[Luận văn]nghiên cứu tình hình dịch bệnh của gà giống ngoại nhập tại một số cơ sở chăn nuôi và đề xuất biện pháp phòng ngừa

B GIÁO D C VÀ ð O T O B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
VI N KHOA H C NÔNG NGHI P VI T NAM

--------------------*--------------------

NGUY N NG C KHÁNH

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH D CH B NH C A
GÀ GI NG NH P KH U T I M T S

CƠ S

CH N

NI VÀ ð XU T BI N PHÁP PHỊNG NG A

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

HÀ N I - 2008


B GIÁO D C VÀ ð O T O B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
VI N KHOA H C NÔNG NGHI P VI T NAM

--------------------*--------------------

NGUY N NG C KHÁNH

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH D CH B NH C A
GÀ GI NG NH P KH U T I M T S

CƠ S

CH N

NI VÀ ð XU T BI N PHÁP PHỊNG NG A
Chuyên ngành : Thú y
Mã s

: 60.62.50

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P
Ngư i hư ng d n khoa h c:
PGS.TS. ð u Ng c Hào

HÀ N I - 2008

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

4


L I C M ƠN
ð hoàn thành lu n văn này, ngoài s c g ng, n l c h t mình c a b n
thân cịn có s hư ng d n t n tình c a th y hư ng d n khoa h c PGS.TS.ð u
Ng c Hào.
Tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c ñ n th y hư ng d n, ngư i ñã giành
nhi u th i gian quý báu t n tình giúp đ , hư ng d n tơi trong su t q trình
nghiên c u và hồn thành lu n văn.
Tôi xin chân thành c m ơn.
- Trung tâm Ch n đốn Thú y Trung ương

- Tr m ki m d ch ð ng v t N i Bài
- Cơng ty c ph n Phúc Th nh, Xí nghi p Gi ng gia c m L c V - B c
Ninh, Công ty c ph n Lương M .
- Ban ðào t o sau ñ i h c - Vi n Khoa h c Nông nghi p Vi t Nam
ðã t n tình giúp đ tơi trong su t quá trình h c t p, nghiên c u và hồn
thành lu n văn.
Nhân d p này, tơi xin bày t lòng bi t ơn sâu s c t i gia đình, ngư i thân,
b n bè, đ ng nghi p - Nh ng ngư i luôn t o ñi u ki n, ñ ng viên, giúp ñ tôi
vư t qua m i khó khăn trong q trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n
văn.
Hà n i, ngày 5 tháng 12 năm 2007
Tác gi

Nguy n Ng c Khánh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

5


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là đ tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u và k t
qu nghiên c u trong lu n văn là trung th c, do tôi kh o sát nghiên c u, có s
giúp đ c a các ñ ng nghi p trong cơ quan và chưa t ng đư c s d ng cơng b
trong b t kỳ cơng trình khoa h c nào.
Tơi xin cam đoan, các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñư c ch rõ
ngu n g c.
Hà N i, Ngày 05 tháng 12 năm 2007

Tác gi

Nguy n Ng c Khánh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

6


M CL C
Trang
Trang ph bìa
L i c m n................................................................................................................i
L i cam ñoan........................................................................................................ii
M c l c.................................................................................................................iii
Danh m c các b ng...............................................................................................iv
M

ð U...............................................................................................................1

1.ð t v n ñ ……………………….........................................................................1
2.M c tiêu c a ñ tài................................................................................................2
CHƯƠNG 1: T NG QUAN TÀI LI U VÀ CƠ S

KHOA H C C A ð

TÀI
1.1. Tình hình nh p kh u gia c m và tình hình chăn nuôi

Vi t Nam trong nh ng

năm qua……………………..................................................................................3
1.2. M t s b nh truy n nhi m có th lây qua vi c nh p kh u gia c m…….........4
1.2.1. B nh cúm gà……………………………………………………………….4
1.2.2. H i ch ng gi m ñ tr ng

gà……………………………………………..9

1.2.3. B nh thương hàn gà……………………………………………………….17
1.2.4. B nh CRD- Choronic respiratory disease……………………………20
1.2.5.B nh Gumboro…………………………………………………………..22
1.2.6. B nh Newcastle…………………………………………………………24
1.3. Quy ñ nh ki m d ch gia c m c a m t s nư c trên th gi i………………30
1.3.1. Quy ñ nh ki m d ch gia c m xu t kh u c a các nư c Châu Âu…………30
1.3.2. Quy trình, th t c ki m d ch đ ng v t nh p kh u c a Vi t Nam…………31
1.4. Công tác ki m d ch gia c m nh p kh u t i c a kh u N i Bài ……………32

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

7


CHƯƠNG 2: ð I TƯ NG, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U
2.1. ð i tư ng, ñ a ñi m nghiên c u…………………………………………….36
2.1.1. ð i tư ng………………………………………………………………….36
2.1.2. ð a ñi m nghiên c u………………………………………………………36
2.2.N i dung nghiên c u……………………………………………………36
2.3. Nguyên li u dùng trong nghiên c u………………………………………36
2.4. Phương pháp nghiên c u…………………………………………………..37
CHƯƠNG 3: K T QU VÀ TH O LU N

3.1. K t qu nghiên c u ñi u tra tình hình nh p kh u, s phân b các lo i gà t i 3
cơ s chăn ni…………………………………………………………………42
3.2. K t qu đi u tra nghiên c u t i Công ty C ph n Phúc Th nh……………..47
3.2.1. Cơ c u ñàn gà gi ng nh p kh u t i Công ty C ph n Phúc Th nh……….47
3.2.2. Tình hình d ch b nh và cơng tác thú y c a Công ty C ph n Phúc Th nh..50
3.2.3 Tình hình gà ch t và lo i th i c a Công ty C ph n Phúc Th nh…………53
3.2.4. Tình hình m c b nh trên đàn gà gi ng b m nuôi t i Công ty C ph n
Phúc Th nh……………………………………………………………………….56
3.3. K t qu ñi u tra nghiên c u t i xí nghi p gi ng gia c m L c V B c Ninh..59
3.3.1. Cơ c u ñàn gà gi ng nh p kh u t i xí nghi p gi ng gia c m L c V B c
Ninh 59
3.3.2. Tình hình d ch b nh và công tác thú ý c a xí nghi p gi ng gia c m L c V
B c Ninh…………………………………………………………………………60
3.3.3. Tình hình gà ch t và lo i th i c a xí nghi p gi ng gia c m L c V B c
Ninh 64
3.3.4. Tình hình m c b nh trên đàn gà gi ng b m nuôi t i L c V B c Ninh67
3.4. K t qu ñi u tra nghiên c u t i Công ty C ph n Lương M ………………70
3.4.1. Cơ c u ñàn gà gi ng nh p kh u t i Công ty C ph n Lương M ………70
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

8


3.4.2. Tình hình d ch b nh và cơng tác thú y c a Công ty C ph n Lương M 72
3.4.3. Tình hình gà ch t và lo i th i c a Công ty C ph n Lương M ………….73
3.4.4. Tình hình m c b nh trên các ñàn gà nuôi t i Công ty C ph n Lương M 75
3.5. Di n bi n tình hình m c b nh (d ch b nh) trong 3 năm t năm 2005-2007 c a
các trang tr i Lương M - Phúc Th nh - L c V ………………………………79
3.6. Nghiên c u, xác ñ nh hi u giá kháng th trung bình và s có m t c a virut
cúm gia c m ch ng H5N1………………………………………………………82

3.7. M t s ñ xu t v cơng tác phịng ch ng d ch b nh ñ i v i nh ng ñàn gà b
m nh p kh u……………………………………………………………………83
3.7.1. L a ch n con gi ng nh p kh u……………………………………………84
3.7.2. ði u ki n v chu ng tr i………………………………………………84
3.7.3. Các bư c chu n b chu ng tr i cho vi c nh p kh u con gi ng…………85
3.7.4. V sinh thú y trong q trình chăn ni…………………………………86
3.7.5. Ki m tra s c kho ñàn gia c m, x lí gia c m m, ch t, gi t m gia c m89
K T LU N VÀ ð NGH
TÀI LI U THAM KH O
PH L C

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

9


DANH M C CÁC B NG
B ng
3.1
3.2
3.3

Tên b ng

Trang

Tình hình nh p kh u gà gi ng b m qua c a kh u n i bài nuôi

42

t i cơ s Phúc Th nh, L c V , Lương M .
S phân b các gi ng gà nh p kh u trong 3 năm 2005-2006-

44

2007 t i 3 cơ s chăn ni
Phân b t l các lồi gà nh p kh u so v i t ng s gà nh p kh u

47

c a 3 cơ s t năm 2005-2007
Ngu n g c các gi ng gà b m nh p kh u vào Vi t Nam nuôi t i

3.4

47

3 cơ s Phúc Th nh, L c V , Lương M trong 3 năm 20052006-2007

3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10

K t qu ñi u tra cơ c u đàn gà b m ni t i Công ty C Ph n

48

Phúc Th nh (2005-2006-2007)
L ch tiêm vacxin phịng b nh cho đàn gà b m ni t i Công ty

49

C ph n Phúc Th nh
K t qu ñi u tra v s lư ng gà ch t và lo i th i trên các đàn gà

52

ni t i Công ty C Ph n Phúc Th nh (2005-2006-2007)
K t qu đi u tra tình hình m c b nh trên các đàn gà ni t i

53

Cơng ty C ph n Phúc Th nh (2005-2006-2007)
K t qu ñi u tra cơ c u đàn gà b m ni t i xí nghi p gi ng

54

gia c m L c V B c Ninh (2005-2006-2007)
L ch tiêm vacxin phòng b nh cho đàn gà b m ni t i xí

55

nghi p gi ng gia c m L c V B c Ninh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

10

K t qu ñi u tra v s lư ng gà ch t và lo i th i trên các đàn gà
3.11

55

ni t i xí nghi p gi ng gia c m L c V B c Ninh (2005-20062007)

3.12
3.13
3.14
3.15
3.16
3.17

K t qu đi u tra tình hình gà m c b nh trên các đàn gà ni t i

57

xí nghi p gi ng gia c m L c V B c Ninh (2005-2006-2007)
K t qu ñi u tra cơ c u ñàn gà b m nuôi t i Công ty C Ph n

59

Lương M (2005-2006-2007)
L ch tiêm vacxin phòng b nh cho đàn gà b m ni t i Cơng ty

60

C ph n Lương M
K t qu ñi u tra s lư ng gà ch t và lo i th i trên các đàn gà

60

ni t i cơng ty C ph n Lương M (2005,2006,2007)
K t qu đi u tra tình hình m c b nh trên các đàn gà ni t i

63

Công ty C ph n Lương M (2005,2006,2007)
T l m c b nh trên t ng ñàn gia c m c a ba tr i trong 3 năm

64

2005,2006,2007

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

11


M

ð U

1. ð t v n ñ :
Hà Tây thu c vùng bán trung du B c b , có 12 huy n, 1 thành ph , 1
th xã v i 295 xã và 27 phư ng, th tr n, t ng di n tích đ t là 2196,3 km2 v i dân
s là 2.543.496 ngư i, m t ñ dân s 1158 ngư i/km2. Hà Tây n m trong vùng

nhi t đ i gió mùa, có 2 mùa rõ r t: Mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa kéo dài t
tháng 9 đ n tháng 12 và mùa khơ kéo dài t tháng 1 ñ n tháng 8. Nhi t đ trung
bình năm là 23,9oC, cao nh t 29,3oC, th p nh t 17,6oC. S gi n ng trung bình
trong năm là 1356,3 gi , cao nh t là 182,4 gi , th p nh t là 26,1 gi . Lư ng mưa
trung bình trong năm là 1314,4 mm, cao nh t là 383,8 mm, th p nh t là 1,7 mm.
ð

m trung bình trong năm là 84%, cao nh t là 91%, th p nh t là 79%. Nhìn

chung, Hà Tây có khí h u nhi t đ i gió mùa, ch đ nhi t và b c x d i dào, n
ñ nh trong năm, r t thu n l i cho sinh trư ng và phát tri n các lo i cây tr ng nhi t
ñ i và v t ni.
T ng đàn các lồi v t ni chính

t nh Hà Tây tính đ n năm 2006 g m có:

18.300 con trâu, 161.700 con bị, 1.134.200 con l n (trong đó 90% là l n lai kinh
t ) và 100.070.000 con gia c m.
ð ph n ñ u ñ t ñư c m c tiêu trên, ngồi vi c đ u tư v con gi ng, th c
ăn cơng nghi p, c ng c đ nh hình và phát tri n mơ hình chăn ni, cơng tác thú y
cũng ñư c tăng cư ng

các c p t nh, huy n và ngay t i các xã, phư ng. Công tác

nghiên c u v d ch t h c c a nh ng b nh ch y u và các gi i pháp phòng ch ng
d ch b nh, nh m h n ch s thi t h i do b nh gây ra cũng ñ c bi t ñư c quan tâm,
ñáp ng nh ng nhu c u c p thi t c a s n xu t. Trong s n xu t chăn nuôi l n, t nh
Hà Tây v cơ b n ñã kh ng ch ñư c các b nh ñ nguy hi m b ng tiêm phịng
đ nh kỳ vacxin 2 l n m i năm. Tuy nhiên, trong nh ng năm g n ñây, b nh phù
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

12


ñ u v n x y ra r m r t i nhi u huy n trong t nh, gây thi t h i đáng k cho ngành
chăn ni l n c a Hà Tây.
B nh phù ñ u

l n ñư c phát hi n

nư c ta l n ñ u tiên

các t nh đ ng

b ng sơng C u Long v i t l s ñàn b b nh chi m t i 58,78%, l n m c b nh
ch t đ n 53,54%, có nơi t l ch t ñ n 90% (Nguy n Kh Ng , Lê Văn T o,
1996) [7]. B nh phát tri n r m r

các t nh phía B c và các t nh mi n Trung

nh ng năm sau đó. Ngun nhân gây b nh ñã ñư c xác ñ nh là do vi khu n E.
coli gây ra. B nh x y ra ch y u

l n, giai ño n sau cai s a. L n m c b nh có

các bi u hi n tri u ch ng như th n kinh, sưng phù mí m t, làm con v t ch t r t
nhanh, k t qu ñi u tr b ng kháng sinh khơng đem l i hi u qu , t l ch t cao,
t n kém, l n kh i b nh còi c c, ch m l n, tiêu t n nhi u th c ăn... Hi n t i, đã có
m t s vacxin thương ph m trên th gi i có th dùng ñ phòng b nh, nhưng giá
thành c a vacxin quá cao, khơng phù h p v i hình th c chăn nuôi nông h

Hà Tây. Các vacxin trong nư c ñang còn

t nh

giai ño n nghiên c u phát tri n và

hi n v n chưa có 1 lo i vacxin phịng b nh phù đ u cho l n trong tồn qu c.
G n đây, m t lo i vacxin phịng b nh phù đ u chung cho l n trong c nư c
do B môn Vi trùng, Vi n Thú Y ch t o cũng ñã ñư c ñưa vào th nghi m t i 1
s tr i chăn nuôi l n thu c t nh Hà Tây, nhưng cho ñ n th i ñi m này, v n chưa
có 1 nghiên c u nào đánh giá đ y ñ v hi u l c c a vacxin ñ i v i vi c phòng
b nh phù ñ u c a l n t i ñ a phương này. Xu t phát t tình hình đó, chúng tơi ñã
ñ t v n ñ th c hi n ñ tài:
“Nghiên c u ñánh giá hi u qu s d ng vacxin phịng b nh phù đ u l n con
t i Hà Tây”.

2. M c tiêu c a ñ tài:

Trư

M c tiêu c a ñ tài là ñánh giá ñư c hi u qu c a vacxin phòng b nh trong
ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 13


ñi u ki n chăn nuôi th c t t i t nh Hà Tây, t đó xây d ng mơ hình phịng
ch ng b nh thích h p, gi m thi t h i do b nh gây ra và làm cho ngư i nuôi
l n yên tâm phát tri n chăn nuôi.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

14


CHƯƠNG 1: T NG QUAN TÀI LI U
VÀ CƠ S

KHOA H C C A ð TÀI

1.1. Tình hình nh p kh u gia c m và tình hình chăn ni

Vi t Nam trong

m t s năm qua:
Trong nh ng năm g n ñây, Vi t nam nh p kh u nhi u ch ng lo i gi ng
gà có ngu n g c t nư c ngoài, s lư ng gà b m , ông bà nh p kh u lên t i
hàng tri u con, ña s ñư c đưa vào ni

các trang tr i gi ng, t đó cung c p

con gi ng cho ngư i chăn nuôi và ñã thu ñư c nhi u k t qu t t. Hàng năm s n
xu t 350-380 ngàn t n th t hơi, chi m kho ng 16-17% t ng kh i lư ng th t hơi
các lo i và 4-4,8 t qu tr ng. ðàn gia c m ñã cung c p cho xã h i m t kh i
lư ng l n v th t và tr ng.
S lư ng th t và tr ng gia c m ñư c th hi n dư i b ng sau:
S lư ng
SL th t (kg)

Năm
2001
3,7

Năm
2002
4,1

Năm
2003
4,7

Năm
2004
3,8

Năm
2005
3,8

SL tr ng (qu )

52,8

56,9

60,6

47,6

47,0

* Ngu n: C c chăn nuôi -B Nông nghi p & PTNT, năm 2006

S kg th t/ngư i/năm tăng d n ñ n năm 2003 (năm 2001: 3,7kg, năm
2003: 4,7kg); năm 2004, 2005 gi m còn 3,8 kg th t/ngư i/năm. Tương ng s
lư ng tr ng năm 2001: 52,8 qu , năm 2003: 60,6 qu , năm 2004: 47,6 qu , năm
2005: 47 qu /ngư i/năm.
M t s vùng kinh t sinh thái có s lư ng gia c m l n như: Vùng đ ng
b ng Sơng H ng và ðơng B c b là hai vùng có s lư ng gia c m l n nh t
tương ng 50 và 34,5 tri u con; vùng B c Trung b 27 tri u con; ð ng b ng
Sông C u Long 26,6 tri u con (ch y u là th y c m); ðông Nam b 20,4 tri u
con.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

15


ð t ñư c nh ng k t qu trên, khoa h c cơng ngh đã có nh ng đóng góp
quan tr ng như nghiên c u thích nghi và ñưa vào s n xu t các gi ng gà công
nghi p như: AA; Avian; Ross; ISA; Brownick; Goldline; Hyline...; Gà broiler
trư c đây ph i ni 55 - 56 ngày nay ch còn 42 - 45 ngày, kh i lư ng cơ th
ñ t 2,1 - 2,2 kg/con, tiêu t n 1,9 kg th c ăn/kg tăng tr ng. Gà tr ng thương
ph m 4 dòng cho năng su t 270 - 280 qu /mái/năm. ð ng th i v i vi c đ y m nh
chăn ni gà cơng nghi p, t năm 1995 đã t p trung nghiên c u và phát tri n gà
chăn th năng su t ch t lư ng cao trên ph m vi toàn qu c. Các gi ng gà Tam
Hoàng, Lương Phư ng, Kabir, ISA, Sasso cho ch t lư ng th t ngon như gà ñ a
phương nhưng năng su t th t, tr ng cao hơn 130 - 150%. Các gi ng gà lơng màu
đư c th trư ng ưa chu ng nên phát tri n tương ñ i nhanh.
1.2. M t s b nh truy n nhi m có th lây qua vi c nh p kh u gia c m:
1.2.1. B nh Cúm gà (Avian influenza)
- Tình hình d ch b nh
B nh cúm gà là m t b nh truy n nhi m c p tính lây lan r t nhanh, t l
ch t cao (100% s gà b b nh), lây nhi m cho nhi u loài gia c m (gà, v t, ngan, gà

tây…) và chim hoang dã, gây thi t h i r t l n cho chăn ni gà nói riêng và chăn
ni gia c m nói chung trên th gi i trong th k th 200. Cho ñ n nay, ngư i ta
ñã th y b nh cúm gà x y ra

nhi u nư c kh p các châu l c như: M , Canada,

Brãin, Italy, Pháp, Anh, Australia, Israen, Nh t B n, H ng Kông, các nư c
Asean…
Vi t Nam, d ch cúm gà l n ñ u tiên x y ra t tháng 12/2003 và tháng
03/2004, đã có 57/64 t nh, thành ph có d ch v i 43 tri u gà và gia c m khác b
b nh và n m trong

d ch ph i tiêu h y; thi t h i kinh t kho ng 3000 t ñ ng

Vi t Nam.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

16


- Nguyên nhân
+ B nh gây ra do các ch ng vi rút cúm gà đư c x vào nhóm virut cúm A;
h Orthomyxoviridae. Nhóm virut cúm A bao g m nh ng virut có ARN (acid
ribonucleic) gây b nh cúm cho gà, gà tây, ngan, v t, ng ng, nhi u loài chim hoang
dã, m t s lo i thú và c ngư i.
+ Virut cúm gà có 2 kháng nguyên b m t ñ c trưng là kháng nguyên H
(Hemagglutinin) và kháng nguyên N (Neuraminidase) luôn luôn thay ñ i ñ t o
thành các ch ng virut m i. ð n nay các nhà khoa h c ñã phát hi n và phân l p
ñư c 19 ch ng virut cúm gà có kháng ngun H thay đ i t H1, H2, H3 …. ñ n

H15 và kháng nguyên N thay ñ i t N1, N2, N3…ñ n N9.
+ Có m t s ch ng có đ ng l c r t m nh gây ra các
nghiêm tr ng v kinh t
Scotland (1959),
(2004),

m t s nư c trong ñó có: ch ng H5N1 gây b nh cho gà

H ng Kông (1968,1998),

Hàn Qu c (2004),

ðài Loan

Nh t B n (2004). ði u ñáng chú ý là ch ng virut H5N1 đã lây nhi m

sang 18 ngư i, trong đó 6 ngư i b ch t trong d ch cúm gà
Trong

d ch l n làm thi t h i

H ng Kơng (1998).

d ch này đã có hơn 2 tri u gà b ch t và ph i thiêu h y, gây thi t h i l n

cho chăn nuôi gà

H ng Kơng và nh hư ng đ n s c kh e c a con ngư i. Ch ng

H5N1 cũng gây ra d ch

10 nư c và vùng lãnh th Châu Á (Thái Lan, Lào,

Campuchia, Trung Qu c, ðài Loan, Nh t B n, Hàn Qu c, Vi t Nam, Pakistan,
Indonesia) làm ch t và ph i thiêu h y hơn 120 tri u gà t tháng 12/2003 ñ n
03/2004, thi t h i r t l n v kinh t (kho ng 5 t USD m ).
Ch ng H5N2 gây d ch l n

gà, gà tây (1983 -1984) ñã lan ra 3 bang c a M :

bang Pensylvania, Virgina và New-Jersey, làm ch t hơn 10 tri u gà, thi t h i 60
tri u đơla. Chính ph M cịn ph i b ra 349 tri u đơ la chi cho cơng tác ch n
đốn, tiêu đ c mơi trư ng và h tr thi t h i cho các cơ s chăn nuôi ph i h y
di t gà.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

17


+ Virut b di t dư i ánh sáng m t tr i và các ch t sát trùng thông thư ng
như: dung d ch xút (NaOH) 3 – 5%, axít Phênic – 5%, Formol – 3%, Crêsyl 5%,
Virkon 2%, nư c vôi 10%, HanIodin – 20%...
- Tri u ch ng
+ Th i gian b nh c a gà r t ng n: t vài gi ñ n 3 ngày.
Sau khi xâm nh p vào cơ th gà, virut vào máu tăng lên r t nhanh, gây nhi m
trùng huy t, gây viêm đư ng hơ h p c p, viêm đư ng tiêu hóa c p và xu t huy t
tràn lan

các ph t ng.

+ Gà b nh th hi n: Tăng nhi t ñ t ng t (44oC – 45oC), ñi l i lo ng cho ng,
xiêu v o, run r y; th khó, khi th ph i há mi ng, ho kh c; ch y d ch m t, d ch
mũi và r t dãi liên t c; mào và tích (mào

hàm dư i) sưng, tích nư c, xu t huy t

ñi m ñ t ng ñám, k t m c m t sưng thũng xu t huy t; a ch y r t n ng, phân
xám vàng, xám xanh, đơi khi có máu, mùi tanh; xu t huy t dư i da ñ c bi t xu t
huy t c

da chân.

- B nh tích: M khám gà b nh th y: mũi b viêm xu t huy t và t t l i;mào
và tích sưng thũng; mào và tích đ s m có tích nư c; viêm ho i t và xu t huy t
trànn lan

các ph t ng: ph i, tim, gan, lách, th n, bu ng tr ng; ñ c b t tuy n t y

sưng to có các v ch vàng và đ xen k ; viêm xu t huy t toàn b niêm m c d dày
(m ), ru t non, ru t già, manh tràng, h u môn, túi Fabricius; t ch c dư i da và
cơ ñ u th y xu t huy t ñ s m t ng m ng.
C n lưu ý: d d y tuy n xu t huy t g n gi ng như trong b nh Niucatxown

gà và

gan sưng có ho i t d nh m v i bênh t huy t trùng gia c m.
- D ch t h c
+ ð ng v t c m nhi m: gà, v t, ngan, ng ng, gà tây…nhi u loài chim
hoang dã

t t c các l a tu i ñ u b c m nhi m virut và phát b nh, ch t v i t l

cao (100% v t b b nh).

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

18


Tuy nhiên, trong ñi u ki n t nhiên ngư i ta cũng đã th y có m t s ch ng
cúm gà có đ ng l c th p, gây b nh nh cho gia c m (v t, ngan) ho c th y m t s
loài chim tr i mang virut, khơng có tri u ch ng lâm sàng và tr thành v t tàng
tr , truy n lây m m b nh.
Ngư i ta cũng ñã phân l p ñư c virut cúm gà

l n, nhi u lo i chim hoang

dã và ngư i.
+ ðư ng lây truy n: Virut xâm nh p vào cơ th theo c hai đư ng: đư ng
hơ h p do hít th khơng khí có m m b nh và đư ng tiêu hóa do ăn th c ăn và
u ng nư c có ch a m m b nh; b ng c hai cách: ti p xúc tr c ti p gi a gà m và
gà kh e và gián ti p do d ng c , môi trư ng, ngư i chăn nuôi, th c ăn, nư c
u ng có m m b nh.
+ Mùa phát sinh và lây lan d ch: b nh lây nhi m quanh năm, không ph
thu c vào mùa v .
Nhưng ngư i ta thư ng th y các

d ch cúm gà x y ra khi th i ti t chuy n t

áp sang l nh m t mùa thu sang mùa đơng

m

các nư c Châu Á. Các chuyên gia

Nh t B n còn cho bi t các loài chim di cư (v t tr i, ng ng tr i, qu ) mang m m
b nh t phương B c trong mùa đơng giá l nh truy n cho các gia c m

các nư c

ðơng và Nam Á khi chúng đ n trú đơng.
- Ch n đốn
+ Ch n đốn lâm sàng và d ch t : căn c vào ñ c ñi m c a b nh là lây lan
nhanh, t l ch t cao, nhi u loài gia c m và chim hoang dã m c b nh v i các tri u
ch ng: viêm đư ng hơ h p c p, viêm ru t c p và xu t huy t tràn lan trong các
ph t ng v t b nh ñ ch n ñoán b nh bư c ñ u t i các cơ s chăn ni.
+ Ch n đốn virut: phân l p và giám ñ nh các ch ng virut cúm gây b nh
trong các phịng thí nghi m có đ các trang b và đi u ki n b o h .
+ Ch n đóan huy t thanh mi n d ch: phương pháp ngưng k t h ng c u
(HI), ph n ng mi n d ch g n men ELISA ñư c các nư c s d ng ñ phát hi n
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

19


kháng th kháng virut cúm gà trong máu gà b nh. Ph n ng cho k t qu chính xác
(95 – 96%), phát hi n nhanh và s m b nh cúm gà.
- ði u tr
Hi n nay, theo quy ñ nh c a cơ quan d ch t qu c tê (OIE), khi m t cơ s

có d ch cúm gà thì tồn b gà c a cơ s ph i h y b và tiêu đ c, khơng ñi u tr
b i 2 lý do sau:
+ T t c các kháng sinh và các hóa ch t đư c hi n ñang ñư c s d ng ñ u
khơng di t đư c virut cúm gà trong cơ th gà b nh.
+ Virut lây lan h t s c nhanh, l i r t nguy hi m, có th lây nhi m và gây
b nh cho t t c các lo i gia c m, nhi u loài chim tr i, m t s lồi thú, đơi khi lây
nhi m sang ngư i.
- Phòng b nh
Th c hi n đ ng b 7 bi n pháp phịng ch ng d ch cúm gà sau đây:
+ Ch n đốn khi có gà b nh nghi nhi m virut cúm ñ phát hi n s m và x lý
k p th i v i các bi n pháp m nh, ngăn không cho d ch lây lan.
+ Bao vây cách ly khu v c có d ch; tiêu h y toàn b s gia c m trong

d ch

b ng m t trong 2 bi n pháp:
• Gi t ch t gia c m b ng phun Formol 3% (n u có đi u ki n) r i t p trung
vào m t ch (xa khu dân cư, xa ngu n nư c, xa đư ng giao thơng, xa khu
v c chăn ni) đ d u và đ t tồn b . Sau khi ñ t xác gia c m, than tro
đư c trơn sâu.
•

Gi t ch t gia c m chơn sâu dư i h (sâu 2,0 mét) có đ thu c sát trùng
m nh như: Crêsyl 5%, Formol 3%, dung d ch xút 5%, vôi b t…

+ V sinh tiêu đ c tồn b chu ng tr i và khu v c chăn nuôi cũng b ng m t
trong các thu c sát trùng trên ñ ch ng chu ng 1 – 2 tu n và ch nuôi l i gia c m
khi bãi b l nh ch ng d ch.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

20


+ Các phương ti n chăn nuôi như: d ng c , xe ch gia c m, ngu n nư c u ng
trong khu v c có d ch cũng ph i x lý chu ñáo, c n th n ñ di t m m b nh.
+ Khi vào làm vi c trong

d ch, m i ngư i c n có phương ti n b o h : kh u

trang, gang tay, áo b o h , ng cao su… và khi ra kh i d ch ph i ñ phương ti n
b o h lao ñ ng l i ñ tiêu ñ c.
+ Ki m d ch nghiêm ng t không cho gà b nh ra kh i

d ch, ngư c l i cũng

không cho gà kh e mang vào khu v c có d ch.
+ Trong

d ch khi có ngư i m nghi b lây cúm gà thì ph i ñưa ñ n cơ s y t

g n nh t (b nh vi n, trung tâm y t d phòng, tr m v sinh d ch t ) ñ ch n ñoán
và cách ly ñi u tr .
N u ñư c C c Thú y Cho phép, cơ s chăn ni gia c m s tiêm vacxin phịng
b nh cho gia c m b ng lo i vacxin ch t tương ñ ng kháng nguyên v i ch ng
virut H5N1.
1.2.2. H i ch ng gi m ñ tr ng

gà (Egg Drop Syndrome)

- Gi i th êu

“H i ch ng gi m tr ng” là m t b nh m i ñư c phát hi n năm 1976. Khi
ngư i ta ñã dùng t t c các bi n pháp phòng ch ng b nh truy n nhi m có liên
quan t i t l đ tr ng và dùng ñ y ñ các ch t dinh dư ng trong kh u ph n ăn đ
kích thích đ tr ng, tr ng v n gi m. Nguyên nhân m i đư c tìm ra l i do m t lo i
virut thu c nhóm Adenovirut. M t virut chưa t ng th y t trư c t i nay trong 11
lo i Adenovirut ñã ñư c bi t trên gia c m.Có th đ nh nghĩa s gi m tr ng là s
gi m ñ t ng t s n lư ng tr ng ho c khơng đ t m c s n xu t cao nh t thư ng g p.
Tác nhân gây b nhñư c giám ñ nh vào mùa thu năm 1976

vùng phía b nc

Scotland. V m t lâm sàng, ngư i ta ñã g p m t b nh tương t

ñàn gà b m

hư ng th t

Hà Lan trong su t c giai ño n 4 năm trư c đó. Trong

d ch năm

1976 t i Scotland, ngư i ta ñã giám ñ nh ñư c tác nhân gây b nh là m t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

21


Adenovirut. Virut này ñư c ñ t tên là virut BC14, 127. Vi rut ch gây nhi m cho
loài chim và khơng có ý nghĩa v m t y t .

- Phân b
Virut gây h i ch ng gi m tr ng cho gà và b nh xu t hi n

nhi u nư c trên

th gi i như Aixơlen, Hà Lan, Pháp, Anh, ð c, Tây Ban Nha, Pêru, Braxin,
Uruguay và Achentina. T

l ch t thư ng là r t th p. Các b ng ch ng gián ti p

cho th y r ng ñư ng lây lan b nh ch y u là thông qua tr ng (truy n d c) ti p
theo đó là vi c nhi m âm cùng v i vi c bài xu t virut khi con v t s p s a trư ng
thành v m t sinh s n. S truy n ngang t gà này sang gà khác có th x y ra
nhưng ch m và có th ngăn c n đư c ho c làm ch m l i b ng cách chia chu ng.
- Nguyên nhân
H i ch ng gi m tr ng do m t Adenovirut trên gia c m thu c dòng BC14,
virut 127 gây ra. Ngư i ta x p tác nhân gây b nh là Andenovirut d a vào hình
thái c a vi rut cách nhân lên và các thành ph n hóa h c c a chúng. Virut EDS 76
khơng có quan h v i 11 ch ng Adenovirut phân l p ñư c tư gà và 2 gà tây.
- Hình thái: Kích thư c c a virut EDS vào kho ng 76 – 80nm. Kích thư c này
phù h p v i kích thư c c a các adenovirut trư c ñây mà ngư i ta đã cơng b .
Dùng các ch ph m virut x lý v i gradient CsCl th y hình thái đi n hình c a
adenovirut: g m các m t tam giác v i 6 capsomere trên m i c nh và m t c u trúc
hình như qu trùy có đ dài 25nm nhơ lên

m i đ nh c a tam giác. V c u t o,

Adenovirrut là nh ng h t có c u trúc 20 m t, khơng có v bao ngồi. C u trúc
hình qu trùy có tác d ng quan tr ng tham gia vào quá trình k t g n c a h t virut
vào màng c a t bào v t ch . Khi quan sát dư i kính hi n vi ñi n t , có th th y

các c u trúc hình chùy tách r i kh i v capside.
- Thành ph n hóa h c: Virut EDS 76 là m t virut AND v i tr ng lư ng
phân t là 22,6 x 106d. Virut có 13 Protein c u trúc trong đó có ít nh t là 7
prơtêin c a Adenovirut typ I c a gà.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

22


- Kh năng gây ngưng k t h ng c u. Virut EDS 76 có kh năng gây ngưng
k t h ng c u gà, v t, gà tây, ng ng, chim b câu, chim công nhưng không gây
ngưng k t h ng c u chu t, th , ng a, c u, bò, dê ho c l n. Ngưng k t ngun
(Heamagglutinin, HA) có kh năng đ kháng v i nhi t ñ .
hi u giá xu ng 4 l n nhưng n đ nh

56oC nó b gi m

nhi t đ đó trong 4 ngày và ch m t h n sau

8 ngày. HA ñ kháng ñư c 60oC và ch b phá h y

70oC. HA ñ kháng v i men

trypsin, 2- mercaptoethanol, EDTA, papain, ficin.
- Quá trình nhân lên c a virut: Virut EDS 76 nhân lên trong nhân tương t
như các Adenovirut c u gà typ A. Có th quan sát th y các n nh p n i nhân khi
nhu m HE.
- S c ñ kháng c a các tác nhân lý hóa. Virut EDS 76 ñ kháng v i
clorofgoc và pH t 3-10. Virut b b t ho t

60oC trong 30 phút. Virut b b t ho t

ngay khi x lý v i formaldehyde 0,5% và glutaradehyde 0,5%.
- Phân lo i ch ng. Virut EDS 76 ch có m t serotyp duy nh t. Tuy nhiên,
s d ng các enzyme endonucleaza h n ch , có th chia các virut EDS 76 phân l p
đư c thành 3 genotyp khác nhau. Nhóm 1 g m các ch ng virut phân l p đư c
trong vịng 11 năm

các tr a gà c a Châu âu. Nhóm 2 là các virut phân l p ñư c

t v t c a Anh. Nhóm 3 là m t virut phân l p ñư c t gà c a Úc. T khi ñư c
phát hi n l n ñ u tiên vào năm 1976 ñ n nay, ngư i ta th y virut EDS 7 xu t hi n
v i các t n su t r t thay ñ i

nhi u nơi trên th gi i. T i ð c t năm 1991 –

2002, tác gi Kaleta và c ng s ñã xét nghi m 2752 huy t thanh c a gà b ng ph n
ng HI đ tìm kháng th kháng virut EDS 76 v i k t qu 729 m u có ph n ng
dương tính (26,5%).
- ð ng v t c m th và v t ch phịng thí nghi m: B nh ch x y ra

gà ñ

thương ph m và gà gi ng trong giai ño n b t ñ u ñ ho c trong giai ño n ñang ñ
tr ng. Virut EDS 76 ch y u gây b nh cho gà nhưng đơi khi g p

gà Nh t và

chim cút. Virut EDS 76 lưu hành trong t nhiên làm cho v t và ng ng b phơi
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

23


nhi m và b nhi m b nh

th

n tính. Tuy nhiên các loài gia c m khác, tr gà l i

không b nhi m vi rrút. Gà tây và chim b câu th thao có th b nhi m b nh th c
nghi m, trong huy t thanh có kháng th nhưng không phát b nh lâm sàng. M t s
gi ng và loài v t, ng ng s ng t do cũng có th b nhi m virut âm trong đi u
ki n t nhiên. Trong phịng thí nghi m vi rút EDS76 phát tri n t t trên các lo i t
bào sơ phôi v t, gan phôi v t và th n phôi v t phát tri n

m c đ kém hơn trên t

bào th n phơi gà và m c r t kém trên t bào sơ phôi gà. Virut cũng phát tri n kém
trên các t bào tiên phát ch t phôi gà tây và hịan tịan khơng phát tri n trên các
lo i t bào có ngu n g c t đ ng v t có vú. Virut phát tri n v i hi u giá cao trên
t bào t phôi ng ng. Trong t bào gan phôi gà, hi u giá ngưng k t n i bào ñ t
c c ñ i sau khi tiêm truy n 48 gi và ngo i bào sau 72 gi .
Virut phát tri n t t khi tiêm truy n vào xoang i c a phôi v t ho c phôi ng ng v i
hi u giáo 1/16000-1/32000. Virut không phát tri n

phôi gà.

- Sinh b nh h c và d ch t h c
Phương th c truy n lây. Có th chia các b nh EDS76 ra làm 3 lo i:

- Truy n lây qua tr ng. Trong d ng b nh kinh ñi n mà ngư i ta quan sát
trư c ñây, phương th c lây lan ch y u là truy n d c. M c dù s lư ng tr ng b
nhi m virut là tương ñ i th p v i phương th c truy n lan này nhưng vi c lây lan
l i r t có hi u qu . Trong nhi u trư ng h p, gà b nhi m virut t trong tr ng
không bài th i virut, không hình thành đáng k HI trư c khi s n lư ng tr ng ñ t
50%. Khi s n lư ng tr ng ñ t 50%, virut phát tri n và đư c bài th i ra ngồi d n
đ n vi c lây lan nhanh chóng và t o thành các d ch m i.
- Lây truy n ngang: có l phương th c này xu t hi n là do virut t n t i lưu
c u

m t s tr i gà ñ tr ng thương ph m. Nh ng ñàn gà ñ ñã mang trùng, virut

th i qua tr ng gây nhi m cho ñàn gà ñư c ni chung trong chu ng qua ch t đ n
chu ng ñã b nhi m m m b nh.

n ð , 32,6% tr i gà b nhi m virut EDS76.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

24


- Nhi m b n các khay ñ ng tr ng cũng có th đóng vai trị trong vi c lây
lan b nh. Th y c m và côn trùng chích hút cũng có th là ngu n truy n b nh cơ
gi i. B nh lâm sàng xu t hi n khi con v t trư ng thành. Lây lan virut t nhà gà
này sang nhà gà khác có th m t 5 – 10 tu n. Nh ng ñàn gà không ñư c dùng
vacxin trư c mùa ñ s b gi m s n lư ng tr ng. V t và ng ng cũng có th b
nhi m virut nhưng không phát b nh.
- Tri u ch ng
V i phương pháp gây b nh th c nghi m, ña s các tác gi quan sát ñư c

tri u tr ng lâm sàng t 7 – 9 ngày sau khi gây nhi m; tuy nhiên cũng có m t s
tác gi cho r ng ph i 17 ngày sau khi gây nhi m.
- Tri u tr ng ñ u tiên là m t màu c a v tr ng, chuy n t màu nâu sang
màu tr ng. Sau đó là hi n tư ng đ ra tr ng có v m ng, v s n sùi, hình d ng
thay đ i ng n l i hay khơng có v . Ch t lư ng tr ng kém.
- Gà ñang ñ bình thư ng t dưng gi m ñ ñ t ng t t 10 – 40% và kéo
dài liên t c. M c dù gà ăn u ng bình thư ng và không ch t nhưng th nh tho ng có
tiêu ch y và thi u máu, mào nh t nh t. hi n tư ng tiêu ch y có l là do tăng d ch
ti t xu t c a bu ng tr ng. N u b nh là do s tái ho t c a virut âm thì hi n tư ng
gi m đ s xu t hi n khi s n lư ng tr ng ñ t gi a kho ng 50% so v i ñinth c c
đ i.
- Có tác gi cho r ng, trong các

b nh t nhiên, kích thư c tr ng đ ra có

th nh hơn bình thư ng. Tuy nhiên trong gây b nh th c nghi m không ch ng
minh ñư c ñi u này. M c dù virut EDS76 khơng gây b nh.
- N u như gà có kháng th trư c khi virut âm ñư c ho t hóa, có th th y
m t b nh c nh lâm sàng ki u khác. S n lư ng tr ng khơng đ t đư c

m c bình

thư ng và giai ño n gà b t ñ u vào mùa ñ ch m hơn so v i bình thư ng. Ngư i
ta cho r ng khi gà có kháng th , s lây lan c a virut s b ch m l i. M t b nh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

25

c nh tương t cũng quan sát

nh ng ñàn gà ni nh t, t i đó q trình lây lan

virut b ch m l i, h i ch ng gi m tr ng khó quan sát th y.
T n thương đ i th . Khơng có t n thương đ c bi t hi u bên trong cơ th
c a gà. Ch có teo nh bu ng tr ng và ng d n tr ng. Trong trư ng h p b nh t
nhiên, bu ng tr ng không ho t ñ ng và ng d n tr ng b teo là nh ng b nh tích
có th quan sát đư c, nhưng khơng thư ng xun. Vi c khó quan sát nh ng bi n
ñ i b nh ñ i th có th là do khó ch n đúng nh ng gà đang m c b nh c p tính.
V i b nh gây th c nghi m, có th th y phù n

các n p g p c a t cung và có

d ch xu t ti t xu t hi n trong vòng 9 – 14 ngày sau khi gây nhi m. ðôi khi th y
lách sưng nh , tr ng b nhũn và tr ng

các giai ño n phát tri n khác nhau.

T n thương vi th . Có th phát hi n các bi n đ i thối háo trong các t bào
bi n mơ trong lịng ng d n tr ng. Bi n đ i b nh lý ch y u

tuy n t o v . Virut

nhân lên bên trong nhân c a t bào bi u mô và t o thành các th

n nh p n i nhân

xu t hi n vào th i ñi m sau 7 ngày tr ñi. T bào b nhi m virut b bong ra và rơi
vào xoang t cung. Quá trình viêm x y ra nhanh và tr m tr ng v i s

xu t hi n

c a nhi u t bào ñ i th c bào, các tương bào và các t bào lâm ba c u. M c dù
không quan sát th y các th

n nh p n i nhân vào ngày th 3 sau khi gà đã đ

bình thư ng tr l i nhưng có th phát hi n ñư c kháng nguyên virut cho t i m t
tu n sau.
- Ch n đốn
V ch n đốn lâm sàng có th căn c vào tr ng thái c a v tr ng. So sánh
v i các b nh truy n nhi m cũng gây gi m đ như b nh CPD, viêm thanh khí qu n
truy n nhi m. E.coli, viêm ph qu n truy n nhi m, thương hàn, t huy t trùng.
Tuy các b nh truy n nhi m trên ñ u gây gi m đ và đơi khi cũng bi n đ i màu và
tr ng thái v tr ng (s n sùi và m ng) gi ng như EDS, nhưng nó còn kèm theo các
tri u tr ng th khò khè, phân tr ng, gi m ăn và ch t. Còn gà b h ch ng gi m
tr ng v n ăn u ng bình thư ng, khơng ch t (tr có k phát v i các b nh khác)
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

26


Phân l p tác nhân gây b nh có kh năng gây ngưng k t h ng c u trên
tr ng v t ho c trên môi trư ng nuôi t bào, giám đ nh kháng ngun nhóm khác
v i các Adenovirut ñã bi t (b ch c u, que ngốy h ng, ng d n tr ng). Có th
dùng phương pháp kháng th huỳnh quang gián ti p ñ giám ñ nh ñư c virut phân
l p ñư c (IFAT).
Các phương pháp huy t thanh h c ñ phát hi n kháng th . Các phương
pháp huy t thanh h c: HI, SN, DID, ELISA và FA có đ nh y tương đương nhau.

Ch n đóan phân bi t: ði u c n thi t là ph i lo i tr các nguyên nhân khác
cũng có th làm gi m s n lư ng tr ng mà các nguyên nhân này có th là m t ho c
k t h p. Chăm sóc có th cũng là m t v n đ : khơng đ nư c u ng, nhi t ñ quá
cao ho c quá th p, ánh sáng khơng đ , thay đ i th c ăn ñ t ng t. Cũng nên xem
xét v n ñ dinh dư ng, ñ c bi t là các vitamin E, B12 và D cũng như các nguyên
t vi lư ng như canxi, ph tpho, selen. Các b nh, trong ñó cũng làm gà gi m s n
lư ng tr ng có th là b nh truy n nhi m ho c d ng b nh trao ñ i ch t. Các b nh
truy n nhi m bao g m b nh viêm ph qu n truy n nhi m, b nh viêm thanh khí
qu n truy n nhi m, b nh Niucatxơn, b nh Marek/Leucois ho c b t kỳ b nh
truy n nhi m nào gây nên r i lo n toàn thân (CRD, Coryza, b nh t huy t trùng
gia c m, b nh ñ u gà) ho c các b nh do ký sinh trùng. Các b nh chuy n hóa bao
g m H i ch ng gan nhi m m , nhi m ñ c các ch t sulphonamides, các lo i thu c
tr sâu…
- Phòng và tr b nh
* Phòng b nh: Dùng vacxin trư c khi gà ñ .
- Dùng vacxin Binewvacxidrop (vacxin vơ ho t nhũ d u, phịng t ng h p 3
b nh: viêm thanh khí qu n truy n nhi m, Newcastle và H i ch ng gi m tr ng.
Vacxin do công ty Merial s n xu t. Ch ng m t l n trư c khi ñ 2 – 4 tu n. tiêm
b p 0,5ml/con.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

27