Bài 1. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ

VÒ dù giê th¨m líp

Phîng Hoµng ngµy 6 th¸ng 11 n¨m
2008


Kim tra bi c

?

Trong chơng trình Ngữ Văn THCS em đã đ
ợc học cách làm những thể thơ nào? Hãy kể
tên một vài bài thơ mà em biết đợc sáng tác
theo những thể thơ trên?
-

Cách làm thơ bốn chữ - Lớp 6

- Cách làm thơ năm chữ - Lớp 6
- Cách làm thơ lục bát Lớp 7
- Cách làm thơ bảy chữ - Lớp 8



Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

I. Nhận diện thể thơ
tám chữ
Thanh

Vần

Nhịp

+ Thanh bằng: gồm thanh không và thanh
huyền
+ Thanh trắc: gồm các thanh sắc, hỏi, ngã,
+
Vần chân: các tiếng ở cuối các câu vần
nặng
với nhau.
+ Vần lng: là vần đợc gieo vào giữa dòng
thơ.
+ Gieo vần liền: là vần đợc gieo liên tiếp
ở cuối các dòng thơ.
thơ.
+Cách
Gieongắt
vần nhịp
cách:trong
là gieo
các vần tách ra
không liền nhau.


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

1. Xét ví dụ- Đoạn

a
Nào đâu những đêm vàng bên bờ
suối
tan
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
ngàn
Đâu những ngày ma chuyển bốn ph
mới
ơng ngàn
gội
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi
bừng
mới?
rừng
Đâu những bình minh cây xanh
nắng gội,
gắt
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tng bừng?
mật
Đâu những chiều lênh láng máu sau
rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,

- Mỗi dòng thơ đều có tám
chữ
- Gieo vần chân liên tiếp
chuyển đổi theo từng
cặp: tan- ngàn; mới- gội;
bừng- rừng; gắt- mật.
- Ngắt nhịp đa dạng, linh

hoạt không theo công thức
nào


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ
Hot ng nhúm

Phiếu học tập: Nhận diện đặc điểm của đoạn
thơ tám chữ

Đặc điểm

Số chữ trong
một dòng thơ
Cách gieo vần
Cách ngắt
nhịp

Đoạn b

Đoạn c


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

Đoạn b

Đoạn c

Mẹ cùng cha công tác bận không
về

Yêu biết mấy, những dòng sông
bát ngát

Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe

Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô
non

Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu
học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thơng bà
khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh
đồng xa?
(Bằng Việt - Bếp
lửa)

Yêu biết mấy, những con đờng
ca hát
Qua công trờng mới dựng mái
nhà son!
Yêu biết mấy, những bớc đi
dáng đứng

Của đời ta chập chững buổi
đầu tiên


Đoạn b

Đoạn c

Mẹ cùng cha công tác bận không
về
về
nghe
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
học
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu
nhọc
học.
bà
Nhóm bếp lửa nghĩ thơng bà
khó nhọc,
xa
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh
đồng xa?
(Bằng Việt - Bếp
lửa)

Yêu biết mấy, những dòng sông
ngát
bát ngát

non
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô
hát
non
son
Yêu biết mấy, những con đờng
ca hát
Qua công trờng mới dựng mái
đứng
nhà son!
tiên
dựng
Yêu biết mấy, những bớc đi
dáng đứng
nhiên
Của đời ta chập chững buổi
đầu tiên


Tuần 11 Tiết 54

Phiếu học
tập
Đặc điểm
Số chữ trong
một dòng thơ

Tập làm thơ tám chữ
Đoạn b

Đoạn c

Tám chữ trong Tám chữ trong
một dòng thơ
một dòng thơ

Cách gieo vần - Gieo vần
chân liên tiếp:
về- nghe; họcnhọc; bà- xa
Cách ngắt nhịp Ngắt nhịp linh
hoạt, đa dạng

- Gieo vần chân
gián cách: ngáthát; non- son;
đứng - dựng;
tiênNgắtnhiên
nhịp linh
hoạt, đa dạng


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

2. Kết
luận:
Đặc điểm của thể thơ
tám chữ
-Mỗi dòng tám chữ, có cách ngắt nhịp rất đa dạng.
-Bài thơ theo thể tám chữ có thể gồm nhiều đoạn

dài đợc chia thành các khổ(số câu không hạn
định), có thể chia thành các khổ(thờng mỗi khổ
bốn dòng).
-Cách gieo vần phong phú nhng phổ biến nhất là
vần chân đợc gieo liên tiếp hoặc gián cách.


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

II. Luyện tập nhận diện thể
thơ tám chữ.
Bài tập 1: Lựa chọn các từ: ca hát, bát ngát, ngày
qua, muôn hoa điền vào chỗ trống trong các dòng
thơ cho phù hợp:
ca hát
Hãy cắt đứt những dây
đàn.....................
ngày
qua
Những sắc tàn vị nhạt
bát ngát
của ......................
muôn
Nâng đón lấy màu xanh
h
hoa
ơng ..............
Của ngày mai muôn thuở

với .................
(Tháp đổ- Tố Hữu)


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

Bài tập 2: Lựa chọn các từ: cũng mất, đất trời, tuần
hoàn điền vào chỗ trống trong đoạn thơ cho đúng
Xuân đơng tới nghĩa là xuân đ
vần
ơng qua,

Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ
cũng
già,
mất
Mà xuân hết, nghĩa là
tôi ...................;
tuần
Lòng tôi rộng, nhng lợng
trời cứ
hoàn
chật.
Không cho dài thời trẻ của nhân
gian,
đất
Nói làm chi rằng xuân trời
vẫn ..................

Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm
lại!


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

Bài tập 3: Trong bài thơ sau có chỗ bị chép sai,
hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và sửa lại cho đúng?
Giờ nao nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tờng trắng, cửa g
ơng!
rộn
vào trờng
Những chàng trai mời lămrãtuổi rộn
rã,
Rơng nho nhỏ với linh hồn bằng
- Âmngọc
tiết cuối của câu thơ này phải mang thanh
bằng và hiệp (Tựu
vần tr
với
chữHuy
gơng
ờngCận) ở cuối câu thơ
trên.


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

III.Thực hành làm thơ
tám
chữ:
Bài tập
1: Tìm từ thích hợp đúng thanh, đúng
vần để điền vào chỗ trống trong khổ thơ sau:
Trời trong biếc không qua mây gợn
trắng
Gió nồm nam lộngvờn
thổi cánh diều
xa
qua
Hoa lựu nở đầy một ............. đỏ
-Từ điền vào chỗ trống ở dòng thơ thứ ba phải mang
nắng
thanh bằng.

Lũ b
ớmđiền
vàng
lơchỗ
đãng
lớtở bay
-Từ
vào
trống
cuối ...........

dòng thứ t phải có khuôn
âm (a) để hiệp vần với chữ xa ở cuối dòng thứ hai
và mang thanh bằng


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ

Bài tập 2: Làm thêm câu thơ cuối cho đoạn thơ
sau sao cho đúng vần, hợp với nội dung cảm xúc
từ ba câu trớc.
Mỗi độ thu về lòng xao xuyến
lạ
Nhớ nôn nao tiếng trống buổi
tựu trờng
Bóng ai kia thấp thoáng giữa
Con
ờng nhỏ tiếng nói cời rộn
mànđ
sơng
rã
...................................................
.........


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ
Hoạt động

nhóm

-Bài thơ có đúng thể tám chữ không?
-Bài thơ đã có vần cha? Cách gieo vần, ngắt
nhịp đúng, sai, đặc sắc nh thế nào?
-Kết cấu bài thơ có hợp lí không? Nội dung cảm
xúc có chân thành, sâu sắc không?
-Chủ đề của bài thơ có ý nghĩa gì?


Tuần 11 Tiết 54

Tập làm thơ tám chữ
Bảng tổng kết chơng
trình hoạt động ngữ văn
THCS
Các cách
làm thơ
đã học

Bốn chữ Năm chữ Lục bát Bảy chữ Tám chữ