skkn một số kinh nghiệm xâ dựng quản lý lớp học bằng các biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực (thcs)

XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

B. BÁO CÁO SÁNG KIẾN
MỘT SỐ KINH NGHIỆM XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC
BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC
TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Giáo dục là q trình tồn vẹn hình thành nhân cách, được tổ chức có mục
đích, có kế hoạch, thơng qua hoạt động và quan hệ giữa nhà giáo dục và người
được giáo dục nhằm chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hội của lồi người. Giáo dục là
q trình tác động tới thế hệ trẻ về đạo đức, tư tưởng, hành vi nhằm hình thành
niềm tin, lý tưởng, động cơ, thái độ, hành vi, thói quen ứng xử đúng đắn trong xã
hội.
Theo quan niệm của chủ tịch Hồ Chí Minh con người ta khi mới sinh ra
vốn bản chất là tốt, nhưng chỉ sau do ảnh hưởng của giáo dục và môi trường
sống cùng sự phấn đấu, rèn luyện của mỗi cá nhân mà hình thành những con
người thiện, ác khác nhau. Câu nói của người xưa trong Tam Tự Kinh: “Nhân
chi sơ, tính bản thiện” đã từng được Người nhắc lại nhiều lần trong các bài viết,
bài nói chuyện. Theo chủ tịch Hồ Chí Minh con người sinh ra bản chất là tốt,
song trong xã hội ln có thiện và có ác nên trong bản thân mỗi con người cũng
có thiện và ác. Cái ác có là do ảnh hưởng của xã hội và sự biến đổi của mỗi
người. Do đó, giáo dục làm một nhiệm vụ vơ cùng cần thiết là rèn luyện, biến
đổi dần dần tính cách con người, hướng người ta đến sự hoàn thiện của một nhân
cách tốt đẹp, xây dựng một xã hội với những con người có ích và hướng thiện.
Chính vì lẽ đó, Đảng và Nhà nước ta đã xác định sự nghiệp trồng người
khơng chỉ là sự nghiệp của tồn nhân loại nói chung mà cịn của tồn Đảng, tồn
dân ta nói riêng. Đối với nước ta, giáo dục được xác định là “quốc sách hàng
đầu”, là vô cùng quan trọng và cấp thiết bởi sự thành đạt của một con người, sự
phát triển của một thế hệ, sự hưng thịnh của đất nước đều phụ thuộc vào kết quả
của hoạt động giáo dục “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm
trồng người”. Hơn thế, trong một thời đại hội nhập kinh tế, thời đại công nghệ

thông tin phát triển như vũ bão hiện nay thì giáo dục lại vô cùng cần thiết. Làm
thế nào để những người chủ tương lai của đất nước có đủ đức lẫn tài? Làm thế
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

1


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

nào để sự nghiệp giáo dục mang lại hiệu quả tốt? Đây chính là trách nhiệm
chung của toàn xã hội, của tất cả những người làm công tác giáo dục, đặc biệt là
của người giáo viên chủ nhiệm lớp – người trực tiếp và thường xuyên nhất tiếp
xúc với các em học sinh. Bởi vậy, người gần gũi nhiều nhất với các em học sinh,
người ln ở bên cạnh giải đáp mọi khó khăn thắc mắc của các em, người mà các
em kính trọng và yêu quí nhất, người mà được các em xem như là cha là mẹ
khơng ai khác chính là người giáo viên chủ nhiệm lớp.
Là một giáo viên chủ nhiệm lớp tơi rất mong muốn học trị của mình là
những con ngoan, trị giỏi, tài đức vẹn tồn để sau này lớn lên các em tự tin,
năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người cơng dân có ích cho xã
hội.
Giáo viên chủ nhiệm lớp có một vị trí vơ cùng quan trọng trong việc hình
thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh hồn
thiện nhân cách của mình.
Ngồi việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh xuyên
suốt tuần, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các hoạt
động ngoài giờ lên lớp, trong giờ ra chơi, trong các buổi lao động vệ sinh trường
lớp, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập thể,…và cả hoạt động học tập ở nhà
của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp rất nặng nề, rất
vất vả và vô cùng phức tạp.

Tôi thấy ở đầu mỗi năm học, ở cùng một trường học, cùng một khối lớp,
chất lượng học tập của học sinh cũng tương đương nhau. Nhưng tại sao đến cuối
năm, chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh lớp này lại vượt trội hẳn so
với các lớp khác; sĩ số của lớp này duy trì 100% nhưng ở những lớp khác lại có
tới 2, 3 học sinh bỏ học, thậm chí có em đang ở nhà nhưng vẫn không thể vận
động đi học trở lại được. Tất cả những điểm khác biệt đó đều do giáo viên chủ
nhiệm lớp tạo ra. Giáo viên chủ nhiệm nào có tinh thần trách nhiệm cao, tận tâm
với học sinh của mình thì chắc chắn sẽ tìm ra được các biện pháp để thu hút học
sinh đến lớp, làm cho học sinh trở nên chăm ngoan, thích đi học và ln cảm
thấy “mỗi ngày đến trường là một niềm vui”.
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

2


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Mặt khác, trong thực tế, khơng phải giáo viên nào cũng theo học sinh của
mình từ lớp này lên lớp khác. Vì vậy, mỗi năm lên lớp, các em lại được học với
một thầy (cô) khác nhau. Nếu giáo viên lớp dưới làm tốt công tác chủ nhiệm, xây
dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học và nhiều kĩ
năng sống cơ bản khác; nhưng lên lớp trên, giáo viên chủ nhiệm lớp khơng duy
trì, khơng phát huy thì rồi nề nếp lớp học và chất lượng học tập của học sinh sẽ
ra sao? Do vậy, công tác chủ nhiệm lớp phải được thực hiện đồng bộ từ lớp đầu
cấp đến cuối cấp. Nề nếp lớp học, phương pháp học tập, đạo đức, nhân cách và
các kĩ năng sống của học sinh phải được giáo viên chủ nhiệm chú y xây dựng,
rèn dũa ngay từ lớp 1 và phải được duy trì, phát huy xuyên suốt ở các lớp trên.
Bản thân tôi đã liên tục nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp. Có năm
cơng tác chủ nhiệm của tơi rất nhẹ nhàng vì giáo viên lớp dưới đã làm tốt công
tác chủ nhiệm lớp. Tôi chỉ việc phát huy và sáng tạo thêm theo mục tiêu phấn

đấu của mình. Nhưng cũng có năm, tơi rất vất vả với công tác chủ nhiệm đầu
năm. Tôi phải xây dựng lại từ đầu nề nếp lớp học, hướng dẫn học sinh cách bao
bìa dán nhãn, cách trình bày trong vở, cách làm vệ sinh lớp, đề ra các nội qui của
lớp,…và phải thường xuyên nhắc nhở, uốn nắn những sai sót của học sinh nên có
lúc rất căng thẳng, mệt mỏi.
Để hồn thành tốt nhiệm vụ của mình, người giáo viên chủ nhiệm lớp phải
dành nhiều thời gian quan tâm đến lớp, đến các diễn biến bên ngoài lớp học phải
giải quyết nhiều mâu th̃n, đơi lúc gặp nhiều khó khăn vì gặp phải học sinh cá
biệt hoặc phụ huynh học sinh khơng hợp tác. Vì vậy, tơi khẳng định rằng cơng
tác của giáo viên chủ nhiệm lớp là cực kì quan trọng, là nhân tố số một quyết
định chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Sau nhiều năm làm cơng tác chủ nhiệm lớp, tơi ln hồn thành xuất sắc
nhiệm vụ được giao. Liên tục nhiều năm qua, lớp tơi chủ nhiệm ln duy trì sĩ số
100%, chất lượng học tập cũng như hạnh kiểm của học sinh luôn dẫn đầu trong
khối và trong toàn trường. Năm học này tôi chuyển công tác từ một trường
huyện đến công tác tại trường THCS Tô Hiệu, trường mới đồng nghiệp mới, học
sinh mới nên có nhiều bỡ ngỡ. BGH nhà trường tin tưởng phân công tôi tiếp tục
làm công tác chủ nhiệm lớp 7A1, khi tiếp nhận lớp tôi đã rất lo lắng vì học sinh ở
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

3


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

trường cũ của tôi là học sinh nông thôn, các em chân chất, mộc mạc và lành hơn
học sinh ở trường mới. Đặc biệt khi tiếp nhận và tìm hiểu tơi mới thấy học sinh ở
lớp tơi chủ nhiệm nói riêng và ở trường THCS Tơ Hiệu nói chung có hồn cảnh
khác so với các trường lân cận, đa số học sinh là con em gia đình lao động nghèo
và cơng nhân, bố mẹ các em mải lao động mưu sinh nên chưa có thời gian quan

tâm nhiều đến con em mình. Nhiều em như cái cây tự nhiên không được uốn
nắn, rèn dũa nên đến trường chưa chấp hành tốt nội quy của trường, của lớp học.
Bên cạnh đó, vì tơi là giáo viên mới chủn đến nên các em có tâm lý dị xét,
chưa tin tưởng và hợp tác. Cùng với nhà trường, sự giúp đỡ của các thầy cô giáo
bộ môn trong lớp tôi đã mạnh dạn phát huy kinh nghiệm chủ nhiệm của mình và
quản lý lớp học bằng các biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực trong năm học từng
bước tạo được niềm tin ở các em, xây dựng một tập thể lớp đồn kết, có nề nếp
kỷ luật tốt, ý thức nề nếp tốt, kết quả học tập nâng cao….
Đó là lí do tơi chọn để viết sáng kiến kinh nghiệm năm học này: “Một số
kinh nghiệm xây dựng quản lý lớp học bằng các biện pháp giáo dục kỷ luật
tích cực”. Mong được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các
thầy giáo, cơ giáo.
II. MƠ TẢ GIẢI PHÁP KĨ TḤT
1. Mơ tả giải pháp kỹ thuật trước khi tạo ra sáng kiến
Trong xã hội hiện nay, nền kinh tế thị trường làm cho đời sống, ý thức của
người dân được cải thiện hơn, ai ai cũng từ chỗ “no cơm ấm áo” dần dần tiến tới
“ăn ngon mặc đẹp”, chăm lo cho tương lai con cái nhiều hơn; chính sách mở cửa,
giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các nước cũng rất đa dạng. Điều đó đã tác động ít
nhiều đến sự nhận thức, hiểu biết của các học sinh chúng ta. Cho nên ta dễ dàng
nhận thấy rằng học sinh ngày nay thông minh, nhanh nhẹn, sáng tạo và hiểu biết
hơn. Đúng như ơng cha ta đã từng nói: “Hậu sinh khả uý”. Đây là một điều rất
đáng mừng vì: “Con hơn cha là nhà có phúc”.
Tuy nhiên ta khơng thể khơng bàn tới mặt trái của nền kinh tế thị trường.
Những cái xấu đã và đang len lỏi vào thế hệ trẻ chúng ta. Nó làm lu mờ lí trí, bơi
đen nhân cách khiến những người làm công tác giáo dục, các bậc phụ huynh phải
băn khoăn, lo lắng. Qua thực tế, ta nhận thấy đạo đức học sinh đang trên đà đi
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

4

XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

xuống, đạo hiếu, truyền thống “Tôn sư trọng đạo” dường như bị xem nhẹ, quan
hệ giữa người với người dần theo kiểu: “Tiền, tiền và tiền”. Rồi các tệ nạn xã hội
như lưu truyền, tiếp xúc văn hóa phẩm đồi trụy, cờ bạc, ma túy …có thể nói là
đầy rẫy trước mắt. Đau lịng hơn nữa là có những học sinh xem thường, vơ lễ,
thậm chí chống đối lại thầy cơ giáo đang dạy mình ….mà đằng sau đó là một sự
bao che dung túng của gia đình. Thực trạng này ln là rào cản, gây khó khăn
cho những người làm cơng tác chủ nhiệm lớp. Bởi vì người giáo viên chủ nhiệm
đâu chỉ là quản lí các em mà cịn phải dạy dỗ, phải chịu trách nhiệm về mặt học
tập, đạo đức của các em. Tơi thường nói với các em rằng: Các em là những cái
cây còn non, còn người giáo viên chủ nhiệm – thay mặt nhà trường (cùng với cha
mẹ các em) là người uốn nắn, định hướng cái cây ấy để cây được lớn lên thẳng
thắn, đủ độ cứng cáp, vững chãi, bản lĩnh để chống chọi lại vô vàn thử thách, bão
táp của cuộc đời. Do đó, chủ nhiệm lớp là một cơng việc khó khăn nhưng vơ
cùng nghiêm túc.
Khi tiệp nhận làm công tác chủ nhiệm lớp 7A1 trong tháng 8, vừa dạy ôn
tập kiến thức cho các em, tơi tìm hiểu về hồn cảnh gia đình các em, tính cách
của các em, lực học của các em, 100% số học sinh lớp 7A1 là con em gia đình
lao động nghèo và cơng nhân, bố mẹ các em mải lao động mưu sinh nên chưa có
thời gian quan tâm nhiều đến con em mình, trong thời gian nghỉ hè các em tự do
đi chơi, không được tổ chức, hoặc tham dự các hoạt động lành mạnh ở các trung
tâm văn hóa Thanh Thiếu Niên mà ở các quán Internet. Các em nam thì chơi các
trị chơi điện tử như: Đế chế; Phong vân truyền kỳ; Avata, Chiến thần…, các em
nữ thì mê mạng xã hơi facebook đó là thế giới ảo đầy hấp dẫn. Các em chưa có ý
thức tự giác học tập, rèn luyện, còn ỷ lại, khơng có kế hoạch ơn tập trong thời
gian nghỉ hè nên các kiến thức Toán lớp 6 nhiều em quên hết, bài tập về nhà các
em không làm hoặc làm chống đối cho có, đến lớp các em cịn bình luận về các
trị chơi trong hè, khoe mình được xếp hạng bao nhiêu trong trị chơi, mình mua

được gì trong thế giới ảo đó… Nhiều em đến trường chưa chấp hành tốt nội quy
của trường, của lớp học. Và tôi là giáo viên mới chuyển đến nên các em có tâm
lý dò xét, chưa tin tưởng và hợp tác. Nếu tôi làm lơ để các em tự do thoải mái
đến lớp như thế thì khi vào năm học mới các em sẽ càng lơ là việc học và coi
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

5


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

thường GVCN. Nên tôi sử dụng các biện pháp cứng rắn như yêu cầu học sinh
thực hiện đúng nề nếp trang phục mới được vào lớp, làm lại bài tập về nhà còn
thiếu … nhưng các biện pháp đó tơi thấy cũng khơng khả quan lắm. Nếu không
thay đổi nhận thức về cách hành vi, về nhiệm vụ học tập ở học sinh thì chắc chắn
cơng tác chủ nhiệm của tơi sẽ khơng hồn thành tốt được. Vì vậy, tơi thấy mình
phải có các biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực để học sinh tự nguyện thực hiện
tốt các nhiệm vụ học tập của mình, thực hiện tốt nội quy nhà trường, thay đổi
nhận thức và thấy được mặt trái của mạng xã hội hay hậu quả, tác hại của trò
chơi điện tử. Các biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực sẽ góp phần hình thành và
phát triển nhân cách ở các em theo hướng tốt đẹp, phù hợp với đạo đức và chuẩn
mực xã hội.
2. Mô tả giải pháp kỹ thuật sau khi có sáng kiến
Vấn đề cần giải quyết là tơi phải tạo được niềm tin ở các em, làm thế nào
để các em tự giác thực hiện tốt nội quy của nhà trường, thực hiện tốt nhiệm vụ
học tập của mình, dần dần điều chỉnh các hành vi theo hướng tích cực. Làm thế
nào tơi quản lý, xây dựng tập thể lớp mà không phải quát mắng, hay trừng phạt
thân thể các em? Đây là điều khó khăn và phức tạp, tơi cần thời gian để tìm hiểu
các em, tìm hiểu về hồn cảnh gia đình, bạn bè, mong muốn của các em… Vì
thế, tơi đã tìm đọc các tài liệu để tìm ra các phương pháp hợp lý, trao đổi với

đồng nghiệp tìm ra hướng giải quyết …. Nên tôi đặt ra các nhiệm vụ sau:
2.1. Xây dựng tập thể lớp học bằng biện pháp giáo dục tích cực
Việc xây dựng tập thể lớp học tốt tạo ra mối quan hệ thân thiện, cảm
thơng, gắn bó giữa giáo viên và học sinh trong quá trình giáo dục. Một tập thể
lớp tốt là môi trường lý tưởng để học sinh học tập và phát triển nhân cách. Một
tập thể lớp tốt là một tập thể hướng tới và hoạt động dựa trên các giá trị như: tôn
trọng, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau, đồn kết, có tinh thần trách nhiệm, biết cách
giải quyết các xung đột không bằng bạo lực … Học sinh có thể học từ một tập
thể lớp tốt những bài học đạo đức qua những tấm gương tốt của giáo viên và của
các bạn học sinh trong lớp. Trong tập thể đó, học sinh có cơ hội được chia sẻ,
bàn bạc, được thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc của mình về các nguyên tắc đạo
đức với sự khuyến khích, cảm thơng và tơn trọng của thầy cô và bạn bè. Trong
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

6


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ ḶT TÍCH CỰC

tập thể lớp đó khơng có trừng phạt thân thể và học sinh học cách giải quyết các
xung đột bằng hình thức thân thiện, tích cực, không bạo lực.
2.1.1. Các yêu cầu đối với giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp.
Giáo viên chủ nhiệm lớp, trước hết phải quản lý toàn diện lớp học, quản lý
học sinh lớp học và cần nắm nắm vững:
- Hoàn cảnh và những thay đổi, những tác động của gia đình đến học sinh của
lớp chủ nhiệm.
- Hiểu biết những đặc điểm của từng em học sinh (về sức khỏe, sinh lý, trình độ
nhận thức, năng lực hoạt động, năng khiếu, sở thích, nguyện vọng, quan hệ xã
hội, bạn bè….)
- Nắm vững mục tiêu, chương trình, nội dung giáo dục cấp học, lớp học và khả

năng thực hiện, kết quả của lớp phụ trách so với mục tiêu giáo dục về mọi mặt
(học tập, rèn luyện đạo đức, thể dục thể thao, văn nghệ và các hoạt động
khác…).
- Quản lý toàn diện đặc điểm học sinh của lớp, nắm vững mục tiêu đào tạo, giáo
dục cả về mặt nhân cách và kết quả học tập của học sinh, đồng thời nắm vững
hoàn cảnh của từng em để kết hợp giáo dục.
Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa Hiệu trưởng (Ban giám hiệu), giữa
các tổ chức trong trường, giữa các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh lớp chủ
nhiệm. Nói một cách khác, giáo viên chủ nhiệm là người đại diện hai phía, một
mặt đại diện cho các lực lượng giáo dục của nhà trường, mặt khác đại diện cho
tập thể học sinh. Với tư cách là sư phạm (đại diện cho tập thể các nhà sư phạm),
giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm truyền đạt tới học sinh của lớp chủ nhiệm tất
cả yêu cầu, kế hoạch giáo dục của nhà trường tới tập thể và từng học sinh của lớp
chủ nhiệm không phải bằng mệnh lệnh mà bằng sự thuyết phục, cảm hóa, bằng
sự gương mẫu của người giáo viên chủ nhiệm, để mục tiêu giáo dục được học
sinh chấp nhận một cách tự giác, tự nguyện. Với kinh nghiệm sư phạm và uy tín
của mình, giáo viên chủ nhiệm có khả năng biến những chủ trương, kế hoạch đào
tạo của nhà trường thành chương trình hành động của tập thể lớp và của mỗi học
sinh.

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

7


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm lớp là người tập hợp ý kiến, nguyện vọng của
từng học sinh của lớp phản ánh với hiệu trưởng, với các tổ chức trong nhà trường
và với các giáo viên bộ mơn. Có ý kiến cho rằng: để làm điều đó thì đội ngũ tự

quản của học sinh có thể làm được không cần đến giáo viên chủ nhiệm. Tất
nhiên ý kiến đó có phần đúng, song chưa đủ. Phải thấy được quan hệ, vị trí của
giáo viên chủ nhiệm là người thường xuyên tiếp nhận được thông tin từ học sinh
để đảm bảo tính khách quan, tính trung thực của dư luận, ý kiến của một tập thể
học sinh. Khi tiếp nhận thông tin, người giáo viên chủ nhiệm lớp xử lí kịp thời
ngay thơng tin với tư cách là nhà sư phạm, điều đó có tác dụng rất lớn. Có khơng
ít thơng tin, suy nghĩ của học sinh chỉ có thể tâm sự với giáo viên chủ nhiệm, đó
là một thực tế.
Ví dụ: Những oan ức, sự hiểu lầm của thầy, cơ giáo vì một lẽ nào đó. Ai là người
giúp các em giải tỏa những băn khoăn vướng mắc trong những quan hệ như vậy,
không ai tốt hơn là giáo viên chủ nhiệm.
Giáo viên chủ nhiệm với tư cách là đại diện cho lớp cịn có trách nhiệm bảo vệ,
bênh vực quyền lợi mọi mặt học sinh của lớp. Giáo viên chủ nhiệm là cố vấn tổ
chức hoạt động tự quản của tập thể học sinh, bởi vì:
- Học sinh trung học cơ sở là những em ở lứa tuổi vị thành niên. Lứa tuổi đang
muốn khẳng định mình, giàu ước mơ, có khả năng tự quản, tổ chức hoạt động tập
thể… Tuy nhiên, vẫn là lứa tuổi mong muốn lớn hơn khả năng, muốn khẳng định
nhưng chưa đủ về mọi mặt kinh nghiệm, tri thức, chưa có kinh nghiệm sống. Khi
có thành cơng thì dễ tự tin quá mức, ngược lại gặp những thất bại đầu tiên dễ dao
động, lòng tự tin bị giảm sút… Xuất phát từ những đặc điểm đó về tâm lý lứa
tuổi, việc định hướng giáo dục đối với học sinh trung học cơ sở là rất cần thiết.
- Chức năng cố vấn có ý nghĩa giáo dục quan trọng nhất đối với giáo viên chủ
nhiệm vì chức năng cố vấn về bản chất là sự điều chỉnh, vai trò định hướng, điều
khiển quá trình tự giáo dục của từng học sinh và tập thể học sinh, phát huy vai
trò chủ thể tích cực của học sinh trong giáo dục.
- Cố vấn cịn là q trình điều khiển, định hướng của giáo viên chủ nhiệm đối với
hoạt động tự quản của tập thể học sinh lớp chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

8


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

không trực tiếp tham gia điều khiển công việc của lớp, không làm thay các em
trong mọi hoạt động.
Chức năng cố vấn thể hiện trước hết ở chỗ giáo viên chủ nhiệm bằng nghệ thuật
sư phạm kích thích tư duy sáng tạo ở học sinh, phát triển tiềm năng trí tuệ vốn có
của từng em trong học tập, đề xuất các nội dung, các giải pháp, cách thức tổ chức
hoạt động thực hiện các mục tiêu giáo dục của nhà trường.
- Cố vấn là sự điều chỉnh, điều khiển tư duy thái độ, tình cảm, hành vi, hoạt động
của học sinh.Ví dụ: góp ý kiến một chương trình hoạt động của lớp, hay của một
học sinh thì đã diễn ra quá trình vừa điều chỉnh vừa điều khiển.
- Vai trò cố vấn đối với học sinh phải quán triệt được toàn diện nội dung giáo
dục, kế hoạch hoạt động của cá nhân và tập thể lớp chủ nhiệm bao gồm từ việc
học tập, rèn luyện đạo đức, văn hóa, thể dục thể thao, sinh hoạt tập thể, hoạt
động chính trị xã hội, quan hệ giao tiếp…diễn ra trong nhà trường và ngoài xã
hội. Giáo viên chủ nhiệm cần tư vấn trong quan hệ ứng xử xã hội, gia đình, cộng
đồng và trong tình bạn, tình yêu, định hướng nghề nghiệp, việc làm của học sinh,
đặc biệt đối với các lớp cuối cấp.
- Giáo viên chủ nhiệm phối hợp các lực lượng xã hội nhằm thực hiện mục tiêu
giáo dục của lớp chủ nhiệm.
- Hiệu quả của tổ chức giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm phụ thuộc không nhỏ
vào khả năng liên kết các lực lượng xã hội, phát huy tiềm năng của xã hội về mọi
mặt đối với công tác giáo dục.
- Căn cứ vào đặc điểm, điều kiện của lớp, của nhà trường, cộng đồng, gia đình
học sinh… giáo viên chủ nhiệm tổ chức phối hợp với các lực lượng xã hội nhằm
tạo ra sự thống nhất, có tác dụng đặc biệt quan trọng.
- Liên kết các lực lượng xã hội trong giáo dục thế hệ trẻ là một nguyên tắc nhằm

nâng cao hiệu quả giáo dục, để thực hiện tốt chức năng phối hợp lực lượng xã
hội không ai thực hiện bằng giáo viên chủ nhiệm. Phối hợp các lực lượng xã hội
không chỉ dừng ở nhận thức, mà quan trọng hơn cả là xây dựng được chương
trình kế hoạch hoạt động nhằm thống nhất, khép kín q trình hoạt động, khơng
gian, thời gian tác động đến học sinh của lớp chủ nhiệm.
2.1.2. Những phẩm chất và kỹ năng cần thiết của người giáo viên chủ nhiệm
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

9


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Để giáo dục học sinh chưa ngoan trong nhà trường hiện nay, giáo viên cần
phải kết hợp nhiều biện pháp nhằm giúp các em có hướng chuyển biến tốt hơn về
mặt học tập và thái độ, hành vi.
Một trong những biện pháp phản giáo dục đối với học sinh chưa ngoan
trong nhà trường phổ thông hiện nay mà một số ít giáo viên cịn dùng là hình
phạt đánh, mắng, sỉ nhục học sinh, mặc dù biết rằng việc đánh phạt là sai với qu
y chế của ngành và sự vi phạm đạo đức nghề nghiệp của người thầy.
Nhưng vì một lúc nóng giận khơng kiềm chế được nên giáo viên đã trút lên học
sinh những lời lẽ và hành vi thơ bạo. Lúc đó, các em có vẻ sợ hãi và hứa khơng
tái phạm nhưng thực sự biện pháp này khơng có tác dụng về lâu dài, đôi khi lại
phản tác dụng và hậu quả là nhiều giáo viên phải trả giá cho những hành động
nóng vội của mình. Ngày nay, cơng nghệ thơng tin đã làm cuộc sống kết nối
thông tin gần hơn, nhiều học sinh bị thầy cơ giáo mắng vì các sai phạm trên lớp
thì ngay lập tức lên mạng xã hội như Facebook để chửi giáo viên, các học sinh cá
biệt khác cũng vào đó bình luận (đa số là bình luận xấu về giáo viên), thậm chí
các em có thể lên kế hoạch trả thù giáo viên như cố tình gây sự với giáo viên trên
lớp để giáo viên nóng giận có những hành động khơng kìm chế, các em sẽ dùng

điện thoại ghi hình lại và tung nên mạng ….
Bản thân tơi khi mới ra trường, chưa có nhiều kinh nghiệm đã có lần mắc
sai lầm như thế. Đó là năm thứ hai sau khi ra trường tôi được nhà trường giao
nhiệm vụ làm chủ nhiệm lớp 9 và kiêm tổng phụ trách đội (thay cho thầy tổng
phụ trách đi học trong một năm). Trong một lần trực trường sớm, tôi bắt gặp hai
học sinh lớp 6 đánh nhau trong lớp. Tôi bắt gặp nên mời hai em vào phòng đội
và hỏi lý do nhưng em nào cũng bảo vệ là mình đúng tơi nóng giận nên đánh mỗi
em một roi. Ngày hơm đó, một trong hai em này về phản ánh với phụ huynh.
Sáng hôm sau, tôi đến trường trực sớm như thường lệ thì phụ huynh em học sinh
đó đưa con đi học và vào gặp tơi, có lời lẽ thiếu tơn trọng đối với tơi. Nhưng xét
mình có lỗi nên tơi đã xin lỗi phụ huynh và thừa nhận đã hành động sai vì nóng
giận. Qua sự việc đó, tơi đã bị nhắc nhở rút kinh nghiệm và để lại cho tôi bài học
thực tế sâu sắc: Trong hai em học sinh đánh nhau chỉ có một em có lỗi nhưng tơi
đã phạt cả hai em nên học sinh kia phản ứng là điều tất yếu. Từ đó tơi ln tự răn
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

10


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

mình: Phải lắng nghe nhiều hơn, khơng nổi nóng và tìm biện pháp khác để giáo
dục các em. Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm tơi đã rèn luyện, tơi đã trang
bị cho mình những phẩm chất và kỹ năng cần thiết của người giáo viên chủ
nhiệm như:
 Có lịng kiên trì và nhẫn lại: Việc xây dựng tinh thần tập thể đòi hỏi có
thời gian, khơng thể một sớm, một chiều mà thực hiện được. Người giáo
viên chủ nhiệm hãy tỏ ra nhẫn nại, dịu dàng, mền mỏng với chính bản thân
mình và những người khác, bởi vì giáo viên sẽ học được nhiều điều từ quá
trình này.

Ví dụ: Em Trần Quang Tùng là một học sinh cá biệt, đầu năm học rất hay
vi phạm kỷ luật, tôi răn đe cũng không được, khuyên bảo cũng không
xong. Trao đổi với phụ huynh em Tùng, sau đó em Tùng lại bị đánh phạt
cũng khơng hiệu quả. Tơi có chút thất vọng, rồi sau đó tôi từ từ quan sát
biểu hiện của em, hỏi thêm thông tin về em từ bạn bè trong lớp. Tôi bắt
đầu hiểu em hơn, gần gũi em nhiều hơn, thường xuyên động viên khi em
bị điểm kém, khi em mắc lỗi bị ghi sổ đầu bài. Tình cảm cơ trị xuất phát
từ đó, em nghe lời tơi hơn, càng ngày càng chịu khó học tập, hăng hái phát
biểu hơn, trong giờ tốn tơi ln gọi em khi em giơ tay, khen ngợi khi em
trả lời đúng, động viên em cố gắng hơn khi câu trả lời chưa đúng. Sau học
kỳ I, em tiến bộ rõ rệt, hòa nhập cùng tập thể lớp, tự giác học tập tất cả các
bộ môn. Học kỳ I, em là học sinh trung bình nhưng sang học kỳ II em đã
đạt học sinh tiên tiến. Tơi thấy rất “Hạnh phúc” vì thấy được sự tiến bộ
vượt bậc của những học trị mình thương u.
 Có lịng nhân ái: Tơi ln nói với học sinh rằng khơng có ai biết được tất
cả mọi điều, khơng có người nào luôn đúng hoặc không bao giờ bị bối rối,
mất bình tĩnh. Vì thế khi mắc lỗi các em phải đối mặt, tự giác nhìn nhận
lại lỗi mình sai do đâu và tìm cách sửa chữa lỗi lầm đó. Lịng nhân ái và
sự cởi mở đối với chính bản thân mình và những người khác sẽ giúp giáo
viên có được tình thương và sự cảm thơng từ những người xung quanh.

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

11


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

 Biết tôn trọng những người ít tuổi hơn mình: Giáo viên chủ nhiệm chỉ có
thể xây dựng được tập thể lớp học tốt khi giáo viên biết tơn trọng học sinh

của mình. Học sinh chắc chắn sẽ tôn trọng giáo viên khi giáo viên tôn
trọng học sinh. Các em sẽ quan tâm đến những người khác nếu biết rằng
các em cũng được mọi người quan tâm.
 Chân thành trong giao tiếp: Người giáo viên thực sự quan tâm tới học sinh
sẽ biết cách nói chuyện với chúng. Thái độ giao tiếp chân thành, tôn trọng,
cởi mở, thân thiện khơng mang tính mệnh lệnh, cứng nhắc. Tìm hiểu và
quan tâm đến những suy nghĩ, cảm xúc của học sinh. Dành thời gian nói
chuyện với học sinh về những điều các em quan tâm. Bằng cách đó, giáo
viên khơng chỉ đáp ứng nhu cầu giao tiếp của học sinh mà còn nêu một
tấm gương cho học sinh về cách xử sự đối với những người xung quanh.
Việc này, nhiều khi nhìn từ bên ngồi vào mọi người sẽ nghĩ như giáo
viên và học sinh bằng vai phải lứa với nhau. Nhưng theo tôi làm bạn với
các em là cách tốt nhất hiểu được mong muốn của các em, biết được
những ý định khơng tích cực của các em, từ đó có những sự can thiệp, góp
ý kịp thời…
 Tạo điều kiện cho việc xây dựng sự đồn kết, gắn bó của học sinh: Tập thể
được xây dựng trên cơ sở các mối quan hệ tôn trọng lẫn nhau. Hàng tuần
tôi tổ chức các hoạt động mà qua đó học sinh có thể bày tỏ chia sẻ nhiều
hơn về bản thân, về những chuyện vui buồn trong cuộc sống gia đình, tình
cảm bạn bè và những suy nghĩ, mong muốn của mình.
 Chú trọng đến việc tổ chức các buổi thảo luận chung: Tính tập thể được
hình thành và phát triển thông qua các hoạt động tập thể, những bàn bạc,
thảo luận có sự tham gia của toàn thể học sinh trong lớp. Khi nảy sinh vấn
đề mà cả lớp phải đối mặt, giáo viên nên tổ chức cho cả lớp thảo luận về
những vấn đề đó và bàn cách giải quyết.
 Giải quyết các xung đột: Sự bất hịa và những xung đột khơng thể khơng
xảy ra trong một lớp học, qua việc giúp học sinh giải quyết các tình huống
xung đột, giáo viên dạy cho học sinh những kỹ năng sống.

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

12


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Trong lớp học xung đột giữa các nhóm học sinh, xung đột trong nội bộ nhóm
là điều bình thường khơng thể tránh được, vì vậy giáo viên có thể dạy học
sinh cách giải quyết các xung đột hiệu quả nhất thơng qua những tình huống
thực tế bằng cách sử dụng các biện pháp thay thế bạo lực và giúp đỡ học sinh
vượt qua.
Khi bạo lực hoặc những tình huống xung đột xảy ra, khơng nên phân tích ai
đúng ai sai. Hãy cân nhắc xem có thể dàn xếp thương lượng như thế nào. Khi
các em bình tĩnh trở lại, thuyết phục hai bên cùng gặp gỡ tìm cách giải quyết
xung đột ấy.
Để giải quyết xung đột trong nhóm và tập thể học sinh tơi đã sử dụng các
bước sau:
 Khuyến khích cả hai bên nêu ý kiến và suy nghĩ, cảm xúc của mình
 Giúp cả hai bên tập trung vào vấn đề cần giải quyết khơng cơng kích lẫn
nhau.
 Giúp các em tìm ra được những phương án hay cách giải quyết có thể chấp
nhận được đối với cả hai bên.
 Cuối cùng, tôi khuyến khích việc thỏa thuận phương án giải quyết và cách
thực hiện phương án đó.
2.1.3. Các hoạt đợng xây dựng tập thể lớp tốt
Để xây dựng tập thể lớp tốt hơn, trong các buổi sinh hoạt lớp cuối tuần
ngoài việc dạy HĐNGLL theo quy định tôi tiến hành các hoạt động bổ sung như
sau:
Hoạt động 1: Hình ảnh một lớp học lý tưởng, một lớp học tốt (hoạt động này
tiến hành vào buổi họp lớp đầu tiên của GVCN và HS)

Mục đích của hoạt động này giúp học sinh suy nghĩ và thảo luận về những
đặc điểm của một tập thể lớp tốt. Hoạt động được thực hiện như sau:
Bước 1: Tôi đề nghị học sinh ngồi yên, nhắm mắt lại, nhớ về một khoảng thời
gian trong quá khứ, khi các em được sống trong một tập thể lớp học tốt, đó là lúc
các em cảm thấy vui vẻ, mọi người quan tâm, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Học
sinh tưởng tượng hoặc nhớ về một tập thể lớp tốt. Trong tập thể đó mọi người

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

13


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

như thế nào? Các em giao tiếp với nhau ra sao? Điều gì xảy ra mỗi ngày? Khi có
xung đột trong lớp, bất hịa giữa các bạn trong lớp, trong nhóm thì các em cảm
thấy thế nào? Bức tranh về một tập thể lớp tốt sẽ có màu gì? Trong bức tranh về
lớp học như thế sẽ có màu gì? Khi các em hình dung rõ về một tập thể lớp tốt các
em có thể mở mắt ra.
Bước 2: Tạo ra bức tranh về tập thể lớp tốt, tơi chia lớp thành các nhóm, mỗi
nhóm 5 học sinh. Trong nhóm các em kể nhau nghe về những gì các em hình
dung ra về một tập thể lớp tốt, sau đó các em cùng nhau vẽ một bức tranh chung
của cả nhóm về tập thể lớp tốt theo mong muốn của các em.
Bước 3: Các nhóm trình bày trước lớp về bức tranh của nhóm mình.
Bước 4: Cả lớp thảo luận về những bức tranh của mình, tơi dẫn dắt phần thảo
luận bằng các câu hỏi sau:
- Theo các em một tập thể lớp tốt có những đặc điểm gì? Những điểm chung nào
về một tập thể lớp tốt được thể hiện trên bức tranh của các nhóm? Một tập thể
lớp tốt có địi hỏi tất cả mọi học sinh phải như nhau không? Trông giống nhau,
suy nghĩ hành động giống nhau? Mọi người đối xử với nhau thế nào? Hãy tìm

những điểm khác nhau ở các bức tranh về một tập thể lớp học tốt.
- Những điều gì khiến cho một tập thể khơng thể trở thành một tập thể tốt?
Những gì ngăn cản lớp chúng ta đạt được những điều nêu trên?
- Chúng ta cần làm gì để lớp chúng ta trở thành một tập thể tốt như trong các bức
tranh?
Những câu trả lời của cả lớp được ghi trên bảng.
Bước 5: Tôi tổng kết lại toàn bộ ý kiến của học sinh. Những bức tranh được treo
trên tường cuối lớp học.

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

14


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Tranh vẽ: Mong muốn được cô giáo ân cần hướng dẫn học tập
* Ý kiến của học sinh về lớp học tốt: Trong tập thể lớp học tốt:
- Mỗi học sinh nên thực hiện tốt nội quy của trường, tơn trọng sở thích cá nhân
của bạn, gắn bó chia sẻ với bạn những lúc khó khăn, khơng nói xấu bạn gây mất
đồn kết, có trách nhiệm hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, lao động.
- Tất cả học sinh trong lớp đối xử bình đẳng với nhau, khơng có hiện tượng học
sinh gây mâu th̃n và giải quyết các mâu thuẫn bằng hình thức đánh nhau, nhục
mạ nhau, khơng có tệ nạn bạo lực học đường. Nếu có mâu th̃n sẽ gặp nhau
thỏa thuận tìm hướng giải quyết.
- Học sinh được nhà trường và giáo viên chủ nhiệm lớp tổ chức cho tham gia các
hoạt động vừa học tập vừa vui chơi như tham quan thiên nhiên, tham quan các
khu di tích lịch sử ….
- Học sinh được học tập dưới sự giảng dạy, chỉ bảo ân cần, tận tình của các thầy
cơ giáo, khi học sinh không chuẩn bị bài trước khi đến lớp, bị điểm kém thì giáo

viên tạo cơ hội cho các em được kiểm tra, trả bài ghi điểm vào tiết sau. Giáo viên
không nên la mắng học sinh, đánh hoặc phạt học sinh bằng các hình thức như
quỳ gối cuối lớp hoặc đuổi học sinh ra ngoài….
- Cả lớp thống nhất: Chúng ta nên thực hiện tốt nội quy của trường, của lớp, các
điều giao tiếp có văn hóa của học sinh để xây dựng tập thể lớp học tốt.
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

15


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Hoạt động 2: Tăng cường sự tham gia của các em trong xây dựng nội quy lớp
học
Mục đích của hoạt động này nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của việc cho
các em tham gia vào quá trình ra quyết định trong lớp học.Cụ thể là các em xây
dựng nội quy lớp, quy định chế độ khen thưởng và xử phạt trong các hoạt động
học tập, lao động và hoạt động ngoài giờ lên lớp. Các em tham gia giám sát và
thực hiện nội quy của trường lớp thông qua tổ chức cho các em nhận xét bình
tuần vào tiết sinh hoạt lớp. Việc học sinh tham gia xây dựng nội quy lớp học
khiến các em cảm thấy có trách nhiệm và thực hiện kỷ luật một cách tự giác hơn,
giáo viên không cần nhắc nhở nhiều và tránh được những “vấn đề” xảy ra trong
lớp học. Khi cho các em thảo luận xây dựng nội quy lớp học đều có nội dung
phù hợp với quy định chung của trường và của ngành giáo dục, nhưng với ngôn
ngữ của học sinh nên gần gũi với các em hơn và các em chấp nhận một cách dễ
dàng và tự nguyện hơn. Không những vậy theo tôi nghĩ, thơng qua q trình
tham gia xây dựng nội quy lớp học, học sinh rèn luyện cho mình khả năng bày tỏ
suy nghĩ của bản thân, biết đưa ra các quyết định phát huy tinh thần tập thể và
tinh thần trách nhiệm của các em. Hoạt động này tiến hành vào đầu năm học và
hoàn thiện dần trong suốt năm học.

Để tổ chức xây dựng nội quy lớp học tôi tiến hành các bước sau:
Bước 1: Tôi thông báo cho học sinh những nhiệm vụ chính, nội dung chính của
năm học.
Bước 2: Chia học sinh thành các nhóm nhỏ. Trong mỗi nhóm, thảo luận và trả
lời các câu hỏi sau:
- Mong muốn của bản thân em khi đến trường?
- Các em mong muốn lớp của mình như thế nào?
- Em mong muốn gì ở bạn bè, thầy cơ?
Từng cá nhân nêu ý kiến, sau đó thống nhất và đưa ra ý kiến của nhóm.
Bước 3: Yêu cầu từng nhóm chia sẻ ý kiến của nhóm mình cho cả lớp biết. Các
ý kiến được ghi lên bảng. Sau khi tất cả các nhóm trình bày xong, tơi và cả lớp
cùng xem xét những mong muốn được nêu ra và suy nghĩ về những gì các em đã

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

16


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

xây dựng cho một lớp học tốt. Tìm ra những ý kiến chung của tất cả học sinh về
những điều các em mong muốn, và về một lớp học tốt.
Bước 4: Tôi tiếp tục yêu cầu học sinh thảo luận câu hỏi:
- Để đạt được những mong đợi đó, các em nên làm gì và khơng nên làm gì?
- Để xây dựng lớp học tốt, học sinh và giáo viên cần phải như thế nào?
Học sinh viết ra những quy định mà các em tin rằng có ý nghĩa quan trọng để đạt
được những mong muốn và xây dựng được một tập thể lớp tốt. Những quy định,
nội quy liên quan đến ứng xử, giao tiếp, kỷ luật, học tập và cả những điều các em
mong đợi từ giáo viên. Từ đó tơi và các em cùng thống nhất nội quy lớp học.
Bước 5: Quy định về chế độ khen thưởng và xử phạt. Học sinh và tôi cùng nhau

thỏa thuận về chế độ khen thưởng và xử phạt cho các hành vi đáng khen và đáng
chê. Cả lớp tiếp tục thảo luận các câu hỏi sau:
- Ai sẽ giám sát việc thực hiện nội quy?
- Nên làm gì để khuyến khích cả lớp thực hiện nội quy?
- Nếu vi phạm nội quy thì sẽ xử lý như thế nào? Nếu thực hiện tốt nội quy sẽ
được khen thưởng như thế nào? (khuyến khích học sinh đưa ra các hình thức
khen thưởng/ xử phạt)
Bước 6: Viết ra nội quy lớp học, sau đó cho học sinh trình bày trên giấy A 0 trang
trí thật đẹp, thật bắt mắt. Treo bảng nội quy ở cuối lớp, nơi ai cũng có thể đọc
được.
Sau đó, trong buổi họp phụ huynh học sinh đầu năm, tôi giới thiệu cho cha mẹ
các em nắm được nội quy này và yêu cầu họ cho ý kiến. Cuối cùng tôi đề nghị
các phụ huynh hợp tác, nhắc nhở con em mình thực hiện tốt nội quy lớp học.

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

17


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Tranh vẽ: Chúng em thảo luận nhóm xây dựng nội quy lớp học
* Ý kiến của học sinh:
- Mong muốn của bản thân em khi đến trường: Được thầy cơ tận tình giảng dạy
chỉ bảo, đạt thành tích cao trong học tập. Hoạt động học tập diễn ra vui vẻ, không
áp lực, học và hiểu bài ngay trên lớp, học sinh được trình bày quan điểm nhận
xét của mình về nội dung bài học, bài tập về nhà ít hoặc khơng có bài tập về nhà,
khơng phải học thuộc một cách máy móc các bài lý thuyết dài dòng…..
- Bạn bè trong lớp hòa đồng, được hoạt động vui chơi bổ ích, lành mạnh…
- Các thầy cơ ân cần, nhiệt tình chỉ bảo, hướng dẫn học sinh lúc trên lớp cũng

như ngoài giờ lên lớp. Các thầy cô không la mắng khi học sinh không thuộc bài,
đi học muộn, khơng sử dụng các hình thức phạt mang tính bạo lực. Cần nghiêm
khắc với học sinh mắc lỗi nhưng cũng nên tạo điều kiện cho học sinh sửa lỗi.
Mong các thầy cơ ln nhìn thấy, động viên học sinh kịp thời. Tất cả các thầy cô
giáo nên sử dụng các biện pháp khuyên răn, động viên, khuyến khích, hỗ trợ và
nhìn nhận những tiến bộ dù rất nhỏ của học sinh chứ không phải nghĩ đến trách
phạt ngay từ đầu.
- Để đạt được những điều trên thì các bạn học sinh phải thực hiện tốt nghĩa vụ
học tập, lao động, nội quy nề nếp của trường lớp, tôn trọng thầy cô giáo.
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

18


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

- Ban cán sự lớp và các bạn trong đội tự quản của lớp sẽ giám sát việc thực hiện
nề nếp chuyên cần, nề nếp học tập của các bạn trên lớp.
- Các biện pháp khen thưởng đề nghị:
+ Thưởng điểm thi đua cho các hoạt động: Lao động vệ sinh, thực hiện nề nếp,
hành động đóng góp xây dựng phong trào học tập, văn nghệ, thể dục thể thao của
lớp.
+ Thưởng hoa điểm tốt cho các bạn đạt điểm cao trong học tập.
+ Được ghi nhận thành tích, khen thưởng trước lớp, trước trường trong các buổi
sinh hoạt tập trung đầu tuần, chào cờ.
+ Được giáo viên gọi điện về gia đình thơng báo các thành tích tốt của mình trên
lớp và hình thức được khen trên lớp.
+ Học sinh nào suất sắc nhất tuần sẽ được thưởng một đặc quyền: Ví dụ: Được
xóa một lỗi vi phạm nề nếp, học tập nếu được một lần đạt học sinh xuất sắc nhất
tuần.

+ Học sinh đạt thành tích cao cuối tháng, cuối kỳ học muốn nhận được các phần
thưởng của giáo bộ môn, giáo viên chủ nhiệm.
- Biện pháp phạt phổ biến mà các em đề nghị là “lao động cơng ích” như làu chùi
lớp, dọn thùng rác, cạo các vết kẹo cao su dưới sàn, nhặt cỏ chăm sóc cây trong
sân trường, rửa cốc và bình đựng nước cuối ngày… Việc phạt ở lại trường sau
giờ học hoặc vào ngày cuối tuần để hoàn thành bài tập thêm cũng nên được áp
dụng với các học sinh lười làm bài tập về nhà.
Hoạt động 3: Nắm thông tin về học sinh (hoạt động này tiến hành song song
với hoạt đông 1)
Trước tiên khi phụ trách lớp tơi đã tìm hiểu học sinh qua các mặt.
Thành phần gia đình
Học sinh có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế
Học lực và hạnh kiểm năm học 2013 – 2014
Năng khiếu, khả năng tư duy
Để để tìm hiểu và nắm bắt được các nội dung trên tôi tiến hành làm các công
việc sau:

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

19


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Bước 1: Điều tra lí lịch học sinh qua phiếu Sơ yếu lí lịch vào tuần đầu tiên của
năm học mới với các nội dung sau:
SƠ YẾU LÍ LỊCH HỌC SINH

A. Phần tự ghi của học sinh
1. Họ và tên học sinh:……………….…………………… Giới tính: …….........

2. Ngày…. tháng…. năm sinh…… Dân tộc:…..….. Tôn giáo:………...........
3. Địa chỉ thường trú: Số nhà………..tổ dân phố ………..Phường ……….........
- Số điện thoại bàn của gia đình:…………………...............................................
4. Họ, tên cha: …………………….Nghề nghiệp:………Số điện thoại:………...
- Họ, tên mẹ: …………………….Nghề nghiệp:……….Số điện thoại:………...
5. Số anh, chị, em trong gia đình ......................
6. Điều kiện kinh tế gia đình:………………….....................................................
7. - Xếp loại của năm học 2013 - 2014:
- Học lực:…………….Hạnh kiểm:………………..............................................
- Chức vụ đã làm ở năm học 2013 - 2014:……………........................................
8. Năng khiếu:…………………….. Sở thích:……………………….……….....
9. Các bạn thân hiện nay:………….......................................................................
10. Chỉ tiêu phấn đấu của em trong năm học này:
Học lực:……………………………..Hạnh kiểm:………………………….........
11. Em có ý kiến, đề nghị gì với GVCN và nhà trường:
................................................................................................................................
................................................................................................................................
B. Phần ghi của PHHS.
1. Phụ huynh có thường xuyên quan tâm, giáo dục con em mình hay khơng? Vì
sao?..........................................................................................................................
2. Phụ huynh tạo điều kiện gì cho con em mình học tốt ?
........................................................................................................................……
Phụ huynh có nhận xét gì về con em mình?
.............................................................................................................................
PHHS có đề nghị gì với nhà trường và GVCN?
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

20

XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

……………………………………………………………………………………
Bước 2: Để kiểm tra độ chính xác của các thơng tin mà tơi thu thập được qua
phiếu điều tra tơi cố gắng tìm hiểu thông qua nhiều kênh khác nhau như từ bạn
bè, người quen, từ thầy cô giáo cũ, tổ trưởng dân phố, chi hội phụ huynh, đến
thăm gia đình một số học sinh,… Qua đó sẽ hiểu biết cụ thể hơn, chi tiết hơn
hồn cảnh gia đình các em. Từ đó tơi có những hình thức, những biện pháp giáo
dục linh hoạt phù hợp với từng em bởi giáo dục không phải là một cơng thức
chung có sẵn. Bên cạnh đó tơi còn trò chuyện với GVCN của năm trước, liên hệ
các GVBM trong lớp để có thêm những thơng tin chính xác về các em.
Bước 3: Đây là bước tiến hành thường xuyên ở từng giai đoạn. Tôi cung cấp số
điện thoại của bản thân, của nhà trường đến từng em và liên hệ với gia đình học
sinh qua điện thoại, sổ liên lạc điện tử, sổ tu dưỡng. Đây là sự liên hệ hai chiều
qua lại giữa nhà trường với gia đình, giữa GVCN với PHHS. Bằng các hình thức
liên hệ đó tơi sẽ nắm được những diễn biến về đạo đức, về học tập của các em từ
đó có thể đánh giá hiệu quả những tác động sư phạm đồng thời điều chỉnh
phương pháp giáo dục. Vì đạo đức, học lực của từng em luôn biến đổi từng giờ,
từng ngày chứ không phải là bất biến theo kiểu “Đầu sao đuôi vậy”.
Bước 4: Tiến hành làm sổ chủ nhiệm:
Sổ chủ nhiệm được xem là nhật kí của lớp. Nó ghi lại kết quả học tập,
những diễn biến trong lớp trong suốt một năm học vì vậy khi làm sổ chủ nhiệm
tôi thật thận trọng, tôi ghi đầy đủ các chi tiết theo mẫu: Trong đó tơi chú ý nhất
là:
- Sơ đồ chỗ ngồi.
- Danh sách cán bộ lớp.
- Tên giáo viên bộ môn (Địa chỉ – số điện thoại).
- Nội quy trường lớp.
- Theo dõi kết quả thi đua.
- Theo dõi học sinh cá biệt.

- Theo dõi mọi mặt từng học sinh theo định kỳ.
- Kiểm diện phụ huynh đi họp.

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

21


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

Bước 5: Trao đổi với phụ huynh học sinh qua lần họp phụ huynh học sinh đầu
năm.
Nếu như ở trường các em là học sinh, là con của giáo viên chủ nhiệm thì ở
nhà các em là thành viên của một gia đình là con của cha mẹ. Cả giáo viên chủ
nhiệm và cha mẹ các em đều là những người chịu trách nhiệm về kết quả giáo
dục của học sinh. Tôi thiết nghĩ, để cơng tác giáo dục đạt hiệu quả thì phụ huynh
và giáo viên chủ nhiệm phải đồng cảm, hiểu nhau. Nếu như ở nhà, cha mẹ nhắc
nhở, dạy bảo động viên con em mình, ở trường thầy cơ tận tình chỉ dạy thì chắc
chắn học sinh ấy sẽ tiến bộ, vâng lời.
Trong phiên họp phụ huynh đầu năm tôi yêu cầu tồn thể phụ huynh đều
có mặt bằng cách gửi thư mời trước một tuần. Nếu ngày đó phụ huynh nào
khơng có đến được thì sáng ngày hơm sau đến gặp giáo viên chủ nhiệm tại
trường. Tôi yêu cầu như thế bởi một lí do thật đơn giản. Phụ huynh khơng biết
người chịu trách nhiệm dạy dỗ con em mình là ai? Người đó như thế nào? Thì
làm sao nắm được kết quả học tập của con em mình?
Thơng qua phiên họp tôi đã làm các công việc sau:
 Thông qua nội quy nhà trường.
 Thông qua nội quy của lớp học mà các em đã thảo luận ra, xin ý kiến
của phụ huynh học sinh.
 Thông báo về các khoản thu theo quy định (Tránh việc học sinh lợi

dụng lấy tiền của cha mẹ để đi chơi ).
 HS nộp các khoản thu bao nhiêu thì đều được gửi giấy báo về gia đình.
 Bầu ban đại diện phụ huynh học sinh: Nhiệt tình - có thời gian để giúp
giáo viên chủ nhiệm trong suốt năm học.
 Lấy số điện thoại của phụ huynh để liên lạc và lấy chữ kí mẫu để tránh
các trường hợp học sinh thay mặt cha mẹ tự tiện làm đơn nghỉ học.
Hoạt động 4: Ổn định nề nếp, xây dựng lớp tự quản tích cực (hoạt động này
tiến hành song song cùng hoạt động 1 và diễn ra trong suốt năm học)
Ở lứa tuổi THCS, các em có thể phát huy khả năng tự quản, phát huy trách
nhiệm của bản thân, trong mọi công việc trên tinh thần dân chủ, tôi luôn tôn

TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

22


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

trọng tin tưởng và giáo dục cho các em ý thức tự giác, tích cực phê bình và tự
phê bình. Kích thích tính tự trọng và tình đồn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ
ở mỗi học sinh.
Để xây dựng một tập thể tự quản tốt, muốn ổn định nề nếp học tập thì cần
có đội ngũ cán bộ, cán sự lớp năng động sáng tạo, trách nhiệm. Vì lẽ đó bầu ban
cán sự lớp là một việc cần phải suy nghĩ tính tốn không phải học sinh nào cũng
đảm nhiệm được.
Trong buổi sinh hoạt lớp đầu năm tôi đã làm các công việc sau:
* Thảo luận và vẽ ra được hình ảnh một lớp học lý tưởng, một lớp học tốt
* Thảo luận xây dựng nội quy lớp học
* Bầu ban cán sự lớp:
Khi quan sát các em vui chơi, tôi thấy các em dành nhiều thời gian đầu

tiên để thống nhất “luật chơi” trước khi bắt đầu chơi. Đề cử, thống nhất người
đứng đầu hoặc dẫn dắt trị chơi. Vì thế, tơi đã dành thời gian để các em thảo luận
bầu ban cán sự lớp. Gồm: Lớp trưởng, Lớp Phó học tập, Lớp phó Lao động – Kỉ
luật, Lớp phó Văn thể mỹ, Thủ quỹ, Sao đỏ. Tôi nêu nhiệm vụ của ban cán sự
lớp.
 Lớp Trưởng: Theo dõi mọi hoạt động của lớp điều khiển các tiết sinh
hoạt hàng tuần, tổng hợp và báo cáo kết quả thi đua về mọi mặt của lớp hàng
tuần, hàng tháng, học kì, năm học và có báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm.
 Lớp phó HT: theo dõi về mặt học tập của lớp, giải đáp mọi thắc mắc
của các bạn về học tập, lập kế hoạch giúp đỡ các bạn học sinh yếu kém vươn lên,
bảo quản sổ ghi đầu bài và báo cáo cho lớp trưởng kết quả học tập của lớp hàng
tuần, hàng tháng.
 Lớp phó Lao động – Kỉ luật: Chịu trách nhiệm về mặt lao động vệ sinh
của lớp, phân công trực nhật, kết hợp với lớp trưởng quản lí lớp lao động và báo
cáo kết quả cho GVCN.
 Lớp phó Văn thể mỹ: Tổ chức theo dõi, tham gia các hoạt động văn
hóa, văn nghệ, thể dục thể thao do Tổng phụ trách Đội, do trường tổ chức.
 Nhiệm vụ của thủ quỹ: Thu và chi quỹ lớp và xây dựng kế hoạch khen
thưởng, báo cáo thu chi cho lớp trưởng và cho GVCN.
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

23


XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

 Sao đỏ: Giám sát việc thực hiện nội quy của lớp bạn cũng như của lớp
mình, báo cáo kết quả cho cơ Tổng phụ trách Đội, cho GVCN về tình hình của
lớp.
 Tổ trưởng: Theo dõi các hoạt động của tổ, nắm kết quả học tập của

từng tổ viên, xếp loại đánh giá tổ viên và báo cáo cho lớp trưởng tổng hợp.
Tôi đặt ra câu hỏi để các em thảo luận: Trên cơ sở các nhiệm vụ đã
thống nhất, các quy tắc, nội quy lớp đã xây dựng, tôi nêu yêu cầu đối với cả lớp
là các em suy nghĩ để lựa chọn, để cử bạn nào xứng đáng phù hợp, có năng lực
để đảm nhiệm các chức danh trên. Bạn nào có số phiếu bầu cao nhất vào các vị
trí sẽ đảm nhiệm chức vụ đó, và đặc biệt lưu ý các em khi đã bầu các bạn vào vị
trí nào thì phải tôn trọng và giúp đỡ bạn thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Tơi đề
nghị các em đề cử, giới thiệu các bạn có thể làm cán bộ lớp, hoặc tự ứng cử. Sau
đó tơi cho các em viết phiếu bầu (có nói rõ lí do bầu bạn làm cán bộ lớp).
* Sắp xếp chỗ ngồi: Khi sắp xếp chỗ ngồi tôi thực hiện theo các ưu tiên
 Chú ý các em có nhu cầu về tai mắt.
 Chú ý tới vóc dáng chiều cao, giới tính, học lực (Thấp ngồi trước, cao
ngồi sau; nam - nữ xen kẽ; HS Giỏi - Yếu, Khá - Trung bình ngồi cùng bàn; Tỉ lệ
Giỏi, Khá, Trung bình, Yếu ở các tổ đều nhau).
 Chú ý những em có cùng khuyết điểm.
Ví dụ: Em Đỗ Thị Thu Hảo là một học sinh chậm, trầm, học yếu, thụ động trong
mọi hoạt động. Ở lớp 6 nhiều thầy cô đã phàn nàn về em. Thế nên sang lớp 7, tôi
chú ý đến em nhiều hơn. Trong các giờ học em viết chậm, không chịu phát biểu
ý kiến xây dựng bài. Các bài kiểm tra đều là điểm yếu kém. Giáo viên bộ môn
tâm sự với tôi: “Em thường xuyên không thuộc bài, làm bài tập nhưng không
đúng”. Cũng đã nhiều lần tôi gặp riêng em để tìm hiểu lí do cũng như tơi biết
được trước đó là do em nhận thức chậm, học yếu từ đầu cấp, kiến thức bị hổng
nhiều nên không thể theo kịp bạn bè. Tôi đã xếp em ngồi cạnh em Linh (là lớp
phó học tập, đồng thời là một học sinh có trách nhiệm và có học lực rất khá của
lớp) kèm cặp và giao trách nhiệm cho em Linh làm sao phải giúp bạn tiến bộ. Vì
vậy, bằng khả năng và trách nhiệm của mình em Linh đã từng bước giúp em Hảo
tiến bộ dần lên. Đến lớp Hảo hăng hái phát biểu ý kiến, những bài kiếm tra dần
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

24

XÂY DỰNG QUẢN LÝ LỚP HỌC BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

dần đạt được điểm cao. Tất nhiên tôi cũng luôn động viên em bằng những câu
hỏi vừa tầm kèm theo điểm khuyến khích. Nhờ đó, trong học kì I vừa qua học
lực của em Hảo được xếp loại: Trung bình, hạnh kiểm: Tốt.
* Một số yêu cầu khác:
 Ghi nhớ nội quy của trường, của lớp mình đã thống nhất
 Các em chép nội quy nhà trường và về nhà theo dõi xin ý kiến của
PHHS.
 Tìm người quan sát: Hoạt động này giúp tôi và học sinh phát hiện ra
những vấn đề tốt và chưa tốt của lớp học, người quan sát sẽ thay đổi hàng tuần.
Hoạt động này tôi thực hiện như sau:
Bước 1: Chọn người quan sát. Thứ hai hàng tuần, lớp chọn hai học sinh làm
nhiệm vụ người quan sát (khuyến khích tinh thần tự nguyện).
Bước 2: Trong tuần, hai người quan sát sẽ thu thập và ghi chép lại các thông tin
từ học sinh, giáo viên về những diễn biến trong lớp (quá trình học tập, điều kiện
học tập, việc thực hiện các nội quy, các vấn đề nảy sinh trong lớp). Giáo viên
nên chủ động, khuyến khích học sinh chia sẻ phản hồi với hai người quan sát.
Bước 3: Cuối tuần, tại buổi họp lớp, hai người quan sát sẽ báo cáo trước lớp
những điều ghi nhận được. Không nhắc đến tên bất cứ cá nhân nào, hai người
quan sát sẽ chia sẻ suy nghĩ của mình về những điều có lợi cho các hoạt động
học tập trong lớp và những gì gây cản trở cho việc học tập? Làm thế nào để cải
thiện được tình hình của lớp học.
Hoạt động 5: Rèn luyện cho học sinh ý thức tự giác thực hiện kỷ luật
Hoạt động này mang tính sáng tạo nhằm giúp cho học sinh có ý thức
suy nghĩ về cuộc sống và bày tỏ ý kiến của các em về cuộc sống, học tập, lao
động. Khi tổ chức hoạt động này, tơi có thể điều chỉnh hoạt động cho phù hợp để
giải quyết những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống của học sinh lớp mình.

Tơi tổ chức thực hiện hoạt động này qua các bước sau:
Bước 1: Tôi yêu cầu học sinh ngồi trong tư thế thoải mái, nhắm mắt lại và nghĩ
về nơi các em đang sống, hãy nhớ về khoảng thời gian, khi các em cảm thấy an
toàn, vui vẻ và được mọi người quan tâm. Vậy ở nơi đó mọi người đối xử với
nhau như thế nào? Tại sao mọi người đối xử tốt với nhau? Mọi người có tuân
TRẦN THỊ THU THÙY – TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU

25