cac hinh thuc ss

Trường THPT Vị Thanh

Trương Cẩm Loan

Tuần:
Tiết:

I. Mục tiêu bài dạy:
1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này, học sinh cần phải:
-Nêu được định nhĩa sinh sản hữu tính ở động vật.
-Nêu được 3 giai đoạn của quá trình sinh sản hữu tính.
-Nêu được bản chất của sinh sản hữu tính.
-Phân biệt được thụ tinh ngoài với thụ tinh trong.
-Nêu được ưu thế của thụ tinh trong so với thụ tinh ngoài.
-Nêu được các hình thức đẻ trứng và đẻ con ở động vật.
2. Kĩ năng, thái độ:
- Quan sát mô tả được hình vẽ.
- So sánh, phân biệt, thảo luận nhóm.
II. Kiến thức trọng tâm:
-Các giai đoạn của quá trình sinh sản hữu tính, ưu điểm của SSHT, ưu điểm của thụ tinh trong
so với thụ tinh ngoài, ưu điểm của mang thai và sinh con so với đẻ trứng.
III.
Phương pháp – phương tiện:
1. Phương pháp:
- PP hỏi đáp và diễn giảng.
- PP thảo luận nhóm.
2. Phương tiện:
- Bài giảng powerpoint
- Bảng thảo luận nhóm.
IV. Nội dung và tiến trình lên lớp :

1.Ổn định lớp: kiểm tra vệ sinh, sỉ số lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:(2-3 phút)
-Câu 1:Nêu đặc điểm của các hình thức sinh sản vô tính ở động vật?
-Câu 2:Nêu ưu và nhược điểm của quá trình sinh sản vô tính ở động vật?
3.Bài mới: (38 phút)
GV: Ở động vật có 2 hình thức sinh sản: vô tính và hữu tính. Bài 44 các em đã tìm hiểu thế
nào là sinh sản vô tính ở động vật? Các hình thức của quá trình sinh sản vô tính động vật là gì?
Hôm nay, các em sẽ tiếp tục tìm hiểu về quá trình sinh sản hữu tính ở động vật qua bài 45SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT.
Hoạt động của GV và HS
Cho HS quan sát hình SSHT ở gà
?Đây là hình thức SS nào ở gà? Giải thích?

Nội dung bài dạy
I. Sinh sản hữu tính (SSHT) ở động vật là gì? (10
phút)
1. Khái niệm
?Thế nào là SSHT ở động vật?Yêu cầu đóng - Sinh sản hữu tính ở động vật là kiểu sinh sản tạo
sách lại, quan sát và thực hiện câu lệnh số 1 ra cá thể mới qua hình thành và hợp nhất giao tử đơn
bội đực và giao tử đơn bội cái để tạo ra hợp tử lưỡng
trong SGK (đã đổi vị trí câu trả lời).
bội, hợp tử phát triển thành cá thể mới.
?Điền dấu x vào ô cho câu trả lời đúng
về định nghĩa SSHT ở động vật.
Nhận xét và yêu cầu 1 HS khác nhắc lại
khái niệm SSHT ở động vật là gì? Cho ví
Sinh học 11 nâng cao

1

Trường THPT Vị Thanh

Trương Cẩm Loan

dụ?
? Tại sao SSHT lại tạo ra được các cá thể
mới đa dạng về mặt di truyền?
Nhận xét và rút ra kết luận.
Nhắc lại KT đã học, bằng cách cho HS
quan sát hình và yêu cầu:
? Quan sát hình và cho biết SSHT có mấy
phương thức sinh sản? Đặc điểm của từng
phương thức? Trong đó phương thức nào
tiến hoá nhất? Tại sao?
Nhận xét đánh giá

2. Các phương thức SSHT ở ĐV
Có 3 phương thức SSHT:
- Tiếp hợp: xảy ra ở động vật bậc thấp, chưa có sự
khác biệt rõ về giới tính, 2 cá thể áp chặt vào nhau trao
đổi nhân qua cầu nối tế bào.
Ví dụ: Trùng đế giày
- Tự phối: là phương thức thụ tinh của giao tử đực và
giao tử cái trên một cá thể.
Ví dụ: bọt biển, giun đốt…
- Giao phối: là phương thức thụ tinh tiến hoá nhất,
gồm giao tử đực và giao tử cái trên 2 cá thể khác nhau
thụ tinh để tạo ra cá thể mới. Đây là phương thức Có
ở nhóm động vật bậc cao.
Ví dụ: gà, heo, chó….

II. Quá trình sinh sản hữu tính ở động vật.(12 phút)
- SSHT ở hầu hết ĐV là quá trình gồm 3 giai đoạn:
+Giai đoạn tạo tinh trùng và trứng
+Giai đoạn thụ tinh
+Giai đoạn phát triển phôi (hoặc phôi thai)
- Động vật đơn tính: là động vật mà trên mỗi cá thể
chỉ có cơ quan sinh dục đực hoặc sinh dục cái.
Ví dụ: heo, gà,…
Đặt vấn đề chuyển ý
? Sinh sản hữu tính ở thực vật gồm mấy giai - Động vật lưỡng tính: là động vật có cơ quan sinh
dục đực và sinh dục cái trên cùng một cá thể.
đoạn? Đó là những giai đoạn nào?
Ví dụ: giun đất, ốc sên,…
Cho HS quan sát hình 45.1 và yêu cầu
?Điền tên các giai đoạn của SSHT ở gà vào
các ô chữ nhật trên sơ đồ.
III. Các hình thức thụ tinh ở ĐV
?SSHT ở động vật gồm mấy giai đoạn?
1.Thụ tinh ngoài (8 phút)
Sơ đồ SS trên áp dụng cho ĐV đơn tính
- Là hình thức thụ tinh, trong đó trứng gặp tinh trùng
? Động vật đơn tính là gì? Động vật lưỡng
và thụ tinh ở bên ngoài cơ thể con cái.
tính là gì? Cho ví dụ?
- Xảy ra trong môi trường nước là chủ yếu, ít hiệu quả.
?SSHT ở động vật lưỡng tính có những ưu
Ví dụ:cá, tôm…(Sinh vật dưới nước)
điểm và hạn chế gì so với ĐV đơn tính?
2. Thụ tinh trong
Nhận xét và bổ sung thêm về hình thức

- Là hình thức thụ tinh, trong đó trứng gặp tinh trùng
thụ tinh chéo ở động vật lưỡng tính (giun
và thụ tinh trong cơ thể con cái.
đất): tinh trùng và trứng không chín cùng
- Xảy ra ở môi trường cạn là chủ yếu, hiệu quả cao.
một lúc.
Ví dụ: trâu, bò, heo…
?Rút ra điểm khác nhau giữa quá trình
SSHT ở động vật và thực vật?
Nhận xét và kết luận.
Cho HS quan sát hình thụ tinh ở ếch và ở
rắn và yêu cầu
?Ở động vật có mấy hình thức thụ tinh? Đó
là những hình thức nào?
?Thụ tinh ngoài là gì? Thụ tinh trong là gì?
Cho ví dụ?
Sinh học 11 nâng cao

2


Trường THPT Vị Thanh

?Tại sao thụ tinh ngoài xảy ra trong môi
trường nước?
?Trong 2 hình thức thụ tinh đó hình thức
nào tiến hóa hơn? Tại sao? (Nêu ưu điểm
của thụ tinh trong so với thụ tinh ngoài).
HS : Hoàn thành PHT số 1
Nhận xét, bổ sung thêm TT.

?Cá ngựa và chuột túi có hình thức thụ tinh
ngoài hay trong? Quá tình thụ tinh xảy ra ở
con đực hay con cái?
Cho HS quan sát một số hình về động vật
đẻ trứng và đẻ con.
?Ở động vật có mấy hình thức sinh sản? Đó
là những hình thức nào?
?Việc mang thai và đẻ con ở động vật lớp
thú có ưu điểm gì so với đẻ trứng ở các
động vật khác?
HS : Hoàn thành PHT số 2
Nhận xét và rút ra kết luận
Cho ví dụ về một số loài cá và bò sát đẻ
con, trứng thụ tinh phát triển không nhờ vào
chất dinh dưỡng cơ thể me, khác với hình
thức đẻ con.
?Noãn thai sinh là gì?

Trương Cẩm Loan

IV. Các hình thức sinh sản
1. Đẻ trứng (8 phút)
- Ví dụ:Cá chép, ếch nhái, chim sẻ…
2. Đẻ con
- Là hình thức phôi thai phát triển trong cơ thể mẹ nhờ
chất dinh dưỡng nhận từ cơ thể mẹ qua nhau thai.
- Ví dụ: heo, chó, mèo…
Ngoài ra, ở động vật còn có hình thức sinh sản noãn
thai sinh. Đó là hình thức sinh sản trứng thụ tinh phát
triển trong cơ thể con mẹ nhờ vào chất dự trữ có trong

noãn hoàng, không lấy từ cơ thể mẹ.
VD: một số loài cá và bò sát đẻ con như cá kiếm, cá
mún…

4. Củng cố:(2-3 phút)
- Cho HS chơi một trò chơi nhỏ:Xác định tên động vật có hình thức thụ tinh và sinh sản tương ứng
Tên động vật
Hình thức thụ tinh Hình thức sinh sản ĐV đơn tính hay lưỡng tính
A. Thằn lằn
B. Sư tử / Cọp
C. Cá mập xanh
D. Cá sấu
E. Trăn
F. Ốc sên
G. Voi
H. Cá bảy màu
I. Cá lóc
J. Cá voi /Cá
heo
* Trả lời các câu hỏi sau:
1. Sinh sản hữu tính có u điểm và nhợc điểm gì?
2. Tại sao động vật sống ở trên cạn không thể tiến hành thụ tinh ngoài đợc?
3. Chiều hớng tiến hoá của sinh sản ở động vật?
4. Các câu sau đây đúng hay sai:
a. Động vật đơn tính là động vật mà trên mỗi cá thể chỉ có cơ quan sinh dục đực hoặc cơ quan sinh
dục cái.
Sinh học 11 nâng cao

3

Trường THPT Vị Thanh

Trương Cẩm Loan

b. Động vật lỡng tính là động vật mà trên mỗi cá thể có cả cơ quan sinh dục đực và cơ quan sinh
dục cái.
c. Một vài loài giun đốt là động vật lỡng tính nên có hiện tợng tự thụ tinh.
d. Ở bò sát đẻ con, phôi thai nhận đợc chất dinh dỡng trực tiếp từ cơ thể mẹ.
* Gợi ý đáp án câu hỏi:
Đáp án câu 1:
- Ưu điểm của sinh sản hữu tính
+Tạo ra các cơ thể mới rất đa dạng về các đặc điểm di truyền vì vậy động vật có thể thích nghi và phát
triển trong điều kiện sống thay đổi.
+Tạo ra số lợng lớn con cháu trong thời gian ngắn.
-Nhợc điểm: Không có lợi trong trờng hợp mật độ quần thể thấp.
Đáp án câu 2:
-Những trở ngại liên quan sinh sản:
+Thụ tinh ngoài không thực hiện đợc vì không có môi trờng nớc.
+Trứng đẻ ra sẽ bị khô và dễ bị các tác nhân khác làm h hỏng, nh nhiệt độ quá cao, ánh sáng mặt trời
mạnh, vi trùng xâm nhập...
-Khắc phục:
+Thụ tinh trong
+Đẻ trứng có vỏ bọc dày hoặc phôi thai phát triển trong cơ thể mẹ.
Đáp án câu 3:
- Về cơ quan sinh sản: Từ cha có cơ quan sinh sản đến có cơ quan sinh sản, từ cơ quan SS đực cái còn
nằm trên cùng một cơ thể àcơ quan SS đực cái nằm trên hai cơ thể riêng biệt (từ lỡng tính àđơn
tính)
- Hình thức thụ tinh: từ tự thụ tinh àthụ tinh chéo, từ thụ tinh ngoài à thụ tinh trong.
- Từ đẻ trứng à đẻ con

- Bảo vệ trứng, bảo vệ con và chăm sóc con ngày càng hoàn thiện.
Đáp án câu 4: Câu đúng 1, 2; câu sai 3, 4.
5. Bài tập về nhà:(1 phút)
- Hoàn thành các câu hỏi sau bài 45
- Học bài và đọc mục em có biết.
-Chuẩn bị bài 46: CƠ CHẾ ĐIỀU HOÀ SINH SẢN.

Khái niệm

Ưu điểm

Nhược điểm

Đáp án phiếu học tập số 1
Thụ tinh ngoài
Thụ tinh trong
- Là hình thức thụ tinh mà trứng gặp - Là hình thức thụ tinh mà trứng gặp tinh trùng và thụ
tinh trùng và thụ tinh ở bên ngoài cơ tinh ở trong cơ quan sinh dục của con cái
thể cái
- Con cái đẻ đợc nhiều trứng trong - Hiệu suất thụ tinh cao
cùng 1 lúc
- Hợp tử đợc bảo vệ tốt, ít chịu ảnh hởng của môi tr- Không tiêu tốn nhiều năng lượng để ờng ngoài nên tỉ lệ hợp tử phát triển và đẻ thành con
thụ tinh
cao.
- Đẻ được nhiều lứa hơn trong cùng
khoảng thời gian so với thụ tinh trong.
-Hiệu suất thụ tinh của trứng thấp
- Tiêu tốn nhiều năng lợng để thụ tinh- Hợp tử không được bảo vệ nên tỉ lệ - Số lứa đẻ giảm, lợng con đẻ ít.
phát triển và đẻ con thấp.

Đáp án phiếu học tập số 2
Đẻ trứng
Sinh học 11 nâng cao

Đẻ con
4


Trường THPT Vị Thanh

Ưu điểm

Nhược
điểm

- Không mang thai nên con cái
không khó khăn khi tham gia các
hoạt động sống.
- Trứng thường có vỏ bọc chống lại
các tác nhân môi trờng như nhiệt
độ, ánh sáng, VSV…
- Khi môi trường bất lợi phôi phát
triển kém và tỉ lệ nở thấp.
- Trứng phát triển ngoài cơ thể nên
dễ bị các động vật khác sử dụng
làm thức ăn

Sinh học 11 nâng cao

Trương Cẩm Loan

- Ở động vật có vú, chất dinh dưỡng từ cơ thể mẹ
qua nhau thai rất phong phú, nhiệt độ trong cơ
thể mẹ thích hợp với sự phát triển của thai.
- Phôi thai được bảo vệ tốt nên tỉ lệ chết thai
thấp.
- Mang thai gây khó khăn trong hoạt động sống
của động vật.
- Tiêu tốn nhiều năng lựng để nuôi dưỡng thai
nhi.
- Sự phát triển của phôi thai phụ thuộc vào sức
khoẻ của cơ thể mẹ.

5