Đặc điểm và giá trị kiến trúc nhà ở dân gian người mường tỉnh hòa bình (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ XÂY DỰNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI
----------------------------------

NGUYỄN THỊ BÍCH HẰNG

ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC NHÀ Ở DÂN GIAN
NGƯỜI MƯỜNG TỈNH HÒA BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KIẾN TRÚC

HÀ NỘI - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ XÂY DỰNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI
----------------------------------

NGUYỄN THỊ BÍCH HẰNG
kho¸ 2016-2018

ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC NHÀ Ở DÂN GIAN
NGƯỜI MƯỜNG TỈNH HÒA BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ

CHUYÊN NGÀNH: KIẾN TRÚC
MÃ SỐ: 60.58.01.02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. NGUYỄN VŨ PHƯƠNG

HÀ NỘI – 2018


LỜI CẢM ƠN

Em xin trân trọng cảm ơn Ban Giám Hiệu, Khoa sau đại học Trường Đại Học
Kiến Trúc Hà Nội, các thầy cô, cán bộ giảng dạy đã giúp đỡ tác giả trong quá trình
học tập.

Em xin gửi lời cảm ơn trân thành tới giáo viên hướng dẫn khoa học
PGS.TS Nguyễn Vũ Phương, Trưởng khoa kiến trúc Đại Học Kiến Trúc Hà Nội,
Giáo viên phản biện TS Hoàng Đạo Cương và PGS TS Khuất Tuân Hưng đã giúp
đỡ em trong suốt quá trình làm luận văn.

Xin chân thành cảm ơn Bác Hùi Huy Vọng đã giúp đỡ và cung cấp tài liệu giúp tôi
hoàn thành luận văn này.

Xin cảm ơn lãnh đạo và các cơ quan chức năng của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo, Bộ
Xây Dựng đã tạo điều kiện cho phép tôi hoàn thành luận văn này.

Tác giả luận văn

NGUYỄN THỊ BÍCH HẰNG

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn Thạc Sĩ này là công trình nghiên cứu độc lập của tôi.
Các số liệu khoa học và kết quả nghiên cứu của luận văn là trung thực và có nguồn
gốc rõ ràng.
Tác giả luận văn

NGUYỄN THỊ BÍCH HẰNG


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1.Vương Anh(2005) - Tiếp cận với Văn Hóa Bản Mường- NXB Văn hóa dân
tộc.
2.Phạm Đức Dương(2012)- Nghiên cứu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa
nhà sàn của người Mường Hòa Bình dưới tác động của đô thị hóa
3.Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản Jica(2011)-Bộ NNPTNT- Hoa Văn Thổ
Cẩm Tây Bắc- NXB KHXH
4.Nguyễn Thị Kim Hoa (2012)– Tín ngưỡng dân gian người Mường Tỉnh
Hòa Bình- Tạp chí VHNT số 334-Tháng 04/2012
5.Đỗ Thị Hòa(2013)- Trang phục các dân tộc người thiểu số nhóm ngôn ngữ
Việt-Mường, Tày- Thái, Ka Đai- NXB Lao Động
6.Dương Hà Hiếu- Bàn thêm về chế độ nhà Lang trong xã hội Mường cổ
truyền( Qua nghiên cứu điền dã tại Thanh Sơn- Phú Thọ)
7.Đặng Văn Lung(2014)- Lễ hội và nhân sinh-NXB ĐHQG TPHCM
8.Sở văn hóa thông tin truyền thông(1995) – Hội văn hóa các dân tộc tỉnh
Hòa Bình – Văn Hóa Dân Tộc Mường – Kỷ yếu hội thảo văn hóa dân tộc
Mường tại Hòa Bình – Tháng 9 – 1993
9.Nhiều tác giả (1990)- Văn Hóa Người Mường Huyện Kim Bôi tỉnh Hòa

Bình- NXB Văn hóa dân tộc
10.Trần Từ- Người Mường ở Hòa Bình(2012) –NXB Lao động
11.Đinh Thị Hồng Thu(2013)- Biến đổi nhà ở của người Mường ở huyện
Thanh Sơn tỉnh Phú Thọ-Luận văn thạc sĩ ngành dân tộc học


12.Bùi Thiện(sưu tầm biên dịch, giới thiệu)(2015)- Hà Lý (tuyển chọn chỉnh
lý) Diễn xướng nghi lễ - Di sản văn hóa đặc sắc của dân tộc Mường- NXB
Văn hóa dân tộc
13.Phan Cẩm Thượng(2017)- Tập tục đời người(Văn hóa tập tục của người
nông dân Việt Nam thế kỷ 19-20-NXB Hội Nhà Văn
14.Trần Từ (1978)-Hoa Văn Mường-NXB Văn Hóa Dân Tộc
15.Bùi Huy Vọng (2014)– Làng Mường Ở Hòa Bình – Hội văn nghệ dân
gian Việt Nam – Nhà XB Văn Hóa Thông Tin
Cổng Thông Tin Điện Tử
16. Báo Hòa Bình
17. Hòa Bình Hôm Nay
18. Bản Đồ Hòa Bình


1

MỤC LỤC
Lời cảm ơn
Lời cam đoan
Mục lục
Danh sách các bảng, biểu
Danh mục các hình ảnh
MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài

Mục đích nghiên cứu
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu
Phương pháp thực hiện
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN KIẾN TRÚC NHÀ Ở DÂN GIAN NGƯỜI
MƯỜNG TẠI TỈNH HÒA BÌNH ................................................................. 1
1.1 Người Mường, Văn Hóa người Mường ở Hòa Bình.................................... 1
1.1.1 Địa bàn, đặc điểm vị trí tự nhiên vùng người Mường sinh sống............. 1
1.1.2 Lịch sử ra đời khu dân cư, Làng Mường cổ truyền......................... 3
1.2 Con người và phong tục dân tộc Mường tại tỉnh Hòa Bình ....................... 11
1.2.1 Sinh hoạt cổ truyền ...................................................................... 11
1.2.2 Đời sống tinh thần ....................................................................... 13
1.2.3 Đời sống kinh tế .......................................................................... 15
1.3 Thực trạng về nhà ở người Mường tại tỉnh Hòa Bình ................................ 16
1.3.1 Cấu trúc tổng thể Kwêl(khu dân cư- làng) ................................... 16
1.3.2 Sự xuống cấp của nhà sàn tại tỉnh Hòa Bình ................................ 18
CHƯƠNG 2 ĐẶC ĐIỂM KIẾN TRÚC NHÀ Ở DÂN GIAN NGƯỜI
MƯỜNG TỈNH HÒA BÌNH ........................................................................ 20


2.1 Đặc điểm về chuẩn bị nguyên vật liệu, những kiêng kị trong việc lựa chọn
vật liệu ............................................................................................................. 20
2.1.1.Chuẩn bị nguyên vật liệu làm nhà ................................................ 20
Để làm được ngôi nhà sàn truyền thống gia chủ có khi phải chuẩn bị
nguyên vật liệu, vất chất vài năm cho đến cả chục năm. Về việc chuẩn bị
sẽ được chia ra làm 2 loại công việc chính như sau: ............................. 20
2.1.2 Những kiêng kị trong việc lựa chọn vật liệu: ............................... 21
2.2 Đặc điểm về phân chia các khu vực trên sàn nhà trong sinh hoạt hằng

ngày ............................................................................................................. 22
2.2.1 Khả Benh (Gian Banh): ............................................................... 22
2.2.2 Khưa nhà (Gian giữa nhà):........................................................... 25
2.2.3 Gian Buồng: ................................................................................ 25
2.2.4 Quy tắc ứng xử trên sàn nhà theo Fảil Clênh – Fảil Chờ - Zặng tha
– Zặng Clong: ....................................................................................... 26
2.3 Đặc điểm về kết cấu ................................................................................... 28
2.3.1 Đặc điểm của kết cấu bộ khung nhà: ............................................ 28
2.3.2 Đặc điểm của Cột nhà .................................................................. 29
2.3.3 Đặc điểm của Xà đỡ sàn nhà(Lạt Nhà)......................................... 32
2.3.4 Đặc điểm kết cấu và vật liệu sàn: ................................................. 33
2.3.5 Đặc điểm kết cấu và vật liệu mái, vách: ....................................... 35
2.4 Đặc điểm của Bếp lửa trong nhà ở truyền thống của người Mường .......... 40
2.5 Đặc điểm về quy cách dựng nhà ................................................................ 43
2.5.1 Hệ thống đo lường ....................................................................... 43
2.5.2 Quy trình dựng nhà ...................................................................... 50
2.6 Trang trí bên trong nhà ở truyền thống người Mường ............................... 52
2.7 Những phong tục, tập quán liên quan đến ngôi nhà ................................... 54
CHƯƠNG 3 NHŨNG GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC ĐẶC TRƯNG CỦA NHÀ Ở
NGƯỜI MƯỜNG TỈNH HÒA BÌNH .......................................................... 63
3.1 Giá trị lịch sử, văn hóa ............................................................................... 63
3.2 Giá trị về kiến trúc ..................................................................................... 64


3.3 Giá trị về lưu giữ, tiếp tục sử dụng............................................................. 66
3.4 Đề xuất giải pháp định hướng bảo tồn và gìn giữ giá trị kiến trúc nhà ở dân
gian người Mường tỉnh Hòa Bình .................................................................... 66
3.4.1 Các thách thức đặt ra cho công tác bảo tồn và gìn giữ kiến trúc nhà
ở dân gian người Mường tỉnh Hòa Bình ............................................... 66
3.4.2 Một số giải pháp đề xuất định hướng bảo tồn kiến trúc nhà ở dân

gian người Mường tỉnh Hòa Bình ......................................................... 67
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 70


DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH MINH HỌA
Số hiệu

Tên hình

Trang

Sơ đồ mô tả các yếu tố cần có của một khu dân cư

2

hình
Hình 1.1

truyền thống của người Mường
Hình 1.2

Sơ đồ tổng thể xóm Dọi – Huyện Lạc Sơn – Tỉnh Hòa

2

Bình
Hình 1.3

Sơ đồ mặt cắt ngang địa hình đặc trưng phổ biến của

3

Làng người Mường trước năm 1954
Hình 1.4

Bản Mường Giang Mỗ - Hòa Bình

4

Hình 1.5

Sơ đồ minh họa hàng rào đan bằng tre, nứa của người

11

Mường
Hình 1.6

Chi tiết cổng vào Làng Mường trước tháng 8 năm

11

1945
Hình 1.7

Phụ nữ Mường nấu cơm bên bếp lửa

12

Hình 1.8

Mâm cơm của người Mường

12

Hình 1.9

Bản Mường Giang Mỗ

17

Hình 1.10

Nhà sàn xây dựng theo kiểu hiện đại.

18

Hình 2.1

Người Mường cùng dựng nhà

20

Hình 2.2

Mặt bằng vị trí Gian Banh trong nhà sàn người Mường

23

Hình 2.3

Gian thờ tại cột chồ

24

Hình 2.4

Mặt bằng vị trí Khưa Nhà (Gian giữa nhà) trong nhà sàn

25

người Mường
Hình 2.5

Mặt bằng vị trí Gian Buồng trong nhà sàn người Mường

26

Hình 2.6

Mặt bằng phân định phía trên và phía dưới trong nhà sàn

26

người Mường


Hình 2.7

Mặt bằng phân định bên trong và bên ngoài trong nhà sàn

27

người Mường
Hình 2.8

Kết cấu bộ khung nhà

29

Hình 2.9

Chi tiết Độ Thai Kim(Cột Tai Sim)- Độ Đuôi Én (Cột

31

Đuôi Én)
Hình 2.10 Đầu quá giang đúc vào lỗ cột-Tuy nhiên chưa biết đục

32

lỗ để luồn
Hình 2.11

Sơ đồ cấu tạo sàn nhà

33

Hình 2.12

Các lớp sàn nhà người Mường

34

Hình 2.13

Sơ đồ cấu tạo sàn nhà Noóc Trọi(nhà nghèo)

54

Hình 2.14

Người Mường dựng nhà

35

Hình 2.15

Sơ đồ mặt cắt ngang mái nhà người Mường – Hòa

36

Bình
Hình 2.16

Vách bằng phên nứa đan noong 3 và vách gỗ

57

Hình 2.17

Cầu thang chính - nhà người Mường – Hòa Bình

58

Hình 2.18

Bếp lửa trong nhà người Mường – Hòa Bình

42

Hình 2.19

Nhà sàn người Mường tại Hòa Bình

44

Hình 2.20

Nhà sàn người Mường tại Hòa Bình

44

Hình 2.21

Mặt bằng Nhà sàn người Mường tại Bảo tang Không

45

Gian Văn Hóa Hòa Bình

Hình 2.22

Mặt đứng Nhà sàn người Mường tại Bảo Tàng Không

46

Gian Văn Hóa Hòa Bình
Hình 2.23 Mặt cắt Nhà sàn người Mường tại Bảo Tàng Không Gian

47

Văn Hóa Hòa Bình
Hình 2.24

Lán thờ thần linh (Thần công thổ địa)- Thường chỉ làm 1
mái, đặt ở gần cổng

48


Hình 2.25

Gian thờ

49

Hình 2.26

Máy vò lúa bên cạnh nhà sàn

49

Hình 2.27

Lễ cúng của mo Mường

50

Hình 2.28

Chạm trổ bên trong nhà người Mường tại Bảo Tàng

52

Di Sản Văn Hóa Hòa Bình
Hình 2.29

Chạm trổ bên trong nhà người Mường tại Bảo Tàng

52

Di Sản Văn Hóa Hòa Bình
Hình 2.30

Chạm trổ bên trong nhà người Mường tại Bảo Tàng

52

Di Sản Văn Hóa Hòa Bình
Hình 2.31

Lễ cúng của mo Mường

58


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Số hiệu

Tên bảng

Trang

Bảng 1.1

Một số vùng Mường lớn cổ trước tháng 8 – 1945

5

Bảng 1.2

Bảng so sánh số lượng nóc nhà trong một số khu dân

7

bảng

cư qua các mốc thời kỳ
Bảng 1.3

Bảng điều tra ngẫu nhiên các khu dân cư cổ của

8

người Mường trước tháng 8 – 1945
Bảng 2.1

So sánh đối chiếu sự khác nhau giữa đặc điểm kiến
trúc nhà ở dân gian truyền thống người Mường tại
Hòa Bình truyền thống và hiện đại

61


PHẦN MỞ ĐẦU
*Lý do chọn đề tài
Người Mường, còn có tên gọi là người Mol, Mual, Moi. Người Mường
sống tập trung chủ yếu miền Bắc Việt Nam, chủ yếu cư trú ở các tỉnh phía bắc
như: Hòa Bình, Phú Thọ, Thanh Hóa…
Dân tộc Mường là một trong những dân tộc thiểu số có tỷ lệ dân cư đông, bề
dày truyền thống văn hóa lâu đời. Dân tộc Mường chủ yếu tụ cư ở tỉnh Hòa Bình vùng đất nổi tiếng với “Nền văn hóa Hòa Bình”, là khởi thuỷ của nền văn minh lúa
nước - nền văn minh sông Hồng được ghi nhận trong diễn trình lịch sử dân tộc. Hòa
Bình cũng là địa bàn tụ cư của nhiều dân tộc như Kinh, Thái, Mông, Dao, Tày.v.v.
Mỗi dân tộc đều có đặc trưng riêng về ngôn ngữ, chữ viết, trang phục, phong tục tập
quán, lễ nghi, sinh hoạt và cách tổ chức đời sống cộng đồng,... tạo nên vẻ đẹp đặc
sắc trong bức tranh văn hóa Hòa Bình.
Về người Mường đã có nhiều chuyên ngành nghiên cứu, tuy nhiên dưới góc
độ nghệ thuật kiến trúc để tìm ra các giá trị tạo hình, giá trị thẩm mỹ, giá trị tinh
thần của kiến trúc dân gian Mường còn ẩn hiện trong từng lớp kiến trúc mang dấu
ấn riêng của người Mường thì đến nay vẫn chưa được khai đầy đủ.

Vì vậy việc lựa chọn nghiên cứu về kiến trúc nhà ở dân gian của người
Mường ở Hòa Bình, nơi tập trung cư trú đông đảo của người Mường, để hiểu sâu
hơn một dạng đặc điểm và giá trị kiến trúc dân gian đặc trưng của nền văn hóa Hòa
Bình, là một việc cần thiết ghóp phần vào bảo tồn, phát huy những giá trị nghệ thuật
của người Mường ở Hòa Bình nói riêng, văn hóa truyền thống của Việt Nam nói
chung trong việc phát triển và giữ gìn nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.
* Mục đích nghiên cứu
Nhìn nhận một cách tổng thể về cấu trúc của kiến trúc nhà ở dân gian
làm cơ sở xác định các đặc điểm của kiến trúc nhà ở dân gian người Mường
tỉnh Hòa Bình.


Tập hợp một cách có hệ thống các tư liệu về kiến trúc dân gian của
người Mường tỉnh Hòa Bình.
Xây dựng những cơ sở khoa học để bảo tồn và phát huy giá trị kiến trúc
nhà ở dân gian Người Mường tỉnh Hòa Bình.
* Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng là kiến trúc nhà ở dân gian của người Mường tỉnh Hòa Bình.
Phạm vi không gian: chủ yếu ở 4 Mường chính của Hòa Bình Mường
Vang(huyện Lạc Sơn), Mường Bi(huyện Tân Lạc), Mường Thàng(huyện Cao
Phong, huyện Kỳ Sơn), Mường Động(huyện Kim Bôi)
Phạm vi thời gian: Trước năm 1954.
* Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp khảo sát thực địa;
- Phương pháp thống kê thu thập tài liệu;
- Phương pháp hồi cố;
- Phương pháp phân tích tổng hợp, đối chiếu so sánh.
* Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
-Ý nghĩa thực tiễn:
Ghóp phần hoàn thiện các tài liệu phục vụ cho công tác nghiên cứu đào

tạo trong lĩnh vực liên quan.
Ghóp phần gìn giữ và phát huy kiến trúc dân gian đặc sắc của người
Mường tỉnh Hòa Bình.
-Ý nghĩa khoa học:
Xây dựng tư liệu đầy đủ phong phú thực tế về hiện trạng kiến trúc nhà ở
dân gian người Mường tỉnh Hòa Bình qua đó thấy mối liên quan đến mọi mặt
đời sống, xã hội, tín ngưỡng, phong tục...
Xác định những giá trị văn hóa của người Mường trong việc bảo tồn nền
văn hóa truyền thống, mang đậm bản sắc dân tộc.


THÔNG BÁO
Để xem được phần chính văn của tài liệu này, vui
lòng liên hệ với Trung Tâm Thông tin Thư viện
– Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội.
Địa chỉ: T.13 – Nhà H – Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội
Đ/c: Km 10 – Nguyễn Trãi – Thanh Xuân Hà Nội.
Email:

TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN


70

cần phải quy hoạch khu vực riêng để đảm bảo môi trường sinh thái và xã hội
truyền thống được duy trì.
Nhà ở truyền thống của người Mường tỉnh Hòa Bình là di sản văn hóa vật
chất, là giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Mường mà các thế hệ đã qua
đã gìn giữ cho đến ngày nay. Những giá trị văn hóa truyền thống lâu đời này
đã biến ngôi nhà sàn trở thành một bảo tàng văn hóa phi vật thể, một không

gian văn hóa vô cùng phong phú, đa dạng, qua ngôi nhà sàn ta thấy được cả
một nền văn hóa đặc sắc riêng của người Mường.
Trong quá trình phát triển ngày càng nhanh việc lưu giữ, kế thừa và phát huy
những giá trị truyền thống đặc sắccủa người Mường là điều cấp thiết, bởi một
dân tộc nếu đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc là đánh mất chính mình và rất
khó để phát triển. Người Mường nói rằng: “Người Mường gắn với cái nhà
sàn, không còn nhà sàn tức là không còn người Mường”.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận
Quan nghiên cứu về kiến trúc nhà ở dân gian truyền thống của người Mường
tỉnh Hòa Bình cho thấy kiến trúc nhà ở dân gian của người Mường là tài sản
vô giá. Tuy nhiên hiện nay nhà ở truyền thống của người Mường đang dần bị
mất đi, hiện nay số nhà sàn còn lại trên địa bàn tỉnh Hòa Bình chiếm 22.7%
tổng số nhà của toàn tỉnh, trong đó Lạc Sơn là huyện có số lượng nhà sàn
nhiều nhất hiện nay (73,22% tỷ lệ nhà sàn). Tỷ lệ thấp nhất là Lạc Thủy (chỉ
còn 0,5% nhà sàn), tiếp đến là thành phố Hòa Bình và Lương Sơn. Điều này
cho thấy mức độ phát triển, giao thoa văn hóa càng lớn với điều kiện địa hình,
giao thông càng phát triển thì văn hóa nhà sàn càng nhanh biến mất; Nhà sàn
hiện nay của Hòa Bình đã thống kê được có 12 kiểu khác nhau dựa trên các
vật liệu thi công. Bản mường Giang Mỗ, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong


71

với hơn 100 ngôi nhà sàn còn giữ được nguyên bản từ nhà cửa đến nếp sinh
hoạt, hệ thống dẫn nước, cối giã gạo cùng các phong tục tập quán.
Kiến trúc nhà ở dân gian truyền thống là loại hình cần được kế thừa và và tiếp
tục phát huy vì vậy việc nghiên cứu những yếu tố truyền thống mang bản sắc
riêng của từng dân tộc là việc cần thiết. Ngôi nhà ở dân gian truyền thống của

người Mường có 4 mái, 2 mái trước có hình thang cân, hai mái đầu hồi có
hình tam giác cân. Về kết cấu, nhà ở truyền thống của người Mường có 2 vì
kèo, 4 cột cái, 8 cột con, giữa 2 đầu cột nối với nhau gọi là quết (xà ngang).
Có đòn tay nối các vì kèo với nhau, trên các đòn tay có các hàng rui nối từ
nóc nhà xuống tận mái hiên, trên rui có các hàng mè nằm vuông góc với rui.
Nhà lợp bằng cỏ tranh được đan lại thành từng phên dài từ 1,2-1,5m, có nơi
lợp bằng lá cọ hoặc rạ đan thành từng phên giống cỏ tranh. Nhà sàn của người
Mường được phân ra làm 3 mặt bằng. Tầng trên cùng chứa lương thực, đồ
dùng gia đình. Sàn tầng 2 là nơi sinh hoạt, nghỉ ngơi, tiếp khách, bếp lửa đặt ở
đây, ở giữa nhà. Gầm sàn, tức tầng 1 để dụng cụ sản xuất và nhốt gia súc. Nhà
bố trí 2 cầu thang, cầu thang chính ở đầu hồi bên phải nhà, nơi đây để nước
rửa chân trước khi lên nhà, cầu thang phụ đặt ở đầu hồi bên trái nhà, chỉ dùng
cho những người trong gia đình lên nhà khi đi làm về.Bếp đặt ở giữa nhà,
khách và người nhà thường ngồi quanh bếp trên những chiếc ghế gỗ cao
chừng 20-25cm. Bếp luôn có than hồng tượng trưng cho sự ấm cũng của gia
đình.
Kiến trúc nhà ở dân gian người Mường tại tỉnh Hòa Bình là loại hình kiến
trúc tiêu biểu của thể loại kiến trúc nhà sàn. Những nghiên cứu trên cho ta
thấy được những nét chính chủ yếu của kiến trúc nhà ở người Mường, từ lịch
sử hình thành văn hóa, lối sống, kinh tế, xã hội.
Trong khuôn khổ của luận văn tác giả đã hệ thống lại các đặc điểm giá trị kiến
trúc nhà ở dân gian truyền thống của người Mường tại tỉnh Hòa Bình để ghóp


72

một phần tài liệu tham khảo để phục vụ công tác nghiên cứu và làm cơ sở cho
việc thiết kế, phát triển kiến trúc nhà sàn truyền thống.
Kiến Nghị
Để kiến trúc nhà ở dân gian người Mường tại tỉnh Hòa Bình được duy trì và

phát triển thì cần giữ được nhà sàn Mường cổ để đầu tư, giữ gìn phát triển gắn
liền với du lịch, ngăn ngừa phá bỏ nhà sàn hoặc bê tông hóa nhà ở; nghiên
cứu một số vật liệu có thể thay thế vật liệu tự nhiên đã hỏng nhưng không làm
mất đi bản sắc ngôi nhà Mường.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Hòa Bình có một số bản làng thu hút đông khách
tham quan như: Giang Mỗ, xã Bình Thanh (Cao Phong), mỗi năm đón trên 1
vạn khách đến tham quan...Theo thống kê của ngành VH-TT&DL, trên địa
bàn tỉnh Hòa Bình hiện có khoảng 50 bản, làng du lịch - văn hoá. Tuy nhiên,
những tiềm năng về du lịch văn hóa, sinh thái của Hòa Bình mới chỉ dừng lại
ở các hoạt động thăm thú hang động, suối cá và rừng nguyên sinh, ít gắn liền
trực tiếp với ngôi nhà sàn truyền thống, cần đẩy mạnh du lịch gắn liền với
ngôi nhà sàn truyền thông để không bị mất dần đi như hiện nay.