Ngân hàng trung ương quản lý ngoại hối.

Đề án tài chính tiền tệ
MỤC LỤC
Đề án tài chính tiền tệ
LỜI MỞ ĐẦU
Xu hướng mở cửa, hội nhập với nền kinh tế thế giới đã thúc đẩy
mạnh mẽ hoạt động thương mại quốc tế, cùng với nó hoạt động giao dịch
của thị trường ngoại hối quốc tế ngày càng trở nên sôi động, phát triển và
trở thành một bụộ phận không thể thiếu được của hoạt động kinh tế. Vì thế
vấn đề ngoại hối là một nhiệm vụ quan trọng của ngân hàng nhà nước trong
việc hoạch định và thực hiện chính sách tiền tệ. Chính sách quản lý ngoại
hối hiệu quả sẽ góp phần đáng kể trong việc cân bằng cán cân thanh toán,
kiểm soát sức mua đồng tiền, kiềm chế lạm phát, tận dụng nguồn vốn trong
nước, thu hút vốn đầu tư nước ngoài tạo điều kiện ổn định và phát triển
kinh tế trong nước.
Trong những năm vừa qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu
đáng kể đối với vấn đề quản lý ngoại hối và các hoạt động liên quan đến
ngoại hối. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó, quá trình quản lý ngoại
hối ở nước ta vẫn còn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc, cần có hướng
giải quyết. Vì vậy, thông qua vốn kiến thức đã được học và tầm hiểu biết
của mình em đã lựa chọn đề tài : “Ngân hàng trung ương quản lý ngoại
hối.
Do tìm hiểu thực tế và những kiến thức mà em thu thập được còn
chưa đầy đủ nên trong quá trình viết bài sẽ không tránh khỏi được những
thiếu sót. Vì vậy em rất mong muốn được sự quan tâm đánh giá, góp ý của
các thầy cô giáo để bài viết của em thêm hoàn thiện. Em xin chân thành
cảm ơn.
Hà Nội, ngày15 tháng 1 năm 2009
1
Đề án tài chính tiền tệ
NỘI DUNG
I./ MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ NGOẠI HỐI:

1./ Một số vấn đề cơ bản về ngoại hối và dự trữ ngoại hối
a./ Khái niêm:
- Ngoại hối:
Trong hoạt động mậu dịch quốc tế các bên tham gia giao dịch
phải thống nhất về phương tiện thanh toán, phương thức thanh toán và
người ta có thể dùng vàng tiêu chuẩn quốc tế, quyền rút vốn đặc biệt, ngoại
tệ để làm phương tiện thanh toán cho các hoạt động đó. Tất cả các phương
tiện được sử dụng cho thanh toán quốc tế được gọi là ngoại hối.
Như vậy ngoại hối là phương tiện thiết yếu trong quan hệ kinh tế,
văn hoá giữa các quốc gia. Ngoại hối là tiền nước ngoài, vàng tiêu chuẩn
quốc tế, các giấy tờ có giá và các phương tiện thanh toán bằng tiền nước
ngoài.
Ngoại hối trong đó đặc biệt là ngoại tệ có vai trò quan trọng, nó là phương
tiện dự trữ của cải, phương tiện để mua, phương tiện để thanh toán và hạch
toán quốc tế, được các nước chấp nhận là đông tiền quốc tế.
- Dự trữ ngoại hối:
Dự trữ ngoại hối là toàn bộ các tài sản bằng ngoại tệ và các tài sản tài
chính có tính linh hoạt cao của một quốc gia.
Nền kinh tế ngày càng phát triển, quan hệ quốc tế ngày càng được mở rộng
thì không có một quốc gia nào phát triển một cách đơn độc khép kín, mà
đòi hỏi phải mở rộng kinh tế có những chiến lược quan trọng, có dự trữ
ngoại hối cần thiết có nghĩa là Nhà nước đã nắm trong tay một công cụ
quan trọng để phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô.
b./ Đặc điểm:
2
Đề án tài chính tiền tệ
-Ngoại hối
Ngoại hối bao gồm:
+ Các loại tiền nước ngoài, các công cụ thanh toán vàng tiền nước
ngoài như: séc, thẻ thanh toán, hối phiếu, chứng chỉ tiền gửi

+ Các loại giấy tờ có giá bằng ngoại tệ như trái phiếu Chính phủ, trái
phiếu công ty
+ Quyền rút vốn đặc biệt, đồng tiền chung Châu Âu các đồng tiền
chung khác dùng trong thanh toán quốc tế và khu vực
+ Các kim loại quý( vàng, bạc và các kim loại thuộc nhóm bạch kim),
đá quý( kim cương, nhóm rubi và saphia) khi chuyển ra nước ngoài hoặc
chuyển từ nước ngoài vào
+ Đồng tiền đang lưu hành của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam trong trường hợp chuyển vào và chuyển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam
hoặc được sử dụng làm công cụ thanh toán quốc tế
-Dự trữ ngoại hối:
* Được hình thành từ các nguồn:
+ Ngoại hối hiện có thuộc sở hữu nhà nước do NHTW quản lý.
+ Ngoại hối mua từ ngân sách nhà nước, mua từ thị trường ngoại tệ
và mua từ thị trường Vàng.
+ Ngoại hối mua từ các ngân hàng và các tổ chức tài chính quốc tế
+ Ngoại hối từ các nguồn khác
*Dự trữ ngoại hối Nhà nước bao gồm: Ngoại tệ tiền mặt, số dư ngoại
tệ trên tài khoản tiền gửi ở nước ngoài; các chứng khoán nợ do chính
phủ,ngân hàng nước ngoài, tổ chức tiền tệ hoặc ngân hàng quốc tế phát
hành, bảo lãnh; vàng; các lọai ngoại hối khác của nhà nước
c./ Vai trò của dự trữ ngoại hối:
-Tài trợ cho các giao dịch ngoại hối:
3
Đề án tài chính tiền tệ
Dự trữ ngoại hối có thể được duy trì nhằm mục tiêu sẵn sàng tài trợ
cho các nhu cầu ngoại hối của các hoạt động trong nước mà có thể dự tính
được từ trước. Đối với các nước phát triển việc dự trữ ngoại hối có thể là
một điều không quan trọng, do các nước này có khả năng truy cập vốn
quốc tế một cách nhanh chóng ( Nhờ vào một cơ chế hoạt động hoàn chỉnh,

một thị trường chung rất phát triển).Tuy nhiên, điều này lại có tầm quan
trọng đối với các nước đang phát triển, bởi việc huy động vốn quốc tế trong
một thời gian ngắn vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, những nước này
thường gặp phải tính thời vụ đặc trưng trong thu nhập cũng như chi phí liên
quan đến ngoại hối. Đối với những nước này, việc đi vay để tài trợ thâm
hụt cán cân vãng lai có thể phải trả giá đắt hơn rất nhiều việc dựa vào quỹ
dự trữ ngoại hối
Việc duy trì dự trữ ngoại hối với động cơ tài trợ cho các giao dịch ngoại
hối có tầm quan trọng đặc biệt đối với các nước có chính sách quản lý
ngoại hối rộng và tập trung thông qua kênh duy nhất là NHTW
- Can thiệp vào thị trường ngoại hối để điều tiết tỷ giá:
Dự trữ ngoại hối nhằm mục đích can thiệp vào thị trường.NHTW
thường phải dự đoán được các biến động của thị trường do các yếu tố trong
và ngoài nước.Có những tác động nào tích cực, những tác động nào tiêu
cực,những tác động trong dài hạn, những tác động chỉ xảy ra ngắn hạn, có
những tác động chỉ xảy ra đối với doanh nghiệp nhỏ, những nhà đầu tư cá
nhân, cũg có thể chỉ tác động đến những doanh nghiệp lớn, hay là những
tập đoàn lớn, thậm chí tác động đến cả nền kinh tế.Dự tính trước được
những tác động trên sẽ giúp cho NHTW can thiệp vào thị trường một cách
hợp lý,và mục đích can thiệp vào thị trường được coi là mục tiêu quan
trọng nhất của dự trữ ngoại hối, đặc biệt đối với các nền kinh tế có thị
trường hàng hoá và thị trường vốn mở cửa hoạt động hiệu quả và duy trì
chế độ tỷ giá cố định hoặc tỷ giá thả nổi có điều tiết.
Mục đích dự trữ ngoại hối nhằm can thiệp vào thị trường chủ yếu là đảm
4
Đề án tài chính tiền tệ
bảo mục tiêu về quản lý tỷ giá về ngắn hạn. trung và dài hạn.VD:Khi tỷ giá
trong nước có biến động tăng khi đó nhà nước sẽ tăng cung ngoại tệ giúp
làm giảm tỷ giá xuống. Những biến động của tỷ gía sẽ làm ảnh hưởng rất
lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nước, do đó bình ổn tỷ giá

theo hướng có lợi sẽ giúp sản xuất trong nước phát triển hơn
- Tích trữ tài sản:
Mục đích tích trữ tài sản thường không được coi là tiêu thức có ảnh hưởng
lớn đến mức dự trữ ngoại hối cần được duy trì tại một NHTW, mà tiêu thức
này thường được NHTW xem xét để có các quyết định về dự trữ ngoại hối
của mình. Tuy nhiên, yếu tố tích trữ tài sản lại có tầm quan trọng đặc biệt
cho việc lựa chọn mức dự trữ trong một số trường hợp. Khi NHTW có
trách nhiệm nào đó trong việc quản lý trạng thái rủi ro ngoại hối thực của
khu vực kinh tế Nhà nước hay của toàn bộ quốc gia, NHTW thường phải
tăng tổng dự trữ ngoại hối để đối phó với tình trạng gia tăng nợ của chính
phủ hay các khoản nợ của chính phủ phải được đảm bảo bằng ngoại tệ.Đối
với các nước đi vay nợ mục tiêu dự trữ tài sản là rất quan trọng, nếu
NHTW nước đó đang tăng cường dự trữ ngoại hối, điều đó chứng tỏ nước
đó đang chú trọng vào việc tăng uy tín quốc tế của quốc gia.Việc tăng uy
tín quốc gia trên trường quốc tế tạo thuận lợi cho nước đó trong việc giao
lưu buôn bán với các nước hơn, các nước sẽ nhìn thấy được sự đảm bảo khi
đầu tư hay giao thương với nước đó,ngược lại khi uy tín trên trường quốc tế
tăng lên, khi vay nợ tổng phụ phí rủi ro sẽ thấp và tổng chi vay nợ sẽ thấp
hơn.Đây là điều đánh đổi đối với các nước đang phát triển, họ cần phải lựa
chọn giữa lợi ích của việc đi vay vốn hay chấp nhận phải cạnh tranh trong
một thị trường khó khăn hơn nhưng nhiều cơ hội hơn
2./ Thị trường ngoại hối.
a./Sự ra đời và phát triển của thị trường ngoại hối:
5
Đề án tài chính tiền tệ
Sự ra đời và phát triển của thị trường ngoại hối gắn liền với sự phát
triển của hoạt động ngoại thương. Trong ngoại thương liên quan đến nhiểu
loại tiền của quốc gia khác nhau.VD: trong quan hệ ngoại thương giữa Anh
và Pháp liên quan đến it nhất hai đồng tiền là đồng bảng Anh(GBP) và
đồng France Pháp(FRF). Mục tiêu của các thương gia người Anh là đồng

bảng Anh trong khi mục tiêu của các thương gia Pháp là đồng France.
Tương tự, một công ty xuất khẩu của Việt Nam, xuất khẩu hàng thủ công
mỹ nghệ sang Đức, thu về đồng Dollar Mỹ( USD). Do không thể dùng
USD để mua sản phẩm tại thị trường Việt Nam.Ngược lại, vì không thể sử
dụng VND để nhập khẩu xe máy từ Nhật Bản về nên khi công ty có nhu
đổi từ VND sang USD để thanh toán.Do đó, thực tiễn đòi hỏi phải có một
cơ chế nào đó nhằm giúp các thương nhân Anh đổi GBP lấy FRF và các
thương nhân Pháp đổi FRF lấy GBP cũng như công ty xuất khẩu của Việt
Nam đôi USD lấy VND và công ty nhập khẩu đổi VND lấy USD. Cơ chế
đó gọi là thị trường ngoại hối( foreign exchange market).
Như vậy thị trường ngoại hối là thị trường tại đó diễn ra các giao dịch
mua, bán, trao đổi các phương tiện thanh toán quốc tế.Tuy nhiên trên thị
trường này chủ yếu là các giao dịch, trao đổi ngoại tệ. Nên có thể hiểu thị
trường ngoại hối là thị trường mua bán, trao đổi các loại ngoại tệ
Như đã trình bày, thị trường ngoại hối bắt nguồn từ sự hình thành và
phát triển của ngoại thương, nó là phương tiện hữu hiệu thúc đẩy ngoại
thương phát triển. Do đó, cùng với sự phảt triển của ngoại thương, thị
trường ngoại hối cũng ngày càng phát triển.Chúng ta đã thấy các trung tâm
giao dịch ngoại hối tầm cỡ quốc tế như NewYork, London và Tokyo hoặc
tầm cỡ khu vực như Frankfurt, Zurich ở Châu Âu hay Hongkong,
Singapore ở Châu Á hoặc tầm cỡ quốc gia như Sydney ở Australia, Bankok
ở Thái Lan, Shanghai ở Trung Quốc đều hình thành và phát triển gắn liền
với sự hình thành và phát triển của các trung tâm thương mại sầm uất với
đầy đủ các giao dịch buôn bán trong và ngoài nước.
6
Đề án tài chính tiền tệ
b./ Đặc điểm, vai trò của thị trường ngoại hối:
-Đặc điểm:
+Thị trường ngoại hối không tồn tại trong một không gian cụ thể nhất
định mà hoạt động thông qua các phương tiện thông tin hiện đại.Thị trường

ngoại hối là một thị trường rộng lớn, liên quan đến nhiều hoạt động,liên
quan đến nhiều lĩnh vực, và nhiều tổ chức, cá nhân khác biệt ở nhiều vùng
miền khác nhau.Do đó, thị trường này không thể tồn tại ở một không gian
cụ thể nào, nó diễn ra ở khắp nơi, và để đảm bảo tính liên tục, tính lưu
thông hoạt động chính của nó được thông qua các phương tiện thông tin
hiện đại như mạng Internet, các hình thức thẻ rút tiền, gửi tiền với nhiều
tính năng, các giấy tờ, hợp đồng giao dịch
+ Có tính quốc tế hoá cao.Đây là một hoạt động có sự tham gia của rất
nhiều thị trường trên thế giới,là nơi diễn ra các giao dịch mua bán, trao đổi
các phương tiện thanh toán quốc tế. Bởi vậy những chuẩn mực quốc tế rất
được đề cao, nếu những giao dịch không đáp ứng những tiêu chuẩn chung
của quốc tế sẽ bị loại bỏ.
+ Giao dịch mua bán các loại ngoại tệ tự do chuyển đổi.Khi chưa có thị
trường ngoại hối, việc tìm kiếm để trao đổi các ngoại tệ trên thị trường là
rất khó khăn.Thị trường ngoại hối ra đời, những ngoại tệ nằm trong quy
định được phép giao dịch sẽ được mua đi bán lại trong thị trường, tạo tính
lưu thông trên thị trường ngoại hối
+ Giao dịch với khối lượng lớn( khối lượng tối thiểu và doanh số).
Giao dịch trên thị trường ngoại hối là những giao dịch lớn từ những nhà
đẩu tư trong nước và nước ngoài, những giao dịch này diễn ra trợ giúp cho
hoạt động giao thương quốc tế được thuận tiện hơn. Mỗi giao dịch quốc tế
diển ra thường mang lại những khoản lợi nhuận rất lớn do đó khối lượng
giao dịch trên thị trường ngoại hối thường rất lớn,
- Vai trò:
Trong xu thế hội nhập nền kinh tế toàn cầu, thị trường ngoại hối đóng
7
Đề án tài chính tiền tệ
vai trò quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế mỗi quốc gia
+ Trước hết thị trường ngoại hối tạo điều kiện để kết nối các nhu cầu
giao dịch trong nền kinh tế, là cơ chế hữu hiệu đáp ứng cho nhu cầu mua,

bán, trao đổi ngoại tệ nhằm phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu và các
hoạt động dịch vụ liên quan khác.Trong nền kinh tế luôn có những người
dư thừa ngoại hối đồng thời cũng có những người có nhu cầu sử dụng
ngoại hối đó.Làm sao để những nhu cầu đó khớp được với nhau, khi những
người đó hoàn toàn không quen biết, không có mối quan hệ gì? Thị trường
ngoại hối đã giải quyết được những điều đó, nhờ thị trường ngoại hối đã
tổng hợp được những nhu cầu của thị trường, và giúp cho nó được ăn khớp
lại với nhau. Khi chưa có thị trường ngoại hối, các nhu cầu đó chưa tìm
được đến nhau gây ra rất nhiều sự lãng phí, lượng ngoại hối dư thừa thì chỉ
được cất giữ không sinh lời, còn những người cần ngoại hối thì không có
đủ ngoại hối cần thiết để kinh doanh, khiến cho hoạt động của họ bị ngưng
trệ. Và khi nhu cầu được đáp ứng, mọi hoạt động xuất- nhập khẩu, dịch vụ
liên quan trở nên dễ dàng hơn, phát triển hơn
+ Thị trường ngoại hối là phương tiện giúp cho các nhà đầu tư chuyển
đổi ngoại tệ nhằm kiếm tìm lợi nhuận thông qua các hình thức đầu tư vào
tài sản hữu hình hay tài sản tài chính
VD: Một nhà đầu tư thấy rằng lãi suất ở thị trường NewYork cao hơn lãi
suất ở thị trường Tokyo, họ sẽ rút tiền ở thị trường Tokyo để đầu tư vào thị
trường NewYork. Tuy nhiên việc giao dịch sẽ chỉ được thực hiện khi có thị
trường ngoại hối
+ Làm cho các giao dịch trao đổi mua bán ngoại hối đi vào nền nếp, ổn
định, góp phần ổn định thị trường tài chính. Trước khi có thị trường ngoại
hối, các giao dịch sẽ gặp rất nhiều khó khăn,chưa có một chuẩn mực chung
cho các giao dịch, chưa có ai quản lý việc trao đổi mua bán ngoại tệ, tuy
nhiên các giao dịch đó không thể không có. Việc chưa có các chuẩn mực
chung sẽ khiến cho những người có nhu cầu về ngoại tệ phải tự tìm ra cách
8
Đề án tài chính tiền tệ
để đáp ứng những nhu cầu của mình,việc tìm ra cách đó không thể đảm bảo
được sẽ chấp hành theo đúng pháp luật, và họ cũng có thể không thể biết

làm như vậy có đúng với quy định hay khồng.Như vậy, để có thể giao dịch
được có thể sẽ buộc phải vi phạm các quy định của luật pháp. Lúc này nhà
nước rất khó quản lý đối với những hoạt động này. Khi thị trường ngoại hối
xuất hiện, các hoạt động sẽ được chuẩn hoá bằng các quy định,những nhà
đầu tư, những doanh nghiệp, các tổ chức hay cá nhân sẽ có cơ sở để tham
gia vào thị trường. Nhờ vào những quy định chung đó họ biết rằng những
gì họ có thể làm và những gì họ không đựơc làm.Dưới sự quản lý của thị
trường các hoạt động giao dịch ngoại hối được giám sát chặt chẽ hơn và thị
trường sẽ đi vào ổn định khi các hoạt động thực hiện theo đúng những quy
định đó.
+ Giúp NHTW nắm bắt được thông tin về thị trường để tham mưu cho
chính phủ trong việc quản lý ngoại hối.NHTW tham gia vào thị trường
ngoại hối với tư cách là người tổ chức, điều hành và kiểm soát mọi hoạt
động của thị trường ngoại hối nhằm ổn định giá trị đồng nội tệ, trên cơ sở
kiểm soát được tỷ giá hối đoái. Mọi hoạt động giao dịch ngoại hối đều phải
thông qua NHTW, như vậy NHTW sẽ dễ dàng nắm bắt thông tin trên thị
trường. Khi thị trường có bất kỳ dấu hiệu bất ổn nào NHTW cùng chính
phủ sẽ có những điều chỉnh phù hợp để thị trường đi vào ổn định
+ Tạo điều kiện để hội nhập với thị trường ngoại hối quốc tế. Khi trong
nước có một thị trường ngoại hối ổn định,các giao dịch diễn ra thuận tiện
hơn sẽ tạo điều kiện hơn cho các giao dịch ngoại hối trong nước mà còn
tạo điều kiện cho các giao dich ngoại hối quốc tế.Các nhà đầu tư trong
nước dễ dàng thâm nhập vào thị trường ngoài nước, đồng thời cũng sẽ thu
hút các nhà đầu tư nước ngoài vào.Với một cơ chế hoạt động ngoại hối
hoàn chỉnh,các nhà đầu tư không còn gặp nhiều khó khăn khi thâm nhập
thị trường quốc tế, từ đó nền kinh tế cũng sẽ phát triển nhanh chóng hơn
c./ Hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân hàng trung ương:
NHTW có thể tham gia trực tiếp vào thị trường ngoại hối trong nước
9