Bài tập nhóm môn Luật hành Chính. Đề tài Chính phủ kiến tạo và thực tiễn của Việt Nam

MỤC LỤC

I. Khái quát chung về Chính phủ kiến tạo..........................................................................2
1. Khái niệm Chính phủ kiến tạo....................................................................................2
2. Đặc tính của Chính phủ kiến tạo................................................................................4
3. Nội hàm của Chính phủ kiến tạo................................................................................5
II. Trả lời câu hỏi................................................................................................................6
Câu 1: Anh/chị hiểu như thế nào là “định hướng hơn can thiệp”? Dưới góc độ quản lý
hành chính nhà nước, anh/chị hãy thể hiện quan điểm của mình về nhận định trên..........6
- Dịch nghĩa “Định hướng hơn là can thiệp”.................................................................6
- Định hướng được hiểu như thế nào?........................................................................6
- Can thiệp được hiểu như thế nào?............................................................................7
- “Định hướng hơn là can thiệp” được hiểu như thế nào?..........................................8
- Quan điểm về nhận định “định hướng hơn can thiệp” dưới góc độ quản lý hành
chính nhà nước...............................................................................................................9
Quản lý hành chính nhà nước - Hình thức quản lý hành chính nhà nước..................9
Quan điểm về nhận định: “Định hướng hơn can thiệp”.............................................9
Câu 2. Chính phủ Việt Nam hiện nay có áp dụng cách thức “định hướng hơn là can
thiệp” không? Anh, chị hãy chọn và phân tích một tình huống/vấn đề trong thực tiễn
quản lí hành chính nhà nước hiện nay (trong vòng 5 năm gần đây) để minh chứng.......10
1. Nhận định về nền hành chính hiện nay....................................................................10
2. Phân tích tình huống cụ thể......................................................................................20

1


BÀI LÀM

I. Khái quát chung về Chính phủ kiến tạo
1. Khái niệm Chính phủ kiến tạo
- Nguồn gốc khái niệm: Sự ra đời của chính phủ kiến tạo phát triển có cơ sở thực

tiễn và lý luận.
Về mặt thực tiễn, ý tưởng về một nhà nước kiến tạo, phát triển xuất phát từ thời kỳ
hậu hiện đại, khi mà thị trường dường như thất bại, nhà nước phải đối diện với các vấn
đề về cạnh tranh kinh tế không lành mạnh; thâm hụt tài sản công. Đứng trước bối cảnh
đó, cần có một nhà nước can thiệp mạnh mẽ vào kinh tế khả dĩ tạo nên bước chuyển lớn
trong phát triển. Nhà nước kiến tạo phát triển xuất hiện trong bối cảnh các thị trường sản
xuất còn kém phát triển, do đó nhà nước cần phải đứng ra làm trung gian để kết nối các
nguồn lực trong thời gian đợi các thị trường yếu tố sản xuất hình thành. Phải nói rằng
chính những bất lợi tự thân của các quốc gia Bắc Á là mảnh đất nảy sinh Nhà nước kiến
tạo phát triển. Ví dụ: Các quốc gia Hàn Quốc, Nhật Bản đều đối mặt với những thách
thức rất lớn và cận kề: Nhật Bản với sự hiện diện của chiến hạm Mỹ, Hàn Quốc với mối
nguy từ người láng giềng Bắc Triều tiên. Hơn nữa phần lớn các quốc gia này đều không
có nguồn tài nguyên nhiên nhiên dồi dào. Hoàn cảnh khó khăn đã tạo nên động lực thúc
đẩy quyết tâm phát triển của xã hội, của đất nước, bắt đầu từ việc nâng cao năng lực thể
chế.
Về mặt lý thuyết, sự ra đời của nhà nước kiến tạo phát triển được thôi thúc bởi học
thuyết Keynes từ những năm 1930 - về một nhà nước can thiệp mạnh, để đương đầu với
các vấn đề về thất nghiệp. Những năm đầu hậu thế chiến thứ hai, trong trào lưu phi
thuộc địa hoá, tư tưởng này đã thúc đẩy trong các quốc gia mới giành được độc lập xây
dựng đất nước mình. Các quốc gia mới xây dựng đều dành vai trò can thiệp kinh tế cho
nhà nước, thường bắt đầu bằng việc lập kế hoạch 5 năm. Nhà nước can thiệp vào mọi
2


lĩnh vực của nền kinh tế, bằng chính sách và các thiết chế, thông qua việc ấn định giá cả
cho hàng hoá, dịch vụ; điều tiết lao động; trao đổi ngoại tệ, thị trường tài chính. Rất
nhiều nhà nước thậm chí đã thành lập các doanh nghiệp nhà nước lớn trong các lĩnh vực
dịch vụ công ích, khoáng sản, hoạt động nông nghiệp.
Về sau mô hình chính phủ kiến tạo phát triển có sự chuyển đổi so với mô hình quan
liêu Keynes của những năm 1950-1960. Nhà nước không can thiệp trực tiếp thông qua

tạo lập các rào cản nhân tạo hay độc quyền, mà tạo lập các thể chế mới và các dàn xếp
dựa trên mối hợp tác giữa khu vực công và tư.
- Khái niệm:
Thực ra, khái niệm phổ biến trên thế giới là Nhà nước kiến tạo phát triển trong đó
có Chính phu, chứ không hẳn Chính phu kiến tạo phát triển trong một nhà nước. Khái
niệm này được nêu ra bởi Chalmers Johnson trong cuốn “MITI và sự thần kỳ Nhật Bản:
Chính sách tăng trưởng công nghiệp giai đoạn 1925-1975” (MITI and the Japanese
Miracle: The Growth of Industrial Policy 1925-1975”), xuất bản năm 1982 1. Chalmers
Johnson đã lần đầu tiên đưa ra thuật ngữ Chính phu kiến tạo phát triển (developmental
government), Nhà nước kiến tạo phát triển (developmental state) khi ông nghiên cứu về
sự phát triển thần kì của nền kinh tế Nhật Bản hậu thế chiến thứ II. Ông nhận thấy rằng
trong sự phát triển thần kỳ ấy có vai trò rất quan trọng của nhà nước. Nhà nước Nhật
Bản đã không chỉ tạo ra khuôn khổ cho sự phát triển, mà còn định hướng và thúc đẩy sự
phát triển đó. Chalmers Johnson đã nhận ra có ba mô hình Chính phủ: Chính phu điều
chỉnh (Chính phủ của các nước theo mô hình thị trường tự do); Chính phu kế hoạch hóa
tập trung quan liêu (Chính phủ của các nước phủ nhận vai trò của thị trường) và Chính
phu kiến tạo phát triển (Chính phủ của các nước coi trọng vai trò của thị trường, nhưng
không tuyệt đối hóa vai trò này, mà tích cực can thiệp để định hướng thị trường). Như
vậy, theo nhận thức của Chalmers Johnson, Chính phu kiến tạo phát triển nằm ở giữa hai
mô hình Chính phu điều chỉnh và Chính phu kế hoạch hóa tập trung, quan liêu.
1 Johnson, Chalmers (1982), “MITI and the Japanese Miracle: The Growth of Industrial Policy 1925-1975”, Stanford
University Press.

3


Theo UNDP – chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc định nghĩa: “Chính phu
kiến tạo là chính phu hành động và tính toàn vẹn nuôi dưỡng phát triển và phục vụ tốt
hơn cho mọi người”.
Tại Việt Nam, vào phiên chất vấn Thủ tướng chiều 18/11/2017, thủ tướng Nguyễn

Xuân Phúc đã nêu ra định nghĩa: “Chính phu kiến tạo là Chính phu chu động hơn trong
xây dựng thể chế, pháp luật, định hướng thị trường, chính sách kinh tế phù hợp”.

2. Đặc tính của Chính phủ kiến tạo
Một là, Chính phủ không chỉ bó hẹp trong việc chấp hành luật mà còn chủ động
khởi xướng, hoạch định chính sách quốc gia, tức là chủ động đề ra các hướng đi, hướng
phát triển của đất nước. Thông qua quyền quản lý hàng ngày, hàng giờ của mình, hơn ai
hết, Chính phủ là người hiểu rõ nhất đất nước có nhu cầu gì, để phát triển, đất nước cần
những chính sách gì. Do vậy, đề xướng, hoạch định chính sách là chức năng hàng đầu
của Chính phủ kiến tạo. Trong việc đề xuất, hoạch định chính sách cho quốc gia, Chính
phủ phải là người chủ động phát hiện ra nhu cầu và tìm ra giải pháp để giải quyết nhu
cầu đó một cách nhanh nhạy, kịp thời, đúng đắn và thông minh nhất. Từ đó, Chính phủ
phải tổ chức soạn thảo chính sách quốc gia hoặc dưới dạng các đạo luật để đưa trình cho
Quốc hội nếu như chính sách đó có tính ổn định lâu dài, liên quan đến quyền và nghĩa
vụ cơ bản của con người, của công dân; hoặc là những chính sách quốc gia xuất phát từ
thẩm quyền của mình thì tự mình soạn thảo, thông qua và tổ chức thực hiện. Do đó, có
thể xem việc chủ động trình các dự án luật trước Quốc hội là một nhiệm vụ hàng đầu
của Chính phủ kiến tạo, là đầu vào quan trọng của quyền lập pháp. Thông qua quyền
này, Chính phủ chủ động đề xuất, hoạch định và xây dựng chính sách quốc gia.
Hai là, Chính phủ không chỉ là cơ quan hành chính nhà nước, tức là cơ quan thực
hiện chức năng cai trị hay quản lý nhà nước theo pháp luật một cách thụ động, mà còn là
thiết chế tổ chức, điều hành chính sách, pháp luật một cách nhanh nhạy, quyết liệt và
4


thông minh. Thực chất đây là sự chủ động trong tổ chức nhân sự và đảm bảo nguồn lực
tốt nhất để thực hiện chính sách quốc gia, chủ động điều khiển một cách nhanh nhạy,
sáng tạo, kịp thời, hiệu quả các chính sách quốc gia. Để thực hiện quyền điều khiển,
Chính phủ sử dụng quyền lập quy của mình, tức là quyền ban hành những văn bản quy
phạm pháp luật có giá trị pháp lý dưới luật và quyền ban hành những quyết định hành

chính cá biệt. Thông qua quyền điều hành chính sách, trong mối quan hệ với quyền lập
pháp, Chính phủ giữ vai trò là đầu ra của quyền lập pháp - đưa luật của Quốc hội vào
đời sống xã hội.
3. Nội hàm của Chính phủ kiến tạo
Thứ nhất, nói đến chính phủ kiến tạo phải xem xét hoạt động của chính phủ đó có
hiệu quả hay không, thể hiện ở bộ máy công vụ được xây dựng và hoạt động theo thiết
chế nào? Có lẽ việc đầu tiên là chính phủ kiến tạo phải được hình thành và tạo dựng trên
nền tảng của một thiết chế chính trị dân chủ và tự do, ở đó con người được tự do sáng
tạo, tự do kinh doanh, tự do sở hữu tài sản và tự do hoạt động vì lợi ích cá nhân và quốc
gia, dân tộc. Đến lượt nó, chính phủ kiến tạo sẽ tạo dựng môi trường sống và hoạt động
tốt nhất cho con người, ở đó con người được phục vụ tốt nhất về tinh thần và vật chất,
hạnh phúc của người dân được coi trọng và được coi là mục tiêu hàng đầu.
Thứ hai, một chính phủ kiến tạo phải là chính phủ mạnh, tức là chính phủ phải gồm
những người có trí tuệ, có kiến thức, có tư duy tốt, chuyên nghiệp, có khả năng nhìn xa
trông rộng, có tầm nhìn chiến lược, có khả năng đề ra định hướng phát triển đất nước
một cách tốt nhất và có kỹ năng hành động tầm chiến thuật, kỹ năng thiết kế, đề ra được
cơ chế, chính sách tốt, cũng như vận hành bộ máy hành chính, thực thi công vụ một cách
hiệu lực và hiệu quả nhất.
Thứ ba, chính phủ kiến tạo là một chính phủ lấy lợi ích quốc gia, dân tộc làm
phương châm hành động với một phương thức hoạt động minh bạch, công khai và có đủ

5


khả năng giải trình, lấy phục vụ nhân dân làm mục tiêu đầu tiên và lấy kết quả thực tiễn
đem lại làm thước đo mức độ thực thi công vụ.
Thứ tư, một chính phủ kiến tạo là chính phủ thân thiện với xã hội, với người dân,
thị trường và doanh nghiệp, lấy sự ấm no của người dân, sự thành công của các doanh
nghiệp và hạnh phúc của nhân dân làm phương châm hành động của mình. Chính phủ
hoạt động với tinh thần tạo môi trường thuận lợi nhất cho doanh nghiệp và người dân

làm ăn thuận lợi.
Thứ năm, chính phủ kiến tạo là chính phủ có tư duy luôn luôn đổi mới, nhạy bén và
linh hoạt, biết tạo ra sự phát triển và chia sẻ sự phát triển mọi mặt của xã hội.
Thứ sáu, để có chính phủ kiến tạo thì phải thiết kế và có một bộ máy hành chính
gọn nhẹ, hiệu quả, trong sạch và hoạt động trên nền tảng công nghệ cao theo hướng
chính phủ điện tử, chính phủ số, chính phủ của cách mạng công nghiệp 4.0.

II. Trả lời câu hỏi
Câu 1: Anh/chị hiểu như thế nào là “định hướng hơn can thiệp”? Dưới
góc độ quản lý hành chính nhà nước, anh/chị hãy thể hiện quan điểm
của mình về nhận định trên.
- Dịch nghĩa “Định hướng hơn là can thiệp”

- Định hướng được hiểu như thế nào?
Từ “định” trong “định hình”, từ “hướng” trong “hướng đi”. Vì vậy “định hướng”
được hiểu là sự tìm tòi, nghiên cứu để xác định phương hướng, mục tiêu cụ thể cần đạt
được.
Chính phủ phải có tầm nhìn để đưa ra những chính sách và hoạch định được những
chính sách cho sự phát triển ở trung hạn, dài hạn. Tức là, Chính phủ có tầm nhìn đúng
đắn thì sẽ đưa ra được những chính sách đúng đắn. Chính phủ kiến tạo chủ động hơn về
6


mặt thể chế, chính sách pháp luật, tạo môi trường thuận lợi hơn cho sự đầu tư phát triển.
Chính phủ kiến tạo là tạo ra chủ động hơn cho nên bộ máy chính phủ năng động hơn có
sáng kiến nhiều hơn, nghiên cứu thế giới xung quanh nhiều hơn để áp dụng vào đường
lối, chính sách của Nhà nước để chủ động hơn chứ không phải rơi vào thế bị động.
- Can thiệp được hiểu như thế nào?
“Can thiệp” được hiểu là tham gia vào việc của người khác nhằm tác động theo mục
đích của mình.

Nhà nước có 3 chức năng kinh tế rõ rệt là: can thiệp, quản lý và điều hoà phúc
lợi.Tuy nhiên, khi khẳng định sự cần thiết phải có sự can thiệp của Nhà nước thì cũng
cần cân nhắc kỹ lưỡng tời cái được - cái mất của sự can thiệp ấy. Khi can thiệp quá sâu
vào một vấn đề sẽ khiến cho những vấn đề khác bị bỏ mặc, từ đó làm chậm quá trình
giải quyết công việc. Can thiệp của nhà nước khắc phục khiếm khuyết của thị trường có
thể làm nảy sinh các khiếm khuyết khác. Không phải trường hợp nào nhà nước cũng đủ
khả năng khắc phục khiếm khuyết của thị trường.
Điển hình là việc Chính phủ Nhật can thiệp vào Toshiba mới đây cho thấy họ vẫn
đi theo lối mòn cũ. Người ta đặt câu hỏi tại sao chính phủ Nhật lại phải làm vậy ngay từ
ban đầu trong khi thực tế bộ phận sản xuất và kinh doanh ship của Toshiba nhận được
khá nhiều lời chào mua hấp dẫn từ nhiều doanh nghiệp tư nhân. Theo chuyên gia về
mảng doanh nghiệp của Bloomberg, ông Tim Culpan, nếu bộ phận đó về tay doanh
nghiệp tư nhân, tương lai của nó sẽ sáng sủa hơn rất nhiều. Khi chính phủ Nhật liên tiếp
can thiệp cứu các tập đoàn, họ đang làm hại chứ không phải đang bảo vệ cho nước Nhật.
Họ đã không chấp nhận để thị trường quyết định hoạt động của doanh nghiệp. Bằng
cách đưa ra quá nhiều ràng buộc và bảo vệ nhiều doanh nghiệp tồn tại lâu năm, chính
phủ Nhật cản trở doanh nghiệp mới phát triển. Cũng chính vì thế, hoạt động khởi nghiệp
tại Nhật kém hơn rất nhiều so với nhiều nước khác.
Việc theo đuổi chính sách chính phủ can thiệp vào doanh nghiệp để đảm bảo các
mục tiêu quốc gia có cái giá phải trả không hề rẻ. Kinh tế Nhật đã khó khăn suốt ¼ thế
7


kỷ qua. Chỉ hy vọng, những gì xảy ra với Toshiba sẽ là lần cuối của chính sách can thiệp
mạnh mẽ vào doanh nghiệp.
- “Định hướng hơn là can thiệp” được hiểu như thế nào?
Có thể hiểu: “Định hướng hơn là can thiệp” là cách thức mà Chính phủ trên cơ sở
tầm nhìn đã hoạch định, Chính phủ không phải là người trực tiếp “đi làm”, trực tiếp
“động chân động tay” vào các công việc cụ thể mà bằng công cụ pháp luật, công cụ về
mặt cơ chế tạo ra khuôn khổ để cho cơ quan cấp dưới thực hiện, chuyển tầm nhìn vào

thực tiễn.
Chính phủ không làm, tham gia vào các công việc cụ thể nhưng có hướng đi bao
quát được toàn bộ công việc để bảo đảm hướng đi đúng. Điều đó có nghĩa là Chính phủ
vạch ra được hướng đi, thể chế hóa hướng đi một cách đúng đắn và thực hiện công tác
giám sát, đôn đốc để bảo đảm là các cấp, các ngành sẽ hiện thực hoá hướng đi ấy.
Chính phủ không làm thay thị trường , can thiệp vào thị trường mà là tạo điều kiện
và định hướng cho doanh nghiệp làm: xóa bỏ mọi rào cản, định kiến, tạo mọi điều kiện
thuận lợi để phát triển kinh tế tư nhân lành mạnh, hiệu quả và bền vững ; khuyến khích
phát triển, tinh thần cạnh tranh lành mạnh công bằng giữa các loại hình doanh nghiệp và
các thành phần kinh tế. Chính phủ kiến tạo môi trường tốt cho sự phát triển của mọi
thành phần kinh tế.
- Quan điểm về nhận định “định hướng hơn can thiệp” dưới góc độ quản lý
hành chính nhà nước
Quản lý hành chính nhà nước - Hình thức quản lý hành chính nhà nước
Quản lí hành chính nhà nước là sự tác động có tổ chức điều chỉnh bằng quyền lực
nhà nước đối với các quá trình xã hội, hành vi của cồn dân, do các cơ quan trong hệ
thống hành pháp tiến hành để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước, phát triển
các mối quan hệ xã hội, duy trì an ninh trật tự, thỏa mãn các nhu cầu hợp pháp của công
dân.
8


Hình thức quản lí hành chính nhà nước là những hoạt động có tính tổ chức – pháp lí
của những hoạt động cụ thể cùng loại của chủ thể quản lí hành chính nhà nước nhằm
hoàn thành nhưng nhiệm vụ đặt ra trước chủ thể ấy. Hình thức quản lí hành chính nhà
nước bao gồm:

 Ban hành văn bản quy phạm pháp luật
 Ban hành văn bản áp dụng quy phạm pháp luật
 Thực hiện những hoạt động khác mang tính chất pháp lí

 Áp dụng những biện pháp tổ chức trực tiếp
 Thực hiện những tác động về nghiệp vụ - kĩ thuật

Quan điểm về nhận định: “Định hướng hơn can thiệp”.
Chính phu kiến tạo là Chính phủ ở tầm cao hơn, hạn chế tối đa việc quyết định các
công việc cụ thể, nhưng lại bảo đảm được các công việc cụ thể theo hướng đi mà Chính
phủ đã vạch ra bằng cách sử dụng các công cụ pháp lý, chính trị. Nó liên quan rất nhiều
đến công tác xây dựng thể chế là vì thế. Kiến tạo và phát triển là như vậy cũng đúng
nghĩa của Chính phủ là cơ quan hành pháp – cơ quan chấp hành của Quốc hội. Vì nếu
như sa vào hoạt động điều hành những công việc cụ thể thì sẽ chỉ nhìn thấy cây thôi chứ
không quan tâm đến rừng. Trong khi kiến tạo phát triển tầm nhìn phải ở tầm vĩ mô, tầm
cao, nhưng phải đảm bảo công việc không đi ra ngoài lộ trình, khung khổ mình đã vạch
ra, cho nên công tác xây dựng thể chế pháp luật và công tác giám sát là rất quan trọng.
Với Chính phu kiến tạo, phát triển pháp luật không chỉ là công cụ để cơ quan nhà
nước quản lý xã hội mà, quan trọng hơn, đó chính là công cụ kiểm soát quyền lực nhà
nước, kiểm soát các cơ quan nhà nước. Đó chính là tinh thần thượng tôn pháp luật, cốt
lõi của Nhà nước pháp quyền.

9


Câu 2. Chính phủ Việt Nam hiện nay có áp dụng cách thức “định hướng
hơn là can thiệp” không? Anh, chị hãy chọn và phân tích một tình
huống/vấn đề trong thực tiễn quản lí hành chính nhà nước hiện nay
(trong vòng 5 năm gần đây) để minh chứng.
1. Nhận định về nền hành chính hiện nay
Trả lời: Chính phủ Việt Nam hiện nay có áp dụng cách thức “định hướng hơn là can
thiệp” cụ thể:
Ở nước ta, thuật ngữ “Chính phủ kiến tạo” xuất hiện chính thức trong văn bản của
Nhà nước ta là trong Nghị quyết số 100/NQ - CP ngày 18/12/2016 về việc ban hành

Chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2016 - 2021 (Nghị quyết số 100/NQCP). Trong Nghị quyết đó đã viết: “Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự giám sát của Quốc
hội, sự phối hợp của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội và nhân dân, nỗ lực
xây dựng Chính phủ kiến tạo, hành động quyết liệt, hiệu lực, hiệu quả, hết lòng hết sức
phục vụ nhân dân”. Trước đó, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ nhiệm kỳ 2016 2021, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhiều lần nhấn mạnh thông điệp xây dựng
Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động phục vụ nhân dân.
- Bối cảnh:
Về chính trị: Chính phủ kiến tạo phát triển là hình thức được tạo ra bởi ý đồ chính
trị, nên cam kết và quyết tâm chính trị giữ vai trò nền tảng. Mục tiêu đổi mới và phát
triển kinh tế đã được đề ra từ năm 1986 và mục tiêu này vẫn được khẳng định gần đây
nhất trong Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII Đảng Cộng sản Việt Nam
ngày 28/1/2016: “Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; phát triển kinh tế
nhanh, bền vững, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo
hướng hiện đại. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cua nhân dân. Kiên quyết, kiên
trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chu quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ cua Tổ
quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN. Giữ gìn hòa bình, ổn định,
chu động và tích cực hội nhập quốc tế để phát triển đất nước; nâng cao vị thế và uy tín
10


cua Việt Nam trong khu vực và trên thế giới”. Nền kinh tế phát triển dựa trên vai trò
mạnh mẽ của nhà nước – đó là mục tiêu hoàn toàn phù hợp với những định hướng chính
trị hiện hành.
Về tổ chức, năng lực của bộ máy hành chính: Ý tưởng về chính phủ kiến tạo
phát triển ở Việt Nam dường như dựa trên những nền tảng hành chính phù hợp. Từ nền
tảng sẵn có là nền kinh tế kế hoạch tập trung, vai trò của các Bộ kế hoạch, chủ quản rất
quan trọng trong thời kỳ chiến tranh và trong chừng mực nhất định đã huy động được
sức mạnh chung. Tuy nhiên sự chuyển đổi vai trò hiện nay cần đến bộ máy năng động,
nắm bắt toàn cảnh thị trường. Điều này cùng đặt ra những yêu cầu đổi mới bộ máy hành
chính nhà nước, mà trụ cột là phân cấp phân quyền và đổi mới hoạt động điều hành kinh
tế. Sự phù hợp cũng đến từ những đặc thù lịch sử của bộ máy nhà nước ở Việt Nam. Từ

xa xưa, nền hành chính đã được xây dựng và in đậm dấu một nền công vụ kiểu chức
nghiệp, truyền thống. Tinh thần trọng sĩ, trọng danh vốn xây đắp và gìn giữ từ văn hoá
lâu đời, xây đắp thêm qua các thời kỳ phong kiến, nơi việc làm quan không chỉ (và
không phải) vì mục tiêu đãi ngộ mà vì giá trị tinh thần, nơi tầng lớp cai trị được coi là
tinh hoa và tách rời dân chúng. “Thiên hạ có đạo thì lễ nhạc, chinh phạt do vua thiên tử
quyết định. Thiên hạ vô đạo thì chinh phạt, lễ nhạc do vua chư hầu quyết định. Thiên hạ
có đạo thì thứ nhân không được bàn việc nước”.
Về bối cảnh xã hội: Thuận lợi cho sự hiện diện của bộ máy hành chính kiểu mẫu
trong mô hình Nhà nước kiến tạo. Sự thống nhất của hệ thống chính trị, trong hoạt động
của các tổ chức chính trị xã hội – và môi trường khá non trẻ của các hiệp hội tự do ở
Việt Nam – tạo thuận lợi cho sự vận hành trơn tru của bộ máy hành chính can thiệp
mạnh vào điều hành kinh tế.
Yếu tố văn hoá: Mô hình nhà nước kiến tạo phát triển rất phù hợp với nền văn
hoá châu Á. Các giá trị châu Á là mảnh đất màu mỡ nuôi dưỡng các thiết chế của nhà
nước kiến tạo phát triển: sự coi trọng giáo dục; lao động chăm chỉ, tham vọng làm giàu.
Đặc biệt có thể kể đến các yếu tố tinh thần khuyến khích mô hình nhà nước kiến tạo phát
11


triển như tinh thần tự hào dân tộc, yêu nước. Tất cả những yếu tố đó tồn tại đậm nét ở
Việt Nam, đặc biệt là lòng yêu nước, tính tự tôn dân tộc.
Hơn tất cả, đó là đòi hỏi từ thực tiễn: Nhu cầu phát triển kinh tế, xoá đói giảm
nghèo sẽ là động lực lớn thôi thúc Chính phủ kiến tạo phát triển ở Việt Nam. Sự cần
thiết của một nhà nước khơi gợi sự phát triển của thị trường là hiển nhiên đối với các
quốc gia thu nhập thấp. Học giả Leftwich đã viết rằng "Ngày nay có vẻ như không tránh
khỏi cho bất kỳ xã hội nào thực hiện chuyển đổi nhanh chóng và thành công từ đói
nghèo mà không có mô hình Nhà nước tôn trọng ít nhiều đặc trưng cua nhà nước kiến
tạo phát triển". Nguyên lý này không là ngoại lệ với Việt Nam – khi phát triển kinh tế
được đặt là mục tiêu hàng đầu trong thời gian tới.
- Vai trò:

 Trong mối quan hệ với quyền lập pháp:
Chính phủ phải đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế
thị trường định hướng XHCN. Để thực hiện tốt điều này, trong mối quan hệ với Quốc
hội, Chính phủ phải bảo đảm có chất lượng các chính sách quốc gia trong các dự án luật,
pháp lệnh trình ra Quốc hội.
Chính phủ thực hiện quyền hành pháp là Chính phủ kiến tạo sự phát triển xã hội
bằng việc đề xướng những chính sách, hoạch định chính sách quốc gia, soạn thảo các dự
án chính sách quốc gia, có loại tự mình quyết định, có loại phải đưa trình Quốc hội xem
xét, thông qua dưới dạng các văn bản luật. Như vậy, soạn thảo các dự án luật là nhiệm
vụ hàng đầu của Chính phủ kiến tạo. Ngoài ra, có một số dự án luật không do Chính phủ
soạn thảo thì Chính phủ có trách nhiệm thẩm định. Đây cũng là nhiệm vụ cực kỳ quan
trọng của Chính phủ kiến tạo. Bởi lẽ, nội dung của những dự án luật này cũng chính là
chính sách quốc gia, mà đã là chính sách quốc gia thì Chính phủ có trách nhiệm phải tổ
chức thực hiện và chịu trách nhiệm về hiệu quả của việc thực hiện các chính sách đó.
Bất kỳ một Chính phủ được xem là Chính phủ kiến tạo đều phải đảm đương vai trò soạn
12


thảo các chính sách quốc gia. Do vậy, chất lượng của một dự án luật trình Quốc hội,
không phụ thuộc vào cơ quan, tổ chức soạn thảo, trách nhiệm trước hết đều thuộc về
Chính phủ.
Để khắc phục tình trạng, Quốc hội ủy quyền lập pháp cho Chính phủ, các Bộ
trưởng, thậm chí cho cả chính quyền địa phương, thông qua việc giao quy định chi tiết,
hướng dẫn thi hành luật, Chính phủ kiến tạo có nhiệm vụ soạn thảo các chính sách quốc
gia một cách cụ thể, minh bạch và thông minh dưới dạng các quy phạm pháp luật điều
chỉnh trực tiếp các quan hệ xã hội.

 Trong mối quan hệ với quyền tư pháp:
Mặc dù, theo quy định của Hiến pháp năm 2013, Tòa án nhân dân là cơ quan xét

xử thực hiện quyền tư pháp, độc lập với lập pháp và hành pháp, tuy nhiên, với tư cách là
cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp, Chính phủ kiến tạo
phải chủ động và có trách nhiệm trong việc đề xuất, khởi xướng và thẩm định các chính
sách quốc gia trong lĩnh vực tư pháp, không được khoán trắng, ỷ lại cho Tòa án nhân
dân tối cao. Bởi lẽ, các chính sách trong các dự án luật về tổ chức và hoạt động tư pháp
là những chính sách hình sự và dân sự bảo đảm cho quyền hành pháp tổ chức và thực thi
chính sách quốc gia thể hiện trong các đạo luật đi vào cuộc sống, trở thành hiện thực.
Mặt khác, là cơ quan đứng đầu nền hành chính quốc gia, Chính phủ kiến tạo không
những có trách nhiệm bảo đảm nguồn lực cho việc thực hiện quyền tư pháp mà còn phải
tiến hành kiểm tra, thanh tra việc tổ chức và thực hiện quyền hành chính nhà nước trong
các cơ quan Tòa án và Viện kiểm sát, bảo đảm cho toàn bộ nền hành chính nhà nước
chấp hành pháp luật nghiêm chỉnh không chỉ trong bản thân tổ chức và hoạt động của
quyền hành pháp mà cả trong tư pháp và lập pháp.
- Thành tựu
Ngay từ đầu năm, Chính phủ đã triển khai hai nghị quyết 19 về cải thiện môi trường kinh
doanh (2017) và nghị quyết 35 (2016) về hỗ trợ phát triển doanh nghiệp tiếp tục được
13


triển khai rốt ráo. Trái với lo ngại “đánh trống bỏ dùi”, chính quyền các cấp thực sự bắt
tay vào hành động, thực hiện được những thành công bước đầu đáng khích lệ. Chỉ tính
riêng về doanh nghiệp, cả năm 2016 số doanh nghiệp đăng ký hoạt động mới đạt 110,1
nghìn doanh nghiệp, tăng 16,2% so với năm 2015, với 891,1 nghìn tỷ đồng vốn đăng ký,
tăng 48,1%. Số vốn đăng ký trung bình trên một doanh nghiệp tăng đáng kể ở mức
27,5% và đạt 8,1 tỷ đồng/doanh nghiệp. Đây là con số rất đáng khích lệ, đặc biệt sau
một năm sóng gió với thảm hoạ môi trường biển và đại hạn thế kỷ ở Đồng bằng sông
Cửu Long và Tây Nguyên, cùng với những cú “sốc” bên ngoài như sự “chung chiêng”
của Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) sau khi Mỹ quyết định không
tham gia.
Bộ Công thương bãi bỏ gần 700 điều kiện kinh doanh (ĐKKD), chiếm đến hơn một

nửa số điều kiện mà bộ này quản lý. Dưới chỉ đạo của Chính phủ, các bộ, ngành khác
cũng không thể ngồi yên. Đầu tháng 12, Bộ Xây dựng để xuất bãi bỏ 41,3% tổng số
ĐKKD, đơn giản hóa 43,7% ĐKKD thuộc trách nhiệm của Bộ. Bộ Nông nghiệp và
PTNT đề xuất bỏ 34,2% ĐKKD và cắt giảm 56,5% thủ tục hành chính do mình quản lý.
Chính phủ đã cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Trong những ngày
cuối cùng của năm, nhà nước đã hoàn thành việc thoái gần 60% vốn tại hãng bia lớn
nhất Việt Nam là Sabeco, với giá trị lên đến 4.8 tỷ đô la. Ngoài ra, quá trình CPH các
“đại gia” nhà nước khác như PVN, EVN… cũng đang rục rịch bắt đầu. Đây chính là
hành động mạnh mẽ nhất cho cam kết nhà nước không kinh doanh những gì tư nhân có
thể thực hiện, không “bán bia bán sữa” như tuyên bố trước đó.

- Hạn chế
Chính phủ kiến tạo 2017 không phải không còn những hạn chế cần phải khắc phục.

14


Trước hết, có lẽ là nguy cơ bất ổn vĩ mô tăng cao do ưu tiên mục tiêu tăng trưởng.
Việc quyết tâm đạt bằng được mục tiêu tăng trưởng 6,7% đã mang lại cú hích tinh thần
cho nền kinh tế, nhưng để lại rủi ro về lạm phát lớn cho năm tới. Lạm phát bắt đầu tăng
trở lại trong Quý 3, đạt mức 3,4% (theo năm) trong tháng Chín, và tăng mức 3,61%
trong 11 tháng đầu năm. Nền tảng của các doanh nghiệp trong nước vẫn còn rất yếu, thể
hiện rõ nhất ở việc thành tích xuất khẩu chủ yếu thuộc về các doanh nghiệp FDI lớn như
Samsung (chiếm đến gần 1/4 kim ngạch xuất khẩu). Trong Quý 3/2017, số lượng doanh
nghiệp thành lập mới giảm 6,1% so với quý trước dù cao hơn 21,3% so với cùng kỳ năm
2016. Đồng thời, số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động giảm đi tương ứng là 22,9%
(theo quý) và 15,4% (theo năm). Quy mô việc làm tạo mới trong Quý 3 giảm đi 22,8%
(theo quý) và 8,6% (theo năm), xuống còn 259,2 nghìn người. Tất cả những bất ổn vĩ
mô, nếu có, sẽ lại tiếp tục tác động tiêu cực đến hoạt động của các doanh nghiệp.
Thứ hai, chính phủ vẫn phải thực hiện tốt hơn vai trò “người phán xử” khi xử lý các

mâu thuẫn giữa nhà nước - người dân và doanh nghiệp - người dân. Câu chuyện khủng
hoảng BOT trải dài ở nhiều vùng trên cả nước, xung đột đất đai nảy sinh ở Đồng Tâm
(Hà Nội) và nhiều nơi khác... cho thấy việc tìm một phương thức giải quyết những mâu
thuẫn mới nảy sinh trong giai đoạn phát triển mới là rất cấp thiết. Chính phủ cũng cần
rộng đường hơn cho những cơ chế giải trình hiệu quả, minh bạch hóa hoạt động của
chính quyền, và cho phép người dân tham gia nhiều hơn vào quá trình giám sát.
Thứ ba, chính phủ cần phải cẩn trọng với vai trò “kiến tạo”, để không bị nhầm lẫn
giữa việc chủ động đưa ra những giải pháp chính sách với việc duy ý chí thực hiện
những mệnh lệnh hành chính, đi ngược lại với nguyên tắc phát triển của thị trường.
Trong một nền kinh tế, vai trò chủ đạo vẫn phải nằm ở các doanh nghiệp tư nhân, nhà
nước chỉ nên giữ trách nhiệm ổn định bộ khung chính sách để khuyến khích các hoạt
động sản xuất – kinh doanh.
- Thời cơ và thách thức
15


Xây dựng chính phủ kiến tạo ở Việt Nam hiện nay có nhiều thời cơ, thuận lợi,
nhưng cũng gặp không ít khó khăn, thách thức

 Thời cơ, thuận lợi:
- Xây dựng chính phủ kiến tạo là sự kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh (2). Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã tuyên bố trước quốc dân đồng bào, Chính phủ sẽ hành động vì dân, vì
quyền lợi và cuộc sống của dân, dựa vào dân... Người luôn yêu cầu đội ngũ cán bộ, đảng
viên phải cần, kiệm, liêm chính, chí công, vô tư...
- Xây dựng chính phủ kiến tạo là tiếp tục tinh thần đổi mới tư duy của Đảng trong
hơn 30 năm vừa qua với tinh thần cái gì đưa đất nước phát triển, giàu mạnh và vì lợi ích
quốc gia, dân tộc thì đó là việc phải làm, không giáo điều, sách vở, quan liêu, bảo thủ.
Đại hội XII của Đảng và các hội nghị Trung ương khóa XII, trong đó đặc biệt là Hội
nghị Trung ương 4 đã nhấn mạnh việc đổi mới và hoàn thiện hệ thống công vụ, bộ máy
hành chính hiệu quả và liêm chính, chống tham nhũng, suy thoái, tha hóa...

- Xây dựng chính phủ kiến tạo khi lòng dân đang khao khát có một chính phủ hiệu
quả, đổi mới mạnh mẽ, đột phá để đất nước phát triển, do vậy được sự đồng tình ủng hộ
cao của nhân dân trong cả nước.
- Xây dựng chính phủ kiến tạo trong thời điểm đất nước đã có đội ngũ cán bộ, công
chức được đào tạo khá bài bản, có năng lực trình độ phù hợp và có nhiều yếu tố khách
quan, chủ quan cho hình thành chính phủ kiến tạo. Đặc biệt, các điều kiện cần và điều
kiện đủ cho xây dựng chính phủ kiến tạo đang được hình thành và từng bước định hình.
- Xây dựng chính phủ kiến tạo trong điều kiện đất nước hội nhập quốc tế ngày một
sâu rộng, nhiều FTA được ký kết, nhiều hoạt động kinh tế, văn hóa, khoa học, công
nghệ, giáo dục và quốc phòng, an ninh được triển khai hợp tác. Nhiều đối tác chiến lược,
chiến lược toàn diện được ký kết với nước ta.

16


- Nhiều tri thức, kinh nghiệm hay của nhân loại, những kiến thức quản trị chính
phủ, quản trị doanh nghiệp và quản trị xã hội hiệu quả trên thế giới đang tác động tích
cực đến Việt Nam. Hơn nữa, công nghệ cao đang phát triển như vũ bão, đặc biệt là cách
mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra thách thức và yêu cầu đổi mới, cải cách chính phủ
hiện nay.

 Thách thức, khó khăn:
- Để xây dựng một chính phủ kiến tạo cần có một nhà nước kiến tạo. Tuy nhiên, để
có được điều đó cần phải có thời gian, có sự đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, đột phá hơn
nữa tư duy, đặc biệt là tư duy lý luận. Đảng phải được đổi mới căn bản và triệt để hơn
nữa, chống suy thoái, ngăn chặn bằng được một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên
thoái hóa, biến chất. Đảng phải trở thành Đảng của văn minh và hiện đại.
- Muốn xây dựng một chính phủ kiến tạo, điều kiện tiên quyết là phải có thể chế
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội kiến tạo. Tuy nhiên, những thể chế này hiện nay còn
thiếu, chưa hoàn chỉnh hoặc chưa được định hình ở Việt Nam nên sẽ là lực cản lớn đối

với xây dựng chính phủ kiến tạo. Hay nói cách khác, chính phủ kiến tạo sẽ khó có thể
hình thành nếu thiếu các thể chế nêu trên.
- Nhận thức về chính phủ kiến tạo còn khác nhau và không ít tư duy, tư tưởng
không chấp nhận khái niệm này. Nói về xây dựng chính phủ kiến tạo thì mọi người dễ
thống nhất nhưng khi vận hành xây dựng chính phủ kiến tạo một cách thật sự thì không
dễ đạt được sự ủng hộ cao vì đụng chạm đến lợi ích, đặc biệt là lợi ích nhóm.
- Bộ máy nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội hiện nay còn quá cồng kềnh, hoạt
động dựa vào nguồn ngân sách nhà nước và bị quan liêu hóa cao, thiếu gắn kết trực tiếp
với thành quả lao động của các thành viên các tổ chức đó, một sản phẩm tạo ra còn được
coi là thành tích của nhiều tổ chức thì khó có thể có một chính phủ kiến tạo được hình
thành, trừ khi có cải cách mạnh mẽ và có giải pháp đột phá tổ chức lại các tổ chức này.
17


- Hệ thống luật pháp chưa đồng bộ, còn mâu thuẫn và chồng chéo, thiếu tính thống
nhất, khó áp dụng. Cùng một vấn đề nhưng lại có nhiều văn bản hướng dẫn khác nhau,
văn bản của cấp thấp hơn có thể phủ quyết văn bản của cấp cao hơn và nhiều khi trái
ngược với văn bản của cấp cao hơn...
- Nhiều điểm nghẽn trong hệ thống hành chính còn tồn tại chưa được loại bỏ, nền
hành chính còn kém hiệu lực, hiệu quả. Tính kỷ luật, đạo đức và văn hóa sống của đội
ngũ cán bộ, công chức và người dân còn chưa cao, thói hình thức, dối trá, nói không đi
đôi với làm, “nói thế mà không phải thế” vẫn còn tồn tại nhiều, tham nhũng, tiêu cực
còn trầm trọng nên sẽ gây khó khăn không ít cho xây dựng một chính phủ kiến tạo.
- Nguyên tắc.
Nguyên tắc Chính phủ kiến tạo phát triển có một số mối quan hệ trực tiếp, gián tiếp
với Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.
Thứ nhất, đối với Chính phủ kiến tạo phát triển, khi xác định hoạt động để xây
dựng chủ trương này, thì phải có tầm nhìn để phát triển. Chú trọng vấn đề tầm nhìn phát
triển tức là góp phần để xây dựng là môt xã hội công bằng dân chủ văn minh.
Thứ hai, Chính phủ kiến tạo phát triển thì bắt buộc phải chú trọng pháp luật. Pháp

luật là công cụ không phải chỉ quản lý xã hội mà còn là công cụ để kiểm soát Nhà nước,
bảo đảm cho hoạt động của các cơ quan Nhà nước đúng theo khuôn khổ tầm nhìn kiến
tạo của Chính phủ kiến tạo đã đặt ra trong các lĩnh vực. Chính phủ kiến tạo đặt ra tầm
nhìn, sau đó xây dựng khung thể chế, để các cơ quan quản lý ở dưới điều hành công việc
của Nhà nước theo tầm nhìn đó.
- Định hướng, tầm nhìn:
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh quyết tâm của Việt Nam trong việc xây
dựng Chính phủ kiến tạo phát triển, hành động, phục vụ người dân, doanh nghiệp; đẩy
mạnh hội nhập quốc tế; tiếp tục thực hiện mục tiêu duy trì ổn định vĩ mô vững chắc, cải
18


cách thể chế, chính sách pháp luật, phát triển bền vững, chú trọng tạo việc làm và cải
thiện thu nhập cho người dân. Để làm được điều này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đưa
ra 6 định hướng lớn trong công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ trong thời gian tới.
Trước hết, Chính phủ sẽ quan tâm xây dựng bộ máy trong sạch, liêm chính, hiệu
quả; nói không với tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; làm gương cho xã hội về tất cả mọi
vấn đề, nói đi đôi với làm.
Hai là, Chính phủ khẳng định sẽ tăng cường kỷ cương, phép nước, chấn chỉnh tình
trạng thực thi pháp luật, kỷ cương, phép nước không nghiêm, đặc biệt là trong khu vực
hành chính công. Muốn như vậy, Chính phủ xác định cần phát huy và bảo đảm quyền
dân chủ của người dân, nhất là người yếu thế trong xã hội.
Ba là, chuyển mạnh từ Chính phủ với phương thức chỉ đạo, điều hành mệnh lệnh
hành chính sang Chính phủ kiến tạo và phục vụ, lấy sự hài lòng của doanh nghiệp, người
dân là thước đo hiệu quả hoạt động của Chính phủ, chính quyền các cấp.
Bốn là, phân định rõ chức năng quản lý với thị trường, hạn chế và tiến tới xóa bỏ
cơ chế xin - cho.
Năm là, Chính phủ quan tâm tới phân cấp, giao quyền theo hướng để bộ, ngành, địa
phương tự làm những việc có thể tự chủ và làm tốt.
Sáu là, đề cao vai trò trách nhiệm của các thành viên Chính phủ trong giải quyết,

tháo gỡ vướng mắc, xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách; sự phối hợp của các bộ,
ngành với địa phương và của các địa phương với các bộ, ngành.
2. Phân tích tình huống cụ thể
- Vấn đề: “Chính phủ kiến tạo nên định hướng hơn là can thiệp”.
Năm 2017 là năm bùng nổ của phong trào khởi nghiệp.

19


Để đảm bảo cũng như thúc đẩy phong trào khởi nghiệp trong nhân dân, Chính phủ
Việt Nam đã có những hành động định hướng thiết thức. Cụ thể, Chính phủ tạo ra một
môi trường thuận lợi thúc đẩy phong trào khởi nghiệp. Một hệ thống pháp luật, tạo hành
lang pháp lí cho môi trường kinh doanh là điều kiện tiên phong thúc đẩy các doanh nhân
trẻ.
Bên cạnh đó, ngoài những định hướng, tạo điều kiện thuận lợi bằng những hành
động cụ thể, Chính phủ kiến tạo không can thiệp quá sâu vào công cuộc khởi nghiệp của
nhân dân. Để các các dự án khởi nghiệp có thể thành công và thuận lợi hơn, nhà nước đã
có những thay đổi tích cực, ngừng bớt sự can thiệp vào những chính sách, điều kiện của
luật định trong những yêu cầu về thủ tục, nghĩa vụ, tạo thêm gánh nặng về thủ tục hành
chính. Một số những biểu hiện cho việc “Chính phu kiến tạo chứ không can thiệp”
chính là:
• Ban hành văn bản áp dụng quy phạm pháp luật:
Ngay từ đầu năm 2017, Chính phủ đã triển khai hai Nghị quyết 19/2017/NQ-CP về
cải thiện môi trường kinh doanh (2017) và Nghị quyết 35/NQ-CP (2016) về hỗ trợ phát
triển doanh nghiệp để ủng hộ phong trào khởi nghiệp.
Chính phủ đã ban hành 50 Nghị định quy định về điều kiện kinh doanh, bất chấp
nhiều ý kiến đề nghị xin lùi lại của các bộ, ngành. Những hành động cụ thể trên cho thấy
một quyết tâm xóa hơn 3.400 điều kiện kinh doanh đang đi vào thực chất. Hành động
Chính phủ đánh giá, đề xuất bãi bỏ hơn 3.400 điều kiện kinh doanh gây cản trở, khó
khăn cho hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp là một trong những bước đầu

tạo điều kiện cho các doanh nghiệp được tự do sáng tạo và phát triển trong môi trường
công nghệ hiện nay.

20


Bên cạnh đó, Chính phủ đã tích cực xây dựng Luật hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và
vừa, trong đó, có các quy định về hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, với những hỗ trợ về
cơ chế, chính sách để mở đường cho cộng đồng khởi nghiệp phát triển.
Ngày 20/9/2017, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã ký ban hành Quyết
định số 3610a/QĐ-BCT ban hành phương án cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư,
kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương giai đoạn 2017 –
2018. Theo Quyết định này, 675 điều kiện đầu tư, kinh doanh được cắt giảm. Con số này
được Bộ Công Thương đưa ra sau hơn hai tuần các đơn vị tiến hành rà soát cắt giảm,
đơn giản hóa các điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực Bộ quản lý.
• Thực hiện những hoạt động khác mang tính chất pháp lí:
Tháng 4 năm 2018, thực hiện chủ trương của Chính phủ và chỉ đạo của Bộ trưởng
Bộ GTVT, Cục Hàng hải Việt Nam đã thực hiện rà soát trong tổng số 189 điều kiện kinh
doanh và đề xuất bỏ 87 điều kiện, sửa 36 điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực hàng hải,
chiếm tỉ lệ 65,08%.
Theo nghị quyết 01/NQ-CP năm 2018 Về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện
Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Dự toán ngân sách Nhà nước năm 2018 đã cắt
giảm đơn giản hóa tới 50% điều kiện kinh doanh hiện hành “đơn giản hóa 50% danh
mục hàng hóa, sản phẩm và thu tục kiểm tra chuyên ngành; cắt giảm, đơn giản hóa
50% điều kiện đầu tư kinh doanh”
Ngoài ra, các bộ, ngành khác cũng được chính phủ chỉ đạo và có những chính sách
cắt giảm, đảm bảo phù hợp nhiều nhất cho môi trường khởi nghiệp thành công.
Cam kết một Chính phủ “hành động và phục vụ” trở nên rất rõ nét.
• Áp dụng những biện pháp tổ chức trực tiếp:

21


Chính phủ giao các bộ, cơ quan tiếp tục rà soát, đánh giá, đề xuất bãi bỏ ít nhất từ
1/3 đến 1/2 số điều kiện kinh doanh hiện hành trong lĩnh vực quản lý và thủ tục hành
chính đang gây cản trở, khó khăn cho hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp.
Tháng 9/2017, Bộ Công Thương công bố cắt giảm 675 điều kiện kinh doanh, chiếm
tới 55,5% tổng số các điều kiện đang tồn tại, mức lớn chưa từng có trong lịch sử ngành
này, kéo theo động thái tương tự của hàng loạt bộ, ngành khác thời gian ngay sau đó.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất bãi bỏ, sửa đổi 118 điều kiện kinh
doanh, chiếm 34,2% các điều kiện kinh doanh đang quản lý. Bộ Xây dựng đã cắt giảm
từ 93 thủ tục hành chính xuống còn 46 thủ tục (chiếm 51%) trong lĩnh vực xây dựng. Bộ
Tài nguyên và Môi trường đã rà soát để sửa đổi, bãi bỏ 44% điều kiện đầu tư kinh doanh
thuộc lĩnh vực tài nguyên và môi trường…
• Thực hiện những tác động về nghiệp vụ - kĩ thuật:
Bên cạnh những nỗ lực xây dựng Chính phủ kiến tạo, Thủ tướng đã và đang làm
một việc chưa có tiền lệ ở Việt Nam đó là mở đường cho phong trào khởi nghiệp. Không
chỉ khằng định: “Cách mạng công nghiệp đồng nghĩa với tư duy khởi nghiệp và sản sinh
ra những thế hệ khởi nghiệp mới. Khởi nghiệp là mệnh lệnh cua cách mạng công nghiệp
và là thước đo thành công cua Chính phu kiến tạo”. Chính phủ đã tích cực xây dựng dự
thảo Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong đó có các quy định về hỗ trợ doanh
nghiệp “start up”, với những hỗ trợ về cơ chế, chính sách để mở đường cho cộng đồng
“start up” phát triển.


Chính nhờ những hành động tích cực của Chính phủ mà báo cáo Khảo sát

Môi trường kinh doanh toàn cầu - Doing Business 2017 của Ngân hàng Thế giới, đo
lường mức độ thuận lợi trong kinh doanh ở 190 nước, Việt Nam lại đứng vị trí thứ 82,
tăng 9 bậc so với năm trước. Hay việc môi trường thương mại của Việt Nam đã cải thiện

đáng kể và tăng 14 bậc lên vị trí thứ 73/136 nền kinh tế được đánh giá trong bảng xếp
22


hạng “Thúc đẩy thương mại xuyên biên giới 2016” mà Diễn đàn Kinh tế Thế giới
(WEF) công bố. Báo cáo về đổi mới sáng tạo toàn cầu (Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới
(WIPO) đánh giá, Việt Nam xếp hạng thứ 47/127 quốc gia về chỉ số đổi mới sáng tạo
toàn cầu, vượt 12 bậc so với năm ngoái. Đây là thứ hạng cao nhất Việt Nam từng đạt
được từ trước đến nay.

23