       

 

                       

 

                          

 

                          

Các hoạt động xã hội – từ thiện

•
•
•
•
•
•
•

Ủng hộ nạn nhân chất độc da cam
Ủng hộ người nghèo
Ủng hộ đồng bào bão lũ
Hỗ trợ HS,SV nghèo
Hiến máu nhân đạo
Chăm sóc Bà mẹ VN anh hùng
Tham gia các chương trình về môi trường, văn hóa-xã hội...


CÁC NGHI THỨC
CÁC CHUẨN MỰC HÀNH VI

•

Các quy định, nội quy (về bảo mật, về giờ giấc làm việc, nghỉ
ngơi; về trang phục, đồng phục, phù hiệu, tư thế, tác phong khi

Nghi thức quản lý

nghiệp, khách hàng, xã hội;

•

Những quy tắc không thành văn nhưng được mọi người tự giác
tuân thủ, hướng dẫn cách cư xử;

•

Nghi thức công việc

•
•
•
•
•
•
•
•

Quy tắc ứng xử trong các mối quan hệ: cấp trên-cấp dưới, đồng

làm việc, về giao dịch, tiếp khách; về tuyên dương khen thưởng;

Vinh, thứ Bảy, 7/12/2013

•

Chế độ báo cáo công việc/hoàn thành
Điện thoại, trả lời
Nhắn tin, trả lời
Email/trả lời
Vệ sinh chỗ làm
Tiết kiệm
Bảo quản tài sản
Bảo mật thông tin, tài liệu

Họp chính thức

Nghi thức quan hệ

về ghi chép chứng từ, ghi nhật ký sản xuất; bảo quản máy móc,
thiết bị, về bảo vệ môi trường…) còn gọi là những “Luật thành
văn”

•
•
•
•
•

Cấp trên – cấp dưới

Người già – người trẻ
NV chuyên môn-phục vụ
Nam – nữ
Trong –ngoài công ty

Nghi thức đám đông

•
•
•
•

Ngồi bàn ăn
Phát biểu
Chào hỏi, chúc rượu, bắt tay trcớc
Ăn mặc trong, ngoài giờ

Những nghi thức trong doanh nghiệp khi được quy định rõ ràng, chặt chẽ
sẽ giúp lành mạnh hóa các mối quan hệ tổ chức, nhấn mạnh các giá
trị riêng của tổ chức

14


Nghi lễ trong DN
Các nghi lễ trong doanh nghiệp:

•
•
•

•
•
•

Giới thiệu thành viên mới
Giới thiệu quyết định bổ nhiệm mới
Chuyển giao công tác
Cho một nhân viên xin nghỉ việc
Phát phấn thưởng cuối năm
Phát phần thưởng trong các cuộc
thi thể thao văn nghệ

•

Phát phần thưởng theo phong trào
do công ty đề xuất

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Phát phần thưởng khi hoàn thành dự án
Các cuộc họp thường kỳ

Ngày thành lập doanh nghiệp
Ngày giỗ tổ
Ngày hội sáng tạo
Ngày 8/3
Ngày 20/10
Các cuộc thi đấu thể thao thường kỳ
Các cuộc thi văn nghệ, nấu ăn, cắm hoa
Du lịch, dã ngọai thường kỳ


Những điều cấm kỵ
Là những điều mà tất cả các thành viên của DN không được thực hiện ở nơi làm việc hoặc bất cứ nơi nào khác
khi đang làm việc chính thức hoặc không chính thức cho công ty. Những quy định ràng buộc hoạt động của tổ
chức và con người trong giới hạn cho phép.

•Những quy tắc/ quy định những điều nhân viên nên làm và nên tránh trong các lĩnh vực như năng suất, quan hệ
với khách hàng và hợp tác trong nội bộ nhóm làm việc.


Triết lý kinh doanh
Toàn bộ quan điểm, tư tưởng, giá trị, niềm tin chi phối mọi hoạt động ra quyết định của doanh
nghiệp
Tư tưởng chỉ dẫn, định hướng cho hoạt động KD


Giá trị cốt lõi
5 Giá trị cốt lõi của

•Là các nguyên tắc, nguyên lý nền tảng và bền vững của
DN/TC

Vinamilk:

•

1. Chính trực

•Tạo ra một nền tảng để hình thành nên nội quy của công

3. Công bằng

Ăn sâu vào trong DN, ít khi thay đổi theo sự thay đổi
của thị trường
ty.

• Định hướng những quyết định và hành động của DN

2.Tôn trọng.

4. Tuân thủ
5. Đạo đức

18


Các biểu hiện của Văn hóa doanh nghiệp

Cách ăn mặc

Sự nhận biết trong tổ chức

Cách giải quyết xung đột

Thời gian làm việc

Phong cách quản lý

Hình ảnh tổ chức

Tôn trọng quyền lực

Chính sách nội bộ

Quy trình ra quyết định

Trao đổi & chia sẻ thông tin

Hình thức giao tiếp

Thái độ với rủi ro

Chính sách thăng tiến

Các hoạt động XH

Cơ cấu tổ chức chính thức & không chính
thức

19

5.3 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp
Tạo

20


5.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến văn hoá doanh nghiệp

C¸c nh©n tè bªn ngoµi

C¸c nh©n tè bªn trong

•

•

Văn hóa dân tộc/văn hóa xã hội: tính cá nhân và tính tập thể,
sự phân cấp quyền lực,tính nam và tính nữ, tính cẩn trọng,

doanh nghiệp

các giá trị văn hóa truyền thống, dư luận và tập quán xã hội…

•

Thể chế xã hội, thể chế kinh tế, thể chế hành chính, chính
sách chính phủ, hệ thống luật pháp…

•

Quá trình toàn cầu hoá và sự khác biệt, giao lưu văn hoá;

Văn hóa, phong cách, đạo đức gi¸ trÞ c¸ nh©n của nhà lãnh đạo

•

Tinh c¸ch, gi¸ trÞ c¸ nh©n cña nh©n viªn

•

LÞch sö và truyền thống của doanh nghiệp

•

Hệ thống đánh giá th.tích và chế độ đãi ngộ; hÖ thèng q.lý và

•

Xu hướng phát triển kinh tế, kinh doanh;

•

Môi trường kinh doanh;

•

Ngành nghề hoạt động

•

Khách hàng và đối tác, đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp .

•

Các nguồn lực: nguồn nhân lực, nguyên nhiên liệu, Công nghệ và sản

chia sẻ thông tin

phẩm của DN…

•

Những giá trị văn hóa học hỏi được

21


5.5 Các dạng văn hoá doanh nghiệp

1.
•.
•.
•.
•.

Các loại VHCT của Harrison/Handy
VH quyền lực
Văn hóa vai trò
Văn hóa công việc

Văn hóa cá nhân

2. Các loại VHCT của Deal & Kennedy

•.
•.
•.
•.

Văn hóa nam nhi
Văn hóa làm ra làm/chơi ra chơi
Văn hóa phó thác
Văn hóa quy trình

3. Các dạng VHCT của Quinn & McGrath

•.
•.
•.
•.

Văn hóa kinh/thị trường
Văn hóa triết lý/văn hóa đặc thù
Văn hóa đồng thuận/văn hóa phường hội
Văn hóa thứ bậc

4. Các dạng VHCT của Daf

•
•

•
•

Văn hóa thích ứng
Văn hóa xứ mệnh
Văn hóa hòa nhập
Văn hóa nhất quán

5. Các dạng VHCT của Sethia &Klinow

•
•
•
•

Văn hóa thờ ơ
Văn hóa chu đáo
Văn hóa thử thách
Văn hóa hiệp lực


KiỂU VĂN HÓA CỦA HANDY

Văn hóa quyền lực

Văn hóa công việc

(mạng nhện)

(lưới mắt cáo)

Văn hóa vai trò

Văn hóa cá nhân

(đền thờ thần Hy lạp)

6/29/18

(cum nhóm)

Trần Đức Dũng

23


CÁC DẠNG VHCT THEO DEAL & KENNEDY
Cao

VĂN HÓA LÀM RA LÀM – CHƠI

VĂN HÓA

RA CHƠI

TỐC
TỐC ĐỘ
ĐỘ PHẢN
PHẢN ỨNG
ỨNG

NAM NHI

VĂN HÓA
QUY TRÌNH

VĂN HÓA
PHÓ THÁC

Thấp

Cao
MỨC ĐỘ RỦI RO ĐỐI VỚI CÔNG ViỆC

6/29/18

Trần Đức Dũng

24


IV. Các loại VHCT

Các mô hình VHCT của Scholz
Các dạng VHCT

Thiên hướng trong cách xử lý vấn đề

Nhân cách

Thời gian

Thử thách

Triết lý

Thay đổi

Ổn định

Khép kín

Hoài cổ

Không mạo hiểm

Đừng làm đắm thuyền

Không chấp nhận

Phản ứng

Khép kín

Thực tế

Chấp nhận RR tối thiểu

Ném chuột sợ vỡ bình

ở mức độ tối thiểu

Dự phòng

Cởi mở & khép kín

Thực tế

Chấp nhận RR đã biết

Hãy chuẩn bị sẵn sàng

Chấp nhận mức độ tăng
dần

Tranh thủ

Cởi mở

Thực tế & hoài bão

RR cao lợi ích phải cao

Luôn có mặt ở nơi có việc

Chấp nhận triệt để

Sáng tạo

Cởi mở

Hoài bão

Thích thử thách mới

Hãy sáng tạo ra tương lai

Tìm cách thay đổi thật
độc đáo

ĐẶC TRƯNG CỦA CÁC KiỂU VĂN HÓA TiẾN TRIỂN
6/29/18

Trần Đức Dũng

25