Đề án tài chính tiền tệ: Ngân hàng trung ương quản lý ngoại hối .

Đề án tài chính tiền tệ

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................1
NỘI DUNG.....................................................................................................2
I./ MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ NGOẠI HỐI:...........2
1./ Một số vấn đề cơ bản về ngoại hối và dự trữ ngoại hối.....................2
2./ Thị trường ngoại hối.......................................................................................5
II./ THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ KINH DOANH
NGOẠI HỐI CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG TRONG THỜI
GIAN QUA................................................................................................................... 11
1./ Hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân hàng trung uơng
Việt Nam............................................................................................................11
2./Các biện pháp chung quản lý kinh doanh ngoại hối của ngân hàng
trung uơng Việt Nam....................................................................................14
3./ Thực trạng về kinh doanh ngoại hối của ngân hàng trung ương
Việt Nam qua từng giai đoan.....................................................................16
III./ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIÊN NGHIỆP VỤ QUẢN LÝ
NGOẠI HỐI CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG.............................22
1./ Mục tiêu quản lý ngoại hối trong thời gian tới:................................22
2./ Biện pháp quản lý nhà nước về ngoại hối...........................................23


Đề án tài chính tiền tệ

LỜI MỞ ĐẦU

Xu hướng mở cửa , hội nhập với nền kinh tế thế giới đã thúc đẩy
mạnh mẽ hoạt động thương mại quốc tế , cùng với nó hoạt động giao dịch
của thị trường ngoại hối quốc tế ngày càng trở nên sôi động , phát triển và
trở thành một bụộ phận không thể thiếu được của hoạt động kinh tế .Vì thế

vấn đề ngoại hối là một nhiệm vụ quan trọng của ngân hàng nhà nước trong
việc hoạch định và thực hiện chính sách tiền tệ . Chính sách quản lý ngoại
hối hiệu quả sẽ góp phần đáng kể trong việc cân bằng cán cân thanh toán ,
kiểm soát sức mua đồng tiền , kiềm chế lạm phát , tận dụng nguồn vốn
trong nước , thu hút vốn đầu tư nước ngoài tạo điều kiện ổn định và phát
triển kinh tế trong nước.
Trong những năm vừa qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu
đáng kể đối với vấn đề quản lý ngoại hối và các hoạt động liên quan đến
ngoại hối .Tuy nhiên , bên cạnh những thành tựu đó , quá trình quản lý
ngoại hối ở nước ta vẫn còn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc , cần có
hướng giải quyết . Vì vậy , thông qua vốn kiến thức đã được học và tầm
hiểu biết của mình em đã lựa chọn đề tài : “Ngân hàng trung ương quản
lý ngoại hối .
Do tìm hiểu thực tế và những kiến thức mà em thu thập được còn
chưa đầy đủ nên trong quá trình viết bài sẽ không tránh khỏi được những
thiếu sót . Vì vậy em rất mong muốn được sự quan tâm đánh giá , góp ý của
các thầy cô giáo để bài viết của em thêm hoàn thiện . Em xin chân thành
cảm ơn.
Hà Nội, ngày15 tháng 1 năm 2009

1


Đề án tài chính tiền tệ

NỘI DUNG
I./ MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ NGOẠI HỐI:
1./ Một số vấn đề cơ bản về ngoại hối và dự trữ ngoại hối
a./ Khái niêm:
- Ngoại hối:

Trong hoạt động mậu dịch quốc tế các bên tham gia giao dịch
phải thống nhất về phương tiện thanh toán, phương thức thanh toán và
người ta có thể dùng vàng tiêu chuẩn quốc tế, quyền rút vốn đặc biệt, ngoại
tệ để làm phương tiện thanh toán cho các hoạt động đó. Tất cả các phương
tiện được sử dụng cho thanh toán quốc tế được gọi là ngoại hối.
Như vậy ngoại hối là phương tiện thiết yếu trong quan hệ kinh tế ,
văn hoá giữa các quốc gia. Ngoại hối là tiền nước ngoài, vàng tiêu chuẩn
quốc tế , các giấy tờ có giá và các phương tiện thanh toán bằng tiền nước
ngoài.
Ngoại hối trong đó đặc biệt là ngoại tệ có vai trò quan trọng, nó là phương
tiện dự trữ của cải, phương tiện để mua, phương tiện để thanh toán và hạch
toán quốc tế, được các nước chấp nhận là đông tiền quốc tế .
- Dự trữ ngoại hối:
Dự trữ ngoại hối là toàn bộ các tài sản bằng ngoại tệ và các tài sản tài
chính có tính linh hoạt cao của một quốc gia.
Nền kinh tế ngày càng phát triển , quan hệ quốc tế ngày càng được mở
rộng thì không có một quốc gia nào phát triển một cách đơn độc khép kín,
mà đòi hỏi phải mở rộng kinh tế có những chiến lược quan trọng , có dự trữ
ngoại hối cần thiết có nghĩa là Nhà nước đã nắm trong tay một công cụ
quan trọng để phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô .
b./ Đặc điểm:
2


Đề án tài chính tiền tệ

-Ngoại hối
Ngoại hối bao gồm:
+ Các loại tiền nước ngoài , các công cụ thanh toán vàng tiền nước
ngoài như: séc, thẻ thanh toán, hối phiếu, chứng chỉ tiền gửi

+ Các loại giấy tờ có giá bằng ngoại tệ như trái phiếu Chính phủ, trái
phiếu công ty
+ Quyền rút vốn đặc biệt, đồng tiền chung Châu Âu các đồng tiền
chung khác dùng trong thanh toán quốc tế và khu vực
+ Các kim loại quý( vàng, bạc và các kim loại thuộc nhóm bạch kim),
đá quý( kim cương, nhóm rubi và saphia) khi chuyển ra nước ngoài hoặc
chuyển từ nước ngoài vào
+ Đồng tiền đang lưu hành của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam trong trường hợp chuyển vào và chuyển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam
hoặc được sử dụng làm công cụ thanh toán quốc tế
-Dự trữ ngoại hối:
* Được hình thành từ các nguồn:
+ Ngoại hối hiện có thuộc sở hữu nhà nước do NHTW quản lý.
+ Ngoại hối mua từ ngân sách nhà nước, mua từ thị trường ngoại tệ
và mua từ thị trường Vàng.
+ Ngoại hối mua từ các ngân hàng và các tổ chức tài chính quốc tế
+ Ngoại hối từ các nguồn khác
*Dự trữ ngoại hối Nhà nước bao gồm: Ngoại tệ tiền mặt, số dư ngoại
tệ trên tài khoản tiền gửi ở nước ngoài; các chứng khoán nợ do chính
phủ,ngân hàng nước ngoài, tổ chức tiền tệ hoặc ngân hàng quốc tế phát
hành, bảo lãnh; vàng; các lọai ngoại hối khác của nhà nước
c./ Vai trò của dự trữ ngoại hối:
-Tài trợ cho các giao dịch ngoại hối:
3


Đề án tài chính tiền tệ

Dự trữ ngoại hối có thể được duy trì nhằm mục tiêu sẵn sàng tài trợ
cho các nhu cầu ngoại hối của các hoạt động trong nước mà có thể dự tính

được từ trước. Đối với các nước phát triển việc dự trữ ngoại hối có thể là
một điều không quan trọng, do các nước này có khả năng truy cập vốn
quốc tế một cách nhanh chóng ( Nhờ vào một cơ chế hoạt động hoàn chỉnh,
một thị trường chung rất phát triển).Tuy nhiên, điều này lại có tầm quan
trọng đối với các nước đang phát triển, bởi việc huy động vốn quốc tế trong
một thời gian ngắn vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, những nước này
thường gặp phải tính thời vụ đặc trưng trong thu nhập cũng như chi phí liên
quan đến ngoại hối. Đối với những nước này, việc đi vay để tài trợ thâm
hụt cán cân vãng lai có thể phải trả giá đắt hơn rất nhiều việc dựa vào quỹ
dự trữ ngoại hối
Việc duy trì dự trữ ngoại hối với động cơ tài trợ cho các giao dịch ngoại
hối có tầm quan trọng đặc biệt đối với các nước có chính sách quản lý
ngoại hối rộng và tập trung thông qua kênh duy nhất là NHTW
- Can thiệp vào thị trường ngoại hối để điều tiết tỷ giá:
Dự trữ ngoại hối nhằm mục đích can thiệp vào thị trường.NHTW
thường phải dự đoán được các biến động của thị trường do các yếu tố trong
và ngoài nước.Có những tác động nào tích cực, những tác động nào tiêu
cực,những tác động trong dài hạn, những tác động chỉ xảy ra ngắn hạn, có
những tác động chỉ xảy ra đối với doanh nghiệp nhỏ, những nhà đầu tư cá
nhân, cũg có thể chỉ tác động đến những doanh nghiệp lớn, hay là những
tập đoàn lớn, thậm chí tác động đến cả nền kinh tế.Dự tính trước được
những tác động trên sẽ giúp cho NHTW can thiệp vào thị trường một cách
hợp lý,và mục đích can thiệp vào thị trường được coi là mục tiêu quan
trọng nhất của dự trữ ngoại hối, đặc biệt đối với các nền kinh tế có thị
trường hàng hoá và thị trường vốn mở cửa hoạt động hiệu quả và duy trì
chế độ tỷ giá cố định hoặc tỷ giá thả nổi có điều tiết.
Mục đích dự trữ ngoại hối nhằm can thiệp vào thị trường chủ yếu là đảm
4

Đề án tài chính tiền tệ

bảo mục tiêu về quản lý tỷ giá về ngắn hạn. trung và dài hạn.VD:Khi tỷ giá
trong nước có biến động tăng khi đó nhà nước sẽ tăng cung ngoại tệ giúp
làm giảm tỷ giá xuống. Những biến động của tỷ gía sẽ làm ảnh hưởng rất
lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nước, do đó bình ổn tỷ giá
theo hướng có lợi sẽ giúp sản xuất trong nước phát triển hơn
- Tích trữ tài sản:
Mục đích tích trữ tài sản thường không được coi là tiêu thức có ảnh hưởng
lớn đến mức dự trữ ngoại hối cần được duy trì tại một NHTW, mà tiêu thức
này thường được NHTW xem xét để có các quyết định về dự trữ ngoại hối
của mình. Tuy nhiên, yếu tố tích trữ tài sản lại có tầm quan trọng đặc biệt
cho việc lựa chọn mức dự trữ trong một số trường hợp. Khi NHTW có
trách nhiệm nào đó trong việc quản lý trạng thái rủi ro ngoại hối thực của
khu vực kinh tế Nhà nước hay của toàn bộ quốc gia, NHTW thường phải
tăng tổng dự trữ ngoại hối để đối phó với tình trạng gia tăng nợ của chính
phủ hay các khoản nợ của chính phủ phải được đảm bảo bằng ngoại tệ.Đối
với các nước đi vay nợ mục tiêu dự trữ tài sản là rất quan trọng, nếu
NHTW nước đó đang tăng cường dự trữ ngoại hối, điều đó chứng tỏ nước
đó đang chú trọng vào việc tăng uy tín quốc tế của quốc gia.Việc tăng uy
tín quốc gia trên trường quốc tế tạo thuận lợi cho nước đó trong việc giao
lưu buôn bán với các nước hơn, các nước sẽ nhìn thấy được sự đảm bảo khi
đầu tư hay giao thương với nước đó,ngược lại khi uy tín trên trường quốc tế
tăng lên, khi vay nợ tổng phụ phí rủi ro sẽ thấp và tổng chi vay nợ sẽ thấp
hơn.Đây là điều đánh đổi đối với các nước đang phát triển, họ cần phải lựa
chọn giữa lợi ích của việc đi vay vốn hay chấp nhận phải cạnh tranh trong
một thị trường khó khăn hơn nhưng nhiều cơ hội hơn
2./ Thị trường ngoại hối.
a./Sự ra đời và phát triển của thị trường ngoại hối:
5

Đề án tài chính tiền tệ

Sự ra đời và phát triển của thị trường ngoại hối gắn liền với sự phát
triển của hoạt động ngoại thương. Trong ngoại thương liên quan đến nhiểu
loại tiền của quốc gia khác nhau.VD: trong quan hệ ngoại thương giữa Anh
và Pháp liên quan đến it nhất hai đồng tiền là đồng bảng Anh(GBP) và
đồng France Pháp(FRF). Mục tiêu của các thương gia người Anh là đồng
bảng Anh trong khi mục tiêu của các thương gia Pháp là đồng France.
Tương tự, một công ty xuất khẩu của Việt Nam , xuất khẩu hàng thủ công
mỹ nghệ sang Đức, thu về đồng Dollar Mỹ( USD). Do không thể dùng
USD để mua sản phẩm tại thị trường Việt Nam.Ngược lại, vì không thể sử
dụng VND để nhập khẩu xe máy từ Nhật Bản về nên khi công ty có nhu
đổi từ VND sang USD để thanh toán.Do đó, thực tiễn đòi hỏi phải có một
cơ chế nào đó nhằm giúp các thương nhân Anh đổi GBP lấy FRF và các
thương nhân Pháp đổi FRF lấy GBP cũng như công ty xuất khẩu của Việt
Nam đôi USD lấy VND và công ty nhập khẩu đổi VND lấy USD. Cơ chế
đó gọi là thị trường ngoại hối( foreign exchange market).
Như vậy thị trường ngoại hối là thị trường tại đó diễn ra các giao dịch
mua, bán, trao đổi các phương tiện thanh toán quốc tế.Tuy nhiên trên thị
trường này chủ yếu là các giao dịch, trao đổi ngoại tệ. Nên có thể hiểu thị
trường ngoại hối là thị trường mua bán, trao đổi các loại ngoại tệ
Như đã trình bày, thị trường ngoại hối bắt nguồn từ sự hình thành và
phát triển của ngoại thương, nó là phương tiện hữu hiệu thúc đẩy ngoại
thương phát triển. Do đó, cùng với sự phảt triển của ngoại thương, thị
trường ngoại hối cũng ngày càng phát triển.Chúng ta đã thấy các trung tâm
giao dịch ngoại hối tầm cỡ quốc tế như NewYork, London và Tokyo hoặc
tầm cỡ khu vực như Frankfurt, Zurich ở Châu Âu hay Hongkong,
Singapore ở Châu Á hoặc tầm cỡ quốc gia như Sydney ở Australia, Bankok

ở Thái Lan, Shanghai ở Trung Quốc đều hình thành và phát triển gắn liền
với sự hình thành và phát triển của các trung tâm thương mại sầm uất với
đầy đủ các giao dịch buôn bán trong và ngoài nước.
6


Đề án tài chính tiền tệ

b./ Đặc điểm, vai trò của thị trường ngoại hối:
-Đặc điểm:
+Thị trường ngoại hối không tồn tại trong một không gian cụ thể nhất
định mà hoạt động thông qua các phương tiện thông tin hiện đại.Thị trường
ngoại hối là một thị trường rộng lớn, liên quan đến nhiều hoạt động,liên
quan đến nhiều lĩnh vực, và nhiều tổ chức, cá nhân khác biệt ở nhiều vùng
miền khác nhau.Do đó, thị trường này không thể tồn tại ở một không gian
cụ thể nào, nó diễn ra ở khắp nơi, và để đảm bảo tính liên tục, tính lưu
thông hoạt động chính của nó được thông qua các phương tiện thông tin
hiện đại như mạng Internet, các hình thức thẻ rút tiền, gửi tiền với nhiều
tính năng, các giấy tờ, hợp đồng giao dịch
+ Có tính quốc tế hoá cao.Đây là một hoạt động có sự tham gia của rất
nhiều thị trường trên thế giới,là nơi diễn ra các giao dịch mua bán, trao đổi
các phương tiện thanh toán quốc tế. Bởi vậy những chuẩn mực quốc tế rất
được đề cao, nếu những giao dịch không đáp ứng những tiêu chuẩn chung
của quốc tế sẽ bị loại bỏ.
+ Giao dịch mua bán các loại ngoại tệ tự do chuyển đổi.Khi chưa có thị
trường ngoại hối, việc tìm kiếm để trao đổi các ngoại tệ trên thị trường là
rất khó khăn.Thị trường ngoại hối ra đời, những ngoại tệ nằm trong quy
định được phép giao dịch sẽ được mua đi bán lại trong thị trường, tạo tính
lưu thông trên thị trường ngoại hối
+ Giao dịch với khối lượng lớn( khối lượng tối thiểu và doanh số).

Giao dịch trên thị trường ngoại hối là những giao dịch lớn từ những nhà
đẩu tư trong nước và nước ngoài, những giao dịch này diễn ra trợ giúp cho
hoạt động giao thương quốc tế được thuận tiện hơn. Mỗi giao dịch quốc tế
diển ra thường mang lại những khoản lợi nhuận rất lớn do đó khối lượng
giao dịch trên thị trường ngoại hối thường rất lớn,
- Vai trò:
Trong xu thế hội nhập nền kinh tế toàn cầu, thị trường ngoại hối đóng
7


Đề án tài chính tiền tệ

vai trò quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế mỗi quốc gia
+ Trước hết thị trường ngoại hối tạo điều kiện để kết nối các nhu cầu
giao dịch trong nền kinh tế, là cơ chế hữu hiệu đáp ứng cho nhu cầu mua,
bán, trao đổi ngoại tệ nhằm phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu và các
hoạt động dịch vụ liên quan khác.Trong nền kinh tế luôn có những người
dư thừa ngoại hối đồng thời cũng có những người có nhu cầu sử dụng
ngoại hối đó.Làm sao để những nhu cầu đó khớp được với nhau, khi những
người đó hoàn toàn không quen biết, không có mối quan hệ gì? Thị trường
ngoại hối đã giải quyết được những điều đó, nhờ thị trường ngoại hối đã
tổng hợp được những nhu cầu của thị trường, và giúp cho nó được ăn khớp
lại với nhau. Khi chưa có thị trường ngoại hối, các nhu cầu đó chưa tìm
được đến nhau gây ra rất nhiều sự lãng phí, lượng ngoại hối dư thừa thì chỉ
được cất giữ không sinh lời, còn những người cần ngoại hối thì không có
đủ ngoại hối cần thiết để kinh doanh, khiến cho hoạt động của họ bị ngưng
trệ. Và khi nhu cầu được đáp ứng, mọi hoạt động xuất- nhập khẩu, dịch vụ
liên quan trở nên dễ dàng hơn, phát triển hơn
+ Thị trường ngoại hối là phương tiện giúp cho các nhà đầu tư chuyển
đổi ngoại tệ nhằm kiếm tìm lợi nhuận thông qua các hình thức đầu tư vào

tài sản hữu hình hay tài sản tài chính
VD: Một nhà đầu tư thấy rằng lãi suất ở thị trường NewYork cao hơn lãi
suất ở thị trường Tokyo, họ sẽ rút tiền ở thị trường Tokyo để đầu tư vào thị
trường NewYork. Tuy nhiên việc giao dịch sẽ chỉ được thực hiện khi có thị
trường ngoại hối
+ Làm cho các giao dịch trao đổi mua bán ngoại hối đi vào nền nếp, ổn
định, góp phần ổn định thị trường tài chính. Trước khi có thị trường ngoại
hối, các giao dịch sẽ gặp rất nhiều khó khăn,chưa có một chuẩn mực chung
cho các giao dịch, chưa có ai quản lý việc trao đổi mua bán ngoại tệ, tuy
nhiên các giao dịch đó không thể không có. Việc chưa có các chuẩn mực
chung sẽ khiến cho những người có nhu cầu về ngoại tệ phải tự tìm ra cách
8


Đề án tài chính tiền tệ

để đáp ứng những nhu cầu của mình,việc tìm ra cách đó không thể đảm bảo
được sẽ chấp hành theo đúng pháp luật, và họ cũng có thể không thể biết
làm như vậy có đúng với quy định hay khồng.Như vậy, để có thể giao dịch
được có thể sẽ buộc phải vi phạm các quy định của luật pháp. Lúc này nhà
nước rất khó quản lý đối với những hoạt động này. Khi thị trường ngoại hối
xuất hiện, các hoạt động sẽ được chuẩn hoá bằng các quy định,những nhà
đầu tư, những doanh nghiệp, các tổ chức hay cá nhân sẽ có cơ sở để tham
gia vào thị trường. Nhờ vào những quy định chung đó họ biết rằng những
gì họ có thể làm và những gì họ không đựơc làm.Dưới sự quản lý của thị
trường các hoạt động giao dịch ngoại hối được giám sát chặt chẽ hơn và thị
trường sẽ đi vào ổn định khi các hoạt động thực hiện theo đúng những quy
định đó.
+ Giúp NHTW nắm bắt được thông tin về thị trường để tham mưu cho
chính phủ trong việc quản lý ngoại hối.NHTW tham gia vào thị trường

ngoại hối với tư cách là người tổ chức, điều hành và kiểm soát mọi hoạt
động của thị trường ngoại hối nhằm ổn định giá trị đồng nội tệ, trên cơ sở
kiểm soát được tỷ giá hối đoái. Mọi hoạt động giao dịch ngoại hối đều phải
thông qua NHTW, như vậy NHTW sẽ dễ dàng nắm bắt thông tin trên thị
trường. Khi thị trường có bất kỳ dấu hiệu bất ổn nào NHTW cùng chính
phủ sẽ có những điều chỉnh phù hợp để thị trường đi vào ổn định
+ Tạo điều kiện để hội nhập với thị trường ngoại hối quốc tế. Khi trong
nước có một thị trường ngoại hối ổn định,các giao dịch diễn ra thuận tiện
hơn sẽ tạo điều kiện hơn cho các giao dịch ngoại hối trong nước mà còn
tạo điều kiện cho các giao dich ngoại hối quốc tế.Các nhà đầu tư trong
nước dễ dàng thâm nhập vào thị trường ngoài nước, đồng thời cũng sẽ thu
hút các nhà đầu tư nước ngoài vào.Với một cơ chế hoạt động ngoại hối
hoàn chỉnh,các nhà đầu tư không còn gặp nhiều khó khăn khi thâm nhập
thị trường quốc tế, từ đó nền kinh tế cũng sẽ phát triển nhanh chóng hơn
c./ Hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân hàng trung ương:
NHTW có thể tham gia trực tiếp vào thị trường ngoại hối trong nước
9


Đề án tài chính tiền tệ

hoặc quốc tế với tư cách là một thành viên tham gia thị trường và tuân thủ
các luật chơi của thị trường nhằm đạt được mục đích quản lý ngoại
hối.NHTW nhằm vào các mục tiêu khác nhau tuỳ vào đối tác và thị trường
giao dịch ngoại hối được lựa chọn
-Giao dịch ngoại hối trên thị trường trong nước:
NHTW tham gia trên thị trường ngoại hối trong nước nhằm mục đích điều
chỉnh tỷ giá hoặc vì mục tiêu ngắn hạn của chính sách tiền tệ mà không vì
mục tiêu kinh doanh.NHTW là người mua, bán cuối cùng và chủ yếu thực
hiện giao dịch với các NHTM, đôi khi các giao dịch cũng được thực hiện

giữa NHTW với các doanh nghiệp xuất khẩu lớn.Các giao dịch cuả NHTW
trên thị trường ngoại hối có thể ảnh hưởng đến cung cầu ngoại hối và vì thế
mà có khả năng điều chỉnh tỷ giá.Mặt khác, mỗi giao dịch loại này của
NHTW cũng sẽ làm thay đổi lượng tiền cơ sở(MB) vì thế mà làm ảnh
hưởng tới mục tiêu kiểm soát của NHTW thời điểm đó.Điều này đòi hỏi
các hoạt động can thiệp trên thị trường trong nước phải được tiến hành một
cách cẩn trọng trên cơ sở xem xét tới sự cân đối giữa mục tiêu điều chỉnh tỷ
giá và mục tiêu điều tiết lượng tiền cơ sở.Đến lượt nó, sự cân đối này phụ
thuộc vào sự cơ chế tỷ giá đang được duy trì. Trong điều kiện cơ chế tỷ giá
thả nổi, sự biến động tỷ giá do thị trường quyết định. NHTW không có
nghĩa vụ can thiệp tỷ giá. Các hoạt động giao dịch ngoại hối, vì thế nhằm
mục đích điều chỉnh khối tiền MB. Trong cơ chế tỷ giá thả nổi có điều tiết,
trái lại, NHTW có nghĩa vụ can thiệp thị trường ngoại hối nhằm mục tiêu
điều chỉnh tỷ giá.Điều này có thể mâu thuẫn với mục tiêu kiểm soát khối
tiền cơ sở và khối tiền cung ứng.Vì vậy trong cơ chế tỷ giá này, mỗi hành
vi can thiệp của NHTW trên thị trường ngoại hối phải dựa trên những dự
báo chính xác chiều hướng biến động tỷ giá và đảm bảo sự ổn định tối đa
cho các điều kiện tiền tệ thông qua việc sử dụng phối hợp hệ thống công cụ
của chính sách tiền tệ trong các hoạt động can thiệp triệt tiêu khi cần thiết.
Giao dịch ngoại tệ của NHTW với các NHTM trên thị trường ngoại hối
10


Đề án tài chính tiền tệ

chủ yếu được thực hiện thông qua mạng Computer, điện thoại hoặc Telex
-Giao dịch ngoại hối trên thị trường quốc tế
Bên cạnh giao dịch ngoại hối trên thị trường trong nước, NHTW còn thực
hiện các giao dịch ngoại hối trên thị trường quốc tế, nhằm bảo tồn và phát
triển quỹ dự trữ ngoại hối quốc gia. Các giao dịch ngoại hối trên thị trường

quốc tế đối với các quốc gia khác nhau có thể sẽ khác nhau về hình thức và
quy mô. Thông thường, NHTW thường thực hiện một số giao dịch ngoại
hối trên thị trưởng quốc tế như sau:
* Gửi ngoại hối tại các NHTW và NHTM quốc tế: Với hình thức này,
NHTW phải tính toán gửi ngoại hối ở nước nào, ngân hàng nào vừa đảm
bảo rủi ro thấp nhất mà lãi thu được lại cao nhất.
* Kinh doanh chứng khoán: NHTW chủ yếu thực hiện sẽ thực hiện
việc nắm giữ các loại trái phiếu đẻ hoặc là thu lợi tức của trái phiếu, hoặc là
để kinh doanh nhằm thu lợi tức thông qua việc chênh lệch giá mua và bán.
Thông thường,NHTW nắm giữ các loại chứng khoán xếp hạng tốt.
* Uỷ thác đầu tư: NHTW có thể thực hiện việc uỷ thác đẩu tư một
lượng ngoại hối nào đó cho các nhà quản lý quỹ đầu tư quốc tế. Với hoạt
động này, NHTW phải trả phí quản lý cho các quỹ đầu tư, ngược lại sẽ thu
được lợi nhuận.
* Thực hiện các giao dịch kinh doanh ngoại tệ: NHTW thực hiện các
giao dịch ngoại tệ nhằm chuyển đổi cơ cấu ngoại tệ và thu lợi nhuận. Các
giao dịch mà NHTW thương thực hiện là SPOT, Options, Futures, Repo,
Security lending
II./ THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ KINH DOANH
NGOẠI HỐI CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG TRONG THỜI
GIAN QUA
1./ Hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân hàng trung uơng Việt Nam.
a./Kinh doanh trên thị trường trong nước:
Hiện nay, chúng ta đang theo đuổi chính sách tỷ giá thả nổi có điều tiết,
11


Đề án tài chính tiền tệ

dưới sự điều tiết của chính phủ, ngân hàng trung ương.Tham gia vào thị

trường ngoại hối, NHTW đặt mục tiêu điều tiết thị trường, thực hiện một số
chính sách tiền tệ nhằm ổn định tỷ giá.Vừa theo đuổi chính sách tiền tệ,
vừa nhằm điều chỉnh tỷ giá, điều này là một khó khăn đối với NHTW Việt
Nam, vì có thể 2 lợi ích này sẽ mâu thuẫn với nhau trong thời điểm mà Việt
Nam đang cố gắng để nâng cao uy tín của mình trên trường quốc tế.
NHTW Việt Nam thực hiện việc mua bán các loại ngoại tệ trên thị
trường ngoại tệ trên thị trường liên ngân hàng nhằm mục đích chính là điều
tiết vốn khả dụng của các nhân hàng thương mại, điểu tiết cung cầu ngoại
tệ để ổn định tỷ giá. NHTW Việt Nam vừa là người tổ chức, điều hành thị
trường ngoại tệ liên ngân hàng, vừa là thành viên của thị trường. Trên thị
trường ngoại tệ liên ngân hàng, việc mua, bán ngoại tệ giữa các thành viên
của thị trường được thực hiện bằng các hình thức nghiệp vụ giao dịch giao
ngay ( SPOT) , giao dịch kỳ hạn ( FORWARD) , hoán đổi ngoại tệ (SWAP)
và các loại hình giao dịch khác theo quy định.
b./Kinh doanh trên thị trường quốc tế:
Vịêt Nam đang trong thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới, hoạt động kinh
doanh ngoại hối trên thị trường quốc tế là một điều tất yếu. Cũng như các
NHTW trên thế giới, NHTW Việt Nam cũng tham gia hoạt động trên thị
trường thế giới nhằm bảo tồn và phát triển quỹ dự trữ ngoại hối quốc
gia.NHTW Việt Nam cũng tham gia các nghiệp vụ trên thị trường ngoại hối
quốc tế
-Gửi ngoại tệ tại các NHTW và các ngân hàng thương mại quốc tế:Tại
các ngân hàng thương mại quốc tế hay các tổ chức tài chính quốc tế NHTW
tham gia dưới dạng gửi tiền là chính. Tiền gửi tại các tổ chức này của
NHTW Việt Nam nằm dưới 2 dạng:
*Tiền gửi không kỳ hạn: mục đích là phục vụ cho thanh toán và điều
chuyển vốn. Loại này có tính thanh khoản cao nhất nhưng lãi suất được
hưởng rất thấp hoăc không có lãi suất.
12

Đề án tài chính tiền tệ

*Tiền gưi có kỳ hạn: Thường là kỳ hạn 365 ngày. Đối với loại tiền gửi
này lãi suất được hưởng dựa trên các mức LIBOR , SIBOR và tuỳ vào từng
ngân hàng thương mại đối tác.Nhìn chung lãi suất thường cao hơn lãi suất
trái phiếu cùng kỳ hạn nhưng tính lỏng lại kém hơn vì không được rút vốn
trước thời hạn hoặc phải chịu một khoản phạt đáng kể hoặc không được
hưởng lãi.
-Kinh doanh trái phiếu: ngoài ra NHTW Việt Nam có thể tham gia vào
thị trường quốc tế bằng việc mua một số giấy tờ có giá giống như trái phiếu
kho bạc của chính phủ, bởi chúng có tính an toàn cao,thanh khoản cao và
xếp hạng tốt.Ví dụ như : Trái phiếu chính phủ Mỹ, Trái phiếu Châu Âu,
Trái phiếu Chính phủ Nhật, Trái phiếu các tổ chức tài chính Ngân hàng
được xếp hạng tốt (AAA) đồng thời nếu mua sẽ chủ yếu mua công cụ nợ
chứ không mua công cụ vốn. Các loại trái phiếu được mua bán có thể là
ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn bằng các hình thức:
* Mua bán trực tiếp
* Đặt qua đêm
* Tham gia đấu thầu
- Giao dich SPOT:
Mục đích của giao dịch này là chuyển đổi cơ cấu ngoại tệ và tìm kiếm
lợi nhuận. NHTW Việt Nam tiến hành giao dịch SPOT với các loại Hard
Currencies : USD , EUR , JPY…
-Ủy thác đầu tư: thực hiện hoạt động này bằng cách giao tiền cho các
nhà quản lý quỹ quốc tế kèm theo hướng dẫn đẩu tư cụ thể và mức lợi
nhuận yêu cầu trên khoản vốn bỏ ra ( Benchmark ). Với nghiệp vụ này
NHTW phải trả phí cho các nhà quản lý quỹ
Nói chung NHTW Việt Nam đang từng bước đa dạng hoá các hoạt động
kinh doanh ngoại hối theo hướng hội nhập với thị trường khu vực và quốc

tế. Tuy nhiên còn rất nhiều nghiệp vụ NHTW Việt Nam chưa thực hiện
13


Đề án tài chính tiền tệ

được như Options, Futures, Repo, Security, lending
NHTW tham gia vào thị trường ngoại hối với mục đích điều tiết nền
kinh tế là chính, không vì mục đích lợi nhuận, do đó, mọi hoạt động của nó
đều phải đảm bảo sự an toàn cao, ít rủi ro.
2./Các biện pháp chung quản lý kinh doanh ngoại hối của ngân hàng
trung uơng Việt Nam.
a./Quản lý nhà nước về ngoại hối:
Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thực hiện chính sách
quản lý ngoại hối nhằm tạo điều kiện thuận lợi và bảo đảm lợi ích hợp pháp
cho tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động ngoại hối, góp phần thúc đẩy phát
triển kinh tế; thực hiện mục tiêu của chính sách tiền tệ quốc gia, nâng cao
tính chuyển đổi của đồng Việt Nam; thực hiện mục tiêu trên lãnh thổ Việt
Nam chỉ sử dụng đồng Việt Nam; thực hiện các cam kết của Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam trong lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế, tăng cường
hiệu lực quản lý nhà nước về ngoại hối và hoàn thiện hệ thống quản lý
ngoại hối của Việt Nam
NHTW Việt Nam thay mặt nhà nước để quản lý nhà nước về ngoại hối
và vàng. Do đó, chính NHTW là người tổ chức và cũng là thành viên tham
gia thị trường và đóng vai trò là người mua, người bán trên thị trường ngoại
hối. Tuy nhiên, mục tiêu của NHTW khi tham gia thị trường này không
phải là tìm kiếm lợi nhuận mà mục đích chính là nhằm kiểm soát thị
trường, đồng thời cung ứng vốn ngắn hạn cho các ngân hàng thương mại
nhằm thực hiện các mục tiêu của chính sách tiền tệ quốc gia
Theo Pháp lệnh ngoại hối quy định:

-Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về hoạt động ngoại hối.
- Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chịu trách nhiệm trước
Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động ngoại
hối, xây dựng và ban hành chính sách quản lý ngoại hối,
14


Đề án tài chính tiền tệ

hướng dẫn và thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chế độ
chứng từ và thông tin báo cáo.
- Bộ, cơ quan ngang bộ, Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương có trách nhiệm quản lý nhà nước về hoạt động ngoại hối trong
phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Về phương diện quản lý nhà

nước về ngoại hối, NHTW có nghĩa vụ và quyền hạn sau:
-Xây dựng các dự án luật, pháp lệnh và các dự án khác về quản lý ngoại
hối; ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý ngoại hối theo
thẩm quyền.
- Cấp, thu hối giấy phép hoạt động ngoại hối
- Tổ chức, điều hành thị trường ngoại tệ liên ngân hàng và thị trường
ngoại hối trong nước
- Kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định của Pháp lệnh quản lý
ngoại hối; kiểm soát việc xuất, nhập ngoại hối
- Kiểm tra hoạt động ngoại hối của các tổ chức tín dụng
- NHTW lập thanh toán thu chi ngoại tệ trong hoạt động kinh doanh
ngoại tệ và kế hoạch thu chi của ngành
Khi xét thấy cần thiết, để bảo đảm an ninh tài chính, tiền

tệ quốc gia, Chính phủ được áp dụng các biện pháp sau đây:
- Hạn chế việc mua, mang, chuyển, thanh toán đối với các giao dịch
trên tài khoản vãng lai, tài khoản vốn;
- Áp dụng các quy định về nghĩa vụ bán ngoại tệ của người cư trú là tổ
chức;
- Áp dụng các biện pháp kinh tế, tài chính, tiền tệ;
- Các biện pháp khác.
b./Quản lý nhà nước về dự trữ ngoại hối

15


Đề án tài chính tiền tệ

NHTW Việt Nam là cơ quan quản lý dự trữ ngoại hối nhà nước nhằm
thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia, bảo đảm khả năng thanh toán quốc tế,
bảo toàn dự trữ ngoại hối nhà nước. Dự trữ ngoại hối được thành hai quỹ:
quỹ dự trữ ngoại hối và quỹ bình ổn tỷ giá và giá Vàng
- Quỹ dự trữ ngoại hối được sử dụng để đảm bảo khả năng thanh toán
quốc tế, điều hoà nguồn ngoại hối với quỹ bình ổn tỷ giá và vàng cần thiết,
thực hiện các nghiệp vụ để đáp ứng các nhu cầu ngoại hối đột xuất cấp
bách của nhà nước theo quy định của Thủ tướng chính phủ.
- Quỹ bình ổn tỷ giá và giá Vàng được sử dụng để can thiệp vào thị
trường ngoại tệ và thị trường Vàng. Vàng trong nước nhằm ổn định tỷ giá
và giá Vàng theo mục tiêu của chính sách tiền tệ, điều hoà nguồn ngoại hối
với quỹ dự trữ ngoại hối khi cần thiết và thực hiện các nghiệp vụ đầu tư
ngắn hạn.
3./ Thực trạng về kinh doanh ngoại hối của ngân hàng trung ương
Việt Nam qua từng giai đoan
a./ Trước năm 1991:

Đối với Việt Nam, trong một thời gian dài vận hành nền kinh tế theo
mô hình kế hoạch hoá tập trung. Nhà nước độc quyền ngoại thương, nên
mọi nguồn thu ngoại tệ đều thuộc sở hữu Nhà nước và tập trung vào
NHTW Theo nghị định 161 HĐBT ngày 18 tháng 10 năm 1999 có quy
định chung Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện thống nhất quản lý Nhà nước về ngoại
hối và kinh doanh ngoại hối. Mọi việc kinh doanh ngoại hối đều thực hiện
theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Cấm lưu thông ngoại tệ
trong nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, ngoài hệ thống của Ngân
hàng ngoại thương và các cửa hàng bán hàng thu ngoại tệ
Với điều kiện như vậy, thị trường ngoại hối đúng nghĩa chưa được hình
thành mà chỉ tồn tại dưới hình thức sơ khai. Mặc dù vậy, thời kỳ này thị
16


Đề án tài chính tiền tệ

trường ngoại hối cũng được chia thành hai loại: Thị trường có tổ chức và
thị trường tự do
- Thị trường có tổ chức:
Là thị trường được thành lập chủ yếu là mua ngoại tệ để thực hiện mục
tiêu tập trung mọi nguồn ngoại tệ vào ngân hàng, phục vụ cho nhu cầu dự
trữ và phát triển nền kinh tế. Thành viên tham gia chủ yếu là các ngân hàng
, xí nghiệp, công ty quốc doanh và các cá nhân có ngoại tệ.
- Thị trường tự do:
Trong giai đoạn này, thị trường tự do không được pháp luật thừa nhận.
Tại thông tư số 33/ NH TT ngày 15 tháng 3 năm 1999 hướng dẫn thi hành
điều lệ quản lý ngoại hối đã nói rõ : việc lưu thông ngoại tệ trong nước chỉ
được thực hiện thông qua Ngân hàng và các tổ chức kinh doanh dịch vụ
được phép thu đổi ngoại tệ. Nghiêm cấm việc mua, bán, trao đổi ngoại tệ

trên thị trường tự do . Mặc dù vậy, thị trường tự do vẫn mặc nhiên tồn tại
và phát triển, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Sài
Gòn..
Theo quy định trong nghị định 161 trên việc chuyển ngoại tệ vào nước
Việt Nam được khuyến khích và không hạn chế. Điều này đã khuyến khích
rất nhiều sự phát triển cuả thị trường ngoại hối trong giai đoạn này.
Vào giai đoạn này, NHTW Việt Nam áp dụng chế độ tỷ giá thả nổi, điều
này đã tạo nên những thành công vượt bậc, tuy nhiên vẫn có những điều
khiến cho những nhà quản lý Việt Nam phải suy nghĩ khi mà tỷ giá được
quyết định theo thị trường với hoàn cảnh của Việt Nam đã tạo nên những
hạn chế như: nền kinh tế hay xảy ra những cơn sốc định kỳ cuối quý hoặc
cuối năm; lạm phát thường tăng vọt bất thình lình; hiện tượng đôla hóa
trong hệ thống lưu thông thanh toán ngày càng tăng nhanh; sự mất cân đối
giữa các vùng, các lĩnh vực; sự quản lý lỏng lẻo, nguồn thu ngoại tệ không
được quản lý chặt chẽ mà còn bị buông lỏng làm cho dự trữ ngoại tệ tăng
17


Đề án tài chính tiền tệ

chậm trong 3 năm 1989, 1990 và 1991. Đầu năm 1991 là thời điểm căng
thẳng nhất về sự đột biến giá USD và giá Vàng.Và một vấn đề nổi cộm
khác là vấn đề nợ nước ngoài và công tác quản lý nợ , một cái giá phải trả
cho việc thả nổi tỷ giá là gánh nặng nợ nước ngoài khi tính sang đồng Việt
Nam trong ngân sách nhà nước đã tăng mạnh.
b./ Từ năm 1991-2000:
Năm 1991 được coi là năm đánh dấu sự ra đời của thị trường ngoại hối
chính thức ở Việt Nam. Bởi lẽ ngày 16 tháng 8 năm 1991, NHTW ra quyết
định số 207/NHQĐ, thành lập trung tâm giao dịch ngoại tệ hoạt động với tư
cách là một thị trường chính thức.

Theo Quyết định này, hai trung tâm giao dịch ngoại tệ tại Hà Nội và
Thành phố Hồ Chí Minh đã được ra đời.
*Mục đích hoạt động:
- Thiết lập thị trường ngoại tệ chính thức giao dịch giữa Ngân hàng và các
đơn vị kinh tế.
- Đánh giá và đo lường cung cầu ngoại tệ trên thị trường.
- Quyết định tỷ giá chính thức hợp lý giữa USD và VND
- Chuẩn bị những điều kiện căn bản ban đầu cho việc hình thành thị
trường ngoại hối hoàn chỉnh ở Việt Nam.
- Thông qua Trung tâm giao dịch ngoại tệ, NHNN từng bước bổ sung
Quỹ dự trữ ngoại tệ tập trung của Nhà nước để can thiệp vào thị trường
ngoại hối trong cả nước.
Sự ra đời và hoạt động của Trung tâm giao dịch ngoại tệ được coi như là
một thị trường ngoại hối chính thức ở Việt Nam. Tham gia thị trường là các
Ngân hàng thương mại, Ngân hàng đầu tư và phát triển được phép kinh
doanh ngoại tệ, các đơn vị được phép kinh doanh XNK trực tiếp với nước
ngoài, các tổ chức, đơn vị được phép kinh doanh dịch vụ thu ngoại tệ (kể cả
Tổng công ty kinh doanh vàng bạc đá quý ở một số thành phố lớn được
18


Đề án tài chính tiền tệ

phép xuất nhập khẩu vàng bạc đá quý), và NHNN tham gia với tư cách là
người tổ chức và kiểm soát thị trường. Số lượng thành viên tham gia hai
trung tâm giao dịch ngoại tệ đã tăng dần kể từ ngày thành lập. Nếu năm
1991, tại Tp. HCM có 12 thành viên thì năm 1993 có 128 thành viên. Tại
Hà Nội, từ 28 thành viên vào năm 1991 đã tăng lên 117 thành viên vào năm
1993.
Thị trường này tồn tại đến năm 1994 thì được thay thế bằng thị trường

ngoại tệ liên ngân hàng bởi quyết định số 203/NHQĐ của thống đốc
NHNN. thông qua Thị trường ngoại tệ Liên Ngân hàng, NHNN có thể can
thiệp một cách hữu hiệu vào thị trường nhằm thực thi chính sách tiền tệ
quốc gia. Sau nhiều năm hoạt động, Thị trường ngoại tệ Liên Ngân hàng đã
có những đóng góp đáng kể nhằm đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế đất
nước. Hoạt động của thị trường sôi động hơn, đa dạng hơn các loại ngoại
tệ.
Thị trường ngoại tệ Liên Ngân hàng do NHNN tổ chức, giám sát và
điều hành nhằm hình thành một thị trường mua bán ngoại tệ có tổ chức
giữa các tổ chức tín dụng là thành viên của thị trường. NHNN tham gia thị
trường với tư cách là người mua bán cuối cùng, thực hiện can thiệp khi cần
thiết vì mục tiêu chính sách tiền tệ quốc gia.
Tham gia Thị trường ngoại tệ Liên Ngân hàng là các Hội sở chính của các
tổ chức tín dụng, đó là các Ngân hàng thương mại, Ngân hàng Đầu tư và
Phát triển, Ngân hàng TMCP, chi nhánh Ngân hàng nước ngoài tại Việt
Nam, Ngân hàng liên doanh giữa Việt Nam với nước ngoài hoạt động tại
Việt Nam (gọi tắt là các tổ chức tín dụng thành viên) và NHNN TW.
Thị trường ngoại tệ Liên Ngân hàng có quy mô lớn hơn và mang tính thị trường
khách quan, linh hoạt hơn, tỷ giá hối đoái và cơ chế điều hành của NHNN cũng ngày
càng sát với thực tế hơn. Đồng thời qua Thị trường ngoại tệ Liên Ngân hàng, NHNN
có thể nắm bắt được tình hình cung cầu ngoại tệ của nền kinh tế và điều tiết kịp thời tỷ
giá hối đoái trong từng thời kỳ. Cũng qua hoạt động của Thị trường ngoại tệ Liên Ngân
hàng, NHNN đã nắm bắt được tín hiệu thị trường của tỷ giá hối đoái, sử dụng tỷ giá
19


Đề án tài chính tiền tệ
bình quân trên Thị trường ngoại tệ Liên Ngân hàng hàng ngày và biên độ quy định tỷ
giá cho các Ngân hàng thương mại làm công cụ hỗ trợ can thiệp điều hòa và hướng tỷ
giá thị trường theo hướng mục tiêu của chính sách tỷ giá và chính sách tiền tệ. Thực

tế, tỷ giá chính thức đã được điều chỉnh ngày một linh hoạt, theo sát thực tế và biên độ
giao dịch cho các Ngân hàng thương mại đã thay đổi liên tục.

Tỷ giá hối đoái danh
nghĩa
CPI VN
CPI Hoa Kỳ
Tỷ giá hối đoái tính
theo PPP (VND)
% Chênh lệch giữa
TGHĐ ngang giá
sức mua và tỷ giá
hối
đoái
danh
nghĩa

1992

1993

1994

1995

1996

1998

11.179

10.640

10.955

10.970

11.100

11.175

100
100

105,2
103,0

120,3
105,6

135,6
108,6

141,7
111,8

146,8
114,3

11.179

11.388

12.702

13.992

14.132

14.320

0.00

7,03

15,94

27,31

28,14

27.5
5

c./Từ năm 2000 đến nay:
Do thị trường ngày càng phát triển, các hoạt động trở nên phức tạp hơn,
chính vì vậy mà Quy chế hoạt động của Thị trường ngoại tệ Liên Ngân
hàng theo Quyết định 203/NHQĐ ngày 20/9/1994 không còn phù hợp nữa.
Quyết định này đã được thay thế bằng Quyết định số 101/1999/QĐNHNN13 ngày 26/3/1999 của Thống đốc NHNN
Trong thời gian qua lượng dự trữ ngoại hối đã tăng mạnh, đủ để NHTW

chủ động trước những biến động về cung cầu.Trong thời gian này chính
sách tỷ giá được thực hiện trên cơ sở rổ tiền tệ, gồm đồng tiền quốc gia có
quan hệ thương mại, vay nợ, đẩu tư với Việt Nam. Chính sách này đã xoá
bỏ sự phụ thuộc của tỷ giá Việt Nam vào một đồng tiền, xoá bỏ cách neo tỷ
giá vào đồng đô la Mỹ.
Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh trong rằng đã và đang tích cực thực
hiện các giải pháp để hạn chế hiện tượng đô la hoá, nâng cao giá trị của
đồng tiền Việt Nam, tiến tới thực hiện mục tiêu trên lãnh thổ Việt Nam chỉ
sử dụng đồng Việt Nam.
20


Đề án tài chính tiền tệ

Từ ngày 26.02.1999, tỷ giá hối đoái chính thức công bố hằng ngày
được xác định trên cơ sở bình quân mua bán thực tế trên thị trường ngoại tệ
liên ngân hàng của ngày giao dịch gần nhất trước đó. Đây là một sự thay
đổi về cơ chế quản lý, điều hành tỷ giá cho phù hợp với quy luật thị trường
vì tỷ giá chính thức xem như có căn cứ là mức tỷ giá bình quân của thị
trường ngoại tệ liên ngân hàng. Đồng thời, cũng từ ngày 26.02.1999, biên
độ giao dịch cũng được rút xuống là 0,1%.
Theo quan điểm của NHNN, đây là một bước ngoặc lịch sử trong chính
sách điều hành tỷ giá chuyển từ một chế độ tỷ giá hối đoái cố định cứng
nhắc với những công cụ điều hành chủ yếu là hành chính sang một chế độ
tỷ giá mới linh hoạt hơn và mang tính thị trường cao hơn. Chế độ tỷ giá
mới này được nhiều nhà kinh tế gọi là chế độ tỷ giá trung bình thị trường.
Bởi vì theo ý tưởng, tỷ giá sẽ do cung cầu về ngoại tệ trên thị trường quyết
định và NHNN chỉ can thiệp trong những trường hợp cần thiết. Cùng với
việc chuyển đổi sang cơ chế điều hành tỷ giá mới, các biện pháp hành
chính như tỷ lệ kết hối bắt buộc trong năm 1999 cũng đã được NHNN giảm

từ 80% các nguồn thu vãng lai của doanh nghiệp xuống còn 50% nhằm
tăng cường tính chủ động hơn trong việc sử dụng ngoại tệ của các doanh
nghiệp, từng bước tiến tới tự do hóa các giao dịch ngoại tệ.
Các biện pháp quản lý ngoại hối trong năm 1999 đã góp phần ổn định
tỷ giá trên thị trường chính thức và thị trường tự do, tạo điều kiện cho thị
trường ngoại tệ liên ngân hàng hoạt động sôi nổi. nền kinh tế Việt Nam
trong 10 năm qua phát triển khá ổn định, nên cơ bản tỷ giá VND/USD
"được neo" tự nhiên và ổn định vào đồng USD là đồng tiền chiếm 90%
doanh số thanh toán xuất - nhập khẩu.
Riêng năm 2007 do có làn sóng ngoại tệ tràn vào tăng đột biến nên cho
dù đã được Ngân hàng Nhà nước can thiệp rất mạnh song tỷ giá vẫn giảm
trong suốt cả năm 2007 (tỷ giá chỉ tăng dưới 1% so với lạm phát 2007 là
12,63%), sau đó gần 3 tháng đầu năm 2008 tiếp tục giảm, giá trị đồng USD
21


Đề án tài chính tiền tệ

đã có lúc chạm tới con số 15.300đ/USD trên thị trường tự do
Nhưng từ tuần cuối tháng 3 đến hết tháng 4/2008, đồng USD đã lại tăng giá
đột ngột trở lại, sau đó ổn định tạm thời xung quanh 16.200 đồng/USD rồi
từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 7/2008 lại tăng mạnh, đặc biệt trong tuần
giữa tháng 6/2008 có ngày tăng rất mạnh lên trên 19.500 đồng/USD, nhưng
10 ngày tháng 7/2008 trở lại đây, tỷ giá lại dần trở về trạng thái bình
thường xung quanh 16.800 đồng/USD. Đây là những dấu hiệu bất ổn.
III./ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIÊN NGHIỆP VỤ QUẢN LÝ
NGOẠI HỐI CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG
1./ Mục tiêu quản lý ngoại hối trong thời gian tới:
Vẫn tiếp tục mục tiêu giảm dần tỷ lệ đôla hoá (hiện lên tới 24%), Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam (SBV) đã lên kế hoạch để đồng Việt Nam (VND)

tham gia quan hệ vay trả nợ nước ngoài và đầu tư của nước ngoài vào Việt
Nam. Theo đó, nhà đầu tư nước ngoài sẽ sử dụng VND khi góp vốn đầu tư
trực tiếp tại Việt Nam. Đồng thời, Chính phủ cũng sẽ mở rộng quy định
xuất khẩu thu VND theo tỷ lệ tăng dần hàng năm. Hiện tại, gần như 100%
hàng xuất khẩu của Việt Nam được thanh toán bằng ngoại tệ, nhưng dự
kiến, năm nay, tỷ lệ VND thanh toán cho hàng xuất khẩu sẽ nâng lên 10%
và tới năm 2010 sẽ là 30%. Những biện pháp này được xem như "dầu bôi
trơn" để các doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài làm quen với VND, tạo
cơ hội để VND có chỗ đứng trên thị trường tiền tệ quốc tế
Tình hình tỷ giá vẫn đang là vấn đề đáng được quan tâm trong thời gian
tới.Điều chỉnh tỷ giá vẫn là nhiệm vụ hàng đầu của NHTW, dựa vào việc
quản lý ngoại hối, NHTW sẽ điều chỉnh tỷ giá phù hợp với những biến
động của thị trường, phục vụ cho hoạt động xuất ,nhập khẩu, giao thông
kinh tế với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Phát triển các dịch vụ tài chính hiện đại, với các công cụ tài chính hiện
đại, việc quản lý của NHTW về ngoại hối sẽ dễ dàng hơn,đồng thời phát
triển các dịch vụ tài chính hiện đại sẽ giúp cho thị trường ngoại hối phát
22


Đề án tài chính tiền tệ

triển một cách hoàn chỉnh hơn
2./ Biện pháp quản lý nhà nước về ngoại hối
Về quan điểm chính sách, cần đối xử với Đôla như đối xử với một loại
hàng hoá nhập khẩu hơn là đối xử như với một liên minh tiền tệ lẫn lộn các
chức năng với nội tệ trên thị trường tài chính trong nước. Không nên "cố"
neo tỷ giá vào đồng USD, cần phải để thị trường ngoại hối phán quyết sức
mua đã "tụt dốc" rất lớn của đồngUSDso với hầu hết các đồng tiền quốc gia
khác trên thị trường quốc tế.

Trong khi giá cả đồng USD trên thị trường tiền tệ quốc tế và lãi suất
trong chính nước Mỹ giảm thì tại Việt Nam lãi suất huy động và cho vay
đồng USD lại có xu hướng gia tăng. Điều đó chứng tỏ cơ chế quản lý ngoại
hối là có vấn đề mà chỉ có Việt Nam mới gặp phải.
Lý do là nhiều nước trên thế giới không cho phép có hoạt động tín dụng
ngoại tệ, đặc biệt là loại tín dụng ngoại tệ ngắn hạn. Nhiều nước cũng có luật
cấm nghiêm ngặt việc thanh toán hàng hoá, dịch vụ trong nội địa bằng ngoại tệ.
Hiện nay, ở nhiều ngân hàng thương mại nước ta đã có dấu hiệu nghịch
lý về đồng USD, biểu hiện qua hiện tượng: "thiếu tiền, thừa vốn". Do lãi
suất huy động ngoại tệ tăng, cùng với tỷ giá có xu hướng tăng và đứng ở
mức cao nên lượng "tiền gửi ngoại tệ" tăng, trong lúc tiền mặt ngoại tệ để
"mua đứt bán đoạn" lại hiếm.
Tại Việt Nam tình trạng Đô la hoá rất cao, nên khi lạm phát bùng nổ thì
ngoại tệ "lên ngôi" ngay cả khi chính nó đang bị mất giá rất mạnh ở "quê
hương" của nó và ở khắp các nền kinh tế công nghiệp phát triển, trong khi tại
Việt Nam một số không ít cửa hàng, khách sạn cao cấp lại ngang nhiên niêm
yết giá, thu tiền bán hàng bằng Đô la và từ chối thanh toán bằng nội tệ!
Do đó, cần sử dụng cơ chế mua đứt bán đoạn thay cho cơ chế tín dụng
ngoại tệ... Cùng với việc chuyển này, cần phải tạo cơ chế cho phát triển
mạnh thị truờng ngoại hối kèm theo việc kiểm soát chặt các hoạt động Đô
23


Đề án tài chính tiền tệ

la hoá, trong đó bao gồm cả việc cho phát triển mạnh các giao dịch phái
sinh ngoại hối để các bên tham gia thị trường tự bảo vệ truớc những biến
động rủi ro về tỷ giá. Phải tuân theo nguyên tắc: "Trên lãnh thổ Việt Nam
chỉ tiêu VND".
Cần ban hành ngay văn bản qui phạm pháp luật về việc thanh tra, kiểm

soát mọi hành vi vi phạm việc sử dụng đồng ngoại tệ trong thanh toán trao
đổi hàng hoá, dịch vụ trên lãnh thổ Việt Nam.
Về thái độ chính sách, phải coi tỷ giá là một phạm trù giá cả trên thị
trường ngoại hối để làm phương tiện chuyển đổi quyền sở hữu tiền tệ theo
qui luật của nó. Mọi nguồn dự trữ ngoại hối quốc gia phải được thống nhất
quản lý, lưu giữ tại Ngân hàng Trung ương.
Nếu có lộ trình đủ hợp lý triển khai các nội dung đề xuất nói trên, người
viết bài tin tưởng rằng thị trường ngoại tệ Việt Nam sẽ dần đi vào ổn định
và quan hệ tỷ giá sẽ vận động đúng theo quan hệ cung - cầu theo thị trường
xuất nhập khẩu và cán cân thanh toán quốc tế thực của Việt Nam.

24