Xây dựng lối sống mới cho thanh niên huyện vĩnh tường, tỉnh vĩnh phúc hiện nay theo tư tưởng hồ chí minh

’’’’’’’’’’’’’’’’’’

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ

======

BÙI THỊ THANH THÚY

XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI CHO THANH NIÊN
HUYỆN VĨNH TƯỜNG, TỈNH VĨNH PHÚC
HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Tư tưởng Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn khoa học

ThS. NGUYỄN THỊ LINH

HÀ NỘI - 2018


LỜI CẢM ƠN
Đề tài: “Xây dựng lối sống mới cho thanh niên huyện Vĩnh Tường, tỉnh
Vĩnh Phúc hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh” được hoàn thành dưới sự
hướng dẫn, giúp đỡ tận tình quý báu của Thạc sĩ Nguyễn Thị Linh, được sự
giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi của trường đại học Sư phạm Hà Nội 2 và
Huyện ủy Vĩnh Tường.
Nhân đây cho phép tôi được tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thạc sĩ Nguyễn
Thị Linh - người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian qua, tôi
cũng xin chân thành cảm ơn những ý kiến đóng góp, những nhận xét quý báu
của các thầy cô giáo giúp tôi hoàn thành bài khóa luận của mình.

Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè đã luôn động
viên, khích lệ, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian làm khóa luận.
Hà Nội, tháng 5 năm 2018
Sinh viên

Bùi Thị Thanh Thúy


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Khóa luận này là công trình nghiên cứu của cá nhân,
được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của Thạc sĩ Nguyễn Thị Linh.
Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong khóa luận
này là trung thực và chưa từng được công bố dưới bất kì hình thức nào.
Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình.

Hà Nội, tháng 5 năm 2018
Sinh viên

Bùi Thị Thanh Thúy


DANH MỤC VIẾT TẮT
KHKT

Khoa học kĩ thuật

ATGT

An toàn giao thông

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

ĐVTN

Đoàn viên thanh niên

TNCSHCM

Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

Nxb

Nhà xuất bản

BCH

Ban chấp hành

HS-SV

Học sinh - sinh viên

TNCS

Thanh niên Cộng sản

CB-CNV

Cán bộ - công nhân viên

BTV

Ban thường vụ

LHTN

Liên hiệp thanh niên

GDNN

Giáo dục nghề nghiệp

GDTX

Giáo dục thường xuyên

GDTX&DN

Giáo dục thường xuyên và dạy nghề

MTTQ

Mặt trận Tổ quốc


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
1.Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................ 3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................... 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 5
5. Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu ........................................................ 6
6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ............................................ 6
7. Kết cấu khoá luận .............................................................................................. 6
Chương 1 : TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI
CHO THANH NIÊN ............................................................................................. 7
1.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................ 7
1.1.1. Lối sống mới ............................................................................................... 7
1.1.2. Xây dựng lối sống mới ................................................................................ 9
1.1.3. Xây dựng lối sống mới cho thanh niên ..................................................... 11
1.1.3.1. Khái niệm thanh niên ............................................................................. 11
1.1.3.2. Vai trò của thanh niên ............................................................................ 14
1.2. Nội dung tư tưởng của Hồ Chí Minh về xây dựng lối sống mới cho thanh
niên. ..................................................................................................................... 16
1.2.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò xây dựng lối sống mới cho thanh
niên. ..................................................................................................................... 16
1.2.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về nội dung và phương pháp xây dựng lối
sống mới cho thanh niên. .................................................................................... 19
1.2.2.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng lối sống mới cho
thanh niên. ........................................................................................................... 20

1.2.2.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về phương pháp xây dựng lối sống mới
cho thanh niên. .................................................................................................... 28
Kết luận chương 1 ............................................................................................... 34


Chương 2: VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VÀO XÂY DỰNG LỐI
SỐNG MỚI CHO THANH NIÊN HUYỆN VĨNH TƯỜNG, TỈNH VĨNH
PHÚC HIỆN NAY .............................................................................................. 35
2.1. Thực trạng xây dựng lối sống văn hóa cho thanh niên huyện Vĩnh Tường
theo tư tưởng Hồ Chí Minh hiện nay .................................................................. 35
2.1.1. Những nhân tố ảnh hưởng tới lối sống của thanh niên huyện Vĩnh Tường
hiện nay. .............................................................................................................. 35
2.1.2. Thực trạng lối sống và xây dựng lối sống mới cho thanh niên huyện Vĩnh
Tường hiện nay.................................................................................................... 39
2.1.2.1. Những thành tựu và nguyên nhân. ......................................................... 39
2.1.2.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 52
2.2. Một số giải pháp xây dựng lối sống mới cho thanh niên huyện Vĩnh Tường
hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. ................................................................. 61
Tiểu kết chương 2................................................................................................ 68
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 69
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 71


MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh không những là một lãnh tụ vĩ đại mà Người còn là
nhà tư tưởng lớn của dân tộc Việt Nam. Cả cuộc đời của Người đã sống và cống
hiến hết sức mình cho Tổ quốc, cho dân tộc. Người là tấm gương sáng cho thế
hệ trẻ noi theo và học tập. Tư tưởng về xây dựng lối sống mới của Người có vai
trò, ý nghĩa và tác dụng to lớn đối với thế hệ trẻ muôn đời sau.

Sinh thời, Hồ Chí Minh vẫn luôn dành một sự quan tâm đặc biệt tới thanh
niên Việt Nam, Người đề cao vai trò, vị trí của thanh niên, Người khẳng định:
“Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay
suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên” [22, tr.216]. Hơn ai hết
Người hiểu được vai trò vô cùng quan trọng của thanh niên trong sự nghiệp đấu
tranh bảo vệ và xây dựng kiến thiết nước nhà. Trong thư gửi học sinh nhân ngày
khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập, Người thiết tha căn dặn: "Non
sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài
vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là
nhờ một phần lớn ở công học tập của các em" [21, tr.35]. Chính vì vậy mà, Chủ
tịch Hồ Chí Minh luôn yêu cầu thanh niên phải là trụ cột, là lực lượng dẫn đầu
trong mọi lĩnh vực. Muốn như vậy thì thanh niên phải xây dựng, hình thành cho
mình một lối sống mới phù hợp với xu thế hiện đại, phải cố gắng để hoàn thiện
bản thân xứng đáng trở thành những chủ nhân tương lai của nước nhà.
Trong thời đại hiện nay, sức mạnh của mỗi dân tộc không phải chỉ ở lòng
dũng cảm và số lượng quân đội đông đảo để bảo vệ Tổ quốc như trước đây mà
sức mạnh của mỗi dân tộc còn là sức mạnh của trí tuệ, của khoa học kĩ thuật,
của kinh tế phồn vinh. Các quốc gia trên thế giới đang đẩy mạnh thực hiện xu
thế toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0: tự động hóa thay thế lao
động chân tay trong nền kinh tế, robot thay thế con người trong nhiều lĩnh vực,
hàng triệu lao động trên thế giới có thể rơi vào cảnh thất nghiệp, nhất là những

1


người làm trong lĩnh vực bảo hiểm, môi giới bất động sản, tư vấn tài chính, vận
tải. Mặt khác, trước yêu cầu xây dựng chủ nghĩa xã hội, yêu cầu của công
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước đang vô cùng cấp bách. Điều này đòi hỏi những
chủ nhân tương lai của đất nước phải là những người có trình độ văn hóa, khoa
học kĩ thuật cao, có khả năng hòa nhập với nền văn minh thế giới. Muốn vậy,

không có cách nào khác là chúng ta phải ra sức học tập thật tốt, học liên tục
không ngừng. Nhờ học tập tích cực, khi lớn lên, thanh niên sẽ trở thành những
công dân có kiến thức, có trình độ cao để xây dựng đất nước tiến kịp thời đại.
Hiện nay, công tác giáo dục lối sống mới cho thanh niên đã có nhiều tiến
bộ. Đa số thanh niên đã rèn luyện cho mình một lối sống mới, biết yêu quê
hương đất nước, xác định được mục tiêu và lý tưởng sống rõ ràng, nghiêm túc,
tích cực tham gia các hoạt động đoàn thể, tình nguyện vì cộng đồng, biết chia sẻ,
hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn....
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực trên còn một bộ phận nhỏ thanh
niên hiện nay chưa có ý thức phấn đấu, không xác định được mục tiêu lý tưởng
sống, ăn chơi xa đoạ, cờ bạc, ma tuý, tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật,....
Huyện Vĩnh Tường là một trong những huyện nổi bật nhất của tỉnh Vĩnh
Phúc không chỉ trong việc phát triển kinh tế mà cả trong những hoạt động xã
hội của tỉnh Vĩnh Phúc. Với vai trò như vậy, thanh niên huyện Vĩnh Tường cần
phải xây dựng cho mình một lối sống mới tích cực, điều này vừa là đòi hỏi tất
yếu khách quan, vừa là nhiệm vụ quan trọng của huyện trong giai đoạn hiện nay.
Trong xu thế chung, đa số thanh niên của huyện Vĩnh Tường đã phấn đấu nỗ lực
rèn luyện để có một tương lai tươi sáng. Tuy nhiên bên cạnh đó còn một bộ phận
không nhỏ có những biểu hiện lệch lạc như: ham chơi đua đòi, tiếp thu lối sống
phương Tây không có chọn lọc, xem nhẹ giá trị tinh thần, sùng bái đồng tiền,.....
Đứng trước yêu cầu và đòi hỏi của sự nghiệp đổi mới toàn diện, đẩy mạnh
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa đã đặt
ra cho các thế hệ thanh niên huyện Vĩnh Tường nói riêng, phải gánh vác những

2


trọng trách to lớn, vô cùng khó khăn, phức tạp. Vì vậy, việc xây dựng lối sống
mới cho thanh niên huyện Vĩnh Tường là yêu cầu khách quan và cấp bách hơn
bao giờ hết bởi đây là nội dung quan trọng hàng đầu trong việc rèn luyện nhân

cách tuổi trẻ, là sự khởi đầu cho tương lai phát triển của huyện nói riêng, của đất
nước nói chung.
Với lý do trên, tác giả chọn đề tài : “Xây dựng lối sống mới cho thanh
niên huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí
Minh” làm khoá luận tốt nghiệp chuyên ngành Tư tưởng Hồ Chí Minh.
2. Tình hình nghiên cứu
Vấn đề tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lối sống mới cho thế hệ trẻ đã
được nhiều nhà nghiên cứu dưới các góc độ khác nhau, cụ thể như:
2.1. Những tài liệu liên quan đến tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên
và xây dựng lối sống mới cho thanh niên
* Về sách:
+ “Một số vấn đề về lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội” do Huỳnh
Khái Vinh chủ biên.
+ “Giá trị bền vững và sức sống của chủ nghĩa Mác- Lênin và chủ nghĩa
xã hội khoa học” của GS.TS Hoàng Chí Bảo.
+ “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục Thanh niên”, Nxb Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2002, Đặng Xuân Kỳ (chủ biên).
* Về tạp chí, bài viết:
+ Phạm Nguyễn, Hồ Chí Minh với việc xây dựng đạo đức, lối sống.
+ Nguyễn Đình Hòa, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau.
+ Trương Minh Dục, Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa lối sống với việc
xây dựng lối sống hiện nay.
* Luận văn, luận án:

3


+ Nguyễn Thị Gấm, Quan điểm của Hồ Chí Minh về công tác vận động
thanh niên và sự vận dụng vào tỉnh Hà Giang trong giai đoạn hiện nay.

+ Trương Thùy Dương, Giáo dục thanh niên tỉnh Phú Thọ dưới ánh sáng
tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay.
Như vậy, những tài liệu kể trên đã trình bày rất rõ về những nội dung tư
tưởng của Hồ Chí Minh về thanh niên. Đó là những tài liệu quý giá để tác giả có
thể tham khảo khi nghiên cứu và làm khóa luận.
2.2. Những tài liệu liên quan đến việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
về xây dựng lối sống mới cho thanh niên
* Về sách:
Hiện nay chưa có cuốn sách chuyên khảo nào viết về vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh vào việc xây dựng lối sống mới cho thanh niên, chỉ có một số sách
tham khảo là tập hợp các bài báo, bài nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh có liên quan đến vấn đề lối sống, học tập.... Cụ thể như:
+ Viện Hồ Chí Minh, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch,
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
+ Đỗ Hoàng Linh, Vũ Kim Yến, Phong cách Hồ Chí Minh.
* Về tạp chí, bài viết:
+ Trần Thanh Nam, Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục
thanh niên hiện nay.
+ Chu Ngọc Lan, Di chúc của Bác Hồ với sự nghiệp bồi dưỡng thế hệ trẻ.
* Luận văn, luận án:
+ Song Thành: “Xây dựng lối sống có văn hóa của Thanh niên Thành
phố Hồ Chí Minh”, Luận án tiến sĩ, 2005, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh.
+Trần Sỹ Phán, “Giáo dục đạo đức đối với sự hình thành và phát triển
nhân cách sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”, Luận án tiến sĩ Triết
học, 1999, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

4

+ Phạm Tấn Xuân Tước: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức,
lối sống cho thanh niên và vận dụng vào việc giáo dục sinh viên các trường đại
học ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Hồ Chí Minh học,
Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
+ Kiều Huyền Nga: “Giáo dục lối sống cho sinh viên Trường Đại học Sư
phạm Hà Nội 2 hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh”, Luận văn tốt nghiệp đại
học, Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
Những tài liệu trên đã đề cập rất nhiều đến vấn đề giáo dục lối sống cho
thanh niên nhưng chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu, giải quyết vấn đề
giáo dục lối sống mới cho thanh niên huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc hiện
nay. Vì vậy, đề tài không trùng lặp với các công trình trước đó.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hoá tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lối sống mới cho
thanh niên khoá luận phân tích thực trạng và đề ra một số giải pháp chủ yếu
nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác xây dựng lối sống mới cho thanh
niên huyện Vĩnh Tường, Tỉnh Vĩnh Phúc hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Làm rõ những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về xây
dựng lối sống mới cho thanh niên.
+ Phân tích thực trạng lối sống mới của thanh niên huyện Vĩnh Tường
trong giai đoạn 2012-2017.
+ Nghiên cứu đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng lối sống mới
cho thanh niên huyện Vĩnh Tường hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Sự vận dụng Tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác xây dựng lối sống mới cho
thanh niên huyện Vĩnh Tường giai đoạn 2012-2017.

5

4.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lối sống mới cho thanh niên.
+ Thực trạng lối sống và công tác xây dựng lối sống mới cho thanh niên
huyện Vĩnh Tường từ 2012 - 2017.
5. Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cở sở lí luận
Đề tài được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, chính
sách giáo dục pháp luật của Nhà nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
các văn bản quy định của Bộ giáo dục và đào tạo có liên quan đến giáo dục lý
luận chính trị, lối sống mới cho thanh niên.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Cơ sở phương pháp luận để thực hiện đề tài là dựa vào phương pháp phân
tích-tổng hợp, thống kê, so sánh. Ngoài ra còn vận dụng một số phương pháp
khác như: điều tra xã hội học, phỏng vấn chuyên gia.
6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
+ Ý nghĩa lý luận
Khoá luận đã khẳng định được tính tất yếu, tầm quan trọng và ý nghĩa của
công tác xây dựng lối sống mới cho thế hệ thanh niên nói chung cũng như thanh
niên huyện Vĩnh Tường nói riêng hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
+ Ý nghĩa thực tiễn
Góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng lối sống mới cho thanh niên huyện
Vĩnh Tường hiện nay.
Khóa luận có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu,
giảng dạy, học tập tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh hiện nay.
7. Kết cấu khoá luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, khoá luận gồm
2 chương 4 tiết.

6


Chương 1 : TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG
LỐI SỐNG MỚI CHO THANH NIÊN
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Lối sống mới
Giải thích phạm trù lối sống, học thuyết Mác đi từ phương thức hoạt
động sản xuất của con người. Mác và Ph.Ăngghen cho rằng:
Không nên nghiên cứu phương thức sản xuất ấy đơn thuần theo
khía cạnh nó là sự tái sản xuất ra sự tồn tại thể xác của cá nhân. Mà
hơn thế, nó là một phương thức hoạt động nhất định của những cá
nhân ấy, một hình thức nhất định của hoạt động sống của họ, một
phương thức sinh sống nhất định của họ. [3, tr.30].
Như vậy, theo Mác, lối sống chính là phương thức, là dạng hoạt động cơ
bản của con người, nó chịu sự quyết định của phương thức sản xuất.
Lối sống bị qui định bởi hoàn cảnh khách quan của xã hội, bởi những điều
kiện sống của các giai cấp, dân tộc. Nghĩa là lối sống một mặt, do quan hệ thực
tế của con người với tự nhiên, do trình độ trang bị kỹ thuật, năng suất lao động
của họ, trạng thái của lực lượng sản xuất và do đó cả tính chất tiêu dùng, mặt
khác do tính chất quan hệ sản xuất, chế độ kinh tế của xã hội là cơ sở của toàn
bộ hệ thống quan hệ xã hội, qui định. Tuy nhiên, nhấn mạnh hoàn cảnh khách
quan của lối sống không có nghĩa là loại trừ khả năng lựa chọn của con người về
một hình thức hoạt động nào đó. Những phương hướng có mục đích rõ ràng,
những định hướng giá trị của con người tạo nên mặt chủ quan của lối sống.
Lối sống của con người phải được hiểu trong sự thống nhất giữa mặt
lượng và mặt chất. Nhân tố quyết định mặt chất của lối sống là tính chất của chế
độ xã hội, địa vị giai cấp trong hệ thống các quan hệ kinh tế và chính trị. Các
nhân tố quyết định mặt lượng và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và

tiêu dùng, thể hiện trước hết ở mức sống và một số chỉ tiêu khác.

7


Ở Việt Nam, “lối sống” là một danh từ ghép. Lối là lề lối, thể thức, kiểu
cách, phương thức. Sống là sinh hoạt, là quá trình hoạt động sinh học của con
người và xã hội. Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “Lối sống là toàn bộ những
hình thức hoạt động sống của con người trong một xã hội nhất định được xem
xét thống nhất với các điều kiện kinh tế xã hội nhất định” [35, tr.724].
Trên cơ sở tiếp cận quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và những giá trị
truyền thống dân tộc về lối sống, Hồ Chí Minh xem lối sống là hình thức biểu
hiện của văn hóa - văn hóa đời sống.
Theo Hồ Chí Minh, lối sống bộc lộ thông qua các hoạt động của con
người trong cách ăn, cách mặc, cách ở, cách đi lại, cách làm việc. Lối sống vừa
có các giá trị của văn minh nhân loại vừa có các giá trị văn hóa truyền thống của
dân tộc. Bên cạnh các giá trị vĩnh cửu, lối sống cũng chứa đựng các giá trị phù
hợp với điều kiện lịch sử của từng thời kì nhất định; có các khía cạnh tiến bộ và
cả những khía cạnh tiêu cực. Có thể nói, lối sống bộc lộ nhân cách của con
người trong điều kiện hoàn cảnh cụ thể nhất định. Con người phản ánh qua lối
sống phần nào diện mạo văn hóa thời đại thông qua năng lực trí tuệ, quan hệ ứng
xử và khả năng đồng hóa thẩm mỹ hiện thực của mình trong nhiều phương diện
khác nhau.
Từ những phân tích trên, có thể đi đến quan niệm về lối sống như sau: Lối
sống là tổng hòa những dạng hoạt động sống ổn định của cộng đồng (dân tộc,
giai cấp, nhóm xã hội...) và các cá nhân, được thực hiện theo những chuẩn giá
trị xã hội nào đó trong sự thống nhất với các điều kiện của một hình thái kinh
tế-xã hội nhất định.
Hồ Chí Minh cho rằng lối sống mới là lối sống có lý tưởng, có đạo đức,
văn minh, tiên tiến, kết hợp tinh hoa của văn hóa dân tộc và nhân loại. Lối sống

bao gồm lối sống riêng của từng cá nhân và lối sống chung từng nhóm người,
rộng hơn là toàn xã hội.

8


Lối sống mới trước hết phải là lối sống tiến bộ, thể hiện tinh thần yêu
nước và hướng tới cộng đồng. Khái niệm lối sống mới ở đây bao gồm hai nội
dung. Một là, lối sống lành mạnh, văn minh, lịch sự, chứa đựng các giá trị tốt
đẹp mà con người đã đạt được. Hai là, lối sống được dẫn dắt bởi một lẽ sống cao
quý mà trên tất cả là lòng yêu nước, được biểu hiện thành thái độ sống hướng tới
cộng đồng, có ý thức công dân, nghiêm chỉnh chấp hành kỷ cương phép nước,
có ý thức phấn đấu đưa đất nước vươn lên thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu.
1.1.2. Xây dựng lối sống mới
Xây dựng lối sống mới, xã hội chủ nghĩa, là vấn đề lâu dài, phức tạp và
nhiều khó khăn. Các nhà khoa học việt nam cùng với các nghành khác như kinh
tế học, tâm lý xã hội, giáo dục học, văn hoá….. đã tiến hành một số công trình
nghiên cứu nhằm góp phần xây dựng từng bước một lối sống mới phù hợp với
những đặc điểm của dân tộc và bản chất của chủ nghĩa xã hội.
Điểm xuất phát của việt nam, như nhiều người đã biết, là từ một nền kinh
tế chậm phát triển, hậu quả của sự thống trị hàng ngàn năm của chế độ phong
kiến, hơn trăm năm của chế độ thực dân, lại trải qua mấy chục năm chiến tranh
tàn phá nặng nề. Mặt khác cuộc sống lại đang đòi hỏi phải giải quyểt nhiều vấn
đề cấp bách về kinh tế - chính trị - văn hoá - xã hội. Vì vậy đối chiếu với những
mục tiêu của việc xâu dựng lối sống mới ở nước ta thì còn có một khoảng cách
không nhỏ. Tuy nhiên, giờ đây có những đường nét tương đối rõ của lối sống
mới và những tiền đề cần thiết để tin tưởng vào sự thành công của những thập kỉ
tới.
Trong Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V (1982), Đảng ta đã khẳng
định:

Kiên trì xây dựng nếp sống mới lành mạnh, khoa học, tiết kiệm và
giản dị; bảo vệ và phát triển các giá trị tinh thần. Kiên quyết bài trừ
hủ tục, mê tín dị đoan; tiếp tục đấu tranh quét sạch văn hóa thực
dân mới và ảnh hưởng của các loại văn hóa phản động, đồi trụy

9


khác. Tất cả những việc đó nhằm làm cho tư tưởng, tình cảm lối
sống mới thật sự chiếm ưu thế trong đời sống nhân dân [4, tr.101].
Trong thời kì đổi mới, Đảng ta nhận thức đầy đủ và sâu sắc hơn vai trò
của lối sống mới. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI khi đề cập về
chính sách văn hóa đã nêu rõ “Nâng cao đời sống văn hóa và tinh thần của nhân
dân, xây dựng nền văn hóa mới, lối sống mới, con người mới... Hình thành nếp
sống và tâm lý xã hội có sức đề kháng chống những lề thói, tư tưởng lạc hậu, lối
sống thấp hèn, suy đồi đạo đức” [7, tr.370].
Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII
(1998) cũng xác định con người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới cần
có những đức tính sau:
- Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi
nghèo nàn lạc hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp
đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
- Có ý thức tập thể, đoàn kết phấn đấu vì lợi ích chung.
- Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực,
nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương phép nước, qui ước của cộng đồng;
có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái.
- Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật, sáng
tạo, năng suất cao, vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã
hội.

- Thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn,
trình độ thẩm mỹ và thể lực [5, tr.58-59].
Quan tâm sâu sắc đến vấn đề lối sống mới, Nghị quyết Ban chấp hành
Trung ương 5 khóa IX chủ trương xây dựng một xã hội: “Có lối sống lành
mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỉ cương

10


phép nước, quy ước của cộng đồng, có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường
sinh thái” [6, tr.59].
Văn kiện Đại hội X của Đảng chỉ rõ: “Xây dựng và hoàn thiện giá trị con
người Việt Nam... Bồi dưỡng các giá trị văn hóa trong thanh niên, học sinh, sinh
viên, đặc biệt là lý tưởng sống, lối sống, năng lực trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh
văn hóa con người Việt Nam” [8, tr.76].
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI tiếp tục nhấn mạnh việc xây
dựng lối sống mới trong nhân dân đó là “Tiếp tục đẩy mạnh việc giáo dục, bồi
dưỡng đạo đức, lối sống có văn hóa, xây dựng nếp sống văn minh trong việc
cưới, tang, lễ hội; ngăn chặn và đẩy lùi các hủ tục, bạo lực, gây rối trật tự công
cộng, mại dâm, ma túy, cờ bạc...” [9, tr.127].
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII xác định:
Xây dựng môi trường văn hóa, đời sống văn hóa lành mạnh trong
hệ thống chính trị, trong mỗi địa phương, trong từng cộng đồng
làng bản, khu phố, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, khu công nghiệp
và mỗi gia đình, góp phần giáo dục, rèn luyện con người về nhân
cách, đạo đức, lối sống... xây dựng nếp sống văn hóa tiến bộ, văn
minh [10,tr.127].
Vấn đề xây dựng lối sống mới được thể hiện thông qua các văn kiện, nghị
quyết của Đảng thể hiện nhất quán quan điểm của Đảng ta về xây dựng lối sống
mới, con người mới ngày càng tiến bộ, văn minh hơn. Những quan điểm trên

của Đảng là định hướng lớn để xây dựng lối sống mới của con người Việt Nam
trong giai đoạn mới.
1.1.3. Xây dựng lối sống mới cho thanh niên
1.1.3.1. Khái niệm thanh niên
Thanh niên là một khái niệm được hiểu và định nghĩa theo nhiều cách
khác nhau. Nó là một đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học khác

11


nhau. Tuỳ theo nội dung tiếp cận, góc độ nhìn nhận hoặc cấp độ đánh giá mà
người ta đưa ra các định nghĩa khác nhau về thanh niên.
Theo từ điển Tiếng Việt do Viện ngôn ngữ học công bố vào năm 2003( in
lần thứ 9, có sửa đổi, bổ sung) thì mục từ “ Thanh niên” được giải thích như sau:
“Người còn trẻ, đang ở độ tuổi trưởng thành”
Trong Tiếng Anh, bộ từ điển Oxford giải thích mục từ “ youth” ( thanh
niên) như sau: “Là người trẻ tuổi, trong giai đoạn giữa tuổi thơ ấu và tuổi người
lớn, hăng hái, nhiệt tình hoặc thiếu kinh nghiệm hoặc chỉ những đặc trưng khác
của độ tuổi này. Khi được dùng ở dạng số nhiều thì từ này chỉ tập hợp những
người trẻ tuổi” [1, tr.877].
Theo Chiến lược phát triển Việt Nam đến năm 2010 do Thủ tướng Chính
phủ phê duyệt kèm theo Quyết định số 70/ 2003/QĐ – TTg ngày 29-4-2003 thì
thanh niên nước ta được cho là những công dân Việt Nam có độ tuổi từ 15 đến
34. Chỉ hai năm sau, Luật Thanh niên( Luật số 53/2003/QH11) được Quốc hội
khoá XI thông qua đã quy định tại Điều 1: “Thanh niên quy định trong luật này
là công dân Việt Nam từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi”. Đây cũng là điều được nghi
nhận trong Điều 1, mục 2 của Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
(2007). Qua đó, có thể thấy trong các văn bản pháp lý quan trọng nhất về thanh
niên Việt Nam, nội hàm của thuật ngữ này cũng không được quy định nhất
quán.

Tuỳ theo góc độ tiếp cận của mỗi ngành khoa học mà người ta đưa ra các
định nghĩa khác nhau về thanh niên.
Về mặt sinh học, các nhà nghiên cứu coi thanh niên là một giai đoạn xác
định trong quá trình “tiến hoá” của cơ thể, trong đó thấy rõ sự cường tráng về
thể lực, sự phát triển về trí tuệ, sự trưởng thành về tình dục, tính dục.
Các nhà tâm lý học, lại thường nhìn nhận thanh niên gắn với những quy
luật biến đổi, phát triển tâm lý lứa tuổi và thế hệ như sự phát triển khả năng phân

12


tích và suy luận, ham thích cái mới, sự hăng say hoạt động và sáng tạo, sự tự
khẳng định, tự ý thức.
Các nhà xã hội học, lại nhìn nhận thanh niên là một giai đoạn xã hội hoá
cá nhân, giai đoạn tiếp thu các giá trị xã hội để hình thành nhân cách; là thời kỳ
chuyển tiếp từ tuổi thơ phụ thuộc sang giai đoạn xác lập vai trò cá nhân qua các
hoạt động độc lập, từng bước hình thành ý thức trách nhiệm công dân, chuẩn bị
và tự nâng cao kiến thức để lao động, cống hiến.
Dưới góc độ kinh tế học, thì thanh niên được xem là một lực lượng lao
động xã hội hùng hậu, là nguồn lực bổ sung cho đội ngũ những người lao động
trên mọi lĩnh vực, là bộ phận quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất, rất năng
động, nhạy cảm, gắn bó với tiến trình phát triển xã hội với tư cách là lớp người
xung kích, đi đầu trong cuộc đấu tranh sáng tạo ra xã hội mới.
Với các triết gia, văn nghệ sỹ, thanh niên được định nghĩa bằng cách so
sánh hình tượng “thanh niên là mùa xuân của nhân loại”, là “bình minh của cuộc
đời”.
Theo Tiến sỹ Phạm Đình Nghiệp, Viện Nghiên cứu Thanh niên Việt
Nam: “Thanh niên được hiểu là một nhóm nhân khẩu xã hội đặc thù có độ tuổi
từ 14, 15 đến trên dưới 30 tuổi, gắn với mọi giai cấp, mọi tầng lớp xã hội và có
mặt trên mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội”.

Tuỳ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, chính trị, xã hội, đạo đức, truyền
thống…mà mỗi quốc gia có quy định độ tuổi thanh niên khác nhau. Nhưng hầu
hết các nước trên thế giới đều thống nhất tuổi thanh niên bắt đầu từ 14 hoặc 15.
Còn thanh niên kết thúc ở tuổi nào thì có sự khác biệt. Có nước quy định là 25
tuổi, có nước quy định là 30 và cũng có nước cho đó là tuổi 40. Nhưng xu thế
chung là nâng dần giới hạn kết thúc của tuổi thanh niên.
Qua nghiên cứu Luật Thanh niên Việt Nam, tác giả cho rằng “thanh niên”
là một nhóm nhân khẩu - xã hội đặc thù bao gồm những người trong độ tuổi từ
16 đến 30 tuổi thuộc mọi giai cấp, tầng lớp, thành phần xã hội khác nhau, có mặt

13


trong mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội, có vai trò to lớn trong xã hội
hiện tại và giữ vai trò quyết định sự phát triển trong tương lai của xã hội đang
trong quá trình phát triển những năng lực thể chất và tinh thần mà hoạt động của
họ gắn liền với mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội.
Tóm lại, thanh niên là lứa tuổi giàu nhiệt huyết và giàu khả năng cống
hiến nhất của đời người. Thế hệ trước thường gửi gắm niềm tin vào thanh niên.
Thanh niên là lớp người thực hiện những nhiệm vụ trọng đại và những ước vọng
cao đẹp mà thế hệ trước chưa có điều kiện hoàn thành. Nhiệm vụ xây dựng đất
nước là nhiệm vụ của thanh niên. “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh
niên”. Đây vừa là lời dạy, vừa là niềm tin của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu
đối với thanh niên Việt Nam.
1.1.3.2. Vai trò của thanh niên
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí
Minh luôn dành cho thế hệ trẻ sự quan tâm đặc biệt. Trước lúc đi vào cõi vĩnh
hằng, Người đã để lại một di sản tinh thần hết sức lớn lao với hàng trăm bài nói,
bài viết về thanh niên và công tác thanh niên.
Thanh niên luôn đóng vai trò quan trọng trong lịch sử đấu tranh dựng

nước và giữ nước của dân tộc. Thánh Gióng, Hai Bà Trưng, Triệu Thị Trinh,
Đinh Bộ Lĩnh, Lê Hoàn, Trần Quốc Toản, Trần Nhật Duật, Lê Lợi, Nguyễn
Huệ,... đều là những người chí lớn, tài cao, lập công khi đang ở tuổi thanh niên.
Hồ Chí Minh đã khái quát truyền thống đó trong cuốn “Lịch sử nước ta”:
“Thiếu niên ta rất vẻ vang,
Trẻ con Phù Đổng tiếng vang muôn đời” [20, tr.259].
Những năm tháng tuổi trẻ, được hòa mình vào cuộc sống lao động, đấu
tranh của nhân dân nhiều nước trên thế giới, Hồ Chí Minh có điều kiện tìm hiểu
thêm về vai trò của thanh niên trong sự phát triển của lịch sử nhân loại. Người
nhận thấy thanh niên có những ưu điểm nổi trội: trẻ, khỏe, chiếm số đông trong
xã hội, hăng hái, nhiệt tình, nhanh nhạy tiếp thu cái mới, giàu ước mơ,... Đó là

14


lứa tuổi ham hiểu biết, giàu niềm tin, tự thể nghiệm mình, có khả năng tiềm ẩn
trong việc thực hiện lý tưởng, mục tiêu cao quý...
Nhìn thấy rõ vai trò rất to lớn của thanh niên trong cách mạng văn hóa,
Hồ Chí Minh cho rằng muốn vận động nhân dân đứng lên làm cách mạng, trước
hết phải làm cho tầng lớp thanh niên của dân tộc giác ngộ. Nếu họ không được
giác ngộ, không đủ nghị lực, không còn sức sống, chỉ chạy theo “rượu cồn và
thuốc phiện” thì dân tộc có nguy cơ diệt vong. Khi thanh niên Việt Nam có lý
tưởng cách mạng soi đường, họ đã hăng hái tham gia các phong trào đấu tranh,
sẵn sàng chấp nhận mọi gian khổ hy sinh, cùng với Đảng, với dân tộc làm nên
thắng lợi cách mạng tháng Tám năm 1945.
Cách mạng Tháng Tám thành công, đất nước độc lập, tiền đồ rạng rỡ của
dân tộc được mở ra trước mắt thế hệ trẻ. Trong điều kiện mới, Hồ Chí Minh
khẳng định: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, nước nhà thịnh
hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Khi miền Bắc bước
vào thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, Người đã nhìn thấy thanh niên là lực

lượng nòng cốt để xây dựng xã hội mới, bởi:
- Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ cách mạng đi trước
đồng thời là người phụ trách, dìu dắt thiếu niên nhi đồng - thế hệ thanh niên
tương lai.
- Thanh niên là người xung phong vươn lên phía trước trong công cuộc
phát triển kinh tế, văn hóa trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội;
- Thanh niên là lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và quân dân tự vệ,
đang hăng hái giữ gìn trật tự, trị an, bảo vệ Tổ quốc;
- Trong mọi công việc, thanh niên thi đua thực hiện khẩu hiệu: Đâu cần
thanh niên có, việc gì khó thanh niên làm.
Trong thời kỳ đẩy mạnh Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quán
triệt quan điểm của Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của thanh niên, Hội nghị lần
thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X đã ban hành Nghị quyết về tăng

15


cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên. Đồng thời, nêu rõ
thanh niên nước ta đang đứng trước những cơ hội, thuận lợi lớn, nhưng cũng
phải đương đầu với những khó khăn, thách thức không nhỏ.
Chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa
chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị
dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đảng đề ra đường lối, chủ trương định hướng cho
thanh niên hành động, xác định các chuẩn mực cho thanh niên phấn đấu; xây
dựng các tấm gương điển hình tiêu biểu cho thanh niên học tập và noi theo. Bên
cạnh đó, sự nỗ lực học tập, rèn luyện và phấn đấu không ngừng của thanh niên
theo tấm gương Hồ Chí Minh là yếu tố quan trọng để xây dựng thế hệ thanh
niên thời kỳ mới.
1.2. Nội dung tư tưởng của Hồ Chí Minh về xây dựng lối sống mới cho
thanh niên

1.2.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò xây dựng lối sống mới cho
thanh niên
Một là, giúp hoàn thiện nhân cách, trở thành người có ích cho xã hội.
Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, nhân cách, bản tính con người không
phải là bẩm sinh, tự nhiên vốn có mà được hình thành, phát triển trong mối quan
hệ nhiều chiều giữa cá nhân với gia đình và xã hội. Hồ Chí Minh nhấn mạnh :
ngủ thì ai cũng lương thiện, tỉnh dậy sinh ra kẻ dữ hiền.
Xây dựng lối sống mới góp phần tích cực trong việc chuyển các quan
niệm về đạo đức, lối sống từ tự phát sang tự giác, từ bị động sang chủ động,
không ngừng nâng cao trình độ nhận thức, các giá trị đạo đức, lối sống cho mỗi
người. Thông qua đó, nội dung các chuẩn mực về lối sống có văn hóa được nhận
thức một cách đầy đủ, đúng đắn hơn, góp phần điều chỉnh hành vi con người
phù hợp với những chuẩn mực về đạo đức, lối sống của xã hội.
Xây dựng lối sống mới còn góp phần tích cực trong việc truyền lại cho thế
hệ trẻ những giá trị đạo đức, lối sống của thế hệ trước. Trên cơ sở đó giúp họ

16


nhận ra chân giá trị của các giá trị đạo đức, lối sống, nhận thức giá trị và ý nghĩa
cuộc sống mang tính nhân văn sâu sắc. Từ đó tác động to lớn tới việc hình thành
và củng cố những giá trị nhân cách tốt đẹp.
Xây dựng lối sống mới còn góp phần tạo ra những giá trị đạo đức mới,
xây dựng những quan điểm, phẩm chất đạo đức mới, quan niệm sống mới tích
cực cho mỗi người. Đồng thời cũng góp phần tích cực vào việc khác phục những
quan niệm, quan điểm lạc hậu, lệch lạc về giá trị nhân cách sống, lối sống. Tạo
ra cơ chế phòng ngừa các yếu tố phản giá trị đạo đức, văn hóa và lối sống trong
mỗi một nhân cách.
Theo Người, lối sống mới là mục tiêu cần đạt đến để hoàn thiện nhân cách
của người thanh niên, lối sống đóng vai trò điều tiết sự phát triển thông qua điều

tiết hành vi ứng xử của con người. Lối sống mới của từng cá nhân hình thành
nên một môi trường sống tốt đẹp, nuôi dưỡng con người và những khả năng
sáng tạo của con người. Hồ Chí Minh viết:
Do nhiều người nhóm lại mà thành làng. Do nhiều làng nhóm lại
mà thành nước. Nếu người này cũng xấu, người kia cũng xấu, thì
thành làng xấu, nước hèn. Nếu mỗi người đều tốt, thì thành làng tốt,
nước mạnh. Người là gốc của làng nước. Nếu mọi người đều cố
gắng làm đúng đời sống mới, thì dân tộc nhất định sẽ phú cường
[22, tr.117].
Như vậy, xây dựng lối sống mới là góp phần giúp cho thanh niên tự định
vị được mình trong không gian văn hóa của cộng đồng, đặt họ vào một môi
trường văn hóa lành mạnh, từ đó mà định hướng đúng cho sự phát triển, hoàn
thiện nhân cách của mỗi con người.
Hai là, tránh những tác động tiêu cực của xã hội.
Thanh niên là một bộ phận quan trọng của dân tộc, là giường cột, là tương
lai của nước nhà. Vì thế, thanh niên luôn là tác động chủ yếu của các thế lực
phản cách mạng. Chúng tìm mọi cách nhằm dụ dỗ, lôi kéo thanh niên đi vào con

17


đường phản động. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ “Trong xã hội cũ có nhiều nọc độc nó
làm hại thanh niên. Nhất là văn hóa độc ác của Mỹ, nó dùng mọi cách như sách
báo, phim ảnh,...để làm cho thanh niên hư hỏng, trụy lạc. Thậm chí một số thanh
niên hóa ra lưu manh, trộm cắp, cờ bạc,...” [25, tr.265]. Vì vậy, xây dựng lối
sống mới cho thanh niên chính là quá trình tác động đến thanh niên nhằm hình
thành và hoàn thiện ở họ những nguyên tắc, chuẩn mực đúng đắn trong lối sống
phù hợp với yêu cầu của quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Nhờ đó, mỗi
cá nhân có thể tự điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn và kiểm soát hành vi lối sống
của mình hướng tới các giá trị nhân văn tốt đẹp.

Việc xây dựng lối sống mới cho thanh niên giúp định hướng cho họ trở
thành những người vừa hồng vừa chuyên, có trình độ, có năng lực, phẩm chất,
lối sống cao đẹp,..., giúp họ đứng vững trước những tác động tiêu cực của các
thế lực thù địch về đạo đức, lối sống. Đồng thời, giúp cho thanh niên nhận diện
được những việc làm phi đạo đức, dám đấu tranh chống lại các hiện tượng tiêu
cực, hướng thanh niên phát triển theo hướng lành mạnh, tích cực, tin tưởng vào
cuộc sống, từ đó giúp họ xác định đúng đắn động cơ, thái độ của mình, phấn đấu
rèn luyện để trở thành người có đủ đức, đủ tài giúp ích cho bản thân và cho xã
hội.
Xây dựng lối sống mới trong thanh niên sẽ góp phần thức tỉnh lương tâm,
tạo ra một hành lang trách nhiệm đạo đức cho hoạt động năng động của mỗi con
người, góp phần tạo ra một cơ chế phòng ngừa các phản giá trị đạo đức, văn hóa
cho thanh niên.
Ba là, nhận thức rõ trách nhiệm của mình đối với dân tộc Việt nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, muốn thức tỉnh dân tộc trước hết phải
thức tỉnh thanh niên, Người còn khẳng định thế hệ trẻ là “bộ phận quan trọng”,
“tốt đẹp nhất” và “hy vọng nhất” của đất nước. Hồ Chí Minh chỉ rõ, thanh niên
có vinh dự to lớn thì cũng có trách nhiệm to lớn, chịu trách nhiệm tiếp sức cho
cách mạng, là người phụ trách và dìu dắt cho thiếu niên, nhi đồng; thanh niên

18


còn là chủ nhân tương lai của đất nước, nhưng muốn thực hiện được vai trò
nòng cốt ấy, thanh niên phải nỗ lực học tập, rèn luyện về mọi mặt và biểu hiện
qua lối sống của mình.
Người nói: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng
nhau giữ lấy nước” [25, tr.59]. Câu nói trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh một lần
nữa nhắc nhở các thế hệ thanh niên Việt Nam về trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc
của mình.

Xây dựng lối sống phù hợp với các chuẩn mực xã hội, giá trị truyền thống
của dân tộc sẽ góp phần hình thành ý thức, trách nhiệm bản thân mỗi thanh niên
về việc tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời nêu cao tinh thần trong
đấu tranh với những tư tưởng xa rời truyền thống, những hiện tượng, hành vi
làm phai nhạt phẩm chất người thanh niên Việt Nam. Từ đó, xác định rõ trách
nhiệm, nghĩa vụ của bản thân trong học tập, rèn luyện trở thành người công dân
có ích.
Xây dựng lối sống mới cho thanh niên còn giúp khơi dậy ở mỗi thanh
niên tình yêu thương con người, yêu đất nước và dân tộc, tình cảm đó hòa quyện
tạo thành ý thức bảo vệ Tổ quốc.
Xây dựng và hình thành lối sống mới cho thanh niên góp phần hình thành
nên những thế hệ thanh niên thời kì mới có đạo đức, nhân cách, tri thức, sức
khỏe, tư duy năng động và hành động sáng tạo; tiếp nối truyền thống hào hùng
của Đảng và của dân tộc, nêu cao lòng yêu nước, ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa; không ngại khó khăn, gian khổ, tình nguyện với cộng
đồng; có trách nhiệm với gia đình, xã hội; có ý chí vươn lên trong học tập, lao
động, lập thân, lập nghiệp, làm giàu chính đáng, quyết tâm đưa đất nước thoát
khỏi nghèo nàn, lạc hậu.
1.2.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về nội dung và phương pháp xây
dựng lối sống mới cho thanh niên

19