[Luận văn]nghiên cứu quản lý hệ thống đường giao thông nông thôn huyện gia lâm TP nội

Bộ giáo dục và đào tạo
Trờng đại học Nông nghiệp hà nội
---------------

lê thị bích lan

Nghiên cứu quản lý hệ thống đờng
giao thông nông thôn huyện Gia Lâm
thành phố Hà nội

luận văn thạc sĩ kinh tế

Chuyên ng nh: Kinh tế nông nghiƯp
M· sè: 60.31.10

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: ts. mai thanh cóc

Hµ néi – 2008


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. Các s
li u, k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và chưa t ng ñư c ai cơng b
trong b t kì cơng trình nào khác.
Tơi xin cam đoan r ng các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñã
ñư c ch rõ ngu n g c, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n Lu n văn này ñã
ñư c c m ơn.
Hà N i, ngày 18 tháng 9 năm 2008

Tác gi

Lê Th Bích Lan

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………i


L I C M ƠN
Trư c h t, tôi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c đ n các th y giáo, cô giáo
trong B môn Phát tri n nông thôn - Khoa Kinh t và phát tri n nông thôn;
các th y giáo, cô giáo Khoa Kinh t và phát tri n nông thôn; Khoa Sau đ i
h c đã t n tình giúp đ tơi trong quá trình h c t p và nghiên c u đ hồn
thành Lu n văn t t nghi p.
Tơi xin chân thành c m ơn UBND xã Yên Thư ng; UBND xã Văn
ð c; UBND xã Phú Th huy n Gia Lâm; UBND huy n Gia Lâm, Phòng
Th ng kê huy n Gia Lâm, Phòng H t ng kinh t , Phịng Nơng nghi p &
PTNT huy n Gia Lâm, Phòng K ho ch – kinh t và PTNT huy n Gia Lâm;
Ban Qu n lý d án huy n Gia Lâm ñã giúp ñ , t o ñi u ki n và cung c p
nh ng s li u, tài li u c n thi t ñ nghiên c u và hoàn thành Lu n văn này.
ð c bi t, tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c ñ n TS Mai Thanh Cúc ñã
dành nhi u th i gian tâm huy t, tr c ti p hư ng d n t n tình, ch b o và t o
ñi u ki n thu n l i cho tơi trong su t q trình th c hi n nghiên c u đ tài và
hồn ch nh b n Lu n văn th c sĩ khoa h c chun ngành Kinh t Nơng nghi p.
Qua đây, tơi xin chân thành c m ơn gia đình, b n bè và ñ ng nghi p ñã
ñ ng viên, khích l , s chia, giúp đ và đ ng hành cùng tôi trong cu c s ng
và trong quá trình h c t p, nghiên c u!

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………ii


M CL C

L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

v

Danh m c các b ng

vi

Danh m c các h p và nh

viii

Danh m c các hình

ix

1.

M

54

1.1

TÍNH C P THI T C A ð TÀI

1

1.2

M C TIÊU NGHIÊN C U

3

ð U

1.2.1 M c tiêu chung

3

1.2.2 M c tiêu c th

3

1.3

4

ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U

1.3.1 ð i tư ng nghiên c u

4

1.3.2 Ph m vi nghiên c u

4

2.

T NG QUAN V QU N LÝ H TH NG ðƯ NG GIAO
THÔNG NÔNG THÔN

2.1

5

CƠ S

5

LÝ LU N

2.1.1 M t s khái ni m cơ b n

5

2.1.2 Vai trò, v trí c a qu n lý h th ng ñư ng giao thông nông thôn

9

2.1.3 Quan ñi m v qu n lý h th ng đư ng giao thơng nơng thơn

12

2.1.4 M t s v n đ trong khai thác s d ng và qu n lý h th ng đư ng
giao thơng nơng thơn

12

2.1.5 Chi n lư c phát tri n h th ng đư ng giao thơng nông thôn
nư c ta

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………iii

25


2.2

CƠ S

TH C TI N

28

2.2.1 Kinh nghi m v qu n lý h th ng đư ng giao thơng nơng thôn c a
m t s nư c trên th gi i

28

2.2.2. M t s kinh nghi m qu n lý v h th ng đư ng giao thơng nơng
thơn

nư c ta

29

3.

ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

37

3.1

ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U

37

3.1.1 ð c ñi m ñi u ki n t nhiên

37

3.1.2 ð c ñi m kinh t - xã h i

43

3.2

49

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

3.2.1 Ch n ñi m nghiên c u

49

3.2.2 Phương pháp thu th p thông tin, s li u

51

3.2.3 Phương pháp x lý s li u và phân tích thơng tin, s li u

51

3.2.4 Các ch tiêu nghiên c u c a ñ tài

52

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

53

4.1

TH C TR NG QU N LÝ H TH NG ðƯ NG GIAO
THÔNG NƠNG THƠN HUY N GIA LÂM

53

4.1.1 Tình hình chung v h th ng đư ng giao thơng nơng thơn c a
huy n

53

4.1.2 Qu n lý c a c p Huy n v h th ng đư ng giao thơng nơng thôn

66

4.1.3 Qu n lý c a c p xã v h th ng đư ng giao thơng nơng thơn

81

4.1.4 Qu n lý c a c ng ñ ng v h th ng đư ng giao thơng nơng thơn

87

4.2

CÁC Y U T

NH HƯ NG ð N QU N LÝ H TH NG

ðƯ NG GIAO THÔNG NÔNG THÔN C A HUYÊN GIA
LÂM

100

4.2.1 Các y u t v kinh t - xã h i

100

4.2.2 Các y u t v cơ ch , chính sách, ch trương c a nhà nư c

103

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………iv


4.3

M TS

GI I PHÁP CH Y U V QU N LÝ H TH NG

ðƯ NG GIAO THÔNG NÔNG THÔN C A HUY N
TRONG TH I GIAN T I
4.3.1 ð nh hư ng

106
106

4.3.2 H th ng các gi i pháp v qu n lý h th ng đư ng giao thơng
nơng thôn Huy n

108

5.

K T LU N VÀ KI N NGH

119

5.1

K T LU N

119

5.2

KI N NGH

120

TÀI LI U THAM KH O

123

PH L C

126

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………v

DANH M C CÁC CH

VI T T T

GTNT

Giao thông nông thơn

GTVT

Giao thơng v n t i

KPðT

Kinh phí đ u tư

ðGND

ðóng góp nhân dân

NSðP

Ngân sách đ a phương

NSTW

Ngân sách trung ương

BTN

BTXM

Bê tông nh a
Bê tông xi măng

CP

C p ph i

LN

Láng nh a

QLDA

Qu n lý d án

QL

Qu c l

Bn

B m t n n đư ng

Bm

B m t đư ng

CPK

Chi phí khác

GTXL

Giá tr xây l p

GPMB

Gi i phóng m t b ng

DPP
UBND

D phịng phí
U ban nhân dân

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………vi


DANH M C CÁC B NG
STT

Tên b ng

Trang

2.1: Nhu c u v n ñ u tư xây d ng m i, nâng c p c i t o giao thông
nông thơn tồn qu c giai đo n 2006 - 2010

13

2.2: Nhu c u v n ñ u tư xây d ng m i, nâng c p c i t o giao thơng
nơng thơn tồn qu c giai đo n 2011 – 2020
2.3: ð su t t l ñ u tư c a Nhà nư c cho giao thông nông thôn

14
22

2.4: T ng h p các ch tiêu, s n ph m và yêu c u c a chi n lư c giao
thơng nơng thơn

27

3.1: Ch tiêu khí h u th i ti t t ng tháng trên ñ a bàn Huy n

39

3.2: Quĩ ñ t ñai c a huy n năm 2007

40

3.3: Cơ c u đ t nơng nghi p c a huy n năm 2007

41

3.4: Hi n tr ng dân s , cơ c u dân s c a huy n

44

3.5: S lư ng và t tr ng lao ñ ng có vi c làm c a Huy n

45

3.6: Th c tr ng giáo d c qua các năm 2005 - 2007

46

3.7: M t s ch tiêu v y t , chăm sóc s c kho nhân dân

47

4.1: M t ñ ñư ng b huy n Gia Lâm

53

4.2: T ng h p hi n tr ng ñư ng b huy n Gia Lâm

53

4.3: Hi n tr ng các tuy n đư ng giao thơng c a huy n Gia Lâm

54

4.4: Các cơng trình c u, c ng trên đ a bàn huy n Gia Lâm

55

4.5: Hi n tr ng ñư ng giao thông liên xã trên ñ a bàn huy n Gia Lâm

56

4.6: Hi n tr ng ñư ng liên thơn, liên xóm và c m dân cư trên ñ a bàn
huy n Gia Lâm

58

4.6: Hi n tr ng đư ng liên thơn, liên xóm và c m dân cư trên ñ a bàn
huy n (ti p theo)

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………vii

59


4.7: B ng v n chuy n hành khách và hàng hoá các vùng trong huy n
Gia Lâm

66

4.8: B ng phân c p trách nhi m qu n lý ñư ng giao thông nông thôn
c a Huy n

70

4.9: B ng khốn duy tu, b o dư ng đư ng giao thơng nơng thơn c a
Huy n

72

4.10:Cơng tác đ u tư xây d ng và c i t o các tuy n đư ng giao thơng
nơng thơn liên xã Huy n Gia Lâm

73

4.11: M t s v n đ chính v s tham gia c a c ng ñ ng ñ i v i đư ng
giao thơng liên huy n, xã

76

4.12: ðóng góp c a các đ i tư ng vào xây d ng các lo i đư ng giao
thơng nơng thôn c a Huy n

77

4.13: M t s v n ñ v s tham gia và ñóng góp c a c ng đ ng đ i v i
giao thơng nơng thôn c a Huy n

78

4.14: Nguyên nhân s tham gia y u kém c a c ng ñ ng ñ i v i giao
thông nông thôn c a Huy n

80

4.15: ðóng góp xây d ng đư ng giao thơng liên huy n, xã và đư ng liên
thơn, n i thơn

85

4.16: S tham gia c a c ng ñ ng vào các con ñư ng huy n, xã và ñư ng
liên thơn, n i thơn

86

4.17: Nh ng đóng góp theo t ng lo i đư ng giao thơng nơng thơn c a
c ng ñ ng

88

4.18: M t s v n ñ chính v s tham gia c a c ng đ ng đ i v i đư ng
giao thơng liên thơn, xóm

94

4.19: S lư ng và hình th c đóng góp đư ng giao thơng nơng thơn

95

4.20: Hình th c và lư ng đóng góp đư ng giao thơng nơng thơn

98

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………viii


DANH M C CÁC H P VÀ NH
H p 2.1: T m quan tr ng c a s tham gia c a c ng đ ng trong q trình thi t
l p d án

29

H p 4.1: Ý th c v trách nhi m và quy n làm ch ñ a phương không áp d ng
cho trư ng h p c a đư ng giao thơng nơng thơn c a xã và huy n 84
H p 4.2 : Xây d ng ñư ng bê tông xi măng t i xã Phú Th

90

nh 4.1 : ðư ng bê tông xi măng liên thơn, xóm

138

nh 4.2 : ðư ng giao thơng nơng thơn c p ph i

138

nh 4.3: Thoát nư c m t ñư ng kém, t o ra các gà trên ñư ng

139

nh 4.4: M t ñư ng b b i b n khi có phương ti n tham gia giao thơng

139

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………ix


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 2.1: Các ch c năng c a qu n lý

6

Hình 2.2: Sơ đ v các c p liên quan ñ n qu n lý h th ng đư ng giao
thơng nơng thơn

30

Hình 4.1: Sơ đ c ng ñ ng tham gia giám sát ñư ng giao thơng nơng
thơn

93

Hình 4.2: Sơ đ c ng đ ng ki m tra và giám sát b o dư ng ñư ng giao
thông nông thôn

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………x

100


1. M

ð U

1.1 TÍNH C P THI T C A ð TÀI
Vi t Nam là m t nư c nông nghi p v i kho ng 76% dân s s ng
nơng thơn, 73% l c lư ng lao đ ng xã h i ñang làm vi c và sinh s ng nh
vào các ho t ñ ng s n xu t nông - lâm - ngư nghi p. Phát tri n kinh t nông
thôn, xây d ng nông thôn m i là m t trong nh ng nhi m v quan tr ng trong
s nghi p cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t nư c. ð th c hi n đư c đi u

này, nơng thơn c n ph i phát tri n toàn di n theo hư ng xây d ng n n kinh t
hàng hóa nhi u thành ph n v n đ ng theo cơ ch th trư ng, trong đó h th ng
giao thông nông thôn là m t b ph n khơng th thi u, v a là đi u ki n mang
tính ti n đ , v a mang tính chi n lư c lâu dài. Có v y m i lưu thơng đư c
hàng hóa, c i thi n cơ c u s n xu t, thu hút ñ u tư, k thu t, cơng ngh đ
phát tri n s n xu t, khai thác t t ti m năng và ngu n l c ñ a phương...
Trong nhi u năm qua, ð ng và Chính ph ln quan tâm xây d ng
phát tri n nông thôn, c i thi n, nâng cao m c s ng c a ngư i nông dân, nh t
là nh ng vùng sâu vùng xa, mi n núi h i ñ o. V i phương châm "Nhà nư c
và nhân dân cùng làm, dân làm là chính, có s hư ng d n, h tr c a Nhà
nư c", Chính ph đã dành ngu n v n ñáng k cho ñ u tư và phát tri n h
th ng đư ng giao thơng nông thôn (GTNT).
Giao thông nông thôn là m t trong nh ng lĩnh v c ñư c t p trung quan
tâm phát tri n m nh trong nhi u năm qua. V i m c tiêu gi m t l ñói nghèo,
t ng bư c c i thi n ñ i s ng nhân dân, xây d ng h th ng cơ s h t ng cho
phát tri n kinh t . Vì v y giao thơng nơng thơn là m t ph n quan tr ng trong
k t c u h t ng k thu t c a c nư c, nâng ñ cho s n xu t, thúc ñ y tiêu th
s n ph m. Giao thông nông thơn khơng phát tri n s d n đ n nhi u khó khăn
trong vi c v n chuy n, tiêu th s n ph m và do đó khơng khuy n khích đư c
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………1


s n xu t phát tri n. Giao thông nông thơn đư c m mang s thúc đ y giao lưu
gi a các vùng s n xu t nông nghi p v i các th tr n, các c ng ñ ng dân cư,
các trung tâm kinh t , thúc ñ y tiêu dùng, thúc ñ y ñ u tư xây d ng

khu v c

dân cư, t o ñi u ki n phát tri n văn hóa xã h i và c ng c an ninh qu c
phòng. Kinh nghi m nhi u nư c trên th gi i cho th y, mu n phát tri n kinh

t - xã h i

khu v c nông thôn trư c h t ph i phát tri n m ng lư i giao thông

nông thôn.
Giao thông nông thôn là m t b ph n quan tr ng c a k t c u h t ng cơ
s c a m t khu v c, nó t o đi u ki n cho phát tri n kinh t , xã h i, ñ y m nh
giao lưu văn hố, nâng cao đ i s ng v t ch t và tinh th n cho ngư i dân vùng
nông thôn và c nư c. Trong nh ng năm v a qua B Giao thông v n t i
(GTVT) và các đ a phương đã có nhi u c g ng trong vi c ñ u tư xây d ng h
th ng giao thông nông thôn trên toàn qu c. Tuy nhiên, yêu c u phát tri n giao
thơng nơng thơn

nư c ta trong giai đo n hi n nay và tương lai còn r t n ng

n và c p thi t. Cho ñ n nay, h th ng giao thông nông thôn

nư c ta tuy

chưa hồn ch nh nhưng đã cùng v i h th ng giao thông qu c gia t o nên h
th ng giao thơng th ng nh t, góp ph n quan tr ng trong công cu c xây d ng
ñ t nư c.
Dư i tác ñ ng c a n n kinh t th trư ng cùng v i s phát tri n c a
nhi u ngành kinh t xã h i và t c đ đơ th hố ngày càng gia tăng. Bên c nh
đó là s thay ñ i v cơ c u kinh t và cơ c u lao ñ ng c a huy n Gia Lâm nói
riêng và thành ph Hà N i nói chung. Vi c phát tri n m ng lư i giao thơng
nơng thơn cho huy n Gia Lâm nh m đ m b o ñáp ng m t cách t t nh t
nh ng nhu c u xã h i c a c ng đ ng dân cư nơng thơn.
H th ng đư ng giao thơng nơng thơn là các cơng trình đư c dùng đ
ph c v cho s n xu t và ñ i s ng c a c ng đ ng dân cư nơng thơn. Ý nghĩa

v kinh t - xã h i c a h th ng ñư ng giao thông nông thôn là r t to l n và
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………2


khơng th tính đư c. ðây là bư c đi ban đ u đ gi i quy t hồn ch nh m ng
lư i giao thông cho nhân dân Th đơ nói chung và nhân dân Huy n Gia Lâm
nói riêng. ð m b o s ñi l i, giao lưu văn hố, đ y m nh s phát tri n c a
nông thôn nh m ti n t i ti n trình “Cơng nghi p hố, hi n đ i hóa” đ t nư c
t nay đ n năm 2020.
ð giao thơng là m t trong nh ng đ ng l c góp phát phát tri n nhanh,
b n v ng kinh t - xã h i trong th i gian t i thì phát tri n giao thơng nông
thôn c n ph i phát tri n m nh k t c u h t ng giao thông v n t i ñ a phương,
ñáp ng ñư c yêu c u c a cơng nghi p hố, hi n đ i hố nơng nghi p - nơng
thơn, g n k t đư c m ng giao thơng v n t i ñ a phương v i m ng giao thông
v n t i qu c gia, t o s liên hồn thơng su t và chi phí v n t i h p lí, phù h p
v i đa s dân cư.
Do tính ch t quan tr ng c a h th ng đư ng giao thơng nơng thơn ñ i
v i phát tri n kinh t và xã h i ñ ñánh giá nh ng thành t u và h n ch c a
công tác qu n lý h th ng đư ng giao thơng nơng thơn th i gian v a qua và
ñưa ra m t s gi i pháp cơ b n ñ nâng cao hi u qu qu n lý và phát tri n h
th ng đư ng giao thơng nơng thơn.
Xu t phát t nh ng v n đ nêu trên tơi đã ch n nghiên c u ñ tài:
“Nghiên c u qu n lý h th ng đư ng giao thơng nơng thơn huy n Gia Lâm
thành ph Hà n i”. Làm ñ tài Lu n văn Th c s .
1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U
1.2.1 M c tiêu chung
Nghiên c u th c tr ng và ñ xu t m t s gi i pháp ch y u v qu n lý
h th ng đư ng giao thơng nơng thơn huy n Gia Lâm, thành ph Hà N i.
1.2.2 M c tiêu c th
Góp ph n h th ng hố cơ s lý lu n và th c ti n v h th ng đư ng

giao thơng nơng thơn huy n Gia Lâm;
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………3


Nghiên c u th c tr ng qu n lý h th ng đư ng giao thơng nơng thơn
trên đ a bàn huy n và xác ñ nh các y u t

nh hư ng ñ n qu n lý h th ng

đư ng giao thơng nơng thơn c a huy n Gia Lâm;
ð xu t m t s gi i pháp ch y u v qu n lý h th ng đư ng giao
thơng nơng thơn huy n Gia Lâm trong th i gian t i;
1.3 ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
Nh ng v n ñ lý lu n và th c ti n, các nguyên t c, n i dung, phương
th c qu n lý h th ng đư ng giao thơng nơng thơn huy n Gia Lâm.
1.3.2 Ph m vi nghiên c u
1.3.2.1 Ph m vi khơng gian
ð tài đư c th c hi n trong ph m vi huy n Gia Lâm, thành ph Hà N i.
1.3.2.2 Ph m vi th i gian
Th i gian th c hi n ñ tài t tháng 3/2008 ñ n tháng 9/2008.
1.3.2.3 Ph m vi n i dung
Nghiên c u nh ng v n ñ liên quan ñ n qu n lý h th ng đư ng giao
thơng nơng thôn huy n Gia Lâm.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………4


2. T NG QUAN V QU N LÝ H TH NG
ðƯ NG GIAO THÔNG NÔNG THÔN

2.1 CƠ S

LÝ LU N

2.1.1 M t s khái ni m cơ b n
* Khái ni m v qu n lý
Qu n lý ñư c hi u theo hai góc đ , m t là góc đ t ng h p mang tính
chính tr và xã h i, hai là góc đ mang tính hành ñ ng thi t th c. Qu n lý
ñư c Các Mác coi là ch c năng ñ c bi t đư c sinh ra t tính ch t xã h i hố
lao đ ng.
M t s tác gi đ nh nghĩa:
“Qu n lý là s tác ñ ng ch huy, đi u khi n các q trình xã h i và
hành vi ho t ñ ng c a con ngư i ñ chúng phát tri n phù h p v i quy lu t, ñ t
ñư c m c ñích ñ ra và ñúng v i ý chí c a ngư i qu n lý” (VIM, 2006).
N u xét v m c ñ c a m t t ch c :
“Qu n lý là m t quá trình nh m đ đ t đư c m c đích c a m t t ch c
thông qua vi c th c hi n các ch c năng cơ b n là k ho ch, t ch c, ñi u
hành và ki m tra ñánh giá” (Suranat, 1993).
T các ñ nh nghĩa trên có th khái quát v qu n lý như sau:
“Qu n lý là ti n trình t ch c và s d ng các ngu n l c nh m ñ t ñư c
m c tiêu ñã ñ ra”
Các ch c năng c a qu n lý: Qu n lý là m t chu i các ho t ñ ng t vi c
l p k ho ch ñ n t ch c th c hi n và giám sát ñánh giá. Qu n lý g m 5 ch c
năng cơ b n, có th khái qt như hình 2.1:

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………5


Hình 2.1: Các ch c năng c a qu n lý
L pk

ho ch
Ki m
sốt

T
ch c

Qu n
lý

Thúc
đ y

ði u
hành

* Khái ni m v giao thơng nơng thơn
Giao thơng nơng thơn đư c ñ nh nghĩa là s di chuy n ngư i và hàng
hoá

c p huy n và c p xã. Giao thơng nơng thơn có th chia thành 3 lo i nh

như sau: cơ s h t ng (ñư ng sá, c u, ñư ng thu và c ng), phương ti n v n
chuy n và con ngư i. Theo Quy t ñ nh 167 v qu n lý m ng lư i đư ng giao
thơng nơng thơn đư c các cán b c p huy n và xã qu n lý. [2]
* Khái ni m v ñư ng giao thông nông thôn
ðư ng giao thông nông thôn bao g m các tuy n ñư ng thu c t nh,
huy n, xã n i li n t i các th trư ng, các khu v c kinh t phi nông nghi p và
các d ch v xã h i khác. ðư ng giao thông nông thôn ch y u là ñư ng b ,
c u c ng, b n c ng ph c v cho nông nghi p, nông thôn. Có th nói đư ng

giao thơng nói chung, đư ng giao thơng nơng thơn nói riêng là huy t m ch
s ng cịn c a lưu thơng hàng hố.
ðư ng giao thơng nơng thơn là đư ng thu c khu v c nơng thơn. ðư c
đ nh nghĩa là lo i ñư ng giá tương ñ i th p, lưu lư ng xe ít, các đư ng nhánh,
các đư ng ph c v ch y u cho khu v c nông nghi p n i v i h th ng ñư ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………6


chính, các trung tâm phát tri n ch y u ho c các trung tâm hành chính và n i
t i các làng m c các c m dân cư d c tuy n, các ch , m ng lư i giao thông
huy t m ch ho c các tuy n c p cao hơn.
ðư ng giao thông nông thôn bao g m: ñư ng huy n, ñư ng xã, đư ng
thơn xóm. H th ng đư ng huy n là các ñư ng n i t trung tâm hành chính
huy n t i trung tâm hành chính c a xã ho c c m các xã, các huy n lân c n.
U ban nhân dân c p huy n qu n lý ñ i v i ñư ng trong ph m vi huy n. H
th ng ñư ng xã là các đư ng n i trung tâm hành chính xã đ n các thơn xóm
ho c các đư ng n i gi a các xã v i nhau. U ban nhân dân xã qu n lý ñư ng
trong ph m vi xã. ðư ng thơn xóm bao g m các ñư ng trong n i b khu dân
cư và các đư ng t thơn ra đ ng ru ng.
Giao thông nông thôn giúp h nông dân, các trang tr i đưa nơng s n
đ n bán cho cơ s ch bi n, đ n các đơ th , đ n các vùng dân cư trong c
nư c, ñ m b o và nâng cao ch t lư ng hàng hố nơng s n, nh t là các nơng
s n tươi s ng ph c v cho tiêu dùng cũng như cho khu công nghi p ch bi n.
Ngư c l i, nó cịn giúp cho th trư ng nơng thơn phát tri n, vì nơng thơn là th
trư ng r ng l n đ tiêu th các hàng hố các ngành công nghi p, s n xu t
khác. ð i v i vùng núi, vùng sâu, vùng xa giao thơng nơng thơn cịn có ý
nghĩa đ c bi t quan tr ng. N u cơ s h t ng giao thơng khơng t t s là tr
ng i chính ñ i v i s phát tri n kh năng chun mơn hố s n xu t t i t ng
khu v c v c cây ng n ngày và cây dài ngày có ti m năng phát tri n nhưng
khơng th tiêu th đư c s n ph m ho c khơng đư c cung c p lương th c m t

cách n ñ nh. Như v y, giao thơng nơng thơn cịn là gi i pháp tích c c thúc
ñ y chuy n d ch cơ c u kinh t nông thôn (c nông nghi p và phi nơng
nghi p) sang s n xu t hàng hố.[2]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………7


* Khái ni m v h th ng ñư ng giao thông nông thôn
Là m t h th ng các con đư ng bao quanh làng b n, thơn xóm. Nó bao
g m các tuy n đư ng t trung tâm xã, ñ n các tr c ñư ng qu c l , trung tâm
hành chính huy n, đư ng liên xã, liên thơn, đư ng làng ngõ xóm và ñư ng
chính ra ñ ng ru ng xây d ng thành m t h th ng giao thơng liên hồn.[2]
* Khái ni m v qu n lý ñư ng giao thơng nơng thơn
Là vi c th c thi các chính sách do h i ñ ng quy t ñ nh và ph i h p các
ho t ñ ng hàng ngày đ đ t đư c m c đích và m c tiêu c a cơ quan hay t
ch c. Nâng cao ñi u ki n s ng cho ngư i dân nông thôn thông qua c i t o các
đư ng giao thơng nơng thơn; tăng kh năng ti p c n cho các vùng nông thôn
v i các d ch v , thương m i; góp ph n vào chương trình xố đói gi m nghèo
c a Chính ph . Tăng cư ng năng l c qu n lý c a các cơ quan trung ương và
ñ a phương. Gi m tác ñ ng x u do ñi u ki n h th ng đư ng giao thơng nơng
thơn kém gây ra đ i v i s c kho c a dân cư nông thôn và gi m thi u tình
tr ng ơ nhi m mơi trư ng nơng thơn.[1]
* ð c đi m c a h th ng đư ng giao thơng nơng thơn
H th ng giao thông nông thôn ph c v cho hơn 75% dân s hi n t i và
kho ng g n 60% dân s trong tương lai nh ng năm 2020. Ch tính riêng h
th ng đư ng huy n và đư ng xã - ñư ng c t y u ñã là 176.863 km, chi m
60,57% so v i t ng chi u dài m ng lư i ñư ng b , trong đó đư ng huy n
45.999 km, chi m 15,75%; đư ng xã 130.864 km, chi m 44,81%. Ngồi ra
cịn m t m ng lư i đư ng thu v i h th ng sông kênh r ch dày ñ c vào lo i
t t nh t trong khu v c. Giá tr c a h th ng giao thơng nơng thơn lên t i hàng

nhi u t đơ la n u khơng đư c khai thác, qu n lí, b o dư ng t t s là m t s
lãng phí r t l n và nh hư ng đ n s đơng ngư i hư ng l i.
Hàng trăm nghìn km c u, đư ng nơng thơn ñu c xây d ng m i, ph c
h i và nâng c p. Hàng trăm c u kh

ð ng b ng Sơng C u Long đư c thay

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………8


th . Ngu n v n phát tri n giao thơng nơng thơn huy đ ng đư c giai đo n
2000 - 2004 là hơn 29.000 t ñ ng (kho ng g n 1,8 t đơ la), cao g p 2,7 l n
giai đo n 1996-2000, bình qn năm c a c giai ño n chi m kho ng g n 1%
c a GDP /năm nhưng chi m g n 5% GDP nơng lâm ngư nghi p. Trong đó,
ngu n v n có g c t ngân sách (trung ương và đ a phương, l ng ghép trong
các chương trình d án khác như chương trình 135..) x p x là 80%, kho ng
g n 20% là huy ñ ng t nhân dân. S xã khơng có đư ng ti p c n ñ n trung
tâm xã ñã gi m m nh t hàng nghìn xã

th p k trư c xu ng còn kho ng 290

xã vào cu i năm 2005. Ch t lư ng ñư ng cũng ñã ñư c nâng cao hơn trư c
v i hơn 19% m t ñư ng ñư c r i nh a, thâm nh p nh a ho c bê tông xi măng
(so v i kho ng 5-10 % giai ño n trư c đó). S đư ng đ t gi m xu ng còn
dư i 45%.[2]
* Tiêu chu n k thu t ñư ng giao thông nông thôn:
Do B Giao thông v n t i qui đ nh thì đư ng giao thơng nơng thơn
g m 2 lo i đư ng A và B v i b r ng m t ñư ng tương ng là 3,5m và 3m,
b r ng n n ñư ng là 5m và 4m. K t c u m t đư ng và n n móng r t khác
nhau tuỳ thu c ñi u ki n t nhiên và xã h i t i m i vùng lãnh th .[1]

2.1.2 Vai trị, v trí c a qu n lý h th ng đư ng giao thơng nơng thôn
Theo phân c p thông l qu c t , thì m ng lư i giao thơng nơng thơn
thu c lo i 3. Ch c năng c a nó là g n k t h th ng giao thông nông thôn t i
khu v c nông thôn v i m ng lư i th c p (lo i 2) và m ng lư i chính y u
(lo i 1) thành h th ng giao thơng liên hồn ph c v cho s phát tri n kinh t ,
xã h i c a đ t nư c. Trong giao thơng nơng thơn thì đư ng b có vai trị ch
đ o, quan tr ng nh t sau đó là đư ng thu n i ñ a. ðư ng thu n i đ a có vai
trị h tr , liên k t, ñ c bi t là

hai vùng ñ ng b ng sơng H ng và đ ng b ng

sơng C u Long.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………9


ðư ng b nơng thơn là đư ng t c p huy n tr xu ng bao g m ñư ng
huy n, đư ng xã và đư ng thơn xóm. Song ch có h th ng đư ng huy n và
ñư ng xã là ñư c phân c p trong Ngh ñ nh 186/2004/Nð - CP ngày 05 tháng
11 năm 2004 c a Chính ph quy đ nh v Qu n lý và b o v k t c u h t ng
giao thơng đư ng b cịn m ng lư i đư ng thơn xóm chưa đư c phân c p.
* Vai trị c a h th ng đư ng giao thơng nơng thơn đ i v i phát tri n kinh t :
H th ng giao thông nông thơn hồn ch nh t o ti n đ cho quá trình
phát tri n kinh t và th c hi n nhi m v xã h i. Nó đ m b o tính liên t c c a
q trình s n xu t trong ph m vi lưu thông, là khâu m ñ u và cũng là khâu
k t thúc cho q trình s n xu t. Giao thơng nơng thôn như là m t chi c c u
n i chuy n nguyên v t li u ñ n nơi s n xu t và cũng là chi c c u n i ñ
chuy n các s n ph m ñã sơ ch t nơi s n xu t ñ n nơi tiêu dùng. N u các
con ñư ng v n chuy n này t t thì quá trình chu chuy n hàng hố di n ra
nhanh chóng khi đó thúc đ y q trình s n xu t t ñó thúc ñ y phát tri n kinh
t ngành, vùng.

H th ng giao thơng nơng thơn hồn ch nh nó s t o ñi u ki n thu n l i
cho phát tri n nơng thơn và thúc đ y CNH - HðH
nhanh chóng.

nơng thơn m t cách

các vùng nơng thôn s n ph m h làm ra ch y u là các s n

ph m thô ph c v cho ngành công nghi p ch bi n như g , hoa qu , ngũ c c,
tôm, cua, cá,... M t s m t hàng c n tươi s ng khi ñ n nơi s n xu t và tiêu
dùng. N u như h th ng giao thông không t t, nó s

nh hư ng đ n ch t

lư ng s n ph m như v y s kìm hãm q trình s n xu t. Cịn n u h th ng
giao thơng t t nó s thúc đ y s lưu chuy n này t đó thúc đ y s n xu t c a
ngư i dân và c a nhà máy. Vì v y mà đ i s ng c a các vùng nơng thơn đư c
c i thi n.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………10


* Vai trị c a h th ng đư ng giao thơng nơng thơn đ i v i phát tri n xã h i:
H th ng giao thông nông thôn phát tri n ñ m b o cho các ho t ñ ng ñi
l i c a ngư i dân vùng đó đư c thu n l i hơn. T ñó s thúc ñ y vi c giao
lưu văn hóa gi a các vùng, các khu v c, gi a thành ph v i nơng thơn, gi a
đ ng b ng v i mi n núi.
Giao thông nông thôn phát tri n cịn t o cơng ăn vi c làm cho ngư i
dân nơng thơn lúc nơng nhàn. Vì các cơng trình giao thơng này đư c xây
d ng ngay t i ñ a phương và ph i c n ñ n m t lư ng lao ñ ng l n. Do đó có

th huy đ ng m t s lao ñ ng c a ñ a phương, gi i quy t th t nghi p cho
ngư i dân.
Ngoài ra, giao thơng nơng thơn phát tri n cịn đ ph c v cho s nghi p
xây d ng và b o v t qu c trên bư c ñư ng h i nh p kinh t trên th gi i và
trong khu v c.
* S c n thi t ph i phát tri n đư ng giao thơng nơng thơn:
Do tính ch t quan tr ng c a h th ng đư ng giao thơng nơng thơn đ i
v i phát tri n kinh t và xã h i, do ñó c n thi t ph i ñ u tư và phát tri n giao
thơng nơng thơn.
Do tính ch t ph c t p c a cơng trình giao thơng, nó l i khơng t p trung
mà phân b r i rác kh p các b n làng và thôn xóm nên nó địi h i ph i có qui
ho ch t ng th ñ xây d ng h th ng giao thông nông thôn h p lý ph c v
cho phát tri n kinh t và xã h i. Vì v y mà vi c đ u tư xây d ng giao thơng
nơng thơn địi h i m t s lư ng v n l n m i có th ñáp ng ñư c.
Vi c xây d ng h th ng đư ng giao thơng nơng thơn ph i ñư c ti n
hành nhanh chóng do nó ch u nh hư ng c a th i ti t. N u mùa mưa lũ kéo v
s gây c n tr cho quá trình xây d ng. Do v y mà nó địi h i ph i huy đ ng
t i ña các ngu n l c như v t li u, lao đ ng và v n...
Các cơng trình giao thơng nơng thơn r t nh l do đó ngu n lao đ ng
t t nh t cho các cơng trình này là l y t i ch ,

ngay đ a phương đó như v y

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………11


s gi m đư c chi phí xây d ng.
Các cơng trình giao thơng này s phát huy tác d ng ngay t i đ a phương
nơi chính nó đư c xây d ng lên. Nó l i ch u nh hư ng c a các y u t th i
ti t và th i gian s d ng do đó c n ph i có cơng tác s a ch a và b o dư ng

h p lý ñ phát huy h t tác d ng.
2.1.3 Quan ñi m v qu n lý h th ng ñư ng giao thông nông thôn
Phát huy n i l c c a dân cư nông thôn, d a vào nhu c u, trên cơ s đ y
m nh xã h i hóa trong ñ u tư, xây d ng và qu n lý, ñ ng th i tăng cư ng hi u
qu qu n lý nhà nư c ñ i v i h th ng đư ng giao thơng nơng thơn. Nhà nư c
đóng vai trị hư ng d n h tr , có chính sách giúp đ các gia đình thu c di n
chính sách, ngư i nghèo, vùng dân t c ít ngư i và m t s vùng đ c bi t khó
khăn khác. Chính sách "Nhà nư c và nhân dân cùng làm" trong phát tri n giao
thông nơng thơn giai đo n v a qua đã đóng góp tích c c vào vi c phát tri n
giao thơng nơng thơn song cũng c n đư c xem xét l i cho phù h p v i tình
hình giai ño n phát tri n ti p theo, ñ c bi t là khi nư c ta ñã tr thành thành
viên chính th c c a t ch c thương m i th gi i ( WTO).
2.1.4 M t s v n ñ trong khai thác s d ng và qu n lý h th ng đư ng
giao thơng nơng thơn
* V m t đ u tư xây d ng cơng trình giao thơng nơng thơn:
M ng lư i ñư ng nông thôn

các huy n nghèo, các xã vùng sâu vùng

xa ñư c ưu tiên ph c h i, nâng c p, ñ c bi t làm m i nhi u đo n đư ng cho
các xã chưa có đư ng ơ tơ vào t i trung tâm. Tính riêng t ng m c ñ u tư v n
cho xây d ng m i và nâng c p c i t o giao thơng nơng thơn cho giai đo n
2006 - 2010, bao g m 1.816 tuy n ñư ng v i t ng chi u dài 49.407 km, trong
đó đư ng giao thơng huy n là 16.042 km và đư ng giao thơng xã là 29.682
km v i t ng kinh phí là 38.276 t đ ng s ñư c xây d ng và c i t o. Các ch
tiêu này ñư c th hi n trong b ng 2.1 và b ng 2.2.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………12


B ng 2.1: Nhu c u v n ñ u tư xây d ng m i, nâng c p c i t o giao thơng

nơng thơn tồn qu c giai ño n 2006 - 2010
ðVT: T ñ ng
TT

Tên
vùng

T ng
km

ðư ng huy n
T ng
Lo i
Kinh
phí
km
đư ng

1

ðBSH

5.605

1.483

10.875

3.944

2
3
4
5
6
7
8

ðơng
B c
Tây B c
Nam
Trung B
B c
Trung B
ðông
Nam B
ðBSCL
Tây
Nguyên
T ng

3.683

Nh a,BTN
,BTXM
LN,
BTXM,CP

T ng

km

2.426

4.123

3.340

6.930

1.373

8.034

3.309

7.980

2.790

5.111

1.414

4.108

1.729

49.407

Nh a,CP,

2.638

LN

2.364

4.725

Nh a,CP

2.347

5.190

LN,BTXM 1.453

3.697

16.042

Nh a,CP

BTXM
LN,
BTXM,ð t

931

2.379

Nh a,CP,
BTXM
LN, CP
Nh a,
CP, ð t
LN,
BTXM,CP
Nh a,CP

29.682

T ng
KPðT

2.026

4.452

2.290

5.630
4.646

M,CP
1.835

BTXM

LN, CP

Kinh
phí

LN,BTX

LN,BTXM

4.011

ðư ng xã
Lo i
ñư ng

1.695

3.530

4.739

7.103

2.587

4.934

4.359

5.812

1.238

2.169
38.276

Ngu n: Chi n lư c phát tri n giao thơng nơng thơn Vi t Nam

Giai đo n ti p theo t năm 2011 ñ n 2020 nhu c u v n ñ u tư cho phát
tri n giao thơng nơng thơn trên tồn qu c s tăng lên c v s lư ng và kinh
phí đ u tư. ð i v i đư ng giao thơng nơng thơn huy n và xã ñ n năm 2020 là
71.018 km trong đó đư ng giao thơng huy n là 21.627 km, đư ng giao thơng
xã là 48.217 km, v i t ng kinh phí cho đ u tư , xây d ng và nâng c p c i t o
các tuy n ñư ng này là 54.898 t ñ ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………13


B ng 2.2: Nhu c u v n ñ u tư xây d ng m i, nâng c p c i t o giao thơng
nơng thơn tồn qu c giai ño n 2011 – 2020
ðVT: T ñ ng
ðư ng huy n
Kinh
T ng
Lo i
phí
km
đư ng

TT

Tên
vùng

T ng
km

1

ðBSH

6.116

592

15.931

5.395

2
3
4
5
6
7
8

ðơng
B c
Tây B c

Nam
Trung B
B c
Trung B
ðông
Nam B
ðBSCL
Tây
Nguyên
T ng

1.175

Nh a,BTN
,BTXM
LN,
BTXM,CP

T ng
km

841

5.524

6.792

10.537

1.309

12.831

4.734

8.971

3.374

13.500

5.100

7.027

1.123

71.018

21.627

Nh a,CP,

4.158

LN

5.207

8.097

Nh a,CP

4.122

5.596

LN,BTXM 2.650

8.400

Nh a,CP

BTXM
LN,
BTXM,ð t

1.123

5.904

Nh a,CP,
BTXM
LN, CP
Nh a,
CP, ð t
LN,
BTXM,CP
Nh a,CP

48.217

T ng
KPðT

3.334

4.175

4.249

11.041
1.147

,CP
2.280

BTXM

LN, CP

Kinh
phí

LN,BTXM

LN,BTXM

5.467

ðư ng xã
Lo i
ñư ng

3.007

5.287

7.876

13.083

4.711

8.833

3.766

6.416

3.793

4.916
54.898

Ngu n: Chi n lư c phát tri n giao thông nông thôn Vi t Nam

Tuy nhiên, vi c phát tri n giao thơng nơng thơn cũng cịn q nhi u b t
c p. V n ñ ñ u tiên đư c B giao thơng v n t i ñ t ra là s h n h p c a
ngu n v n so v i nhu c u to l n c a phát tri n c a giao thông nông thôn.

M ng lư i giao thông nông thơn cịn thi u v s lư ng, chưa đ m b o ch t
lư ng và còn xa m i ñáp ng nhu c u. T l ñư ng ti p c n cơ b n vào năm
2005 m i đ t 97,4%, đư ng nơng thơn khai thác quanh năm ư c tính m i đ t
hơn 30% so v i m c tiêu ñ ra là 70%. ð c bi t t l đư ng nơng thơn ñư c
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………14