Tăng cường sự tham gia của các bên trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội ở quận Kiến An, thành phố Hải Phòng

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, luận văn “Tăng cường sự tham gia của các bên
trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội ở quận Kiến An, thành phố Hải
Phòng” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các tài liệu tham khảo và trích
dẫn trong luận văn đều nêu rõ nguồn gốc xuất xứ và được ghi trong danh mục tài
liệu tham khảo.
Tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật và Ban giám hiệu nhà trường về lời
cam đoan trên!
Hà Nội, ngày 21 tháng 11 năm 2011
Cao học viên

Lê Thị Bích Ngọc


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG
TÓM TẮT LUẬN VĂN
LỜI MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA CÁC BÊN TRONG
LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI CẤP QUẬN HUYỆN.........4
1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp quận huyện trong hệ thống kế
hoạch ở Việt Nam.............................................................................................4
1.1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội......................................................................4
1.1.2. Các cấp kế hoạch ở Việt Nam hiện nay..............................................................7
1.1.3. Vị trí, vai trò của cơ quan kế hoạch cấp quận huyện..........................................8
1.1.4. Các bộ phận cấu thành hệ thống kế hoạch cấp quận huyện:.............................10
1.1.5. Bộ máy lập kế hoạch cấp quận huyện..............................................................11
1.2. Mối quan hệ và các bên tham gia trong lập kế hoạch phát triển kinh
tế xã hội cấp quận huyện.............................................................................12

1.2.1. Các mối quan hệ trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp quận huyện
......................................................................................................................... 12
1.2.2. Các bên tham gia trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp quận huyện
......................................................................................................................... 15
1.3. Sự tham gia của các bên trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp
quận huyện.....................................................................................................17
1.3.1. Sự tham gia của các bên trong quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp
quận huyện........................................................................................................17
1.3.2. Sự tham gia của các bên trong xác định nội dung của bản kế hoạch phát triển
kinh tế xã hội cấp quận huyện..........................................................................20
1.4. Sự cần thiết phải tăng cường sự tham gia....................................................23
1.4.1. Sự tham gia các bên nhằm nâng cao chất lượng bản kế hoạch phát triển kinh
tế xã hội............................................................................................................ 23
1.4.2. Sự tham gia các bên là một yêu cầu trong đổi mới của công tác kế hoạch.............24
1.4.3. Những hạn chế về sự tham gia trong lập kế hoạch cấp quận huyện hiện nay
......................................................................................................................... 25
1.4.4. Những hệ quả của lập kế hoạch thiếu sự tham gia của các bên........................27


CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THAM GIA CỦA CÁC BÊN TRONG LẬP KẾ
HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI Ở QUẬN KIẾN AN THỜI GIAN QUA
.................................................................................................................................... 28
2.1
Giới thiệu chung về quận Kiến An................................................................28
2.1.1. Sự hình thành và phát triển của quận...............................................................28
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của quận..................................................28
2.2. Phân cấp lập kế hoạch của quận Kiến An....................................................30
2.2.1. Bộ máy quản lý................................................................................................30
2.2.2. Phân cấp lập kế hoạch cấp quận.......................................................................30
2.3. Các bên tham gia trong lập kế hoạch của quận Kiến An............................33

2.3.1. Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hải Phòng..................................................33
2.3.2. Cơ quan lãnh đạo quận.....................................................................................33
2.3.3. Phòng Tài chính - Kế hoạch.............................................................................34
2.3.4. Các phòng chuyên môn....................................................................................34
2.3.5. Uỷ ban nhân dân các phường...........................................................................35
2.4. Thực trạng tham gia của các bên trong lập kế hoạch quận Kiến An thời
gian qua........................................................................................................... 35
2.4.1. Thực trạng về sự tham gia trong quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã
hội quận...........................................................................................................35
2.4.2. Sự tham gia của các bên trong nội dung bản kế hoạch phát triển kinh tế xã hội quận.....50
2.5. Đánh giá chung về sự tham gia của các bên trong lập kế hoạch phát
triển kinh tế xã hội quận Kiến An.................................................................53
2.5.1. Những mặt làm được........................................................................................53
2.5.2. Những mặt chưa được.......................................................................................53
2.5.3. Nguyên nhân.....................................................................................................56
CHƯƠNG 3: TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA CÁC BÊN TRONG LẬP
KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI Ở QUẬN KIẾN AN..................62
3.1. Định hướng tăng cường sự tham gia của các bên........................................62
3.1.1. Mục tiêu tăng cường sự tham gia của các bên..................................................62
3.1.2. Định hướng tăng cường sự tham gia của các bên.............................................63
3.2. Nội dung tăng cường sự tham gia của các bên.............................................64
3.2.1. Tăng cường thêm các bên tham gia trong lập kế hoạch quận Kiến An.............64
3.2.2. Tăng cường sự tham gia của các bên trong từng khâu của quy trình lập kế hoạch.....68
3.3. Các kiến nghị giải pháp thực hiện ...............................................................82
3.3.1. Đổi mới về tư duy lập kế hoạch cho cán bộ lãnh đạo và chuyên môn quận.............82
3.3.2. Thể chế hoá quy trình.......................................................................................83


3.3.3. Nâng cao năng lực cán bộ kế hoạch cấp quận.................................................83
KẾT LUẬN................................................................................................................ 88

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................90


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DN

: Doanh nghiệp

HĐND

: Hội đồng nhân dân

KH

: Kế hoạch

KHPT

: Kế hoạch phát triển

KTXH

: Kinh tế xã hội

KHĐT

: Kế hoạch và Đầu tư

NS

: Ngân sách

NSNN

: Ngân sách nhà nước

QLNN

: Quản lý nhà nước

TC

: Tài chính

TCKH

: Tài chính - Kế hoạch

UBND

: Uỷ ban nhân dân


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Hệ thống các cấp kế hoạch ở Việt Nam.......................................................7
Sơ đồ 1.2: Bộ máy lập kế hoạch cấp quận huyện........................................................11
Sơ đồ 1.3: Các mối quan hệ và sự tham gia trong lập kế hoạch quận huyện...............13
Sơ đồ 1.4: Quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội quận huyện.....................17
Sơ đồ 2.1: Bộ máy quản lý nhà nước quận Kiến An...................................................32

BẢNG
Bảng 2.1: Kế hoạch năm 2011 – Phòng kinh tế..........................................................45
Bảng 3.1: Khung hướng dẫn xây dựng kế hoạch ngành..............................................71
Bảng 3.2: Kế hoạch định hướng phát triển kinh tế xã hội năm 2011...........................73
Bảng 3.3: Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội phường.................................................75
Bảng 3.4: Nội dung cơ bản của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội quận.....................78


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sau hơn 20 năm thực hiện chính sách đổi mới từ nền kinh tế kế hoạch hoá
tập trung sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng
xã hội chủ nghĩa, nền kinh tế nước ta đã đạt được nhiều thành tựu trên tất cả mọi
mặt: Kinh tế liên tục tăng trưởng với tốc độ cao, chất lượng cuộc sống của người
dân được cải thiện, giảm đói nghèo …
Cùng với quá trình đổi mới trên, đổi mới công tác kế hoạch đang được coi là
một nội dung quan trọng nhằm tạo dựng một cơ chế kế hoạch kiểu mới phù hợp hơn
với nền kinh tế thị trường và sự phát triển của đất nước. Việc thực hiện thí điểm đổi
mới công tác kế hoạch đang được tiến hành ở một số tỉnh trên cả nước như: Tỉnh
Hoà Bình, Quảng Trị, Nghệ An …
Không nằm trong số các đơn vị đang thực hiện thí điểm đổi mới công tác kế
hoạch hoá của cả nước, công tác lập KHPT KTXH hàng năm của Quận Kiến An
thành phố Hải Phòng đang bộc lộ nhiều hạn chế về sự tham gia, phối hợp cung cấp
thông tin của các bên trong quá trình lập KH. Các phòng chuyên môn, UBND các
phường chỉ cung cấp thông tin ban đầu trong quá trình lập KH mà không có sự
tham gia, đóng góp ý kiến trong suốt quá trình triển khai lập KHPT KTXH tại địa
phương, chưa có sự tham gia cung cấp thông tin của các Sở, ngành chuyên môn về

KH định hướng ngành để có sự kết hợp hài hòa giữa bản KH theo lãnh thổ và KH
ngành tạo nên bản KHPT KTXH của địa phương có chất lượng. Vì thế, bản KH
được hình thành nên thường không phản ánh đúng thực tế của địa phương và thiếu
sự đồng thuận của các bên trong quá trình triển khai thực hiện, ảnh hưởng không tốt
đến sự phát triển của quận, thành phố và đất nước.
Do đó, đổi mới công tác lập KHPT KTXH hàng năm của quận Kiến An
đang là một yêu cầu tất yếu để đáp ứng quá trình phát triển của quận nói riêng và
của thành phố, đất nước nói chung.
Với lý do trên, tác giả đã chọn đề tài “Tăng cường sự tham gia của các bên
trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội ở quận Kiến An, thành phố Hải
Phòng” làm luận văn tốt nghiệp.


2
2. Mục đích nghiên cứu
 Tăng cường sự tham gia của các bên trong quá trình lập KHPT KTXH
hàng năm của quận để tạo ra một bản KH có chất lượng, có tính khả thi, tính chiến
lược và phù hợp với điều kiện tự nhiên xã hội của quận, phù hợp với định hướng
phát triển chung của thành phố và của đất nước. Có sự đồng thuận nhất trí cao và
phát huy được vai trò, trách nhiệm của các bên có liên quan trong quá trình lập và
thực hiện KHPT KTXH của quận.
 Tăng cường sự chỉ đạo, tham gia của các tuyến trên (Sở KHĐT, các Sở,
ngành có liên quan ….) trong quá trình lập KHPT KTXH hàng năm của quận.
 Có sự kết hợp giữa KH định hướng ngành và KH theo lãnh thổ để tạo ra
bản KHPT KTXH của quận đáp ứng nhu cầu phát triển KTXH của quận và KH
ngành được thực hiện trên địa bàn quận.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu: Các bên liên quan tham gia quá trình lập KHPT
KTXH hàng năm của quận, gồm:
(i) Các phòng chuyên môn.

(ii) UBND các phường.
(iii) Các doanh nghiệp trên địa bàn quận.
(iv) Các chương trình, dự án được triển khai trên địa bàn quận.
* Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu sự tham gia của các bên
trong quá trình lập KHPT KTXH hàng năm cấp quận, để từ đó đưa ra những quan
điểm và kiến nghị tăng cường sự tham gia của các bên trong lập KHPT KTXH hàng
năm của quận Kiến An.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp chung được sử dụng nghiên cứu là phương pháp nghiên cứu
định tính. Trên cơ sở thực tế về sự tham gia của của các bên trong công tác lập
KHPT KTXH hàng năm của địa phương để so sánh, đối chiếu với khung lý thuyết
để đưa ra những đề xuất, kiến nghị tăng cường sự tham gia của các bên trong lập


3
KHPT KTXH hàng năm quận Kiến An.
Bên cạnh đó, bài viết sử còn sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp để
phân tích, đánh giá thực tế sự tham gia của các bên trong quá trình lập KHPT
KTXH của địa phương, từ đó đưa ra những đề xuất, kiến nghị tăng cường sự tham
gia của các bên trong quá trình lập KH của quận.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và các phụ lục, nội dung chính
của luận văn được kết cấu trong ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về sự tham gia của các bên trong lập kế hoạch
phát triển kinh tế xã hội cấp quận huyện
Chương 2: Thực trạng tham gia của các bên trong lập kế hoạch phát
triển kinh tế xã hội ở quận Kiến An thời gian qua
Chương 3: Tăng cường sự tham gia của các bên trong lập kế hoạch phát
triển kinh tế xã hội ở quận Kiến An

4

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA CÁC BÊN
TRONG LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI
CẤP QUẬN HUYỆN
1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp quận huyện trong hệ thống kế
hoạch ở Việt Nam
1.1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội [4]
Kế hoạch được hiểu là sự thể hiện ý đồ của chủ thể về sự phát triển trong
tương lai của đối tượng quản lý và các giải pháp để thực thi. Nó xác định xem một
quá trình phải làm gì? làm thế nào? khi nào làm và ai sẽ làm?.
Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội (KHPT KTXH) là công cụ quản lý kinh tế
của nhà nước theo mục tiêu, nó thể hiện bằng những mục tiêu định hướng phát triển
KTXH phải đạt được trong một khoảng thời gian nhất định của một quốc gia hoặc
của một địa phương và những giải pháp, chính sách nhằm đạt được các mục tiêu đặt
ra một cách có hiệu quả cao nhất.
KHPT KTXH có các chức năng sau:

 Điều tiết, phối hợp ổn định kinh tế vĩ mô ở các cấp địa phương
 Hoạch định kế hoạch chung tổng thể, đưa ra và thực thi các chính sách cần
thiết, đảm bảo các cân đối kinh tế nhằm sử dụng tổng hợp các nguồn lực, phát huy
hiệu quả tổng thể KTXH, thúc đẩy tăng trưởng nhanh theo phương thức thống nhất,
đảm bảo tính chất xã hội của các hoạt động kinh tế địa phương.
 Đảm bảo môi trường kinh tế ổn định và cân đối, tạo điều kiện thuận lợi về
cơ sở hạ tầng kinh tế, kỹ thuật, xã hội, bảo vệ môi trường, tạo tiền đề và hành lang
pháp lý cho sự phát triển kinh tế lành mạnh ở địa phương.
 Đảm bảo sự công bằng xã hội giữa các vùng, các tầng lớp dân cư bằng kế
hoạch sử dụng ngân sách và các chính sách điều tiết.

 Điều tiết nền kinh tế phù hợp với xu thế hội nhập, toàn cầu hoá ngày càng tăng.


5

 Định hướng phát triển kinh tế xã hội
 KH phải thể hiện được những định hướng phát triển chung của toàn bộ nền
kinh tế địa phương. Hệ thống chính sách, ngân sách đi kèm phải đảm bảo sự nhất
quán với định hướng chung đó, đồng thời tạo những đòn bẩy cần thiết để khuyến khích
và tạo điều kiện hỗ trợ các thành phần kinh tế cùng vận động theo định hướng chung.
 Chuyển từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung bằng các chỉ tiêu pháp lệnh sang
giám sát và quản lý các chỉ tiêu chủ yếu ở tầm vĩ mô, và các chỉ tiêu này chỉ mang
tính định hướng, không cứng nhắc và áp đặt. Vì thế, để các thành phần kinh tế khác
trong kinh tế địa phương đồng thuận theo định hướng chung, thu hút sự tham gia
của họ ngay từ khi xây dựng kế hoạch là một yêu cầu mang tính nguyên tắc.

 Kiểm tra, theo dõi hoạt động kinh tế xã hội
 Công tác kế hoạch hoá không chỉ dừng lại ở việc xây dựng và thực hiện kế
hoạch, mà còn phải kiểm tra, theo dõi quá trình thực hiện kế hoạch, từ đó đánh giá
rút ra bài học kinh nghiệm để hoàn thiện qui trình kế hoạch tiếp theo.
 Chính phủ sử dụng các cơ quan chức năng tiến hành theo dõi, kiểm tra
thường xuyên tình hình thực hiện tiến độ kế hoạch, kịp thời điều chỉnh khi có những
yếu tố mới xuất hiện, đồng thời xây dựng hệ thống theo dõi, đánh giá hiệu quả và
hiệu lực để đo lường mức độ đạt được đầu ra, kết quả và tác động của kế hoạch.
Hệ thống kế hoạch phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam bao gồm:


KHPT KTXH cấp quốc gia



KHPT KTXH cấp tỉnh, thành phố



KHPT KTXH cấp quận, huyện



KHPT KTXH cấp xã, phường

Tương ứng với mỗi cấp KH sẽ là một cấp ngân sách, tuy nhiên nếu đứng trên
góc độ phạm vi, tính chất KH thì sẽ gồm 3 bộ phận cấu thành hệ thống KH quốc
gia, bao gồm:


KHPT KTXH cấp quốc gia



KHPT KTXH ngành, lĩnh vực


6


KHPT KTXH địa phương (tỉnh, thành phố; quận, huyện; xã, phường).

Nếu xét theo góc độ thời gian, hệ thống KHPT KTXH bao gồm: KH 5 năm
và KH hàng năm.

 Kế hoạch 5 năm:
KH 5 năm là sự cụ thể hoá các chiến lược và quy hoạch phát triển trong lộ
trình phát triển dài hạn của đất nước. KH xác định các mục tiêu, chỉ tiêu tăng trưởng
kinh tế, nâng cao phúc lợi xã hội trong thời kỳ 5 năm và xác định các cân đối, các
chính sách phân bổ nguồn lực, vốn cho các chương trình phát triển của khu vực
kinh tế nhà nước và khuyến khích sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.
KH 5 năm được xác định là trung tâm trong hệ thống kế hoạch hoá phát triển,
điều đó được giải thích bởi các lý do sau đây:
 Thông thường các dự án đầu tư bắt đầu có lợi tức sau 1 năm hoặc một vài
năm sau so với thời điểm bắt đầu xây dựng, vì vậy thời hạn 5 năm là khoảng thời
gian đủ (so với KH 1 năm) để có thể đánh giá chính xác hiệu quả của các dự án đầu
tư, hiệu ứng của các giải pháp, chính sách phát triển kinh tế xã hội.
 Yêu cầu của KH là phải xác định hệ thống chỉ tiêu một cách cụ thể, đo
lường nhiệm vụ cần phải đạt được trong một thời kỳ nhất định, vì vậy những KH
trong phạm vi 5 năm thường bảo đảm đưa ra những chỉ tiêu chính xác hơn, dễ thực
thi hơn những KH có thời gian dài hạn.
 KH 5 năm thường được xác định trong một nhiệm kỳ Đại hội Đảng và
trùng lặp với nhiệm kỳ làm việc của cơ quan Chính phủ, vì vậy coi KH 5 năm là
trung tâm là một quan điểm gắn lãnh đạo chính trị với lãnh đạo kinh tế, cho phép
xác định rõ ràng hơn trách nhiệm của các nhà lãnh đạo chính trị và tạo thuận lợi cho
việc đánh giá chính xác hiệu quả, hiệu lực của bộ máy lãnh đạo chính trị.
 Kế hoạch hàng năm:
KH hàng năm là bước cụ thể hoá KH 5 năm, là công cụ điều hành các hoạt
động mang tính tác nghiệp thường niên của nền kinh tế nhằm thực hiện được mục
tiêu của KH 5 năm.
Trong hệ thống KHPT thì KH 5 năm là công cụ chính sách định hướng và KH


7
hàng năm là công cụ thực hiện.

Vai trò của KH năm:
 Cụ thể hoá KH 5 năm, phân đoạn KH 5 năm để từng bước thực hiện KH 5
năm. Quy mô và sự cấu thành của KH năm vì thế chủ yếu được quyết định bởi ngân
sách, các chỉ tiêu KH 5 năm, các tiến trình trong những nghiên cứu khả thi và
những dự án triển khai trong thời kỳ trước.
 Là công cụ để điều chỉnh KH 5 năm có tính đến đặc điểm của từng năm.
 Bao hàm các nhiệm vụ, các chỉ tiêu chưa được dự kiến trong KH 5 năm,
bảo đảm tính linh hoạt, nhạy bén của kế hoạch hoá nói chung.

1.1.2. Các cấp kế hoạch ở Việt Nam hiện nay [4]
Hệ thống các cấp KH ở Việt Nam hiện nay được thể hiện qua sơ đồ sau đây:
Quốc hội

Kế
hoạch
cấp
Trung
ương

Chính phủ
Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Kế
hoạch
địa
phương

Tỉnh, thành phố

Bộ quản lý ngành

Quận, Huyện

Các đơn vị
kinh tế

Kế
hoạch
ngành

Phường, Xã
Sơ đồ 1.1: Hệ thống các cấp kế hoạch ở Việt Nam

Theo sơ đồ trên Bộ máy quản lý KH của Việt Nam được phân chia thành 3 nhóm:
(1) Cơ quan KH trung ương.
(2) Cơ quan KH ngành.
(3) Cơ quan KH địa phương: Bao gồm cấp tỉnh, huyện và xã.
Bộ KHĐT là cơ quan kế hoạch hoá quốc gia có nhiệm vụ tổng hợp, hướng dẫn


8
và soạn thảo hệ thống KHPT KTXH của cả nước. Các cơ quan bộ quản lý ngành
xây dựng KH của ngành, các địa phương thông qua Sở KHĐT hình thành KHPT
của ngành mình. KHPT của các Bộ, ngành địa phương được gửi lên Bộ KHĐT cân
đối, tổng hợp để thông qua Chính phủ và Quốc hội. Quốc hội là cơ quan cao nhất có
quyền thông qua và phê chuẩn KHPT KTXH của đất nước.
Đối với cơ quan KH địa phương: Ở cấp tỉnh, thành phố, UBND đứng đầu là
Chủ tịch tỉnh chịu trách nhiệm về các văn bản mang tính KH của địa phương mình.
Sở KHĐT có chức năng tham mưu cho UBND tỉnh, thành phố về định hướng phát
triển KTXH của địa phương và là tổ chức ngành dọc của Bộ KHĐT. Sở KHĐT chịu

sự quản lý hành chính nhà nước của UBND tỉnh, thành phố và chịu sự quản lý theo
ngành dọc của Bộ KHĐT. Bên cạnh Sở KHĐT, các sở, các ban ngành chuyên môn
ở tỉnh như Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn, Sở Công thương, Sở Tài nguyên
và môi trường …. với chức năng của mình cũng sẽ tổ chức nghiên cứu quy hoạch
và KHPT của ngành mình ở trên địa phương. Trong quá trình xây dựng KHPT
KTXH của tỉnh thành phố, Sở KHĐT là cơ quan tham mưu chịu trách nhiệm chính
trong việc tổ chức xây dựng, tổng hợp theo tuyến dọc (các KH quận, huyện) và
ngang (KH các sở ngành) để có bản KHPT KTXH của tỉnh thành phố. Để làm được
điều đó, Sở KHĐT sẽ chủ động tổ chức sự tham gia của các sở ngành, các cơ quan
KH tuyến dưới cũng như các đối tượng khác, có liên quan đến KH tỉnh thành phố.
Tương tự như cấp tỉnh thành phố, các cấp KH cấp dưới, gồm cấp quận huyện
và cấp phường xã cũng được hình thành và tổ chức với quy mô nhỏ hơn. Tuỳ thuộc
và quy mô các địa phương huyện xã, các cơ quan chuyên trách xây dựng và quản lý
KH sẽ được hình thành.

1.1.3. Vị trí, vai trò của cơ quan kế hoạch cấp quận huyện
Cấp quận huyện là một bộ phận cấu thành hệ thống KH cấp địa phương. Theo
cơ chế phân cấp hiện nay, KH cấp quận huyện có vị trí:
Thứ nhất: Là cấp triển khai, cụ thể hoá KH cấp tỉnh thành phố
KH cấp quận huyện được coi là một bộ phận cấu thành của hệ thống KH các
cấp. KH cấp quận huyện được xây dựng và triển khai dựa trên định hướng của KH
quốc gia, KH tỉnh thành phố, KH ngành và được áp dụng trong điều kiện phù hợp


9
với thực tế của địa phương.
Nội dung KH quận huyện phản ánh đúng sự phân cấp QLNN về kinh tế. KH
quận huyện phải phù hợp với KH chung của cả nước. Bên cạnh nhiệm vụ xây
dựng KHPT KTXH của địa phương mình, huyện còn hỗ trợ cho việc lập và điều
hành KHPT KTXH của quốc gia bằng cách cung cấp các thông tin, dự báo và

những kiến nghị cho việc xây dựng các chính sách kinh tế cho phù hợp hơn với
điều kiện thực tế.
Thứ hai: Là một cấp KH độc lập, cơ quan KH quận huyện thực hiện điều
tiết các hoạt động kinh tế, xã hội của quận huyện.
KH quận huyện là công cụ để chính quyền địa phương thực hiện quản lý vĩ mô
nền KTXH của quận huyện. Cụ thể, vai trò của KHPT KTXH cấp quận huyện được
thể hiện như sau:
(1) Là công cụ định hướng phát triển KTXH quận huyện:
KH quận huyện phải thực hiện được những định hướng chung của toàn bộ
nền kinh tế địa phương. Hệ thống chính sách, NS đi kèm phải đảm bảo sự nhất
quán với định hướng chung đó, đồng thời tạo những đòn bẩy cần thiết để khuyến
khích và tạo điều kiện hỗ trợ các thành phần kinh tế trên địa bàn cùng vận động
theo định hướng chung.
(2) Là một cấp KH độc lập, KH quận huyện điều tiết, phối hợp ổn định kinh tế
của quận huyện:
KH quận huyện đưa ra và thực thi các chính sách cần thiết đảm bảo các cân
đối kinh tế nhằm sử dụng tổng hợp các nguồn lực sẵn có của huyện, phát huy hiệu
quả tổng thể KTXH, thúc đẩy tăng trưởng nhanh theo phương thức thống nhất, đảm
bảo tính chất xã hội của các hoạt động kinh tế.
(3) Là công cụ kiểm tra, giám sát và đánh giá hoạt động KTXH trên địa bàn huyện.
Cơ quan KH quận huyện thường xuyên theo dõi, kiểm tra tình hình thực hiện
tiến độ KH và tuân thủ các cơ chế, chính sách hiện hành áp dụng trong thời kỳ KH.
Đánh giá kết quả của việc thực hiện các chính sách, mục tiêu đặt ra, phân tích hiệu
quả tài chính, hiệu quả KTXH bảo đảm các luận cứ quan trọng cho việc xây dựng


10
KH của các năm tiếp theo.

1.1.4. Các bộ phận cấu thành hệ thống kế hoạch cấp quận huyện

* KHPT KTXH quận huyện:
KHPT KTXH quận huyện là công cụ quản lý và điều hành vĩ mô nền kinh tế
của huyện, xác định một cách hệ thống những hoạt động nhằm phát triển KTXH
quận huyện theo những mục tiêu, chỉ tiêu và các cơ chế chính sách sử dụng trong
một thời kỳ nhất định.
KHPT KTXH quận huyện được xây dựng phù hợp với điều kiện về tự nhiên,
KTXH của huyện, phục vụ cho sự phát triển của quận huyện nói riêng và của tỉnh
thành phố, cả nước nói chung.
Bản KHPT KTXH quận huyện do Phòng TCKH lập.
* KHPT ngành: KH ngành là bản KH do các phòng chuyên môn lập nên dựa
trên KH định hướng của ngành dọc. Bên cạnh việc thực hiện chức năng QLNN tại
huyện, các phòng chuyên môn còn thực hiện các nhiệm vụ, chính sách, chương
trình, dự án theo sự chỉ đạo của ngành dọc cấp trên. Tuy nhiên, những nhiệm vụ,
chính sách đó khi được thực hiện tại địa phương được bố trí phù hợp với điều kiện
thực tế của địa phương.
* Mối quan hệ giữa KHPT KTXH quận huyện và KH ngành:
Bản KHPT KTXH quận huyện do Phòng TCKH lập là sự kết hợp giữa KH
ngành với KH xã. Bản KHPT KTXH của huyện sẽ phản ánh đầy đủ các nội dung về
lĩnh vực kinh tế, văn hoá xã hội, môi trường trên địa bàn huyện trên cơ sở sự tham
gia, đóng góp về nội dung và quá trình triển khai thực hiện của các phòng chuyên
môn và UBND xã phường. Trong nội dung của bản KHPT KTXH quận huyện sẽ có
cả phần thực hiện KH của các ngành trên địa bàn quận huyện. Để hình thành nên
bản KHPT KTXH quận huyện cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Phòng TCKH và
các phòng chuyên môn để cùng trao đổi thông tin, bàn bạc thống nhất, kết hợp
thông tin quản lý ngành với định hướng phát triển của quận huyện để hình thành
nên bản KHPT KTXH phản ánh được toàn diện “bức tranh phát triển KTXH “ của


11
quận huyện.

1.1.5. Bộ máy lập kế hoạch cấp quận huyện
HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN QUẬN HUYỆN

Phê duyệt

UỶ BAN NHÂN DÂN
QUẬN HUYỆN

Chịu trách nhiệm

PHÒNG TÀI
CHÍNH-KẾ HOẠCH

Tham mưu
KHPT KTXH

CÁC PHÒNG
CHUYÊN MÔN

Tham mưu
KH ngành

Sơ đồ 1.2: Bộ máy lập kế hoạch cấp quận huyện
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)

Hội đồng nhân dân quận huyện: Là cơ quan phê duyệt bản KHPT KTXH của
quận huyện và giao KH cho các phòng chuyên môn và UBND các xã phường vào
kỳ họp HĐND cuối năm.

Uỷ ban nhân dân quận huyện: Đứng đầu là Chủ tịch UBND quận huyện, là
người chịu trách nhiệm chính đối với bản KHPT KTXH của quận huyện, chịu trách
nhiệm về nội dung bản KH trước Huyện uỷ và UBND tỉnh.
Chủ tịch quận huyện và Phó chủ tịch phụ trách kinh tế sẽ là 2 người tham
gia và chỉ đạo điều hành trực tiếp trong quá trình triển khai lập KHPT KTXH tại
địa phương.
Phòng TCKH: Là đơn vị tham mưu chính cho lãnh đạo UBND quận huyện
trong việc triển khai và ban hành các văn bản hướng dẫn về nội dung và việc triển
khai công tác lập KHPT KTXH tại địa phương. Phòng TCKH cũng là đơn vị tổng
hợp và hình thành nên các bản dự thảo KHPT KTXH của quận huyện, tổng hợp các


12
ý kiến góp ý, chỉnh sửa và cập nhật các số liệu thực hiện cho đến khi được UBND
tỉnh giao các chỉ tiêu, số liệu KH chính thức thì tiến hành việc phân bổ cho các đơn
vị, giao các đơn vị triển khai thực hiện trong năm tiếp theo.
Các phòng chuyên môn gồm các phòng: Tài nguyên môi trường, Kinh tế, Lao
động thương binh và xã hội, Văn hóa thông tin, Giáo dục và đào tạo… Các đơn vị
này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các số liệu, nội dung và KH định
hướng ngành trên địa bàn huyện, đây là những nội dung quan trọng để cấu thành
nên bản KHPT KTXH quận huyện.

1.2. Mối quan hệ và các bên tham gia trong lập kế hoạch phát triển
kinh tế xã hội cấp quận huyện
1.2.1. Các mối quan hệ trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp
quận huyện
Trong lập KHPT KTXH cấp quận huyện, các mối quan hệ được thực hiện theo
tuyến dọc (từ trên xuống, từ dưới lên) và tuyến ngang, trung tâm của các mối quan
hệ trên là Phòng TCKH, bởi Phòng TCKH là cơ quan tham mưu, tổng hợp chính
trong công tác lập KHPT KTXH của quận huyện.

Qua sơ đồ trên ta thấy các mối quan hệ trong lập KH quận huyện được thể
hiện như sau:
* Theo tuyến dọc: Gồm sự tham gia từ trên xuống và sự tham gia từ dưới lên.
Sự tham gia từ trên xuống: Là sự tham gia của các cơ quan cấp trên trong
quá trình lập KH của các đơn vị cấp dưới. Các cơ quan cấp trên có trách nhiệm
cung cấp thông tin và định hướng phát triển chung. Nhờ các thông tin này mà KH
của đơn vị cấp dưới sẽ phù hợp với khung định hướng chung của KH cấp trên (có
liên quan đến các mục tiêu về kết quả), đồng thời thoả mãn được yêu cầu của KH
gắn với nguồn lực.
Ví dụ: Sự tham gia của các Sở đối với các phòng chuyên môn trong quá trình
lập KHPT KTXH của quận huyện:
Sở TC, Sở KHĐT với Phòng TCKH.
Sở Tài nguyên Môi trường với Phòng Tài nguyên Môi trường.


13
Sở Công thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Phòng kinh tế.


13

CÁC SỞ, NGÀNH
CHUYÊN MÔN

SỞ KẾ HOẠCH
& ĐẦU TƯ

Mối quan
hệ
chỉ đạo

Mối
quan
hệ
theo
ngành
dọc

SỰ
THAM GIA
THEO
TUYẾN

UỶ BAN NHÂN DÂN
QUẬN HUYỆN

PHÒNG
CHUYÊN MÔN

PHÒNG TÀI CHÍNH
KẾ HOẠCH

Sự tham
gia từ
dưới lên

DỌC

Mối quan hệ
cung cấp thông tin

SỰ THAM GIA THEO
CHIỀU NGANG

CÁC TỔ CHỨC
CHÍNH TRỊ, XÃ HỘI
SỰ
THAM GIA
THEO
TUYẾN

UỶ BAN NHÂN DÂN
XÃ PHƯỜNG

DỌC

Sơ đồ 1.3: Các mối quan hệ và sự tham gia trong lập KH quận huyện
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)


14

Sự tham gia từ dưới lên: Là sự đóng góp của các đơn vị cấp dưới vào quá
trình lập KH của cấp trên. Sự tham gia này đảm bảo KH của cấp trên xuất phát từ
nhu cầu và nguyện vọng của người dân, các giải pháp chính sách hoặc hoạt động
được tiến hành ở cấp dưới tiến hành triển khai ý đồ của cấp trên sẽ góp phần giải
quyết các vấn đề KTXH của địa phương và nâng cao phúc lợi dân cư - đó cũng là
đích cuối cùng của quy trình lập KHPT KTXH
Sự tham gia từ dưới lên gồm sự tham gia của UBND các xã với Phòng TCKH
Nội dung của mối quan hệ theo tuyến dọc gồm:

Mối quan hệ giữa UBND quận huyện với Phòng TCKH: Mối quan hệ chỉ đạo
Mối quan hệ giữa Sở KHĐT với Phòng TCKH: Mối quan hệ hướng dẫn
Mối quan hệ giữa Sở KHĐT với Phòng TCKH và UBND các xã phường với
Phòng TCKH: Mối quan hệ cung cấp thông tin.
* Theo tuyến ngang:
Sự tham gia theo chiều ngang: Là sự tham gia của các phòng chuyên môn,
các tổ chức chính trị, chính trị xã hội của quận, các DN, các chương trình, dự án
thực hiện trên địa bàn quận huyện vào quá trình lập KH của quận huyện. Sự tham
gia này rất quan trọng, vì bản KHPT KTXH của quận huyện chỉ có thể thành công
nếu được xây dựng dựa trên sự đóng góp và tham mưu của tất cả các bên liên quan,
đặc biệt là của các ban, ngành của quận huyện.
Các phòng chuyên môn của quận huyện cung cấp thông tin định hướng ngành
theo hướng dẫn của Phòng TCKH trên cơ sở KH của ngành để tham gia vào bản
KHPT KTXH của quận huyện.
Các tổ chức chính trị, chính trị xã hội, các chương trình, dự án và các DN đóng
chân trên địa bàn quận huyện tham gia ý kiến đóng góp trong quá trình dự thảo
KHPT KTXH của quận huyện.
Nội dung của sự tham gia theo tuyến ngang gồm:
Mối quan hệ giữa Phòng TCKH với các phòng chuyên môn: Mối quan hệ theo
kiểu cung cấp thông tin và quan hệ phối hợp trong quá trình xây dựng KH.


15

Mối quan hệ với các tổ chức chính trị xã hội, các chương trình, dự án và các
DN đóng chân trên địa bàn quận huyện: Quan hệ chia sẻ, ý kiến và tư vấn.

1.2.2. Các bên tham gia trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp
quận huyện
1.2.2.1. Sở Kế hoạch và Đầu tư:

Là tổ chức ngành dọc của Bộ KHĐT chịu sự QLNN về mặt hành chính của
tỉnh, là đơn vị tổ chức triển khai công tác lập KHPT KTXH hàng năm của tỉnh.
Là cơ quan tham mưu chính cho UBND tỉnh trong việc ban hành các văn bản,
biểu mẫu hướng dẫn lập KHPT KTXH hàng năm và tổng hợp báo cáo của các đơn
vị để hình thành nên bản KHPT KTXH của tỉnh.
Là cơ quan ngành dọc cấp trên của Phòng TCKH quận huyện, hướng dẫn
Phòng TCKH quận huyện các thông tin định hướng của ngành để phục vụ công tác
lập KHPT KTXH hàng năm.

1.2.2.2. Cơ quan lãnh đạo cấp quận huyện:
Lãnh đạo UBND quận huyện: Gồm Chủ tịch và các Phó chủ tịch quận huyện.
Chủ tịch và Phó chủ tịch phụ trách kinh tế sẽ tham gia chính trong quá trình lập
KHPT KTXH của quận huyện. Bên cạnh đó, các Phó chủ tịch còn lại sẽ tham gia,
góp ý vào bản KH dự thảo và KH chính thức của quận huyện trong lĩnh vực do
mình phụ trách trực tiếp.
HĐND quận huyện: Theo dõi, giám sát trong quá trình triển khai lập KHPT
KTXH của địa phương. Các đại biểu HĐND quận huyện và Ban kinh tế của HĐND
sẽ tham gia góp ý về các nội dung trong bản KHPT KTXH của quận huyện và thẩm
tra, chất vấn Chủ tịch UBND quận huyện và Trưởng phòng TCKH về các nội dung
còn chưa rõ trong bản KHPT KTXH của quận huyện.

1.2.2.3. Phòng Tài chính - Kế hoạch quận huyện:
Là cơ quan tham mưu chính của quận huyện trong quá trình triển khai lập
KHPT KTXH. Phòng TCKH là cơ quan lập KH của quận huyện, tham mưu cho
lãnh đạo UBND quận huyện ban hành các văn bản, tài liệu triển khai lập KHPT
KTXH của địa phương.


16

Trong quá trình xây dựng KH, Phòng TCKH là cơ quan tham mưu chịu trách
nhiệm chính trong việc tổ chức xây dựng, tổng hợp số liệu thông tin theo tuyến dọc
(KH xã) và theo tuyến ngang (KH ngành) để có bản KHPT KTXH của quận huyện.

1.2.2.4. Các cơ quan chuyên môn:
Các phòng ban chuyên môn bao gồm: Phòng Kinh tế, Phòng Giáo dục, Phòng
Lao động Thương binh và xã hội, Phòng Quản lý đô thị …
Các phòng ban chuyên môn có trách nhiệm cung cấp thông tin thực hiện
KHPT KTXH năm hiện tại (còn gọi là năm gốc) của lĩnh vực mình phụ trách, nêu
những thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện, nguyên nhân khách quan, chủ
quan của những thuận lợi, khó khăn đó, dự báo những ảnh hưởng của tình hình
KTXH của cả nước nói chung và của tỉnh, huyện nói riêng đến tình hình thực hiện
KH năm gốc và năm KH về Phòng TCKH. Cung cấp KH định hướng của ngành
làm cơ sở cho Phòng TCKH xây dựng KH định hướng của quận huyện. Các thông
tin của ngành sẽ được điều chỉnh và áp dụng cho phù hợp với điều kiện thực tế và
định hướng lãnh đạo chung của Huyện uỷ và UBND quận huyện.

1.2.2.5. Các tổ chức cộng đồng:
Gồm các đoàn thể chính trị - xã hội, các chương trình, dự án, DN đóng chân
trên địa bàn quận huyện. Ý kiến tham gia của đại diện các tổ chức, chương trình, dự
án, DN sẽ phản ánh được những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc của các đơn vị
trong quá trình thực hiện triển khai công việc tại địa phương. Đưa ra những đề xuất
để giải quyết khó khăn vướng mắc và tiếp tục phát huy những ưu điểm trong công
tác điều hành quản lý của quận huyện trong việc xây dựng KH năm tới.

1.2.2.6. Cấp xã:
UBND xã đứng đầu là Chủ tịch xã là người chịu trách nhiệm chính trong việc
quyết định bản KHPT KTXH của xã. Bản KH cấp xã cung cấp thông tin về nhu cầu,
nội dung phát triển KTXH của xã cho Phòng TCKH quận huyện và các phòng ban
chức năng phụ trách theo ngành dọc của quận huyện để tổng hợp, đối chiếu. Đây là

bộ phận cấu thành quan trọng trong quá trình lập KH cấp quận huyện, là nơi có liên


17

quan trực tiếp đến đời sống của nhân dân, phản ánh được các nguyện vọng, đóng
góp ý kiến của nhân dân đối với bản KHPT KTXH của quận huyện.

1.3. Sự tham gia của các bên trong lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
cấp quận huyện
Để đánh giá sự tham gia của các bên trong lập KH, luận văn tiếp cận theo các khía
cạnh quan trọng của công tác lập KH bao gồm: quy trình lập KH, nội dung bản KH.
Các hình thức tham gia chủ yếu là:
 Tham gia ý kiến tại Hội nghị.
 Tham gia bằng văn bản.
…

1.3.1. Sự tham gia của các bên trong quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã
hội cấp quận huyện
CHUẨN BỊ LẬP
KẾ HOẠCH

LẬP
KẾ HOẠCH

PHÊ DUYỆT KẾ
HOẠCH

Sơ đồ 1.4: Quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tễ xã hội quận huyện
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)

Quy trình lập KHPT KTXH của quận huyện được chia làm 3 giai đoạn:

1.3.1.1. Chuẩn bị lập kế hoạch
Đây là giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình lập KH: Công việc chủ yếu
của giai đoạn này là tiếp nhận văn bản, thông tư hướng dẫn của các cơ quan cấp
trên, tổng hợp KH ngành của các phòng chuyên môn làm cơ sở để xây dựng Khung
KH định hướng quận huyện.
Trong giai đoạn này sự tham gia của các bên như sau:
Đối với lãnh đạo UBND tỉnh: Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Chỉ thị về việc
xây dựng KHPT KTXH năm KH.
Đối với Sở KHĐT: Sở KHĐT ra các văn bản hướng dẫn, khung KH, biểu mẫu
hướng dẫn Phòng TCKH các quận, huyện, thị xã trong công tác lập KHPT KTXH
của đơn vị mình.


18

Đối với lãnh đạo UBND quận huyện: Để chuẩn bị cho công tác lập KHPT
KTXH của quận huyện, Chủ tịch UBND quận huyện ra văn bản yêu cầu Phòng
TCKH, các phòng chuyên môn có sự phối hợp chặt chẽ với nhau trong việc cung
cấp thông tin, số liệu định hướng của các ngành để xây dựng nên Khung KHPT
KTXH của quận huyện.
Các phòng chuyên môn: Cung cấp thông tin KH định hướng ngành bao gồm
cả thông tin hiện trạng và thông tin dự báo để Phòng TCKH tổng hợp, báo cáo
UBND quận huyện.
Phòng TCKH: Cung cấp các mẫu biểu để các phòng chuyên môn cung cấp
thông tin, số liệu KH định hướng của ngành mình. Từ các thông tin tổng hợp được
từ KH các ngành, Phòng TCKH tham mưu cho UBND quận huyện cân nhắc với các
điều kiện, khả năng của huyện, định hướng phát triển KTXH đã được Nghị quyết

Đại hội Đảng bộ quận huyện thông qua để xây dựng Khung KH định hướng phát
triển quận huyện.
Sau khi Phòng TCKH tham mưu cho UBND quận huyện xây dựng Khung KH
định hướng phát triển của quận huyện, UBND quận huyện tổ chức Hội nghị bàn
tròn để thảo luận về các chỉ tiêu KH được đưa ra trong Khung KH định hướng của
quận huyện. Thành phần tham gia Hội nghị này gồm có: Lãnh đạo UBND quận
huyện, Phòng TCKH, các phòng chuyên môn, các ban, ngành, đoàn thể của quận
huyện. Nội dung của Hội nghị này chủ yếu là lấy ý kiến của các bên tham gia về
tình hình thực hiện nhiệm vụ năm hiện tại (gọi là năm gốc), các chỉ tiêu được xây
dựng trong Khung KH định hướng của quận huyện và khả năng thực hiện được chỉ
tiêu này trong năm KH. Sau khi đã được các bên có liên quan thống nhất nhất trí về
các nội dung đã được đưa ra trong Khung KH định hướng của quận huyện thì sẽ
tiến hành giai đoạn tiếp theo.

1.3.1.2. Xây dựng kế hoạch
Sau khi xây dựng xong Khung KH định hướng KHPT KTXH của quận huyện
thì tiến hành triển khai công việc xây dựng KHPT KTXH của các phòng chuyên
môn và UBND các xã.