Nghiên cứu đặc điểm sinh học, sinh thái học của bọ xít xanh vai đỏ (piezodorus hybneri gmelin) và ong ký sinh trứng telenomus subitus le trên cây đậu tương tại gia lâm, hà nội

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
---------------------------------

LÊ TH THU
NGHIÊN C U ð C ðI M SINH H C, SINH THÁI C A B XÍT
XANH VAI ð PIEZODORUS HYBNERI GMELIN VÀ ONG KÝ
SINH TR NG TELENOMUS SUBITUS LE TRÊN CÂY
ð U TƯƠNG T I GIA LÂM – HÀ N I

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành: B O V TH C V T
MÃ S : 60.62.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. H

TH THU GIANG

HÀ N I – 2008


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan r ng: S li u và k t qu nghiên c u trong b n lu n
văn này là hoàn toàn trung th c và chưa h ñư c s d ng cho vi c b o v m t
h c v nào.
M i s giúp đ cho vi c hồn thành lu n văn t t nghi p ñ u ñã ñư c
c m ơn. Các thơng tin, tài li u trích d n trong lu n văn này ñã ñư c ghi rõ

ngu n g c.
Hà N i, Ngày 20 tháng 08 năm 2008
Tác gi

Lê Th Thu

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………i


L I C M ƠN
ð hoàn thành b n lu n văn t t nghi p này, ngoài s n
l c h c h i c a b n thân tơi đã nh n đư c s giúp đ t n tình
c a các th y cơ giáo, gia đình, b n bè và ñ ng nghi p.
Trư c h t tơi xin bày t lịng kính tr ng và bi t ơn sâu s c
t i cô giáo TS. H Th Thu Giang ñã dành nhi u th i gian và
cơng s c giúp đ đ ng viên tơi trong su t quá trình h c t p
cũng như th c hi n đ tài.
Tơi xin g i l i c m ơn chân thành t i các th y cô giáo, cán
b công nhân viên B môn Côn trùng – Khoa nông h c và Th y
cô giáo Khoa Sau ñ i h c - Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà
n i đã giúp ñ t o ñi u ki n thu n l i cho tơi th c hi n đ tài.
Tơi cũng xin g i l i c m ơn chân thành t i gia đình, b n
bè và đ ng nghi p đã đ ng viên, giúp đ tơi hồn thành t t lu n
văn t t nghi p.
M t l n n a xin trân tr ng c m ơn!
Hà n i, Ngày 20 tháng 08 năm 2008
Tác gi

Lê Th Thu
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ii

M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các b ng

v

Danh m c các hình

vii

1.

M

ð U

i

1.1.

ð tv nđ

1

1.2.

M c đích c a đ tài.

3

1.3.

u c u c a ñ tài.

3

1.4.

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài

3

2.

T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U

5

2.1.

Tình hình s n xu t ñ u tương

5

2.2.

Sâu h i ñ u tương.

7

2.3.

K thù t nhiên c a sâu h i ñ u tương

10

2.4.

Bi n pháp phịng tr sâu h i đ u tương.

15

3.

ð A ðI M, V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 21

3.1.

ð a ñi m

21

3.2.

Th i gian nghiên c u.

21

3.3.

V t li u nghiên c u

21

3.4.

N i dung và phương pháp nghiên c u.

22

3.5.

Ch tiêu theo dõi, tính tốn và x lý s li u.

29

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

33

4.1.

M t s k t qu nghiên c u b xít xanh vai ñ Piezodorus hybneri
Gmeline

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iii

33


4.1.1. Thành ph n và m c ñ ph bi n c a b xít h i đ u tương t i Gia
Lâm – Hà N i,
4.1.2. Di n bi n m t đ b xít xanh vai đ và m t ñ

33
tr ng trên ñ u

tương v hè thu 2007 và v xuân 2008.

35

4.1.3. T l gi i tính c a b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmelin
trên ñ ng ru ng.
4.1.4.

37

nh hư ng c a m t ñ b xít xanh vai ñ ñ n năng su t c a ñ u
tương gi ng DT84 tr ng v xuân 2008 t i Gia Lâm – Hà N i.

39

4.1.5. T p tính s ng và đ c đi m hình thái c a b xít xanh vai đ
Piezodorus hybneri Gmeline.

44

4.1.6. Vịng đ i c a b xít xanh vai ñ Piezodorus hybneri Gmeline

53

4.1.7. Th i gian s ng và kh năng đ tr ng c a b xít xanh vai ñ

54

4.1.8. Nh p ñi u ñ tr ng c a b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri
Gmelin
4.2.

56

M t s k t qu nghiên c u ong ký sinh tr ng b xít xanh vai đ
Telenomus subitus Le

57

4.2.1. Thành ph n ong ký sinh tr ng b xít xanh vai đ Piezodorus
hybneri Gmeline

57

4.2.2. T l tr ng b xít b ký sinh qua các tháng ngồi đ ng ru ng

59

4.2.3. T l gi i tính c a ong ký sinh ngồi đ ng ru ng.

61

4.2.4. Th i gian phát d c trư c trư ng thành c a ong ký sinh tr ng

62

4.2.5. Th i gian s ng c a ong ký sinh Telenomus subitus Le khi nuôi
b ng các lo i th c ăn khác nhau.
4.2.6.

nh hư ng c a tu i tr ng b xít xanh đ n hi u qu ký sinh.

63
66

4.2.7. Hi u qu ký sinh c a trư ng thành ong ký sinh Telenomus
subitus Le sau các ngày vũ hoá.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iv

68


4.3.

nh hư ng c a thu c tr sâu hoá h c đ n trư ng thành b xít
xanh vai ñ và trư ng thành ong ký sinh T.subitus trong đi u
ki n phịng thí nghi m

4.3.1.

nh hư ng c a thu c tr sâu ñ n trư ng thành b xít xanh vai đ
Piezodorus hybneri Gmelin

4.3.2.

71

71

nh hư ng c a thu c tr sâu ñ n trư ng thành ong ký sinh
Telenomus subitus Le

74

5.

K T LU N VÀ ð NGH

76

5.1.

K t lu n

76

5.2.

ð ngh

78

TÀI LI U THAM KH O

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………v

79


DANH M C CÁC B NG
STT

Tên b ng

Trang

4.1. Thành ph n và m c ñ ph bi n c a b xít h i đ u tương v hè

thu 2007 và v xuân 208 t i Gia Lâm – Hà Nơi
4.2.

Di n bi n m t đ b xít xanh và m t ñ

34

tr ng trên ñ u tương

gi ng DT84 v hè thu 2007 và v xuân 2008 t i Gia Lâm – Hà
N i

35

4.3. T l ñ c/ cái c a b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmelin
ngồi đ ng ru ng
4.4.

nh hư ng c a m t đ b xít xanh vai đ đ n t l h t lép và qu
có h t b lép

4.5.

39

giai ño n qu xanh

40

nh hư ng c a m t ñ b xít xanh vai ñ ñ n t l h t lép và qu

có h t b lép

4.7.

giai đo n hoa - qu non

nh hư ng c a m t đ b xít xanh vai đ đ n t l h t lép và qu
có h t b lép

4.6.

38

giai ño n qu vàng

41

nh hư ng c a m t ñ b xít xanh vai ñ t i năng su t ñ u tương
v xuân 2008 trên gi ng DT84

4.8. Kích thư c các pha phát d c c a b xít xanh vai đ

42
Piezodorus

hybneri Gmelin
4.9. Vịng đ i c a b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmelin

52
53

4.10.Th i gian s ng và kh năng ñ tr ng c a trư ng thành b xít xanh
vai đ Piezodorus hybneri Gmelin

55

4.11. Thành ph n loài ong ký sinh tr ng b xít xanh vai đ Piezodorus
hybneri Gmeline

57

4.12. T l tr ng b xít xanh vai đ ngồi đ ng ru ng b ký sinh b i
ong Telenomus subitus Le

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vi

60


4.13. T l gi i tính c a ong Telenomus subitus ký sinh tr ng b xít
xanh vai đ ngồi ñ ng ru ng

61

4.14. Th i gian phát tri n trư c pha trương thành c a ong Telenomus
subitus Le ký sinh tr ng b xít xanh vai đ
4.15.

nh hư ng c a lo i th c ăn ñ n th i gian s ng c a trư ng thành
ong ký sinh T. subitus Le

4.16.

69

nh hư ng c a thu c tr sâu đ n trư ng thành b xít xanh vai ñ
Piezodorus hybneri Gmelin

4.19.

67

nh hư ng c a tu i trư ng thành ong ký sinh ñ n t l tr ng b
ký sinh

4.18.

64

nh hư ng c a tu i tr ng b xít xanh t i hi u qu ký sinh tr ng
c a ong ký sinh

4.17.

62

72

nh hư ng c a thu c tr sâu ñ n trư ng thành ong ký sinh tr ng
b xít xanh vai ñ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vii

74


DANH M C CÁC HÌNH
STT

Tên hình

Trang

3.1.

Theo dõi di n bi n m t đ b xít xanh vai đ

3.2.

B trí thí nghi m theo dõi

23

nh hư ng c a m t đ b xít xanh

vai đ t i năng su t đ u tương
3.3.

Tồn c nh thí nghi m theo dõi

25
nh hư ng c a m t đ b xít

xanh vai đ t i năng su t đ u tương
3.4.

25

Thí nghi m ni vịng đ i c a b xít xanh vai đ Piezodorus
hybneri Gmelin trong phịng thí nghi m

4.1.

Di n bi n m t đ b xít xanh vai ñ và m t ñ

26
tr ng trên

ñ u tương v Hè thu 2007 và v Xuân 2008 t i Gia Lâm – Hà
N i
4.2.

36

nh hư ng c a m t ñ b xít xanh vai ñ ñ n năng su t ñ u
tương v xuân 2008 t i Gia Lâm- Hà N i

43

4.3.

B xít xanh vai đ đang giao ph i

45

4.4.

Pha tr ng c a b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmeline

46

4.5.

u trùng tu i 1 b xít xanh vai ñ Piezodorus hybneri Gmeline

47

4.6.

u trùng tu i 2 b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmeline

48

4.7.

u trùng tu i 3 b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmeline

48

4.8.

u trùng tu i 4 b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmeline

49

4.9.

u trùng tu i 5 b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmeline

50

4.10.

M t b ng trư ng thành b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri

51

4.11.

M t lưng c a trư ng thành b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri

51

4.12.

Nh p đi u đ tr ng c a b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri
Gmelin sau các ngày vũ hố

56

4.13.

Trư ng thành ong ký sinh Telenomus subitus Le

58

4.14.

Trư ng thành ong ký sinh Telenomus citmes Ko

58

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………viii


4.15.

nh hư ng c a lo i th c ăn ñ n th i gian s ng c a trư ng
thành ong ký sinh T. subitus Le

4.16.

65

nh hư ng c a tu i v t ch ñ n hi u qu ký sinh c a ong T.
subitus Le

4.17.

68

Hi u qu ký sinh c a trư ng thành T. subitus Le sau các
ngày vũ hoá khác nhau

4.18.

nh hư ng c a thu c tr sâu phun

70
n ng ñ khuy n cáo ñ n

trư ng thành b xít xanh vai ñ Piezodorus hybneri Gmelin
4.19.

nh hư ng c a thu c tr sâu t i trư ng thành ong T. subitus Le

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ix

73
75


1. M

ð U

1.1. ð t v n ñ
Cây ñ u tương (Glycine max (L) Merrill) là cây công nghi p ng n
ngày có giá tr v nhi u m t, ngoài giá tr cung c p cho con ngư i các th c
ph m có giá tr dinh dư ng cao, cịn cung c p ngun li u cho cơng nghi p,

th c ăn cho gia súc, ñ u tương cịn có tác d ng c i t o đ t. Trong các l ai cây
tr ng cung c p protêin hi n nay thì đ u tương là cây có v trí quan tr ng nh t
vì nó có giá tr dinh dư ng cao nh t.
V giá tr dinh dư ng, h t đ u tương có thành ph n dinh dư ng r t
phong phú: Protein chi m kho ng 38-40%, trong potein t ng s có nhi u axit
amin không th thay th như lizin, iso loxin, triptophan, acginin; lipit t 1824%; gluxit 30-40%, ngoài ra trong h t đ u tương cịn có các lo i vitamin như
các vitamin nhóm B (B1, B2,..), các lo i vitamin khác như PP, E, C, D...
T h t ñ u tương ngư i ta ñã ch bi n ra hơn 600 lo i th c ăn như ñ u
ph , ñ u hũ, tào ph … h p v i kh u v c a nhi u ngư i và giá thành l i th p
phù h p v i nhi u t ng l p xã h i khác nhau. T h t ñ u tương và ph ph m
trong ch bi n h t ñ u tương làm th c ăn chăn ni có giá tr dinh dư ng cao
cho gia súc, gia c m.
Cây ñ u tương có giá tr sinh h c cao, đ u tương là cây h đ u có kh
năng c ng sinh c a vi khu n Rhizobium jabonicum v i n t s n c a r cây t o
nên kh năng chuy n hóa Nitơ trong khơng khí thành ñ m cung c p cho cây
tr ng và góp ph n c i t o đ t. ð u tương có kh năng c

đ nh 60-80

kgN/ha/năm tương đương v i 300-400 kg ñ m sunfat (Chu Văn Ti p, 1981)
[28]. Do đ u tương là cây cơng nghi p ng n ngày nên có th tr ng luân canh,
xen canh v i các lo i cây tr ng khác v a có hi u qu kinh t v a che ph ñ t
và c i t o ñ t sau thu ho ch v i ph n thân lá đư c bón l i vào đ t có tác d ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1


làm đ t tơi x p, tăng đ phì c a đ t. ði u này th c s có ý nghĩa trong giai
ño n hi n nay khi mà vi c l m d ng phân bón hố h c đã và đang làm đ t
nơng nghi p b suy thối nghiêm tr ng.

Cây đ u tương mang l i nhi u l i ích nên đư c nhi u nư c trên th gi i
và Vi t nam chú tr ng phát tri n nh t là trong giai đo n hi n nay. Tuy nhiên
trong q trình sinh trư ng và phát tri n cây ñ u tương ch u nh hư ng c a
nhi u nhân t trong đó y u t sâu b nh h i có nh hư ng l n đ n sinh trư ng,
phát tri n và năng su t c a cây đ u tương. M t trong nh ng lồi sâu h i trong
nh ng năm g n ñây xu t hi n v i m c ñ khá ph bi n trên ru ng đ u tương
là b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmelin, s chích hút nh a cây c a
chúng làm cho cây còi c c phát tri n kém, chúng hút qu làm qu b lép, gi m
ph m ch t c a h t th m chí có nhi u nơi cịn b th t thu, m t tr ng.
Trư c tình hình đó, con ngư i đã khơng ng ng tìm hi u, nghiên c u
nh ng t p tính gây h i c a chúng và tìm ra các bi n pháp phòng tr chúng, m t
trong nh ng bi n pháp ñư c s d ng nhi u và mang l i hi u qu nhanh chóng
đó là bi n pháp hoá h c, tuy nhiên bi n pháp hoá h c cũng có nhi u m t h n
ch đó là ngồi tác d ng phịng tr sâu h i thu c hố h c cịn làm nh hư ng
l n đ n s lư ng các lồi thiên đ ch trên ru ng ñ u tương, bên c nh đó nó cịn
làm m t cân b ng sinh thái, làm ô nhi m môi trư ng và nh hư ng ñ n s c
kho con ngư i. ð gi i quy t v n ñ này, m t trong nh ng bi n pháp ñư c áp
d ng hi u qu là qu n lý d ch h i t ng h p (IPM), xương s ng c a bi n pháp là
ñ u tranh sinh h c trong đó ong ký sinh tr ng b xít xanh vai đ có vai trị h n
ch s lư ng b xít xanh vai đ khá hi u qu . Theo ð ng Th Dung 2003 [8 ],
v i m t ñ tr ng b xít xanh vai ñ 0,49 ± 0,19 /m2 thì t l tr ng b xít b
ong ký sinh ñ t 68,39 ± 13,25 % trên m t v ñ u tương.
Nghiên c u quy lu t di n bi n s lư ng c a loài b xít xanh vai đ
Piezodorus hybneri Gmelin và m t s lồi ong ký sinh tr ng b xít c n đư c

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2


quan tâm đ c bi t, t đó góp ph n đ xu t bi n pháp phịng tr sâu b nh h i
nói chung và b xít xanh vai ñ nói riêng nh m gi m lư ng thu c hố h c,

b o v mơi trư ng và s c kho con ngư i.
Xu t phát t m c đích đó, dư i s hư ng d n khoa h c c a TS. H Th
Thu Giang chúng tơi ti n hành đ tài: “ Nghiên c u ñ c ñi m sinh h c, sinh
thái c a b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmelin và ong ký sinh tr ng
Telenomus subitus Le trên cây ñ u tương t i Gia Lâm- Hà N i”
1.2. M c ñích c a ñ tài
ði u tra ñánh giá m c ñ xu t hi n và di n bi n c a b xít xanh vai đ
trên cây đ u tương t i Gia Lâm – Hà N i trên cơ s đó nghiên c u đ c đi m
sinh h c và sinh thái h c c a b xít xanh vai đ và lồi ong ký sinh tr ng b
xít có tri n v ng. T đó ñ xu t s d ng bi n pháp sinh h c trong phịng tr
b xít xanh vai đ Piezodorus hybneri Gmelin.
1.3. Yêu c u c a ñ tài
- ði u tra thành ph n b xít h i đ u tương và cơn trùng ký sinh tr ng
b xít xanh vai ñ Piezodarus hybneri Gmelin, di n bi n s lư ng c a lồi b
xít xanh vai đ và cơn trùng ký sinh trên cây đ u tương.
- Nghiên c u m t s ñ c ñi m sinh h c và sinh thái h c c a b xít xanh
vai đ Piezodorus hybneri Gmelin
- Nghiên c u m t s ñ c ñi m sinh h c, sinh thái h c c a loài ong ký
sinh tr ng có tri n v ng c a lồi b xít xanh vai đ .
-

nh hư ng c a thu c tr sâu đ n b xít xanh vai đ và côn trùng ký

sinh tr ng.
1.4. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài
Xác ñ nh ñư c m c ñ ph bi n và di n bi n c a b xít xanh vai ñ và
k thù t nhiên c a chúng, m i quan h gi a sâu h i và k thù t nhiên trong
sinh qu n ru ng ñ u tương.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3

Có đư c tư li u khoa h c v

nh hư ng c a m t đ b xít xanh vai ñ

ñ n năng su t c a ñ u tương, t đó đ xu t đư c ngư ng m t đ b xít xanh
vai đ c n ph i phịng tr .
Có đư c tư li u khoa h c v

nh hư ng c a m t s thu c tr sâu hoá

h c và thu c tr sâu sinh h c đ n b xít xanh vai ñ và ong ký sinh tr ng c a
chúng góp ph n vào xây d ng bi n pháp phòng tr t ng h p sâu h i cây ñ u
tương.
Nh ng d n li u khoa h c nói trên bư c đ u góp ph n xác đ nh m t đ
b xít vai đ

nh hư ng đ n năng xu t ñ u tương ñ xây d ng quy trình

phịng tr hi u qu sâu h i cây đ u tương.

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4


2.T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U
2.1. Tình hình s n xu t đ u tương
Cây đ u tương Glycine max (L) Merr (tên khác: Phaseolus max L;
Glycine hispida (Moench) Maxim; Soja max (L) Piper…) (Craig, Geoff,
David, 1993) [ 32]. Theo m t s nhà khoa h c thì cây đ u tương Glycine max

(L) Merr đư c phát hi n và gieo tr ng

vùng đơng b c Trung Qu c kho ng

th k 11 trư c công ngun, sau đó lan d n sang Tri u Tiên, Nh t B n và
các nư c ðông Nam Á. ð n năm 1965, Samuel Bowen ñã ñưa gi ng ñ u
tương t Trung Qu c t i Hoa Kỳ (Lowell, 1986) [21 ].
Hi n nay cây ñ u tương ñư c tr ng

h u h t các nư c trên th gi i v i

t ng di n tích 91,39 tri u ha, s n lư ng ñ t 219,99 tri u t n (gi m 7,28% so
v i niên v 2006/2007) và năng su t ñ t 22,93 t /ha (Ngu n FAO.STAT,
2007) [ 60 ]. Quê hương c a cây ñ u tương là

Châu Á, nhưng 45% di n tích

tr ng đ u tương và 55% s n lư ng đ u tương c a tồn th gi i là

nư c M ,

nư c Mĩ s n xu t 75 tri u t n ñ u tương năm 2000, trong đó hơn m t ph n ba
đư c xu t kh u. B Nông nghi p Hoa Kỳ (USDA) [59] d báo s n lư ng ñ u
tương c a nư c này năm 2007 ñ t 84 tri u t n, tăng 4,5 tri u t n so v i m c
d báo ñưa ra vào tháng 8/2006. Trong đó, lư ng đ u tương thương ph m c a
nư c này ư c ñ t 30,6 tri u t n trong năm 2007, tăng 0,95 tri u t n so v i
năm 2006; lư ng ñ u tương cung c p cho các nhà máy ch bi n

Hoa Kỳ d

báo cũng tăng lên m c 48 tri u t n trong năm 2007. D tr ñ u tương c a
nư c này d báo tăng t m c 13,2 tri u t n năm 2006 lên m c 14,5 tri u t n
năm 2007. Hi n nay các bang Lowa, Illinois, Nebraska, Minnesota và
Missouri là nh ng khu v c tr ng ñ u tương ch y u c a Hoa Kỳ, v i s n
lư ng chi m t i 83% t ng lư ng ñ u tương c a c nư c.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5


Các nư c s n xu t l n ñ u tương khác là Brazil, Argentina, Trung
Qu c và

n ð chi m kho ng 90-95 % t ng s n lư ng đ u tương trên tồn

th gi i. Năm 2005, Trung Qu c là nư c có di n tích s n xu t đ u tương l n
nh t châu Á (9,5 tri u ha), s n lư ng ư c ñ t 16,90 tri u t n và năng su t
cũng cao nh t 17,79 t /ha. Cũng theo đánh giá c a B Nơng nghi p Hoa Kỳ
(USDA), lư ng ñ u tương xu t kh u c a Argentina và Brazil trong năm 2007
d báo gi m xu ng còn 7 tri u t n và 26 tri u t n. Trong khi đó, nhu c u nh p
kh u ñ u tương c a Trung Qu c d báo s tăng

m c k l c, ñ t 32 tri u t n

trong 2007. Trong khi đó, giá đ u tương trung bình t i Hoa Kỳ niên v 2007
d báo d ng

m c 0,18 USD ñ n 0,22 USD/kg.

Vi t Nam, nhân dân ñã bi t tr ng ñ u tương t hàng ngàn năm nay,
nhưng trư c ñây s n xu t ñ u tương ch bó h p trong ph m vi nh thu c các

t nh phía b c như Cao B ng, L ng Sơn. Trư c Cách m ng tháng tám di n tích
tr ng đ u tương c a c nư c là 30.000ha, năng su t ñ t 410kg/ha (ðoàn Th
Thanh Nhàn và c ng s ,1996) [ 23]
Theo th ng kê (Nông- Lâm nghi p thu s n Vi t Nam 1975-2000)
[24], năng su t ñ u tương trung bình c a Vi t Nam năm 1999 ñ t 11,2 t /ha,
tăng 330kg/ha so v i năm 1991. V s n lư ng ñ u tương, ba vùng ð ng b ng
sông H ng, ðông Nam B và ð ng b ng sông C u Long chi m 63,8% s n
lư ng ñ u tương c nư c. ð c bi t là ð ng b ng sơng C u Long chi m
12,7% di n tích nhưng chi m t i 20,9% s n lư ng ñ u tương c nư c.
Theo th ng kê m i đây nh t năm 2007 thì di n tích ñ u tương c a c
nư c là 185,8 ngàn ha, s n lư ng ñ t 258,2 ngàn t n và năng su t ư c ñ t
13,89 t /ha. Trong đó Hà Tây là t nh có di n tích và s n lư ng đ u tương l n
nh t v i 31800 ha và 47700 t n; sau đó là Hà Giang v i 15900 ha và 13800
t n; Hà N i 1700 ha và 2100 t n; ð ng Tháp: 6700 ha và 13900 t n. (Ngu n
Niên giám th ng kê, 2006) [30].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6


2.2. Sâu h i ñ u tương
Trên th gi i có nhi u cơng trình nghiên c u nh hư ng c a các y u t
tác ñ ng ñ n sinh trư ng và phát tri n c a cây đ u tương, trong đó nghiên c u
nh hư ng c a sâu b nh h i ñư c các nhà khoa h c chú ý b i vì nó nh hư ng
tr c ti p đ n sinh trư ng, phát tri n và năng su t c a cây ñ u tương.
Trong nh ng ñi u ki n sinh thái, ñ a lý, gi ng ñ u tương và k thu t
canh tác nh hư ng r t l n t i thành ph n sâu h i và các lo i sâu h i chính. Vì
v y

m i m t qu c gia có thành ph n sâu h i và các lo i sâu h i chính cũng

có s khác nhau.
Nh t, theo Kobayashi, 1976 [40], Kobayashi, 1978 [41], trên cây đ u
tương có 25 lồi sâu h i quan tr ng, trong đó có 4 lồi sâu đ c qu , 19 lồi b
xít và 1 lồi ru i đ c qu . Có 7 loài gây h i nghiêm tr ng là: ru i ñ c qu
(Leguminivora glycinevorella); sâu ăn qu (Niatsumurae ses Phaseoli); sâu
đ c qu (Etiella zickenlla); b xít xanh (Nezara viridula); b xít xanh vai đ
(Piezodorus hybneri); b xít nâu (Riptortus)
Cịn theo Setokuchi và c ng s (1986) [54], thì

vùng Kagoshima

Prefecture (Nh t) các lồi b xít Piezodorus hybneri, Nezara viridula và
Riptotus clavatus là nh ng loài gây h i ph bi n, chúng có m t trong su t quá
trình sinh trư ng và phát tri n c a cây ñ u tương t gi a tháng 8 ñ n tháng
11, v s m và v mu n ñ u b nh hư ng n ng.
B xít xanh (Nezara viridula) là m t loài sâu h i r t ph bi n và nguy
hi m, nó tr c ti p làm gi m sút s n lư ng và ph m ch t c a ñ u tương
(Dauherty và c ng s , 1994) [35]; Thomas và c ng s ,1974 [55], Sau này lồi
b xít xanh vai đ (Piezodorus hybneri) ph bi n hơn và gây h i n ng hơn,
đ c bi t

các vùng phía đơng và ðông nam Brazil (Panizzi, 1985) [50].

Các k t qu nghiên c u c a Vicentini và c ng s

(1977) [58]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7

Argentina ngun nhân chính gây nên qu đ u tương b r ng h t là do các lồi
b xít chích hút, đi n hình là Nezara viridula, piezodorus guildini.

đó n u

m t đ b xít trên 4con/ mét dài hàng đ u thì năng su t gi m rõ r t.
S gây h i c a các loài b xít

Louisiana khơng nh ng làm gi m tr ng

lư ng h t mà còn làm tăng kh năng xâm nh p c a n m và vi khu n vào h t.
S gây h i c a b xít

m t ñ cao ñã làm tăng t l b nh trên h t là 65%

(Russin và c ng s , 1988) [53 ]. Ngồi ra đ u tương khi b b xít chích hút
cịn làm gi m hàm lư ng protêin thô và lư ng d u trong h t (Calhoun và c ng
s , 1988) [33].
Hoa kỳ, theo Lowell (1976) [21 ], ghi nh n đư c 950 lồi chân ñ t
trên ñ u tương, trong ñó ch có 19 lồi (chi m dư i 5%) gây h i chính, đó là:
h i qu 2 lồi, h i lá 14 loài, h i thân, r , h t 3 loài; có dư i 2% s lồi gây
h i nghiêm tr ng như: sâu xanh, sâu ño, sâu ăn qu và b xít xanh. G n đây
Michael (1978) [46] cho r ng trên cây đ u tương

Hoa Kỳ có 10 lồi sâu h i

chính (sâu xanh ăn qu và h t, các lồi b xít xanh, sâu đ c thân h ngài sáng,
ru i ñ c h t, sâu ñ u nhung, sâu khoang, b rùa và hai loài nh n ñ ).
các nư c Á nhi t ñ i và c n nhi t đ i, trong s các lồi b xít gây h i
chính là lồi b xít xanh Nezara viridula (L), b xít xanh vai b c Piezodorus

hybneri (Gmelin), b xít hơng v t tr ng Riptortus clavatus (Thunbr) và b xít
hơng vi n tr ng Riptortus linearis (L) thì lồi b xít xanh Nezara viridula là
lồi gây h i m nh nh t, phân b ñ a lý r ng nh t và có ph m vi cây ký ch
nhi u nh t (Talekar, 1997) [56 ].
Vi t Nam cũng đã có r t nhi u cơng trình nghiên c u v sâu h i đ u
tương t r t s m. K t qu ñi u tra cơ b n côn trùng (1967-1968) c a Vi n
B o v th c v t công b trên đ u tương có 88 lồi sâu h i, thư ng xuyên xu t
hi n 43 loài, sâu h i chính có trên 10 lồi chi m 12,5% [24 ].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8


Ph m Văn Biên và c ng s (1995) [1 ] cũng phát hi n đư c 59 lồi sâu
h i thu c 23 h . Các lo i sâu h i chính là b xít xanh, sâu cu n lá, sâu đ c
qu , giịi đ c thân… các loài sâu h i thu c b cánh c ng tuy khơng ph bi n
nhưng m c đ gây h i cũng nh hư ng khơng nh đ n năng su t ñ u tương.
K t qu nghiên c u c a Bùi Văn Duy (1996) [10], Phan Thanh Nam
(1996) [22], v ñ u tương xuân vùng Hà N i và m t s t nh ph c n, thu th p
đư c 29 lồi sâu h i, trong đó b cánh v y có s lư ng nhi u nh t -10 loài
(chi m 31%), các b khác m i b 4-6 loài (b cánh c ng, b cánh n a, b
cánh th ng và b hai cánh), b cánh tơ có s lư ng th p nh t (1 loài). V hè
thu 1997 thành ph n sâu h i đ u tương phong phú hơn (48 lồi) nhi u nh t
v n là b cánh v y, sâu h i ch y u có sâu cu n lá, sâu khoang và các lồi b
xít xanh (Hồng ð c Dũng, 1997) [9 ].
Nh ng k t qu nghiên c u trên cho th y thành ph n sâu h i ñ u tương
trên th gi i và

nư c ta r t phong phú và ña d ng. Tuy nhiên có s khác

nhau v s lư ng lồi cũng như các lồi gây h i chính đó là do có s thay ñ i

v ñiêu ki n sinh thái và k thu t canh tác ñ u tương khác nhau gi a các vùng
sinh thái.
Theo Tr n ðình Chi n (2000) [ 2], trên h sinh thái ru ng ñ u tương
vùng Hà N i và ph c n ñã thu th p đư c 69 lồi thu c 7 b , 28 h cơn trùng.
Các b có s lư ng loài nhi u nh t là b cánh v y, b cánh n a và b cánh
c ng. ðã ghi nh n thêm hai loài sâu cu n lá m i: Pleyroptya
punctimarginalis Hampson và Omiodes diemennalis Guene vào danh m c sâu
h i, theo tác gi

b

xít xanh (Nezara viridula) và b

xít xanh vai đ

(Piezodorus hybneri) xu t hi n nhi u và gây h i m nh vào cu i v khi cây
đ u tương có hoa qu non. Chúng chích hút qua v qu và hút d ch nh ng h t
ñ u tương ñang phát tri n làm cho qu ñ u b lép, long h t d n ñ n năng su t
và ph m ch t h t b gi m.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9


ð ng Th Dung (2003)[8] cho bi t

ñi u ki n nhi t đ trung bình

27,9oC, m đ trung bình 83,4% vịng đ i c a b xít xanh vai đ Peizodorus
hybneri là 37,99 ngày, cịn

nhi t đ trung bình 31,21oC, RH trung bình

89,6% vịng đ i c a lồi này là 31,96 ngày.
ð ng Th Dung (1999) [7 ], ñã ghi nh n thành ph n sâu h i ñ u tương
vùng Hà N i và ph c n ñã thu ñư c 68 loài thu c 7 b , 21 h cơn trùng trong
đó sâu h i chính có 7 lồi: b xít xanh vai đ Piezodorus rubrofasciatus, sâu
đ c qu

Helicoverpa armigera,

Melanagromyza sojae, Japanagromyza

tristella. 4 lồi có m c ñ ph bi n cao g m ru i ñ c thân, sâu cu n lá, sâu
khoang và b xít xanh vai b c.
Theo H Th Thu Giang và c ng s (2008) [11], đã cho bi t vịng ñ i
c a b xít xanh vai ñ

nhi t ñ 300C là 34,08 ± 1,83 ngày và

vịng đ i trung bình là 49,43 ± 1,03 ngày.
trung bình 3,6 ± 0,67
qu , cịn

250C có

250C m i b xít cái có th ñ

tr ng v i t ng s tr ng trung bình là 91,07 ± 14,52

300C thì kh năng đ tr ng c a b xít cái ít hơn trung bình 3,3 ±

0,67 tr ng v i t ng s tr ng trung bình là 80,8 ± 11,45 qu tr ng.
2.3. K thù t nhiên c a sâu h i ñ u tương
Trong sinh qu n ru ng ñ u tương ngồi thành ph n sâu h i cịn có m t
thành ph n vơ cùng quan tr ng đó là các lồi thiên đ ch k thù t nhiên c a
sâu h i trên ru ng ñ u tương. Trong thành ph n k thù t nhiên thì cơn trùng
ký sinh đóng vai trị quan tr ng. Chúng là tác nhân ki m ch s phát tri n c a
các lồi sâu h i có hi u qu .
Theo Orr và c ng s (1986) [48 ] khi nghiên c u ñ ñánh giá kh năng
ký sinh tr ng b xít c a các lồi ong cho th y: Trên cánh ñ ng tr ng ñ u
tương

m t s vùng thu c phía nam Louisiana trong su t hai năm 1983-

1984, tr ng c a Eusschistus sp. b ký sinh n ng nh t. T t c nh ng loài ký

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………10


sinh b xít thu đư c đ u thu c h Scelionidae; trong đó lồi Telenomus podisi
là ph bi n nh t. Lồi Trissolcus basalis có s lư ng cao trong năm 1983,
nhưng b gi m ñ t ng t vào năm sau (1984) khi v t ch c a lồi thích h p
nh t (Nezara viridula) th p. S lư ng ký sinh tăng khi m t ñ v t ch tăng.
T t c các loài ký sinh tr ng b xít thu th p đư c đ u là ký sinh đơn (m i
tr ng b xít đ u cho ra m t ong). Theo Jones (1988) [44 ] thì tr ng b xít
xanh Nezara viridula b lồi Trissolcus basalis ký sinh t i 70- 95% .
T i vùng Puerto Rico (M ) ñã phát hi n 3 lồi ký sinh trên tr ng b
xít Mormida angustata Herring và Oebalus ypsilon Fab. Trong đó có 2 lồi
ru i ký sinh là Beskia aelops và Gymnoclytia spinki thu c b hai cánh
Diptera và m t loài ong ký sinh là Ooencyrtus submetallicus thu c b cánh

màng Hymenoptera ký sinh v i t l khá cao (62%) trên ñ ng ru ng (Franqui,
1988) [36 ].
Theo Kasol và c ng s (1992) [42 ], đã cho bi t b xít xanh b 3 loài
ký sinh ch y u là loài Trissolcus và Telenomus, b xít nâu có 3 lồi b ký
sinh, sâu cu n lá Lamprosema indicata b 2 loài ký sinh.
Brazil, Moscardi (1993) [45], ñã phát hi n ñư c 2 lồi ký sinh tr ng
b xít đó là nh ng lồi Trissolcus basalis và Telenomus mormidae đã th
hi n ñư c vai trò quan tr ng trong vi c h n ch s lư ng b xít v i t l tr ng
b xít b ký sinh lên t i 50%.
Tác gi Gazzoni và c ng s (1994) [37 ] thơng báo trên đ u tương vùng
nhi t đ i thu th p đư c 52 lồi ký sinh thu c b cánh màng và b hai cánh, b
hai cánh t p trung ch y u

h Tachinidae, còn b cánh màng t p trung vào 3

h ch y u: Braconidae, Ichneumonidae và Chalcididae.
Theo k t qu nghiên c u c a Panizii (1997) [51] ñã ghi nh n ñư c hơn
20 loài ký sinh tr ng c a b xít trên ru ng đ u tương

Brazil. Riêng tr ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………11


b xít xanh Nezara viridula (L) trên đ u tương

Thái Lan b 4 loài ong ký

sinh, 3 loài thu c h Scelionidae, 1 loài thu c h Eulophidae (Napompeth,
1997) [47 ]

Vi t Nam tình hình nghiên c u v k thù t nhiên c a sâu h i nói
chung và cơn trùng ký sinh m i đư c chú tr ng trong th i gian g n ñây nhưng
cũng ñã ñ t ñư c nh ng thành t u kh quan, đã áp d ng thành cơng vi c s
d ng thiên đ ch trong phịng tr sâu h i trên m t s ñ i tư ng cây tr ng ñ t
hi u qu t t, làm gi m lư ng thu c hóa h c trong vi c phịng tr sâu h i, đ m
b o s c kh e con ngư i và b o v môi trư ng sinh thái.
Ph m Văn L m (1993) [18] ñã cho bi t trong quá trình ñi u tra thu th p
thành ph n k thù t nhiên c a sâu h i ñ u tương (1982-1992) thu ñư c 64
lồi thu c 4 b cơn trùng, trong đó t p trung ch y u

b cánh màng (40 loài,

chi m 62,5%), ký sinh tr ng b xít (4 lồi ).
K t qu đi u tra thành ph n cơn trùng ký sinh t năm 1981- 1995
trên lúa , ngô, bơng và đ u tương

hơn 20 t nh thành trong c nư c đã thu

th p đư c 175 lồi thu c 88 gi ng, 19 h , t p trung

m t s h ph bi n

như Braconidae- 48 loài; Ichnaumonidae- 30 loài; Scelionidae- 19 loài;
Eulophidae- 14 loài;… gi ng có s lư ng lồi nhi u nh t là Apanteles- 23
lồi; Tetrasticus- 8 lồi. Trong đó ký sinh sâu khoang 1 lồi, ký sinh sâu
cu n lá có 7 lồi và ký sinh tr ng b xít có 9 loài (Nguy n Văn C m, Ph m
Văn L m, 1996) [ 3].
Nguy n Công Thu t (1995) [27 ] cho r ng nhóm cơn trùng ký sinh
trên cây đ u tương khá phong phú song vi c ñ nh tên c a nhóm này cịn
g p nhi u khó khăn, m i bi t tên c a 10 loài, trong đó cơn trùng ký sinh

c a ru i đ c thân đ u tương có 2 lồi, cơn trùng ký sinh sâu cu n lá 3 lồi
và cơn trùng ký sinh tr ng sâu xanh m t loài.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………12


Khi nghiên c u v k thù t nhiên c a sâu h i chính đ u tương vùng
Hà N i (1994-1995), Hà Quang Hùng và c ng s (1996) [12 ] đã thu đư c
11 lồi cơn trùng ký sinh c a sâu h i ñ u tương thu c 4 h c a b cánh
màng. Trong đó h Braconidae có 5 lồi, h Ichneumonidae có 3 lồi.
Riêng lo i ong ký sinh kén tr ng (Braconidae) có t l ký sinh cao nh t
(19,73 – 25,8).
K t qu ñi u tra trên cây ñ u tương trong năm 1996

vùng Hà N i và

ph c n, Vũ Quang Côn, Khu t ðăng Long và ð ng Th Dung (1996) [4] cho
th y: tr ng c a b xít xanh (Nezara viridula) b nhi m 2 loài ký sinh thu c h
Scelionidae là Trissolcus rudus Le và Telenomus cyrus Nixon, cịn tr ng c a
b xít xanh vai đ (Piezodorus hybneri) b 4 loài ký sinh Archiphanurus
aculus Le; Telenomus abnormis Crawf, Telenomus subitus Le, Trissolcus
rudus Le. Trong đó Telenomus subtitus Le có vai trị l n nh t trong vi c h n
ch s lư ng c a b xít xanh vai ñ (Piezodorus hybneri). M c dù m t ñ
tr ng b xít xanh vai ñ trên ñ ng ru ng đ u tương khơng cao l m (trung
bình 0,49 ± 0,19 /m2), song t l tr ng ký sinh v n đ t r t cao, trung bình c
v 68,39 ± 13,25 % (ð ng Th Dung, 2003) [8 ].
Theo Lê Xuân Hu (1997) [14] gi ng ong Gryon haliday là 1 gi ng
l n c a h Scelionidae có s lư ng lồi phong phú và ký sinh trong tr ng
c a nhi u lồi cơn trùng, ch

y u trên tr ng b

Coreidae. Ong ký sinh gi ng Gryon

xít h

Pentatomidae,

Vi t Nam có 35 lồi trong đó có 30

lồi m i cho khoa h c (Lê Xn Hu , 1996) [13]. Th ng kê g n ñây nh t
thì ong ký sinh tr ng b xít

Vi t Nam h Scelionidae có 14 lồi và có 4

lồi m i cho khoa h c. Vũ Quang Côn và c ng s (1996) [4] ñã ñưa ra
nh n xét thành ph n cơn trùng ký sinh sâu h i đ u tương khá phong phú
(42 lồi), trong đó b cánh màng 39 lồi, b hai cánh 3 lồi, H Braconidae
có s lư ng loài nhi u nh t (14 loài), sau đó đ n h Ichneumonidae- 8 lồi,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………13


các h khác m i h t

1-5 loài. Trong t p h p ký sinh chung trên ñ u

tương, m t s lồi có vai trị quan tr ng kìm hãm sâu cu n lá (5 loài), sâu
khoang (2 loài), tr ng b xít (2 lồi), d n đ n t l các loài b nhi m ký
sinh cao: sâu cu n lá 5- 35%; sâu khoang 35- 40%; tr ng b xít 10- 35%.

Theo tài li u cơng b g n ñây nh t

nư c ta ong ký sinh h Scelionidae

có t i 219 lồi, thu c 35 gi ng, ph n l n chúng là ký sinh tr ng côn trùng và
nh n. Hi u qu ký sinh c a các ong thu c h

Scelionidae thư ng giao ñ ng t

20 - 90%. M t s là ký sinh b c 2 (Lê Xuân Hu , 1997) [14].
Trong các ñi u ki n sinh thái khác nhau thành ph n cơn trùng ký sinh
cũng bi n đ i theo thành ph n và m c ñ ph bi n c a sâu h i. ð ng Th
Dung (1997) [6 ] cho bi t thành ph n côn trùng ký sinh sâu h i ñ u tương v
xuân thư ng th p hơn v hè thu, tác gi cho th y trên ñ u tương v xuân 1996
ch thu ñư c 16 loài, 13 loài thu c b cánh màng, 3 lồi thu c b hai cánh;
trong đó 6 loài ký sinh trên sâu cu n lá, 3 loài ký sinh sâu khoang, 3 loài ký
sinh tr ng b xít, cịn l i là các lồi sâu h i khác.
Theo k t qu nghiên c u c a ð ng Th Dung (1999) [7 ] ñã thu th p
ñư c 51 loài ký sinh c a m t s lồi sâu h i chính trên đ u tương (sâu khoang,
sâu xanh, sâu cu n lá và b xít xanh). Các lồi ký sinh ghi nh n đư c ch y u
thu c b cánh màng Hymenoptera và b 2 cánh Diptera. Các h ph bi n có s
lư ng loài phong phú là h Braconidae (20 loài), h Scelionidae (8 loài), h
Ichneumonidae (7 loài), h Chalcididae (4 loài), h Tachinidae (3 lồi).
G n đây nh t, theo k t qu nghiên c u c a Nguy n Th Thanh Tâm,
Nguy n ð c Tùng, Nguy n Minh Màu, Tr n ðình Chi n, Nguy n Vi t Tùng
và ð ng Th Dung (2008) [25] đã cơng b , tr ng b

xít xanh vai đ

Piezodorus hybneri b ong Telenomus subitus ký sinh, vịng đ i c a lồi ong

ký sinh nhìn chung ng n trung bình 9,80 ± 1,02 ngày trong ñi u ki n nhi t m

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………14


ñ trung bình là 28,10C và 83,1% (tr ng 2,32 ngày, ong non 2,72 ngày, nh ng
3,96 ngày, trư ng thành ti n ñ tr ng 0,96 ngày). Ong T.subitus có t l vũ
hóa r t cao (87,8%)

đi u ki n phịng thí nghi m v i nhi t m đ trung bình

là 28,10C; 83,1%, t l vũ hóa c a loài này th p hơn khi thu tr ng v t ch b
ký sinh ngồi đ ng (67,3%), t l gi i tính nghiêng v ong cái (0,28♂: 1♀
trong đi u ki n phịng thí nghi m và 0,52♂: 1♀

ngồi đ ng ru ng )

2.4. Bi n pháp phịng tr sâu h i ñ u tương
Cùng v i vi c nghiên c u thành ph n và m c ñ gây h i c a sâu h i
ñ u tương các nhà khoa h c cũng nghiên c u các bi n pháp phịng tr v i
m c đích làm gi m t i ña tác h i c a các loài sâu h i. Trên th gi i và trong
nư c đã có nhi u cơng trình nghiên c u v bi n pháp phòng tr sâu h i đ u
tương đư c cơng b như bi n pháp hóa h c, bi n pháp sinh h c, quy trình
phịng tr t ng h p d ch h i (IPM) trên cây ñ u tương ñã áp d ng vào s n
xu t ñ t k t qu t t.
M t trong nh ng bi n pháp phòng tr sâu h i ñư c s d ng r ng rãi và
có hi u qu tương đ i cao là bi n pháp s d ng thu c hóa h c, bi n pháp này
có nhi u ưu đi m là d s d ng, hi u qu nhanh…
Theo k t qu nghiên c u c a Rojas và c ng s (1987) [52],

Cuba

trong nh ng năm c a th p k 80 ñ xác ñ nh th i kỳ phun thu c h p lý nh t
trong phòng tr sâu h i ñ u tương, ngư i ta ñã làm nh ng thí nghi m phun
thu c

các kho ng th i gian 7 ngày, 14 ngày, 21 ngày và 28 ngày m t l n.

K t qu cho th y: áp d ng phun ñ nh kỳ 7 ngày và 14 ngày m t l n cho hi u
qu phòng tr cao nh t v i các lo i thu c Tamaron, Dipterex, Parathion và
Malathion. Tuy nhiên trong 36 ngày ñ u sau gieo, t t c các cơng th c thí
nghi m đ u cho hi u qu tương t nhau.
Bên c nh nh ng l i ích mà thu c hoá h c mang l i thì nó cịn mang l i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………15